1.

BÖLÜM
PERİYODİK SİSTEMİN
TARİHSEL GELİŞİMİ
1
 1. Periyodik Tablonun Tarihçesi:

1649 Henning Brand fosfor elementini buldu.Fosfor elementinin

bulunmasını, diğer elementlerin keşfi izledi.1869 yılına kadar
toplam 63 element bulundu.

19.yüz yılın başlarında bulunan elementlerin sayısı daha da

arttı ve bulunan elementlerin özellikleri de büyük oranda tespit
edildi. Bunun sonucu olarak ta benzer özellik gösteren
elementlerin sınıflandırılması ihtiyacı oluşmuştur.

1829 yılında J.Doberenier, elementleri benzer kimyasal

özelliklerine göre, üçerli gruplar halinde sınıflandırmıştır.
 Triadlar Kuralı:
Aynı grupta bulunan elementlerden, ortadaki elementin atom ağırlığı
yaklaşık olarak, gruptaki diğer iki elementin atom ağırlıklarının
ortalamasına eşittir.

Örnek;
1 A grubunda bulunan; Li, Na, K elementleri için; Na = ((Li + K)/2 )
2A grubunda bulunan; Ca, Sr, Ba elementleri için; ((Ca+Ba)/2)=Sr
7A grubunda bulunan; Cl, Br, I elementleri için; ((Cl +I)/2) =Br

Na=(7 +39) /2) = 23 tür. Sr=(40 +137)/2) = 88,5 tür.

 Dö Şankortua Periyodik Sistemi

Benzer kimyasal ve fiziksel özelliklerden yola çıkarak ilk periyodik

sistemi oluşturan Fransız bilim insanı oksijen atomunun kütlesini
(16) dikkate alarak bir silindirin çevresini 16 eşit parçaya bölmüş,
bu silindir üzerinde düşey sütunlara elementleri, kendi geliştirdiği
kütle formülüne göre yerleştirmiştir.

Dö Şankortua, her 7 elementten sonra, benzer özellik gösteren

elementin alt alta geldiğini gözlemlemiştir.

Ayrıca bu sistemde iyonları da sınıflandırmıştır.

 John Newlands’ın Periyodik Sistemi

1864 yılında İngiliz Kimyacı J.Newlands, elementleri benzer fiziksel

özelliklerine göre sıralamıştır.

Newlands elementleri atom ağırlıklarına göre sıraladığında; her sekizinci

elementin, birinci elemente; dokuzuncu elementin, ikinci elemente benziyor
ve bu ilişki devam ediyordu. Newlands bu durumu, müzikteki oktav
teriminden esinlenerek bu duruma kimyasal oktav adını verdi. . Ancak bu
teori aynı yıl asal gazların keşfiyle bozuldu.
 D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi

1869 yılında Dimitri Mendeleyev, 1970 yılında Lother Mayer birbirinden

habersiz olarak yaptıkları benzer çalışmalarını açıkladılar.
Bugünkü kullandığımız periyodik tablonun kurucusu olarak Mendeleyev
bilinir. Mendeleyev o güne kadar bilinen 63 elementi atom ağırlığına göre
sıralamış, fiziksel ve kimyasal özellikleri benzeyen elementleri aynı grupta
sıralamayı başarmıştır. Ayrıca Mendeleyev o güne kadar bulunamayan
elementlerin ( Ga, Sc ve Ge) yerlerini boş bırakmış bu elementlerin ilerde
bulunacağından söz etmiştir. Hatta muhtemel özelliklerini de çok yakın olarak
öngörmüştür.
Medeleyev H’i bir kenara bırakarak tablosunu oluşturdu . Tablo
oluşturulurken Ca-Ti arasında ki elementten dolayı ilk sorun ortaya
(Scandiyum 1879 yılında bulunmuştur) çıktı. Mendeleyev Sc elementin yerini
boş bırakarak elementleri sıralamaya devam etti.

Periyodik Tablo
 D.Mendeleyev & L. Mayer’in Periyodik Sistemi

Mendeleyev Cu’ı kimyasal davranışından dolayı (+1) K’nın altına, Zn’yu

+2 yükünden dolayı Ca’un altına yerleştirdi.

Mendeleyev “ Elementlerin özellikleri, atom kütlelerinin periyodik

fonksiyonudur” dese de , atomları periyodik tabloda sıralarken
özelliklerini daha fazla dikkate almıştır.

Bu durumu Co-Ni ve I-Te elementleri arasında fark etti ancak atom

kütlelerinin yanlış hesaplana bileceğini düşünerek doğru sıralamayı yaptı.

Bu bakış açısından dolayı Si ve Ge gibi o zaman bulunmayan bazı

elementlerin yerlerini boş bırakmış ve muhtemel özelliklerini tahmin
etmiştir.

