II.

DNYA SAVAI
1939 - 1945

LOGO

NEDENLER
YENLEN DEVLETLERLE MZALANAN ANTLAMALARIN OK AIR OLAMSI AVRUPALI DEVLETLER ARASI EKONUMK REKABET SLAHLANMA YARIININ TEHLKEL BOYUTLARA ULAMASI JAPONYA VE TALYANIN SALDIRGAN TAVIRLARI

Kara Perembe (1929 New York Borsasnn k)

New York Borsas 1928 ylnn bandan 29 yl Ekim aynn bana kadar olan srete gittike ykseliyor ve yksek fiyat/kazan oran getiriyordu. Ancak 3 Ekim 1929 tarihine gelindiinde, yukarda saylan sebepler dorultusunda borsann ilerlemesi durmu hatta birka byk holdingin hisse senetleri dmt.

Bu d 21 Ekim gn yabanc yatrmclarn katlarn ellerinden karmalaryla hzland ve Kara Perembe olarak anlan 24 Ekim 1923 Perembe gn borsa dibe vurdu. 1929 ylnn fiyatlaryla 4.2 milyar dolar yok oldu.

Yemek kuyruundaki insanlar

Bu srete 4.000 kadar banka batm, binlerce insann mal varl yok olmutu. Bu insanlar ala srklendi ve sebze ve meyve yetitirip satarak yaamaya altlar. Bunalmn etkileri II. Dnya Savana kadar yaklak 10 yllk bir periyodda devam etti.

Berlin, 1920li yllarda yaanan byk ekonomik kriz; biraz sebze almak iin (devaml deer kaybeden) bir sepet dolusu mark veren insanlar.

II. DNYA SAVAI NCES TALYA

Birinci dnya savandan sonra talya yenen devletler arasnda olmasna ramen istediini alamam ve savatan hayli yorgun kmt. Devlet otoritesinin zayfl lkeyi bir i savan eiine getirdi. lkenin bu durumu 1919 ylnda kurulmu olan Benito Mussolini liderliindeki faist partinin iine yarad.

Mussolininin kahverengi gmleklileri

Faist talyada disiplinli, gl eitim ve toplum ideali

Roma mparatorluunu yeniden kuraca vaatlerini ileri sren parti 1922de iktidara gelmesiyle talyada faist rejim kurulmu oldu. Faist ynetim ksa srede demokrasiyi kaldrd.

II. DNYA SAVAI NCES ALMANYA

Birinci Dnya Savandan yenik kan Almanyada 1918 kasmnda askeri bir ayaklanmayla cumhuriyet ilan edildi. Almanyada cumhuriyetin ilk yllarnda sol daha basknd fakat Versay Antlamasndan sonra cumhuriyetin i ve d politikadaki baarszlklar san iine yarad.

Almanyann silahl kuvvetlerinin mevcudu 100.000 kiiye indirilmiti. Ayrca bu ordunun ar ve stratejik silahlara sahip olma hakk yoktu. Bu sadece Almanyann saldr ve savunma gcn azaltmyor ayn zamanda isiz kalan askerlerin, isizlii de arttrmasn salyordu.

Almanyann snrlar deitirilmi ve baz topraklar elinden alnmt. Bunun ekonomik bir sonucu olarak, Almanya tarm yaplabilir ve deerli madenlere sahip arazisinin bir ksmn ve bu arazide yaayan halkn, yani i pazarnn bir ksmn, yitirmiti.

Versay Antlamasnn getirdii bir baka ekonomik yk, sava zararlarnn faturasnn Almanyaya kesilmesiydi. lk karlan hesap, 269 milyar altn parayd (Goldmark). Bu Almanya iin denmesi imknsz bir mebla idi. lerleyen yllarda nce enflasyon, daha sonra da isizlik ve 1929daki byk ekonomik kriz Almanyann sosyal, ekonomik ve politik hayatn ve geleceini belirleyen nemli faktrler oldular.

NAZLERN ilk ykselie getii 1922de 1 ABD dolar 162 Mark iken, 1923de inanlmaz bir ekilde 4.2 trilyon (drt trilyon iki yz milyar) Marka ykselmiti! Bu da yetmemi, para basmaya kt yetimeyince bir birimi 1 trilyon mark deerinde yeni bir para (Rentenmark) baslmt. Mark 1913 yl deerinin 3 katrilyonda birine dmt. Tam bin 500 matbaa geceli gndzl alyor, yine de para basmaya yetiemiyordu. 1923de Fransa, borcunu demedii gerekesiyle Alman ekonomisinin kalbi olan Ruhr Vadisini igal ederek Hitlerin ekmeine ya srmt.
( Mustafa Armaan, Hitler ktidara Nasl Geldi?, http://www.mustafaarmagan.com.tr)

Bu ortam 1933 ylnda Nazi Partisinin iktidara geliinde ve 1939 ylnda kinci Dnya Savann kmasnda ok nemli bir pay sahibi oldu.

Weimar Cumhuriyetinin ar artlar tayan Versailles Anlamasn imzalamas halkn byk bir blmnn antipatisini beraberinde getirdi. Hatta cephedeki askerlerin bir blm arkadan vurulduklarn dnyorlard. Alman halknn gururu krlmt. ktidara geldikten sonra Hitlerin yapt en nemli eylerden biri Versailles Anlamasn yrtmak oldu.

Rasl-i Ekrem (s.a.s.) Mekkenin fethedildii gn Kabenin etrafnda toplanan Mekkelilere: - Ben de size Ysuf'un kardelerine syledii gibi, "Bu gn size gemiten dolay azarlama yok." (Ysuf Sresi, 92) diyorum. Haydi gidiniz, hepiniz serbestsiniz (331), buyurdu. Bylece Raslllah (s.a.s.) hepsini affetmiti.

Tarihteki bu iki dnemi kyaslayarak, tilaf devletleri ve Rasul-i Ekremin elde ettikleri zaferler sonrasndaki tavrlarn karlatrnz. Her ne kadar farkl dnemler kyaslanm olsa da bu iki durumdan nasl bir ortak yargya ulaabiliriz?

Adolf Hitlerin Kiilii

Hitler' in genel olarak ele alnan en nemli zellii insanlar abuk etkileyebiliyor olmasyd. Bu Nazi propagandasyla birletirilerek halka sunuluyordu. Nazi Almanyas Hava Kuvvetleri Komutan olan Hermann Gring, Hitler iin yle demitir: Vicdanszm ben. Benim vicdanm Adolf Hitler'dir.

Hitler, mcadeleci bir kiilik sergilemeye alyor ve stn niteliklere sahipmi izlenimi vermek iin vcut dilini etkin bir biimde kullanyordu. Kendisini yanlmaz, hata yapmaz bir lider olarak gstermeye alyor eskiden savunduu grleri halen sk skya savunduunu belirtiyordu. Goebbels onun iin yle demitir: Fhrer hi deimez. ocukken naslsa imdi de yledir.

lmszlk hissi Hitler'in baka bir saplantsdr. Bu fikre, ondan nce doan kardelerinin lm olmas yznden kaplm olabilir. Dierleri lrken kendisinin hayatta kalmas zel olduu hissini uyandrmtr. Kendisini ilahi koruma altnda grmesini salayan dayanaklardan biri de I. Dnya Sava'nda cephedeyken iinden bir sesin yerinden kalkp baka bir yere gitmesini sylemesidir. Bu isel sesten sonra bir bombann terk ettii cepheye dmesi ve oradaki arkadalarnn lmesi inand dnceyi saplantl hale getirmesine sebep olmutur.

Nazilerin ktidara Gelii

Babakan olmasna karn Hitler'in bakan olduu NSDAP Nasyonel Sosyalist Alman i Partisi- hkmette aznlktaydlar. Onbir bakanlktan NSDAP'dendir.

Reichstagn gnmzde restore edildikten sonraki durumu

Hitler, babakan olduu gn, genel seim karar alnmasn salamtr. Seim kampanyalar srasnda 27 ubat 1933 gecesi nl Reichstag yangn, izleyen gnlerde ok sayda sosyalist ve komnist parti liderinin ve parlamenterin tutuklanmasna yol amtr.

Seim sonular NSDAP'nin parlamentoda ounluu elde etmesini salamtr. NSDAP'n oylar yzde 37'den yzde 44'e ykselmitir. 23 Mart 1933 de Hitler, Reichstaga, Halkta ve Almanyadaki Skntnn Kaldrlmasna Dair Kanun adyla be maddelik bir kanun tasars sunmutur.

Yasama yetkisinin, bte denetiminin, Anayasa deiiklii yapma yetkisinin, drt yl sreyle kabineye devredilmesi hkmlerini getiriyordu. Ak anlatmla Reichstag, drt yl iin tatil ediliyor, tm yetkileri babakan olarak Hitlere devrediliyordu. Reichstag'n etkinliinin ortadan kaldrlmas ardndan bakanlar kurulu da devre d kalm, Hitler tek bana Almanya'y yneten bir lider durumuna gelmitir.

Savan Ayak Sesleri

1936-1940 yllar arasnda yaplan drt yllk ekonomik plan tamamen sava ncesi hazrlk niteliindeydi. Hitler Versay Antlamasnn tam bir hakszlk olduunu dnyor ve eski haklar geri alabilmek iin hibir eyden kanmyordu. Bu yzden bar zaman sava ekonomisinin altyaps hazrland.

spanyada Franco dnemi

1902de spanya tahtna geen XIII. Alfonso anayasay ilan etmesine ramen lkede istikrar salayamad 1923te ordu ynetime mdahale edip tm demokratik kurumlar kapatt. Baarzsz olan hkmet askeri destei kaybedince Alfonso lkeyi terk etti ve cumhuriyet kuruldu

1936da Milliyetiler ve Cumhuriyetiler arasnda i sava kt Avrupann byk devletleri taraf oldu 1939da Madridin milliyetiler tarafndan ele geirilmesiyle i sava son buldu Bata batl devletler Franco ynetimine souk yaklamsa da Souk Sava dnemindeki kutuplama srasnda ilikiler dzeldi spanya 1955te BMye, 1958de Avrupa Ekonomik Birlii tekilatna ye oldu

ki Sava Aras Dnya

Atatrk Dnemi Trk D Politikas

Milletler Cemiyeti Balkan Antant Montreux Boazlar Szlemesi Sadabat Pakt Hatay Meselesi

Milletler Cemiyetine Giri (Cemiyeti Akvam)

Milletler Cemiyeti 10 Ocak 1920de bar koruyacak bir rgt olarak Cenevrede kurulmu tur 42 yeye sahiptir Uluslararas bara katkda bulunmak istediini gstermek isteyen Trkiye Milletler Cemiyetine 18 Temmuz 1932de ye oldu.

