Mesela niin baz maddeler elektrii iyi iletirler

de dierleri iletmez?
Niin baz maddeler iyi bir s yaltkandr?
Niin baz maddeler opak da bazlar effaf?
Veya daha derince bir soru olarak, niin belirli
bir kat, belirli bir dar-frekans aralnda
sourup (absorb), bunlara yakn bir frekansta
yaynlyor?
Ya da belirli bir maddenin mknatslanmas,
scakla eitli ekillerde nasl bal olabiliyor?


Kathal Fizii maddenin i yapsna ilikin
tm karakteristik zellikleri x nlar,
ntronlar (radyoaktif paracklar), E.S.R
(Elektron Spin Rezonans) gibi teknikler
kullanlarak maddeyi inceleyen bir bilim
daldr.
Kathal fizii, esasen maddenin
zelliklerini, kendini oluturan elektronlar
ve ekirdekler aracl ile anlamay
amalar.
Kathal Fiziinde genellikle maddenin
kristal zellikleri gz nne alnr.
Kristal Yap
Birinci Blm
4

Kristal Yap
rg ve Baz
teleme lemi
lkel Hcre
Kristalde Simetri
Bravais rg Yaps
2 Boyutta Bravais rg Yaps
3 Boyutta Bravais rgs
Kristal Sistemi
Kbik Sistem
Hekzagonal Sistem
Kristal ndisleme
Kristal Dzlemlerinin ndisi
Kristal Dorultularnn ndisi
Basit Kristal Sistemleri
Sodyum Klorr
Sezyum Klorr
Kristal Yap
5
Bir kristal periyodik olarak dizilmi atomlardan oluur.
Kristal nedir?
boyutta ne olur?
kristal amorf polikristal
Atomik dizilime gre snflandrma
Kristal Yap
6
rg nedir?

rgy tanmlamak iin kullanlan
kristal eksenleri nedir?

Baz nedir?

Kristal nasl tanmlanabilir?
Kristal yap
Kristal nedir?
Kristal Yap
c , b , a

7
rg Baz Kristal Yap
rg + Baz = Kristal yap
Kristal Yap
Kristal Yap
8
Kristallerin yaps bir rg ile tanmlanabilir. Bu
rgnn her dm noktasnda bulunan atom veya
atom gruplarna baz denir.

Dzlem zerinde tanml noktalar uzayna, iki
boyutta rg denir. Bu rg a ve b vektr
kullanlarak tanmlanabilir.
a
b
a
b
Basit kristallerde (bakr, gm, altn, demir,
) en kk yapsal birimler tek atomdur.
En kk yapsal birim birka atom veya
molekl olabilir.
Kristal Nedir?
Kristal Yap
9
rg uzayda periyodik olarak sralanm noktalar dizisidir.

Noktalar tanmlayan vektrler
A
B
a
b
teleme lemi

teleme
T = B-A = 2a - 2b
rg zerindeki herhangi iki nokta bu tr
vektrlerle birbirine telenebilir.

A= 4a + 4b
B= 6a + 2b

rg telemesi : T = ua + vb + wc
Kristal Yap
10
Bir kristal yapsn tanmlamak iin nemli
soruya cevap verilmelidir:
rg nedir?
Hangi vektrlerini semeliyiz?
c , b , a

Baz hangisidir?
rg uzayda periyodik olarak sralanm noktalar dizisidir.

Kristal Yap
11
Belirli bir yap iin birden fazla rg, belirli bir rg
iin de birden fazla eksen takm seme olana her
zaman vardr.
Bu iki seim yapldktan sonra baz tanm yaplr.
Hangi vektrlerini semeliyiz?
c , b , a

Baz hangisidir?

Tm bu ilemlerden sonra T = ua + vb + wc denklemi salanyorsa
kristal yaps tanmlanmtr demektir.
Kristal Yap
12
Btn rg noktalar (1,2) ile tanmlanabilir.
1
2
3
3 iin ne syleyebiliriz?
teleme lemi
Kristal Yap
rg uzayda periyodik olarak sralanm noktalar dizisidir.

