Katuturan

Katangian
Kahalagahan
Kasaysayan
Teorya
Tungkulin
Kaantasan
KATUTURAN
 Ayon kay Henry Gleason:
“Ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na
isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang
mga tunog ay hinugisan/binigyan
ng mga makabuluhang simbolo
(letra) na pinagsama-sama upang
makabuo ng mga salita na gamit sa
pagpapahayag.”
Ayon kay Webster (1974, pahina 536)
“Ang wika ay isang sistema ng
komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa
pamamagitan ng mga pasulat o pasaling
simbulo.”

Ayon kay Archibald A. Hill

“Ang wika ang pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao.”
 Ang wika ay isang bahagi ng
pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng
mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na
batas upang maipahayag ang nais sabihin
ng kaisipan.

 Dagdag naman nina Mangahis et al (2005):

“Ang wika ay may mahalagang papel na
ginagampanan sa pakikipagtalastasan. Ito
ang midyum na ginagamit sa maayos
na paghatid at pagtanggap ng mensahe
na susi sa pagkakaunawaan.”
 Wika mula sa wikang Malay.

 Sa Kastila ang isa pang katawagan sa

wika: ang salitang lengguwahe.

 Nagmula ang salitang lengguwahe o

lengwahe sa salitang lingua ng Latin,
na nangangahulugang "dila".
 DIYALEKTO
 Batay sa lugar, panahon at katayuan sa
buhay.

 Nakikita ito kaugnay ng pinanggagalingang

lugar ng tagapagsalita o grupo ng
tagapagsalita sa isa sa tationg dimensyon:
espasyo, panahon at katayuang sosyal.

 Nagkakaiba rin sa tono, bigkas, at

talasalitaan.
 IDYOLEK
 Isang varayti na kaugnay ng personal na
kakanyahan ng tagapagsalita o wikang ginagamit
ng partikular na indibidwal.

 Kumakatawan din ito sa paraan ng pananalita

ng pamayanang ito.

 Pampersonal na gamit ito ng wika na

kadalasang yunik sa kanyang pagkatao ..
Indibidwal na pagkakaiba
 SOSYOLEK
Ang sosyal na varayti ng wika.

Ito ay tumutukoy sa mga register o

jargon na salitang nabubuo.

Ito ay nagbabago o pabagu –bago.

Kabilang dito ang mga salitang balabal.
 LINGUA FRANCA
Pagkakaroon ng wikang mag-
uugnay sa dalawa o higit pang tao o
grupo ng tao na may kanya-kanyang
sariling wika.
Ang malinaw na halimbawa nito ay
ang wikang Ingles na ngayo’y
tinuturing na lingua franca ng mundo.
 TORE NG BABEL
Teoryang nahalaw mula sa Banal na Kasulatan.

Nagkaroon ng panahon kungsaan ang wika ay iisa

lamang. Napag-isipang magtayo ng isang tore upang
hindi na magkawatak-watak at nang mahigitan ang
Panginoon.

Nang malaman ito ng Panginoon, bumababa Siya at

sinira ng tore.

Nang nawasak na ang tore, nagkawatak-watak na ang

tao dahil iba-iba na ang wikang kanilang binibigkas
kaya nagkanya-kanya na sila at kumalat sa mundo.
TEORYANG BOW -WOW
Ginagaya nila ang tunog na
nililikha ng mga hayop gaya ng tahol
ng aso, tilaok ng manok at huni ng
ibon.
Ginagaya naman daw ng tao ang
tunog ng kalikasan at paligid gaya ng
pagtunog ng kampana, patak ng ulan
at langitngit ng kawayan.
TEORYANG YOO HE YO
Pwersang pisikal

Nakakalikha ng tunog sa
tuwing nagpapakita ng pwersa
TEORYANG POOH -POOH
Nakalilikha ng tunog sanhi ng
bugso ng damdamin.

Gamit ang bibig, napabubulalas ang

mga tunog ng pagdaing na dala ng
takot, lungkot, galit, saya at paglalaan
ng lakas.
 TEORYANG TA -TA
 Salitang Pranses na
nangangahulugang paalam.

 Ginagaya ng dila ang galaw o kumpas

ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa
bawat partikular na okasyon tulad ng
pagkumpas ng kamay ng pababa at
pataas tuwing nagpapaalam.
 TEORYANG DING DONG
 May sariling tunog na
kumakatawan sa lahat ng bagay sa
kapaligiran.