Balkan Antant
Oluma Sebebi: 1933den sonra talyann hzl bir ekilde silahlanarak Balkanlara ynelik politikalar retmesi Balkan devletlerini ve Trkiyeyi endielendirmitir.
Antant Oluturan Devletler: Trkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya Bu antant devletlerin toprak btnlne sayg gsterme ve i ilerine karmama esasna dayanyordu. nemi: Trkiye Yunan snrn gvence altna ald. Trkiye blgede lider konumunda olduunu gsterdi. Trkiye uluslararas bara katkda bulunmak istediini gsterdi. Montr Antlamas iin Trkiye taraftar buldu. Not: Balkan Antant II. Dnya Savann balamas ile dald.

Montreux Boazlar Szlemesi

Trkiye Lozanda Boazlar ile ilgili hkmleri, gvenlik konusunda Milletler Cemiyetinin etkili olaca ve Avrupada silahszlanmann gerekleecei midi ile, kabul etmitir. 1933 ylndan itibaren Almanya ve talyann hzl bir ekilde silahlanmas ve MCni bu duruma bir are bulamamas Trkiyeyi Boazlarn gvenlii konusunda endielendirdi. Lozan Antlamasnn Trkiyeyi Boazlar konusunda kstlayan hkmlerinin kaldrlmas iin Trkiye 10 Nisan 1936da Lozan imzalayan devletlere birer nota gnderdi. Antlamalarn hie sayld ve devletlerin dost aray iinde olduu bir dnemde Trkiyenin istekleri olumlu karland Boazlarn Stats svirenin Montr kentinde tekrar grld. 20 temmuz 1936 da imzalanan szleme ile boazlarn hakimiyeti tam olarak Trkiyeye verildi

Sadabat Pakt
talyann Akdeniz Havzas ve Ortadouya ynelik saldrgan tutumu. Katlan Devletler: Trkiye, ran, Afganistan ve Irak nemi: Trkiye ran ve Irak snrn gvence altna ald. talyaya kar Balkanlarda nemli bir caydrclk rol stlenmi olan Trkiye Sadabat Pakt ile dnya barna katkda bulunma istediini gstermitir. Trkiye blgede nc durumda olduunu gstermitir. II. Dnya Sava balaynca pakt dalmtr.

Hatay Meselesi
Fransa, 1936 ylnda Hataydan ekilerek, blgeyi Suriyeye brakmak isteyince; bu durumun Ankara Antlamasna uymadn ileri sren Trkiye MCye ba vurdu. II. Dnya Savann belirtileri olutuundan dolay Fransa Hatay meselesinde Trkiyeyi pek uratrmad. 3 Temmuz 1938de Hatay meselesi zmlendi. Bu zm dorultusunda; 5 Temmuz 1938de Trk askeri Hataya girdi. 2 Eyll 1938de Hatay Meclisi ald. Tayfur Skmen devlet bakan, Abdurrahman Melek babakan oldu. Hatay Meclisinin verdii kararla Hatay 29 Haziran 1939da Trkiyeye katld. nemi: 1-Misak- Milli ynnde son adm atld. 2-Gney snr son halini ald. 3-Mustafa Kemal II. Dnya Sava ncesi gelimelerini Trkiyenin lehine kullanarak dahiyane bir siyaset izlediini gsterdi. NOT: Hatay Trkiyeye katlan son toprak parasdr.

1930lu yllarda kadn ve erkek iin zorunlu iilik vard. 1939dan nce uygulanan bu tek tip insan ve tek tip ekonomi gelecek savan ilk habercileriydi. Tek tip insanda tek tip kadn ok nemli bir yer tutuyordu. nk saf rkn ve savalarn yetitiricileri annelerdi. Bu yzden erkeklere daha fazla para verilerek ii kadn oran azaltld. 1939-1943 yllar arasnda iilerin sadece % 46s kadnd.

II. Dnya Savann Nedenleri

Hitlerin 1933 ylnda iktidara gelmesinden itibaren savan sonuna kadar izledii strateji, aamal bir stratejidir. Hitler, iktidara gelmesinin hemen ardndan Alman ekonomisinin dzenlemesini hedef almtr.

Gerek I. Dnya Savandan yenik kmasnn, gerekse de 1930 ylndaki genel ekonomik buhrann sonucunda Alman ekonomisi ciddi skntlar iindeydi. Yaanan hiper enflasyon, ar boyutlara varan isizlik ve bunlara bal olarak sanayideki kapasite dkl, Hitlerin izledii ekonomi politikalaryla ksa srede kontrol altna alnmtr.

Ekonominin dzene sokulmasnn ardndan stratejisinin ilk admnda Hitler, Alman kara, deniz ve hava kuvvetlerinin, Versay Anlamasyla getirilen snrlamalardan kurtulmasn salamtr.

Almanyada Nasyonal Sosyalistlerin 1933de iktidar mevkiine gemeleriyle Almanya sava hazrlna balad. Bu hazrln nedenini, Nazi rejiminin emperyalist siyasetinde ve Almanyann Versay Antlamasyla urad hakszlklara ve zulmlere kar isyan ederek haklarn geri almak istemesinde buluruz.

 Hitler, ayn siyaseti gden Japonya ve talya ile birleti. Bu devlet saldrc nitelikte bir balama meydana getirdiler. Bu balamaya l Mihver ad verildi. (27 Eyll 1940)

Naziler Yahudileri Neden Sevmiyorlard?

Bunun iki ayr cevab vardr. Birincisi, Nazilerin inand Sosyal Darwinist rk teorisiydi. Sami rkndan gelen Yahudileri (ve dolaysyla Araplar!) aa rk sayyor, stn Ari rkn iine karmalarna engel olmak istiyorlard. Zaten iktidara geldikten ksa sre sonra kark evlilikleri yasaklayan Nuremberg Kanunlarn karmlard.

Nrnberg trenlerine sokulan ve Nazi selam verdirtilen kk kz ocuklar, Nazilerin stn rk zleminin bir sembolyd.

kinci sebep, Nazilerin tm brahimi dinlere dman olmasyd. Nietzscheden aldklar ilhamla, Hristiyanl Almanlarn sava ruhunu ldren pasifist bir din olarak gryor, Yahudileri ise sahip olduklar kle ahlakn dnyaya yaymak iin Hristiyanlk tuzan icad eden komplocular olarak tanmlyorlard. (STAR, 21 Ocak 2009, Mustafa Akyol)

Ve ayn sebeple aslnda slamiyete de dmandlar. Nazi hareketinin en nemli ideolou saylan Alfred Rosenberg, Muhammedin fanatik ruhu ile ynetilen koyu renkli ve aa rklarn nefretine kar beyaz rk uyarmt. Araplar krbalanmaya ihtiya duyan yarmaymunlar diye tanmlamt.
(Bernard Lewis, Semites & Anti-Semites, s. 27, 28 ve 140)

Almanya 1938de Avusturyay ilhak ettikten sonra, eklerden Sdet blgesini ald. 1938 ylnda ise btn ekoslovakyay igal etti.

ekoslovakyann igali ngiltere, Fransa ve Rusyay telaa drd. Dier devletlerde ise byk bir aknlk uyandrd.

Savan Gelimesi Savan Gelimesi

kinci Dnya Sava, Alman ordularnn 1 Eyll 1939da Polonyaya saldrmas ile balad. 3 Eyllde ngiltere, onun arkasndan Fransa, Polonyaya yardm amacyla Almanyaya sava ilan ettiler.

1939da Sovyetler Birlii ile Almanya arasnda, AlmanSovyet saldrmazlk pakt imzaland. Bunun zerine ngiltere ile Fransa da birleerek Polonya ile karlkl yardm paktn imzaladlar.

Sava ksa zamanda alann geniletti. skandinavyadan Kuzey Afrikaya, Balkanlardan Man kylarna kadar olan btn yerleri Almanlar Yldrm Sava usulyle ele geirdiler. 1939da Sovyet Rusya ile Almanya arasnda imzalanan dostluk paktna ramen 22 Haziran 1941 tarihinde Alman ordular Rusya zerine yrd. Bunun zerine 12 Temmuz 1941de Rusngiliz balamas imzaland.

Hitler Almanya

Mussolini

Mihver Devletleri

Hirohito

talya

Japonya

Franklin D. Roosevelt
ABD Charles De Gaulle Winston Churchill

Fransa

Britanya

Mttefik Devletler
Chaing Kai Shek Stalin Rusya in

Hava kuvvetleri ve zrhllarn birlikte kullanm, dman cephesindeki direnii hzl bir biimde krarak dman birliklerini kuatmay salayacakt.
Alman bombardman ua stuka

Blitzkrieg nasl iliyordu?

Zaferin en nemli koullarndan biri zrhl birliklerin gruplanmasdr. Bu birlikler ne dank, ne de tek balarna bulunmaldr. Byk nihai harektlarn gerekletirilmesi iin, piyade birlikleri deil, tanklar devreye sokulmaldr. [...] Srpriz yaratacak ekilde balatlan ve stratejik noktalar hedef alan saldr, dman topraklarna az veya ok derinlemesine szacaktr.

Savan nemli Evreleri

Britanya Sava
1940 yaznn bana gelindiinde General de Gaullen arsna cevap veren ilk zgr Franszlar ve srgndeki Avrupa hkmetleri Londraya snmlard. Hitler Byk Britanya adalarna asker karmay tasarlamt, ancak ngiliz Deniz Kuvvetleri denizlerdeki egemenliini koruyordu. Onlar yenmek iin, Luftwaffe gklerin hakimi olmalyd. Britanya Savann amac da buydu.