13
Birim Hcre
Birim hcre nedir?
Kristal Yap
14
1,2,3 ilkel hcredir.
tm hcreler ayn alana sahiptir.
4
1
2
3
lkel hcre : tm uzay doldurabilen bir rg noktas ieren en kk birim hcre

lkel rg Hcresi
4 ise ilkel hcre deildir. nk bu hcre, en kk birim
hcre olmad gibi birden fazla rg noktas iermektedir.

Kristal Yap
15
c
a
b
lkel rg Hcresi
Kristal Yap
lkel hcre : tm uzay doldurabilen bir rg noktas ieren en kk birim hcre


LKEL HCRE
a,b,c ilkel eksenleriyle tanmlanan paralelkenar
prizmaya ilkel hcre denir.ilkel hcre kristal teleme
ilemini tekrarlamak suretiyle tm uzay
doldurur.ilkel hcre,tekraryla kristali dolduran ve
hacmi en kk olan birim yapdr .
lkel hcrenin yalnz kelerinde rg noktas
bulunur. lkel olmayan bir hcreyi birim hcre olarak
seilebiliriz.
Her ilkel hcre bir birim hcredir.Fakat her birim
hcre bir ilkel hcre olmak zorunda deildir.
a

c

b

1. lkel hcre en kk hacimli hcredir.
lkel hcre olamaz
Birim Hcre:

Birim hcre:
3 kenar - a, b, c
3 a- o, |,
Birim hcreler birbirlerine demelidir-
aralarnda boluk bulunmamaldr.
Btn birim hcreler zde olmaldrlar.
Yapnn tam simetrisini gstermelidirler.
Bu da bir birim hcre temsilidir-
Na veya Cl den balamak fark etmez.
Bu gsterim birim hcreyi temsil etmez nk boyutlar eit
olmasna ramen aralarnda boluklar vardr!
ki boyutta birim hcredir.
22
Bir rg noktasn en yakn komularyla
birletiren tm doru paralarn izin.
Wigner-Seitz lkel Hcresi

Bu dorularn orta dikmeleri olan
dorular(veya, boyutta dzlemleri) izin.

Oluan en kk alanl (hacimli) blge Wigner-
Seitz ilkel hcresi olur.

Kristal Yap
23
Dnme simetrisi
- X etrafnda A = A
- 2t/n , n tamsay
- n katl simetri

A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
ki katl
Drt katl
katl
Alt katl
Dnme Simetrisi
Kristalde Simetri

Kristal yaplarda 5 ve 7 katl simetri mmkn
deildir,nk tm uzay 5 keli nesnelerle doldurmak
mmkn deildir
25
A
A
|
| = se ayna simetri r=-r ise inversiyon simetri
A
r
A
r
Ayna/nversiyon Simetri

Kristalde Simetri
26
Kare rg
Altgen rg
Dikdrtgen rg Merkezli dikdrtgen rg
5 Bravais rgs
5 Bravais Lattices
Eik rg
ki boyutlu rg Trleri
27
Triclinic 1 a = b = c P
o = | =
sistem
rg says eksen/a
rg sembol
o
b
|

c
a
14 Bravais rgs
Boyutlu rg Trleri
Monoclinic 2 a = b = c P, C
o = = 90 = |
Othorhombic 4 a = b = c P, C, I, F
o = | = = 90

Tetragonal 2 a = b = c P, I
o = | = = 90

Cubic 3 a = b = c P, I, F
o = | = = 90

Trigonal 1 a = b = c R
o = | = < 120

Hexagonal 1 a = b = c P
o = | = 90
= 120
28
Boyutlu rg Trleri
29
Cubic P Cubic I Cubic F
Tetragonal P Tetragonal I
a = b = c
o = | = = 90
Cubic
a = b = c
o = | = = 90
Tetragonal
Cubic and Tetragonal
Boyutlu rg Trleri
30
Orthorhombic P
Monoclinic P Monoclinic C
a = b = c
o = | = = 90
Orthorhombic
a = b = c
o = = 90 = |
Monoclinic
Orthorhombic I Orthorhombic F Orthorhombic C
Othorombic and Monoclinic
Boyutlu rg Trleri
31
Trigonal R
Hexagonal P
a = b = c
o = | =
Triclinic
a = b = c
o = | = < 120
Trigonal
Triclinic
a = b = c
o = | = 90
= 120
Hexagonal P
Triclinic, Trigonal, Hexagonal
Boyutlu rg Trleri
32
Cubic P Cubic I Cubic F
a = b = c
o = | = = 90
Cubic
Cubic System
Simple Cubic
Face Centered Cubic Body Centered Cubic
Kristal Yap
Crystal Structure & 14 Bravais Lattices Applet

