Universiteti i Prishtinës

Hasan Prishtina
Fakulteti i Edukimit
Departamenti Gjeograf
Kursi: Mësimdhëia dhe të nxënit e gjeografsë fzike
Tema: Relievi dhe format e tij

Mentori: Studentët:
Prof.sc.Selim Qevani Valona Hoti
Blerim Buçinca
Demir Demiri

Prishtinë, 2018
 Relievi i sipërfaqes së Tokës
• Relievi është tërësia e pamjes së formave të sipërfaqes tokësore pa marrë
parasysh mënyren e krijimit dhe dimensionet e tyre.
• Relievi është komponentja kryesore e mjedisit gjeografik.
• Përveq ndikimit te madh që kanë komponentet e tjera të mjedisit gjeografik
(klima, ujrat, bota bimore dhe shtazore, formimi i dherave), relievi paraqet
bazën që është e lidhur me të gjitha aktivitetet ekonomike.
Relievi i Kosovës
• Shkenca që merret me studimin e ndërtimit, gjenezës,zhvillimit dhe
dinamikës bashkëkohore të relievit të sipërfaqes tokësore është
gjeomorfologjia (geos-Toka logos-shkencë dhe morf-formë).
• Relievi i sipërfaqes Tokësore është formuar me veprimin e fuqive të
brendshme(endogjene)dhe të fuqive të jashtme(ekzogjene).
 Fuqitë e brendshme dhe format e
relievit
• Në fuqitë e brendshme bëjnë pjesë forca e gravitetit dhe nxehtësia në
brendinë e Tokës.
• Forca e gravitetit shprehet në tërheqjen e përhershme të të gjitha
pjesëve të Tokës kah qendra e saj dhe ndikon në dendësinë (tkurrjen)e
materies.
• Kjo formë e kontraksionit të materies ka shkaktuar ngritjen e shfaqur
dhe forcat e tjera të brenshme e nxehtësisë së Tokës.
• Nxehtesia e brendshme e Tokës vazhdimisht përtritet me procesin e
zberthimit të elementeve radioaktive dhe ndikon në zgjerimin e
masës.
• Derisa graviteti tërheq kah qendra e Tokës, nxehtësia ka veprim të kundërt.
• Këto forca shkaktojnë edhe levizjet në vetë koren e Tokës.
• Lëvizjet në koren e Tokës, te shkaktuara me veprimin e fuqive të
brendshme, quhen lëvizje tektonike.
• Levizjet tektonike krijojnë format themelore të relievit të sipërfaqes së
Tokës, siç janë:basenet e oqaneve, të detrave, malet, pllakat kontinentale
etj.
• Pas krijimit të tyre, në to ndikojnë fuqitë e jashtme (ekzogjene),
temperatura, erëeat, ujërat, rrjedhjet etj).
• Këto fuqi veprojnë në rrafshimin e formave të ngritura.
• Derisa forcat e brendshme ndërtojnë ato të jashtmet rrënojnë-rrafshojnë,
prandaj relievi pëson vazhdimisht ndryshime.
 Lëvizjet tektonike të pllakave të
Tokës
Lëvizjet tektonike varësisht nga intensiteti zgjatja e tyre mund të jenë :
• Lëvizje tektonike epirogjene
• Lëvizje tektonike orogjene
Lëvizjet tektonike epirogjene janë levizje të ngadalshme shekullore ato manifestohe me
forma zbritëse dhe ngritëse
Transgresioni dhe Regresioni
• Transgresion – ulja e pjesëve kontinentale të kores tokësore, uji ka përmbysur
sipërfaqe të reja duke i krijuar oqeanet dhe detet.
• Regresioni –ngritja e kores tokësore, uji tërhiqet