Britanya Sava
Austos 1940dan ekim 1940a kadar, Royal Air Force (RAF=Kraliyet Hava Kuvvetleri) pilotlar, ilk radarlarn yardmyla, Almanlarn limanlara, havaalanlarna ve ngilterenin gneyindeki kentlere dzenledikleri hava saldrlarn pskrttler. Hitler istila projesini ertelemek zorunda kald. Bu, ayn zamanda ald ilk stratejik yenilgiydi.

Alman hava saldrsnda ngilizler Londra Metrosunu snak olarak kullanyor

Sovyetler Birliinin gali

Hitler, daha 1940 ylnn ekim aynda Sovyetler Birliine saldrmaya karar vermiti. Bu kararn alnmasnda etkili olan pek ok neden vard: Douda Hayat sahas*n geniletmek, "alt-insan" olarak kabul edilen Slav halklarn smrgeletirmek, komnizmi devirmek ve Sovyetler Birliinin doal zenginliklerini ele geirmek. Bylece, Barbarossa Harekt 22 Haziran 1941de balatld.

Barbarossa Harekat

Barbarossa Harekat, Nazi Almanyasnn Rusyay igal plandr. Wehrmachtn Sovyet topraklarna saldrd 22 Haziran 1941 tarihinde balayan harekat, Kzl Ordunun Berlini igal ettii 2 Mays 1945 tarihine kadarki Dou Cephesi savalarnn al hamleleridir bir bakma.

Alman kara birliklerinin taarruz hatlar, 1941

 Barbarossa Harekat ile Almanlar, Rus topraklarna drt koldan birer kama

gibi girecekler Gney Ordular Grubu iki koldan taarruz ediyor- Rusyann batdaki birliklerini kuatarak imha edeceklerdir. Bu birliklerin Rusyann ilerine doru ekilmesi kesinlikle engellenecektir. Zrhl birlikler ise Rusyann derinliine dalacak ve yeni savunma mevzileri oluturulmasn nlerken, dier yandan da kuatlmakta olan Rus birliklerinin geri balantsn kesecekti.

ABDnin Savaa Girmesi

Amerikan kamuoyu Amerika Birleik Devletlerinin savaan taraflara herhangi bir ekilde dorudan mdahale etmesine karyd. Yine de, mart 1941de kabul edilen dn Verme ve Kiralama Yasas* sayesinde, ABD kendi gvenlii asndan korunmasn gerekli grd her devlete malzeme yardmnda bulunuyordu.

nce ngiltere, sonra da Sovyetler Birlii bu yasadan yararlandlar. Austos 1941de, Churchill ve ABD Bakan Roosevelt, Mihver devletlerine kar yrtlecek savan amalarn ve gelecekteki barn ilkelerini belirleyen Atlantik Szlemesini imzaladlar. Roosevelt bundan daha ileri gitmeye hazr deildi, ancak Japonya ileri hzlandrd.

Pearl Harbor Saldrs

Pearl Harbor Saldrs, Japon mparatorluk Donanmasnn 7 Aralk 1941 sabah (Hawaii saati ile) Pearl Harbor, Oahu, Hawaii'ye gerekletirdii srpriz saldrdr. Saldr, Birleik Devletler Donanmas'nn Pasifik Filosu ve onu koruyan Ordu Hava Kuvvetleri ile Deniz Piyadeleri'ni hedef almtr. Operasyonun amac, Pasifik'te kuvvetle muhtemel olan bir Amerikan askeri mdahalesini nlemektir.
USS Arizona Japon bombas isabetinden sonra iki gn boyunca yand. Enkaz kaldrld ama batk Pearl Harbor'da Sava Ant olarak deerlendirildi.

 Saldr 12 Amerikan sava gemisini ciddi ekilde hasara uratm veya batrm, 188 sava uan imha etmi, ve 2,403 Amerikan askeri ile 68 sivilin lmne neden olmutur. Bununla beraber Pasifik Filosunun uak gemisi, ssn nemli tankerleri, denizaltlar ve fabrika gemileri gibi unsurlar limanda deildi ve zarar grmekten kurtuldu. Bu kaynaklar kullanmak, Birleik Devletlerin bir ylda toparlamasn salayabilmitir.

Saldr Amerikanlarn Japonlara kar olan duygularn alevlendirdi(afite "Pearl Harbor intikam- mermilerimiz bunu yapacak" yazmakta).

Topyekun Bir Sava

Kentlere ve fabrikalara dzenlenen stratejik bombardmanlar*, "cephe" ile "cephe gerisi" arasndaki farkn btnyle ortadan kalkmasna neden oldu; sivil halk muharebelerin tam ortasnda kald. Tm lkelerde, insanlarn olanca enerjilerini sarf etmeleri iin youn propagandalar yapld. Asker olmayanlar da sava abasna katld: Ordularn yan birimlerinde kadnlara yer verildi; savan giderleri, vergi artrm ya da sava zaman i borlanma yoluyla sivillere detildi.

Stratejik Bombardman

II. Dnya Savann zelliklerinden biri, gerek cephede olsun, gerekse cephe gerisinde, hava unsurlarnn youn olarak kullanlmasdr. Cephe gerisine ynelen hava taarruzlar, lojistik hedeflere ynelmitir, silah sanayi tesisleri, destek sanayi tesisleri, enerji santralleri, petrol depolama ve rafineri tesisler, iletiim ve ulam hatlar.

Britanya Sava'nn son bulmas ve Dou Seferi'nin balamasyla Alman hava kuvvetlerinin nemli bir blm Rusya'da bulunmaktadr. Dolaysyla Alman hava kuvvetlerinin Bat'daki faaliyetleri, nleme faaliyetleri olarak kalmtr. Byle olunca Stratejik Bombardman, esas olarak Mttefik bombardman filolarnn Alman tesislerine ynelik bombardmanlardr. Ne var ki, zaman zaman sivil hedefler de bu bombardmana hedef olmutur. Kln, Essen, Bremen, Hamburg gibi Alman kentlerine youn hava saldrlar dzenlendi.

Propaganda
Radyo ve sinema da giderek byyen bir rol stlendi. Her yerde haber filmleri, arklar ya da afiler vatanseverlii yceltiyor ve dmana kar savamaya davet ediyordu.

Charlie Chaplinin The Great Dictator filminden bir sahne

Solda Nazi propaganda kartlar

 Bir yandan da sinemaclar

harektlar filme alyorlard. Marlene Dietrich ya da Amerikan Hava Kuvvetlerinde albay olan James Stewart gibi tannm sinema oyuncular. gnll olarak savaa katldlar. Edebiyat eserleri de dmana kar savama fikrini yceltiyordu.

Marlene Dietrich II. Dnya Savanda Amerikan askerleriyle

rnein, Alman sinemas efsanelerdeki (Siegfried) ya da tarihteki (Bismarck) kahramanlar yceltiyordu. Sovyet sinemas da vatan ve Rus tarihinin kahramanlarn yceltiyordu. ABDde, Franck Capra gibi nl ynetmenler Neden Savayoruz? bal altnda, Amerikann savaa giri nedenlerini anlatan bir dizi gncel ierikli film ektiler.

Sava ok nemli ideolojik bir boyut kazand. Douda Almanlar, Slavlar karsnda "hayat sahas"n kazanmak ve komnizmi yenmek istiyorlard. Bu nedenle Avrupa halklarn "bolevizme kar hal seferi"ne srklemeye alyorlard. Dier taraftan, Mttefikler de faizm ve militarizmi* ortadan kaldrmak istiyorlard.

Naziler kitaplar yakyor

3. Reichte rk eitim

Demokrasi szc Batllar ve Sovyetler iin ayn anlam tamasa da, onun iin savayorlard. Bu nedenle, 1 Ocak 1942de Mihvere kar savaan 26 lke Birlemi Milletler Szlemesini imzaladlar. Atlantik Szlemesine dayanarak hazrlanan bu belge, lkelerin ayr bar fikrini kesinlikle reddederek nihai zafere kadar Byk ttifakn birliini ilan etti.

Ekonomik kaynaklarn seferberlii

Birleik Krallk, sava ekonomisi kuran ilk lke oldu. Haziran 1940 ile aralk 1941 arasnda silah fabrikalar, ounluu kadnlardan oluan fazladan 2 milyon ii altrmaya baladlar. - Sovyetler Birlii, Urallar ve Sibiryadaki fabrikalarn bytt. Halk seferber edildi; Sovyet toplama kamplarndaki tutuklular cephede en n saflara gnderildi.

- Savala ilgili en byk abay ABD gsteriyordu. 11 milyon GI* silah altna alnd. 6Ocak 1942de ilan edilen Victory Program ya da "zafer program" sayesinde, Amerikan fabrikalar ylda 275.000 uak, 634.000 hafif ara (Jeep*), 90.000 tank ve toplam 65 milyon tonluk gemi retti. Standartlama, Alman denizaltlarnn yok etme kapasitesinden daha hzl bir ekilde yk gemilerinin seri retiminin yaplmasn salyordu (12 gnde bir yk gemisi). Sovyetler Birlii de dahil, tm mttefik ordular. Amerikan malzemelerini kullanyorlard.

Mihver lkelerinde ise ekonomik seferberlik eit oranda gereklemedi. Almanya, igal ettii lkelerin ekonomik talann 1942de Albert Speer ynetiminde bir Silahlanma ve Sava Ekonomisi Bakanl kurarak tamamlad. Bakanlk Alman ekonomisini tmyle yeniden dzenledi. Mttefik uaklarnn bombardmanna ramen, sava gereleri retimi 1942-1944 arasnda katna kt.

Bunun iin, siyasi tutuklulardan, gnlllerden ya da Zorunlu alma Hizmeti* erevesinde ie alnanlardan oluan 7 milyon yabanc ii Almanyada, 7 milyon ii de igal altndaki Avrupa lkelerinde alyordu.

mparator Hirohito

Japonya ise sava ekonomisini rgtlemekte glk ekti. 1937den 1944e kadar, retimde ancak % 44lk bir art salanabildi. Amerikan donanmas, Japon ticaret gemilerinin % 95ini batrmay baard. 1943ten sonra, Japon fabrikalarna hammadde salanmas iyiden iyiye sorun haline geldi.