Periyodik Tablo
 2. Moseley Modern Periyodik Tablo

Atomlar atom ağırlıklarına göre sıralanırken, bazı elementlerin durumlarında

(Ar-K, Co-Ni, Te-I...gibi) sapmalar gözlenmiştir. Argon ve potasyumun atom
ağırlıkları; Ar: 39,95 ; K:39,1. Bu duruma göre potasyum daha önce gelmeliydi.
Halbuki Argon, 8A grubu elementlerinin; K, 1A grubu elementlerinin
özelliklerini taşıyordu.
1912 yılında H. Mosoley X ışınları ile yaptığı çalışmalarda atomların kimyasal
özelliklerinin atom ağırlıklarına göre değil, atom numaralarına göre
değiştiğini ispat etti. Atom numarasının bulunması yukarıda bahsettiğimiz
düzensizliği de ortadan kaldırmış oldu.
Mendeleyev’in periyodik tablosu bu günkü kullandığımız periyodik tabloyla
birkaç istisna dışında uyuşmaktadır. Bunların başında, o gün henüz bulunmayan
asalgazlar gelmektedir.
Ayrıca proton sayısının keşfinden sonra, atomların periyodik özelliğini sağlayan
taneciğin, proton sayısı olduğu da anlaşıldı.
Bu günkü kullandığımız periyodik tabloda elementler, atom numaralarına
göre sıralanırken kimyasal özellikleri benzer olanlar aynı grupta
gruplandırılmışlardır. 1
 3. Modern Periyodik Sistem

er
ikl
e ll
Öz
dik
yo
ri
Pe

1. Periyodik tabloda yatay olan sıralara periyod, yukarıdan aşağıya doğru

olan düşey sütunlara ise grup adı verilir.
2. Periyodik tabloda 7 periyot, 8 tane A ve 8 tane de B olmak üzere 16 farkı
grup (8B grubu 3 sütundan ), toplam 18 grup vardır.
 Periyodik Tablonun Özellikleri

3. A grubu elementlerine Baş Grup, B grubu elementlerine ise Yan Grup

elementleri denir.
4. 1A grubu elementlerine alkali, 2A grubu elementlerine Toprak Alkali, 3A grubu
elementlerine Toprak Metalleri, 7A grubu elementlerine Halojenler, 8Agrubu
elementlerine Soy gazlar(Asal Gazlar) denir.
5. Her periyot bir alkali metal ile başlar(yalnız birinci periyot bir ametal olan
hidrojenle başlar), bir soy gazla biter.
1.periyot 1 numaralı Hidrojenle başlar, 2 numaralı Helyum ile biter.
2.periyot 3 numaralı Lityum ile başlar,10 numaralı Neon ile biter.
3.periyot 11 numaralı Sodyum ile başlar, 18 numaralı Argon ile biter.
4.periyot 18 numaralı Potasyum ile başlar, 36 numaralı Kripton ile biter.
5.periyot 37 numaralı Rubidyum ile başlar, 54 numaralı Ksenon ile biter.
6.periyot 55 numaralı Sezyum ile başlar, 86 numaralı Radon ile biter.
7.periyot 87 numaralı Fransiyum ile başlar, bu periyot henüz
tamamlanmamıştır.
6. Aynı grupta bulunan elementlerin en dış kabuklarında aynı sayıda
elektron bulunur. Bu nedenle aynı grupta bulunan elementler benzer
özellik gösterir. Ancak aynı özellik göstermezler. A grubu elementlerinin
grup numarası değerlik elektron sayısına eşittir. Atomların değerlik
elektron sayıları, o atomun kimyasal tepkimelerindeki davranışlarını
belirler.Soy gazlarda, He: 1s2, diğer soy gazlar: np6 ile bittikleri için kararlı
maddelerdir. Kimyasal tepkimelere girme eğilimleri yoktur.
7.Periyodik Tablo; Metaller, a metaller, yarı metaller ve soygazlar olmak üzere 4
ana bölümden oluşur. B grubu elementlerin; Geçiş Elementleri denir. Lantinit
ve Aktinitlere d; İç Geçiş Metalleri denir.
 1A 8A

1P 1s 2A 3A 4A 5A 6A 7A 1s
2P 2s 2p
3P 3s d bloku 3p
4P 4s 3d 4p
5P 5s 4d 5p
6P 6s 5d 6p
7P 7s 6d P bloku

S bloku

4f
5f
f bloku

Periyodik Tabloda Grup ve Pperiyot Bulma:

Periyodik tabloda grubu ve periyodu bulunmakistenilen elementin, elektron dağılımı yapılır.
Eğer elektron dağılımı s orbitaliyle bitiyorsa, 1A ya da 2A grubu elementidir.
Eğer elektron dağılımı p orbitaliyle bitiyorsa, 3A,4A,5A,6A VE 7A grubu elementleridir.
Eğer elektron dağılımı d orbitaliyle bitiyorsa, B grubu elementleridir.
Hangi orbitalle bittiğinde hangi grup elementi olduğu tabloda verilmiştir.
En büyük katsayı periyodu verir.