PAMIMILOSOPIYANG PILIPINO

UKOL SA PULITIKA AT BATAS:

ISANG PAGSIPAT
Filipino Political and Legal Philosophy: An
Analysis

JULIO RAMILLO A. MERCURIO (11695676)

Kagawaran ng Pilosopiya, Dalubhasaan ng mga Malalayang Sining
Pamantasang De La Salle
Taft Avenue, Manila
Pulitika = (Griego: )

sistema ng pagdedesisyon na kung

saan ang desisyon na nabanggit ay
ipinatutupad sa bawat bahagi (o
miyembro) ng lipunan.

Umiiral ang pulitika sa mga sumusunod na

pagkakataon:

negosasyon
paggawa ng batas
pagsasaad ng kapangyarihan
(exert of power)
pakikidigma, atbp.
I. Ano at Sino ba ang Pilipino?:
Isang Isyu ng Pagkakakilanlan

II. Sitwasyong Pulitikal ng mga Pilipino

A. Bago ang Pananakop (Pre-Conquest)
B. Mula sa Bundok Patungong Kabayanan
(Lowland Filipinos)

III. Pamahalaan o Pamathalaan:

Ang Relasyon at Tunggalian ng Simbahan at Estado

IV. Paglalagom
Ano at Sino ba ang Pilipino?:
Isang Isyu
ng Pagkakakilanlan
 Ang pagiging Pilipino, sa isang malawak na pang-
unawa, ay tumutukoy sa pagiging bahagi ng isang
bansa Pilipinas!
Ngunit ayon sa 1987 Constitution of the
Philippines, ang Pilipino ay:
Those who are citizens of the Philippines at the
time of the adoption of this Constitution;
Those whose fathers or mothers are citizens of
the Philippines;
Those born before January 17, 1973, of Filipino
mothers, who elect Philippine citizenship upon
reaching the age of majority; and
Those who are naturalized in accordance with
law.
PROBLEMA
Bago dumating ang mga mananakop na
Kastila, wala pa sa ulirat ng mga sinaunang lipi
ang pagiging bahagi ng isang bansa o
Republika.
Ni hindi pa rin umiiral noon sa kakintalan
(consciousness) ng mga Pilipino ang
damdamin at pagganap sa isang Pilipinong
paraan, at sa mas malawak na kahulugan,
bilang sagisag ng kasaysayan at mithiin ng
nagkakaisang mamamayan.
MUNTING SOLUSYON
Upang tingnan ang orihinal at purong Pilipino
ay isang maling palagay dahil ang Pilipino ay
ang bunga ng iba't-ibang historico-cultural
mixture and development.

Tingnan ang ating pagka-Pilipino mula sa

isang pluralistik na pagtingin.
Sitwasyong Pulitikal
ng mga Pilipino

A. Bago ang Pananakop

(Pre-Conquest)
1. Walang sentralisadong pangangasiwa
(centralized administration) sa bansa bago ang
pananakop, sapagkat ang kapuluan ay binubuo ng
mga kaharian (banwa o baranggay)

Kung kaya nga, ang sambahayan (household)

ay higit na binibigyang pansin kaysa
indibidwal.
Ang paghihiganti (revenge) ay isang tungkulin
para sa bawat miyembro ng sambahayan.
(lex talionis)
2. Ang mga baranggay ay umiiral sa diwa ng
bayanihan. At dahil nga maliliit ito, wala itong
makinarya gawa ng hukbo (army), pulisya
(police), hudikatura (judiciary), atbp.

Dalawang gampanin ng baranggay bilang isang

samahang pulitikal (political organization):

Pagpapanatili ng pag-iral ng komunidad sa

pamamagitan ng paglaban sa mga kaaway.

Pagpapanatili ng kaayusan (peace and order)

sa nasasakupan nito sa pamamagitan ng
pagpapahatol sa isang tagapamagitan
(mediation)
3. Pagdating sa kontrata, hindi pa ganoon kalinang
(developed) ang Pilipinas bago ang pananakop,
marahil ay dahil sa kasaganaan (abundant
resources).

Ang mga lupa ay hindi ipinagbibili, bagkus ay

ipinamamana.

