Professional Documents
Culture Documents
3. + HI adisi
Sikloheksana
Delokalisasi elektron pada inti benzena
H
H C H
C C
C C
H C H
120 O
Csp2 H
Senyawa yang distabilkan oleh adanya delokalisasi
elektron = senyawa aromatis
Syarat-syarat :
1.Struktur siklis
2.Struktur planar (hibrida sp2)
3. elektron : 4n + 2 (Aturan Hűckel)
Contoh :
Benzena - siklis
- planar
- elek terdelokalisasi=6
6=4.1+2
H
H
H anion siklopentadienil
H
(aromatis)
H -H sp 2 H
H
sp 3 H
H -H H
H H
H sp 2 H
H kation siklopentadienil
(non aromatis)
H
H H H H H H
H H
H
kation siklopropenil radikal anion
N N
H
CH 2
Sifat-sifat fisis benzena
• Cairan tidak berwarna
• Non polar
• Tidak larut dalam air, larut dalam pelarut
organik (eter, CCl4, heksana)
• Sebagai pelarut
• (ĉ air membentuk campuran azeotrop 91/9;
td 69,4o)
• BJ < air
CH 3
CH 3
CH 3 CH3
CH 3 CH 3
o o
t.l. - 25 C o t.l. - 13 C
t.l. - 48 C
O - xylene - struktur mol simet
- kristal teratur
Beberapa senyawa h.k. aromatis ĉ 4 inti
benzena terkondensasi bersifat karsinogenik
ter rokok
benzantrasena benzopirena
isopropilbenzena nitrobenzena
bromobenzena
*) - benzena terikat pada rantai alkana ĉ gugus fungsi
- benzena terikat pada alkana ĉ C 2
dianggap sbg substituen fenil
CH 3 CH3
CH2CH2OH
CH (CH2 )5 CH 3 C CH2 CH2
2 fenil-1-etanol CH3
2 feniloktana
2 fenil-2-metilbutana
Disubstitusi
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
1,2-dimetil benzena 1,3-dimetil benzena 1,4-dimetil benzena
= 0-silena = m-silena = p-silena
OH
OH
OH
OH OH
OH
1,2-dihidroksi 1,3-dihidroksi 1,4-dihidroksi
benzena benzena benzena
= katekol = resorsinol = hidrokinon
CH3
COOH
OH
NH2
asam-0-hidroksi benzoat p-aminotoluena
= asam salisilat = p-toluidina
Br NH2 CH3
Tri substitusi Br Cl NO2 NO2
Br NO2 NO2
- letak substituen dinyatakan dengan angka
- bila cincin mempunyai nama khusus gugusnya
diberi nomor 1, misal anilin NH2 No.1
CH3 toluena OH fenol
O
CH3 CH3 p. xylena C as. benzoat
OH
O
NH2 anilin asetofenon
C CH3
O O
asetanilida benzofenon
NH C CH C
3
p.toluen sulfonil
CH(CH3)2 cumene CH3 SO2Cl klorida
(=tosil klorida)
Struktur beberapa gugus aril kekurangan 1 atom
dari senyawa aroma
Contoh :
O
fenil (C6H5 – ) O C CH3 fenil asetat
CH2
benzil (C6H5 CH2–) CH2 Cl benzilklorida
NH2
2-naftil -naftil amina
(-naftil)
CH3 o-tolil-
Reaksi-reaksi benzena
- sukar dioksidasi atau diadisi
- mudah disubstitusi
Karena cincin benzena kaya elektron
mudah terjadi reaksi Subs. elektrofilik.
Substitusi E meliputi :
1. halogenasi X (halonium)
2. nitrasi NO2 (nitronium)
3. sulfonasi SO3
4. alkilasi R
C
Friedel Craft
5. asilasi R C
Mekanisme reaksi :
H
H H
1. H H
H lambat
+ H H
H H H
H intermediat
karbonium
2.
