İŞ Hukuku 1

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SERTİFİKA PROĞRAMI
6. İş Hukuku
Hüseyin ARSLAN
E. Baş İş Müfettişi - Okan Üniversitesi Öğretim Görevlisi
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
08.12.21 1
Hukuk nedir
TDK
"Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü

belirleyen yasaların bütünüdür".
08.12.21 5
Hukuk nedir
Hukuk;
Örgütlenmiş bir toplum içinde yaşayan insanların

birbirleriyle veya kişilerin yine kendilerinin meydana
getirdiği topluluklarla ve bu toplulukların birbirleriyle olan
ilişkilerini düzenleyen,
Kişilerin güvencesini ve insan haklarını sağlamak
amacıyla oluşturulan ve devlet gücü ile desteklenen
bağlayıcı,genel,soyut ve devamlı kurallar bütünüdür.
08.12.21 6
Hukuk dalları
Kamu hukuku,
Özel hukuk
08.12.21 7
Kamu hukuku
Anayasa hukuku,
Ceza hukuku
İdare hukuku
08.12.21 8
Özel Hukuk
Medeni Hukuk
Ticaret Hukuku
08.12.21 9
İş hukuku
İşçi ve işveren arasındaki ilişkileri, hak ve görevleri tanzim

eden, işyeri ile ilgili hükümleri düzenleyen hukuk dalıdır.
08.12.21 10
İş hukuku
Bağımlı çalışan,
Bağımsız çalışan,
08.12.21 11
Bağımlı çalışanlar
İşçiler, (iş akdi)
Memurlar, (atama)
08.12.21 12
İş akdi
İşçiler,
İşverenler
08.12.21 13
İşçiler
Bedenen,
Fikren
Mesleği
İşin niteliği
08.12.21 14
İşverenler
Özel
Kamu
08.12.21 15
İşveren faaliyetleri
Ticaret
Ticaret hukuku
08.12.21 16
İşçiler
Ekonomik olarak bağımlı
Güçsüz
08.12.21 17
Devlet müdahalesi
• çalışanları korumak,
• taraflar arasında adil bir denge kurmak,
• çalışma barışını sağlamak,
• çalışma yaşamının dinamik yapısının ortaya çıkardığı
yeni ihtiyaçları karşılamak
İş hukuku; işçi işveren ve devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen

ve inceleyen bir hukuk dalı
08.12.21 18
İş hukuku konusu
• Genel esaslar
• Bireysel iş hukuku
• Toplu iş hukuku
08.12.21 19
İş hukuku konusu
• İş hukuku genel esaslar

• Kavramlar
• Disiplinin temel özellikleri
• Ulusal ve uluslar arası kaynakları
• Çalışma Örgütü
• İş hukuku yaptırımları
• İş yargısı
08.12.21 20
İş hukuku konusu
• Bireysel iş hukuku
• Tek tek işçilerin işverenle ilişkileri (iş akdi)
• Akdin türleri, kurulması,
• İşçinin akitten doğan borçları,
• İşçiyi gözetme
• Eşit işlem yapma
• Akdin askıya alınması, sona ermesi
• İş güvencesi
• Çalışma ve dinlenme süreleri
• İş sağlığı iş güvenliği
• İş denetimi
• Kamusal yaptırımlar
•
08.12.21 21
İş hukuku konusu
• Toplu iş hukuku
• Sendikalar (işçi-işveren)
• Kuruluşu, işleyişi,
• İç ve dış ilişkileri
• Sendikal hak ve özgürlüler
• Toplu iş sözleşmeleri
• Barışçı çözüm yolları
• Grev- Lokavt
08.12.21 22
İş hukukunun özellikleri
• Amacı
• İşçinin korunması
• Bağımlı çalışma,
• Ücret dışında bir olanağa sahip olmama
• İşverenin emir ve otoritesi altında olma
• İşyeri ortamının yaratttığı tehlikeler
08.12.21 23
• Hassas denge
• Ekonominin taşıyabileceği yük
• Sosyal olan ile ekonomik olan arasında denge
08.12.21 24
Anayasa madde 65
• Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile

belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun
öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği
ölçüsünde yerine getirir
08.12.21 25
• iş Hukukunda Esneklik
• Küreselleşme
• Bilgisayar teknolojisi – otomasyon
•
• Sayısal esneklik
• İşlevsel esneklik
• Ücret esnekliği
• Çalışma sürelerinde esneklik
• Uzaklaştırma stratejileri
•
08.12.21 26
İş Hukukunun Kaynakları
Resmi Kaynaklar
Anayasa
• Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, Atatürk
milliyetçiliğine bağlı, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir
•
• Anayasa Madde 5
• Devletin temel amaç ve görevleri, Türk Milletinin bağımsızlığını ve
bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi
korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak;
kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet
ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal
engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için
gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.
•
08.12.21 27
Resmi Kaynaklar
Anayasa
• Ayrıca 48-54 maddeler arası çalışma hayatına yönelik kurallar
bulunmaktadır.
08.12.21 28
Resmi Kaynaklar
Yasalar
• 4857 sayılı İş Kanunu
• Deniz İş Kanunu
• Basın İş Kanunu
• Sendikalar Kanunu
• Toplu İş Sözleşmesi- Grev Lokavt Kanunu
08.12.21 29
Resmi Kaynaklar
Yasalar
• Hafta Tatili Hakkında Kanun,
• İş Mahkemeleri Kanunu,
• Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun,
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun,
• Mesleki Eğitim Kanunu,
• İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarma Dair Kanun,
• Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma Esas ve Yöntemleri
Hakkında Kanun,
• Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu,
• Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun,
• Türkiye İş Kurumu Kanunu
•
08.12.21 30
Resmi Kaynaklar
Yürütme Kaynakları
• Tüzük,
• Yönetmelik,
• Tebliğ
• Genelge
08.12.21 31
Resmi Kaynaklar
Yargı Kararları
• Anayasa Mahkemesi
• Yargıtay
• Danıştay
08.12.21 32
Özel Kaynaklar
• Toplu Sözleşmeler
• İş Akitleri
• İç Yönetmelikler
08.12.21 33
4857 sayılı İş Kanunu
08.12.21 34
Kanun Numarası : 4857