Sa paglago ng ekonomiya ng sinaunang

panahon dahil sa pangangalakal, unti-unting
sumibol ang pangangailangan para sa
kontrata, pangungutang, pamamaraan ng
pagtimbang, atbp.
Sa katunayan, ang pangungutang na may
mataas na interes ay matagal nang umiiral
sa kapuluan noon pa man.
4. Pagdating naman sa mga krimen at kaparusahan
dito, kinikilala ng sinaunang Pilipinas ang kaibhan
ng krimen na nakasisira ng lipunan (gaya ng
pagpatay)
at mga krimeng pansarili. (gaya ng pakikiapid)

a. The principal prohibitions were concerned with

values of personal security and property.
b. The laws made wide distinctions on the
imposition of penalty because of the hierarchic
nature of society.
c. Sanctions were primarily in the form of monetary
fine. (But if murder = vengeance).
d. The holistic view of society did not give any
distinction between church and state. Hence,
there were no clerical privileges, neither clerical
class.
5. Ang sistema ng paglilitis (judicial system) ay unti-
unting nabuo.

Noon, ang datu bilang puno, ang siyang nagsisilbing

tagapamagitan sa mga nag-aalitan.

Kasama ng datu, ang kanyang consejo na binubuo ng

mga kalalakihang kilalang tapat at makatarungan sa
lipunan (baranggay), ay namamagitan din sa mga
usapin.

Kapag ang isang tagapamagitan ay

nakapagpapanalo ng kaso, siya ay may
kabahagi sa kabayaran (monetary fine) na
ipapataw sa nagkasala.
LAGOM-PAGSUSURI
Ang kapuluan, bago ang pananakop, ay mayroong
panlahatang pagtingin ng katotohanan (holistic view
of reality).
Kaalinsabay nito, may pagtatangi sila sa
sambahayan, higit sa indibidwal. Ito ay higit na
mapatutunayan sa kanilang batas ukol sa pag-aari.
Ang lipunan sa kapuluan bago ang pananakop ay
hierarchic.
Sa pagsibol ng kamalayan ukol sa pamamagitan
(mediation), ito ay nagpapatunay lamang na mas
binibigyang pabor ang mga sinaunang Pilipino ang
mediation kesa madugong pagresolba ng mga hindi
pagkakaunawaan.
Sitwasyong Pulitikal
ng mga Pilipino

B. Mula sa Bundok
Patungong Kabayanan
(Lowland Filipinos)
Ang mga sinaunang Pilipino ay namuhay ng
kaulad ng mga katutubo sa kabundukan.
Ngunit, nagkaroon ng pagbabago noong
panahon ng mga Kastila sapagkat mula sa
pagiging food-gatherers, ninais ng mga
Kastilang prayle na tumira sila sa mga
reducciones

Kasama ng bagong istrukturang ito ang

pamamahalang Kastila at iba pang institusyong
Kanluranin tulad ng batas, paaralan, atbp.
Sa pagdating ng mga Amerikano, pinagtibay
nila ang mga sinimulan ng mga Kastila. At ang
mga ito ay nanatili magpa-hanggang ngayon.

Sa paglago ng mga Pilipino mula kabundukan

patungong kabayanan, tatlong (3) tema ang
namukod tangi:
ang batas bilang malawak at buo
(law as broad or holistic)
ang batas bilang pansarili
(law as personal)
mga lunas (remedies)
ANG BATAS BILANG MALAWAK AT BUO
Ayon kay Silliman (1982), ang mga Cebuano ay may
natatanging pagtingin sa batas. Ito ay may tatlong
bahagdan (levels):

balaud sa Ginoo (law of God)

balaud sa yuta (existing civil laws)
pamatasan (customary law)
Pagdating sa balaud sa Ginoo, ang mga paglabag ay
sinisipat din bilang pagkakamali at kasalanan (sala).
Ngunit dapat maunawaan ang ang sala ay
nauunawaan din bilang pagkukulang o hindi
sinasadyang pagkakamali.
ANG BATAS BILANG MALAWAK AT BUO
Sa ganitong pag-iisip din naman, kung halimbawang
kulang ang parusang ipinataw ng balaud sa yuta,
naandoon pa rin ang pag-asa na sila ay ipaghihiganti
ng Ginoo (banal na ganti [divine retibution]) sa
pamamagitan ng gaba (negative karma).