Beyin Sava ve arpmalarn Biim Deitirmesi

Bilimsel alanda da seferberlik vard. ngilizler ve Amerikallar savan bandan beri bilimsel aratrmalara ve bunlarn askeri alandaki uygulamalarna byk nem veriyorlard.

.. Bu sayede, radar gibi yeni haberleme aralar ortaya kt. Amerikallar, tanksavar roketler atan bazuka gibi yeni silahlar icat ettiler ve 1944te, bugnk bilgisayarlarn atas olan ilk otomatik hesap makinelerini gelitirdiler. Faizmden ya da nazizmden kaan Avrupal bilim adamlarnn almalar sayesinde, 1945te atom bombasn ilk kullanan da Amerikallar oldu.

 Almanlar yeni teknolojiler konusunda geri kalmadlar. Hatta, manyetik metaller, tepkili uaklar ya da fzeler konusunda belirgin derecede ndeydiler. Ama bu yeni silahlarn retimine ancak 1943ten sonra ncelik vermeye baladlar. Tepkili uaklar, V1* ve V2* fzeleri arpmalarda kullanlmaya baladklar zaman artk ok geti ve saylar da savan kaderini deitiremeyecek kadar azd.

arpmalar da biim deitirdi. Karada, topu, zrhl ve piyade birlikleri biiminde rgtlenmi milyonlarca asker arpyordu. Bir yandan da, sava giderek bir donanm sava haline dnt. Temmuz 1943te, Rusyada yaplan Kursk Muharebesi, savan en byk zrhl muharebesi oldu. ki tarafta toplam 2 milyon asker, 30.000 top, 6.300 tank ve 4.400 uak kullanld. Almanlar Dou cephesindeki egemenliklerini bu savata nihai olarak yitirdiler.

Denizde, ikmal konvoylarn korumada ya da Byk Okyanusta uak gemileri, klasik sava gemileri ve askeri birliklerin birlikte kullanld karma harektlarnn gerekletirilmesinde, hava kuvvetleri ile deniz kuvvetleri birlikte belirleyici bir rol oynad.

 Havada, stratejik bombardmanlar dmann ekonomik kaynaklarn yok etmeyi amalyordu. Ar bombardman uaklarndan yoksun olan Almanlar, ngilizlerle Amerikallar karsnda ezildiler. B-17 Uan Kale gibi bombardman uaklaryla 1941den itibaren Almanyann zerine bomba yadran ve bylece sivilleri de savan tam ortasna atan ngilizler ve Amerikallar, hava savalarnda stn geldiler.

Avrupada yeni dzen

Bat Avrupada, yenilen halklar kat bir rk hiyerarisine gre snflandrldlar. En stte Cermenler yer alyordu. Ardndan Latinler geliyordu; en altta da Slavlar. skandinavlar, Lksemburglular ve Hollandallar ise, saf olmayan unsurlarndan, yani Yahudilerden "arndrldktan" sonra asimile edilebilecek kadar Cermen rkna yakn kabul ediliyorlard.

Fransada Alsace-Lorraine blgesi Reich topraklarna dahil edildi; Nord-PasdeCalais ise, olas bir Flaman uydu-devletin kurulmasn beklerken, Brkseldeki Alman asker idaresine baland. Bu "Cermen" topraklar, Hitlerin arzusuna gre, "gelecek bin yl boyunca, yeni bir dzen iinde yaayabileceklerdi.

Siyasi ve ideolojik ibirlii

Nazi Almanyas, igal altndaki Avrupada baz siyasi gruplarn desteine gveniyordu. Bunlardan en fanatik olanlar, sava ncesinin baz ar sa partilerinden gelen Nazi yanllar*yd (Fransada Jacques Doriotnun Fransz Halk Partisi ya da Belikada Lon Degrelle nderliindeki Alman yanls otoriterkralc hareket gibi). deolojik kanlar nedeniyle ibirlii yapmaya hazr olan bu gruplar, Almanlarn kazandklar zaferlerde, paylatklar Nazi fikirlerinin hakllnn kantlarn buluyorlard.

Nazi Bonak mslmanlar

Hitler ve Hrvat lider Ante Paveli

Naziler, baz ulusal aznlklarn bamszlk umutlarn da krklyorlard (Slovak ayrlklar, Baltk halklar, Ukraynallar, Hrvatlar). Ante Paveliin Ustaileri, Srplar ve Yahudileri katlettiler; Nazilerin yannda Yugoslav direniilere kar savatlar. Nazi yanllarndan en fanatik olanlar "bolevizme kar gnll" olarak Dou cephesine gittiler ya da Waffen SS* tmenlerine katldlar ("Charlemagne tmenindeki Franszlar ya da Lon Degrellein "Wallonie" SS tugayndaki Belikallar).

Ekonomik birlii
Ekonomik ibirlii, uzun sre siyasi ibirliinden daha az bilinen bir ibirlii tr olarak kald. Oysa, igal altndaki tm Avrupada, Almanyann sava abasna katkda bulunmak iin gnll olarak alan ya da arletirilmi* irketleri ucuza satn alarak kendilerine yarar salayan sanayiciler vard. Naziler tarafndan devletlerden ya da kiilerden (zellikle Yahudilerden) zorla alnan altn iletmekle grevli bankalar, zellikle de tarafsz lkelerin bankalar (rnein svire ya da sve bankalar) giderek zenginletiler.

Her trden besin maddesinde Naziler iin fiyat kran baz tccarlarn giritii ticar ibirlii ise, daha az kazan getirmi olmasna karn, sava boyunca daha fazla gze batt. Mzelerden ya da evlerden alnan baz tablolarn iade edilmesi ya da svire ve sve bankalarnn baz mal srlar aklamay kabul etmeleri iin elli yl beklemek gerekti. Bu bankalar, lkelerinin resm olarak katlmad bir savaa mal destek vermilerdi.

Vicdanlar pek titiz olmayan i adamlar dmanla ticaret yapyorlard. En ok gze arpan da bu tr ticar ibirliiydi, nk ksa zamanda byk servetler kazandryordu. Yenik lkelere dayattklar yapay Mark kuru sayesinde tm stoklar satn alp kendi lkelerine gtren Almanlar, bu i adamlar iin mkemmel bir mteriydi. gal altndaki lkelerde ise halk ktlk iinde yayordu ve yiyecek karneye* balanmt. En varlkllar ise, ancak karaborsada yiyecek ve yakacak bulabiliyorlard.

Avrupa Ekonomisi Savaan Almanyann Hizmetinde

gal altndaki lkeler dzenli olarak talan edildi. Bu talan, farkl biime brnebiliyordu: gal ordularnn bakm masraflarna ykl miktarda katkda bulunma yoluyla gerekletirilen mal talan; hammadde ve yiyecek maddelerine el koyma yoluyla gerekletirilen talan; yabanc igcn Almanyaya tama ya da igal altndaki lkelerde denetim altndaki sanayilerde kullanma yoluyla gerekletirilen talan. El koyulan byk miktardaki sermaye birikimleri, Almanlarn Avrupann her yerinde irketler satn almalarn salad.

Avrupada direni hareketleri

Baz Avrupa lkelerinin meru hkmetleri (Norve, Hollanda, Belika, Polonya) bu fikirle Londraya sndlar. General de Gaullen evresinde toplanan zgr Franszlar, ne yenilgiyi, ne 1940 hazirannda imzalanan brakmay kabul ettiler. Amerika Birleik Devletlerinin savaa gireceine ve Anglo-Sakson glerin niha zaferi kazanacana inandlar. Bu ilk direniiler, gizlice ngiltereye ulamay baaran dierleriyle birlikte, savaa devam edecek dzenli ordular oluturdular.

General de Gaulle

Londra, komnist olmayan Avrupa direniinin ynetim merkezi oldu. Kta Avrupasna gizli grevle gidenler oradan hareket ediyor, sabotaj ve haber alma faaliyetleri oradan ynetiliyordu. gal altndaki Avrupa lkelerinin halklaryla balant, ngiliz radyosu BBC sayesinde korunuyordu. Almanlar BBCnin haber bltenlerini dinleyenleri kat bir biimde cezalandryorlard.

Nazilerin yapt katliam ve hakszlklara kar Alman halk neden gl bir tepki gstermemitir? Despotik veya totaliter ynetim altndaki lkelerde insanlarn vicdani sorumluluklar ortadan kalkar m?

Bir Alman direnii: Katolik renci Sophie Scholl.

"Uygar bir halk iin, despotlarn karanlk ynetimine direnmeden boyun emek kadar aalayc bir durum dnlemez" ("Beyaz Gl" balkl el ilanlarnn ilkinden bir blm). Sophie Scholl, erkek kardei Hans ve arkadalar Christoph Probst, 22 ubat 1943te, Mnihte Naziler tarafndan ldrldler.

Fransada baarya ulaan bir sabotaj, 1944. Fransz direniiler trendeki Almanlar esir alyor.

Silahl eylemler, sabotajlar ve haber alma faaliyetleriyle direni, igal glerinin gvenlii asndan ciddi bir tehlike oluturuyordu.SS* haber alma birlikleri ve Gestapo* ebekelerin izini sryor ve tutukladklar direniilere arkadalarnn isimlerini vermeleri iin dzenli olarak ikence yapyorlard. Bundan baka, Naziler igal ettikleri lkelerdeki polis tekilatlarnn az ok etkili ibirliinden de yararlanyorlard.

Almanyann 1941de Sovyetler Birliine saldrmasnn ardndan, Stalin de igal altndaki lkelerde bulunan komnist partilerin temsilcileriyle birlikte komnist direni hareketinin faaliyetlerini Moskovadan rgtlemeye balad.

II. Dnya Sava srasnda nce talya ardndan da Almanyann igaline urayan Yunanistanda Kral Londraya Hkmet ise Kahireye snd. Yunanl yurtseverler II. Dnya Sava iinde Alman igaline kar eitli direni rgtleri kurdular. Bunlar arasnda ne kan Ulusal Kurtulu Ordusu (ELAS) sol, Hr Demokratik Yunan Ordusu (EDES) ise sa eilimliydi. II. Dnya Savanda igalin getirdii ykmlar ve ekonomik knt byk bir alk tehlikesinin ba gstermesine yol at. Trk hkmeti Yunanistanda yaanan aln trajediye dnmesi zerine yardm ykl Kurtulu gemisini Yunanistana gnderdi.

