Bireysel Farklılıklar

GENEL KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLER

GİRİŞ ÖZELLİKLERİ

ÖĞRENME STİLİ VE STRATEJİSİ

 ÖĞRENCİ ÖZELLİKLERİ
Genel Karakteristik Özellikler
 Yaş, öğrenme düzeyi, meslek, kültürel ya da
sosyo-ekonomik faktörler
 Giriş Özellikleri
 Hazır bulunuşluk düzeyi
ÖĞRENME STİLİ
 Bir bireyin öğrenme çevresini psikolojik olarak
nasıl algıladığını, çevresi ile nasıl etkileşimde
bulunduğunu ve nasıl tepki verdiğini belirleyen
faktörler kümesidir
“Geleceğin cahili, okuyamayan
kişi olmayacaktır. Nasıl
öğreneceğini bilmeyen kişi
olacaktır”

Alvin Toffler
Bireylerdeki farklılıklar ÖĞRENME
STİLLERİ’ni ortaya çıkarır

 Algısal tercihler ve güçlükler

 Motivasyonel farklılıklar
 Psikolojik faktörler
 Bilgiyi işleme alışkanlıkları
 Tanımlar

 Keefe (1979) öğrenme stilini “öğrenenin öğrenme çevresini

nasıl algıladığını, bu çevre ile nasıl etkileşime girdiğini ve bu
çevreye nasıl tepki gösterdiğini belirleyen görece kararlı
bilişsel, duyuşsal ve psikolojik etmenler bütünü” olarak
tanımlamaktadır.
 Dunn ve Dunn (1978) öğrenme stilini “öğrencinin yeni ve zor
bir akademik bilgiyi işlemesi, özümsemesi ve anımsaması
sürecinde kullandığı yol” şeklinde tanımlamaktadırlar.
 Gregorc’a (1985) göre öğrenme stili “bireyin nasıl öğrendiğini,
öğrendiğini çevreye nasıl uyarladığını gösteren ayırt edici
davranışlardan” oluşmakta ve aynı zamanda bireyin zihninin
nasıl çalıştığı hakkında ipuçları vermektedir.
 Kolb (1984) öğrenme stilini “bilginin algılanması ve işlenmesi
sürecinde öğrencinin tercih ettiği yol” olarak tanımlamaktadır.
 KEEFE’ NİN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
 Burada belirtilen stil özellikleri, genetik kodlama, kişilik
gelişimi, güçlü çevresel uyumun etkisi altındadır.
 Öğrenme stillerinin bilişsel, duyuşsal ve çevresel yönleri
vardır.
 Bilişsel öğeler bilgi işleme sisteminin içsel kontrolü ile
ilgilidir ve yetiştirilmeyle değiştirilebilir
 Duyuşsal ve çevresel öğeler ise tercihe dayalıdır hem
yetiştirme hem de öğretimsel stratejilere cevap verir
 Öğrenme stilleri değişebilir ancak bu çok yavaş olur
 DUNN VE DUNN’IN ÖĞRENME
STİLLERİ MODELİ
Dunn ve Dunn’ın (1978) öğrenme stilleri modeli,
öğrencinin öğrenme yeteneğini etkileyen beş yapı
tanımlar;
 (1) çevre,
 (2) öğrencilerin duygusal özellikleri,
 (3) sosyolojik tercihler,
 (4) psikolojik özellikler ve
 (5) bilgi işleme.
DUNN VE DUNN’IN ÖĞRENME
STİLLERİ MODELİ
GREGORC’UN ÖĞRENME
STİLLERİ MODELİ

Kişiler algılama yeteneklerine göre Somut

ve Soyut algılayanlar olmak üzere ikiye
ayrılırlar.
Algıladıkları verileri düzenleme yeteneklerine
göre Ardışık ve Random (ardışık olmayan)
olmak üzere ikiye ayırırlar.
 Somut Ardışık,
 Soyut Ardışık,
 Somut Random,
 Soyut Random
 Somut Ardışık Öğrenme Stiline
Sahip Bireylerin Özellikleri:
 Yaparak yaşayarak öğrenmeyi severler, bilgilerin kendilerine
adım adım ve basitten karmaşığa doğru verilmesini isterler,
yaptıkları çalışmaları parçalanandan çok bütünü önem taşır,
öğrenmek için çok çaba ve zaman harcarlar, işlerini zamanında
ve düzenli bitirmek isterler.
 Somut materyallere dokunmayı, onlarla ilgilenmeyi çok severler.
 Sadece talimatları beklemekle kalmazlar aynı zamanda ilgili
talimatlara uyarak, temiz düzenli ve kurallara uyarak çalışmayı
tercih etmektedirler.
 Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler yaparak yaşayarak
öğrenmelerine fırsat veren öğretim yöntem-teknikleri
(laboratuar yöntemi, proje yöntemi vb) tercih etmektedirler.
 Soyut Ardışık Öğrenme Stiline
Sahip Bireylerin Özellikleri:

 Öncelikle öğrenecekleri konu ile ilgili olarak zihinlerinde boş bir

harita veya resim olarak bir çerçeve yapı oluştururlar. Daha sonra
konu hakkında kendilerine düzenli olarak verilen bilgilerden
uygun olanları bir düzen içinde alırlar ve zihinlerinde
oluşturdukları harita-resim çerçevesinin içine yerleştirerek
konunun bütünü hakkında bir sonuca ulaşmaya çalışırlar.
 Bir şekil/sembol yüzlerce kelimeden değerlidir.
 Fikirlere ve kavramlara önem verirler, kavramları mantıksal olarak
düzenlerler. Kitaptan öğrenmeyi severler
 Bilgileri bir otoriteden veya tecrübeli bir kişiden öğrenmeyi tercih
etmektedirler.
 Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler klasik öğretim
yöntemleri olarak adlandırılan bilgilerin öğretmen tarafından
düzenli olarak verildiği öğretim yöntem-tekniklerini (anlatım
yöntemi, gösteri tekniği vb) tercih etmektedirler.
 Somut Random Öğrenme Stiline
Sahip Bireylerin Özellikleri
 Bu bireylerin problem çözme konusunda üstün yetenekleri
vardır.Gerçek problemlerle ilgilenirler, bu problemlerle ilgili
olarak yeni bilgiler elde etmeye çalışan araştırmacı bir
kişilikleri vardır, sebepleri araştırmayı severler ve karşılarına
çıkan beklenmedik yeni durumlar ilgilerini çeker.
 Problem çözerken bilgilerin sistematik bir düzen içinde
verilmesine ihtiyaç duymazlar. Problem çözmeleri sürecinde
önceden belirlenmiş hazır işlem basamaklarını sevmezler.
 Bağımsız olarak veya küçük gruplarla çalışmayı
sevmektedirler.
 Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler yaparak yaşayarak
öğrenme imkanı sağlayan öğretim yöntem-teknikleri
(laboratuar yöntemi, gözlem gezisi tekniği vb) tercih
etmektedirler.
 Soyut Random Öğrenme Stiline
Sahip Bireylerin Özellikleri
 Olayları ve kavramları düzensiz karışık bir şekilde
algılarlar, onlar için öğrenilecek bilgilerde bir düzenin
olmasına gerek yoktur. Bu yüzden çoklu duyumsal
deneyimlerin bulunduğu ortamlarda öğrenmeyi tercih
etmektedirler.
 Duygu ve düşüncelerini açıkça ifade etmekte başarılıdırlar.
Kuralcılıktan hoşlanmadıkları için elde ettikleri verileri
istedikleri gibi organize etmeyi tercih ederler.
 Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler, kendilerini ifade
edebilecekleri, diğer kişilerle fikir alışverişinde
bulunabilecekleri imkanı sağlayan öğretim yöntem-
teknikleri (tartışma yöntemi, soru-cevap tekniği vb) tercih
ederler.
 KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
Somut Yaşantı
(Hissederek)

YERLEŞTİREN ÖZÜMSEYEN

Yansıtıcı
Aktif Deneyimler Gözlem
(Yaparak) (İzleyerek)