Ganoon din naman, ang kakulangan ng hustisyang

sibil ang siyang nagbubunsod para sa mga biktima o
dehado sa hingi ang tulong ng kulam (barang).

Dahil ang kalikasan ng mga kaso na dinudulog sa

isang mambabarang ay may kahalintulad sa mga
inihahain sa hukuman, itinutuing ng mambabarang
ang kanyang sarili bilang isang supra-legal na
instrumento para makamit ang katarungan.
ANG BATAS BILANG PANSARILI
Itinuturing ng mga Cebuano ang karamihan ng mga
krimen bilang personal kesa pampubliko. Ang mga
katulad nito ay mga krimen laban sa dangal at
reputasyon. Gayundin ang pagpatay at pakikipag-
away.

Dahil hierarchic ang natura ng lipunan sa Pilipinas,

itinuturing ng mga Cebuano na may double
standard sa pagpapatupad ng batas may batas
para sa mayaman, at may bukod na batas para sa
mga mahihirap.

At dahil hindi perpekto ang batas, hindi maiiwasan

na nag mga mahihirap ay humingi ng katarungan
mula sa mga mambabarang.
MGA LUNAS
Ang nais ng mga Cebuano gayundin siguro ng halos
lahat ng Pilipino ay ang muling pagbabalik sa
orihinal na estado bago pa man nagawa ang
pagkakamali (uli). Bahagi ng paniniwalang ito ay ang
pagsipat-moral (moral tenet) na walang sinuman ang
dapat mapag-iwanan (be put at a loss) dahil sa
pag-uugali o gawa ng iba.

Mauunawaan natin itong higit gamit ang mga salitang

mahay (T. panghihinayang) at ulaw (T. hiya).
MAHAY AT ULAW
Pinag-aral ni Ginoong A ang isang ulila (B).
Makatapos ang mahabang panahon, naging
matagumpay sa buhay si B, habang nagkaroon
naman ng problema sa pananalapi si Ginoong A.
Kaya lang, nakalimutan na ni B si Ginoong A.

Kung kaya nga, inilahad ni Ginoong A ang kanyang

mahay (panghihinayang) kay Binibining C na
matalik na kaibigan ni B, dahil para sa kanya,
napakawalang utang na loob ni B.

Nilapitan naman ni Binibining C si B at sinabihan

siya na suklian ang kabutihang loob ni Ginoong A,
sa pamamagitan ng pagtulong dito lalo na sa
ganitong sitwasyon.
MAHAY AT ULAW
Mahay is a negative sanction. It is between
ulaw (shame, hiya) and gaba (divine
retribution).
Mahay occrus only with acquaintances; it does not
occur with strangers.

Iniiwasan ng mga tao na maging tuon (object) ng

pagmahay dahil walang tao na gustong maging
unpopular, censured, o ostracized.

Gumagawa ng paraan ang mga Pilipino na ayusin ang

gusot sa isang diplomatiko at hindi tahasang
(indirect) pamamaraan.
PAGSALIG SA ISANG MAPAYAPANG PAKIKIPAG-AYOS
HIGIT SA MADUGONG TUNGGALIAN
Kaugnay ng ideya ng mahay, maraming Pilipino
ang higit na nagnanais na ayusin ang anumang
gusot sa isang mapayapang paraan. At ito ay
pangitang-pangita sa pagdulog sa isang
tagapamagitan (mediator). Ito ay dahil sa
ating pagkakaroon ng pagpapahalagang
personalistik (personalistic values).

Ang husay ay isang salitang Bisaya na may

kahulugang pamamagitan (mediation). Ang
paggamit ng husay ay nangangahulugang
pagpapanatili ng kaayusan (preservation of
harmony).
PAGSALIG SA ISANG MAPAYAPANG PAKIKIPAG-AYOS
HIGIT SA MADUGONG TUNGGALIAN
Bakit mas binibigyang pansin ang
pamamagitan sa paglilitis (litigation)?

mas nakakatipid ng pera at oras

nagbubukas ito ng tulay para magkaayos

Ang puno at ugat ng pamamagitan ay mabuting

ugnayan (mutual understanding)
Pamahalaan o Pamathalaan:
Ang Relasyon at Tunggalian
ng Simbahan at Estado
TALONG (3) MODELO NG RELASYONG
SIMBAHAN-PAMAHALAAN
1. SACRED HETERONOMY

