İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Tasarım Aşamasında ve Mühendislik

Programlarında
Teknik Resmin Yeri ve Uygulaması

C.Erdem İMRAK
Recep DEMİRSÖZ

1-1 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Temel mühendislik ders grubunda yer alan

Teknik Resim ve Bilgisayara Destekli Teknik
Resim Derslerinin mühendislik
programlarındaki yeri ve işlevi
Makina mühendisliği ders programı esas
alınarak değerlendirme

1-2 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Teknik Resim Nedir ?

Endüstride imal edilecek

İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

mamullerin (makinalar, makina

parçaları, yapılar vb.) kullanılmaya
hazır halini eksiksiz olarak
belirten,
Fonksiyonunu yerine getirebilmesi
için gerekli bütün şartları taşıyan
Teknik ayrıntılarıyla birlikte
çeşitli kesitlerde ayrıntılı
görünümünü veren çizimler

1-3 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Teknik Resim Nedir ?
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Aynı zamanda, mühendisler ve teknik

elemanlar arasında iletişim kurmaya yarayan
ortak bir lisan olan teknik resim

çizimleri çizgilere, işaret

ve sembollere yüklenen
özel anlamlar sayesinde
hazırlanmaktadır.

1-4 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Teknik Resmin Tarihsel Gelişimi

MÖ 2130 Gudea Çizim planı

İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

MÖ 450 Perspekstif resim

1300 -1500 Masacio Ariel pespektif resim
Giotto Perspekstif resim
Brunelleschi Ortagonal projeksiyon
Francesca 3 görünüşlü resim
da Vinci Perspektif resim teorisi
1525 Durer Perspektif resim
1799 Monge Tasarı geometri
1820 Farish İsometrik resim
1900 Standart resimler
1950 Resim çizme makinaları
1963 Sutherland Bilgisayar grafiği
1970 Bilgisayar Destekli Çizim (CAD)
1985 Üç boyutlu (3D) modelleme
1990 Geometrik modelleme
1-5 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Mühendislikte yer alan faaliyetler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Mühendislik Teknik resim ve

Analizi % 15 Dökümantasyon% 25

Diğer
Faaliyetler
% 16
Fonksiyonel
Dizayn % 25 İmalat % 19

1-6 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Eşzamanlı Mühendislikte Teknik Resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Yeni bir ürünün veya mevcut tasarımın yeniden

geliştirilmesinde teknik resmin etkisi diğer
bilim dalları kadar etkindir.
Aynı zamanda tasarım aşamasında mukavemet
hesaplar için gerekli olan parçaya ait boyutlar,
konstrüksiyonda teknik resim ile ifade
edilmektedir.

1-7 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Ürün tasarımında teknik resmin yeri
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Malzeme Bilimi İmal Usülleri

İmalat (Ürün)

Mukavemet Teknik Resim

1-8 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Konstrüksiyon aşamasında teknik resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Pazar Talebi ve
Geometrik Rekabet
Modelleme Hedef Niteliksel
2D/3D Hedef Belirleme ve
Özellikler
Özellikler
Tasarım
değerlendirme Niteliksel Tasarım
Seçenekleri ve Çözümleri
Hedef/Çıkış
Parça ve Montajın
Çizim ve Detaylı Tasarımı
Animasyon Teknik resim Tasarım aşaması

İmalat
1-9 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Bilgisayar Destekli Teknik Resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Bilgisayarın yardımıyla mühendislik

çizimlerinin elde edilmesi
Çizimlerin grafik ortamında sunulması
tekniğidir.
İlk adımlar: ABD'de 1963 yılında MIT'de
geliştirilip tanıtılan Sketchpad sistemi

1-10 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Bilgisayar Destekli Teknik Resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Yaygın olarak kullanılan bilgisayar destekli

teknik resim ve tasarım (CADD) yazılımları
 AutoCAD
 SolidWorks
 Pro/Engineer
 I-DEAS
 CATIA

1-11 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Makina Mühendisliğinde Teknik Resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Tasarım değerleri

Kalite Kontrol

Dizayn bölümü
Teknik Resim

İmalat
1-12 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Makina parçalarının
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

biçimi, boyutları,
malzemesi,
imal yöntemi.

Dizayn edilmesi,
modellenmesi
sonlu elemanlar analizi
için bilgisayar ortamında çizilmiş
parça teknik resimlerine ihtiyaç
1-13 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Bilgisayar kontrollü takım

tezgahlarında parçaların
işlenmesi ve imal edilmesi
için
 parçanın geometrisi
 parçanın boyutları
 yüzey kalitesi hakkında
bilgiler

1-14 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Makina Mühendisliği Eğitimi
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Teknik resim temel mühendislik dersi

Tasarım yapabilme becerisi
Mühendislik analizi yapabilme becerisi

Makina mühendisinin çalışmasını kolaylaştıran

bilgisayar bilgisinin de teknik resim bilgisiyle
birlikte verilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir.

