Ottonyen Sanat

962–1024
(Ottonyen Rönesansı)
KUTSAL ROMA-GERMEN İMPARATORLUĞU’NUN
KURULUŞU VE OTTO HANEDANLIĞI

• Kutsal Roma Germen İmparatorluğu, kurulduğu ve

yıkıldığı yıllar olan 962-1806 yılları arasında toplam 844 yıl
boyunca tarihe konu olan ve Orta Avrupa’da hüküm
sürmüş monarşik yapıdaki bir Alman Krallığıdır.
• Adını papalığın verdiği «Kutsal» ünvanı, Roma’nın
mirasını devraldığı iddiası ve başta yönetici hanedanlık
olmak üzere Germen topluluklarından oluşmasından alır.
• Karolenj Hanedanlığı’nın dağılmasından sonra (900’lü
yılların başları) Orta Avrupa’da Almanya, İtalya ve Fransa
arasında bir hakimiyet mücadelesi yaşanmaktaydı. Bir
yandan da başta Vikingler olmak üzere kuzeyli savaşçı
topluluklar yağma seferleri düzenliyorlardı.
• Bu iç karışıklıklar devam ederken, babasının ölümü
üzerine Saksonya Dükü olan Otto, aynı zamanda diğer
düklerin de desteğiyle Germenlerin Kralı ilan edildi. (936)
• Otto kısa sürede Almanya ve sonrasında İtalya’yı kontrolü
altına aldı ve nihayet 962 yılında Papa tarafından Kutsal
Roma İmparatoru olarak kutsandı. Böylece Otto
Hanedanlığı başlamış oldu.
KUTSAL ROMA-GERMEN İMPARATORLUĞU’NUN
KURULUŞU VE OTTO HANEDANLIĞI

• Otto Hanedanlığı 962’de Otto’nun tahta çıkışıyla başlayıp

1024’de II. Henry’nin ölümüne kadar olan dört imparator
dönemini kapsar:
• I. Otto 936 – 973
• II. Otto 973 – 983
• III. Otto 983 – 1002
• II. Henry 1002 – 1024

• Otto tıpkı Şarlman gibi birleşik bir Avrupa İmparatorluğu

kurmak amacıyla yola çıkmış ve bu amaç doğrultusunda
başta manastır-kilise ve ordu olmak üzere sağlam bir
teşkilatlanma oluşturmaya çalışmıştır.
• Ottolar döneminde dini kurumlara verilen sınırsız destek
beraberinde ilim-irfan, zanaat ve mimarlık alanlarında
önemli eserler ortaya çıkmasına neden olmuştur.
• Özellikle III. Otto döneminde Karolenj dönemindekine
benzer bir canlanış yaşandığı için bu dönem «Ottonyen
Rönesansı» olarak da anılır.
• Genel anlamda Karolenj Dönem sanatını takip edip Otto Hanedanlığı Döneminde
geliştiren bir sanat dönemi olup ulusal boyutta kalmıştır. Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu
 Ottonyen Mimari
9. yüzyıl sonları Vikingleri, Macarları, Arapları ve onlarla
birlikte manastır ve kiliselerin yıkılmasını getirdi. İmpa
ratorluğu onarmak için o güne kadar görülmemiş boyutta
büyük bir yeniden yapım kampanyası başladı. Yeniden inşa
edilen manastırlar arasında yeni yolların ve köprülerin
yapılması hacıların kutsal yerlere ulaşabilmeleri anlamına
geliyordu.

Daha büyük gruplar daha büyük kiliseler demekti ve

Karolenj bazilikasının evrimi sürüyordu.

