ATMOSFER N ETK LER :

(a) DA ILMA: Atmosferde mevcut olan partikller ve gaz maleklleri enerji yay m n etkileyerek onun orijinal istikemetini de i tirir. Meydana gelen da lma; yay m n dalga boyuna, partikl ve gazlar n oklu una ve n n atmosferde kat etti i mesafeye ba l olarak de i mektedir

Rayleigh Da l m: Yay lan enerji, atmosferin st k s mlar nda, dalga boyundan daha kk partikllerle kar la t nda, meydana gelen bir da lma tipidir. Bu partikller; toz zerrelerini, nitrojen ve oksijen molekllerini iermektedir. Bu blgede k sa dalga enerjisi uzun dalga enerjisine gre daha fazla da lmaktad r.

 Gne n atmosferden geerken grnen k blgesinin en k sa dalga boyuna sahip olan mavi renk, ayn blgedeki daha uzun dalga boylar n ieren ye il ve k rm z renklerden daha fazla da lma meydana getirmektedir. Bu zellik, gkyznn mavi renkte grlmesini sa lamaktad r.

 Gne do umu ve bat m zaman nda k, le zaman na gre dnyan n kreselli i nedeniyle daha fazla yol kat etmekte ve k sa dalgan n hemen hemen tamam da lmaktad r. Bylece uzun dalga kapsam ndaki k rm z ren in ok byk bir k sm atmosfere nfuz ederek gkyznn k z l renkte grnmesini sa lamaktad r

Mie Da l m: Yay lan enerjinin dalga boyu, hemen hemen ayn ebatlardaki partikllerle kar la t nda, meydana gelen bir da lma tipidir. Toz, polen, duman ve su buhar bu da lmaya neden olan unsurlard r. Uzun dalga boyunu etkileyen bu da l m, atmosferin alt k s mlar nda, bulutlu hava artlar nda ve pek ok partikln bulundu u yerlerde olu maktad r.

Nonselective Da l m: Yay lan enerji, dalga boyundan daha byk partikllerle kar la t nda meydana gelen bir da lma tipidir. Su damlalar ve byk toz paralar bu tip da l maya neden olmaktad r.

 Dalga boylar takriben e it olarak da ld klar ndan sis ve bulutlara sebep olurlar. Mavi, ye il ve k rm z n e it miktarda da lmas ve bunlar n birle imi sonucunda beyaz renk olu tu undan, bulutlar ve sis beyaz renkte gzkmektedir.

(b) Emme: Da lman n z tt olan bu do a olay etkisiyle, muhtelif dalga boylar ndaki enerji, atmosferdeki molekller taraf ndan emilir ve sonuta enerji belirli miktarda kaybolur.

 Ozon, karbon dioksit ve su buhar atmosferin emme yapan 3 ana esidir. Bu ana elerin yan s ra karbon monoksit, diazotmonoksit ve metan da belirli oranlarda emme yapmaktad r

 Ozon, gne in yay mlad zararl ultraviolet nlar emmekte ve dnya zerinde koruyucu bir katman meydana getirmektedir. Bu katman n olmamas halinde, gne nlar n n direk etkisi alt nda kalan insan derisi yanmaktad r

 Bitkilerden kaynaklanan karbon dioksit, elektromanyetik tayf n termal s ile ilgili olan uzun infrared blgesinde gl bir tarzda emilmektedir.

 Atmosferdeki su buhar , uzun dalga Infrared ve k sa dalga microwave blgelerinde (22 m-1 m) olduka fazla emilmektedir. Alak seviyelerdeki mevcut su buhar miktar , senenin farkl zamanlar na ve farkl co rafik blgelerine gre de i mektedir.

 IR grntlerini en fazla etkileyen su buhar n n muhtelif iklim blgelerine ve irtifalara ba l olarak yap lan incelemeleri sonucunda; 3.5 g/m3 lk su buhar n ieren atmosfer kuru ve hemen hemen tam geirgen, tropik blgelerdeki 19 g/m3lk su buhar na sahip atmosfer ise, nemli ve geirmeyen olarak de erlendirilmi tir.

