KLOROFLOROKARRBON

1930 ylnda kefedilene kadar atmosferde bulunmuyorlard.O zamanda bu gne atmosferdeki miktarlar olduka artmtr.

CFClar atmosferde stratosferik ozon ykmna katkda bulunurlar.Stratosferik ozonda bu azalma snmaya yol aar.

OZON

Kimyasal forml O3dr.O2nin iyonize olmasyla oluur. Stratosferik ozon, gne nlar yardmyla doal olarak meydana gelir. Stratosferi neden olduu souma Troposferi ozonun neden olduu soumay engelleyebilirdi. Fakat 1980 den sonra stratosferik ozonda grlen azalmayla troposferin etkisi belirginleti.

SERA GAZLARI
Sera gazlar etkisi atmosferdeki younluklaryla doru orantldr.Etkileri bu nedenle sourma zelikleriyle karlatrlmamaldr.rnein CH4,karbondioksitten21kat, CFC11 etkisi ise karbondioksitin 12.000 katdr.Bunlar 1850 ylndan beri atmosferdeki artlar gz nne alnarak etkileri yandaki gibidir

CO2 -%60 ; CH5 -%20 CFC-%13 ; N2O -%6

SERA GAZLARININ RETM

Sera gazlarn salnmnn byk blm gelimi lkeler yapar. Avrupa da bunlarn salm derken Amerika ve dier gelimi ve gelimekte olan lkelerde ise artmaktadr.

ENDSTRYEL SALINIMLAR VE VOLKANK SLFATLAR

Endstriyel salnmlar bulutlarn beyazlk derecesini etkiler .Volkanik patlamalarda byk miktarda toz ve slfatn aerosollnn stratosfer salnmasnda etkendir.Bunun sonucu ksa sreli soumalar ortaya kar. 1991 ylnda Filipinlerde Pinatubu yanardann patlamasyla atmosfere yaylan slfat birka yl iin orta dzeyde bir soumaya yol amtr.

GNE
Gnein milyarlarca yldr uzaya sat nlar hep ayn miktarda ,ayn dalga boyunda deildi. Gne daha genken 3,5 milyar yl nce imdikinden %25-30 daha az yordu. Dolaysyla dnyann uygun scaklkta olmas iin atmosferde aha fazla karbondioksite ihtiya vard. Aksi halde dnya donmu ve canllarn ve fotosentezin gereklemei bir yer olurdu. Astronomlar son 15 yla gne sabitindeki deimeleri saptadlar. Deer az olmakla beraber gne nlarndaki bu deimeler uzun vadede iklim zerinde etkisi olmas kanlmazdr.

2030 YILI KLM DEKLKLER TAHMNLER

IPCC(Hkmetler aras iklim deiiklikleri paneli) 2030 ylnda kresel snmann 1.8 santigrat derece artaca tahmin edilerek yaplan bu aratrmada orann ykselmesi yada dk alnmas verileri etkileyecektir. 1.Blge:ORTA KUZEY AMERKA (35-50 Kuzey 85-105 bat) Kn scaklk art 2 ila 4 derece artacak ,yazn ise 2-3 derece art olacak .K yalarnda yzde 0-1 art olacak. Yazn topraktaki nem oran % 15-20 decek. 2.Blge :GNEY ASYA (5-30 KUZEY 85-105 BATI) Yl boyunca scaklklarnda 1-2 derece art olacak .K aylarnda az deiiklik, yaz yalarnda %5-10 art olacak. Yazn topraktaki ne oran yzde 5-10 art gsterecek. 3.Blge:SAHL (AFRKA KITASI ,10-20 KUZEY ,20 BATI 40 DOU ) Yl boyunca scaklklarnda 2-3 derece art olacak .Ortalama ya artacak .Toprak scakl zellikle yazn azalacak Blge apnda scaklk ve yata farkllklar olacak. 4.Blge :GNEY AVRUPA(TRKYE 35 - 50 KUZEY ,10 BATI 45 DOU) Kn scaklk iki derce ,yazn ise 2-3 derece artacak .Kn scakln artaca ynnde belirtiler var. Yaz ya yzde yz de 5-15 decek. Yaz toprak nemi de yzde 15-25 decek. 5.Blge:AVUSTURALYA (12 45 GNEY .110 155 DOU) Yaz scaklklarnda 1-2 derecede art ,knda 2 derece ykselme var .Yaz ya da %10 artacak.

KRESEL ISINMA VE SALIK

TARIM
Bilim adamlar arasndaki yaygn kan ;scaklk ve yeni ya dzeyi nedeniyle ekilebilecek alanlarn kuzeye doru bir miktar genileyebilecei ynndedir. Yeni iklim desenleri iftilerin bir ksmn yetitirdii rnleri yer deitirmek zorunda brakacaktr. Ama atmosferdeki karbondioksitin artmasyla beraber tarmnda artmas bekleniyor yandan tarm bitkilerinde olan hastalklarda byk bir art olmas da bekleniyor. Bu yzden kurak blgelerdeki iftiler hem daha ok sulama yapacaklar ,hem daha ok tarm ilac kullanacaklardr ve dolaysyla maliyetleri artacaktr. klim deiiklii nedeniyle kuraklk ,orman ayr yangnlarnda ,taknlarda byk art grlecektir . Doal olarak bunlar hayvan ve bitkilerin yaamn byk lde deitirecek Yaam alanlarn daraltacak ve byk gler yaana bilecek .Yeni koullara uyum salayamayacak bir ok bitki ve hayvan yok olacak.