Ottolar dönemi kiliseleri, uzamsal ilişkileri sistemleştirmeye

çalıştı. Karolenj mimarisi, kilise içinde askeri ve emperyal
gücün bir vitrini olarak yeniden kendini gösteren batı
girişiyle birlikte geçmişten güçlü bölgesel örnekleri sundu.
Katedrallerde, kiliseye yan neflerden daha pratik bir giriş
sağlayan transeptler ve kulelerle tamamlanmış, bütünüyle
olgunlaşmış iki apsisli uçlar görülmeye başlandı. Bazilikanın
temel öğeleri - nef, yan nefler, transept, koro yeri ve apsis-
ayrı hacimler olarak eklemlendi. Doğu ve batı uçlardakilere
ek olarak giderek önemi artan transeptin kesişme
noktasında kuleler yükseldi. St. Cyriakus, 961-983, Gernrode, Almanya
 Ottonyen kilisenin iç mekanını anlamak
Avrupa'daki kilise mimarisindeki gelişmeyi
izlemenin anahtarıdır. Bazı öğeler doğrudan
Roma veya Bizans öncüllerinden alınıyor,
ötekiler Karolenj kiliselerinden uyarlanıyordu.
Bazıları ise Roma‘nın yeniden yorumlanışıydı.

St. Cyriakus, 961-983, Gernrode, Almanya

Ottonyen Mimari
St. Cyriakus, 961-983, Gernrode, Almanya

• St. Cyriakus Kilisesi, Ottonyen Mimarinin en iyi korunmuş

örneklerinden biridir.
• I. Otto’nun uçbeylerinden Büyük Gero tarafından
yaptırılmıştır.
• Üç nefli-haç planlı bir yapıdır. Yan neflerin üzerinde galeriler
bulunur. Doğusunda, apsis ve koro kısmı zeminden
yükseltilmiş, alt katı mezar odası (krypta) olarak
düzenlenmiştir.
• Batısında, iki köşede kuleler ve ortalarında apsidal batı yapısı
bulunur. Apsidal batı yapısı ve altındaki krypta 12. yy’da
yeniden inşa edilmiştir; bu dönemde güneye iki katlı bir
galeri de eklenmiştir. Kuleler 20. yy başlarında restore
edilmiştir.
• Üzeri ahşap kırma çatı ile örtülüdür. Haç kollarının örtüsü
Gotik dönemde tonoz ile değiştirilmiştir.
• İç ve dış cephe sadedir. Duvarlara dışta ikiz pencere ve kör
kemerler ile; içte ise yine ikiz kemerler ve galeri katında
sütun-kemer sıralarıyla hareket kazandırılmıştır.
• Akantus yapraklı ve figürlü sütun başlıkları orijinaldir.
Freskolar ise 19. yy’da yapılmıştır.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya
Orijinal halini gösteren maket ve çizimler.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya

Üstte: Güney Cephe. Sağda: Günümüzdeki halinin planı.

St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya. Güneydoğudan bakış
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya. Orta nef, batıya bakış.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya.
Orta nef, batıya bakış.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya.
Güney nefe 12. yy’da inşa edilen kutsal mezar replikası
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya.
Aziz Metronus’a ithaf edilen Batı Krypta.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya.
Aziz Cyriakus’a ithaf edilen Doğu Krypta.
St. Cyriakus Kilisesi, 961-983, Gernrode, Almanya.
Sütun başlıklarından örnekler.
Ottonyen Mimari
St.Michael Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya
• St. Michael Kilisesi, Ottonyen Mimarinin en ünlü eseridir.
• III. Otto’nun hocası Hildesheim Piskoposu Bernward tarafından inşa
ettirilmiştir. Bernward’ın mezarı batı kryptasında bulunur.
• Üç nefli-çift transeptli bir yapıdır. Doğu ve batıda eş boyuttaki transept
kolları ana yapı planına simetri kazandırır. Batı yapısı ambulatoriumlu
bir mezar salonu şeklinde düzenlenmiştir. Doğusunda ise ortadaki
büyük olmak üzere üç apsis bulunur.
• Naos ile transept kollarının kesişiminden oluşan kare planlı hacimlerin
üzerinde yüksek kuleler bulunur. Transept kollarına eklenmiş daire
planlı 4 kule ile birlikte 6 adet kulesiyle görkemli bir dış görünüş sunar.
• Naos, nefler ve transept kolları ahşap çatıyla örtülü, batı yapısı üstte
ahşap, krypta’da ise çapraz tonozla örtülmüştür.
• İç ve dış cephe sadedir. Geniş ve yüksek bir yapı olmasına rağmen
küçük pencerelerle aydınlatılmıştır. Dış cephede dikkat çekici unsur
kulelerdir. İç mekanda Saxon tarzı sütun-paye sıralaması dikkati çeker.
Duvarlar sade olmakla birlikte tavan resimleri bol ve zengindir. Bu
resimler 12. yy’da romanesk tarzda yapılmışlardır. Batıdaki iki katlı
mezar yapısının üst katına naostan merdivenle çıkılır.
• Yapıda yer alan en önemli eserler Piskopos Bernward tarafından
yaptırılan «Bernward Sütunu» ve «Bernward Kapıları» olarak anılan
kabartma figürlü bronz eserlerdir. Her iki eser de Ottonyen sanatın
şaheserlerinden sayılırlar.
St.Michael Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya.
Doğu cephe
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya.
Güney cephe
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya.
Batı cephe
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya.
Naostan doğuya bakış
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya.
Üstte: Apsisten batıya bakış
Sağda: Batı mezar yapısından apsise bakış
St.Michael Manastır Kilisesi, 1010-1031,
Hildesheim, Almanya.
Krypta ve ambulatorium
 Bernward Sütunu (İsa Sütunu), 1015 civarı.

