RGT KLTR

Kltrn Tanm

Kltr; bir toplumda, grup ya da organizasyonda paylalan tutum ve davran, alkanlk, ilkeler ve benzeri mantksal ve duygusal zelliklerin tmdr. Kltr kavram, insan ve evresiyle ilgili hereyi kapsar. nsanlarn dnyaya bak asn, olaylar ve bireyleri alglama biimini belirler.

Deerler

Hangi toplumsal davranlarn iyi, doru ve arzulanan olduunu belirten, byk bir kesim tarafndan paylalan lt veya fikirlerdir. Deerler yaplamaz, belirli bir sre iinde evre koullarnn etkisiyle oluur. Bir ortamda yerlemi deerler kolay deitirilemez. Ancak uzun dnemlerde deien evre koullarnn etkisiyle deiebilir ya da tmyle ortadan kalkabilir. Deerlerin deierek, yerlerini baka deerlere brakmasnda, lkelerin gelimesi ve eitim nemli rol oynar.

Normlar
Deerler sistemine bal olarak oluan davran standartlarna norm denir. Deerler ve normlar arasndaki farkllk, deerlerin soyut ve genel olmas, normlarn ise belirgin ve yol gsterici olmasdr.

nanlar

Bireyin evresindeki olaylara ve insanlara ilikin grleridir. nanlar bireyin toplumsal olaylar nasl biimlendirdiini gsterir. Kaderciliin yaygn olarak benimsendii bir toplumda rnein, bireylerin inanc gelecein planlanamayaca ve denetlenemeyecei yolundadr. nanlarn belirginlemesinde din, toplum etkisi ve kiilik zellikleri temel rol oynar.

Alt Kltrler

Alt kltrler, ait olduu toplumun temel kltrel deerlerini paylaan, bunun yannda kendine ait deerleri, normlar ve yaam biimi olan topluluklardr. Alt kltler, ulusal kltrn genel izgilerini tar, ancak kendi i ve d evre koullarnn etkisiyle oluan zellikleri de mevcuttur. Alt kltrleri birbirinden ayran bu zellikleridir. Alt kltrlerin birbirinden farkl bu zellikleri nedeniyle, ulusal kltr alt kltrlerin bir toplam olarak deerlendirilemez.

Alt Kltrler

Toplum kltrnn zelliklerini en fazla yanstan alt kltr, ailedir. Etnik ve dinsel gruplar, siyasi partiler, ekonomik kurulular, eitim kurumlar birer alt kltr topluluudur. letmeler ve tm organizasyonlar toplum kltrnn birer alt kltrdr. Her iletmenin kendine zg hedefleri, bunlara ulalmasn salayan kaynaklar ve faaliyet yaps vardr. bunlarn etkisiyle, ayn toplumun birer alt kltr olan iletmelerin birbirinden farkl yapsal zelliklere sahiptir.

rgt klimi

rgt iklimi, rgt kltrnn organizasyon iinde yaratt hava ya da atmosferdir. rgt iklimi, alanlarn eitli uygulamalara ve yneticilerin davranlarna ilikin alglamalar sonucu oluan psikolojik evreyi ifade eder. Uygulamalar farkl bireylerce farkl alglanabilir. Her birey kendi alglamas ynnde tutum ve davranlar girer. Burada nemli olan bireysel alglarn genel iklime ve amalara ters dmemesidir.

rgt Kltr Kavram

rgt kltr kavram, kurum kltr, irket kltr ya da iletme kltr ile e anlamldr. Bir organizasyonda ya da iletmede, insanla ilgili herey rgt kltrdr. letmelerde amalar destekleyen ve hedeflere ulamay salayan bir ortam, bir sistem oluturulmaya allr. Politika ve stratejiler, alma ilkeleri, roller, tutum ve davranlar, normlar, gelenekler bu sistemin paralardr. Bunlar iletme iin bir kimlik oluturur. letmenin her bir yesinin uyum gstermesinin beklendii bu kimlik rgt kltrdr. Her iletme ve organizasyon bir kimlik yani bir rgt kltrne sahiptir.

