Güneş Enerjisi

Hazırlayanlar:
37261554058 Hakan Kırmızıgül
26481559102 Onur Yıldız
43009561424 Sefa Marangoz

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 1
Giriş
Günümüzde kullanmakta
olduğumuz enerjinin büyük bir
kısmı petrol, tabii gaz, likit petrol
gazı, kömür ve odun gibi birincil
enerji kaynaklarından elde
edilmektedir. Yüksek bir süratle
artan dünya nüfusunun enerjiye
bağımlı olarak yaşaması, enerji
kaynaklarının azalmasına yol
açmaktadır. Azalan enerji
kaynaklarının yerine daha uzun
ömürlü ve hatta bitmeyen enerji
kaynaklarının arayışı sürmektedir.
Bunların başında GÜNEŞ
ENERJİSİ ve nükleer enerji
gelmektedir.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 2
Güneş Nedir?
Yarıçapı, dünya yarıçapının 109 Katı ve kütlesi, dünya kütlesinin 330
000 katı olan, yüksek basınçlı ve yüksek sıcaklıklı gaz küresi Güneş,
Dünya'ya 1,496 x 10^18 km uzaklıkta bir yıldızdır.

Doğal bir füzyon reaktörü olan bu yıldızda, her bir saniyede 564
milyon ton hidrojen 560 milyon ton helyuma dönüşmekte ve kaybolan 4
milyon ton kütle karşılığı 386 000 000 EJ (eksajoule) enerji açığa
çıkmaktadır [l EJ=22,7 MTEP (milyon ton eşdeğeri petrol)].

İnsanlığın yıllık ticari enerji gereksiniminin, bugünkü durumda güç

karşılığı 11 TW kadardır.Güneşten gelen güç, bu istemin 16000 katından
çoktur.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 3
Güneşin Oluşumu

Günümüz teorileri Güneş’in yaklaşık 4.6

milyar yıl önce, yıldız patlamalarından arda
kalan toz ve gazı da içeren muazzam
büyüklükteki bir yıldızlararası gaz bulutun
çökmesiyle oluştuğunu kabul eder.

Güneş gerçekte dev bir nükleer

reaktördür. Sürekli olarak hidrojen atomlarını
helyuma dönüştürür ve bu sayede ısı enerjisi
üretir.

Hidrojen 4He dönüşüyor. Evrende hidrojen

bol bulunur (%90) ve %1 4He.
1H +1H2H+e+ Q=1.44 MeV

2H +1H3He+ Q=5.49 MeV

olması mümkün.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 4
Güneşteki Patlamalar
ve sonucları
Güneşle gezegenler arasında
kalan bölge güneş rüzgarının etkisi
altında oldukça çalkantılı bir
bölgedir.Güneşte H atomunun He
atomuna dönüşmesi sırasında büyük
patlamalar meydana gelir.
Eğer dünyamızın atmosferi ve
manyetik alanı olmasaydı canlı
organizmaların yaşaması imkansız
hale gelirdi.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 5
Güneş Enerjisi
•Güneşin 1 saniyede ürettiği enerji miktarı, insanlığın şimdiye kadar kullandığı
enerji miktarından fazladır

•Yüzey sıcaklığı yaklaşık olarak 6000C olan güneş Stefan-Boltzman

kanununa göre çok yüksek değerde radyoaktif enerji yaymaktadır.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 6
 Güneş Enerjisinin Önemi