• III. Otto’nun hocası Hildesheim Piskoposu Bernward tarafından

St.Michael Manastır Kilisesi için yaptırılmıştır.
• Bronzdan yapılmış olan sütununda yukarı doğru yükselen helezonik bir
bant üzerinde İsa’nın hayatından sahneler yer alır. Sahneler İsa’nın
vaftizinden Kudüs’e girişe kadar 28 bölümdür. Orijinal halinde üzerinde
çarmıhta İsa heykeli yer aldığı bilinmektedir ancak bugün bu kısmı
eksiktir. Sütunun yüksekliği 3.79 metre, çapı ise 58 santimetredir.
Başlık 19. yy’da eklenmiştir.
• Bronz üzerine figürlü kabartmalarıyla dönemin az rastlanan tip
eserlerindendir.
• Bu tarz helezonik bantlı sütunlara antik Roma döneminde rastlanır.
Traianus ve Marcus Aurelius sütunları başta gelen örneklerdir. Bu
örnekler imparatorların zaferlerini anlatır.
• Bernward Sütunu Roma zafer sütunlarını örnek alırken hem Ottolar
Dönemi’nin Roma’yı yeniden canlandırma isteği dışa vurulmuş hem de
İsa’nın hayatı Tanrısal bir zafer olarak sunulmuştur.
• Sütun artık orijinal yeri olan St. Michael Kilisesi’nde değildir; 1893’den
beri Hildesheim Katedrali’nde bulunmaktadır.
Traianus Sütunu, MS. 113, Roma Marcus Aurelius Sütunu, MS. 180-193, Roma
Bernward Sütunu (İsa Sütunu) 1015 civarı

Sağda: İsa’nın Vaftizi

Bernward Sütunu (İsa Sütunu) 1015 civarı
Üstte: Kör adamın iyileştirilmesi
Sağda: Kana düğünü
Bernward Sütunu (İsa Sütunu) 1015 civarı
Sağda: Lazarus’un diriltilmesi
Üstte: Kudüs’e giriş
 Bernward Kapıları, 1015 civarı.
• III. Otto’nun hocası Hildesheim Piskoposu Bernward tarafından
yaptırılmıştır. Aslen Hildesheim St. Michael Kilisesi’ne ait olduğu, daha
sonra şimdi bulunduğu Hildesheim Katedrali’ne getirildiği
düşünülmektedir.
• Kilisenin ana kapısının iki kanadı olarak bronzdan yapılmışlardır.
Üzerlerinde figürlü kabartma ile Tevrat ve İncil sahneleri yer alır.
• Bronz üzerine figürlü kabartmalarıyla dönemin az rastlanan tip
eserlerindendir.
• Bu tarz bronz kapılara antik Roma döneminde rastlanır. Özellikle aslan başı
şeklindeki kapı tokmakları ile Roma dönemi örneklerine benzer.
• Sol kanatta yukarıdan aşağıya doğru «Yaradılış Kitabı» bölümünden Adem
ve Havva’nın yaratılışı, cennetten kovuluşları, Habil ve Kabil’in hediyeleri,
Kabil’in Habil’i öldürmesi sahneleri yer alır. Sağ kanatta ise hikaye aşağıdan
yukarıya doğrudur: En altta Meryem’e müjde ile başlar İsa’nın göğe
yükselişi ile sonlanır. Böylece insanlığın düşüşü ile tekrar yükselişi
canlandırılmış olur. İkonografik açıdan incelenirse; günahlar, günahkarlığın
bedeli, bu bedeli İsa’nın ödemesi, karşılığında cennetin kapılarının tekrar
açılması ve cennete giden yolun insani yanlardan uzaklaşarak İsa’nın
ruhani yoluna girmekle olacağı çağrıştırılmaktadır. Böyle bir çağrışımın
kilisenin kapısında olması anlamlıdır. Bu kapı, bu dünya ile diğer dünya
arasında sembolik bir eşiktir.
• Ölçüler: Sol kanat: 472.0 x 125.0 cm, sağ kanat: 472.0 x 114.5 cm, kalınlık:
3.5-4.5 cm.
 Adem ve Havva’nın Yaratılışı

