SALII VE GVENLNE GENEL BAKI

ILO Tahminleri
Dnyadaki igc 2.8 Milyar

le ilgili lmler kazalar Meslek hastalklar

Dnya GSMH SG kaynakl kayp Gmenler Okur yazar olmayan Yoksul Nfus ocuk ii

2.2 milyon 270 milyon 160 milyon

30 000 milyar $ 4 % 175 milyon 1000 milyon 1000 milyon 246 milyon 2

(Takala, 2005)

OSHA (Avrupa SG Ajans) Yaynlarna gre;

Avrupa lkelerinde i kazalar ve meslek hastalklar sonucu ylda;

5.500 kiinin hayatn kaybettii, 75.000 kiinin srekli alamaz duruma geldii, 149 Milyon i gn ve 20 milyar EURO maddi kaybn meydana geldii,
rapor edilmektedir.
3

 kazas geiren kiilerin dalm/100.000

TR

 kazalarna bal lmlerin dalm/100.000

TR

Yeni oluan meslek hastalklarnn dalm/100.000

Mays 2004 den nce AB lkeleri

TR

Trkiyede hergn;

217 i kazas olmaktadr. 4 ii, i kazas sonucu hayatn kaybetmektedir. 5 kii, i kazas sonucu i gremez hale gelmektedir.
7

grevi, 1945 ylnda kurulan alma Bakanl bnyesinde i Sal Genel Mdrlne verilmitir. 1983-2000 yllar arasnda i Sal Daire Bakanl olarak hizmet vermitir. 2000 ylnda KHK ile ve 2003 ylnda 4947 sayl Sosyal Gvenlik Kurumu Kurulu Kanununun 12 nci maddesi gereince, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl ad altnda yeniden yaplandrlmtr.
8

Uluslararas alma rgt yaynlarna gre;

Dnyada her yl 2.2 milyon alan ile balantl kazalar ve meslek hastalklar sonucu hayatn kaybetmektedir 270 milyon alan kazaya ve 160 milyon alan meslek hastalna yakalanmaktadr.

Trkiyede her gn;

200 i kazas olmaktadr. 3 ii, i kazas sonucu hayatn kaybetmektedir. 7 kii, i kazas sonucu i gremez hale gelmektedir.
10

lkemizde i kazalar ve meslek hastalklar sonucu kaybedilen i gn 2.111.432 gn

11

Daha st dzeyde korunma neden gerekli?

Trkiye: Her yl Gayri Safi Milli Haslann % 5i kayboluyor

12

 Sal ve Gvenlii ile lgili Kanun, Tzk ve Ynetmelikler 4857 Sayl Kanunu 5763 Sayl Kanun 4857 Sayl Kanununa gre kartlan 24 teknik, 12 sosyal, Toplam 36 ynetmelik Tebliler

13

kan Ynetmelikler
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Sal ve Gvenlii Ynetmelii Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Yeralt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri hakknda Ynetmelik Grlt Ynetmelii Titreim Ynetmelii Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik
14

12.

13.

14.

Gvenlii ile Grevli Mhendis ve Teknik Elemanlarn Grev Yetki ve Sorumluluklar Hakknda Ynetmelik Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik Elle Tama leri Ynetmelii Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik Geici ve Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik Alt verenlik Ynetmelii yeri Salk ve Gvenlik Birimleri ile Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmelik
15

15. 16.

17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Yeni SG Yaklam

Risk Deerlendirmesi alanlarn Katlm Uzman Katksnn Salanmas alanlarn Bilgilendirilmesi alanlarn Eitimi Koruma-nleme-Gelitirme Anlay Kontrol ve Denetim ilerin Sorumluluk Almas Kayt ve statistik Tutma Malzeme ve Ekipmann Kontrol SGne Sistematik bir yaklam getirmitir.
16

ABDE SG POLTKALARININ BAARISI

1994-2001 Dneminde
lmle sonulanan i kazalarnda % 31 ciddi i kazalarnda % 15

17

verenlerin ve ilerin Ykmllkleri

verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek zorundadrlar (4857/77)
18

verenin Genel Ykmllkleri-1

a) veren, iilerin saln ve gvenliini korumak iin mesleki risklerin nlenmesi, eitim ve bilgi verilmesi dahil gerekli her trl nlemi almak, organizasyonu yapmak, ara ve gereleri salamak zorundadr. veren, salk ve gvenlik nlemlerinin deien artlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun srekli iyiletirilmesi ama ve almas iinde olacaktr.
19