 Halimbawa:
tsug- tsug ng tren, tik- tak ng
orasan
 TEORYANG
TA – RA – RA –BOOM DE -AY
Ang wika ng tao ay nag –ugat sa
mga tunog na kanilang nilikha sa
mga ritwal .
Halimbawa:
pagsayaw, pagsigaw at incantation o
mga bulong na ginagawa tuwing
makikidigma, pagtatanim at iba pa.
 Teoryang Mama
 Nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling
pantig ng pinakamahahalagang bagay.

 Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y

hindi niya masasabi ang salitang motherngunit
dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang
pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi
ang mama bilang panumbas sa salitang mother.
 Teoryang Sing-song
 Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na
ang wika ay nagmula sa paglalaro, pagtawa,
pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga
bulalas-emosyunal.

 Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang

teorya, ang mga unang salita ay sadyang
mahahaba at musikal, at hindi maiikling bulalas
na pinaniniwalaan ng marami.
 Teoryang Hey you!
Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga
ng interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa
tao ang wika.

Ayon kay Revesz, nagmula ang wika sa mga tunog

na nagbabadya ng pagkakakilanlan (Ako!) at
pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang
pagbabadya ng takot, galit o sakit (Saklolo!).
Tinatawag din itong teoryang kontak.
 Teoryang Coo Coo
Ang wika ay nagmula sa mga tunog na
nalilikha ng mga sanggol.

Ang mga tunog daw na ito ang ginaya

ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa
mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa
paniniwala ng marami na ang mga bata ang
nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.
 Teoryang Babble Lucky
Ang wika raw ay nagmula sa mga walang
kahulugang bulalas ng tao.

Sa pagbubulalas ng tao, sinuwerte

lamang daw siya nang ang mga hindi
sinasadya at walang kabuluhang tunog na
kanyang nalikha ay naiugnay sa mga bagay-
bagay sa paligid na kalaunan ay naging
pangalan ng mga iyon.
 Teoryang Hocus Pocus
 Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang
pinanggalingan ng wika ay tulad ng
pinanggalingan ng mga mahikal o relihiyosong
aspeto ng pamumuhay ng ating mga ninuno.

 Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga

unang tao ang mga hayop sa pamamagitan ng
mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging
pangalan ng bawat hayop.
 Teoryang Eureka!
 Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito.

Maaari raw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng

pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na bagay.

Nang ang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na

iyong kumalat sa iba pang tao at naging kalakaran sa
pagpapangalan ng mga bagay-bagay (Boeree, 2003)
 Teoryang Yum Yum
 Katulad ng teoryang ta-ta, pinag-uugnay
ng teoryang ito ang tunog at kilos ng
pangangatawan.

 Katulad halos ng teoryang ta-ta ang

paliwanag ng mga proponent ng teoryang
ito sa pinagmulan ng wika.
 TAGALOG
Oktubre 27, 1936 – Paglikha Surian ng Wikang
Pambansa na ang layuning makapgpaunlad at
makapgpatibay ng isang wikang panlahat na batay sa
isang wikang umiiral.
Enero 12,1937 – Hinirang ni Pangulong Manuel L.
Quezon ang mga kagawad na bubuo ng Suriang
Wikang Pambansa.
Disyembre 30,1937 – Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 134 ipinahayag ng Pangulong Quezon ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas na batay sa TAGALOG.
 Hunyo 18,1937 – Pagbibigay ng mga dahilan sa
pagpahayag na ang Tagalog ang Wikang Pambansa:

1. Tagalog ang wikang pambansa sa dahilng ito’y

nahahawig sa maraming wikain ng bansa.
2. Ang bilang ng mga salitang wikang banyaga ay
matatagpuan din sa lahat halos na talatinigan ng
inang wikain sa Pilipinas.
3. Mayaman ang Tagalog sapagkat sa pamamagitan ng
paglalapi at pagtatambal ay dumarami ang mga
salita.
4. Napakadali pag –aralan ng Tagalog.
 Setyembre 23,1955 – Nilagdaan ni Pangulong
Ramon Magsaysay ang Proklama Blg.186.
Ipinahayag na ang pagdiriwang ng Linggo ng
Wikang Pambansa taun –taon simula ika - 13
hanggang ika -19 ng Agosto. Napakaloob sa
panahong saklaw ang pagdiriwang ng kaarawan ni
Quezon (Agosto 19).
 PILIPINO
Agosto 13, 1959 – Pinalabas ng Kalihim Jose
E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon.
Tinutukoy nito na nag Wikang Pambansa ang
salitang Pilipino.