Adem ve Havva’nın tanışması

 Yasak Elma

Yargı ve Utanç
Cennet’ten Kovuluş

Dünya Hayatı
 Habil ve Kabil’in hediyeleri

Kuzu

Buğday

Kabil’in Habil’i öldürmesi

Kabil
Kabil

Habil
 İsa’nın
doğumu

Müjde
İsa’nın tapınağa sunulması

Müneccimlerin tapınması
Çarmıh

İsa’nın Yargılanması
İsa’nın Göğe Yükselişi

Mezarda üç Meryem
St. George Kilisesi. 10-11. yy. (Reichenau, Almanya)

Almanya-İsviçre sınırındaki
Constance Gölü’ndeki Reichenau
Adası’nda yer alır.
 Reichenau, St. George Kilisesi. 10-11.yy
• Kilise Aziz George’un kutsal emanetleri için 900 yılında
Karolenj dönemin merkezi mekanlı yapılarına benzer bir
şekilde (örneğin, Germigny-des-Prés) inşa edilmiş olup
aynı yüzyılın sonlarına doğru, Ottonyen dönemde, üç nefli
bazilika olarak genişletilmiş ve batısına bir apsis
eklenmiştir.
• Batısındaki giriş kısmı da bir diğer Ottonyen dönem ekidir.
• Günümüzde, orta nefin yan neflerin iki katı genişlik ve
yüksekliğinde olduğu, ahşap çatılı bazilika formundadır.
Koro kısmı merdivenlerle yükseltilmiştir ve çapraz tonoz
örtülüdür. Koro kısmının üzerinde kare planlı bir kule
yükselmektedir
• Aziz George’un emanetleri için apsisin altında dört sütunl
bir krypta bulunmaktadır. Kryptanın girişi koroya çıkan
merdivenin iki yanından sağlanmaktadır.
St. George Kilisesi. 10-11.yy. Reichenau, Almanya
Batıdan bakış.
St. George Kilisesi. 10-11.yy. Reichenau, Almanya
Doğudan bakış.
St. George Kilisesi. 10-11.yy. Reichenau, Almanya
Naos, koro ve altar.
St. George Kilisesi. 10-11.yy. Reichenau, Almanya
Batı apsis.
• Reichenau St. George Kilisesi’nin Ottonyen Sanata dair en önemli özelliği kuzey ve güney nef ayrımı üzerindeki freskolardır.

St. George Kilisesi’nin kuzey ve güney nef ayrım duvarlarının üzerinde İsa’nın mucizelerini konu olan sekiz adet fresko bulunur.
Sahneler çok renkli geometrik meander bordürlerle çevrelenmiştir. Freskoların üzerinde, pencerelerin arasında havarilerin tam
boy fresko tasvirleri bulunur; altında ise kemer aralarında piskoposlara ait olduğu düşünülen portreler yer almaktadır.