Basit Kbik
r r
a
o

a
o
= 2r
Yzey Merkezli Kbik (FCC)
r a 4 2 0 =
a
0

a
0

Cisim Merkezli Kbik (BCC)
0 2a
0 3a
a
0

r a 4 3 0 =
Z
Y
X
4r
38
Characteristics of Simple Cubic
Kbik Sistem
ilkel hcredir
kenar uzunluu : a

kenarlar aras a : 90

lkel teleme vektrleri
a
x

a a =

a b =

a c =

39
x
y
z
b
^
c
^
a
^
ilkel hcre, 4 cisim merkezi
atomu ve 4 ke atomu kullanlarak
oluturulabilir.
Characteristics of Body Centered Cubic
Kbik Sistem
a
a
a
ilkel hcrenin kenar uzunluu: \3 a

ilkel hcre kenarlar aras a:
10928
lkel teleme vektrleri
) z y

(
2
a
a + =

) z y

(
2
a
b + + =

) z y

(
2
a
c + =

40
c
^
b
^
a
^
Characteristics of Face Centered Cubic
Kbik Sistem
x
z
y
a
a
a
lkel hcre, 6 yzey merkezi
atomu ve 2 ke atomundan
oluturulabilir.
ilkel hcrenin kenar uzunluu: \2 a

ilkel hcrenin kenarlar aras a:
60
ilkel teleme vektrleri
) y

(
2
a
a + =

) z y

(
2
a
b + =

) z x

(
2
a
c + =

Basit kbik iin APF = 0.52

Sk paketlenme yn
a
R=0.5a
8 x 1/8 =
1 atom/birim hcrel
ATOMK PAKETLENME ORANI

Birim hcre
hacim
a
ATOMK PAKELENME ORANI: (FCC)
4 atom/birim hcre
Kegen uzunluu = 4R
a = 2R 2
= 0.74
16 R
3

APF =
4
3
t
4
atom
Birim hcre
atom
hacim
R
3

2
a
R
BCC iin APF = 0.68
ATOMK PAKETLENME ORANI: BCC

4R
3
a =

Ayak ve az virsleri
BCC yapdadrlar
46
\
1) Birim hcre hacmi


2) Birim hcre bana rg noktas: 6 yzey merkezi, 8 ke

1/2 x 6 + 1/8 x 8 = 4

3) lkel hcre hacmi


4) lkel hcrenin hacmi bana rg noktas: 4/a
3

5) En yakn komu says : 12
Characteristics of Cubic Lattices
Kbik Sistem
3
a ) c b ( a =

4
a
) c b ( a V
3
hcre ilkel
= =

a
a
\
Sert kre modeli
47
\
6) En yakn komu uzakl :
7) kincil komu says: 6
8) kincil komu uzakl : a
9) Doluluk oran : 0.740

- hacim =

- sert kre yaklamna gre yarap

- hcre bana toplam atom : 4


- 4 atomun hacmi :




- doluluk oran =
Sert kre modeli
a
a
Characteristics of Cubic Lattices
Kbik Sistem
a 2
3
a
a
4
2
r , a 2 r 4 = =
3 3
) a
4
2
(
3
16
) r
3
4
( 4
t
t =
740 . 0
4
2
3
16
a
a
4
2
3
16
3
3
3
=
|
|
.
|

\
|
=
|
|
.
|

\
|
t
t
48

Birim hcre hacmi
lkel hcre hacmi
Birim hcre bana rg nokta says
lkel hcre bana rg nokta says
En yakn komu uzakl
En yakn komu says
kincil komu says
Doluluk oran
kincil komu uzakl
(1/6) t (1/8) t (1/6) t
a a
6 12
a/ a
12 8 6