rgt Kltr Kavram

Organizasyonlarn sahip olduu rgt kltrleri arasndaki benzerlikler ayn toplumun birer alt kltr olmalarndan kaynaklanr. rgt kltrleri arasndaki farkllklar, organizasyonlarn kendilerine ait amalarndan ve faaliyet yaplarndan kaynaklanr.

rgt Kltrn Oluturan Unsurlar

rgt kltrn eitli unsurlar oluturur. Bu unsurlar:

rgtsel deerler Semboller Hikayeler, masallardr.

rgtsel Deerler

Organizasyon yeleri tarafndan paylalan, nelerin iyi veya kt, nelerin onaylanan veya onaylanmayan olduunu belirleyen grlerdir. Kalite, temizlik, iyi servis, mteriye gleryz rgtsel deerlere verilebilecek birka rnektir. Toplumsal deerler konusunda olduu gibi, rgtsel deerlere uyum da nemlidir. Bir organizasyonun benimsenen bir yesi olmak, deerleri benimseyip uymakla mmkndr.

Semboller

ekiller, giysiler, binalar, etkinlikler, sloganlar gibi organizasyon kimliini vurgulayan unsurlardr. irket amblemi, kurulu yldnm etkinlikleri, amblemli zel i giysileri, niversite yelerinin akademik giysilerini rnek verilebilir. Semboller, bireylere kendini organizasyonun bir paras olduu duygusunu verir.

Hikayeler, Masallar

Organizasyonun kuruluu, gemii ya da baarlar ile ilgili olarak anlatlan gerek veya yaratlan olaylardr. Bunlar zellikle kkl gemie sahip kurulularda etkilidir, bir nesilden dierine aktarlr ve deerlerin pekimesinde rol oynar. Hikayeler ya da masallarn organizasyon iinde kulaktan kulaa anlatlmas, yazl kurallardan ok daha etkili olabilir. zellikle kurucular ya da baarl yneticilerin kiiliine ynelik hikayeler, yeleri gdleyici rol oynar.

rgt Kltrn Belirleyen Temel zellikler

Bireysel insiyatif: Bireylerin organizasyon iinde sahip olduklar sorumluluk ve insiyatif kullanabilme derecesi. Risk alma derecesi: Bireylerin ile ilgili olarak stlendikleri risk derecesi. Ama ve hedefler: Organizasyonun ulamay ngrd amalarn gereklemesine ilikin beklenti derecesi. Btnleme: Organizasyon iindeki blmlerin uyumlu ve ibirlii ortamnda faaliyet gstermesi iin, st ynetimin salad destek. Ynetim destei: stlerin astlar ile kurduu iletiim ve verdii destein derecesi.

rgt Kltrn Belirleyen Temel zellikler

Denetim: Faaliyetlerin ve bireylerin denetimini salayan bir yaplama oran. Kimlik oluumu: Bireylerin kendini, organizasyon ya da iinde bulunduklar grup ile zdeletirme derecesi. dl sistemi: cret, ykselme gibi dllerin alanlarn baar oranna gre dzenlenmi olma oran. Organizasyon ii atma tolerans: Bireylerin birbirini ve organizasyonu eletirebilme derecesi. letiim kanallarnn yaps: Organizasyon iindeki iletiim kanallarnn alma biimi ve snrllklar.

rgt Kltrnn letmeler Asndan nemi

letmelerin hedeflerine ulap baarl sonular almasnda etkili unsur yalnzca alanlarn yetenekleri deildir. Organizasyonun yaps ya da faaliyetlerin blmlendirilmesi de deildir. Tm unsurlarn bir arada uyumlu bir bitin oluturmas gerekir. letmenin i ve d evrede alglanabilen bir tarz, bir karakteri olmaldr. Bir iletme dier iletmelerden farkl bir kimlik ortaya koyabilmelidir. Bu kimlik rgt kltrdr.

rgt kltrnn yaratt kimlik alanlar zerinde, yazl kurallardan ya da stlerin yetki kullanmndan ok daha etkili olabilir. rgt kltr, iletme ve amalarnn anlalmasn, benimsenmesini, bunlara ynelik btnleik davranlar iinde olunmasn salar.