Mttefiklerin Kuzey Afrika ve Avrupadaki zaferi (1942-1945)

Mttefikler, 1942-1943ten itibaren Mihver glerini durdurmay baardlar ve okyanuslar zerindeki egemenliklerini korudular. Bu salam konumlar sayesinde, Mihver glerini Avrupada da yava yava pskrtmeye baladlar. Bu cephede esas abay Sovyet gleri gsteriyordu. Temmuz 1943te, kinci Dnya Savann en byk tank muharebesi olan Kursk Savanda Almanlarn ald yenilgiden sonra, Kzl Ordu saysal stnl ve stratejik inisiyatifi hep elinde tuttu.

Akdenizde ve Batda, Mttefiklerin dzenledii bir dizi karma (Kuzey Afrika, Sicilya, talya ve Fransa) Batl Mttefiklerin "Avrupa kalesi"ne saldrmalarn salad. Reich gleri kskaca alnd. Batl Mttefiklerle Sovyetlerin nisan 1945te Elbe Nehri zerinde bulumalarndan sonra, Kzl Ordu Avrupann dousunu igal etti. Birbirinden bamsz baz topraklar hl denetimi altnda bulunsa da, Hitler Almanyas yenilmiti.

Bir Rus posteri, 1944

Mttefiklerin Byk Okyanustaki Zaferi(1942-1945)

Byk Okyanusta durum farklyd. ngilizler Birmanyaya saldrrken, Amerikallar ikincil derecede nemli grdkleri adalar bir kenara brakarak dorudan Japonyaya ilerlemeyi tercih ediyorlard. .. General Mac Arthur komutasndaki birlikler gneyde Filipinlere ynelirken, Amiral Nimitzin birlikleri ortaya, Japon topraklarnn merkezine doru ilerlemeye balad. Sovyetler Birlii de Austos 1945te Japonyaya sava ilan etti.

wo Jima kylarnda Amerikan gemileri

Buna ramen, Byk Okyanusun gneydousu, Japonlar tarafndan mart 1945te igal edilen Fransz Hindiini, in topraklar ve Manukuo, Eyll 1945te hl Japon birliklerinin denetimindeydi. Austos 1945te Hiroima ve Nagasakiye atlan atom bombalar Japonyann yenilgisini hzlandrd.

Auschwitz-Birkenau

Auschwitz-Birkenau'ya tm Avrupa'dan 1,3 milyon insan yerletirilmitir. Bunlarn, 1 milyonu Yahudi olmak zere 1,1 milyonunun ldrld tahmin edilmektedir. Yaklak 900.000 kii kampa geldikleri anda dorudan gaz odalarna gnderilmi ya da vurularak ldrlmtr. Kalan 200.000 kii, hastalk, eksik beslenme, kt muamele, tbbi deneyler nedeniyle ve daha sonra gnderildikleri gaz odalarnda lmtr.

1979 ylnda nsanln Kltr Miras listesine eklenen bu iki kampn kalntlar ve Yahudi mezarl, Auschwitz-Birkenau Devlet Mzesi ve Holokost anma mekn olarak kamuya almtr.

lm Melei Joseph Mengelenin Deneyleri

Nazi vahetinin en arpc rneklerinden biri, Nazi subay doktor Josef Mengele'nin Auschwitz toplama kampnda tutuklular zerinde yapt insanlk d deneylerdir. Mengele, kamp tutsaklar arasndan "kobay" olarak setii yetikinler ve ocuklar zerinde, insan vcudunun acya veya soua ne kadar dayanabildiini anlamak iin korkun denemeler yapmtr.

Anne Frank (1929-1945)

Anne Frank, Otto ve Edith Frank'n ikinci ocuklar olarak 12 Haziran 1929'da Frankfurt'ta dodu. Frank ailesi Yahudi kkenliydi. Bankaclk yaparak geimini salayan Otto Frank, 17. yzyln kkl ailelerinin birinden geliyordu. Edit Hollander Frank da yine Frankfurt'un nde gelen ailelerinden birinin mensubuydu. 1930'larn ilk yllar Frank ailesi iin dramatik bir sonun da balangc oldu.

1933 yaznda Otto Frank grevli olduu bankann Amsterdam ubesindeki kardeini arad. Ve Anne, henz drt yandayken ailesiyle birlikte Amsterdam'a g etti. Hollanda'nn igali srada binlerce Yahudi gibi bir depoya snarak yaamn gizliden gizliye srdren Anne Frank, bir ihbar zerine yakalanarak toplama kampna gnderildi. Hollandal bir aileyle birlikte yaad snakta tuttuu gnce, sava bittikten sonra bulunarak yaynland. Ve Anne Frank ismi bir anda Yahudi soykrmnn vard boyutlar anlatmak asndan simgeleti.

Kamikaze

Kamikaze pilotlar bilinli olarak bombalar, patlayclar, torpidolar veya ok miktarda yaktla ykl olan uaklarn Mttefik gemilerine arparak allm bir saldrya kyasla ok daha fazla zarar vermeyi amaladlar.

Atom Bombas
kinci Dnya Sava srasnda, Manhattan Projesi adyla, ilk almalar balad. 1942 ylnda ABD'nin New Mexico eyaletindeki Los Alamos blgesinde gizlice bir grup nl bilimadam topland. Robert J. Oppenheimer nclnde 3 yl altktan sonra ilk bombay yapmaya baardlar. Ayn esnada Tennessee eyaletinin Oak Ridge kasabasnda gizli bir s daha kuruldu. Burada da patlayacak zengin malzemenin retimi almalar balad.

 lk atom bombasnn denemesi 16 Temmuz 1945 gn Meksika snrna

yakn Alamogordo lnde gerekletirildi. "Trinity" kod adl bu denemede patlamann iddeti inanlmazd. Hesaplanan patlama 16bin ton dinamitin patlamasna edeerdi ve o gne kadarki bombalardan ok daha iddetliydi. Bu baarnn zerine atom bombasnn Japonyann iki nemli ehrinde kullanlmas kararlatrld.

Hiroima - Nagasaki

6 Austos 1945 sabah ilk atom bombas Enola Gay isimli bir bombardman ua ile Hiroimaya atld. 3 gn sonra, 9 Austos 1945 gn ise ikinci atom bombas, Bockscar isimli uaktan Nagasaki'ye atld. Bu iki bomba, patlama, s, radyasyon gibi etkileri ile, 100 bin zerinde insan ldrd. Amerika bombalamaya devam edeceini aklaynca, 15 Austos'ta Japonya teslim oldu.

Yalta Konferans

kinci Dnya Savann sonlarnda Kzl Ordu doudan, ABD ve mttefikleri batdan Almanya ilerine doru ilerlerlerken, taraflar arasnda srtmeler balamt. Hangi blgelerin kimin denetiminde olaca ya da kimlerin nereleri kurtaraca konusunda anlamazlklar ortaya kmt.

te hem bu anlamazlklarn bir zme balanmas ve hem de sava sonras dnyasnn ana izgileriyle dzenlenmesi amacyla SSCBnin Yalta Kenti'nde liderler dzeyinde bir konferans toplanmasna karar verildi. ubat 1945te toplanan Yalta Konferansnda ABDyi Roosevelt, ngiltereyi Churchill ve SSCByi Stalin temsil ediyorlard.

 Konferans'ta karara balanan konular arasnda Almanyann sava sonrasnda silahszlandrlmas, Avrupann etki alanlarnn taraflarca belirlenmesi gibi hususlarn yan sra, Birlemi Milletlerin kurulmas da kabul edildi ve Birlemi Milletler Szlemesinin temel ilkeleri belirlendi. Birlemi Milletler Hazrlk Konferansnn ABDnin San Fransisco Kenti'nde yaplmas kararlatrld ve 1 Mart 1945 tarihinden nce Almanyaya sava aan lkelerin bu toplantya kurucu ye olarak katlabilecekleri ilkesi getirildi.

Normandiya kartmas
Normandiya kartmas, general Eisenhower kumandasndaki mttefik kuvvetlerinin 1944 Haziran-Eyll aylar arasnda giritii hcum harekt; mttefiklerin karmasndan sonra Alman cephesinin yarlmasna ve hemen hemen Fransa'nn ortasna kadar geriletilmesine yol at.

Uzun aylardan beri inceden inceye hazrlanan Normandiya'ya ngilizAmerikan karmas (veya Overlord harekt), gerek teknik, gerek taktik alanda tesadflere bal bir harektt. Baars, seilen hcum cephesinin Wehrmacht'tan gizlenmesine ve Bat Avrupa'daki hava hcumu hazrlnn etkili olmasna dayanyordu.

Mttefikler Omahada Neden Zorland?

Omaha sahilinde iler banda beri iyi gitmemiti. Uaklar sahilleri bombalyorlar alan deliklerde askerler iin siper oluyordu ama Omaha'ya baarl bir bombardman dzenlenemedi ve Mttefik askerleri hi siperi olmayan bir sahile kartma yaptlar.

Mttefikler youn makineli tfek atnda hibir siper olmayan sahillerde askerlerinin ar kayplar vereceini biliyordu. Bunun iin hafif tanklarn suda gidecek ekilde tasarlamlard. Tanklarn drt bir taraf yksek bezlerle rtlyor bylece ieri su dolmas nleniyordu. Ama Omaha plaj ok dalgalyd ve Mttefik tanklar bu dalgalara dayanamad ve battlar. ngiliz tank kumandanlar bu dalgal denizde tanklarn gidemeyeceklerini bildikleri iin tanklarn denize sokmadlar. ok sayda piyadeye sahip olan Mttefikler byk kayplar verselerde sonunda Omaha'y kontrol edebildiler.