BANAL

PUSONG
TALONG (3) MODELO NG RELASYONG
SIMBAHAN-PAMAHALAAN
2. PROFANE AUTONOMY

PUSONG

PUSONG BANAL

BANAL
TALONG (3) MODELO NG RELASYONG
SIMBAHAN-PAMAHALAAN
3. THEANDRIC ONTONOMY

BANAL

PUSONG
PAMAHALAAN KONTRA PAMATHALAAN
PAMAHALAAN PAMATHALAAN
Concerned with the
individuals personal
Rests on public
development and
administration, that is, to
discipline. It is
address the concerns of the
essentially non-
state and the body politic
governmental. Program
STRUCTURE of action is creative
Normal program of action
consolidation.
revolved around
proprietary subdivisions.
Beneficiaries are those
Beneficiaries are
who have internalized
traditional politicians
the discipline of
kapang-arian
PAMAHALAAN KONTRA PAMATHALAAN
PAMAHALAAN PAMATHALAAN
Political agenda rests
on self-discipline
(sariling pamamathala)
It is conscious in the
Political agenda is honed in
sharing of creativity in
the consciousness of power
the process of co-
POLITICAL creation.
Aligns all its property
AGENDA investments toward
Strives towards
commercial profits and
wholeness, unity,
monetary gain
solidarity and
culminates in
existential Bathala-
hood
PAMAHALAAN KONTRA PAMATHALAAN
PAMAHALAAN PAMATHALAAN
Creative sharing is
expressed in
Gravitates towards constructive
domination, invasion and conservation and
suppression. sustenance.

Price manipulation of Recognized personal

POWER
market forces esteem, respect and
BIAS love.
Fueled by palakasan
(positioning and patronage) Motive force is reason,
as dispensed by political integrity, indigeneity,
stake nationalism as
internalized by
supreme unity.
PAMAHALAAN KONTRA PAMATHALAAN
PAMAHALAAN
LAW Law of Might is Right
Agenda slides towards
PREFERRED
repressive militarization
ACTIVITIES and industry of arms
PAMATHALAAN
Contemplatively
content with the laws
of nature
Preferred activities are
science and research
to be able to apply the
laws of nature to the
task of co-creation
with Bathala.
Paglalagom
Ang mga batas ukol sa kaugalian (custom law) ay
sinusuri ayon sa pangangailangan ng lipunan. Ito ay
dapat umaagapay sa pag-unlad ng lipunan at ng
kultura nito.

Ninanais ng mga batas ukol sa kaugalian na

mapayapang ayusin ang mga hindi pagkakaunaawaan
upang hindi na ito humantong sa isang madugong
tunggalian (o paglilitis). Sapagkat kung minsan, imbis
na maayos ay lalong nagkakagulo pa.

Ang Pilipinas bago ang pananakop ay mayroong

malawak na pagtingin sa katotohanan (reality). Hindi
ito tumitingin sa duwalismo ng banal at pusong.
Kaugnay din nito, mas binibigyang halaga (o higit na
pagsandig) ang sambahayan (household) higit sa
indibidwal. Ito ay kaiba sa pilosophiyang Kanluranin.

Ang pagkapangunahin (primacy) ng sambahayan sa

indibidwal ay nakikita sa ibat-ibang kahihinatnang
legal (legal consequences) tulad ng mga usapin sa
mana at ari-arian.

Sa usapin naman kung anong modelo ng pamahalaan

ang karapat-dapat umiral sa Pilipinas, ating
iminumungkahi na ito ay maging theandric.
Sapagkat, kahit yaman na ang Bansa at Estado ay
magkabukod at may sadyang gampanin sa lipunan,
higit na kapaki-pakinabang at mabunga ang aktibong
pakikipagtulungan o damayan ng Bansa at Estado.
TALA-SANGGUNIAN

Gorospe, V. (1988). Filipino Values Revisited. Manila:

National Bookstore, Inc.
Mercado, L. (2006). Political and Legal Philosophies.
Manila: Logos Publications, Inc.
Silliman, K. (1983). The Cebuano Filipinos Concept of
Justice found in Solidarity 3.

Notes in Administrative Law by J. Mercurio