ADA SYASET KURAMI

Gramsci
Hegemonya Sivil Toplum Aydnlar

Harun ULU

Gramsci
1891 : talya-Sardunya 1911: Turin niversitesi 1914: talyan sosyalist basn iin yazmaya balad 1916: Avanti! editr 1919: Lordine Nuovo

1924: Parlamento yesi

1926: Faist ynetim tarafndan tutukland. Yazmasna izin verildi- Hapishane Defteri

1937: Gzetim altnda ld.

Gramsci
NEM: Sosyalizmin Yeni Yorumu

Politik g teorisi Devrimci strateji Hegemonya yaratmak iin iki snfn yar. Snf ve demokratik ekime alan olarak sivil toplum kavram

Gereklik Anlay : Tarihsel Grecelilik

nsan dnce, duygu ve iradesinin nesnel sosyal gelimeye etkisi nsan rasyonalitesi, felsefe ve bilim: bunlarn ait olduu tarihsel dnem ile ilgilidir. Felsefi bilimsel doru: pragmatiktir. Fikirler sosyal ve tarihsel balam dnda anlalamaz. Fikirler fikirlerden domaz, gerek tarihsel gelimelerden doar. Tarihsel gereklilik olarak ortaya karlar. Bilgimizi oluturan btn kavramlar nesnelere deil, bunlar kullananlar arasndaki ilikilere bal olarak organize olur. Kendisi iin var olan bir gereklik yoktur. Gereklik ancak onu tarihsel balamda modifiye eden insana grecedir. Praxisin dnda bir varlk yoktur. Tm anlam praxisten kar ve onunla ilgilidir.

Sosyalist Dncenin ki Sknts

Ekonomizm:
II. Enternasyonal Kautsky
Yap-st yap Doal yasa: Kapitalizmin yklmas kanlmaz-Fatalizm, mekanizm, determinizm SONU: ii snfnn pasiflii ve bekleyii. nisiyatif yokluu. Baml grup ideolojisi. GEREK: Praxis felsefesi, sosyal deiimin ajanlar olarak tarihsel yasalara bal kalamaz. Tarih, insan praxisi dnda bir ey deildir ve iradeye baldr. Teori ve pratik btndr

Sovyet Modeli
Stalinizm: Merkezi, brokratik, baskc Sosyalizm yukardan deil aadan kurulmaldr. Politikaya katlm, bilin ve alkanllardaki deiim

Sivil toplum, sosyalist strateji nemli

Hegemonya: Kavramlar ve Balantlar

1) Rza ve Zorlama: Bir snf, dierleri zerinde zorla ve ikna ile hegemonya kurar. Hegemonya gce dayanarak domine etmek deil, fakat ideolojik ve politik nderlik yoluyla rzann salanmasdr: Rzann organizasyonu.

2 ) Leninin Katks i snf bask altndaki tm gruplarn kurtuluu iin savaarak milli bir yaklam sergilemeli ve arl ykmal. Aznlkta olan ii snf bylece ounluun desteini kazanabilir.

Hegemonya
3) Hegemonyann kavramlatrlmas

Lenin iin hegemonya, devrimi gerekletirmek iin kullanlan bir stratejidir. Gramsci bunu geniletti: Devlet gcn kazanmak ve elde tutmak iin kapitalistlerin pratikleri. Zorlama ile entelektel ve ahlaki nderlik arasndaki fark. Hegemonya: snflar ve dier sosyal gler arasndaki ilikidir.

Hegemonik snf, politik ve ideolojik atma yoluyla dier snflarn rzasn kazanan snftr. Alt snflar, hakim snfn deerlerini, fikirlerini kabule ikna edilir ve bu deerlere dayal bir ibirlii kurulur

Hegemonya
4) Glerin likisi:

Ekonomik-Kurumsal /Hegemonik: kapitalistlerin ortak bilin ve organizasyon oluturmasnda faz var. 1- Kapitalist dierleriyle ortak karlarn farknda fakat henz organizasyon ihtiyacnn farknda deil 2- Ekonomik alanda ortak karlar organize. Verili sistem ierisinde. Hukuki sosyal haklar. 3- Hegemonya: politik faz. Ekonomik, politik, entelektel ve ahlaki birlik. Dier snflarda toplanr. rn: Jakobenler 1917: ekim devrimi: burjuva hegemonya salayamad iin baarld.