AYRIŞTIRAN DEĞİŞTİREN

Soyut Kavramsallaştırma
(Düşünerek)
 KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
 Değiştiren Öğrenme Stili:
 Bu öğrenme stili, somut yaşantı ve yansıtıcı gözlemin kesiştiği alanda
bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler somut yaşantılar ile hissederek ve
izleyip gözlem yaparak öğrenirler.
 Değiştiren öğrenme stiline sahip öğrencilerin en belirgin özellikleri hayal
güçlerinin kuvvetli ve duygusal olmaları, insanlarla ilgilenmeleri ve
onları anlamaları, yeni düşüncelere açık olmaları, sorunları fark etmeleri
ve bir konuya farklı açılardan bakmak için yollar aramalarıdır.
 Bilgilerin sıralı, ayrıntılı ve sistematik olarak kendilerine sunulmasını
isterler.
 Değiştiren öğrenme stilindeki öğrenciler, küçük gruplar ile çalışmayı,
bilgi toplamayı, dinlemeyi ve geribildirim almayı tercih ederler.
 Beyin fırtınası tekniği ve grup çalışması gibi etkinliklerden hoşlanırlar.
 Kendi düşüncelerini belirtmeden önce diğerlerini dinler ve gözlemlerler.
 Somut örneklere dayalı olarak öğrenirler ve karar alırken kendi hislerine
güvenirler.
 KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
Özümseyen Öğrenme stili:
 Bu öğrenme stili, yansıtıcı gözlem ve soyut kavramsallaştırmanın
kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler izleyip
gözlem yaparak ve soyut kavramlar üzerinde düşünerek öğrenirler.
 Özümseyen öğrenme stiline sahip öğrenciler planlama yapma,
modeller oluşturma, sorunları tanımlama, kuramlar geliştirme ve
sabırlı olma konularında oldukça iyidirler.
 Bu öğrenciler, insanlar yerine düşünceler ve soyut kavramlar üzerine
odaklanırlar. Olgu, düşünce ve bilgilerin mantıklı ve düzenli bir
biçimde sunulmasını ve üzerinde düşünmek için zaman verilmesini
isterler.
 Bu öğrenciler, ayrıca, ders anlatımlarını dinleyerek, okumalar
yaparak, bilgi ve kuramlar üzerinde düşünerek öğrenmeyi severler.
 KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
Ayrıştıran Öğrenme Stili:
 Bu öğrenme stili, soyut kavramsallaştırma ve etkin deneyimlerin
kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler soyut
kavramlar üzerinde düşünerek ve etkin deneyimler yolu ile yaparak
öğrenirler.
 Ayrıştıran öğrenenler, sorunları belirleme ve çözmede, kararlar
almada ve akıl yürüterek sonuçlar çıkarmada, konudaki ilişkileri ya
da bir durumun nasıl ortaya çıktığını belirlemede iyidirler.
 Amaç yönelimlidirler, teknolojik öğrenme görevleri ile uğraşmayı
severler.
 Bu öğrenciler, deneylerle, yeni düşünceleri araştırmakla, pratik
laboratuvar uygulamalarıyla ve deneme yanılma yoluyla öğrenirler.
 KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ
MODELİ
Yerleştiren Öğrenme stili:
 Bu öğrenme stili etkin deneyimler ve somut yaşantının kesiştiği
alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler etkin deneyimler yolu
ile yaparak ve somut yaşantılar ile hissederek öğrenirler.
 Yerleştiren öğrenenler, karmaşık bilgileri ve bunlar arasındaki
ilişkileri belirlemek, pratik olmak, liderlik yapmak, yeni bir duruma
hemen katılmak ve uyum sağlamak ile risk almak konularında
iyidirler.
 Bilgilerini, gerçek yaşam sorunlarını çözmek için yeni durumlara
transfer etmeyi severler.
 Diğer arkadaşlarıyla çalışarak, amaçlar belirleyerek, alan çalışmaları
ve araştırmalar yaparak, projeler gerçekleştirerek öğrenirler.
Öğrenme Stratejileri

DR. ŞİRİN KARADENİZ

 Bazılarımız okuduğumuz bilgileri tekrarlar,
bazılarımız not alır, bazılarımız okuduğumuz
bilgilerin altını çizer.

Her bireyin yeni bir bilgiyi öğrenmek için izlediği

farklı stratejiler vardır.

ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARI BÜYÜK ÖLÇÜDE KENDİ

ÖĞRENME YOLLARININ FARKINDA OLMALARINA VE
KENDİ ÖĞRENMELERİNİ YÖNLENDİREBİLMELERİNE
BAĞLIDIR
 Öğrenme stratejisi nedir?

Öğrenme stratejisi, bireyin kendi kendine

öğrenmesini kolaylaştıran tekniklerin her
biridir.
Öğrenme stratejileriyle, öğrenenin bilgiyi
işleyerek ve kalıcı biçimde öğrenmesini
sağlamak amaçlanır.
 Öğrenme stratejisi nedir?