+ Nu + Nu
cepat
H H H H
+ Br 2 FeBr 3 + HBr
benzena bromobenzena
mekanisme reaksi :
2 Fe + 3 Br2 2 FeBr3
Br
x xx - +
Br x Fe + Br Br Br + FeBr4
xx ion bromonium
Br
- Br H Br
+
+ Br + H +
bromobenzena
H+ + FeBr4 FeBr3 + HBr
2. Nitrasi
Reaksi umum :
NO 2
H 3 SO 4 pk
+ HNO 3 + H2 O
Nitrobenzena
(85%)
mekanisme reaksi :
H2SO4 H+ + HSO4-
HONO2 + H+ H2O+ NO2 H2O + NO2
ion nitronium
- NO2 NO 2
H
+ O
+N +H +
O
nitrobenzena
H+ + HSO4- H2SO4
H3O+
as.benzen sulfonat
(50%)
H+ + HSO4- H2SO4
SO3 merupakan elektrofil yang sangat lemah
paling sulit terjadi
5. Alkilasi Friedel-Crafts
Contoh :
Reaksi umum :
Mekanisme reaksi :
(1) CH3Cl + AlCl3 CH3 + AlCl4
ion karbonium
-
(2) CH 3
CH 3 H
+
(3)
toluena
AlCl3 = katalis
Contoh lain : BF3 , FeCl3 , HF , H+
Bila yang disubstitusi : alkil rantai lurus ĉ
atom C > 2 penataan ulang ion karbonium
Contoh : H
CH 3 CH 3
CH 3 C
AlCl3
+H C Cl
CH 3 + HCl
isopropil benzena
(cumene)
mekanisme reaksi :
-
+
H CH 3
CH 3
C H + AlCl 4 CH
+ AlCl 3
CH 3 + HCl CH 3
Contoh penataan ulang ion karbonium
a). Pergeseran hidrida
CH3CH2CH2 Cl + AlCl3 CH3CH2CH2 + AlCl4
CH3 CH CH3
CH 3 CH 3
+ CH 3
AlCl 3
CH CH 2 CH 3 C C CH 3
-HCl
Cl CH 2 CH 3
CH 3 ters-butil be
sek.butil benzena
5. Asilasi Frieded-Crafts
Contoh : O AlCl3 C
O
+ CH 3 C o
97%
80 CH 3
Cl
mekanisme reaksi :
(1) CH 3 C O + AlCl3 CH 3 C
O
+ AlCl4
Cl
ion asilium
(2) - O C
O
+ CH 3 C CH 3
H
+
O
(3) C
C
O
CH 3 + AlCl4 + AlCl3 + HCl
H CH 3
asetofenon
-Tidak terjadi penataan ulang
krn ion asilium distabilkan resonansi
O reduksi
C CH 2 CH 3
CH 3 Hg, HCl
Etilbenzena
Bentuk-bentuk resonansi
rangkap – tunggal - rangkap
rangkap – tunggal – orb. kosong
Sistem
terkonjugasi C C C C C C
2. Anilin
Substituen pada inti benzena
mempengaruhi kereaktifan inti pada
substitusi elektrofilik.
menentukan posisi substituen kedua.
Bila substituen pada inti mempunyai satu/lebih
pasang elektron bebas dpt menyumbangkan
elektron pada inti disebut efek aktivasi inti
senyawa bersubstituen tsb lebih reaktif daripada
benzena pd substitusi elektrofilik & kerapatan
elektron pada orto dan para meningkat.
gugus pengarah orto-para.
= pendorong elektron (induksi ).
= gugus yg resonansinya
menyumbang elektron ke dlm inti.
Bila substituen pada inti merupakan gugus penarik
elektron efek deaktivasi inti.
senyawa bersubstituen tsb kurang reaktif
daripada benzena pada substitusi elektrofilik &
kerapatan elektron pada orto & para berkurang
gugus pengarah meta.