Kabul Tarihi : 22/5/2003
-9 bölüm
-122 madde
-6 geçici madde
08.12.21 35
Amaç;
İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak

çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma
ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını
düzenlemek.
08.12.21 36
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
İKİNCİ BÖLÜM
İş Sözleşmesi, Türleri ve Feshi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ücret
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İşin Düzenlenmesi
08.12.21 37
BEŞİNCİ BÖLÜM
İş Sağlığı ve Güvenliği
ALTINCI BÖLÜM
İş ve İşçi Bulma
YEDİNCİ BÖLÜM
Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İdari Ceza Hükümleri
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli, Geçici ve Son Hükümler
08.12.21 38
İstisnalar;
Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri
uygulanmaz;
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı
işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil)
hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el
sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine
uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.

08.12.21 39
İstisnaların istisnası;
a)Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan
gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı
atölye
ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan
park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan,
denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler,
İş Kanunu hükümlerine tabidir.
08.12.21 40
Tanımlar;
Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi,
işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği

olmayan kurum ve kuruluşlara işveren,
işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.
İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî

olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği
birime işyeri denir.
08.12.21 41
Tanımlar; işyeri
• İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı
bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile
• dinlenme,
• çocuk emzirme,
• yemek,
• uyku,
• yıkanma,
• muayene ve bakım,
• beden ve meslekî eğitim
• avlu gibi diğer eklentiler
• araçlar da işyerinden sayılır.
• İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş
organizasyonu kapsamında bir bütündür.
08.12.21 42
Tanımlar; İşveren vekili

• İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin
yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir.
• İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden

doğrudan işveren sorumludur.
• İşveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren

vekilleri hakkında da uygulanır.
• İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan

kaldırmaz.
08.12.21 43
Tanımlar; Asıl İşveren- Alt İşveren
• Bir işverenden,
• işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde
• veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik
nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde
• iş alan
• ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte
çalıştıran
• diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl
işveren-alt işveren ilişkisi denir.
• Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili
olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf
olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren
ile birlikte sorumludur.
08.12.21 44
Asıl işveren- alt işveren ilişkisi

• Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak
çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz
• Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi

kurulamaz.
• Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin

muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri
başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.
• İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren

işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.
08.12.21 45
İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın
(işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.
İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir.

• Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde
yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve
harçtan muaftır.
• Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde
genel ve özel çalışma koşullarını,
• günlük ya da haftalık çalışma süresini,
• temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini,
• süresi belirli ise sözleşmenin süresini,
• fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri
• gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı
geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu hüküm uygulanmaz. İş
sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç
08.12.21 46
sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.
Sözleşme türleri
Sürekli- süreksiz iş;

Nitelikleri bakımından
en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş,
bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.
08.12.21 47
Sözleşme türleri
Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

• İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı
halde sözleşme belirsiz süreli sayılır.
• Belirli süreli işlerde veya belli bir işin

tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya
çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren
ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş
sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.
08.12.21 48
Sözleşme türleri
Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

• Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden
olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme)
yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan
itibaren belirsiz süreli kabul edilir.
• Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri,

belirli süreli olma özelliğini korurlar.
08.12.21 49
Sözleşme türleri
Kısmi Süreli ve tam süreli iş sözleşmesi;
• İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş
sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli
ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme
kısmî süreli iş sözleşmesidir.
• Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı

haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin
kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal
işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli
çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir
menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı
süreye orantılı olarak ödenir.
08.12.21 50
Sözleşme türleri
Çağrı Üzerine Çalışma;
• Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili
olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme
ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi,
çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş
sözleşmesidir.
• Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne

kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri
takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış
sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede
işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
• .
08.12.21 51
Sözleşme türleri
Deneme süreli iş sözleşmesi

• Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı
konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak
deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar
uzatılabilir.
• Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim

süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir.
İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.
08.12.21 52
Ücret
Fazla Çalışma Ücreti;
• Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin
artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla
çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş
saati aşan çalışmalardır.
• Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık
ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak
koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu
çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
• Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma
ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi
suretiyle ödenir..
08.12.21 53
Çalışma Süresi
• Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş

saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde
haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek
uygulanır.
• Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi,
işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati
aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki
aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi,
normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
• Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya
kadar artırılabilir.
08.12.21 54
İşin düzenlenmesi
• Çalışma süresinden sayılan haller
• Aşağıdaki süreler işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılır:
• a) Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun
yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara,
dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu
yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
• b) İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde
çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
• c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla
beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği
süreler.
• d) İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren
evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde
meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
08.12.21 55
• Çalışma süresinden sayılan haller
• e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için

belirtilecek süreler.
• f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da

onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede
bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü
işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri
esnasında geçen süreler.
• İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım

amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre
çalışma süresinden sayılmaz.
08.12.21 56
• Ara dinlenmesi
• Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri
ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

• a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
• b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil)

süreli işlerde yarım saat,
• c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
Ara dinlenmesi verilir.
• Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir.

• Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
08.12.21 57
• Gece süresi ve gece çalışmaları

• Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken
saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren
dönemdir.
• İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.
• Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına

uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile
belgelenir.
• Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından
periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık
kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır.
08.12.21 58
• İşveren gece postalarında çalıştırılacak işçilerin listelerini
ve bu işçiler için işe başlamadan önce alınan ve periyodik
sağlık raporlarının bir nüshasını ilgili bölge müdürlüğüne
vermekle yükümlüdür.
• Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları
kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan
işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz
çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve
gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da
uygulanabilir.
• Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat
dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.
08.12.21 59
• İşçi özlük dosyası

• İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası
düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin
yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca
düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları
saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve
mercilere göstermek zorundadır.
• İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları
ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında
işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla
yükümlüdür.
08.12.21 60
İş sağlığı iş güvenliği
08.12.21 61
İş Kanunu Madde 77
İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin

sağlanması için
gerekli her türlü önlemi almak,
araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,
işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her
türlü önleme uymakla yükümlüdürler.
08.12.21 62
İşverenler;
işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine

uyulup uyulmadığını denetlemek,
işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması

gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek
ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek
Zorundadırlar.
08.12.21 63
• İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve

tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü
içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek
zorundadırlar.
08.12.21 64
• Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve

yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara
ve stajyerlere de uygulanır.
08.12.21 65
İşverenin sorumluluğu
Yargıtay Kararları
• İnsan yaşamının kutsallığı çerçevesinde işveren,
işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak
için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartlan
sağlamak ve araçları noksansız bulundurmakla
yükümlüdür.
• (Y A R G I T A Y 21.HD. E.2006/7203 K.2006/7547
08.12.21 66
• ”İş güvenliğinin sağlanması için işveren, mevzuatta
belirtilmese dahi şayet bu yolda bir tedbirin alınması
gerekiyorsa o tedbiri almak zorundadır;
süregelen kötü alışkanlıklar ve iş gelenekleri,
tedbir alma yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz”
• (Y A R G I T A Y 10.HD.09.11.1988, E.1988/7518, K.1988/7851
08.12.21 67
• İşveren, günümüz bilim ve teknolojisinin
öngördüğü önlemleri dahi almakla yükümlüdür.
• Her halde, çalışan kimsenin iş güvenliği, işçinin

kendi dikkatine bırakılamaz.
• (Y A R G I T A Y 10.HD. 17.04.1984, E 2029/K2140)
İş güvenliğinin temel ilkesi; işçinin en dikkatsiz ve güvensiz

davranışında bile iş kazasının olmasını önleyecek
güvenlik önlemlerinin alınmasıdır.
08.12.21 68
• İşçinin beden ve ruh sağlığının korunmasında en
önemli yön, bir tedbirin hakkaniyet ölçüleri içerisinde
işverenden istenip istenemeyeceği değil, aklın,
ilmin, fen ve tekniğin böyle bir tedbirin alınmasını
gerekli görüp görmediği hususlarıdır.
• Bu itibarla işveren, mevzuatın kendisine yüklediği

tedbirleri işçinin tecrübeli oluşu veya dikkatli çalıştığı
takdirde gerekmeyeceği gibi bir düşünce ile almaktan
çekinmeyecektir.
• (Y A R G I T A Y 10.HD. 09.07.1975, E2375/K4424)

08.12.21 69
• İşveren, işyerinde geniş anlamda doğmuş ve
doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek zorundadır.
• (Y A R G I T A Y 10.HD. 31.10.1978, E2077/K7689)
Bu yükümlülüğün gerekleri, yapılan işin niteliği ve şartlarına göre

ortaya çıkabilecek tehlikeler ve bunların yaratabileceği sonuçlar
(riskler) belirlenmeden yerine getirilemeyeceğinden, BELİRLEME ilk
adımdır.
08.12.21 70
Denetleme
…yükümlülüğün sadece önlem almakla
yetinilebileceği anlamını taşımadığı, alınan önlemlere
uyulup uyulmadığını denetleme ve giderek önlemlere
uyulmasını temin anlamında bulunduğu da
kuşkusuzdur.
Başka bir deyişle, işveren işyerinde, geniş anlamda
doğmuş ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek
zorundadır.
Bu zorunluluk sonucu olarak işyerinde işveren
tarafından tam anlamı ile geniş bir kontrol
mekanizması kurulmalıdır.
(TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 31.10.1978, 2077/7689)

08.12.21 71
Denetleme
… Çalışanların iş güvenliğine aykırı eylem

ve davranışlarına önleyici tedbir
almayan işveren, iş kazasından sorumludur.
(Y A R G I T A Y 10.HD. 26.06.1974, E3327/K4516)
08.12.21 72
Denetleme
… İşveren yalnız işçiyi işyeri tehlikelerine

karşı uyarmakla yetinmemeli,
Gerektiğinde işçiyi alınmış olan tedbirlere

uymaya dahi zorlama görevini taşımaktadır.
(Y A R G I T A Y 9.HD. 20.05.1968, E12879/K7963)
08.12.21 73
Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
İŞÇİLERİN BİLGİLENDİRİLMESİ
İşyerinin geneli ile işçinin çalışmakta olduğu
bölümde veya yaptığı her işte yürütülen faaliyetler,
sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici
tedbirler hakkında, işçilerin ve temsilcilerinin
gerekli bilgiyi almalarının sağlanması zorunludur
İŞÇİLERİN EĞİTİMİ
Her işçinin:
Çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları
da içeren sağlık ve güvenlik eğitimi almasının
sağlanması zorunludur.
08.12.21 74
Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin
Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ;
Eğitimin Amacı; işyerlerinde sağlık ve güvenli