Bu nedenle öğrenme stratejileri, öğrenenin,

öğretilecek yeni bilgiyi seçme, düzenleme ve
bütünleştirme biçimini etkilemesi beklenen
davranış ve düşüncelerden oluşur (Büyüköztürk
vd., 2004).
 Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları

Gagne ve Driscoll öğrenme stratejilerini, beş ayrı

sınıflama yaparak incelemektedirler:
1) Dikkat stratejileri,.
2) kısa süreli belleği geliştirme stratejileri,
3) kodlamayı artırma stratejileri,
4) geri getirmeyi artırma stratejileri,
5) izleme- yöneltme stratejileri.
 Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları

 Öğrenme stratejileri konusunda kapsamlı çalışmalar

yapan Mayer (7) öğrenme stratejilerini 8 sınıfta
toplamıştır;
1) Temel öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri,
2) karmaşık öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri,
3) temel öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri,
4) karmaşık öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri,
5) temel öğrenme durumları için örgütleme stratejileri,
6) karmaşık öğrenme durumları için örgütleme stratejileri,
7) kavramayı izleme stratejileri,
8) duyuşsal ve güdüsel stratejiler (Subaşı, 2000).
 Dikkat Stratejileri

 Metinde anahtar sözcüklerin ve temel düşüncelerin

altını çizmek,
 Metinin kenarına not almak,
 Bilinmeyen sözcükleri yuvarlak içine alma,
 Anlaşılmayan yerlere soru işareti gibi işaretler
koyma,
 Önemli düşünceleri gösteren işaretler ve
açıklamalar.
 Dikkatin odaklaşmasında metindeki başlıklar, alt
başlıklar, şekil, grafik, şema ve benzeri etkili rol
oynar (Subaşı, 2000).
 Tekrar Stratejileri
 Bir listeyi yinelemek ya da bir metini aynen
tekrar etmek ve ezberleme için de kullanılır.
 Bilginin olduğu gibi tekrarlandığı basit tekrar
(maintenance rehearsal) bilginin kısa süreli
bellekte daha uzun süre kalmasını sağlar. Bazen,
bir şiiri ezberlemek için kullanılabilir.
 Bilginin uzun süreli bellekte depolanmasını
sağlamak için, bilginin anlamlı kılınması, ayrıntılı
tekrar (elaborative rehearsal) ile olanaklıdır.
 Tekrar Stratejileri
Öğrenilecek metin düz yazı türünde
ise tekrar stratejileri,
konuyu sesli olarak tekrarlama,

yazıya aktarma,

bazı bölümleri aynen alıntılama ve

yazının önemli kısımlarının altını

çizmeyi kapsamaktadır.
 Tekrar Stratejileri
Araştırma sonuçlarına göre, çocuklar
anaokulundan beşinci ya da altıncı sınıfa ulaşırken
tekrar stratejilerini öğrenirler.
 6-7 yaşındaki çocuklar öğretildiğinde, yineleme
stratejilerini kullanabilmekte, kendilerine uygun
stratejiler üretememektedirler.
 11-12 yaşındaki çocuklar ise, öğrenme sırasında
kendiliğinden tekrar yapmakta, tekrarla
ilgilenmekte ve eğitim durumunun hedefleri
doğrultusunda tekrar davranışlarında değişiklik
yapmaktadırlar (Subaşı, 2000).
 Anlamlandırmayı Artıran
Stratejiler
 Kendi kendine soru sorma,
 Eklemleme,
 Benzetimler,
 Örgütleme,
 Not alma,
 Özetleme,
 Uzamsal Temsilciler Oluşturma (Spatial
Representations),
 Anahatlar oluşturma,
 Şemalaştırma (haritalama) (Subaşı, 2000).
 Yürütücü Biliş Stratejileri
 Bilişe ilişkin bilgi : Bireyin kendi
öğrenme (biliş) yolları hakkındaki
bilgisi,
 Biliş izleme : Bireyin
öğrenilmesinde en uygun
stratejiyi seçmesi, kullanması,
süreci izlemesi ve
değerlendirmesinin ardından
yeniden düzenleme yapmasıdır.
 Duyuşsal Stratejileri
 Öğrenmede güdüsel ve duygusal engelleri
kaldırmaya yardım eden stratejilerdir.
 Ruhsal yönetim (Mood Management) yöntemi:
Dikkatin dağılmasını önlemek için öğrenciler
öğrenmelerini en iyi destekleyen çevresel
özellikleri belirleyip, düzenleyerek ruhsal
yapılarını öğrenme için en uygun duruma
getirirler.
 Duyuşsal Stratejileri
 Güdülenme eksikliği:
 Kendi kendi ile olumsuz konuşma,
 Endişe; test/sınav kaygısı, görevi iyi yapamama
kaygısı
 Kendine güven
 Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları

Pintrich ve arkadaşları öğrenme stratejilerini iki

ana grup altında toplamıştır:
1) Bilişsel-metabilişsel stratejiler
2) Kaynak yönetimi stratejileri (Büyüköztürk vd., 2004)
 Bilişsel Stratejiler

-Temel etkinlik, zihinsel yinelemeler yapma ve

ezberleyerek öğrenme.
Yineleme Stratejileri
-Olduğu gibi hatırlanması istenen bilgilerin
öğrenilmesinde kullanma.
-Yeni öğrenilenlerle önceki bilgilerini bütünleştirerek
uzun süreli bellekte bilgiyi kodlamada öğrenenlere
Açımlama
yardım etme
Stratejileri
-Yorumlama, özetleme, benzetim yaratma ve not alma
vb.
- Uygun bilgiyi seçme ve öğrenilecek bilgiyi, bilgiler
Düzenleme arası bağlantıları kurarak yapılandırma.
Stratejileri - Kümelendirme ya da sınıflandırma, ana hatları çıkarma
(outlining), ana fikri belirleme vb.
- Önceki bilgileri yeni durumlara uygulamada problem
Eleştirel Düşünme
çözme, karar verme ve eleştirel değerlendirme
Stratejileri
yapma.
 Metabilişsel Stratejiler

-Hedef belirleme, görev analizi yapma

Planlama
vb.
- Okurken dikkati sürdürme, kendi
İzleme
kendini test etme ve soru sorma
- Performansı geliştirmede davranışları
Düzenleme
kontrol etme ve düzeltmeyi sağlama
- Program yapma, planlama ve çalışma
zamanını yönetme
Zaman ve
- Zamandan en verimli nasıl
Çalışma Ortamı
yararlanılacağını, gerçekçi amaçlarla
Yönetimi
belirlemeye çalışma ve çalışma ortamını
yönetme
 Kaynak Yönetimi

- Öğrenenin verilen görevde

dikkatini ve çabasını sürdürmesi.
Emek - Öğrenme stratejilerinin
Yönetimi kullanımının devam ettirilmesi, zor
görev ve konularda çalışmaya
devam etme.
Akran İşbirliği
- İşbirliği içinde öğrenme.
Yönetimi
- Gerektiğinde yardım alma
Yardım isteme gereğini belirleyebilme ve yardım
isteme.
 Etikili ve verimli bir öğretim

Öğrenciye;
 nasıl öğreneceğine,
 nasıl hatırlayacağına,
 kendi kendini nasıl güdüleyeceğine ve
 kendi öğrenmesini etkili olarak nasıl kontrol edip
yönlendireceğine
rehberlik etmeyi kapsamalıdır (Senemoğlu,
2002).
Öğrencinin kendi kendine
öğretebilmesi için gerekli
basamakların
uygulamasında öğretmen
rehberlik eder.
 Uygulama basamakları

1. Hedefi analiz edip tanımlama

2. Stratejiyi plânlama
3. Stratejiyi uygulama
4. Stratejilerin sonuçlarını izleme
5. Stratejiyi uygun hâle getirme
(Senemoğlu, 1999)
 Öğrenme stratejisi ve Öğrenme
Stili arasında fark var mıdır?

Öğrenme stili kolayca değişmez, öğrenme stratejisi

ise durumlara ve görevlere bağlı olarak kullanılan
yaklaşımdır.
Öğrenme stili bireyin bilgiyi algılama, işleme,
düzenleme ve anlamlandırma konusundaki
karakteristik ve tutarlı yaklaşımlarını içermektedir.
 Öğrenme stratejisi ve Öğrenme
Stili arasında fark var mıdır?

Öğrenme stratejileri ise ağırlıklı olarak toplumsal

çevre içinde öğrenilen ve çeşitli durumlarla baş
edebilmek için geliştirilen stratejilerdir (Şimşek,
2004).
 Kaynaklar

 Şimşek, A. (2004). Öğrenme Biçimi. Eğitimde Bireysel

Farklılıklar (Editör: Kuzgun ve Deryakulu), 95-136. Ankara:
Nobel Yayıncılık.
 Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Özkahvecioğlu, Ö. ve Demirel,
F. (2004). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin
Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram
ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
 SENEMOĞLU, N. (1999). Öğrenme Ürünleri ve Öğretimi.
http://iogm.meb.gov.tr/Modul%20-%202.pdf
 Subaşı, G. (2000). Etkili Öğrenme: Öğrenme Stratejileri.
Milli Eğitim Dergisi, 146,
http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar /146/subasi.htm.