1-15 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Makina mühendisliği programlarında teknik resim
derslerinin dağılımı
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Teknik Resim + Bilgisayar

Destekli Teknik Resim % 39
Bilgisayar
Destekli
Teknik Resim
% 28

Teknik Resim % 33

Amerika Birleşik Devletleri’nde ABET tarafından akredite

edilmiş bölüm programları ile Avrupa'daki üniversiteler
1-16 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Makina mühendisliği programlarında teknik resim
ders saati kredisi
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2 kredi
%9

3 kredi
% 36

6 kredi
% 41
4 kredi 5 kredi
%8 %6

1-17 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Programlarda ortak noktalar
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2 adet teknik resim dersi

Toplam 6 kredi ders saati
Ortak Ders Konuları

Teknik Resim Bilgisayar Destekli Teknik Resim

 izdüşüm düzlemleri,  yazılımın tanıtılması,
 cismin görünüşleri,  temel çizim komutları,
 kesit görünüşler,  düzenleme komutları
 ara kesitler,  görüntü ayarlama
 makina elemanları çizimleri,  yazıcıdan çıkış alma
 grafik ve tablo çizimi  katı modelleme
 elektrik, hidrolik devre çizimi

1-18 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Türkiye'deki makina mühendisliği bölümlerinde
teknik resim dersi dağılımı
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Bilgisayar Destekli Teknik Resim % 45

Teknik Resim % 14

Teknik Resim + Bilgisayar

Destekli Teknik Resim % 41

Türkiye'de bulunan üniversitelerin Makina Mühendisliği eğitimi

veren Bölümlerden 22 program
1-19 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Türkiye'deki makina mühendisliği bölümlerinde
teknik resim ders saatleri
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

3 kredi 5 kredi
%9 %5

6 kredi
% 86

1-20 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Akreditasyon Kriterlerine Uygun Teknik Resim
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

ABD’de yer alan ABET (Accreditation Board

of Engineering and Technology) kurumunun EC
2000 kriterleri
Mühendislik Dekanları Konseyi, Mühendislik
Akreditasyon Kurulu’nun ortaya koyduğu
akreditasyon kriterleri

Bir uygulama örneği; İTÜ.Makina Fakültesi’nde

verilen Teknik Resim ve Computer Aided
Technical Drawing dersleri
1-21 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Teknik resim derslerinde kazandırılan bilgi ve
beceriler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Bilgi ve Beceriler Teknik Bil.Des.

Resim Tek.Res
1 2 3 1 2 3

Mühendislik bilgisini makina mühendisliği problemlerini çözmede kullanabilme

becerisi
 
Modern araç, gereç ve teçhizatı kullanabilme becerisi  
Bir makinayı, parçasını veya prosesi, beklenen performansı, imalat özelliklerini ve
ekonomikliği sağlayacak şekilde seçme, geliştirme ve tasarlama becerisi
 
Takımlarda çalışma ve/veya liderlik yapma becerisi  
Makina mühendisliği problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi  
Mesleki ve etik sorumluluk anlayışına sahip olma  
Türkçe veya ingilizce etkin yazılı ve sözlü iletişim kurma becerisi  
Makina mühendisliğinin güncel ve çağdaş konularına ilişkin bilgi sahibi olma  
Mühendislik tasarım ve analizlerinde bilgisayar yazılımları gibi modern mühendislik
yöntemlerini ve çağdaş bilgi erşim olanaklarını kullanabilme becerisi
 
1-22 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Teknik Resim Dersi ve Kapsamı
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

(2+3) iki saati ders üç saati

uygulama olmak üzere 3.5 kredilik
Dersin amacı,
"mühendisler arasında uluslararası normlarla
tespit edilmiş teknik bir lisan olan ve tasarım
ile imalat arasındaki irtibatı sağlayan teknik
resim çizimlerinin oluşturulması ve mevcut
çizimlerin okunması becerisini kazandırmak"

1-23 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Mühendislik programı için teknik resim
ders planı
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Hafta Konular
1 Teknik resim alet ve malzemelerinin tanıtımı
2 Teknik resim standartları ve endüstriyel standartlar
3 Çizgi çeşitleri ve kalınlıkları ile teknik yazı
4 Ölçülendirme esasları ve yassı parçalar
5 İzdüşüm ve görünüş çizme esasları
6 Kesit görünüşlerin elde edilmesi
7 Yüzey pürüzlülüğü ve yüzey işleme sembolleri
8 Perspektif resimler
9 Makina malzeme sembolleri
10 Makina elemanları ve çizim esasları
11 Makina montaj resmi hakkında genel bilgiler
12 Boyut toleransları
13 Şekil ve konum toleransları
14 Kaynak sembolleri
1-24 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Hedeflenen Bilgi ve Beceriler

Serbest elle görünüş çıkarma

İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Makina parçaları için, en uygun görünüş ve

kesitin alınma
İmalatta kullanılan yüzey pürüzlülüğü ve yüzey
işleme işaretlerini kullanma
Standart makina elemanlarını çizme
Makina montaj resmi çizme
Ölçülendirme ve geometrik toleransları
kullanma
1-25 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Bilgisayar Destekli Teknik Resim Dersi ve
Kapsamı
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