•Dünya'nın tüm yüzeyine bir yıl boyunca düşen güneş enerjisi, 0,709 x 10^14
TEP (ton eşdeğeri petrol) kadardır.Bu değer, dünyanın bilinen kömür rezervinin
157, petrol rezervinin 516 katıdır.
•Güneş enerjisinin ısısal ve ışıksal nitelik taşıması, iletim ve dağıtım sorununun
olmaması üstünlük sağlar.
•Güneş enerjisinin kontrollü kullanım amacıyla toplanmasının bir maliyeti vardır.
Ancak, fosil yakıtların oluşturdukları çevresel zararların maliyeti dikkate
alındığında, güneş enerjisinin toplanması ve kullanılması daha çekici
görünmektedir.
•Genel enerji tüketiminin % 85-90'ı tükenir fosil yakıtlara dayalıdır. Fosil yakıtların
var olan rezervlerinin kullanılabilme süreleri ise, petrol için 43 yıl, doğalgaz için 67
yıl ve kömür için 235 yıl olarak hesaplanmaktadır. Endüstriyel hammadde olan
fosil yakıtları tükenmeden gelecek kuşaklara da bırakmak gerekir. Özellikle, 45"
kuzey ve güney enlemleri arasında kalan ve güneş kuşağı denilen dünya
kuşağında, güneş enerjisi kullanımının artırılması 21. yüzyılın temel
gelişimlerinden biri olacaktır.
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü
Güneş Enerjisinin Üstünlükleri ve Dezavantajları
Güneş enerjisinin üstünlükleri şu şekilde
sıralanabilir:
- Güneş enerjisi tükenmeyen bir enerji kaynağıdır.
- Güneş enerjisi, arı bir enerji türüdür. Gaz, duman, toz, karbon veya kükürt gibi
zararlı maddeleri yoktur.
- Güneş, tüm dünya ülkelerinin yararlanabileceği bir enerji kaynağıdır. Bu sayede
ülkelerin enerji açısından bağımlılıkları ortadan kalkacaktır.
- Güneş enerjisinin bir diğer özelliği, hiçbir ulaştırma harcaması olmaksızın her yerde
sağlanabilmesidir.
- Güneşi az veya çok gören yerlerde biraz verim farkı olmakla birlikte, dağların
tepelerinde vadiler ya da ovalarda da bu enerjiden yararlanmak mümkündür.
- Güneş enerjisi doğabilecek her türlü bunalımın etkisi dışındadır. Örneğin, ulaşım
şebekelerinde yapacakları bir değişiklik bu enerji tümünü etkilemeyecektir.
- Güneş enerjisi hiçbir karmaşık teknoloji gerektirmemektedir. Hemen hemen bütün
ülkeler, yerel sanayi kuruluşları sayesinde bu enerjiden kolaylıkla yararlanabilirler.-
İşletme masrafları çok azdır.
Bugünkü bu enerjinin karşılaştığı sorunlar ise
şöyledir:
-Güneş enerjisinden elde edilen ışınım talebinin yoğun olduğu zamanlarda kullanılmak
üzere
depolanmasını gerektirir. Enerji depolaması ise birçok sorun yaratmaktadır.

- Güneş enerjisinin yoğunluğu azdır ve sürekli değildir. İstenilen anda istenilen

yoğunlukta bulunamayabilir.

- Güneş enerjisinden yararlanmak için yapılması gereken düzeneklerin yatırım

giderleri bugünkü teknolojik aşamada yüksektir.

- Güneşten gelen enerji miktarı bizim isteğimize bağlı değildir ve kontrol edilemez.

- Bir çok kullanım alanının, enerji arzı ile talebi arasındaki zaman farkı ile
karşılaşılmaktadır.

