p
 p 

    
p

p


2
22  2
2


  2
  
|
 p
 p 
‡  İki veya daha fazla bileşiği
durgun ve hareketli fazlar arasındaki
dağılımlarına bağlı olarak ayıran bir teknik.
‡ Gaz kromatografide:
² Hareketli (mobil) faz: Gaz (azot, helyum,
hidrojen)
² Durgun faz: Katı veya sıvı
1. Gaz-katı:Durgun faz, katı adsorban (alümina,
silikajel)
2. Gaz-sıvı:Durgun faz, katı destek maddesi
üzerine kaplanmış ince sıvı tabakası
]
Gaz Kromatografisinin Şematik
Görünümü

V
 KAPİLER KOLON
Daha çok ergitilmiş silika kolonlar kullanılmaktadır
kullanılmaktadır.. Uzunluğu 25
25--30
m iç çapı 220-
220-250 µm olmaktadır
olmaktadır..

m
p    

[
p!"###$%&#
‡ TCD : Termal İletkenlik Detektörleri

‡ FID: Alev İyonizasyon Detektörleri

‡ NPD : Azot Fosfor Detektörleri

‡ ECD : Elektron Yakalama Detektörleri

‡ FPD : Fotometrik Detektörler

‡ TID : Termiyonik Detektörler

‡ AED :Atomik Emisyon Detektörleri

‡ Ozon yada Flor-induce Kemilüminesans Detektörleri

‡ '&#(#$##)

·
    
‡ Bir kütle spektrometrik analiz aşağıdaki basamakları
kapsar:
(1) Analitin fragmentasyonu
(2) Basamak 1 'de oluşan atomların yada moleküllerin
büyük bir kısmının, elektron bombardımanına tutularak
iyon akımlarına dönüşümü (genellikle tek yüklü pozitif
iyonlar)
(3) Basamak 2'de oluşan iyonların kütle/yük oranlarına
(m/z) göre ayrılması (burada m, atomik kütle birimi
olarak iyonun kütlesi, z ise yüküdür) ve
(4) Her tip iyonun sayılarının sayılması veya uygun bir
dedektörle numunenin çarpışmasından oluşan iyonların
ürettiği iyon akımının ölçülmesi.
Basamak 2'de oluşan iyonların çoğu tek yüklü olduğu
için, genellikle m/z, iyonun kütlesine eşittir.
-
 '&#(#$##)

A
   



  
   

Ô

Ô
  


  





Î
 p

p

‡ GC, uçucu ve yarı uçucu bileşikleri iyi bir
çözünürlük ile ayırabilmektedir. Fakat bunları
tanıyamaz.
‡ MS, pek çok bileşiğin tam olarak tanınması gibi
detaylı yapısal bilgi verebilir. Fakat bunları
kolayca ayıramaz.
‡ Hem GC hem MS yöntemleri kullanım alanlarını
genişletmek ve aynı zamanda daha güçlü bir
analitik teknik oluşturmak üzere
birleştirilmektedir.

 
‡ Bu yüzden bu yöntemlerin kombine edilmesi
özellikle GC kromatografisinin gelişiminde
önemli rol oynamıştır.
‡ GC ile MS pek çok yönden uyuşabilir
yöntemlerdir.
‡ Her iki yöntemde de örnekler buhar fazındadır
ve aynı örnek miktarı yeterlidir.(örneğin 1 ng
dan az olması.)

|
‡ CS-MS sistemi kapiler kolonların kullanıldığı
bir gaz kromatografi kolonunun sonuna kütle
spektrometresinin yerleştirildiği bir
sistemdir.
‡ Karışımdaki bileşenler önce GC de ayrılır ve
daha sonra ard arda kütle detektörüne
ulaşırlar.
‡ Kütle detektörüne ulaşan analit iyonlaşma
odasına sürüklenerek elektron
bombardımanına tutulur ve analizörde m/z
oranına göre ayrılırlar.

||
 p

p
*      

‡ Kapiler GC sistemi
‡ İyonlaşma kaynağı
² Elektron çarpma
² Kimyasal iyonlaşma
‡ Kütle ayırıcı yada
kütle analizörü
² Quadropol
² İyon tuzak
² Magnetik alan
² Uçuş zamanlı
‡ Kütle detektörü ve
‡ Software/veri
görüntüleme
GC--MS·İN ŞEMATİK GÖRÜNÜMÜ
GC

|]
 p

p
* +  ,   -
‡ ABC VE DEF organik bileşikleri GC· ye girerler
ve burada ayrılarak sırasıyla ABC ve DEF
moleküllerinin kütle detektörüne ulaştığını
varsayalım. ABC bileşiği ile devam edelim.

