Ang Ugnayan ng

Wika at Kultura sa
Pagsasalin
 Kahulugan ng Wika
 Kahulugan ng Kultura

 “Hindi magiging wika ng lahat sa bayang ito ang Kastila, hindi ito
masasalita ng bayan sapagkat wala sa wikang ito ang pariralang
katumbas ng mga dalumat sa isip ng bayan at ng mga damdamin sa
puso nito.”
 “Habang napag-iingatan ng isang bayan ang kanyang wika, napag-
iingatan din nito ang katibayan ng paglaya, katulad ng pagpapanatili
ng isang tao sa kanyang kasarinlan, upang mapanatili niya ang
kanyang sariling paraan ng pag-iisip.”
-El Filibusterismo ni Rizal, Salin ng Almario 1995
 Masasabi na:

• Ang wika ay nakapaloob at siyang nagsisilbing puso sa katawan ng

kultura.

• Sa ibang iskolar sa wika, sinasabing hiwalay at may sariling buhay ang wika
at kultura ngunit nagkakaroon ito ng ugnayan sapagkat walang wikang
nabubuhay kung hindi nakapanig sa kultura ng lipunan at walang
kulturang mananatili o tatagal sa alaala kung hindi ito maipapahayag sa
wika ng mga mamamayan.
 Linguistic Relativity ni Sapir at Whorf
• Bakit maraming katawagan sa bigas sa Pilipinas?
• Bakit may mahigit 20 katawagan para sa kamelyo ang mga Nomadikong
Arabo?
• May iba-ibang tawag pa pala sa niyebe ang mga Eskimo.

• Larson 1998 – Ang penomenon ng pagsasalin na tinatawag na

“mismatching”.
Patunay sa Ugnayan ng Wika at Kultura ni Zeus Salazar (1996) – “Ukol sa Wika
at Kulturang Pilipino”
-ang wika bilang pahayag-pahiwatig, impukan-kuhanan at daluyan ng kabuuan ng isip,
damdamin, gawi, kaalaman, at karanasan ng isang kalipunan ng tao.

1. Wika bilang pahayag-pahiwatig ng kultura

Pagkakaroon ng katumbas sa iba’t ibang wika sa Pilipinas
• ikararwa sa Ibanag kararua sa Iluko
• Kamarerwa sa Pangasinense kaladuwa sa Kapampangan
• Kalag sa Bikolano Kaluluwa sa Tagalog

• Na ang kaluluwa ay may iba pang kahulugan sa pag-aaral nina Tantoco, Abrera at
Ambrosio (2001) na nakaugat sa salitang “dalawa”.
2. Wika bilang impukan-kuhanan ng kultura
Bakit may tiyak tayong mga katawagan sa mga miyembro ng
pamilya ?
• Ate Hipag
• Kuya Bayaw
• Ditse Bilas
• Sanse Sangko
• Biyenan Biyenan
• Manugang Hipag
• balae Kumpare/Kumare
Impukan rin ng kasaysayan at karanasan ang wika
• Kolonisasyon at ang epekto nito sa wika
3. Wika bilang daluyan ng kultura

 Ano ang maaaring idulot ng mga sumusunod sa wika at kultura?

 Polyglot
 Lingwista
 Tagasalin
 Mga taong nabibilang sa higit sa isang lahi.
Iba’t ibang Antas ng mga Konsepto sa
Ugnayan ng Wika at Kultura
1. Mga katutubong konsepto
• Konsepto ng pagiging pikon
• Konsepto ng pagpapahiwatig
• Mga Konsepto ng karanasan ng bawat lugar

2. Mga konseptong bunga ng pagtatakda ng kahulugan

• Bunga ng pagtuturo at pagkatuto sa akademya
 Konsepto ng pakikitungo
 Pakikipagkapwa-tao
 Nasyonalismo
3. Pagbibigay ng katutubong kahulugan sa ideya at mga salitang hiram

• Dulot ng pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang lahi.

 Salvage Ingles na kahulugan vs Filipinong kahulugan

 Traffic Ingles na kahulugan vs Filipinong kahulugan
 Diet Ingles na kahulugan vs Filipinong kahulugan
 Casa Kastilang kahulugan vs Filipinong kahulugan
 Coche Kastilang na kahulugan vs Filipinong kahulugan
 Carro Kastilang na kahulugan vs Filipinong kahulugan

4. Pagbibinyag o paggamit ng katutubong salita para sa pandaigdigan o

banyagang konsepto

• Mga karanasan, pananaw at kaalaman sa kultura ng Pilipino na malapit o

kahawig ng kultura ng ibang bansa.

 Babaero
 Pakikiramay
 Pakikisama
5. Paimbabaw na asimilasyon ng taguri at konseptong hiram
• Mga salitang banyaga na bahagi na ng komunikasyon Pilipino ngunit hiwalay
pa rin sa ating kultura.
 His/Her Excellency
 Unconscious
 Brainwash
 White Lie

6. Mga ligaw na banyagang konsepto

• Mga konseptong walang malinaw na katumbas sa kulturang Pilipino
 Halloween
 White Christmas

7. Yupemismo o paglulumanay bilang konseptong Pilipino

Ang Kultura na Salik sa Pagsasalin

 Bukod sa pagsasalin ng SL sa TL ng ideya ng teksto, nararapat

isaalang-alang ng tagasalin ang dalawang bagay.
1. Ang pagtatapatan ng mga salita ng SL at ng TL
2. Ang paglilipat at/o pagtutumbas ng karanasang nakapaloob sa SL

 Ang “Hour Glass of Culture ni Patrice Pavis na ipinaliwanag ni Atienza

noong 2004
 Ayon kay Vermeer, ang pagsasalin ay isang kroskultural na paglilipat,
kung gayon ay malaking pangangailangan ang kaalaman sa
maraming wika bilang mahalagang salik na kultura.
 Dalawang Prinsipyo ni Goethe sa Pagsasalin

 Paglalahad ng tagasalin sa kanyang mamamayan ng banyagang

realidad sa pagiging tapat sa SL.

 Ang pagtingin sa isang banyagang akda bilang sariling materyal ng

tagasalin na nakapaloob sa pananaw pandaigdig na nagsisilbing
orihinal na akda.

 Dalawang Metodo ni Newmark sa Pagsasalin

 Transference
 Componential Analysis
 Anino pamalit sa konseptong Ilusyon
 Pusta pamalit sa konsepto ng B.
Ilang Kategoryang Kultura na
dapat Isaalang-alang ng Tagasalin
 Pagkain
• Pinakamaselan at pinakamahalagang manipestasyon ng kultura
• Nagiging masalimuot ang pagsasalin dulot ng posibleng banyagang
elemento.

 Kilos, Gawi at Ekspresyon

• Saan ka galing? vs Hello!
• Tao po! vs Is anybody home?
• Magkano ang sahod mo? vs How much do you earn?
• Ilang taon ka na? vs How old are you?
 Kaugalian
• Ate, Kuya, Bayaw, Hipag atbp.
• Maboteng usapan, pangmalakasan, lodi, petmalu

 Kasuotan

 Kostumbre at Tradisyon

 Paniniwala

 Heograpiya at Kalikasan