Freskolar, bu dönemde duvar resmi ve mozaikte çoğunlukla görüldüğü üzere, stil ve teknik olarak Kuzey İtalyalıdır. Kuzey İtalya
stili ise Geç Antik Çağ (4-6. yy) resim sanatı ve Bizans resim sanatının özelliklerini taşır. Büyük ve heybetli figürler sahnelere
hakimdir. Geç Antik Çağ resimlerinde olduğu gibi büyük, ilkel perspektifli yapılar figürlerin etrafına yerleştirilmiş dekorlardır.
Havarilerin arka planını oluşturan mavi, yeşil ve kahverengi bantlar da, yine geç antik çağ sanatından gelen bir özelliktir.
Figürlerin portre özellikleri ve elbiselerin işlenişi dönemin Bizans resim sanatı örnekleriyle benzeşir.

St. George Kilisesi, Reichenau. Kuzey ve güney duvarlardaki freskolar (1000 yılı civarı)
• Reichenau St. George Kilisesi’nin Ottonyen Sanata dair en önemli özelliği kuzey ve güney nef ayrımı üzerindeki freskolardır.

St. George Kilisesi, Reichenau. Kuzey ve güney duvarlardaki freskolar (1000 yılı civarı)

Kuzey duvarı batıdan doğuya doğru: Güney duvarı doğudan batıya doğrdu:
Gerasalı adamdan şeytan çıkarma Cüzzamlının iyileştirilmesi
Ödemli adamın iyileştirilmesi Nainli gencin diriltilmesi
Galile (Celile) Denizi üzerinde fırtınayı dindirme Jairus’un kızının diriltilmesi
Körün gözlerinin açılması Lazarus’un diriltilmesi
St. George Kilisesi, Reichenau. Güney duvardaki freskolar (1000 yılı civarı)
St. George Kilisesi, Reichenau.
Kuzey duvar; Şeytan çıkarma ve
ödemli adamın iyileştirilmesi
mucizeleri
Gerasalı adamdan şeytan
çıkarma.

St. George Kilisesi, Reichenau.

Galile (Celile) Denizi üzerinde
fırtınayı dindirme.

St. George Kilisesi, Reichenau.

 Lazarus’un Diriltilmesi.

St. George Kilisesi, Reichenau.

 Saint Pierre Kilisesi. MS. 7. yy. Metz, Fransa Saint-Jean Vaftizhanesi. MS. 6. yy’ın başı.Poitiers, Fransa

Corvey Manastırı Katedralİ. 873-885. Höxter, Almanya

Aachen Şapelİ. MS. 796-805. Aachen, Almanya
St.Michael Kilisesi, 1010-1031, Hildesheim, Almanya
 Ottonyen El Yazmaları
• Ottolar içerisinde özellikle III. Otto Hıristiyan Roma
İmparatorluğu’nu canlandırma düşüncesine tutkuyla
bağlanmıştır.
• Bizans saray törenlerini kendi sarayına uyarlamış,
Roma’nın sembol ve süslemelerini kullanmıştır.
• Erken yaşta ölmesine rağmen bu hayali doğrultusunda pek
çok sanatsal ve mimari faaliyete destek olmuştur.

• «III. Otto İncili» olarak adlandırılan resimli el yazması III.

Otto’nun eskiyi canlandırma arzusuna göre şekillenmiş en
ünlü eserdir.
• 10.yy sonu 11. yy başında Reichenau Manastırı’nda 276
sayfa olarak hazırlanmıştır.
• Reichenau Ekolü Ottolar döneminin en değerli el
yazmalarını üretmiştir. Realizmden uzaklaşma, simetrik
düzenlemeler, büyük figürler, mimari arka plan ve altın
yaldızlı fonlar bu ekolün başlıca özellikleridir.
• En bilineni III. Otto’yu tahtında gösteren olmak üzere Tahtında III. Otto
toplam 35 resimli sayfası vardır. Bu sayfalar, İncil III. Otto İncili,
yazarlarının figürleri, Süslü baş harf sayfaları ve süslemeli Münih Kütüphanesi, Almanya
kanon tabloları şeklindedir. 1000 yılı civarı
 III. Otto İncili,
Münih Kütüphanesi, Almanya
1000 yılı civarı
Eyaletler İmparatora hediyeler sunarken
Tahtında III. Otto
("Roma", "Gallia", "Germania" and "Sclavinia")
III. Otto

Şarlman
Müneccim Kralların Tapınması

III. Otto İncili,

Münih Kütüphanesi, Almanya
1000 yılı civarı
Luka İncili Baş Sayfası

III. Otto İncili,

Münih Kütüphanesi, Almanya
1000 yılı civarı
Matta İncili Baş Sayfası

III. Otto İncili,

Münih Kütüphanesi, Almanya
1000 yılı civarı
 Tahtında III. Otto. Liuthar İncili.