-Işınıma bağlı olarak kolektör yüzey gereksinimi bölgesel olarak artmaktadır. Birim
düzleme gelen güneş ısısı az olduğundan büyük yüzeylere ihtiyaç duyulur.
Güneş Enerjisinin Tarihçesi
ilk insanlar güneşi doğaüstü görerek, ona tapmışlardır.
Kaynaklara göre, ilk defa Sokrat (M.Ö.400), evlerin güney yönüne fazla pencere
koyarak güneş ışığının içeri girmesini ve kuzey tarafını yüksek yaparak rüzgarın
önlenmesi gerektiğini belirtmiştir.
M.Ö. 212'de Yunanlı fizikçi Archimedes, aynalar yardımıyla odakladığı güneş
ışınlarıyla, 30 - 40 m uzaklıktan Romalıların gemilerini yakarak, Siraküza savunmasının
başarıya ulaşmasını sağlamıştı.
Güneş enerjisi konusundaki çalışmalar 1600 yılında Galile’nin merceği bulmasıyla
artmıştır.
1870 yılında John Ericson, güneşli sıcak hava motoru yaparak patentini almıştı.
ABD'de Massachusetts Institute of Technology (MIT)'deki çalışmalar sonucunda 1949
yılında Dover'de ilk güneş evi yapılmıştır.
1954'de ABD'de Bell Telefon Laboratuvarlarında ilk fotovoltaik güneş pilleri yapılmıştı.
1950'li yıllar, güneş enerjisi kullanımının yaygınlaşmaya başladığı yıllar olma özelliğini
taşır ancak, kullanıma aktarılan güneş enerjisi teknolojisinin, ilk yatırım maliyetlerinin
yüksekliğinden ötürü, petrol ve doğalgaz karşısında rekabet olanağını sınırlı olmuştur.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 10
Son Yirmibeş Yılın Gelişmeleri
•Dünya yapay enerji bunalımları, güneş enerjisinin teknolojik
gelişimini ve geleceğini büyük ölçüde etkileyerek, özellikle üç
uygulamaya ağırlık kazandırmıştır. Yapıların aktif veya pasif
biçimde güneşle ısıtılması ve iklimlendirilmesi, fotovoltaik veya
termik olarak güneşten elektrik üretilmesi ve geleceğin yakıtı
hidrojenin sudan üretilmesinde güneş enerjisi kullanılması bu üç
uygulamayı oluşturmaktadır.
•1950'lerde başlayan büyük güçlü ısıl güneş tesisleri çalışmalarının
ürünü olarak, 1970'lerin sonlarında güneş termik elektrik santralleri
kurulmaya başlanmıştır. ABD'nin Kaliforniya Mojave Çölü'nde, 10
MW‘lık Solar One adlı güneş termik elektrik santralı ilklerden biridir.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 11
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 12
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 13
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 14
 Türkiye'deki Çalışmaların Geçmişi

Türkiye'de güneş enerjisi çalışmaları, 1960'lı yıllarda

ilk yerli yapım su ısıtıcılarının yapılmasıyla başlamıştır.1975 yılından
sonra da güneş enerjisi ile sıcak su sağlayan sistemler
yaygınlaşmıştır.

1994 yılında Türkiye'de kullanılan güneş enerjisi yılda 40 000

TEP(ton eşdeğer petrol)(1700TJ) kadardır.Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı raporlarına göre, 2010 yılında bunun 12320 TJ düzeyine
çıkarılması hedeflenmiştir.Oysa 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı Genel
Enerji Özel ihtisas Komisyonu Raporunda, 2010 yılında güneşten ısı
üretiminin 21960 TJ olmasını planlanıyordu.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 15
Türkiye'nin Güneş Enerjisi Potansiyeli

•Coğrafi olarak 36 - 42" kuzey enlemleri arasında bulunan Türkiye,

güneş kuşağı içerisindedir. Güneş kuşağının bu kesimi, iyi güneş
almakla birlikte, mevsim değişikliklerinin alt sınırda az, üst sınırda çok
etkili olduğu bir bölgedir.

•Meteorolojik gözlemlere dayalı olarak, Türkiye'nin ortalama yıllık toplam

güneşlenme süresi 2640 saat, yıllık güneş enerjisi ışınım şiddeti 1311
kWh/m² olarak belirlenmiştir. Maksimum ve minimum süreler Temmuz
(362 h) ve Aralık (98 h) aylarında gerçekleşmektedir.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 16
Tablo-1 Türkiye'nin Aylık Ortalama Güneş Enerjisi Potansiyeli
Kaynak: EİE Genel Müdürlüğü
AYLAR AYLIK TOPLAM GÜNEŞ ENERJİSİ GÜNEŞLENME SÜRESİ
(Kcal/cm2-ay) (kWh/m2-ay) (Saat/ay)