 Bunun sonucu olarak; a k ve nemli havalar iin 3-5 m band nda, puslu ve kuru havalar iin 8-14 m band nda al an sensrler ideal olarak kabul edilmi tir. Bu verilerin alt nda, Infrared grnt alg lanacak blgelere ait engelleyici hususlar ile, mevsimsel iklim incelenmeli ve al nacak sonulara gre sensr seilmelidir

 zet olarak Uzaktan alg lamada, elektromanyetik tayf n en etkin dalga uzunluklar n kullanmak byk nem ta maktad r. Tayf n, insan gznn de alg layabildi i grnen k blgesi, ierdi i atmosferik pencere ve gne enerjisini tepe noktada kaydetmesi ynnden nem ta maktad r. Dnya taraf ndan yay lan en iyi s enerjisi termal Infrared blgedeki, takriben 10 m dalga uzunlu undad r. Microwave blgesinde ise, 1 mm dalga uzunlu unun tesindeki byk bir pencere, uzaktan alg lamaya en iyi imkan vermektedir

DNYA YZEY N N ETK LER :

Atmosfer taraf ndan da t lmayan veya emilmeyen enerji, dnya yzeyine ula t nda nemli derecedeki bir engelleme ile kar la r

 Enerji dnya yzeyine arpt nda ve geldi inde (I); emme (Absorption: A), geme veya aktarma (Transmission: T) ve yans ma (Reflection: R) olarak adland r lan 3 tip etkiye maruz kalmaktad r. Gelen enerji yer yzeyinde 3 tip etkiden biri veya daha fazlas ile kar la maktad r

 Gelen enerji yer yzeyinde 3 tip etkiden biri veya daha fazlas ile kar la maktad r. Bunlardan her birinin etkileme oran ; enerjinin dalga uzunlu una, yzeydeki materyale ve artlara ba l olarak de i mektedir. Yans yan veya emilen enerji, alg lay c lar taraf ndan yap lan lmlerle ve kaydedilen say sal numaralar (DN) vas tas yla direk olarak kontrol edilebilmektedir. Farkl materyaller, farkl miktarlardaki enerjiyi yans t r, emer ve aktar r. Bu farkl l klar, grntdeki farkl zelliklerin belirlenmesine olanak sa lamaktad r.

(a) EMME:

Gne nlar hedefe arpt nda, materyalin kimyasal bile imi veya moleklleri kapsam ndaki atomlar n ekimi nedeniyle emilir. Elektromanyetik tayf n emilen bu k sm alg lay c ya dnmez. Emilen tayf (absorption spectra) olarak adland lan bu tip dalga uzunluklar , grntlenen saha hakk nda birok bilgiyi iermektedir.

(b) GEME / AKTARMA:

Yans mayan veya emilmeyen enerji, materyalin bir uundan girip di er uuna do ru gitmektedir. Elektromanyetik tayf n bu k sm alg lay c ya dnmemektedir.

(c) YANSIMA:

Enerjinin tm veya bir k sm yzeye arpt nda yn de i tirerek tekrar atmosfere dner. Yans ma olarak isimlendirilen bu husus sensrler taraf ndan alg lanarak kaydedilir.

 Hedefe arpan enerji; dzgn yans ma (specular reflection) ve da n k yans ma (diffuse reflection) eklinde olmaktad r. Yzeyin ayna gibi dz olmas durumunda, gelen enerji yzeye vurdu unda, normal ile yapt a ya e it bir a ile yans r. Gelen enerji dz olmayan yani przl bir yzeye arpt nda ise, gayri muntazam ve muhtelif ynlerde yans yarak atmosfere geri dner

Dnya yzeyindeki pek ok zellik ya dzgn veyahutta da n k yans ma yapmaktad r. Bu yans malar gelen n n dalga boyuna ve yzeyin yap s na ba l olarak de i mektedir. ayet dalga boyu yzeyi olu turan varyasyonlardan veya zerrelerin ebad ndan daha kk ise da n k bir yans ma meydana gelir. rne in ince taneli kumlar uzun dalga boyundaki microwave blgede olduka dzgn, grnen k blgesinde ise tamamen kaba tarzda grnmektedir.

Dzgn yans ma

Da n k yans ma

 Yapraklar n kimyasal yap s ndaki klorofil, k rm z ve mavi dalga boylar nda enerjiyi, gl bir tarzda emerken, ye il rengi yans tmaktad r. Yaz aylar nda yapraklar n azami klorofili iermesi nedeniyle bunlar bize, ye ilimsi renkte grnrler. Sonbaharda yapraklardaki klorofil daha azd r ve daha az emme ve k rm z dalga boyunda daha fazla yans ma yaparlar. Bunun sonucu olarak k rm z veya sar renkte grnt verirler.

 Sa l kl yapraklar dahili yap s nedeniyle, yak n nfrared dalga boyunda mkemmel bir da n k yans t c i levini yapmaktad r. nsan gz yak n infrared blgeye hassas ise, bu tip yapraklara sahip a alar, bize olduka parlak bir grnt sunarlar. Bu zelli i gz nne alan fen adamlar , yak n nfrared blgedeki bu yans may lerek ve analiz ederek bitkilerin sa l kl veya sa l ks z olu unu belirlemi lerdir.