Potsdam Konferans
Konferansta en kark sorun Almanya idi. Almanya Nazilerden ve dolaysyla militarizmden arndrlacakt, bu konuda mutabakat tamd. Bunun iin Almanyann bir sre daha igal altnda tutulmasna ve federasyonlardan kurulu demokratik bir devlet kurulmasna karar verildi. Bu kararn Almanyay blmek iin deil, paralanmasn nlemek iin alnd savunulmutur.

Alman Parlamentosu Reichstaga giren Rus askerleri

Fakat karar her iki taraf da kendi demokrasi anlayna gre uygulayacak ve Bat igali ile Sovyet igali altndaki blgeler arasndaki ayrm ilerde tamamen kesinleecekti. Polonyada Yaltada alnan karar uyarnca koalisyon hkmeti kurulmutu ve Stalinin srar ile Yalta kararlar kabul edildi. Ayrca Stalin Boazlar Szlemesinin deimesini istedi. Bu ilke olarak kabul edildiyse de bir sonuca ulamad.

Potsdam Konferansnda alnan kararlara gre, mttefikler Almanyay igal edecek ve silahszlandracak ve bylece gelecekte sava karma tehlikesi nlenecekti. Alman ordusu datlacak sanayisi denetlenecek ve ak denizlere kabilecek gemi, silah yada sava ua yapm yasaklanacakt. Hitlerin Nazi Partisinin dnceleri yasaklanacakt. Almanyann btnl ilkesinin dnda kalan Anlama koullar genellikle uyguland.

Nrnberg Mahkemeleri
Nazi liderler Mttefiklerden 4 yarg tarafndan Nrnbergde yargland. Yarglama yaklak bir yl srd. Sanklardan 12si lm cezasna arptrld; bunlardan biri olan Mareal Hermann Goering zehir ierek intihar etti. 7 kii hapis cezasna arptrld. teki Nazi sava sulular da yarglanarak idam edildi yada hapsedildi.
Hermann Goering Nrnbergde

Baz Alman bilginleri zellikle roket mhendisleri de ABD ve SSCBye gtrld.

Milgram Deneyi

Milgram deneyi, insanlarn erk (otorite) sahibi bir kii veya kurumun isteklerine, kendi vicdani deerleriyle elimesine ramen itaat etmeye ne lde istekli olduklarn lme amacn gden bir deneyler dizisinin genel addr.

Deneyler Nazi sava sulusu Adolf Eichmann'n Kuds'te yarglanmaya balamasndan ay sonra, Temmuz 1961'de balad. Milgram, deneyleri u soruya cevap aramak zere gelitirmiti: "Eichmann ve Yahudi Soykrmnda yer alan yzbinlerce yardaks sadece onlara verilen grevi yerine getiriyor olabilir miydi? Onlarn hepsi yardaklk suuyla sulanabilir miydi?"

Japonyada Mttefiklerce igal edildi ama sava izleyen ilk yllardan sonra denetim tmyle General Dougles MacArthur ynetimindeki ABDli yetkililerin elinde kald. Japon ordusu datld ve silahszlandrld. Baz Japon komutanlar sava sulusu olarak yargland; idam yada hapis cezasna arptrld.

kinci Dnya Sava Ant

Japonya ile bar antlamas 1950 Eyllnde imzaland. Bu antlamaya SSCB ve Hindistan kar olduklar maddeler nedeniyle katlmadlar. Antlamann en nemli sonucu, Japonyann topraklarnn 4 adayla snrlanmasyd. Japonyann smrgeci imparatorluu sona erdi. RyuKyu, Benin, Mariana ve Mashall adalar Birlemi Milletler adna ynetilmek zere ABDye; gney Sahalin ve Kuril adalar ise SSCBye brakld. Japonyann savatan nce igal ettii Manurya ine geri verildi. Kore ise bamsz bir devlet oldu. Ayr bir antlamayla ABDye ve Japonyada askeri g bulundurma yetkisi verildi.

II. Dnya Savanda Trkiye

Trkiye II. Dnya Savana askeri anlamda katlmam olmasna karn, bu topyekn savan etkilerini derinden yaamtr. te yandan Trk ynetimi, bir yandan ban Almanya'nn ektii Mihver devletler, dier yandan da Mttefikler arasnda bir denge politikas srdrerek savan dnda kalmaya abalamlardr. Alman politikas Trkiye'yi tarafsz tutmaya ynelirken, Mttefik politikas ise kendi cephelerinde savaa katlmaya ikna etmek, zaman zaman da zorlamak ynnde olmutur.
smet nn
(Trkiyenin 2. cumhurbakan (1938-1950)

Kanlmaz grnen Avrupa sava dnda kalabilmeyi salamak zere, ngiltere ve Fransayla 19 Ekim 1939da Ankarada bir ittifak anlamas imzaland. Bu ittifaka gre Trkiye'ye bir Avrupa devleti taarruzda bulunursa, ngiltere ve Fransa askeri yardmda bulunacak, te yandan sava Akdenize srayacak olursa Trkiye de Akdeniz'deki bu savaa askeri anlamda mdahalede bulunacaktr.

Almanya'nn Balkanlar istilasnn hemen ardndan ngiltere'nin Trkiye'nin savaa katlmas konusundaki basklar artmtr. Churchill'in, Yunanistan'a yurtd bir sefer kuvveti gndererek, daha sonra Almanya'nn yumuak karnna ynelecek bir kama oluturma projesinin geri tepmesinin de bunda etkisi byktr. ngiltere'nin bu giriimi, Hitler'in tm Balkanlar istila etmesiyle sonulanmt.

Alman ordularnn Balkanlar istilasnn hemen ardndan Alman hkmeti Trkiye'ye bir saldrmazlk anlamas nermitir. Hitler, devrin Trk babakan smet nn'ye gnderdii kiisel mektubunda, Alman ordularnn Trk snrlarna 85 km.den daha fazla yaklamayaca garantisini kiisel olarak verdiini belirtmektedir. Trk ynetiminin bu neriyi kabul etmesi, Mttefiklerle ilikilerini bir dar boaza srklemitir.

18 Haziran 1941'de imzalanan saldrmazlk anlamas Trkiyenin Almanya ile olan ilikileri ynnden bir kilometre ta oldu. Ne var ki 10 Austos 1941'de Rusya ve ngiltere, ortak notay Trk hkmetine ilettiler.

Bu notada, Trkiye'nin toprak btnlne saygl olunaca ancak, Montr Antlamas gerei Trkiye'nin boazlar sava gemilerine kapal tutma taahhdne sadk kalmasnn gerei belirtilmitir. zleyen yllar, Mttefiklerin Trkiye'nin kendi cephelerinde savaa girmesi konusunda basklarnn giderek artt yllar olmutur.

2 Austos 1944 tarihine kadar Trk ynetimi bu basklara direnmi, savan kaderinin belli olduu tespitiyle Mttefiklerle anlamaya ynelmitir. Trk ynetimi, Almanya ile ve hemen ardndan Japonya ile tm diplomatik ve ekonomik ilikilerini kesme karar almtr.

Mttefik liderleri ubat 1945te toplanan Yalta Konferansnda, yeni kurulacak Birlemi Milletlere yalnzca 1 Mart 1945 tarihine kadar Almanyaya sava am lkelerin katlmasn ieren bir karar almalar zerine, 23 ubat 1945'te Almanyaya sava ilan etmitir.

Trkiyenin Seferberliinin Bedeli

Ereli Demir-elik Fabrikasnn yapl

A. Gerileyen Ekonomi
Sava srasnda Trkiye, savatan nce girimi olduu iktisadi byme hamlesini srdremedi. Sava boyunca d ticaret fazlas dolaysyla lkenin altn ve dviz rezervleri nemli miktarda artt. Ancak bu artn lke ekonomisine nemli ve kalc bir katks olmad.

Bunun bir nedeni, demiryolu yapm veya yeni sanayi iletmeleri gibi yatrmlar iin gereken ithalatn sava yznden yaplamamasyd. Bylece, ikinci Be Yllk Sanayi Plan* uygulanamad gibi, daha nce kurulmu sanayi de, gene ithalat yaplamad iin, geriledi. Sava bittiinde Trkiye ekonomisi, 1934te bulunduu gelime dzeyinin altna dmt.
Karabk Demir-elik Fabrikas

Sava ncesinde Trkiye-Almanya Ekonomik likileri

Almanya 1930larn sonuna doru Trkiyenin ticaretinin aa yukar yarsn kendine ekmeyi baard. Bylece Almanyann ihracatmzn cari deerindeki pay 1929da yzde 15 iken 1934te yzde 39a, 19351938 ortalamasnda ise yzde 44e kt. Almanyann ithalatmzn cari deerindeki pay ise 1932de yzde 25 iken, 1934te yzde 36y, 1935-1938 ortalamas ise yzde 46y buldu. Hatta bu dnemde Trkiye Almanyadan yalnz silah almakla kalmam, asker rgtlenmesinde de nc Reicha baml hale gelmitir.
(Mustafa Armaan, PazarZaman, Say 21)

Bylece ihracat ve ithalatmzn neredeyse yarsn kendisine balamay baaran Almanyann Trkiyeyi nereye srklemekte olduu ancak 1937de fark edilmi ve ynetimde bir panik havas ba gstermitir. Ayn ekilde ngiltere de Trkiyenin faizme kaymasyla Ortadou dengelerinin aleyhine dnecei paniine kaplm ve Trkiyeye bask yapmaya balamtr. Bunun zerine 1936 ve 1938 yllarnda yaplan anlamalarla ngiltereden 118 milyon TL bor alnmsa da, kinci Dnya Sava patladnda Trkiyenin d ticaretinin Almanyaya bamll hl srmekteydi. yle ki, 1939da bu bamllk muazzam boyutlara trmanm bulunuyordu: thalatta yzde 51, ihracatta yzde 37.

B. Tarmda Klme

lke ekonomisinin gerilemesinde tarmn rol de byktr. Hatt oransal olarak sava dneminin en nemli gerilemesi tarmda grlr. Bunun balca iki nedeni vardr. Birinci neden, sava boyunca bir milyon civarnda kiinin silh altnda olmasdr.