2/a
3
1/ a
3
(1/4) a
3
(1/2) a
3
a
3
4 2 1
a
3
a
3
a
3

fcc bcc sc
a
a/2
4/a
3

2
\
6
2
\
0.524 0.680 0.740
3
\
2
\
3
\
Kbik rglerin zellikleri
Kbik sistem
49
Hexagonal
Altgen Sistem
ilkel hcre, ekenar drtgen zerine kurulu
dik prizmadr.
kenar uzunluu : \3 a, c, a

taban kenarlar aras a : 120

ilkel teleme vektrleri
c
^
x
z
a
^
b
^
x
y
a
b
y

2
a 3
x

2
a
a =

2
a 3
x

2
a
b + =

z c c =

14
RNEK: bakr
kristal yaps = FCC: 4 atom/birim hcre
atomik arlk = 63.55 g/mol (1 a.k.b = 1 g/mol)
atomik yarap R = 0.128 nm (1 nm = 10 cm)
-7
Compare to actual:
Cu
= 8.94 g/cm
3
Result: theoretical
Cu
= 8.89 g/cm
3
TEORK YOUNLUK,
V
c
= a
3
; FCC iin, a = 4R/ 2 2 V
c
= 4.75 x 10
-23
cm
3
51
Kristal ynelimi yariletkenlerde nemlidir
Malzeme zellikleri
Kristal Yap

retilen yariletken malzemenin zellikleri kristal rg ynelimine
baldr.


Baz ilem tekniklerinde kristal rg ynelimi gz ard edilemez.


Miller indisleri, kristaldeki dzlem ve dorultularn
belirlenmesinde kullanlr.

52
Kristallerin anizotropluu
66.7 GPa
130.3 GPa
191.1 GPa
fcc Cu iin
Young
modul
53
Kristallerin anizotropluu
Farkl
kristalografik
dzlemler farkl
atomik younlua
sahiptir.
Bu nedenle, farkl
zelliklere sahip
olurlar
54
Uzayda bir kristal dzlemi, ayn doru zerinde
olmayan nokta ile belirlenir.
- dzlemin kestii noktalarn a, b, c ye bal
katsaylar belirlenir
- bu saylarn tersleri yazlr ve ayn orana sahip
en kk tamsay elde edilecek ekle getirilir.
- ( h k l )
(142) plane
rnein, dzlemin kestii noktalarn a, b, c ye
bal katsaylar 4, 1, 2 ise
- 1/4, 1/1, 1/2
- 4 ile arplr: 1, 4, 2
- (142)
Miller ndisi
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
Bir setteki btn dzlemler zdetir.
Dzlemler hayali kavramlardr.
Ardk dzlemler arasndaki dik uzaklk
d-uzakl adn alr.
Kesen noktalar
a,b,c: 1/4, 2/3, 1/2

Tersleri alnr
4, 3/2, 2

En kk tam
sayya indirgenir:
(8 3 4)
[gerekiyorsa]
Bu dzlem eksenleri , 1,
noktalarnda keser.
(0 1 0) dzlemi
Dzlemler (h k l) ile temsil edilen Miller indisleri
ile gsterilir.

Bu kegen,eksenleri1, 1,
noktalarnda kesiyor.
(1 1 0) dzlemi.
0 ile gsterilen indis dzlemin
eksene paralel olduunu
belirtir.

(hkl) = (244)
(hkl) = (113)
-
(113)
-
izgi (-) yn belirtir.
x
y
z

Kristal iinde bir yn,o yndeki bir
vektrn bileenleri arasndaki orana
sahip en kk tam saylar ls ile
[u v w] olarak belirtilir.Kbik kristalde
[h k l] yn bu yne dik dzlemin (h
k l) indislerine eittir,ancak bu zellik
dier kristal sistemlerinde doru
olmayabilir.