Octubre 24,1967 - Nilagda ni Panglung

Marcos ng isang kautusan na ang Pilipino ang
gagamitin ng mga opisina at mga gusali ng
pamahalaan.
 FILIPINO
Pebrero 2,1987 – Pinagtibay ng Bagong
Kostitusyon ng Pilipinas sa Artikulo XIV,
seksyon 6 -9 na nagsasaad na ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
 Kahalagahan ng Wika

Instrumento ng
Komunikasyon

Nagbubuklod ng bansa

Nag-iingat at nagpapalaganap ng
kaalaman

Lumilinang ng malikhaing
pag-iisip
Instrumento ng Komunikasyon

Hindi na mahalaga ang

mataas na kaalaman sa
wika, sapat na ang
nagkakaunawaan gamit
ang wika
 Nagbubuklod ng Bansa

Wika ang naging dahilan upang

magkaisa ang mga tao , umunlad at
makamit ang kalayaan
Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip

Nagpapalawak ng ating
imahinasyon, pagpapakita
ng emosyon at leybel ng
wika
Nag-iingat at nagpapalaganap
ng kaalaman

Paglalakbay
Pagsasalin
Pagtatala
Midyum ng Karunungan
 Masistemang Balangkas
Balangkas ng Wika

Salitang –Ugat +
TUNOG Panlapi + Morpema Pangungusap Diskurso

Ponolohiya Sintaksis
(Ponema) Morpolohiya
(Sambitla)
(Morpema)
 SINASALITANG TUNOG
Hindi lahat ng tunog ay wika sapagkat hindi
lahat ng tunog ay may kahulugan.

Ang mga tunog ay nalilikha ng ating aparato

sa pagsasalita.

Pinakamahalagang tunog na anlilikha natin

ang kung gayo’y kasangkapan ng komunikasyon.
 DINAMIKO
Ang isang wika ay maaring madaragdagan
ng mga bagong bokabularyo. Bunga ito ng
pagiging malikhain ng mga tao.

Patuloy na nagbabago at yumayaman

ang wika. Nagbabagu-bago ang kahulugan
ng isang salita na dumaragdag naman sa
leksikon ng wika.
BOMBA

 Maraming namatay sa bombang sumabog noong

panahon ng digmaan.

 Sumakit na ang braso ng matandang babae sa

kabobomba makaipon lamang ng tubig na panlaba.

 Tinangkilik ng mga lalaki ang mga pelikulang bomba

noon.

 May pasasabugin daw na bomba tungkol s isang

senador.

44
 ARBITRARYO
 Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng
mga gumagamit nito.
 Kung sakaling hindi naintindihan ng
isang tao ang isang salita o pangungusap ng
isang wika, nangangahulugan na hindi siya
bahagi ng kasunduang pangkaunawaan.
 Ngunit kung pag-aaralan at matututunan
niya ang wika, nangangahulugang sumasang-
ayon siya sa kasunduan ukol sa naturang wika.
PINIPILI AT ISINASAAYOS

 Pinipili at isinasaayos ang

wikang gagamitin upang
maintindihan tayo ng ating kausap.
Kailangan pumili ng parehong
wika upang magkaunawaan.
 GINAGAMIT
Bakit kailangan gamitin ang
wika?

Anong mangyayari kung

hindi gagamitin ang wika?
Nakabatay sa Kultura

Hindi maaaring paghiwalayin

ang wika at kultura, sapagkat sa
pamamagitan ng
wika,nasasalamin ang kultura ng
isang bansa.
Ayon kay Michael A.K. Halliday
Pang – Interaksyunal
oPakikipagtalakayan
oPakikipagbiruan
oPakikipagtalo
oPagsasalaysay
oLiham - pangkaibigan
Pang - Instrumental
oTumutugon sa mga
pangangailangan
oPaggawa ng liham pangangalakal
oPakikiusap
oPag -uutos
Halimbawa:
Patalastas sa isang produkto
Regulatori
oPagkontrol sa ugali o asal ng isang
tao.
oPagbibigay ng direksyon, paalala o
babala
Halimbawa:
oPagbibigay ng instruksyon sa mga
artistang gumaganap sa drama.
Personal
Sariling kuru-kuro
Nakakapagpahayag ng sariling
damdamin
Halimbawa:
Pagsulat ng talaarawan at
journal
Pormal o Di –Pormal na
talakayan
Imajinativ
Malikhaing guni-guni
Nakakapagpahayag ng imahinasyon sa
malikhaing paraan
Halimbawa:
• Tula
• Maikling kuwento
• Dula
• Nobela
• Sanaysay
Heuristik
Paghahanap ng impormasyon

Halimbawa:

oPag-iinterbyu
oPakikinig sa radyo
oPanood sa telebisyon
oPagbabasa
Informativ
oNagbibigay ng mga impormasyon o
datos

Halimbawa:
oPamanahong papel
oTesis
oPanayam
oPagtuturo
 A.PORMAL
B.IMPORMAL
A. PORMAL
 Ito ang mga salitang

istandard dahil kinikilala,

tinatanggap at ginagamit ng
higit na nakakarami lalo na
ng mga nakapag – aral ng
wika.
1. PAMBANSA
 Ang mga salitang karaniwang ginagamit
sa mga aklat pangwika/ pambalarila sa
lahat ng mga paaralan.