Hegemonya
5) ulusal-popler (national -popular) Bir snf sadece kendi karn takip ederse Hegemonik olamaz. Snf karakteri tamayan, retim ilikilerinden domayan demokratik talepleri dikkate almal.

6) Pasif devrim
Burjuva ve ii snfnn stratejisi arasndaki fark. Burjuvann ki pasif devrim. Tehlikeye giren hegemonyann devlet gcyle restore edilmesi. Yukardan devrim. ilerinki anti-pasif devrim olmal (mevzi sava)

Hegemonya
7) Entelektel ve ahlaki reform Kapitalist snfnkine kar yeni bir hegemonya yaratma ancak popler bilinci, insanlarn dnce ve duygularn, dnyay kavrama biimlerini dntrmekle olur.

8) Ortak duyu (common sense)

Yukar ile ilikili. nsanlarn eletirel olmayan, byk lde bilin d bir ekilde dnyay alglamas. Hakim ideoloji ortak duyu zerine kurulur. Marksizm, ortak duyunun eletirisi olmaldr. Yeni ve tutarl bir sosyalist ortak duyu kurulmaldr.

Hegemonya
9) Sivil Toplum

Kapitalist sistem, snflar ve dier sosyal gler arasndaki kark bir adan

olumaktadr. Ana gler, ii - kapitalist. Sosyal ilikiler bir ok kurumun iinde gereklemekte: politik parti, dini kurum, medya, kltrel gnll kurulular. Fakat bir kurulu iddet zerinde tekel sahibi: devlet.

Devlet dndaki sosyal ilikiler ve bunlar salayan kurumlar sivil toplumdur. Sivil toplumu oluturan sosyal ilikiler retim ilikilerinden farkl ve sivil toplum kurumlar devletten farkl. Sivil toplum ok farkl amalarn birletii yer. Politika, sosyal, sanat, spor. Bunlarn ortak noktas insanlarn ou zaman bilind ekilde kabul ettikleri deer ve kabulleri ieren sosyal pratiklerdir.

Hegemonya
9) Sivil Toplum

Devlette hakim snf somutlar. Fakat devlet sosyal gler arasndaki atmalardan etkilenir, devaml bir olu ierisindedir. Yneten snf devleti kullanarak sadece kendi karlarn savunamaz. Devletin hakim snftan greceli bir bamszl vardr. Sivil toplum, iki temel snf arasndaki ekimenin yaand yerdir.

Toplumun entelektel yaamn kltrel aralarla kontrol etmek. Hegemonya hakim snfn sosyal yaama ykledii genel yne kitlenin spontane rzasn iermektedir. Hakim snfn hegemonyas sivil toplumda kurulur. Alt snflar hakim snfn deerlerini ve fikirlerini kabule ikna edilir ve bu deerlere dayal bir ibirlii kurulur
Politik kavram Gramsciden nce, devlet gc iin ekime olarak ele alnyordu. Gramsci politik kavramn sivil toplumdaki rzann doasn deitirmeye ynelik niyet tayan her aktiviteyi kapsayacak ekilde geniletmitir.