bir ortamı temin etmek, iş kazalarını ve
meslek hastalıklarını azaltmak, çalışanları
yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek, onların karşı karşıya
bulundukları mesleki riskler ile bu risklere
karşı alınması gerekli tedbirleri öğretmek ve
iş sağlığı ve güvenliği bilinci oluşturarak
uygun davranış kazandırmaktır.
08.12.21 75
Çalışanların eğitimi- İşverenin
sorumluluğu
İşçiyi eğitmeden çalıştırmaya başlayan işveren
meydana gelen iş kazasından sorumludur.
YARGITAY 10. Hukuk Dairesi 23.03. 1982 E/498 K/1701
08.12.21 76
sorumluluğu
Sigortalının gerekli biçimde eğitilip eğitilmediği kusur

oranını etkiler.
YARGITAY Hukuk Genel Kurulu 02.07.1982 E/1853 K/763
08.12.21 77
sorumluluğu
İş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim,

bir kısım mevzuat ve hükümlerini içeren
belgelerin verilmesiyle değil,
eylemli olarak bu bilgilerin aktarılması
ve öneminin kavratılması ile sağlanabilir.
(9.HD.16.6.2004 T.,2004/21-365 E.,2004/369 K.)
08.12.21 78
İşçinin fesih hakkı
Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, İş sözleşmesinin

konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir
sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini
beklemeksizin feshedebilir:
08.12.21 79
İşçilerin İSG açısından yükümlülükleri
• sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının tesisi için ;

• işyerinde düzenlenecek olan iş sağlığı ve güvenliği
eğitimlerine katılmak ,
• Bu konudaki talimat ve prosedürlere uymakla
yükümlüdürler.
• İşçiler, davranış ve kusurlarından dolayı, kendilerinin
ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz
etkilenmemesi için azami dikkati gösterirler ve
görevlerini, işveren tarafından kendilerine verilen
eğitim ve talimatlar doğrultusunda yapmakla
yükümlüdürler.
08.12.21 80
• Makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma
ekipmanı ve diğer üretim araçlarını doğru şekilde
kullanmak zorundadırlar,
• Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru

kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza edildiği yere
geri koymak zorundadırlar.
• İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve

binalardaki güvenlik donanımlarını kurallara uygun olarak
kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak ve
değiştirmemekle yükümlüdürler.
08.12.21 81
• İşyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve

ani bir tehlike olduğu kanaatine vardıkları
herhangi bir durumla karşılaştıklarında
veya koruma tedbirlerinde bir aksaklık ve
eksiklik gördüklerinde, işverene veya
sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine derhal
haber vermek zorundadırlar .
08.12.21 82
• İşçiler ve temsilcileri, sağlıklı bir çalışma

ortamının oluşması için bu konuda
hazırlanan talimat ve prosedürlere uymak,
işyeri sağlık biriminin çalışmalarına destek
sağlamak, sağlık muayeneleri,
bilgilendirme ve eğitim programlarına
katılmak ve gerektiğinde işbirliği yapmakla
yükümlüdürler
08.12.21 83
• İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı

• İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine
hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
• İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin

güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya
malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı
veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin
tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba
uğratması
08.12.21 84
İşçilerin İSG açısından Sorumluluğu
• Yargıtay Kararı
• İşçiler çalışırken taksirli eylemlerden
kaçınarak iş sağlığı ve güvenliği
hakkındaki usul ve şartlara uymakla
yükümlüdürler.
• (Y A R G I T A Y 9.HD. 26.11.1991, E13260/K4880)
08.12.21 85
• İşverenin işçisinin iş akdini fesihte haklı
sayılması
• “akümülatör, plastik ve ısı sanayii işyerinde şarj
dairesinde çalışmakta olan işçinin işbaşında sigara
içilmesi yasak olan yerde sigara içmesi”
08.12.21 86
• İşverenin işçisinin iş akdini fesihte haklı
sayılması
• Toz maskesi kullanmamakta direnen
işçinin sözleşmesinin işverence derhal
feshi işin güvenliğini tehlikeye düşürüp
düşürmediğine bakılmaksızın haklı
sebeple fesih
08.12.21 87
Diğer Düzenlemeler
08.12.21 88
ILO Uluslar arası Çalışma Örgütü
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Birleşmiş

Milletlerin yan kuruluşu, “devlet-işveren-sendika”
üçlüsünün temsilcilerinin oluşturduğu uluslararası bir
yapıdır.
08.12.21 89
ILO Organları
Uluslararası Çalışma Konferansı
ILO’ ya üye ülkeler her yıl Haziran ayında Cenevre'de

toplanırlar.
İkisi hükümet delegesi

1 üye çalışan temsilcisi
1 üye işveren temsilcisi
Bütçe
Yönetim Kurulu seçimi
08.12.21 90
ILO Organları
Yönetim Kurulu
ILO'nun icra konseyi

Yılda üç kez Cenevre'de toplanır.
ILO politikaları hakkında kararlar alır.
Program ve bütçeyi hazırlayıp Konferansa sunar.
Genel Direktörü seçer.
Yönetim Kurulu 28 hükümet temsilcisi,
14 işveren, 14 işçi temsilcisinden oluşur.
08.12.21 91
ILO Sözleşmeleri ve Tavsiye Kararları
Uluslararası Çalışma Konferansı’nın uluslararası

standartları belirleyen Sözleşme ve Tavsiye Kararlarının
üçlü yapı (işçi-işveren-hükümet) tarafından kabul edilir.
Sözleşmeler, üye ülkelerin yasama organlarındaki

onaylarıyla birlikte, öngördükleri koşullarının uygulanması
konusunda bağlayıcı hükümler içermektedirler.
Tavsiye kararları ise, politika geliştirme, yasama ve

uygulama konularında rehberlik görevi görmektedir.
08.12.21 92
Uluslar arası Sözleşmelere İlişkin T. C Anayasası
MADDE 90. - Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı
devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak
andlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet
Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına
bağlıdır.
Türk kanunlarına değişiklik getiren her türlü andlaşmaların
yapılmasında birinci fıkra hükmü uygulanır. Usulüne göre
yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun
hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası
ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre
yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin
milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı
hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda
milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.
08.12.21 93
İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmelikleri
İş Kanunu Madde 78;
Yönetmeliklerin çıkartılması;
- İSG Şartlarının belirlenmesi,