ARTAN SERA ETKSNN TRKYE ZERNDE ETKLER

Trkiye kresel snmann potansiyel etkileri asndan riskli lkeler grubuna girmektedir. Trkiyede neden olabilecei evresel ve sosyoekonomik etkileri unlard;
Scak ve kurak devrenin uzunluundaki ve iddetindeki arta bal olarak ,orman yangnlarnn skl,etki alan ve sresi artabilir. Tarmsal retim potansiyeli deie bilir. klim kuaklar ,Yerin jeolojik gemiinde olduu gibi ,ekvatordan kutuplara doru yzlerce kilometre kayabilecek ve bunun sunucunda da Trkiye ,bugn Orta Dou da ve Kuzey Afrikada hkm sren daha scak ve kura bir iklim tipinin etkisinde kalabilecektir. Bu iklim deiikliine uyun gsteremiyen flora ve fauna yok olacaktr. Doal karasal ekosistemler ve tarmsal retim sistemleri ,zararllardaki ve hastalklardaki artlardan zarar grebilecektir. Hassas da ve vadi-kanyon ekosistemleri zerindeki insan basks artabilecektir.

ARTAN SERA ETKSNN TRKYE ZERNDE ETKLER 2

Trkiyenin kurak, yar kurak alanlarndaki ,zellikle kentlerdeki su kaynaklar sorunlarna yenisi eklenecektir. klimin kedi doal deiiklii asndan,Trkiyenin su kaynaklar zerindeki en byk basky ,yaz kurakl ile teki mevsimlerde hava anormallerinin yalara neden olduu rastgele deikenlik ve kurak devreler oluturmaktadr. Bu yzden ,Kuraklk riskindeki olumsuz bir deiiklik ,iklim deiikliinin tarm zerindeki etkisini iddetlendirebilir. Kurak ve yar kurak alanlarn genilemesine ek olarak , yaz kuraklnn sresinde ve iddetindeki artlar ,lleme srelerinin hzlanmas ,tuzlanma ve erozyonu destekleyecektir. Kentsel s adas etkisinin katksyla ,zellikle byk kentlerde ,scak devredeki gece scaklklar belirgin bir biimde artacak,bu da ,havalandrma ve soutma amal enerji tketiminin artmasna neden olacaktr.

ARTAN SERA ETKSNN TRKYE ZERNDE ETKLER 3

Su varlndaki deikenlikten ve s stressinden kaynaklanan enfeksiyonlar ,zellikle byk ehirlerde salk sorunlarn artrabilir. Rzgar ve gne gibi yenilenebilir enerji kaynaklar zerindeki etkiler blgelere gre farkllk gsterecek olmakla beraber ,rzgar esme says ve kuvveti ile gnelenme sresi ve iddeti deiebilir. Deniz akntlarnda ,denizel ekosistemlerde ve balklk alanlarnda ,sonular asndan ayn zamanda nemli sosyo ekonomik sorunlar dourabilecek sonular oluabilir. Deniz seviyesinin ykselmesine bal olarak;Trkiyenin youn yerleme ,turizm ve tarm alanlar durumundaki alak takn
delta ve ky ovalar ile hali ia kylar sular altnda kalabilir

ARTAN SERA ETKSNN TRKYE ZERNDE ETKLER 4

Mevsimlik kar ve kalc buz rtsnn kaplad alan ve karla rtl devrenin uzunluu azalabilir;ani kar erimeleri ve kar lar artabilir. Kar erimesinden kaynaklana akn zamanlamasnda ve hacmindeki deiiklik ,su kaynaklarn ,tarm ve ulam etkileyebilir.

ALINABLCEK NLEMLER
Fosil yaktlarn terk edilmesi ,bunlarn yerine alternatif yaktlarn ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmas Klorofloro karbon,hidrokloroflorokarbon ieren deodorant,gaz ,buzdolab gibi aletlerin bunlar kullanlmadan yaplmas. Doal bitki rtsnn ve okyanuslarn korunmas, aa dikimi. Uluslar aras yaplan anlamalarn parlementolarda onaylanarak yrrle girmesinin salanmas. Metan salmna yol aan sni gbrelerin kullanlmamas. Bilinli bir eitim kampanyas ile insanlarn bu konuda bilinlendirilmesi. Sera gazlarnn oluumunu salayan btn faktrlerin mmkn olduunca nne geilmesi. Naylon ve plastik retiminin azaltlmas.