Btn kenarlar,
(1 0 0)
Her bir yzey kegeni,
(1 1 0)
Tm cisim kegenleri,
(1 1 1)
Benzer Miller indislerine sahiptir.
*h k l+ gsterimi dorultu temsil eder.
Z
X
Y
(100)
Z
X
Y
(110)
Z
X
Y
(111)
61
Bu dzlemin indisi dir.
( ) 1 2 2
x
y
z
(010)
y eksenini a da kesen dzlem, hem x hem de z
eksenine paraleldir. Bu ise dzlemin x ve z
eksenini sonsuzda kesmesi demektir.
Miller ndisi zerine uygulama
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
Ynler:
Z
Y
X
[0 1 0]
[1 0 1]
63
(100)
(111)
(110)
(100)
(200)
Miller ndisi zerine uygulama
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
64
Miller ndisi zerine uygulama
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
65
Si (100) Dzlemi
(100) Dzlemleri
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
66
Si (110) Dzlemi
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
67
Si (111) Dzlemi
Atoms a below surface
(100) Planes
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
68
GaAs
Si
Planes of Si and GaAs
Kristal Dzlemleri iin ndis Sistemi
Zincblende and Diamond structures ( GaAs, Si, etc.)
69
(111)
(110)
x
y
z
d
111
d
110

Kristal yapdaki tekrarlanan dzlemler arasndaki uzaklk
Dzlemleraras uzaklk (d)
Kristal Yap
(222)
(330) (220)
70
(100)
x
y
z
(001)
(010)
ve dierleri
( ) 00 1 ( ) 0 1 0 ( ) 1 00
{100} dzlemleri:
x
y
z
(101)
{110} dzlemleri:
(011)
ve dierleri
( ) 10 1 ( ) 0 1 1 ( ) 01 1
( ) 1 10 ( ) 1 1 0 ( ) 1 01
( ) 0 1 1 ( ) 1 0 1 ( ) 1 1 0
Examples of Planes
Kristal Yap
(110)
71
1. Orijinden rg noktasna vektr
izilir.
2. Birim hcre kenarlarndan
geen kristal koordinat sistemi
oluturulur.
x
y 3. a, b, c rg sabitleri (birim
hcrenin kenar uzunluklar)
cinsinden vektr tanmlanr.
4. Koordinatlar en kk tamsayya indirgenir
5. Saylar keli parantez [] iinde gsterilir.
Dorultularn
Miller ndisleri
[110]
1a+1b+0c
z
72
x
y
z
O
A
1/2, 1/2, 1
[1 1 2]
OA=1/2 a + 1/2 b + 1 c
P
Q
x
y
z
PQ = -1 a -1 b + 1 c
-1, -1, 1
[ 1 1 1 ]
_ _
Dorultularn
Miller ndisleri
73
Edeer Dorultular
x
y
z
[ 1 0 0 ]
[ 1 0 0 ]
_
[ 0 0 1 ]
[ 0 0 1 ]
_
[ 0 1 0 ]
_
[ 0 1 0 ]
zde atomik
younluk
zde zellikler
( 1 0 0 )
(1 0 0)= [ 1 0 0 ] ve
dierleri
74
[111] [110] [101]
[111] [011] [001]
Kbik rgde Kristal Dorultular
Kristal Yap
75
<111> dorultular:
z
x
y
- z
[111]
| | 1 11
ve dierleri
| | 1 1 1 | | 11 1
..
Dorultu zerine uygulama
Kristal Yap
76
x
y
z
Dzlem ve Dorultu Arasndaki liki
dzleminin normali dorultusudur. [111] <111>
Kristal Yap
[111]
<111>
77
dorultu [uvw]
dzlem (hkl)
edeer dorultu ailesi <hkl>
edeer dzlem ailesi {hkl}
iki rakaml indisler virgl ile ayrlr (12,22,3)
kbik kristallerde [hkl]
kbik
(hkl)
kbik
atomik dzlemler aras uzaklk
2 2 2
kbik
hkl
l k h
a
d
+ +
=
Dzlem ve Dorultu Arasndaki liki
Kristal Yap
78
: (000)
, (1/2 1/2 1/2)
Bravais rg fcc dir.
Baz : Na (000) Cl( 1/2 1/2 1/2)
en yakn komu says : 6

a
b
c
Cl
Na
, (0 1/2 1/2) , (1/2 1/2 0) , (1/2 0 1/2)
: (0 1/2 0) , (0 01/2 ) , (1/2 0 0)
ya Na atomlar?
ilkel hcreye bakarsak
Sodium Chloride
Kristal Yap
Crystal Lattice*Structures
79
Bravais rg fcc dir.
Sodium Chloride
Kristal Yap