- İşletme belgesi alınması,
- Belgelendirilmesi gereken işler,
- Risk değerlendirmesi,
- Kontrol ve ölçümler,
08.12.21 94
- İşin durdurulması,İşyerinin kapatılması,
08.12.21 95
İşyerlerinde işin Durdurulması
ve İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik
Müfettiş, teftiş.
İşin kısmen veya tamamen durdurulmasını, işyerinin kısmen

veya tamamen kapatılmasını gerektiren bir durumun
varlığını raporla bildirmesi.
Bölge müdürü, komisyonu yazılı olarak toplantıya

çağırması.
08.12.21 96
Komisyon;(md. 5)
İki müfettiş
Bölge müdürü
Bir işçi temsilcisi
Bir işveren temsilcisi
08.12.21 97
İşçi Temsilcisi (md. 5/2);
Bölge müdürlüğü görev alanı içinde her işkolu için,
kendisine mensup işçi sayısı en yüksek olan işçi sendikaları
konfederasyonu yönetim kurulunca bir asil, bir yedek üye
seçilir.
Konfederasyonca bu Yönetmelikte belirlenen süreler içinde
seçim yapılmadığı takdirde, işkolunda en çok üyeye sahip
işçi sendikası yönetim kurulunca bir asil, bir yedek üye
seçilir. İşçi sendikaları konfederasyonu veya işçi
sendikasınca seçim yapılmaması veya seçilen üyenin ya da
yedeğinin komisyona katılmaması halinde, işyerinde çalışan
işçiler arasından, işçilerce seçilen temsilci, komisyona üye
olarak katılabilir.
08.12.21 98
İşveren Temsilcisi (md. 5/son);

İşveren temsilcisi, her işkolu için, işveren sayısı en yüksek
olan işveren sendikaları konfederasyonu yönetim kurulunca
bir asil, bir yedek üye seçilir.
Konfederasyonca seçim yapılmadığı takdirde, işkolunda en
yüksek üyeye sahip işveren sendikası yönetim kurulunca,
bir asil, bir yedek üye seçilir.
İşveren sendikaları konfederasyonu veya sendikasınca
seçim yapılmaması veya seçilen üyenin veya yedeğinin
komisyona katılmaması halinde, işveren veya vekili
komisyona üye olarak katılabilir
08.12.21 99
- İş Sağlığı ve iş güvenliği kurulu
08.12.21 100
- İş Sağlığı ve güvenliği hizmetleri
08.12.21 101
- Ağır ve Tehlikeli İşler
08.12.21 102
- Ağır ve Tehlikeli İşlerde rapor
08.12.21 103
- 18 yaşından küçükler için rapor
08.12.21 104
- Gebe veya çocuk emziren kadınlar
08.12.21 105
Çalışma hayatının denetim ve teftişi;
Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını
izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve
özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince
yapılır.
Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler
üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına
ait işlemler Milli Savunma Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığınca birlikte hazırlanacak yönetmeliğe
göre yürütülür.
08.12.21 106
İş Teftiş Tüzüğü
iş müfettişleri,
işyerlerini ve eklentilerini,
işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri,
araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri,
ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan malzemeyi
gerektiği zamanlarda
ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine,
dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri
her zaman görmek, araştırmak ve incelemek
ve suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
çıkarılacak İş Teftişi Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu
halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
08.12.21 107
Yetkili makam ve memurlar
Teftiş ve denetleme sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili
görülen başka kişiler
İş müfettişleri tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve
bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve
vermek
her çeşit kolaylığı göstermek
bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle
yükümlüdürler.
Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş
müfettişleri tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya
kadar geçerlidir. .
08.12.21 108
Yetkili makam ve memurlar
Yetkili memurların ödevi
aksatmamak, durdurmamak güçleştirmemek
işverenin ve işyerinin meslek sırları ve şartları,
ekonomik ve ticari hal ve durumları
gördükleri ve öğrendikleri hususları gizli tutmak
bilgileri ve ifadeleri alınan
kendilerine başvuran veya ihbarda bulunan işçilerin ve
başka kişilerin isimlerini ve kimliklerini açıklamamakla
yükümlüdürler.
08.12.21 109
Diğer merciler tarafından yapılan teftişler
İşyerinin açılmasına izin vermeye yetkili belediyeler
ile diğer ilgili makamlar
bu izni vermeden önce,
işletme belgesinin varlığını araştırır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca işletme belgesi verilmemiş

işyerlerine belediyeler veya diğer ilgili makamlarca açılma izni
verilemez.
08.12.21 110
İşçi ve işverenin sorumluluğu
İşçiye telkinde bulunma,
Gerçeği değiştirmesini, saklamasını isteme
Kötü davranışta bulunma
İşçiler;
İşveren hakkında gerçeğe aykırı haber vermek,
Doğru olmayan cevaplar vermek
08.12.21 111
Zabıtanın yardımı

İş müfettişlerinin gerekli görmeleri ve istemeleri halinde,
zabıta kuvvetleri, bu iş müfettişlerinin görevlerini iyi bir şekilde

yapabilmelerini sağlamak üzere her türlü yardımda bulunmakla
yükümlüdürler.
08.12.21 112
Cezai hükümler
İş Kanunu Madde 98- 108

