ZMR NVERSTES

Elektronik Haberleme Teknolojisi

Antenler ve Mikrodalga Teknii
Bahadr ZTRK 101002015
DALGA KILAVUZLARI
ve
UYGULAMALARI
ERK

Dalga Klavuzlar nedir ?

Kullanm gerekleri nelerdir ?

Dalga biimleri Mod lar

lgili denklemler

Sistemini oluturacak ekleri ...

Kullanm yerleri nelerdir ?

lgili rnekler
DALGA KILAVUZLARI

Yksek Frekanstaki bilgi

sinyalinin tanmas iin
kullanlan, eitli ekileri
olan dalga iletim yoludur.
ZELLKLER
Dalga Klavuzlar elektromanyetik dalga
spektrumunun 1GHz ile 100GHz arasndaki
blgede Kullanlr. Bu blgedeki dalgalara
MKRODALGA denir. Dalgay Mikro terimi ile
adlandrlmasnn sebebi, Elektromanyetik
dalgann dalga boyunun fiziksel olarak
ksaldr. Ksa dalga boyu enerjisi , ou
uygulamalarda belirgin avantajlar sunar .
Mesela , mkemmel ynelme (excellent
directivity) yetenei , greceli olarak kk
antenler ve dk kuvvetli vericiler kullanma ile
elde edilebilir.

Mikrodalga uygulamalarnn byk blmnde

dalga klavuzuna ihtiya duyulur.
DALGA KILAVUZLARI

Geleneksel devre teorisi voltaj ve akma

dayanyor iken mikro dalga teorisi
elektromanyetik teoriye dayanr.
Elektromanyetik alanlarn etkileimi anten
teorisinin esasn oluturur.
Dalga Klavuzuna Yaklam
Dalga Klavuzu incelendiinde grlecektir ki sinyal
metal boru ierisinde tanr. Bu daha nce alak
frekanslarda uraan biri iin doru deilmi gibi
grnebilir. Alak frekanslarda almaya alm
bir kimsenin dalga klavuzlarnn iletim hatt olarak
kullanlmayaca dncesi uyanabilir. nk
elektromanyetik dalgann, iki yandan ksa devre edilmi iki telli bir iletim hatt
saylabilecek olan borudan iletilmesi mmkn deilmi gibi grnebilir. Bu
dnce alak frekanslar iin geerlidir ama dalga klavuzlar alak
frekanslarda kullanlmaz. nk dalga klavuzunun boyutlar alak
frekanslarda dalga boyuna gre ok kk kalmaktadr. Dalga klavuzunun
iletim hatt olarak kullanlabilmesi iin boyutlar en az iletecei dalgann
dalga boyunun yarsna eit veya daha byk olmas gerekmektedir.
ekil 1.1- Alanlar , sadece iki ynde snrlandrlm
ekil 1.2 - Alanlar , btn ynlerde snrlandrlm

DALGA KILAVUZLARI
DALGA KILAVUZLARI
ekil 1.3 - Dalga klavuzlar ekilleri
Dalga klavuzunun Avantajlar

Bakr (I
2
*R) kayplarn azaltr.

Deri olaynn zm iin yksek frekansta

alternatifi yoktur.

Enerji-tama kabiliyeti koaksiyel hatlara gre daha

fazladr.

Koaksiyel hatlara gre radyasyonla zayflama, d

yzeyi metal olduu iin dalga klavuzlarnda
yoktur.

G-kontrol kabiliyeti koaksiyel hatlara gre daha

fazladr.
Dalga Klavuzunun Avantajlar
ekil 1.4 Koaksiyal kablo ve dairesel
dalga klavuzunda araln karlatrlmas

Dalga klavuzlar ayn

boyuttaki koaksiyel
hattan daha ok gc
kontrol altna alabilirler
nk g kontrol
yetenei iletkenler
arasndaki mesafe ile
dorudan ilgilidir
Dalga klavuzunun dezavantajlar

Boyutlar frekans belirledii iin ekonomik

durumuna gre snrl olduu alt frekanslar vardr.

Mekanik zellikleri sebebiyle kurulmas zordur.

Birleme yerlerine zel elemanlar gerektirir.