rgt Kltrnn letmeler Asndan nemi

letmeler birer ak sistemdir. rgt kltr, bir iletmeyi d evreden ayran snrlar izer. rgt kltr yeterince gl etkiye sahip ise, iletmeyi faaliyetleriyle, alanlaryla, tm donanm bir bir arada tutar. rgt kltr, tutum ve davranlar konusunda alanlara yol gsterici bir rol oynar. zellikle iletmeye yeni katlanlar iin bu destek gereklidir.

rgt Kltrnde ki Boyut

Grlebilen Boyut
(Semboller, sloganlar, giysiler, bro yerleimi, trenler ve benzeri unsurlar)

Grlemeyen Boyut
(Organizasyon yelerince paylalan deerler ve anlay biimi)

rgt Kltrnde ki Boyut

rgt kltr grnen ve grnmeyen iki boyutu vardr. Bireyin bunlar doru alglamas iletmeyi tanmas ve benimsemesi srecinde temel katky yapar. rgt kltrnn gzle grnen boyutu semboller, sloganlar, trenler, zel giysiler ve benzeri somut unsurlar ierir. Bunlarn bireyler tarafndan alglanmas kullanm ile mmkndr. Bir organizasyonun yesi olan herkes bir anlamda zorunlu olarak bu unsurlar benimser ve uygular. rgt kltrnn bireyler tarafndan anlalmas ve alglanmas g olan boyutu ise, gzle grlemeyen unsurlar kapsar. Deerler, olaylara ve insanlara yaklam, ynetim anlay ve benzeri konularn bireylerce renilmesi g ve uzun bir sre gerektirir. rgt kltrnn iletmenin hedeflerine bir katk arac olmas, somut ve soyut boyutlarnn organizasyonun yeleri tarafndan doru alglanp doru renilmesine baldr.

rgtsel Toplumsallama

letmelerin hedeflerine ulaabilmesi, faaliyetleri, donanm, yneticileri ve dier unsurlaryla bir btn oluturmas gerekir. Bu ortamn salanmasnda temel koul, ncelikle insanlarn iletmeyi iyi tanmasdr. Dier tm unsurlar amalara yneltecek olan insan unsuru, zellikle de yneticilerdir. Bu nedenle, insanlarn iletmeye giriinden balanarak bir renme srecinden gemesi gerekir. Bir organizasyonun yelerinin ya da alanlarnn, iinde bulunduklar ortamn kltrn renip bakalarna aktarmas sreci rgtsel toplumsallama ya da toplumsallama sreci olarak nitelenir. Bu srecin amac bireylerin bulunduklar ortama uyum salamasdr.

rgtsel Toplumsallama

Toplumsallama genel olarak, bireyin toplum iinde geerli deer, norm, inan ve davran kalplarn renerek, sosyal bir varlk durumuna gelmesi srecidir. rgtsel toplumsallama sreci sonunda birey, organizasyonu tanyan uyumlu bir paras durumuna gelir. rgtsel toplumsallama sreci, bireyin iletmeye giriinden nce balar, rgt kltrnn bir paras olarak ve rendiklerini dier bireylere aktarmasyla srer.

rgtsel Toplumsallama Sreci

letmeye girmeden nce bireyin geirdii sreler ve beklentiler letmeye ve ie uygun seim Bireysel deerler ile iletme deerlerinin birey tarafndan karlatrlmas

