You are on page 1of 32

FZK2 GAUSS YASASI

2007512008 ATAKAN BATI 2007512047 SE L NER 2008512034 EZG MAN 2007512049 S NEM YALINKAYA 2007512013 MEL H OBAN

KONU BA LIKLARI
  

 

Elektrik Ak s Gauss Yasas Gauss Yasas n n Ykl Yal tkanlara Uygulanmas Elektrostatik Dengedeki letkenler Gauss Yasas ve Coulomb Yasas n n Deneysel Do rulanmas

Elektrik Ak s


Elektrik alan izgilerini daha iyi anlamak iin elektrik ak kavram kullan l r. Elektrik ak s bir yzeyden geen elektrik alan izgileri say s ile orant l d r. Bir yzeyden geen elektrik alan izgileri say s Elektrik Ak s n verir.

J) ! EA( N .m / C )

Elektrik ak s alan elektrik alana dik de ilse yzeyden geen ak daha az olur. Bu nedenle alanla a s yapan bir A yzlmnden geen dzgn elektrik alan E=EA.cos ile hesaplan r.

rnek:

4 im ekli bir gnde yeryz yukar s nda 2,00.10 N / Cbykl nde d ey bir elektrik alan olu uyor.6,00 m ye 3,00 m boyutlar nda dikdrtgen biimli bir araba 10,0 e imli bir yolda yoku a a inmektedir.Araban n taban ndan geen elektrik ak s n bulunuz. zm:

*E ! E.A. cosU
A=18 m m E=2,00.10^ E=2,00.10^4 N/C =10,0

a s yapan bir A yzlmnden geen elektrik alan

* E !18.2.10 . cos10r
! 36.10 cos10r
4

ekildeki gibi (Ai vektr yzeye dik olarak al n rsa,bu vektrden geen (* E elektrik ak s iki vektrn skaler arp m tan m kullan larak;olur.

(* E ! Ei (Ai cos 5 ! Ei .(Ai


Yzeyden geen toplan ak , btn elerin katk s toplanarak bulunur.

* E ! lim Ei (Ai ! E.dA


(Aip0

rnek:


X do rultusunda ynelmi dzgn bir E elektrik alan gz nne al ns n. ekilde grld gibi ynlendirilen kenar uzunluklu bir kbn yzeyinden geen net elektrik ak s n bulunuz.

zm:


Bir yznde E sabit ve ieri do ru; dA ise d a do rudur.Bylece bu yzden geen ak , her bir yzn alan ; A= oldu una gre;

E.dA ! E.cos180r.dA !  E dA !  EA
2 yz iin E sabittir ve dA ile ayn do rultudad r.Buna gre bu yzden geen ak :

E.dA ! E. cos 0r.dA ! E dA ! EA


Bylece 6 yz iin net ak ; * E !  EA  EA  0  0  0  0 ! 0
8

GAUSS KANUNU


Gauss yasas ; kapal bir yzeyden (gauss yzeyde) geen net elektrik ak s yla yzey taraf ndan sar lan yk aras ndaki genel ba nt d r. Kre yzeyinden geen elektrik alan bykl :

E ! ke q / r

Gauss yzeyinden geen net ak n n, E, simetri nedeniyle yzey zerinde sabit ve E ! k q / r ile verildi inden integral d na al narak * E ! E.dA ! EdA ! E dA bulunur. dA ! A ! 44r 2 stelik, yzey net oldu undan dir.Bu nedenle Gauss yzeyinden geen ke q * E ! 2 ( 44 r 2 ) ! 44ke q net ak : olur. r Elektrik alan konusundan rendi imiz gibi ke ! 1 /(44E0 ) oldu u iin * ! q E biiminde yaz labilir.
2 e

10

Kapal bir yzeyden geen net elektrik ak s yzeyin biiminden ba ms zd r ve nokta bir q ykn saran herhangi bir kapal yzeyden geen net ak q / E0 d r.

Yk sarmayan kapal bir yzeyden geen net elektrik ak s s f rd r.

11

Herhangi kapal bir yzeyden geen net elektrik ak s yaln zca o yzey iindeki yke ba l d r.Geen net ak : * E.dA ! qi
E

E0

Yk kre merkezinde oldu unda elektrik alan her yerde yzeye dik ve sabittir.

12

rnek:
   

 

Kresel bir Gauss yzeyi bir q nokta ykn sarmaktad r.Yzeyden geen toplam ak yla; A)ykn kat na kar lmas , B)krenin yar ap na kar lmas C)Yzeyin kp ekline dn trlmesi ve ykn iinde ba ka bir konuma gtrlmesi durumunda ne oldu unu anlat n z. zm: A)Yzeyin iindeki yk miktar ile ak orant l olaca ndan yzeyden geen ak kat na kar. B)Ykten geen tm elektrik alan izgileri krenin yar ap na bak lmaks z n kreden geece i iin ak de i mez. C)Ykten kan tm elektrik alan izgilerinin yzeyinin biimine bak lmaks z n yzeyden geece i iin gauss yzeyinin biimi de i ti inde ak de i mez.