Baz :

en yakn komu says : 6
farkl atomlar

Na (000) Cl( 1/2 1/2 1/2)

ikinci en yakn atomlarn says: 12
ayn atomlar

80
Cl : (1/2 1/2 1/2)
Cs : (0 0 0)
Bravais rg sc dir.
Cesium Chloride
Kristal Yap

Baz : Cs (000) Cl( 1/2 1/2 1/2)

en yakn komu says: 8, farkl atomlar

ikincil komu says: 6, ayn atomlar

81
merkez : (2/3 1/3 1/2)
ke : (0 0 0)
Bravais rg, hexagonal ilkel hcre

Baz : iki zde aom

c/a oran (8/3)
1/2
= 1.633

koordinasyon says 12 dir.

a
^
b
^
c
^
Hexagonal Close-Packed Structure
Kristal Yap
82
ikinci tabaka
nc tabaka
ABABAB ylm
ABCABCABC ylm
HCP
HCP ve FCC
FCC
Kristal Yap
A A B
B
A C
B A
83
b
a c
3/4
0 0
0 0
1/2 1/2
1/2
1/2
3/4 1/4
0
1/4
Bravais rg fcc dir.
Baz : iki zde atom (000) (1/4 1/4 1/4)
4 en yakn komu ve 12 ikincil komu
birim hcrede 8 atom
Si, Ge, C, ve benzeri.

Diamond Structure
Kristal Yap
84
Si, Ge, C GaAs
Diamond and Zincblende Structure
Kristal Yap
85
Si : 5.43095 , Ge : 5.64613 , GaAs : 5.6553
birim hcre bana 8 atom : (1/8)x8 + (1/2)x6 + 4
hacim a
3
Si atomik younluu : 8/a
3
= 5x10
22
atom/cm
3

en yakn komu says: 4 <------ kovalent balanma
Tetrahedral Structure
Kristal Yap
Elmasn yaps:
Elmasn uzay rgs fcc dir. Bu rgnn her noktasna
bal ilkel bazda 000 ve ,,, konumlarnda zde iki
atom bulunur. O halde, ilkel kp sekiz atom ierir. Elmas
yapsnda tek atomlu bir baz oluturacak ekilde ilkel
hcre seme olana yoktur.
Her atomun en yakn komu says 4, ikinci en yakn
komu says 12 dir. Elmas yaps dolaysyla bo
demektir, krelerle doldurulabilen maksimum hacim
oran sadece 0,34 dr. Bu, hcp ve fcc gibi sk
paketlenmi yaplarn doluluk faktrlerinin 0,46 s
demektir. Elmas yaps elementlerin periyodik tablosunun
IV stunda karlalan ynelmi kovalent ban bir
rneidir.
87
Tetrahedral Ba

Ba uzunluu yaklak 2.35
Kristal Yap
Elmas rg atomlar tetrahedral baldr
valans elektronlar paylam
kovalent balanma

Her bir atom 8 elektronu
paylar
dk enerji durumu
SP
3
hibrit balanma
88
elmas rg
kovalent ban iki boyutta grn
Si atomu
2D Model of Diamond Structure
Kristal Yap
89
60
120
A
B
C
A
A
B
A
B
Tetrahedral layer Stacking in Cubic &HCP
Kristal Yap
90
rasgele sralanma
ABCABCABCABC
ABCBACABABCB
ok tipli (Polytypism)
rasgele sralanmann uzun
seriler halinde tekrarlanmas
Polytype SiC
a = 3.079
c = 989.6

deal Olmayan Kristal Yaplar
Kristal Yap
SiC 6H Polytype
Scanning electron microscope (SEM)
micrograph of a 4 micrometer SiC
crystal from the Murchison meteorite.
91
Sert kre yaklamn kulanarak fcc birim hcresinin doluluk orann
hesaplaynz.