İ
08.12.21 113
Cezai hükümler
İşçilere doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline

Her işçi için,
Çocuklara doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline
Her çocuk için
iki yüz Türk Lirası,
08.12.21 114
Cezai hükümler
İşletme belgesi almama
Belgelendirilmesi gereken ürünleri belgelendirmeme
Kapatılan işyerini izinsiz açan
İSG Kurulu kurulmaması, çalıştırılmaması,
18 yaşından küçük işçilerin rapor alınmaması
Gebe ve emzikli kadınların çalıştırılma şartlarına aykırılık
Bin Türk Lirası,
08.12.21 115
Cezai hükümler
Müfettişe zorluk çıkartmak
Sekiz bin Türk Lirası
08.12.21 116
1475 sayılı İş Kanunu Gereğince Yapılmış
Düzenlemelerden Yürürlükte Olanlar
- İşçi Sağlığı İş Güvenliği Tüzüğü,
- Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı İş Güvenliği Tüzüğü,

- Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli Ve Zararlı Maddelerle
Çalışılan İşyerlerinde Ve İşlerde Alınacak Tedbirler
Hakkında Tüzük
- Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde Tünel Yapımında

Alınacak İşçi Sağlığı İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin
Tüzük
08.12.21 117
4857 sayılı İş Kanunu Gereğince
Yapılmış Düzenlemeler
• Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve

Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik.
• İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve
Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
• Yapı İşlerinde Sağlık Ve Güvenlik Yönetmeliği
• Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık Ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
08.12.21 118
• Asbestle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
• Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik

Önlemleri Hakkında Yönetmelik
• Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
• Gürültü Yönetmeliği
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları

Yönetmeliği
• Güvenlik Ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği

• Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların
Korunması Hakkında Yönetmelik
08.12.21 119
• Yeraltı Ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık Ve Güvenlik

Şartları Yönetmeliği
• Titreşim Yönetmeliği
• Kişisel Koruyucu Donanımların Kullanılması Hakkında
Yönetmelik
• Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği
• Kanserojen Ve Mutajen Maddeler Hakkında Yönetmelik
• Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi
Hakkında önetmelik
• Geçici Veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı Ve Güvenliği
Hakkında Yönetmelik
08.12.21 120
• Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılmasına

İlişkin Yönetmelik
• Günde Yedi Buçuk Saat Veya Daha Az Süre

Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik
• Sanayi Ticaret Tarım Ve Orman İşlerinden

Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik
• Ağır Ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği
08.12.21 121
Yapılmış Düzenlemelerin Özellikleri
• Proaktif
• Çalışanların Katılımı
• Uzman desteği
• Eğitim ve Bilgilendirme
• Sağlık Gözetimi
08.12.21 122
Çalışanların Katılımı
Sağlık ve Güvenlik İşçi Temsilcisi
İşyerinde:
Sağlık ve güvenlikle ilgili çalışmalara katılma,

Çalışmaları izleme,
Önlem alınmasını isteme,
Önerilerde bulunma
ve benzeri konularda işçileri temsil etmeye yetkili,
bir veya daha fazla işçi, sağlık ve güvenlik işçi
temsilcisi olarak görev yapacak
08.12.21 123
Çalışanların Katılımı
İşçilerin görüşlerinin alınması, katılımlarının sağlanması
İş sağlığı ve güvenliği konularında

işçi veya temsilcilerinin görüşleri alınır,
öneri getirme hakkı tanınır,
ve bu konulardaki görüşmelerde yer almaları ve dengeli
katılımları sağlanır.
08.12.21 124
• Makina Koruyucuları Yönetmeliği
• Makina Emniyet Yönetmeliği
• Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak

Teçhizat ve Koruyucu Sistemlere İlişkin Yönetmelik,
08.12.21 125
• Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği,
• Elektrikle İlgili Fen Adamlarının Görev Yetki ve

Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik,
• Elektrik İç Tesisler Yönetmeliği,

• Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği.
08.12.21 126
Alt İşveren Yönetmeliği
27 Eylül 2008 Tarih ve
27010 Sayılı Resmi Gazete
08.12.21 127
• Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların Ve Eşyaların
Üretimine, Piyasaya Arzına Ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar
• Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik
•Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması

Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik
•Tehlikeli Madde ve Müstahzarlara İlişkin Malzeme Güvenlik Bilgi

Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik
08.12.21 128
• Piyasa Gözetimi Ve Denetimi Faaliyetlerinde Çalışacak

Denetim Elemanlarının Görevlendirilmesinde Esas
Alınan Temel Kriterlere Dair Tebliğ
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Tarafından

Yapılacak Piyasa Gözetimine İlişkin Usul ve Esaslar
08.12.21 129
• Radyasyon Güvenliği Tüzüğü
• Standartlar
08.12.21 130
Askeri İşyerleriyle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen

İşyerlerinin Denetim Ve Teftişi Hakkında Yönetmelik
08.12.21 131
Alt işveren yönetmeliği
Alt işverenlik sözleşmesi: Asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı
olarak yapılan sözleşme,
a) Asıl işveren ile alt işverenin işyeri unvanı ve adresi,
b) Asıl işveren ile alt işverenin tüzel kişiliği ya da tüzel kişiliği olmayan
kurum ve kuruluş olması hâlinde işveren vekillerinin adı soyadı ve
adresi,
c) İşyerinde yürütülen asıl işin ne olduğu,
ç) Alt işverene verilen işin ne olduğu,
d) Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise; verilen işin işletmenin ve
işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna ilişkin
teknik açıklama,
•
08.12.21 132
Alt işveren yönetmeliği
Alt işverenlik sözleşmesi: Asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı
olarak yapılan sözleşme,
• e) Taraflarca öngörülmüş ise işin başlama ve bitiş tarihleri,