OCAK 4,45 51,75 103,0

ŞUBAT 5,44 63,27 115,0

MART 8,31 96,65 165,0

NİSAN 10,51 122,23 197,0

MAYIS 13,23 153,86 273,0

HAZİRAN 14,51 168,75 325,0

TEMMUZ 15,08 175,38 365,0

AĞUSTOS 13,62 158,40 343,0

EYLÜL 10,60 123,28 280,0

EKİM 7,73 89,90 214,0

KASIM 5,23 60,82 157,0

ARALIK 4,03 46,87 103,0

TOPLAM 112,74 1311 2640

ORTALAMA 308,0 cal/cm2-gün 3,6 kWh/m2-gün 7,2 saat/gün

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
Tablo-2 Türkiye'nin Yıllık Toplam Güneş Enerjisi Potansiyelinin Bölgelere Göre
Dağılımı
Kaynak: EİE Genel Müdürlüğü
BÖLGE TOPLAM GÜNEŞ ENERJİSİ GÜNEŞLENME SÜRESİ (Saat/yıl)
(kWh/m2-yıl)

G.DOĞU ANADOLU 1460 2993

AKDENİZ 1390 2956

DOĞU ANADOLU 1365 2664

İÇ ANADOLU 1314 2628

EGE 1304 2738

MARMARA 1168 2409

KARADENİZ 1120 1971

Türkiye'nin güneşlenme süresi ve güneş ışınım şiddeti değerleri temel alındığında,

tüm yüzeyine bir yılda düşen güneş enerjisi 3517 EJ (Exa Joule) olarak
hesaplanmıştır. Bir başka anlatımla, Tür­kiye'nin bir yılda aldığı güneş enerjisi 80
milyar TEP kadardır. Türkiye'ye düşen güneş gücü, kurulu elektrik santralleri
gücünün 5300 katından fazladır. Türkiye'ye düşen toplam güneş enerji­si, 1995
yılındaki genel enerji tüketiminin 1286 katı, bilinen katı fosil yakıt, rezervinin 32
katı ve bilinen petrol rezervinin 2200 katıdır.
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 18
 Türkiye'nin tüm yüzeyinin güneş kollektörleri ile kaplanarak, bu
enerjinin toplanmasının söz konusu olamayacağı açıktır. 3517
EJ/yıl güneş enerjisinin % 2,5'ine eşit olan 87,9 EJ/yıl kadarlık
enerji, brüt güneş enerjisi potansiyeli olarak varsayılabilir. Brüt
potansiyelin tamamının kullanılır duruma sokulması hiçbir zaman
düşünülemez. Ancak, kaynağın büyüklüğünü göstermesi
bakımından önemlidir.Geliştirilmiş teknolojik olanaklarla uzun
dönemde kullanılabilecek üst sınırı gösteren teknik potansiyel ise,
1 EJ/yıl düzeyinde olup, 1995'deki genel enerji tüketiminin %
37'sine eşittir.

Yıl Güneş Enerjisi Üretimi (bin TEP )

1998 210
1999 236
2000 262
2001 290
2003 357
2005 424
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 19
Güneş Enerjisi Teknolojisinin Boyutları

Güneş enerjisinin toplanması;

• Isıl(güneş ısıl kollektörlerle)
• Elektriksel (fotovoltaiklerle)

Güneş enerjisini elektriksel olarak toplayan fotovoltaikler, ışık enerjisinin

fotonlarını fotoelektriksel olarak elektrik enerjisine dönüştürmektedirler.Ancak
basitlik ve ucuzluk gibi nedenlerle ısıl toplama yöntemi yeğlenir. Isıl güneş
kolektörlerinin;

• Düz yüzeyli ve yoğunlaştırmasız

• Odaklayıcı ve yoğunlaştırmalı
• Güneş havuzları
olmak üzere 3 tipi vardır.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 20
Düz yüzeyli ısıl kollektörleri
 Dogrusal yogunlaştırıcılı
kollektörler