Perkecualian
Gugus halogen gugus pengarah orto-para
tetapi mempunyai efek deaktivasi.
-OR - SO3H
O O
-NH – C - C
CH 3 H
- - CN
-R - NO2
NO 2
NH 2 NH 2
Br Br
H 2O
+ Br 2
(100%)
Br
O O O
N C
H
H HN C
CH 3 HN C
CH 3
Br
+ Br 2 HOAc +
Br
Cl Cl Cl
NO 2
+ HNO 3 / H2 SO 4 +
(30%)
(70%)
NO 2
NO 2 NO 2
100 o
+ HNO 3 / H2 SO 4
(93%)
NO 2
aktivasi
*) Teori kereaktifan
deaktivasi
untuk membandingkan kecepatan / kemudahan
terjadinya reaksi
- gugus aktivator : mempercepat reaksi
- gugus deaktivator : memperlambat reaksi
Bentuk intermediat S E
H Y H Y H Y H Y
H H
+
H Y H Y H Y
paling stabil
CH 3 CH 3 CH 3
H H H
Y Y
Y
CH 3 CH 3 CH 3
H H H
Y Y Y
Makin stabil C+ reaksi SE makin mudah terjadi paling stabil
Pengarah meta
NO 2 NO 2 NO 2
H Y H Y H Y
paling kurang stabil
NO 2 NO 2 NO 2
H H
H
Y Y Y
NO 2 NO 2 NO 2
H H H
Y
Y Y
paling kurang stabil
+ M pengarah o – p
- I keelektronegatifan besar deaktivasi
HNO 3dil
CH 3 OH CH 3 OH
NO 2 NO 2
HNO 3 ,H 2 SO 4
CH 3 Cl CH 3 Cl + CH 3 Cl
(40%) (60%)
OH HO
X halangan ruang
O Br 2 ,FeBr 3 O
C C
H H
Br
Alkil Benzena
CH 2 karbanion benzyl
distabilkan
karbon benzylik
Pembuatan alkil benzena
1. Konversi rantai samping
O
O C
CH 3 C CH 3
Cl
AlCl3
asetofenon
C(CH3)2CH2CH3
BF 3
+ (CH3)2CHCHOHCH3 50 o C
Reaksi kimia alkil benzena
1. Oksidasi :
+ MnO 4 -
benzena
O
V 2O 5
O anh. maleat
450 o
CH 3
M nO -
4 ,t >> O
CH 2 CH 3 C
MnO 4 - ,t>> OH
4 - ,t >>
O
CH(CH 3 )2
M n as. benzoat
2. Reaksi halogenasi
Br2
CH 3
hv
CH 2 Br benzil bromida
Br
CH 2 Br2
CH 3 CH CH 3
hv
CH 3
Br2
CH(CH
(CH33))22 C Br
hv
CH 3
Br2
CH 2 Br CHBr 2 Br2 CBr 3
hv hv
(Reaksi rantai)
CH 3 CH 3 CH 3
Br
Fe
+ Br2 + S.E
dingin
Br
Substitusi Nu : aromatis (SN-ar)
R – X + Nu : SN R-Nu + X
(alkil hal)
Ar – X + Nu :
(aril hal)
Adanya substituen penarik elektron kuat pd inti t,p,
menaikkan kereaktifan Ar – X terhadap Nu :
+
Mekanisme reaksi
Tahap I :
penambahan Nu: membentuk karbanion resonansi
penyebaran muatan oleh ggs penarik el
Tahap II : pelepasan ion halida
Cl
O 2N Cl lambat O 2N
OH OH
intermediat
karbanion
Cl
Cl Cl
OH
OH OH
N
O O N N
O O O O
Cl
OH
O O
Posisi para :
O O O
Cl Cl Cl
N N N
OH OH OH
O O O
O
Cl
N
OH
Posisi meta : O
Cl Cl Cl
OH OH OH
N N N
O O O
O O O
N N N
H
pirimidin Indol kuinolin