• f) Alt işverenin faaliyetlerini işyerinin hangi bölümünde
• gerçekleştireceği,
• g) Kanunun 2 nci maddesinde yer alan; asıl işverenin, alt işverenin
işçilerine karşı o işyeriyle ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden
veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan
yükümlülüklerinden, alt işveren ile birlikte sorumlu olacağı,
• ğ) Alt işverenlik sözleşmesinin yapılmasından önce asıl işveren
tarafından çalıştırılan işçilerin alt işveren tarafından işe alınması
hâlinde, bu işçilerin haklarının kısıtlanamayacağı,
• h) Alt işverene verilen işin taraflar açısından yürütülme esasları,
• ı) Asıl işveren veya vekili ile alt işveren veya vekilinin imzası,
08.12.21 133
Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulma şartları
Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için;
• a) Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan
kendi işçileri de bulunmalıdır.
• b) Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin
yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene
verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile
teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.
• c) Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o
işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır.
ç) Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet
üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü
müddetçe devam eden bir iş olmalıdır.
• d) Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse
olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare
tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren
ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.
08.12.21 134
İşyerini Bildirme;
Alt işveren, kendi işyeri için bildirim yapmakla yükümlüdür.
Alt işveren, işyerinin tescili için şekli Bakanlıkça belirlenen işyeri

bildirgesi ile birlikte
a) Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti,

b) İmza sirküleri,
c) Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri, belgeleri bölge
müdürlüğüne verir.
Bir işyerinde her ne suretle olursa olsun asıl işveren-alt işveren

ilişkisinin kurulması yeni bir işyeri kurulması olarak değerlendirilir.
08.12.21 135
İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş,
Mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, işin niteliği gereği
işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iştir.
.
08.12.21 136
Muvazaanın İncelenmesi
• Asıl işveren- alt işveren sözleşmesinde Kanuna aykırılık veya muvazaa
kanaatini oluşturan delillerin bulunması hâlinde, söz konusu belgeler
gerekçesi ile birlikte incelenmek üzere bölge müdürlüğünce iş teftiş grup
başkanlığına intikal ettirilir. Muvazaa incelenir;
Muvazaanın incelenmesinde özellikle;
• a) Alt işverene verilen işin, işyerinde asıl işveren tarafından yürütülen
mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin yardımcı işlerinden olup
olmadığı,
• b) Alt işverene verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik
nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı,
• c) Alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığı,
• ç) Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup
olmadığı,
• d) İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup
olmadığı,
• ……….
08.12.21 137
• e) Alt işverene verilen işte asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle

görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı,
• f) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun öngördüğü

kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığı,
• g) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş

sözleşmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif
haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp
yapılmadığı,
• hususları göz önünde bulundurulur.
08.12.21 138
• İnceleme sonucu yapılacak işlemler
• (1) Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi
sonucunda muvazaanın tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu
bölge müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren
6 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
• (2) Rapora 6 işgünü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme
muvazaanın tespitini onamış ise tescil işlemi bölge müdürlüğünce
iptal edilir ve alt işveren işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin
işçileri sayılır.
• (3) İş müfettişinin muvazaalı işlemi tespit etmesi durumunda; itiraz
süresinin geçmesi ya da mahkeme kararı ile muvazaanın onanması
hâlinde asıl işveren ve alt işveren veya vekillerine idari para cezası
uygulanır.
.
08.12.21 139
Yargıtay Kararı
YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ Esas No:2006/11741, Karar No:2006/14066
asıl işveren işçilerinin alt işverence işe alınarak

çalıştırılmaya başlanması durumunda bir çok yönden
haklarında kısıtlama meydana geleceği açıktır.
Belirtmek gerekir ki, büyük çoğunluğu kendi işçi

kadrosundan oluşan ve asıl işverenin birkaç işçisini
işe alarak çalıştıran alt işverenin bu tutumu işlemi
muvazaalı hale getirmemelidir.
08.12.21 140
Yargıtay Kararı
YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ Esas No: 2006/15117, Karar No: 2006/18653
Somut uyuşmazlıkta, davacının davalı KUMAŞ işyerinde

asıl işte davalının diğer işçileri ile çalıştığı ve davacının
başlangıçtan beri davalı KUMAŞ işçisi sayılması gerektiği
sözleşme ve tanık anlatımları ile anlaşılmaktadır. Kaldı ki
davalılar arasındaki sözleşme bir işin verilmesinden çok,
işçi teminine yöneliktir. Davalılar arasında muvazaalı
işlem olduğu sabittir. O halde davanın, davalı KUMAŞ
işveren yönünden esastan incelenmesi gerekir. Diğer
davalının işveren sıfatı bulunmamaktadır.
08.12.21 141
Yargıtay Kararı
YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ , Esas No: 2006/16835 Karar No: 2006/18809
Dava konusu işyerinde kurye işleri yardımcı iş niteliğinde

olduğundan alt işverene verilmesi mümkün olup, alt
işverenlik uygulamasının muvazaaya dayandığı
konusunda başka bir bilgi ve belge dosyada
bulunmamaktadır.
08.12.21 142
Yargıtay Kararı
YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ , Esas No: 2006/224492 Karar No: 2006/22445
Hükme esas olunan bilirkişi raporu ve tanık beyanları

birlikte değerlendirildiğinde davacı işçilerin yaptıkları
işlerin ve çalışılan işyerinin Yasanın aradığı anlamda
teknoloji gerektirmemektedir. Dolayısıyla burada asıl
işveren-ait işveren ilişkisini düzenleyen 4857 sayılı
Kanunun 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkraların
gerektirdiği unsurlar gerçekleşmemiştir.
08.12.21 143
5510 sayılı Kanun
MADDE 13 : İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
MADDE 13- İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b)………..
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen
ya da ruhen özre uğratan olaydır.
08.12.21 144
5510 sayılı Kanun
MADDE 13 : İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve

soruşturulması
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,

sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa
yürütmekte olduğu iş nedeniyle,”
c) ……
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan
bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.
08.12.21 145
5510 sayılı Kanun

soruşturulması
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak
işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl

işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

08.12.21 146
5510 sayılı Kanun

soruşturulması
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı
gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda

08.12.21 147
5510 sayılı Kanun

soruşturulması
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı

yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen

ya da ruhen özre uğratan olaydır.
08.12.21 148
Meslek hastalığı
Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması

MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin
niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm
şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık,
bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına
tutulduğunun;
a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından
usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve
dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma
şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim
raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi,
sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi
08.12.21 149
zorunludur.
5510 sayılı Kanun
Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
MADDE 14- ……..Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra

meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten
kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan
haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen
ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu
hastalık için Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte
belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş
olması şarttır.
08.12.21 150
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü
Kayıp Oranları Tespit İşlemleri Yönetmeliği
A cetveli
B cetveli,
C cetveli
D cetveli
08.12.21 151
Hukuki sorumluluk
İŞ KAZASI – MESLEK HASTALIĞI
CEZA BORÇLAR SSK

KANUNU MEVZUATI
KANUNU
Taksirle Taksirle Maddi Manevi

Ölüme Yaralanmaya
Neden olma Neden olma Tazminat Tazminat
Destekten İş
Yoksun Göremezlik
Kalma
Tazminatı
08.12.21 Tazminatı 153
Cezai sorumluluk
- KAST
Suçun BİLEREK ve sonucunun İSTENEREK işlenmesidir.
- TAKSİR
Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir
davranışın suçun kanunî tanımında belirtilen neticesi
öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. (Suçun BİLEREK
fakat sonucunun İSTENMEYEREK işlenmesidir.)
BİLİNÇLİ TAKSİR
- Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin
meydana gelmesi hâlinde bilinçli taksir vardır; bu hâlde
taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
08.12.21 154
Sosyal Sigorta Mevzuatı
- “İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya

sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği
mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana
gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu
Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması
gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı
tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı
veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri
tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene
ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde
kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.”
08.12.21 155
- “İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir

kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse,
sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride
yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin
başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı,
zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru
varsa bunları çalıştıranlara rucû edilir..”
08.12.21 156
- “İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu
görevlileri, er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından
görevlendirilen diğer kişilerin vazifelerinin gereği
olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu
fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet
kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak
sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler
için kurumuna veya ilgililere rucû edilmez. Ayrıca, iş
kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, bu
Kanun uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve
verilecek ödenekler için, iş kazası veya meslek
hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan hak
sahiplerine veya iş kazası sonucu ölen kusurlu
sigortalının hak sahiplerine, Kurumca rucû edilmez...”
08.12.21 157
Hapis Cezası
•Taksirle bir insanın ölümüne neden olan

kişi, üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
• Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir
veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte
bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına
neden olmuş ise, kişi üç yıldan on beş yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
•Türk Ceza Kanunu, madde:85
08.12.21 158
TEŞEKKÜRLER
08.12.21 159
TEŞEKKÜRLER
08.12.21 160

İŞ Hukuku 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İŞ Hukuku 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SERTİFİKA PROĞRAMI

"Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü

Örgütlenmiş bir toplum içinde yaşayan insanların

İşçi ve işveren arasındaki ilişkileri, hak ve görevleri tanzim

İşçiler, (iş akdi)

Ekonomik olarak bağımlı

yeni ihtiyaçları karşılamak

İş hukuku; işçi işveren ve devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen

• İş hukuku genel esaslar

• Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile

Kanun Numarası : 4857

İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak

uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.

Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi,

işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği

işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.

İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî

Tanımlar; İşveren vekili

• İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden

• İşveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren

• İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan

Asıl işveren- alt işveren ilişkisi

• Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi

• Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin

• İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren

İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir.

Sürekli- süreksiz iş;

Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

• Belirli süreli işlerde veya belli bir işin

Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi;

• Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri,

• Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı

• Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne

Deneme süreli iş sözleşmesi

• Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim

• Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş

• e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için

• f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da

• İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım

• b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil)

• Gece süresi ve gece çalışmaları

• İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.

• Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına

• İşçi özlük dosyası

İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin

işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine

işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması

ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek

• İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve

• Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve

• (Y A R G I T A Y 21.HD. E.2006/7203 K.2006/7547

• Her halde, çalışan kimsenin iş güvenliği, işçinin

• (Y A R G I T A Y 10.HD. 17.04.1984, E 2029/K2140)

İş güvenliğinin temel ilkesi; işçinin en dikkatsiz ve güvensiz

• Bu itibarla işveren, mevzuatın kendisine yüklediği

• (Y A R G I T A Y 10.HD. 09.07.1975, E2375/K4424)

• (Y A R G I T A Y 10.HD. 31.10.1978, E2077/K7689)

Bu yükümlülüğün gerekleri, yapılan işin niteliği ve şartlarına göre

(TC. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 31.10.1978, 2077/7689)

… Çalışanların iş güvenliğine aykırı eylem

(Y A R G I T A Y 10.HD. 26.06.1974, E3327/K4516)

… İşveren yalnız işçiyi işyeri tehlikelerine

Gerektiğinde işçiyi alınmış olan tedbirlere

(Y A R G I T A Y 9.HD. 20.05.1968, E12879/K7963)