Parabolik çanak kollektörler

Güneş Enerjisi Teknolojisinin Boyutları

•En yaygın olarak düz yüzeyli ısıl güneş kollektörleri kullanılır.Bunlar,doğrudan gelen
güneş ışınlarının yanında, kırılma ve yansımalarla dağılmış güneş ışınlarını da
değerlendirirler.Güneşli su ısıtıcılarında kullanılan kollektörler bu tiptir. Klasik düz
yüzeyli kolektörlerin çalışma sıcaklığı 100"C'nin altındadır.

•Yüksek sıcaklık uygulamalarında odaklı ve yoğunlaştırmalı güneş kolektörleri

kullanılır, iç bükey aynaya benzeyen bu kolektörler değişik parabolik biçimlerde
yapılır ve yalnızca doğrudan gelen güneş ışınlarını değerlendirirler. 100-200" C
sıcaklıktı uygulamalarda, mevsimlik ayarlanma isteyen, güneşi izlemesiz,
uzunlamasına silindirik odaklı kolektörler kullanılır. Bu tür kollektörlerin 200"C'yi aşan
uygulamalarda kullanılanlarının, gün boyu güneşi izleyecek biçimde hareketli olmaları
gerekir.

•Geniş yüzeyli kollektörler denilen güneş havuzlan, 100" C altındaki sıcaklıklarda

büyük miktarlarda ısı toplanmasında kullanılır.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
Güneş Enerjisinin Depolanması

Güneş enerjisinin depolanması, bir değişim ya da çevrimle elde edilen ikincil

enerjinin depolanması biçiminde gerçekleşmektedir.

Depolama işlemleri;

•Isıl

•Mekaniksel

•Kimyasal

•Elektriksel

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
Güneş Enerjisinden Yararlanan Sistemler

•Güneş Enerjisinden Doğrudan Isı Enerjisi ,

•Güneş Enerjisinden Doğrudan Elektrik Enerjisi ,

•Güneş Enerjisinden Hidrojen Enerjisi elde etmek mümkündür

Güneş Enerjisinden Faydalanma Şekilleri

Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü
 Isıl Uygulamalar

Güneş ışınımının faydalanılacak enerji türüne ısıl çevrimler­le dönüştürüldüğü

sistemlerin sayısı çok fazladır. Genel olarak bu sistemler,

a) Düşük sıcaklık uygulamaları (20-100 C)

b) Orta sıcaklık uygulamaları (100-300 C)

c) Yüksek sıcaklık uygulamaları (> 300 C)

olarak gruplandırılabilır.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
 a)Düşük Sıcaklık Uygulamaları:

Düşük sıcaklık uygulamalarında daha ziyade düz toplayıcılar kullanılır.

Bu uygulamalardan bazıları:

• konutların sıcak su temini

• konut ısıtması
• sera ısıtması
• tarım ürünlerinin kurutulması
• konut soğutması
• yüzme havuzu ısıtması
• güneş ocakları ve güneş fırınları
• tuz üretimi
• güneş pompaları

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
 b)Orta Sıcaklık Uygulamaları:

Orta sıcaklık uygulamalarında, güneş ışınımının yansıtılarak veya kırılarak

bir noktaya veya eksene yoğunlaştırıldığı odaklı topla­yıcılar kullanılır.
Sanayi için gerekli sıcak su veya buharın temini} büyük soğutma ve
ısıtma sistemleri, odaklı toplayıcıların uygulama alanlarından bazılarıdır.
Genellikle güneşi takip eden mekanizmalara ihtiyaç vardır

c)Yüksek Sıcaklık Uygulamaları:

Güneş ışınımından yararlanılarak 300 C ın üzerindeki yüksek sıcaklık

elde edilen sistemlerde "heliostat" adı verilen, geniş bir alana gelen
güneş ışınımını, güneşi izleyerek bir noktaya odaklıyan sistemlerden
yararlanılır. Güneş fırınları ve güneşsel güç sistemle­rinde yansıtıcı olarak
aynalardan yararlanılmakta ve 3500 C sıcaklığa kadar çıkılabilmektedir

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
 Güneş-Hidrojen Sistemi

Dünyanın giderek artan enerji ihtiyacını çevreyi kirletmeden ve

sürdürülebilir olarak sağlayabilecek en ileri ve tek enerji kaynağının güneş-
hidrojen sistemi olduğu bugün bütün bilim adamlarınca kabul edilmektedir.
Dünyada güneş enerjisinden hidrojen elde edilmesi için yoğun çalışmalar
sürmektedir.
1) Elektroliz Yöntemi
2) Termokimyasal Yöntem
3)Fotobiyolojik Yöntem
4)Fotokimyasal Yöntem

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü
 Güneş Enerjisinden Elektrik Kazanımı Nasıl
Gerçekleşir?
Güneş pilleri (fotovoltaik piller), yüzeylerine gelen
güneş ışığını doğrudan elektriğe dönüştüren
yarıiletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen,
daire şeklinde biçimlendirilen güneş pillerinin
alanları genellikle 1m2 civarında, kalınlıkları ise 0,2-
0,4 mm arasındadır.
Güneş pilleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar,
yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik
gerilimi oluşur. Pilin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı,
yüzeyine gelen güneş enerjisidir.

Güneş enerjisi, güneş pilinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 20 arasında bir verimle
elektrik enerjisine çevrilebilir.
Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş pili birbirine paralel ya da seri
bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya güneş pili modülü ya da
fotovoltaik modül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da
paralel bağlanarak bir kaç Watt'tan megaWatt'lara kadar sistem oluşturulur.
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 30
Güneş pilleri ile enerji kazanımı için nelere dikkat
etmek gerekir?

* Güneş pili alanı ve pilin kalitesi,

* 90° açı ile vuran foton (ışık) cereyan kazanımı için en verimlisidir,
* Düşük nem oranı enerji kazanımı için daha verimlidir,
* Güneş pilinin kurulduğu coğrafi konum.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 31
 Güneş Pillerinin Yapısı ve Çalışması
Yarı-iletken maddelerin
güneş pili olarak
kullanılabilmeleri için n ya
da p tipi katkılanmaları
gereklidir. Katkılama, saf
yarı-iletken eriyik içerisine
istenilen katkı
maddelerinin kontrollü
olarak eklenmesiyle
yapılır. Elde edilen yarı-
iletkenin n ya da p tipi
olması katkı maddesine
bağlıdır.
Yarı-iletken madde olarak çok kristalli silisyum kullanılır. P ve n tipi yarı-iletkenler bir
araya gelmeden önce, her iki madde de elektriksel bakımdan nötrdür ve elektrik
akımı oluşmaz.
PN eklem oluştuğunda, n tipindeki çoğunluk taşıyıcısı olan elektronlar, p tipine doğru
akım oluştururlar. Bu olay her iki tarafta da yük dengesi oluşana kadar devam eder
ve elektrik akımı oluşur.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 32
Yarıiletken eklemin güneş pili olarak çalışması için eklem bölgesinde
fotovoltaik dönüşümün sağlanması gerekir. Bu dönüşüm iki aşamada olur,
ilk olarak, eklem bölgesine ışık düşürülerek elektron-hol çiftleri oluşturulur,
ikinci olarak ise, bunlar bölgedeki elektrik alan yardımıyla birbirlerinden
ayrılır.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 33
 Güneş Pili Sistemi
Güneş pili sistemlerin kurumu
ve işlev hale getirilmesi çok
kolaydır.
Güneş pilinin ürettiği cereyan
denetim birimi tarafından
gereğe göre ya
akumulatörlere yönlendirilir
ve enerjiyi orada depolar yada
doğrudan kullanıma bırakır.
Denetim birimi güneş pili
sisteminin beynidir.
Geceleri veya güneşsiz zamanlarda kullanım birimi elektriği doğrudan
akumulatörlerden alır. Burada kullanılan akumulatörlerin kapasitesi önemlidir.
Şebeke uyumlu alternatif akım elektriğinin gerekli olduğu uygulamalarda,
sisteme bir invertör eklenerek akümülatördeki DC gerilim, 220 V, 50 Hz'lik sinüs
dalgasına dönüştürülür.