Nfusunun % 80inden fazlas krsal kesimde yaayan ve tarm retiminin hl ilkel tekniklerle srdrld bir lkede bu durum, daha ok el emeine dayanan tarm retiminin dmesi demek oluyordu. Nitekim retim dmekle kalmad, ekilen topraklarnda nemli bir blm tl kald. Savan balangcndan sona erdii yla kadar Trkiyenin buday retimi neredeyse yar yarya dt.

Tarmsal retimdeki dn ikinci bir nedeni de, ynetimin uygulad satn alma politikasdr. Sava baladnda zel herhangi bir nleme bavurmayan Trkiye, 1940 ylnn balarnda karlan Mill Korunma Kanununa dayanarak reticileri tedirgin eden bir dizi uygulamaya giriti.

Tahl rnnn, yerinde tketim ve tohumluk iin yeterli miktar ayrldktan sonra kalannn Toprak Mahsulleri Ofisine satlmas zorunluluu getirildi. Satlar hkmetin belirledii ve zamanla piyasa fiyatlarnn ok altnda kalan fiyatlardan olacakt. Bu karar kk toprak sahiplerini ok zor bir duruma drd, nk her eyin fiyatnn artt bir ortamda, fiyat sabit kalan ve miktar da zaten dk olan rnleriyle geinemez oldular. Bunlarn hepsi, i bulmak iin kentlere g ederken tarlalarn zengin komularna satmyorlar, bylece ekilen alann klmesine katkda bulunuyorlard.

Toplumsal Sorunlar

Maal ve cretli memur ve mstahdemlere mahsus karne

A. Darlk Yllarnda
Hkmetin 1941 bandan itibaren uygulad satn alma politikas nedeniyle iki sorun kt ortaya: Byk kentlerin iaesi ve karaborsa. Tahl rnnn dk fiyatlar nedeniyle hkmete teslim edilmeyip el altndan satlmas, nce ordusunu sonra da memurlarn beslemeyi dnen iktidarn belediyelere yeterince un verememesi gibi bir sonu yaratt.

Karneyle ekmek satn alnrken...

Bylece 1942 ylnda byk kentlerde karne uygulamasna geildi. Bu uygulamayla birlikte hkmet, daha kk yerleim birimlerinde oturabilme imkn olanlar propaganda yoluyla yer deitirmeye tevik etti. Un darl nedeniyle, kentlerde ayrca pasta, poaa, kurabiye ve her eit brek gibi yaygn yiyecekler de, vitrinlerde grnmez oldu.

Bu skntlar yaanrken, gerek yksek piyasa deerinden sat yapabilen byk toprak sahipleri, gerekse darl ekilen tketim maddelerini el altndan piyasaya yksek fiyatlarla sren arac tccarlar zenginleiyorlard.

Bu zengin snfn stanbul ve Ankara gibi byk kentlerde nemli miktarlarda gayrimenkul edinmeleri dikkatlerden kamazken, srf bu yeni zenginlere alan, "algl gazino" adnda yeni elence yerleri ortaya kt. Darlk ortamna karn bu elence yerlerinde mantkszlk derecesinde lsz harcamalarda bulunanlar betimleyen "hacaa" deyimi de Trkeye bu dnemde girdi.

B. Vergi Yk
kinci Dnya Sava dnemi, Trkiyede ayrca bir vergi adaletsizlii dnemidir. Zaten geim sknts eken halk, gnderdii mektup iin bile dolayl vergi veriyordu. Ama biri tarm sektrn, dieri de sanayi ve ticaret sektrn ilgilendiren iki yeni vergi, sava srasnda Trkiye halknn byk bir blmnn CHP iktidarndan soumasna neden oldu.

Tarm rnlerini devlete dk fiyatla satma zorunluluu, byk kayplara yol am, byk toprak sahipleri rnlerini dk gsterip, byk blmn piyasaya karmlard. 1942 temmuzunda iktidara gelen kr Saraolu Kabinesi, sz konusu zorunluluu, rnn miktarna gre yalnzca % 25-% 50sine uygulama karar ald. ifti, rnnn geri kalann serbest piyasada satabilecekti.

Bu oranlar 1943 ilkbaharnda arttrldlarsa da, devletin beklentilerini karlamadlar. Bunun zerine ayn yln haziran aynda karlan bir kanunla yeni bir Toprak Mahsulleri Vergisi kondu. rnn trne gre deiik oranlarda ve ayn* olarak alnan bu vergi, 1944 ylnda tm rnler iin % 10 olarak kesinlik kazand. Dier nlemlerde olduu gibi gene kk reticiye daha ok zarar olan bu vergiyle, 1925de kaldrlm olan aar* vergisi geri gelmi oluyordu.

Savaa girme olasl nedeniyle rezervlerini kullanmamaya gayret eden iktidar, enflasyon* istemedii iin de para basmyordu. Nakit para gereksinimini karlamak iin i borlanmaya gidildi, ama 1941 yl hazirannda kartlan tasarruf bonolar yeterli olmad. Bunun zerine, biraz da frsatl cezalandrmak iin, 1942 kasmnda Varlk Vergisi Kanunu karld.
Ramizin, 28 Ocak 1943 tarihli Karikatr dergisine kapak olan karikatr. AKALEDE VARLIK VERGS MKELLEFLER ALIIYORLAR: Mhendis : Aferin Bohorai, talar gzel tanzim etmisin. Bohor : Elbette paa, stanbulda istifiydim!...

Gerek tahakkuk ettirilen miktarlarn tespit biimi gerekse itiraz hakk tannmamas nedeniyle, Varlk Vergisi tmyle hukuk d bir vergiydi. Ayrca bu uygulamann, resmen aznlk olarak tanmlanmasalar da, tam anlamyla lke insan muamelesi de grmeyen gayrimslimlere, mslmanlara oranla daha ar bir vergi yk tahakkuk ettirildii iin, cidd bir ayrmclk boyutu vard.
Varlk vergisini deyemeyenler Akale yolunda

Varlk Vergisi ile ilgili olarak gayrimenkul satanlar

Varlk Vergisi ile ilgili gayrimenkul satanlar Yahudiler Ermeniler Rumlar Aznlk irketleri Yabanclar G ve M ortaklklar Dier aznlklar Bulgar, Rus vs. Mslmanlar Ortaklar Mslman olan irket TOPLAM Satlan gayrimenkullerin toplam deeri (TL) 4.404.820 3.275.747 1.370.440 1.100.375 605.700 189.500 37.700 92.642 1.025 11.077.949 Toplam satlara oran (%) 39 29 12 10 5 2 0,3 0,8 0,01 100 Satlan gayrimenkul says 151 211 124 4 27 2 7 10 1 543 Gayrimenkul ortalama deeri (TL) 29.170 15.523 11.051 22.433 94.750 5.385 9.264 1.025 20.401

II. Dnya Savann Sonular

Modernizmin Hayalkrkl
Birinci Dnya Savandan sonra olan bitenin beni akna evirdiini itiraf etmekten utanmyorum. Beklediim, barn tekamlyd, savan deil. Toplumun bar iinde yeniden ekillenmesiydi, kanl ihtilaller deil. Artlm demokrasilerdi, keyfi diktatrya deil. Bilimin ilerlemesiydi, propagandann ve gerein yerine geen otoriter sloganlar deil. Her cephede ilerlemeydi, barbarla geri dn deil!
Harvard niversitesinin sosyoloji fakltesinin kurucusu Rus asll Pitirim Sorokin

A. nsan kayplarnn ar bilanosu

Savan hemen ertesinde ilk gze arpan, insan kayplarnn boyutlar oldu. Avrupa ve Asyada, arpma ve bombardmanlarda en az 45 milyon insan hayatn kaybetmiti. Bunlara Holokost kurbanlar ve genel salk koullarnn bozukluu nedeniyle lenlerde eklenince, kinci Dnya Sava 60 milyona yakn insann lmyle sonulanm oluyordu. Bunlardan yaklak 21 milyonu Sovyetler Birlii vatanda, 13,5 milyonu inli, 7 milyonu Almand. verdi.

Sovyetler Birlii 1939daki nfusunun %13n, Almanya %10unu, Polonya ise %16sn kaybetmi, Polonya vatanda Yahudilerin hemen hemen tm lmt. Buna karlk, Bat Avrupa lkeleri ve Amerika Birleik Devletleri daha az etkilenmilerdi.

1945 Avrupas ayn zamanda tarihinin en byk nfus hareketlerine de tank oldu. Nazi Almanyas tarafndan altrlan, gnll ya da zorunlu alma hizmeti kapsamnda getirilmi milyonlarca yabanc ii, sava tutuklular ve toplama kamplarndan sa kurtulanlar, Byk Reich topraklarn terk ediyordu.

1945te Alman snmaclar

Yahudi Gmenler Kuds yolunda

Aksi ynde ise, 12 milyon insan Almanyaya doru akn ediyordu: Douya doru ilerleyen Kzl Ordudan kaan Almanlar, atalarnn yzlerce yl nce yerletii Orta Avrupadaki topraklarndan kovulan Cermen kkenli halklar... Toplam 30 milyondan fazla insan Avrupann yollarnda karlayordu. Asyada da, Japonyann yaylma politikasnn balangcndan beri igal ettii ve 1945te kaybettii topraklarda yerlemi bulunan Japonlar lkelerine geri dnyorlard.

B. Byk Ykmlar
Sava, ardnda boyutlarnn 2 trilyon dolara ulat tahmin edilen madd zarar brakmt. Alman kentlerinin % 70i yerle bir olmutu. Yugoslavyada, binalarn % 20si yklmt. Avrupada, fabrikalarn, limanlarn ve demiryolu hatlarnn yklm olmas retimi ve ticareti olumsuz ynde etkiliyordu. Tarm ve sanayi retimi 1939a gre % 30 ile 70 arasnda d gstermiti.

Sava Avrupa lkelerinin para stoklarn da eritmiti. Bu lkeler 1945-1946da nemli fiyat artlaryla karlatlar: Fransada fiyatlar 1945te % 38, 1946da % 63 orannda ykseldi. 1939dan 1945e kamu borlanmalar ngilterede , Fransada drt, ABDde alt, Almanyada on kat artt.