Sert kre yaklamna uygun fcc birim hcresi
Uygulama
Kristal Yap
92
Aadaki verileri kullanarak Si ve GaAs iin younluu hesaplaynz.
Avogadro says : 6.02x10
23
atom/mol
a
Si
= 5.43x10
-8
cm, a
GaAs
= 5.65x10
-8
cm
Si, Ga ve As atomik arl, srasyla, 28.1, 69.7 ve 74.9 g/mol
Uygulama
Kristal Yap


SORU 1)
Yksek scaklklarda sper iletkenlerin en yaygn
yap bloklar ekilde gsterilen CuO2
tabakalardr.Bakr atomlar arasndaki uzakl a kabul
ediniz. CuO2 iin Bravais rgsn izip kristal yap
iin olas ilkel vektrleri belirterek birim hcre ve
baz belirleyiniz.


Birim hcre=lkel birim hcre=
Baz=
lkel vektrler=
Referans:Solid State Physics Problems And Solutions Laszlo Mihaly,Michael C.Martin

SORU 2)
BCC yapsndaki vanadyumun younluu
5.89 ,atom numaras 23,atom arl
50.94 akbdir.Bu bilgilere dayanarak
vanadyum atomunun yar apn bulunuz.


3
/ cm g

3 23
23 3
3
23

10 87 . 2
/ 10 022 . 6 5.89g/cm
4g/mol 9 . 50 2
/ 89 . 5 / 94 . 50
atom/mol 10 022 . 6 2 iin



cm V
mol atom
atom
V
cm g mol g A
N n BCC
N
A n
V
N V
A n
c
c
A
A
c
A c

=
= =
= =
= =

0 2a
0 3a
a
0

r a 4 3 0 =
cm r
cm r
r a V
r
a c
8
3 23 3
3
3
10 32 . 1
10 87 . 2
4
3
3
4

3
4

=
=
|
.
|

\
|
= = =
Referans:R.Peter Dillon
(university of california)

SORU3)
Kbik kristallerde dzlemler aras uzaklnn



ile
verilebileceini gsteriniz.
2
2 2 2
2
1
a
l k h
dhkl
+ +
=


y
z
x
o
|

l
c
h
a
1 cos cos cos
: oremi pisagor te iin sistemler ortogonal
cos cos
cos cos
cos cos
2 2 2

= + +
= =
= =
= =
=
| o

| |
o o
hkl hkl
hkl hkl
hkl hkl
hkl
d
c
l
d
l
c
d
b
k
d
k
b
d
a
h
d
h
a
d ON
k
b
0
N
A


2
2 2 2
2
2
2
2
2
2
2 2 2
2
2
2 2 2
1
de kristaller kbik
1
1
a
l k h
d
c b a
c
l
b
k
a
h
d
d
c
l
d
b
k
d
a
h
hkl
hkl
hkl hkl l hk
+ +
=
= =
=
|
|
.
|

\
|
+ +
=
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
Referans:Solid State Physics
Hook , John R.
101

1. bcc iin zellikler tablosu oluturunuz.

2. birim hcre kenarlar a olan sc rg iin aadaki
dorultular boyunca rg noktalarn bulunuz.
(a) [110]
(b) [111]
(c) [320]
(d) [321]

3. SrTiO
3
ideal bir perovskite yap sergiler. Strontium
atomlar kbn kelerinde, titanium atomlar kbn
cisim merkezlerinde ve oxygen atomlar ise kbn yzey
merkezlerinde bulunur. Kbn kenar uzunluklar a dr.
(a) Bravais rgs nedir?
(b) kristaldeki her bir ilkel birim hcre iin 3 oksijen, 1
titanyum ve 1 strontium atomu olduunu dorulaynz.
(c) Bu yap iin ilkel rg vektrlerini ve ilikilendirilmi
baz vektrlerini yaznz.
Ev devi
Kristal Yap
102

4. Elmasn drtgen (tetrahedral) balar arasndaki
alar bir kbn cisim kegenleri arasndaki aya
eittir. Basit vektr analizi kullanarak bu ann
deerini bulunuz.

5. Yzey merkezli kbik kristalin ekenar prizma
eklinde ilkel hcresi vardr. Birim hcrenin (100) ve
(001) dzlemlerini gz nne alalm. Bu dzlemlerin
ilkel eksenlere gre indisleri ne olur?


6. deal bir sk paketli altgen (hcp) yapda c/a
orannn
olduunu gsteriniz.
Ev devi
Kristal Yap
3
8
103
lginiz iin teekkr ederim.