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 34
Güneş Pili Kullanım Alanları

Anadolu Üniversitesi Kimya

Mühendisliği Bölümü 35
Anadolu Üniversitesi Kimya
Mühendisliği Bölümü 36
 Güneş pili sistemlerinin şebekeden bağımsız (stand-alone) olarak
kullanıldığı tipik uygulama alanları aşağıda sıralanmıştır.

*Bina içi ya da dışı aydınlatma

*Dağ evleri ya da yerleşim yerlerinden uzaktaki evlerde TV, radyo, buzdolabı

gibi elektrikli aygıtların çalıştırılması

*Tarımsal sulama ya da ev kullanımı amacıyla su pompajı

*Orman gözetleme kuleleri

*İlkyardım, alarm ve güvenlik sistemleri

*Deprem ve hava gözlem istasyonları

 Düz Yüzeyli Güneş Kollektörleri
Düz yüzeyli kollektörlerde ısı taşıyıcı akışkan olarak hava ve sıvı kullanılır.
Bu bazda incelenecek olur ise havalı tip düz yüzeyli kollektörler ve sıvılı tip
düz yüzeyli kollektörler olarak iki grupta incelemek mümkündür. Bu iki tip
kollektörü kıyaslamak doğru olmaz. Her iki kollektörün de kullanım alanları
ve yerleri birbirinden farklılık gösterir. Sistemlerde akışkan giriş/çıkış
sıcaklıkları farklılık gösterir. Örneğin havalı kollektörde hava giriş sıcaklığı
15-30 C ve ısı taşıyıcı akışkan olarak su kullanıldığında ise suyun giriş
sıcaklığı 45-55 C ya da daha fazla olabilir. Çıkış sıcaklıkları ise kollektör
sistemindeki kollektör bağlantı şekillerine göre değişebilir.
Kollektör; kollektör kaseti, emici plaka, emici yüzey ve ısı taşıyıcı akışkan
kanallarından meydana gelir.
 GÜNEŞ ENERJİSİYLE HİDROJEN ÜRETİMİ

Güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretilmesi işlemi, çeşitli alanlarda

uygulanmıştır. Fakat güneş enerjisinin depolanması işlemi bir sorun olarak
karşımıza çıkmaktadır. Güneş enerjisinin, temiz ve tehlikesiz bir biçimde elektrik
enerjisine dönüştürülmesi, silisyum yarı iletkeninden yapılmış güneş panelleriyle
gerçekleştirilmiştir. Bu elektrik enerjisinin H2 ile depolanması işlemi elektroliz ile
gerçekleştirilir. Üretilen H2 ' den depoladığı enerjinin tamamı alınabilmektedir.
H2'nin saflığı % 99,0 civarında olduğundan çeşitli kimya sanayinde hammadde
olarak kullanılabilir. Bu nedenle H2'nin üretimi konusunda fotoelektrolizin
gelecekte önem kazanması beklenmektedir.
Stuart ( Unipolar ) hücresi
tipi ve yıllık H2 üretim
kapasitesi 152GJ/yıl H2
olan elektroliz cihazı
kullanılmıştır. Kullanılan
paneller yatay olarak
yerleştirilmiştir ve
Türkiye'deki güneş ışınım
aralıklarına göre panel alanı
ve adeti bulunmuştur.
Kurulan proseste elektroliz
cihazı verimi %96,00 saflığa
sahiptir.H2 201 bar 'a kadar Suyun fotoelektrolizi ile hidrojen üretim şeması
sıkıştırılarak standart gaz
şişelerinde depo
edilmektedir.