1.Analit (A-B-C) iyonlaşmaya ve fragmentasyona

uğrar
2.Yüklü fragmentler (A+ B+ C+) kütle ile
ayrılmaya başlar.
3.Kütle filtresinin çıkış silitine odaklanmış
fragmentler detektöre girerler
4.Ve yüklü iyonlar detekte edilirler.
|V
 p

p
 . 

‡ GC-MS üç boyutlu spektrum verir.

² İki boyut kütle spektrumuna
² Üçüncü boyut GC tutunma zamanı
X-ekseni tutunma zamanını
Y-ekseni şiddeti
Z-ekseni ise m/z oranını verir.
Y-Z ekseni kütle spektrumunu (1-3 s tarayan)
Burada x-y arasında veri elde edilir ve bir analite
aittir.(kütle kromatogram)

|m
|[
|·
|-
|Î
p#/#&$0&&/1&1
‡ Karmaşık matrikslerdeki uçucu ve yarı
uçucu bileşiklerin tanınması ve kantitatif
tayininde
‡ Karmaşık matrikslerde bilinmeyen organik
bileşiklerin elementel bileşiminin ve molekül
ağırlığının belirlenmesinde
‡ Kompleks matrikslerde bilinmeyen organik
bileşiklerin yapılarının belirlenmesinde

| 
 Yaygın Uygulamaları
‡ İçme suyu ve atık sudaki kirliliklerin tayininde
‡ Farmakolojik ve adli çalışmalar için kanda ve
idrarda bulunan ilaç ve ilaç metabolitlerinin
kantitatif tayininde
‡ Zararlı atıklarda bulunan bilinmeyen organik
bileşiklerin tanınmasında
‡ Organik reaksiyon ürünlerinin tanınmasında
‡ Endüstriyel ürünlerin kalite kontrolünde
]
A/#$&#
‡ Organik bileşikler gaz kromatografisine
enjeksiyon edilebilmesi için çözelti içerisinde
bulunmalıdır. Bunun için örnek uygun bir
çözücüde (heksan yada diklorometean gibi)
çözülmelidir. Kullanılan çözücü uçucu olmalıdır.
‡ İyonlaşma yöntemine bağlı olarak, analitik
duyarlılık bileşen başına 1 ile 100 pg
arasındadır.
‡ GC-MS ile sadece 10-10 torr buhar basıncından
yüksek bileşiklerin analizi yapılabilmektedir.

]|
p
 2    2 
2   
‡ Yüksek pompa fiyatı, iyonlaşma kaynağı, kütle
filtresi yada ayırıcı, iyon detektör ve
bilgisayar cihazı ve software, daha ucuz GC
detektörleriyle kıyaslandığında (örn. FID
fiyatı ~$3.000; MS fiyatı ~$40.000) bu
sistemin yaygın uygulamasını sınırlamaktadır.

‡ Bununla birlikte bu tekniğin gücü, analit

miktarı ile değişen sadece bir elektronik sinyal
yerine her bir analite ait kütle spektrumu
vermesinde yer almaktadır.
]]
 Kaynaklar

‡ Hites. R.A., Gas Chromatography Mass Spectrometry,. Indiana

University,School of Public and Environmental Affairs and
Department of Chemistry
‡ Çoker. C.,GAZ KROMATOGRAFİ , DEÜTF Biyokimya AD,2004
‡ http://www.shsu.edu/~chemistry/primers/gcms.html
‡ http://www.scientific.org/tutorials/articles/gcms.html

]V