e alnma ve iletmede mevcut rgt kltr ile karlama

Bireyin, rgt kltrne uyum konusunu deerlendirmesi

Bireysel deerler ile rgtsel deerlerin karlatrlmas atma ve iletmeden ayrlma

Uyum karar ve rgt kltrnn bir paras olma

rgtsel toplumsallamann sonular

rgtsel Toplumsallama Sreci

rgtsel toplumsallama srecinin ilk aamas, bireyin iletmeye girmeden nce geirdii sreleri, deerlerini ve beklentilerini kapsar. Bunlar bireyin iletme ile ilikilerini ncelikle etkileyecek olan unsurladr. e ve iletmeye uygun grnenler, ie alnr. rgtsel toplumsallama srecinin iletme iindeki aamalar bylece balar. Birey ie balaynca rgt kltrnn hem grnen hem de grnmeyen unsurlar ile karlar. rgtsel toplumsallama srecinin sonraki aamasnda birey, rgt kltr ile kendi bireysel deer ve davranlarn badatrma abasna girer. rgtsel deerler ile bireysel deerler karlatrlr. Bu aamada birey iin iki sonu ortaya kabilir: Birey rgt kltrne uyum salayamayarak uyum salayamamasna ve iletmeden ayrlmasna neden olabilir. Ya da birey kendini rgt kltrnn bir paras olarak alglayp genel yaklama uygun bir davran iine girer.

rgtsel Toplumsallamann Sonular

Birey nce toplumun, sonra aile gibi ya da bir iletme gibi deiik organizasyonlarn yesidir. Bunlarn her biri iin toplumsallama sreci iler ve uyumlu sonulanmas beklenir. Ancak buna kart bir sonu yani baarsz bir toplumsallama sreci de ortaya kabilir.

Baarl Bir rgtsel Toplumsallamann Sonular

rgt deerlerinin benimsenmesi doyumu Aka belirlenmi roller Yksek dzeyde motivasyon Yksek alma temposu letmenin amalarna gnll katk Yksek verimlilik Genel ortama uyum

Baarl Bir rgtsel Toplumsallamann Sonular

rgtsel toplumsallaman baarl olmas, bireyin rgt kltrne uyumu olarak ifade edilebilir. rgt kltrnn ierdii unsurlarn doru anlalmas ve bunlara uyum salanmasnda, en byk katk bireyin kendisinden gelir. rgtsel toplumsallama srecinin baarsnda, bireyin kendisi dnda eitli evre unsurlar da etkilidir. Bireyin bal bulunduu yneticiler, iletmeye ve rgt kltrne uyum salamsnda ok nemli bir rol oynar. Yneticiler dnda, ie giriinde yakn alma ilikisinde olduu ayn dzeydeki meslektalar da, bireyin ortama ynelik deerlendirmelerinde etkilidir.

Baarsz Bir rgtsel Toplumsallamann Sonular

rgtsel deerlere ters dme ve atma Dk i doyumu Dk ya da olumsuz motivasyon Dk alma temposu letmenin hedeflerine dk katk e devamszlk Dk verimlilik Genel uyumsuzluk

rgt Kltr Trleri

Her organizasyon bir rgt kltrne sahiptir. Farkl organizasyonlarn rgt kltrleri benzer veya farkl nitelikler tayabilir. rgt kltrnn, iletme iindeki unsurlar amalara dnk olarak bir arada tutma baars, niteliklerine baldr. rgt kltrleri deiik ller dikkate alnarak ayrtrlmtr. Bu ayrtrmalar rgt kltr trlerini ortaya koyar ve yneticilerin banda bulunduu ortam deerlendirmesi iin nemli ipular verir. rgt kltr gl ve zayf rgt kltr olarak ikiye ayrlarak incelenebilir. Bireysel ilikiler esas alndnda rgt kltr; g kltr, rol kltr, i kltr ve bireysel kltr olarak ayrtrlabilir.

1. Gl rgt Kltr

rgt kltrnn iletme alanlar zerinde etkili olmas ve hedeflere ulatrlmas gl oluuna baldr. Gl kltr, iletme deerlerinin alanlarn ounluu tarafndan benimsendii ve etkisinin iletmenin her noktasnda hissedildii bir rgt kltrn ifade eder. Gl kltre sahip iletmelerde temel amalar, bu amalara ynelik tutum ve davranlarn neler olduu, giyim tarz, alma ilikileri, alma temposu, iletiim kanallarnn ileyi biimi ve benzeri sreler herkese bilinir ve olmas gereken biimde uygulanr. Gl rgt kltrne sahip bir iletmede alanlarn byk bir ksm genel deerlerle uyum iindedir.