 Ito rin ang wikang kadalasang ginagamit

ng pamahalaan at itinuturo sa mga
paaralan.

 Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan

2. Pampanitikan o Panretorika
 Ito naman ang mga salitang ginagamit ng
mga manunulat sa kanilang mga akdang
pampanitikan.
 Ito ang mga salitang karaniwang
matatayog, malalim, makukulay at
masining.
 Halimbawa: Kahati sa buhay
Bunga ng pag-ibig
Pusod ng pagmamahalan
B. IMPORMAL

 Ito ay antas ng wika na karaniwan,

palasak, pang araw-araw, madalas
gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan
1. Lalawiganin
 Ginagamit ito sa mga partikular na pook o
lalawigan lamang.

 Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang

tono o ang tintawag ng marami na punto.

 Halimbawa:

Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)

Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang! (Baliw!)
2. Kolokyal
 Ito’y mga pang – araw –araw na saita na ginagamit sa
mga pagkakataong inpormal.
 Maaring may kagaspangan ng kaunti ang salita ngunit
maari rin itong refinado ayon sa kung sino ang
nagsasalita.
 Ang pagpaaikli ng isa, dalawa o higit pang salita lalo na
sa pasalitang komunikasyon ay mauuri rin sa antas nito.
Halimbawa:
 Nasan,
 pa`no,
 sa’kin,
Kelan
 Meron ka bang dala?
3. Balbal
 Ito ang tintawag sa Ingles na slang.

 Nagkakaroon ng sariling codes, mababa

ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar.

Halimbawa:
Chicks (dalagang bata pa)
Orange (beinte pesos)
Pinoy (Pilipino)
Karaniwang paraan ng pagbuo ng
salitang balbal:
1. Paghango sa mga salitang katutubo

Halimbawa:
Gurang (matanda)
Bayot (bakla)
Barat (kuripot)

2. Panghihiram sa mga wikang banyaga

Halimbawa:
Epek (effect)
Futbol (naalis, natalsik)
Tong (wheels)
3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang tagalog

Halimbawa:

Buwaya (crocodiles – greedy)

Bata (child – girlfriend)
Durog (powdered – high in addiction)
Papa (father – lover
4. Pagpapaikli

Halimbawa:
Pakialam – paki
Tiyak – tyak

5. Pagbabaliktad
Buong Salita

Halimbawa: Etned – bente

Kita – atik
Papantig

Halimbawa: Dehin – hindi

Ngetpa – Panget
Tipar – Part
 Paggamit Pagpapalit
ng Akronim ng Pantig
Halimbawa: Halimbawa:
G – get, Lagpak – Palpak
nauunawaan – Bigo
US – under de Torpe – Tyope –
torpe, naduwag
saya
Paghahalo Paggamit
ng salita ng Bilang
Halimbawa: Halimbawa:
Bow na lang ng 45 – pumutok
bow 1433 – I love you
Mag-jr (joy too
riding)
50-50 –
Mag-gimik
Mag-MU
naghihingalo
Pagdaragdag Kumbinasyon
1. Pagbabaligtad at
Halimbawa Pagdaragdag
2. Pagpapaikli at
Puti – Pagdaragdag
isputing 3. Pagpaikli at
Pagbabaligtad
Kulang – 4.Panghihiram at
Pagpapaikli
kulongbisi 5. Panghihiram at
Pandaragdag
 Pagbabaligtad at Pagdaragdag
Halimbawa: Hiya – Yahi – Dyahi

 Pagpapaikli at Pagdaragdag
Halimbawa: Pilipino - Pino – Pinoy
mestiso – tiso – tisoy

 Pagpapaikli at Pagbabaligtad
Halimbawa: Pantalon – Talon – Lonta
Sigarilyo – Siyo – Yosi
Panghihiram at Pagpapaikli
Halimbawa: Security – Sikyo
Brain Damage – Brenda

 Panghihiram at Pagdaragdag
Halimbawa: Get – Gets/Getsing
Cry – Crayola