13

Gauss Yasas n n Ykl Yal tkanlara Uygulanmas




Gauss kanunu yk da l mlar ve kapal yzeyler iin geerlidir. Gauss yasas yk da l m yksek simetrili oldu undan elektrik alanlar n n bulunmas nda kullan l d r. Gauss yzeyi olarak bilinen bu yksek simetriye sahip yk da l m verilmi se Gauss Yasas kullan larak bu yzeydeki elektrik alan vektr bulunabilir.
14

Bu tr hesab n amac :
1)Elektrik alan n bykl simetri uyar nca yzey zerinde sabit olabilir. 2)Yandaki ekilde skaler arp m E ve dA paralel olduklar ndan cebirsel basit bir E.dA arp m olarak belirtilebilir. 3) ekildeki skaler arp m E ve dA dik olduklar ndan s f rd r. 4)Yzey zerinde alan s f r olabilir.

Ko ullar n sa layan bir yzey bulmakt r.

15

rnek:


Gauss yasas ndan ba layarak, yal t lm bir q nokta yknn elektrik alan n hesaplay n z. Art bir nokta ykn elektrik alan simetriden dolay ap boyunca d a do ru olaca ndan yzeye her noktada diktir. E, dA ya paralel oldu unda; E.dA skaler arp m basit cebirsel bir ekilde E.dA eklinde olur.Gauss yasas na gre;

zm:

q * E ! E.dA ! E.dA ! Io

eklinde olur.
16

Simetri uyar nca E yzeyin her yerinde sabit oldu undan integral d na al nabilir.Kre yzlmn de 4 r olarak al rsak;
q E.dA ! E dA ! (4Tr ) ! I 0
2

Buna gre, alan n bykl ;

q E! 2 4TI 0 r

olarak bulunur.

17

Kresel simetrili bir yk da l m : nce kresel tabakan n elektrik alan :kresel tabakan n i k sm nda elektrik alan s f rd r.

Q E ! ke 2 r
Q E ! ke 2 r

18

Silindirik simetrili bir yk da l m :


*E !

E.dA ! E dA ! EA !
P E ! 2ke r

qi I0

PN ! I0

Yal tkan dzlem bir yk tabakas :


W E ! 2I 0

19

Elektrostatik Dengedeki letkenler




yi bir elektriksel iletkende madde iinde zgrce dola abilen ykler bulunur. letken iinde net bir yk hareketi olmad nda, iletken elektrostatik dengededir. Elektrostatik dengedeki bir iletkenin zellikleri; 1)iletken iinde her yerde elektrik alan s f rd r. 2)yal t lm bir iletkende bir yk varsa bu yk, iletkenin yzeyinde bulunur. 3)Ykl bir iletkenin hemen d ndaki elektrik alan /E0bykl ndedir.Burada iletken yzeyine dik olup , an lan noktadaki yzeysel yk yo unlu udur. 4)Dzgn biimli olmayan bir iletkende, yzeyin e rilik yar ap n n en kk oldu u yerlerde yzeysel yk yo unlu u en byktr.
20

Bir d E elektrik alan nda iletken bir dilim.Dilimin iki yzeyinde etkiyle olu an ykler dilim iinde bile ke alan s f r yapacak biimde, d alana kar bir elektrik alan meydana getirirler.

21

Gauss ve Coulomb Yasalar n n Deneysel Do rulanmas




Bir iletkene net bir yk konuldu unda bu yk iletken yzeyine ierdeki elektrik alan n s f r yapacak ekilde da l r.Bu durumda, Gauss Yasas na gre iletken iinde net yk bulunamaz.Bu kesimde bu ykn olmayaca n n deneysel do rulanmas incelenecektir. Bu iki yasan n geerlili i, bir iletken iinde net bir yk ya da e de er olarak elektrik alan saptama giri imiyle s n rlanabilir. letken iinde s f rdan farkl bir alan saptan rsa Gauss ve Coulomb yasalar geersiz olur.
22

Yap labilecek deneylerden biri:

Art ykl bir metal top, ii oyuk yksz bir iletken zerindeki kk bir delikten ieri sark t l r.Top iletkenin i eperinde, etkiyle eksi bir yk olu turarak d eperde art yk b rak r.D eperde art yk bulundu u elektrometrenin sapmas ndan anla l r.
23

Metal top, iletkenin i eperine de dirilir.Top ve i eper aras ndaki yk aktar m sonucu her ikisi de yksz olur.D yzeydeki ykn de i medi i, gstergenin sapmamas ndan anla l r.Bu, top ile iletkenin i yz aras nda yk aktar m oldu unu do rular.
24

Sonuta, ba lang ta topta bulunan yk bu durumda iletkende ortaya kar. letkenin iinde ne oldu una bak lmaks z n, iletkenin d yzeyindeki yk len elektrometrenin de i meden kalmas , sistemdeki net ykn her zaman iletkenin d yzeyinde bulunaca n gsterir.
25

Topa ba ka bir art yk verilip iletkenin d nda yak n bir yerine konulursa top, iletken taraf ndan itilir.Bu, iletken d nda E nin s f r olmad n ortaya koyarak iletkenin net bir yk ta d n gsterir.Bu top bu kez iletkenin iine indirilirse hibir elektrik kuvvet belirtisi gstermez.Bu ii oyuk iletken iinde E=0 oldu unu gsterir. Bu deney Gauss yasas n n ngrlerini ve bylece Coulomb yasas n do rular.

26

27

28

29

30

31

Carl Friedrich GAUSS

32

You might also like