Bakr ve deri olay kayplarn azaltmak iin yzey

gm yada altnla kaplanr. Yine buda ekonomik
bir snr getirir.
Dalga Klavuzuna Yaklam

/4 boylu elemanlar ilerleyen

dalgaya ak devre gibi
grnrler.Ksa devre
balant saysnn
artrlmasyla ve sonsuza
gtrlmesi ile ayn sonucu
elde ederiz.Buda dalga
klavuzunun eklini verir.
ekil 1,5 Dalga klavuzunun
oluumu
Dalga Klavuzuna Yaklam

Burada dikkat edilecek husus eridin geniliidir.

Bu genilik, eridin ortasndan kenarlarna kadar en
az eyrek dalga boyuna eit olmal, yani tam
yarm dalga boyu olmaldr. Buradan da frekans
bydke dalga boyu ksalacandan w
geniliini azaltmak, frekans klnce w
geniliini arttrmak gerekecei sonucuna varr.
Dalga Klavuzuna Yaklam

ekilde iki telli iletim hattnn her

iki yannda birka metal izolatrden
olumu sistem gsterilmektedir. Bu
metal izolatrlerin daha fazlasnn bir
birlerine yaklatrarak oluturulan
sistem bizi dikdrtgen dalga klavuzu
formuna tar.
Dalga Klavuzuna Yaklam
Hat dalga klavuzunun duvar
olur buda ekilde
gsterilmitir.Enerji dalga
klavuzunun ierisindeki
yaltkandan iletilir.
Boyutlandrma ve BUS-BAR

Klavuzun geni kenar a ilem

grebilecek frekans araln
belirler. Dar kenar b ise idare
kapasitesini belirler.

|mn|=|np|=/4 dir ve ilem

frekans tarafndan belirlenir. |
pq| ise BUS-BAR olarak
adlandrlr.

Boyutlar ve BUS-BAR frekansla

deiir.
BOYUTLANDIRMA
Normal boyut

Frekans artarsa eyrek dalga blm artar.

Bunun sebebi BUS-BAR n artdr.
Artm devam ederse teoride eyrek dalga
blm sfra yaklar. Ancak pratikte st
frekans snr vardr.

Frekans azalnca BUS-BAR sfra

yaklar. Ancak burada da CUT-OFF
frekans dediimiz bir snr vardr.
BOYUTLANDIRMA

Uygulamalarda genellikle ilem grecek

frekansn dalga boyunun 0.7 kat dalga
klavuzunun geni boyu seilir.Bu ilenecek
frekans iin bir aralk tanr.b boyutunun
belirlenmesinde ,yaltkann potansiyel
olarak krnm belirleyici olur.Ara malzeme
genelde hava olduu iin bu dalga boyunun
0.2-0.5 kat seilir.
Dalga Biimleri Modlar

Mikro dalgalarn klavuz ierisindeki

yaynmn elektrik ve manyetik alanlar
dikkate alnarak anlamak daha kolaydr.
Elektromanyetik dalgalar

ki telli iletim hattnda bir generator

tarafndan oluturulmu gerilimin anlk dalga
durumu grlr. Hat sinyalin bir dalga boyu
sonra ksa devre edilmitir. Buradaki oklar
elektrik alan vermektedir.

E alan sins takip ederek ilerler.

Elektromanyetik dalgalar

ekil A da Elektrik alan oklarla

temsil edilmitir. ekil B de ise
oklarn ular noktalarla
gsterilmitir. (B) de grld
gibi E alan ortadan azalarak
dalga klavuzunun duvarlarna
doru gider. (C) de ise
elektromanyetik dalgann 3D
grnts vardr.
Dalga Klavuzunda E ve H
alanlar ile enerji iletimi
Dalga Biimleri Modlar
TE veya TM biimi dalgalarda belirli bir
ekil tarif etmek iin, elektriksel alann
deiimini belirten iki alt rakam konur.
Bunlardan birincisi elektriksel alann geni
kenardaki yarm dalga deiimleri saysn
ikincisi ise yine elektriksel alann dar
kenardaki dalga deiim saysn
gstermektedir.
Dikdrtgen Dalga Klavuzunda
Modlar
Dairesel Dalga Klavuzunda
Modlar
Kesim Dalga Boylar ve Kesim
Frekans
2 2
2
b a
ab
+
2 2
2