verenin Genel Ykmllkleri-2

b) veren, salk ve gvenliin korunmas ile ilgili nlemlerin alnmasnda aadaki genel prensiplere uyacaktr: 1-Risklerin nlenmesi 2-nlenmesi mmkn olmayan risklerin deerlendirilmesi, 3-Risklerle kaynanda mcadele edilmesi, 4-in kiilere uygun hale getirilmesi iin, zellikle iyerlerinin tasarmnda, i ekipmanlar, alma ekli ve retim metotlarnn seiminde zen gsterilmesi, zellikle de monoton alma ve nceden belirlenmi retim temposunun hafifletilerek bunlarn sala olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, 5-Teknik gelimelere uyum salanmas, 6-Tehlikeli olanlarn, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla deitirilmesi, 7-Genel bir nleme politikasnn gelitirilmesi, 8-Toplu korunma nlemlerine, kiisel korunma nlemlerine gre ncelik verilmesi, 9-ilere uygun talimatlarn verilmesi.
20

c) veren, iyerinde yaplan ilerin zelliklerini dikkate alarak; 1-Kullanlacak i ekipmannn, kimyasal madde ve preparatlarn seimi, iyerindeki alma dzeni gibi konular da dahil iilerin salk ve gvenlii ynnden tm riskleri deerlendirir. Bu deerlendirme sonucuna gre; iverence alnan nleyici tedbirler ile seilen alma ekli ve retim yntemleri, iilerin salk ve gvenlik ynnden korunma dzeyini ykseltmeli ve iyerinin idari yaplanmasnn her kademesinde uygulanmaldr. 2-Bir iiye herhangi bir grev verirken, iinin salk ve gvenlik ynnden uygunluunu gz nne alr. 3-Yeni teknolojinin planlanmas ve uygulanmasnn, seilecek i ekipmannn alma ortam ve koullarna, iilerin sal ve gvenliine etkisi konusunda iiler veya temsilcileri ile istiarede bulunur. 4-Ciddi tehlike bulunduu bilinen zel yerlere sadece yeterli bilgi ve talimat verilen iilerin girebilmesi iin uygun nlemleri alr. 21
21

verenin Genel Ykmllkleri-3

verenin Genel Ykmllkleri-4

d) Ayn iyerinin birden fazla iveren tarafndan kullanlmas durumunda iverenler, yaptklar iin niteliini dikkate alarak; i sal ve gvenlii ile i hijyeni nlemlerinin uygulanmasnda ibirlii yapar, mesleki risklerin nlenmesi ve bunlardan korunma ile ilgili almalar koordine eder, birbirlerini ve birbirlerinin ii veya ii temsilcilerini riskler konusunda bilgilendirirler. e) sal ve gvenlii ile i hijyeni konusunda alnacak nlemler hi bir ekilde iilere mali yk getirmez.
22

verenin Dier Ykmllkleri

a) veren ; 1) yerinde risklerden zel olarak etkilenebilecek ii gruplarnn durumunu da kapsayacak ekilde salk ve gvenlik ynnden risk deerlendirmesi yapar. 2) Risk deerlendirmesi sonucuna gre, alnmas gereken koruyucu nlemlere ve kullanlmas gereken koruyucu ekipmana karar verir. 3) gnden fazla ign kayb ile sonulanan i kazalar ile ilgili kayt tutar. 4) ilerin urad i kazalar ile ilgili rapor hazrlar.
23

lkyardm, Yangnla Mcadele ve Ciddi ve Yakn Tehlike

yerinin bykln, yaplan iin zelliini ve iyerinde bulunan iilerin ve dier kiilerin saysn dikkate alarak; ilkyardm, yangnla mcadele ve kiilerin tahliyesi iin gerekli tedbirleri alr ilkyardm, yangnla mcadele ve tahliye ileri iin, iyerinin bykl ve tad zel tehlikeleri dikkate alarak, bu konuda eitimli, uygun donanma sahip yeterli sayda kiiyi grevlendirir. Ciddi ve yakn tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan tm iileri, tehlikeler ile bunlara kar alnm ve alnacak nlemler hakknda mmkn olan en ksa srede bilgilendirir.
24

ilerin Eitimi

veren, her iinin alt yere ve yapt ie zel bilgi ve talimatlar da ieren salk ve gvenlik eitimi almasn salamak zorundadr. Bu eitim zellikle; 1) e balanmadan nce, 2) alma yeri veya i deiikliinde, 3) ekipmanlarnn deimesi halinde, 4) Yeni teknoloji uygulanmas halinde, yaplr. Eitim, deien ve yeni ortaya kan risklere uygun olarak yenilenir ve gerektiinde periyodik olarak tekrarlanr.

25

Eitim Konular-1

alanlara verilecek eitim, iyerinin faaliyet alanna gre aadaki ve benzeri konulardan seilir; a) Genel i sal ve gvenlii kurallar, b) kazalar ve meslek hastalklarn sebepleri ve iyerindeki riskler, c) Kaza, yaralanma ve hastalktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanmas, d) ekipmanlarnn gvenli kullanm, e) alanlarn yasal hak ve sorumluluklar, f) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler, g) yerinde gvenli ortam ve sistemleri kurma, h) Kiisel koruyucu alet kullanm, i) Ekranl ekipmanlarla alma
26

Eitim Konular-2
j) Uyar iaretleri, k) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle ortaya kan riskler, l) Temizlik ve dzen, m) Yangn olay ve yangndan korunma, n) Termal konfor artlar, o) Ergonomi, p) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve nlemleri, r) lk yardm, kurtarma.

