RGL TAM ALMNYUM

LETKENLER
VE
ELK ZL RGL ALMNYUM
LETKENLER

1
 letken olarak Alminyum
Termik (kmr, fuel-oil, motorin, doalgaz, jeotermal), hidrolik
ve nkleer gibi eitli enerjilerden yararlanlarak retilen elektrik
enerjisi, genelde uzun mesafelere iletilir; ehir ve ky gibi
yerleim blgelerine, sanayi tesislerine datlr ve buralarda
tketilir.
plak iletkenler, baralar, yaltlm hava hatt ve yeralt g
kablolar ve ek malzemeleri elektrik enerjisi iletim ve
datmnn balca elemanlardr.
Yakn zamana kadar, elektrik enerji iletim ve datmnda, bakr,
uygun zellikleri nedeni ile bu alandaki ana iletken malzemesi
olmutu. Bakr, yksek elektrik geirgenlii, ilenebilme ve
mekaniksel zellikleri iyi olan bir metaldir.

2
 NN ALMNYUM?
Pek ok lkede, alminyumun iletim ve datm sistemlerinin
tm elemanlar iin bakrn yerine, ana iletken malzemesi olarak
kabul edilmesinde pek ok neden bulunmaktadr. ALMNYUM
BAKIRA GRE OK HAFFTR, ALMNYUMUN
YOUNLUU, YAKLAIK OLARAK BAKIRIN % 30U
KADARDIR. zellikle, hava hatt direk konstrksiyonlarnda
hafiflik ok nemlidir, nk ar iletkenler, ar direk yaplarna
ihtiya gsterir. Ayrca, alminyum iletkenlerin tanmas,
ilenmesi ve montaj, ar bakr iletkenlere gre daha kolaydr.
Alminyumun hafiflii, ar bakr iletkenlere gre birok avantaj
salamaktadr. ALMNYUM CEVHER, YER YZ
KABUUNDA EN OK BULUNAN BR METALDR, YAKLAIK
YER YZNN % 8 N KAPSAMAKTADIR.

3
 NN ALMNYUM?
Gnmzde bakr cevherleri ok azalm ve snrl
olmas sonucu bakr fiyatlar yksek ve ykselme
eilimindedir. Aada, son 20 yln LME (Londra
Metal Borsas) bakr ve alminyumun yllk ortalama
fiyatlarn gsteren izelgeden anlalaca gibi
senelerdir, ALMNYUM FYATLARI BAKIRA GRE
DK, arada baz sramalar yapmasna ramen
fazla hareketli olmayan bir ekilde gelimitir.
Alminyum, ucuzluun, hafifliin ve zelliklerinin
verdii avantajlar nedeni ile alminyum plak
iletken ve kablo fiyatlar, bakr plak iletken ve kablo
fiyatlarnn ok altndadr.

4
 NN ALMNYUM?
Londra Metal Borsas
yllk ortalama Bakr ve Alminyum hammadde Fiyatlar
(USD/metrik ton)
Yl Alminyum Bakr
$ / mton $ / mton
2002 (*) 1.339 1.548
2001 1.446 1.582
2000 1.539 1.815
1999 1.386 1.573
1998 1.358 1.661
1997 1.599 2.276
1996 1.507 2.302
1995 1.806 2.936
1994 1.477 2.307
1993 1.139 1.914
5
 Bakr ve Alminyumun Teknik
Deerlendirilmesi

Alminyum veya Bakr plak iletkenli hava

hatlarnn, yer alt kablolarnn montaj, tesisi,
kullanlan balant paralar, ek ve kablo ular
genelde byk farkllk gstermez. Ancak
alminyum ve bakrn fizik ve mekanik zellikleri
bakmndan iki ayr metal olduu unutulmamaldr.
Aadaki izelgede, iletken ve kablolarn mterek
malzemesi olan E-Cu (Elektrolitik bakr), E-Al
(Elektrolitik Alminyum) ile baz hava hatlar ve
kablolarda da kullanlan alminyum alam AlMgSi
yumun fiziksel zellikleri bulunmaktadr.

6
 Bakr ve Alminyumun Teknik
Deerlendirilmesi

Alminyum ve Bakrn Fiziksel zellikleri

E-Cu E-Al AlMgSi
zellikler Birim
Bakr Alminyum Al Alam
zgl Arlk kg/dm3 8,9 2,7 2,7
ekme Gerilmesi
kg/mm2 450...240 180...80 310
(sert...tavl)
Kopma uzamas
% 1...35 2...35 3
(sert...tavl)
Elastisite Modl kN/mm2 120 70 70
Ergime scakl 0
C 1083 658 658
Is genleme katsays 10-6 / 0C 16,6 23,8 23,0
+20 0Cde diren s deiim
1/ 0C 0,0039 0,0040 0,0036
katsays
+20 0Cde iletkenlik IACS % 97...100 61...62 53
+20 0C de zgl diren W mm2/m 0,01786 0,02857 0,03280
7
 Bakr ve Alminyumun Teknik
Deerlendirilmesi
Cu edeeri Al (kesit)
Al zdiren Cu zdiren
Al = 0,028264 mm2/m Cu = 0,017857 mm2/m
SAl = 1,6 x SCu

Cu edeeri Al
(arlk)
Al zgl arlk Cu zgl arlk
dAl = 2,7 kg/dm3 dCu = 8,9 kg/dm3
PAl = 0,5 x PCu

8
 Bakr ve Alminyumun Teknik
Deerlendirilmesi
Bakr iletken deerleri 1 olarak kabul edilmek art ile edeer Alminyum plak yuvarlak iletkenin
fiziksel karlatrlmas
artlar Bakr A l mi n y u m
Eit Kesit 1 1
* Arlk 1 0,3
* letkenlik 1 0,625
* Akm Tama Kapasitesi 1 0,8
Eit letkenlik 1 1
* Kesit Alan 1 1,6
* ap 1 1,3
* Arlk 1 0,49
Eit Scaklk Art 1 1
* Kesit Alan 1 1,4
* ap 1 1,17
9 * Arlk 1 0,42
 Bakr edeeri ALMNYUM LETKEN
EN AZ % 50 EKONOM SALAR

Salanan ekonomi, sadece kullanc

ynnden olmayp, lke dviz ktsnda
etkilemektedir. Kullanlan alminyum ve
bakrn ham madde olarak d almla temin
edildii dnlrse, elektrik alannda
kullanlacak bakrn d alm iin gerekli
dviz miktarnn en fazla yars alminyum
d alm iin yeterli olacaktr ve lke
asndan byk bir dviz tasarrufu
gerekleecektir
10
 ve niin ALMNYUM ???
Alminyumun birim fiyat yllardr bakr
fiyatlarndan daha dktr. Yer yznde en ok
bulunan metaldir ( % 8 ).
Hafiflik nedeni ile ALMNYUM iletken ve
kablolar, BAKIR iletken ve kablolardan ok daha
dk fiyatldr.
Hava hatl tesislerde direklerin hafiflemesi,
montaj kolayl ve nakliye tesis iin ek ekonomik
avantajlar retir.
Alminyum iletkenin pratikte rastlanan ek
problemleri son 25 yldan beri tamamen
zlmtr.
11
 MYD/96-014

RGL TAM ALMNYUM LETKENLER

VE
ELK ZL RGL ALMNYUM
LETKENLER
TEKNK ARTNAMES

12
 LETKENLERN YAPISAL ZELKLER

13
 LETKENLERN YAPISAL ZELKLER

14
 DENEYLER

15
 DENEYLER

16
 DENEYLER

17
18