Direkt bağlantı kavramı; PV jeneratörü ve elektroliz cihazı direkt olarak birbirine

bağlanmaktadır.Bypass DC/DC kavramı; Elektroliz cihazına direkt olarak
bağlanır.Direkt bağlantı kavramı gerekli PV gücünü sağlamadığı taktirde devreye
geçmektedir.
 Ekonomik inceleme
Pil Verimi , % 13 Kapasite GJ/Yıl 152

Pil Alanı , m² 0.426

Maxımum Güç , W 53 Verim , % 96

Akım Şiddeti , Amper 3.4

Gerilim , V 21.7 Maliyeti (1987) $ 4370

Pil Fiyatı (1994) DM 500

Güneş paneli Elektroliz Cihazı

 Kurulu Ekipman Tutarı

Güneş Pilleri

210 w/m2'lik güneş radyasyonu şiddetine göre 39157,29 W 'lık gerekli güneş
enerjisini sağlayacak panel alanı ve sayısı:

bulunmuştur

Bu alanı sağlayacak güneş pili modül sayısı: adet

bulunmuştur.

Buna göre pil maliyeti (210 w/m2 Güneş Radyasyon Şiddeti için):
186.46 m2 x 699.31 $/m2 = 130.393,34 $ bulunmuştur.

Diğer Güneş Radyasyon Şiddetlerine göre gerekli Güneş pili sayısı, alanı ve
maliyeti Tablo 4'te yukarıdaki gibi hesaplanarak gösterilmiştir.
 Tablo 4:
Türkiye'de yıllık Güneş Gerekli Güneş Pili Toplam Alanı Gerekli M55 tipi Modül Sayısı Güneş Pili Modülü Maliyeti ($)
Radyasyon Şiddeti (m2)
(w/m2)

210 186.46 438 130393.34

220 177.98 418 124463.19

230 170.24 400 119050.53

240 163.15 383 114092.42

250 156.62 368 109525.93

260 150.60 354 105316.08

270 145.02 341 101413.93

280 139.84 329 97791.510

290 135.02 317 94420.830

300 130.52 307 91273.940

310 126.31 297 88329.840

320 122.36 288 85567.570

330 118.65 279 82973.130

340 115.16 271 80532.530

Tablo 4'te de görüldüğü gibi, güneş ışınımının şiddetine göre güneş pili kuruluş maliyeti değişmektedir.
Başlangıçta elektroliz cihazı H2 üretim kapasitesi ve gerekli enerji miktarı referans olarak alındığı için sistemde
toplam ekipman tutarında, elektroliz cihazı kuruluş maliyeti sabit bir değer olacaktır.
Güneş pili panelinin kuruluş maliyeti, güneş ışınımına bağlı olduğu için her ışınım için ayrı ayrı hesaplanmıştır.
(Tablo 4)
 Elektroliz Cihazı
4.89 kW 'lık Elektroliz cihazı maliyeti referans değere göre 1994 yılı için 4370 $
olarak hesaplanmıştır.

Mamül Maliyeti (210 w/m2 güneş radyasyonu için)

Kurulu Ekipman Tutarı (KET)= Güneş Pan. Maliyeti + Elektroliz Cih. Maliyeti
Bu formülden KET = 130393.34 + 4370 = 134763.34 $ bulunur.
Türkiye'de Yıllık Güneş Radyasyon Şiddeti Gerekli Güneş Pili Toplam Alanı (m2) Mamül Maliyeti
(W/m2) ($/GJ)
210 186.46 122.46
220 177.98 117.72
230 170.24 112.98
240 163.15 108.24
250 156.62 103.5
260 150.6 100.57
270 145.02 97.65
280 139.84 94.72
290 135.02 91.79
300 130.52 88.87
310 126.31 85.94
320 122.36 83.01
330 118.65 80.08
340 115.16 77.15