,
_

+
,
_

b
n
a
m
Dalga Biimi
(modu)

c
TE
1,0
2a
TM
1,1
veya TE
1, 1
TE
2,0 a
TE
0,1
2b
TE
m,n
veya TM
m,n
Tablo 1 dikdrtgen kesitli dalga
klavuzlarnda kesim dalga boylar
Dalga biimi
(modu)

c
TE
1,1
1,706d
TM
0,1
1,306d
TE
2,1
1,028d
TE
0,1
0820d
TM
1,1
0820d
Tablo 2 dairesel kesitli dalga
klavuzlarnda kesim dalga boylar
Klavuz ierisindeki dalga
boyunun hesaplanmas

Aadaki eitlikte herhangi bir dalga nn klavuz

dalga boyu ile kesim frekans arasndaki bants
verilir.
Burada
g
klavuz dalga boyu
0
boluk dalga boyu,

c
kesim dalga boyunu verir. Denklem tam olarak
zlrse;
2 2
2
2
2 2 2
c g


2
2
2
2

,
_

c
g

Dalga klavuzunun faz ve grup

hz

Yaynm hz dalga boyu ile frekansn

arpm olduundan bir dalga klavuzunda
yaynm hz yle yazlacaktr.

Faz hz k hzndan V
p
= orannda
byktr.
V
p
=
g
*f
c
g

Dalga klavuzunun faz ve grup hz

Bu durum hi bir haber veya iaret dalgasnn k

hzndan daha hzl hareket edemeyecei prensibine
ters bir durum yaratm gibi grnebilir. Fakat
bilindii gibi ,buradaki dalga boyu da sadece tek
frekansl bir iarete ait dalga boyudur ve vp de faz
hzdr Bir mikrodalga yaymnda modlasyon
(bindirim) varsa ,grup hz sz konusudur .

Vg=
c
g

2
c
g

2
c
g

2
c
g

2
c
g

2
c
g

2
Dikdrtgen dalga klavuzunda
TM mod zm

Dalga denklemi yazlrsa;

Buradan k
c
;

Diferansiyel denklem
zm yaplrsa

Burada;
Dikdrtgen dalga klavuzunda
TM mod zm
Sonu bulunur.
Dikdrtgen dalga TM modu
Dalga Klavuzu

Boyutlarnn seimi

Egemen olacak modun tm klavuz boyunca

salanmasn salanacak ekilde seilir.

Empedans

Z=E/I

Z=P/I
2

Z=E
2
/P

TE modu iin;

2
2
222

a
b
g

g
a
b

2
2
222

TM modu iin

Yaltkan Dolgu Maddesi

rnein bir dalga klavuzu 2,25 cm geni kenara sahip ve i

ksm di elektrik sabiti =2,56 olan Polystyrene ile doldurulmu
olsun . Bu klavuzun Tablo 4,1 den TE
10
dalga biimindeki
kesim dalga boyu
c
=4,5 cm dir. Bo dalga klavuzundan 6700
MHz(
0
=4,45 cm) geebilir ve 6600 MHz (
0
=4,55 cm)
geemez. Fakat klavuza yaltkan doldurulmas halinde ise
4200 MHz lik dalga bile =7,12 cm olmasna ramen yol
olabilir. Zira yukarda belirtilen yntemi uygularsak:
22 . 2
2 . 2
22 . 2
55 . 2
22 . 2

Sreksizlik
nce tel eleman sreksizlik hali
Endktif etkili yarm perdeler
Kapasitif Etkili Yarm Perdeler

Dalga biimi filitreleri

G kapasitesi

Zayflama
1
1
1
1
1
1
]
1

,
_

,
_

,
_

2
2
22 , 2 .
2222222
2
2 2 2 2
2 2 2 2
c
c
f
f
f
f
fc
f
b
a
a

( )
( ) ( ) 2 22 . 2
22222 . 2
2 2 2
2 2
2 2

fc f a
fc f

( )
( )
( ) 2
22 . 2
22222 . 2
2
2 2
2 2
2 2

c
c
f f
f f
a

TE
0,1
TM
0,1
TE
0,1
( )
( ) ( ) 2 22 . 2
22222 . 2
2 2 2
2 2
2 2

fc f a
fc f

Malzemeler

Girintili dalga klavuzlar

Mikrodalga ekleme elemanlar ve kuplajlar

Dalga klavuzlarnda ekleme elemanlar

nt T tipi eleman

Seri T Tipi Ekleme Eleman

Kanca tipi ekleme eleman

Sihirli T