Hegemonya
10) Tarihsel Blok: Sivil Toplumda hegemonya salayan, retim alannda da lider olmal. Fakat kapitalistlerin retimdeki gc mutlak deil. Dolaysyla yapstyap metaforu tatmin edici deil. Tarihsel blok kavram, Hegemonik snfn sivil toplumdaki bir bloun

liderlii ile retimdeki liderliini birletirme yolu olarak kullanmaktadr

Hegemonya
11) Gcn doas

Marksizm-Leninizm gc devlette toplanm gryor. Devleti ele geirmek devrim iin tek strateji Gramsciye gre g, iliki olarak anlalr. Sivil toplumdaki sosyal ilikiler bir gtr. Bu bakmdan g, devletin yannda sivil topluma da yaylmtr. i snfnn mcadelesini devlet gcn elde etmeyle snrlandrlamaz. Sivil toplumda hatr saylr bir hegemonya oluturmak, devletin kontroln almak iin n art.

12) Mevzi sava

Sivil toplum, devletin arkasnda yer alan, siper, hendek ve surlardan oluan bir kale. Rusyada sivil toplum gl deil. Orada manevra sava baar salad. Avrupada sivil toplum kuvvetli. Mevzi sava.

Hegemonyann Srdrlmesi

Hegemonya elde edildiinde her ey bitmez, srdrebilmek nemli. Hakim snfn sivil toplumun tm alanlarnda sosyal otoritesini devaml salamlatrma sreci. Bu srete deiken glere ve durumlara gre ibirlii iinde olanlar lehine eitli dnler verilmesi gerekir. Organik Kriz: dn ve pazarlklar zellikle yneten snfn hegemonyas dalmaya yz tuttuunda nemli. Uzun dnemli istikrarszlk ve dnm sreci iinde yeniden yaplanma ve deiim gerekli. Bazen eskiyi korumaya alrlar. Kriz ok derinse kendi hegemonyalarn tekrar kuracak yeni ideoloji, sistem yaratlr. Her gn organik ve kalc yapsal deiiklikler oluyor. Tarihsel bloun oturduu stratejik ibirlii devaml yeni duruma uygun hale getiriliyor pazarlk konusu ediliyor. Tarihsel bloun atlad organik kriz dnemleri, alt snflarn mevcut hegemonyaya meydan okumas iin bir frsat oluturuyor.

deoloji

Tarihsel organik ideoloji: veri sosyal yap iin gerekli olan ideoloji. Psikolojik geerlilii vardr ve kitleyi organize eder. deolojinin maddesel doas. Kendi ajanlar var: entelekteller: organik ideolojiyi ele alr, ahlaki entelektel reform yapar. deoloji imentodur: dier sosyal elementleri bir araya toplar ve toplu bir irade oluturur.

Hegemonya, Sosyalizm, Aydnlar

Sosyalizm: sivil toplumun otonom ve kendini yneten bir ekilde genilemesi ve devletin zorlayc hiyerarik ve brokratik elementlerinin buna bal olarak zaman ierisinde yok olmas.

Sosyal deiim snf bilincinin geliimine baldr, entelekteller ve organizasyon olmadan gereklemez.

Entelektellerin snf bilincinin olumasnda ve snf organizasyonunu oluumda katks.

Hegemonya, Sosyalizm, Aydnlar

Sosyal yaam domine etmek isteyen snf kendi kltrn oluturmal Katolik kilise tarih boyunca bunu baarm, kitlenin bilincini kontrol edebilmi i snf sosyal yaam ve retimi domine edecek kltr yaratmal. Bunun iin entelektel retime ihtiya var. Politik gce erimeden nce kltrel hegemonya art.

Hegemonya, Sosyalizm, Aydnlar

Bilgi ve g arasndaki iliki. Hakim snfn gc bilgi zerindeki tekelden ileri geliyor. Aydn yetenek deil, ilevi bakmndan tanmlyor. Her insan aydndr fakat her insan aydn ilevini yerine getirmez. Aydn toplumun her alannda (politika, retim, kltr) organizatr grevi yapandr. Kapitalizmin aydnlar: ynetici, mhendis, yazar, gazeteci, politikac, asker, yarg, akademisyen vs. Aydnlar bir snf oluturmaz, her snfn kendi aydn vardr. Geleneksel aydn organik aydn