2. Zayf rgt Kltr

Zayf rgt kltr, genel deerlerin ve davran biiminin belirginlemedii kltr tipidir. alanlar zerinde yeterince etkili deildir. Bu nedenle iletmede ounluun benimsedii bir kltrden sz edilmesi mmkn deildir. Zayf rgt kltrne sahip bir iletmede, ie ynelik tutum ve davranlar, alma ilikileri, iletmenin amalar ile ilgili grler ve benzeri unsurlarn btnleik bir grnm yoktur. Zayf rgt kltr, rgtsel toplumsallama srecini olumsuz etkiler. Bireylerin kltr renmesi, benimsemesi ve iletmeye uyum salamas gleir. Bireysel yaklamlar ne knca, iletmenin amalarna katk derecesi der.

Bireyleraras likilere Gre rgt Kltr

G kltr; kk iletmelerde grlen rgt kltrdr. G, iletme sahibi ya da st ynetimin elindedir. Bireyler bu gcn etkisinde, merkeze bal ve onun denetimi altndadr. Bu kltr tipi, ounlukla gl rgt kltr olarak grlr.

Bireyleraras likilere Gre rgt Kltr

Rol Kltr; klasik organizasyonlarda yaygndr. rgtsel rol ve i tanmlar nem kazanr. G kayna rgtsel pozisyondur. Bireysel g kazanlmasna izin verilmez.

Bireyleraras likilere Gre rgt Kltr

Kltr; karmak faaliyet yapsna sahip iletmelerin rgt kltrdr. Birden fazla rn ya da proje faaliyetlerinin olduu iletmelerde grlr. Takm almas ve takm ilikileri temeldir. Stat ve bireysel farkllklar nemli deildir. Grup etkinlii salanarak, rgtsel amalara ulalmaya allr.

Bireyleraras likilere Gre rgt Kltr

Bireysel kltr; organizasyonlardan ziyade bireylerin sahip olduu kltr tipidir. Odak noktas bireyin kendisi ve bireysel amalardr.

rgt Kltrnn Oluumunu Etkileyen Unsurlar

Organizasyonlar birer ak sistemdir. D evreden srekli girdi alp, ktlarn d evreye verirler. D evre ile etkileim iletmenin i yapsna yansr. rgt kltrnn oluumunda da, d evre unsurlarnn deiik boyutlarda etkileri grlr. rgt kltr, iletmenin i evre unsurlar ile i iedir. Dolaysyla, i evre de rgt kltrn ekillendiren etkiye sahiptir. letmelerin sahip olduu rgt kltrlerinin benzerlik ve farkllklar, i ve d evre koullarnn benzer ve farkl ynleri oluundan kaynaklanr.

rgt Kltrn Etkileyen evre Unsurlar

evre ve rgt kltrnn birbirinin iinde deerlendirilmesi gerekir. Bir anlamda i evre, rgt kltrnn kendisidir. rgt kltrnn oluumunu, trn, gcn en fazla etkileyen i evre unsurlar: retim konusu ve faaliyet alan, yneticiler ve ynetim biimi, iletme sahipleri, alt kltrler, retim tipi ve teknolojisi olarak sralanabilir. Bunlarn her birinin rgt kltrn etkileme boyutlar iletmeye gre deiir. rnein, yneticiler ve ynetim biimi, rgt kltrnn gl ve zayf olma zelliini de etkiler.

rgt Kltrn Etkileyen D evre Unsurlar

D evrenin rgt kltr zerindeki etkisi, iletmeye gre farkl boyutlarda ortaya kar. D evreyle ilikileri youn olan iletmelerde bu etki daha fazla, faaliyetlerinin daha ok ie dnk olarak srdrld iletmelerde ise daha dktr. rgt kltrn etkileyen d evre unsurlar: Toplum kltr, devlet yaps, tketiciler, rakip iletmeler olarak sralanabilir. Bunlarn arasnda, her nitelikteki iletmenin rgt kltrnn oluumunda nemli bir pay olan d evre unsuru, toplumsal kltrdr.