İngilizce olarak verilen (1+3) bir saati ders üç

saati uygulama olmak üzere 2.5 kredilik
Dersi amacı,
“bilgisayar destekli iki boyutlu (2B) çizim ve üç
buyutlu (3B) modelleme ve mühendislik modellerini
yaratma, bilgisayar destekli teknik resim esaslarını ve
paket programlar kullanarak çizim ve modelleme
metotları, montajda parçaları nasıl dizayn edecekleri
ve ilişkilendirecekleri ve bilgisayar ortamında montaj
resimleri çizme ve 2B teknik resimlerin ve katı
modellerin standart çıkışlarını almaktır.”

1-26 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Mühendislik programı için teknik resim
ders planı
Hafta Konular
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

1 Çizim programının tanıtılması

2 Çizim çıktılarının alınması
3 Basit çizim fonksiyonları
4 İzdüşüm ve görünüş yaratma
5 Kesit görünüşler
6 Boyutlandırma
7 Katı modellemenin tanıtılması
8 Katı model oluşturma komutları
9 Diğer katı model komutları
10 Üç boyutlu parçaları iki boyutlu görünüşlere dönüştürme
11 Montaj için parçaların birleştirilmesi
12 Montaj sıralamasının yaratılması
13 Parametrik modelleme
14 Mekanizmaların animasyonu

1-27 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Hedeflenen Bilgi ve Beceriler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Standart formlarda 2B teknik resim çizme

2B ve 3B teknik resimleri ölçülendirme
Bir parçanın katı modelini yaratma
Bir montajda verilen parçaları dizayn etme
ve birleştirme
2B ve 3B teknik resimlerin çıkışlarını alma

1-28 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Tasarım Ödevi
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Takım 4 kişiden oluşur

Her takımın bir lideri bulunur
Lider takımın çalışmasından sorumludur.
Her takım, üyelerini, liderini, takımın adını seçerek
ve çalışma planını hazırlar
2 adet “gelişme raporu” hazırlanır
Tasarımlar son hafta sunulur

1-29 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Tasarım ödeviyle sağlanan performans
kriterleri
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

İhtiyacı tanımlayabilmesi, konuyla ilgili bilgi toplayabilmesi,

alternatif çözümler üretip en uygununu seçebilmesi.
Tasarım süresince verilen kararların, üretimi özellikle
zaman ve maliyet açısından oldukça etkilediğinin farkında
olmaları
Tasarımı düzgün ve açık bir şekilde sunabilmeleri
Fonksiyonları açıkça ve düzgünce belirlenmiş bir takım
oluşturabilme
Bir takım içinde etkin bir biçimde yer alabilme
Bir takım çalışmasında çeşitli problemlerle etkin bir
biçimde ilgilenme
1-30 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
 Örnek Tasarım Projesi : bahçivan
sandalyesinin
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2002/2003
akademik yılında
yapılmış çalışmalar

1-31 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Örnek Tasarım Projesi :
katlanabilir sandalye
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2003/2004
akademik yılında
yapılmış çalışmalar

1-32 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Örnek Tasarım Projesi :
katlanabilir sandalye
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2003/2004
akademik yılında
yapılmış çalışmalar

1-33 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Örnek Tasarım Projesi :
katlanabilir sandalye
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

2003/2004
akademik yılında
yapılmış çalışmalar

1-34 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Tasarım Ödevi
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Basit dizayn
prensipleri Tasarım

Kaynak Seçim ve Döküman

araştırması Karar verme hazırlama

Kütüphane
İnternet Parça Mekanizma Teknik Teknik
seçimi seçimi resim dosya
çizimi hazırlama
Malzeme
seçimi

1-35 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Sonuçlar ve Öneriler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Türkiye'deki programlarının %45'inde klasik

teknik resim dersi
Bilgisayar destekli teknik resim kavramının
eğitim programlarında yeterince yansımadığı
Dersler, belirtilen kapsam, müfredat, işleyiş
ve tasarım ödevleriyle zenginleştirilerek
sunulmalı

1-36 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Sonuçlar ve Öneriler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

 Tasarım ödevi, takım halinde çalışma

becerisi ve özgün tasarımlar yaratma yeteneği
kazandırılmaktadır
Tek düze verilen ödevler yerine, bu tür
ödevlerin, öğrencilerin gelişimine daha fazla
katkıda bulunmaktadır

1-37 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)

 Sonuçlar ve Öneriler
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

AUTOCAD PROGRAMININ BU İLK VERSİYONU HAKKINDA

YETERLİ TECRÜBEM YOK
1-38 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)
İTÜ – MAKİNA FAKÜLTESİ

Katılımınız ve ilginiz için

teşekkürler ....

1-39 Dr. C.Erdem Imrak (imrak@itu.edu.tr)