 Su; uzun dalga boyu grnen k ve yak n nfrared blgelerinde, k sa dalga boyu grnen k blgesine gre daha fazla emme yapmaktad r. Bylece su, k sa dalga boylar nda yapt gl bir yans ma nedeniyle mavi veya mavi-ye il renkte, k rm z veya yak n nfrared dalga boylar nda ise daha koyu renkte grnmektedir. Su gvdesinin yukar tabakalar nda kat partikller veya tortusal maddeler (S) varsa, daha iyi yans ma yapmakta ve daha parlak bir grnt vermektedir. Su iinde as l gibi duran bu maddeler, birbirine benzer iki do a olay n n etkisi ile, s fakat temiz sular n kar t r lmas na sebep olmaktad r.

 Su yosun ieriyorsa, yosundaki klorofil, mavi dalga boyunu daha fazla emer ve ye il dalga boyunu yans t r. Bu zellik suyun daha ye il grnmesine neden olur. Su yzeyi dzgn veya dalgal veyahutta yzer maddeleri ieririyorsa, suyun rengi ve parlakl n n de erlendirilmesi olduka zordur.

 Yukar da belirtilen yaprak ve suyun farkl dalga boylar nda yapt klar emme, yans ma ve geirme zelli i, dnya zerindeki mevcut tm metaryaller iin kendilerine zg tarzda farkl l klar gstermektedir. Bu nemli zellik, materyallerin elektromanyetik tayfa olan tepkisi (spectral response) ve meydana getirdi i tayf sinyalleri (spectral signature) vas tas yla birbirlerinden ayr lmalar na olanak sa lamaktad r.

GRNTLER N ZELL KLER VE ETK LEYEN UNSURLAR

Elektromanyetik enerji, foto rafik veya elektronik olarak tesbit edilmektedir. Uzaktan alg lamada foto raf ve grnt terimlerini birbirinden ay rt etmek nem ta maktad r. Foto raflar, 0.3-0.9 m dalga uzunluklar nda, grnen ve yak n nfrared blgelerindeki elektromanyetik enerjinin bir film zerine kaydedilmesi, takiben yap lan kimyasal i lemler sonuunda bir hassas ortama bas lmas ile elde edilmektedir

 Grntler ise, alg lay c techizat veya dalga uzunlu u ne olursa olsun, elektromanyetik enerjinin analog olarak kaydedilmesi, say sal hale dn trlmesi sonucunda meydana gelmekte ve bilgisayar ortam nda gsterilmektedir. Uzaktan alg lama a s ndan grnt, co rafik bir sahay temsil eden, stun ve s ralar n grid tarz dzenlenmesinden olu an bir veridir.

 Sensrler, hedeften da lan veya yay lan devaml enerji verisini, analog sinyaller olarak kaydetmektedir. Bu devaml nmerik tarzdaki veri, takiben birbirinden ayr resimsel yap daki nmerik de erlere dn r. Nmerik de erler say sal numaralar (DN) olup, pixel olarak olarak depolan r

 Foto raf ve grntlerin zellikleri ve bunlar etkileyen unsurlar; pixel, tarama geni li i, band, zmleme, parlakl k ve ton, kontrasl k oran , mekansal zmleme ve detay ay rt etme g ana ba l klar alt nda a klanacakt r

(1) PIXEL: Resim eleman olarak ta ifade edilen pixel, say sal formatta sunulan ve ekrana getirilen grntnn e it ebat ve ekildeki en kk k sm d r. Di er bir deyi le grnt pixel gridlerinden olu mu tur. Pixeller, her bir sahan n parlakl n nmerik de er veya say sal numara(DN) olarak belirtmektedir.

 Her bir pixel iin sensr taraf ndan llen bir say sal numara de eri bulunmaktad r. Veri, sensr seviyesinde veya masa tipi bir tehizat taraf ndan taranarak pixellere blnr ve her biri nisbi parlakl n temsil eden say sal bir numaraya atan r. Bilgisayar farkl farkl parlakl k seviyesindeki her bir say sal de eri resim olarak grntler. Say sal de erlerin resimsel hale dn mesinde phesiz ki baz detaylar kaybolmaktad r. Kk ebatlardaki pixeller, detaylar n daha kolay grnmesine olanak sa lamaktad r.

TARAMA GEN L (SWATH): Dnya zerindeki yrngelerinde uan uydu sensrlerinin yer yzeyinde grd ve alg lad sahan n tam geni li ini ifade eden bir terimdir. Di er bir deyi le sensrlerin kaydetti i sinyalleri temsil eden pixellerden olu an bir bir matriksdir. Uydular n yrnge irtifalar farkl oldu u iin yer yznde kaplad geni likle