27

ORGANZASYON

28

 Sal ve Gvenlii Hizmetleri-1

verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde, iyerindeki ii says, iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre; a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla, b) yeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle, c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman grevlendirmekle ykmldrler.

29

 Sal ve Gvenlii Hizmetleri-2

verenler, bu ykmllklerinin tamamn veya bir ksmn, bnyesinde altrd ve bu maddeye dayanlarak karlacak ynetmelikte belirtilen vasflara sahip personel ile yerine getirebilecei gibi, iletme dnda kurulu ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu ekilde hizmet alnmas iverenin sorumluklarn ortadan kaldrmaz.
30

 Sal ve Gvenlii Hizmetleri-3

Az tehlikeli snfta yer alan ve 1000 in zerinde (1000 dahil) ii altrlan iyerlerinde, tehlikeli snfta yer alan ve 750 nin zerinde (750 dahil) ii altrlan iyerlerinde ve ok tehlikeli snfta yer alan ve 500 n zerinde (500 dahil) ii altrlan iyerlerinde iyeri salk ve gvenlik biriminin bina ve donanm kurulmas ve tam sreli i szlemesiyle alan iyeri hekimi istihdam ile sanayiden saylan ilerde tam sreli i szlemesiyle alan i gvenlii uzman istihdam zorunludur.
31

 Sal ve Gvenlii Hizmetleri-4

Gvenlii Uzmanlar A Snf Sertifikayla btn iyerlerinde, B Snf Sertifikayla Tehlikeli ve Az Tehlikeli risk gruplarnda yer alan iyerlerinde, C Snf Sertifikayla Az Tehlikeli risk grupta yer alan iyerlerinde, grev yaparlar.
32

i Sal ve Gvenlii Kurulu

Sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr (4857/80)
33

VERENLER SALII VE GVENL KURULLARINCA SALII VE GVENL MEVZUATINA UYGUN OLARAK VERLEN KARARLARI UYGULAMAKLA YKMLDRLER.

34

KURULLARIN OLUUMU

A) VEREN VEYA VEREN VEKL, B) GVENL LE GREVL MHENDS VEYA TEKNK ELEMAN, C) YER HEKM, D) NSAN KAYNAKLARI, PERSONEL, SOSYAL LER VEYA DAR VE MAL LER YRTMEKLE GREVL BR K, E) VARSA SVL SAVUNMA UZMANI, F) YERNDE GREVL FORMEN, USTABAI VEYA USTA, G) SENDKA TEMSLCS YOKSA , H) SALIK VE GVENLK TEMSLCS
35

ALT VEREN (TAERON)

36

veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. (4857/2)
37

Bir iverenden, iyerinde yrtt mal

Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.
(4857/2)
38

Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. (4857/2)

39

letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez. (4857/2)

40

VERENN SORUMLULUKLARI

-dari Sorumluluk -Cezai Sorumluluk -Hukuki Sorumluluk

41

 sal ve gvenlii mevzuatna gre iverene, mevzuatta belirtilen kurallarn uygulanmasn salamak amacyla, eitli disiplin cezalarndan i akdinin feshine kadar geni yetkiler verilmitir. Bu nedenle, iveren veya vekilinin, bu yetkilerini kullanmayarak i gvenlii kurallarnn uygulanmamasndan dolay sorumluu bulunmaktadr.

42

yerinde iveren vekili varsa ya da iveren kurumsa, meydana gelen i kazas ve meslek hastal sonucunda iveren vekiline cezai sorumluluk, iverene sadece hukuki sorumluluk yklenir. Yani ii i kazas geirmise iveren vekilinin cezai sorumluluu, iverenin de meydana gelen zarardan dolay tazmin borcu domaktadr.
43

Cezai sorumluluk kazann veya meslek hastalnn olumasna neden olan kii iin sz konusudur. Ceza hukukumuzda kiisellik ilkesi bulunmaktadr. Yani hapis cezalar gerek kiilere verilir. Ancak, iverenin iveren vekilini seerken gereken zeni gstermedii veya onu gerektii ekilde denetlemedii saptanrsa iveren, iveren vekili ile birlikte fail olur. rnein kaza iverenin uyarlarna ve abalarna ramen efin, iiler zerinde disiplini salayamamas veya ilgisiz davranlarndan meydana gelmise, iveren deil ef ceza grr.
44

Hukuki sorumlulukta(Tazminat borcu) ise iveren kazalya muhataptr. rnein yukardaki rnek iin; efin kusuru yznden kazaya urayan iiye parasal tazminat demeye iveren mahkum olur. Daha sonra, Borlar Kanununun 55.maddesi gereince kusurlu olan efe, rcu davas aabilir.
45