C. lm ve ykmlarn nedenleri
Bu ar bilanonun nemli nedeni vard: - Bu savata, arpmalara 1914-1918 savandan kat daha fazla asker katld. Esas olarak Avrupayla snrl kalan 1914-1918 savayla karlatrldnda, bu sava gerek anlamda bir dnya sava oldu. Hava bombardmanlar ve arpmalarn iddeti ykmlarn bykln aklar.

Auschwitz-Birkenau

- Son olarak, sava topyekn bir savat: gal altndaki Avrupada ya da inde, sivil halktan esir alnanlar topluca ldrld ya da baz kasabalarn halklar bulunduklar blgelerde katledildi. Nazizm, muhaliflerini dzenli biimde ortadan kaldrmak zere toplama kamplarn kulland, toplu ldrme kamplarnda Yahudilerin tamamn yok etmeyi hedefledi.

- Sivil halklar hava savann tam iinde yaadlar. Almanyada, insan kayplarn yarsn sivil halktan lenler oluturuyordu. Karne uygulamas ve igal edilen lkelerin talan edilmesi, zayf den sivil halkn lm orann fazlasyla artrd ve verem gibi hastalklarn yeniden ortaya kmasna neden oldu.

7 Haziran 1945 gn Sovyet Dileri Bakan Molotov ile Trkiyenin Moskova Bykelisi Selim Sarper arasnda yaplan grmede Sovyetler Trkiyeden Kars ve Ardahan talep eder. 8 Austos 1946 ylna gelindiinde ise, Sovyetler Birlii Trk dilerine Boazlar konusunda bir nota vermitir:

1- Boazlar btn memleketlerin ticaret gemilerine daima ak olmaldr. 2- Boazlar Karadeniz devletlerinin harp gemilerine daima ak olmaldr. 3- Karadenizde sahili bulunmayan devletlerin harp gemilerinin Boazlardan gemesi, zel ekilde ngrlen haller hari, yasaklanmaldr. 4- Boazlar rejiminin tespiti Trkiye ile dier Karadeniz Devletlerinin salahiyetinde olmaldr. 5- Bu rejimin uygulanmasn ve Boazlarn savunulmasn Trkiye ile Rusya ortaklaa yrtmelidirler.

Bir nshas da ABD ve ngiltereye yollanan bu notadaki isteklerin Trkiye tarafndan kabul elbette ki mmkn deil idi. Bu tarihten sonra iki lke arasndaki ilikiler bir hayli gerilmi, 1946 sonlarna doru SSCB Bulgaristan ve Kafkasyaya, Trkiyede Pasinler civarna askeri ynaklar yapmaya balamlardr. Bu nota sayesinde Amerikann Trkiyenin jeopolitik konumuna vermeye balad nem de artmtr.

II. Dnya Savann nsanla Yararlar

Hitler, Mussolini ve Stalin dnyaya kabus dolu alt yl yaatt. Btn bunlar yadsnamaz. Fakat bir gerek var ki o da bu diktatrlerin askeri stnlk kurmak amacyla bilimsel aratrmalara tonla para dkmeleri. Onlar bilimsel aratrmalara nem verince haliyle dmanlar da ayn yola bavurdular ve bilim hi bir zaman gremeyecei himayeyi 2.Dnya Sava'nda grd.
2.Dnya Sava en byk katksn makroekonomi ve i idaresi alanlarna yapt. Sava sonrasnda ykma uram lkelerin yaratt ekonomik mucizelerin altnda, sava srasnda ulalan retim verimlilii, igcnn maksimum yararllkla kullanlmas ve otomasyonda kaydedilen gelimeler yatmaktadr.

 Savatan nce Amerikallar bir ticaret gemisini 35 haftada bitirebilirken 1943'te bu sre 50 gne inmiti. Sovyet Ilyushin II-4 uann imali sava ncesinde 20000 saatlik bir emek gerektirirken 1943'te bu sre 12500 saate gerilemiti. Savan sonuna doru ngiliz Hkmeti ihale verecei irketleri teknik deneyimlerinden ok i idaresi alanndaki deneyimlerine bakarak semeye balamt.

 Adolf Hitler, Almanlarn bilimde de dnyaya egemen olmasn istiyor, zellikle yeni silah teknolojileriyle yakndan ilgileniyordu. Ancak bu totaliter rejimlerde dnceye uygulanan basklar, ar-ge almalarnn, liberal devletlerdeki kadar verimli olmasn engelliyordu. Stalin, teknik uzmanlarn ve mhendislerin bir gn kendisine kar muhalif bir hareket balatmalarndan ekindiinden binlercesini, gizli polisin gzetimi altndaki bir alma kampna kapatm, aratrmalarn burada srdrmelerini istemiti.

 Nazi basklar ok deerli Yahudi bilim adamlarnn ve zellikle nkleer fizikilerin Almanya'y terk etmelerine yol amt . Bu bilim adamlar, ABD ve ngiltere'nin bilimsel aratrmalarna byk katklarda bulundu. rnein ABD'nin sava sonrasnda yrtt uzay programlarnn altnda Alman bilim adamlarnn imzas var. Diktatrlerin yeni silahlar gelitirmekle grevlendirdikleri bilim adamlarnn almalarna sk sk mdahalede bulunmalar kimi zaman parlak sonular yaratmakla birlikte ounlukla baarsz neticeler alnmasna yol ayordu.
von Braun alma odasnda, Mays 1964

II. Dnya Savanda kullanlan Alman ifre makinesi enigma

2. Dnya Sava, dzenli ar-ge faaliyetlerini devletlerin kendilerini devam ettirmekte kullandklar srekli ve kudretli bir vasta klarken ar devlet denetiminin ve ideolojik kayglarn ok fazla n planda tutulmasnn bilimsel aratrmalarda ters sonular yarattn ortaya koydu. Devletlerin barl amalarla kolay kolay destek vermeyecei bilimsel aratrmalar, sava zamannda kymete bindi ve belki de daha bir ka nesil aratrlmas akla dahi gelmeyecek konular aratrlarak bir ok teknolojik gelime saland.

TEST SORULARI
1. II. Dnya Savann balad gnlerde Sovyet Rusya, Trkiye, ngiliz ve Fransz Antlamasna dayanarak Trkiyenin savaa girmesini istemi, Bunun zerine smet nn Almanya ile imzalanan saldrmazlk paktn ileri srerek lkeyi sava d tutmu. Ancak Trkiye, Almanyann yenilgisi kesinleince 1945te Almanyaya sava ilan etmitir. Bu bilgilere gre, aadakilerden hangisine ulalamaz? A) Trkiye nce tarafsz kalp, gelimeleri deerlendirmek istemitir. B) II. Dnya Savanda Trkiye Almanyann yannda yer almtr. C) Trkiye, Rusyann isteklerini dikkate almtr. D) Trkiye Almanya ile yapm olduu antlamaya aykr davranmtr. E) Trkiye iki grup arasnda bir denge politikas srdrmtr.

2. II. Dnya Savann nedenleri arasnda; - Dnya devletlerinin silahlanma yarn srdrmesi - Almanyann I. Dnya Sava sonunda imzalad Versay Antlamasn tanmamas yer almaktadr. Buna gre II. Dnya Sava ile ilgili aadakilerden hangisi sylenemez? A) Smrge yarnn srdrld B) Tarihi oluumlarda neden-sonu ilikisi olduu C) Devletleraras ilikilerde karlarn n planda tutulduu D) Uluslar aras eitliin salanmak istendii E) Almanyann dnyada sz sahibi olmak istedii.

3. I. Dnya Sava sonrasnda galip devletlerin izledii politikalar Avrupada milliyeti anlay glendirmi, jeopolitik dengeyi bozmu ayn zamanda malup devletler zerinde, milli savunmalarda snrlama ve ar tazminat borlar ile bask meydana gelmitir. Bu gelimeler ise Avrupay ksa sre iinde yeniden byk bir savaa srklemitir. Bu bilgiye gre aadakilerden hangisinin II. Dnya Savann knda etkili olduu sylenemez? A) I. Dnya Sava sonras uygulanan politikalarn etkisi B) Uluslar aras g dengelerinin bozulmas C) I. Dnya Savann galip devletlerinde milliyeti duygularn gelimesi D) Ekonomik ve ideolojik gelimelerin yaanmas E) I. Dnya Savann sonularnn II. Dnya Savann sebeplerini oluturduu.

4. Trkiyenin 1933te balatt planl kalknma hamleleri II. Dnya Savann kmas ile zarar grm, ihracatn durma seviyesine gelmesiyle de bayndrlk ve sanayi kollarnda ihtiya duyduu mallar ithal edemez duruma gelmitir. Bu gelimelerin sonular arasnda, I. d ticaret ann ortaya kmas, II. tarm retim mallarnda fiyat artlarnn grlmesi, III. memleket kalknmasnn zarar grmesi durumlarndan hangileri gsterilebilir? A) Yalnz I B) Yalnz III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

5. II. Dnya Sava sonrasnda sosyalist ynetimlerin Bat Avrupaya doru yaylmasna karlk, Bat Avrupa devletleri ABDnin nderliinde Kuzey Atlantik Paktn (NATO) kurmular, sosyalist devletler de Sovyetler Birliinin nclnde Varova Paktn oluturmulardr. Bu durum; I. ABD ve Sovyetler Birlii nclnde yeni bloklar olutuunun, II. savunma amacna ynelik uluslar aras rgtler kurulduunun, III. dnya g dengelerinin deitiinin karmlarndan hangilerinin bir gstergesidir? A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

6. II. Dnya Sava srasnda ABD, ngiltere, Sovyet Rusya devlet bakanlar Yaltada bir araya gelerek, dnyay nfuz blgelerine ayrp, denetim altna almay planlamlardr. Buna gre, aadakilerden hangisi savunulabilir? A) Dnya liderliinde sz sahibi olmak istemeleri B) Kalc dnya barn salamak istemeleri C) Smrgecilik politikasn sona erdirmek istemeleri D) Ulusal devletlere destek vermeye almalar E) Laik devlet anlayn gelitirmek istemeleri

Yararlanlan Kaynaklar

Genler in ada Tarih, Epsilon Yaynlar Wikipedia www.tarihogretmeni.net