Bu sayfa III. Otto’nun otoritesini, onu neredeyse ilahi bir varlık gibi
göstererek ilahi temellere dayandırmaya çalışmaktadır.

-İmparator «Mandorla» içinde ve tahtta tasvir edilerek İsa’yla

özdeşleştirilmiştir.

-Tahtının altındaki figür «Terra Mater»dir

-Dört İncil yazarı beyaz bir kuşakla imparatoru korurlar

-Tanrı yukarıdan imparatora taç takarak onu kutsallaştırır.

-En altta iki asker ve iki din adamı imparatorun gücünün dayanağını
temsil ederler.

-Bütün bunlar Roma Dönemi imparatorlarının kutsallaştırılmasına,

hatta yarı tanrı sayılmasına benzer bir propaganda oluşturur.

Tahtında III. Otto

Liuthar İncili,
Aachen Katedrali, Almanya
1000 yılı civarı
Hitda Kodeksi – 1020 civarı

«Meryem’e Müjde» sahnesi

Bir diğer önemli Ottolar dönemi el yazması ekolü Köln Ekolü’dür

Kırmızı ve mavi tonlarla kontrast + beyaz renkte vurgular Köln

Ekolü’nün başlıca özellikleridir.

Bu ekolde figürler uzun incedir. Bir başka bu ekolü ayırt etmemizi

sağlayan özellik de yeryüzü şekillerinin figürlerle mimari arasına
yerleştirilmiş olmasıdır.

Meryem’e Müjde
Hitda Kodeksi
Darmstadt, Almanya
1020 civarı.
11.Yy başlarına ait Hitda Kodeksi’nden
alışılmadık bir sahne:
«Başrahibe Hitda Azize Walpurga’ya
hazırlattığı İncil’i sunuyor»

Arka plandaki yapılar hatalı bir perspektife

sahip olmakla birlikte izleyiciyi figürlere
odaklıyor. Bu yapılar bir manastırı tasvir ederek
Başrahibe Hitda’nın pozisyonuna da işaret
ediyorlar. Figürlerin basit çizimleri, mimarinin
veriliş tarzı ve figürleri mimariden ayıran
kahverengi fon Bizans resim sanatının etkilerini
gösteriyor.

Hitda Kodeksi
Darmstadt, Almanya
1020 civarı.
 Gero Haçı, 965–970

• Köln Piskoposu Gero tarafından yaptırılmıştır.

• Avrupa Sanatı’nda bilinen en eski anıtsal İsa heykelidir. İsa

figürü 187 cm boyundadır.

Not: Haçın arkasındaki ışınlı pano 1683’de eklenmiştir.

Gero Haçı 965–970.

Kavak ağacı.
Köln Katedrali, Almanya
Gero Haçı
Köln Katedrali, Almanya
965–970.
 Ringelheim Haçı, 1000-1022.
• İsa canlı ve acı hissetmeyen bir haldedir. Gözleri
kendisini izleyenlere bakar. İsa’nın çarmıhtaki bu
haline «Muzaffer İsa» denir

• Anıtsal ahşap İsa heykelinin bilinen ikinci erken

örneğidir. Ihlamur ağacından yapılmış olan eser
162 cm boyundadır.

• Dizleri sola, başı sağa dönüktür ve bu haliyle

vücut hattı «S» kıvrımına uygundur

Not: Kolları bilinmeyen bir zamanda değiştirilmiştir.

Kolların malzemesi kavak ağacıdır.

Ringelheim Haçı 1000-1022.

Ihlamur ağacı.
Hildesheim Katedrali, Almanya
Ringelheim Haçı 1000-1022.
Ihlamur ağacı.
Metropolitan Museum, New York