Bilimsel Aratrma Yntemleri

Gzlem ve Grme

Hazrlayanlar

Yrd.Do.Dr ehnaz Baltac Gktalay

1
 GZLEM

Gzlem: Aratrmada ihtiya duyulan verilerin insan,

toplum ya da doa gibi hedeflere odaklanlarak plak gzle
ya da bir ara kullanlarak izlenmesi suretiyle, toplanmas
srecini tanmlar.

2
GZLEM-2

Gzlem ynteminin avantajlar

Szel olmayan davranlarn da

gzlemlenmesi.
Doal ortamda gzlemlenmesi,
yapaylk unsurlarnn dier yntemlere
gre daha az olmas .
Zaman snrnn olmamas gibi

3
GZLEM-3

Yntemin balca dezavantajlar

Gzlemcinin etkisinin dier yntemlere

gre daha fazla olmas,
Zaman kaybnn yaanmas,
Gzlemin kontrol edilmesinin g olmas,
Gzleme ilikin verilerin saysallatrlmas,
rneklemin snrl sayda olmas ifade
edilebilir.
4
GZLEMN SINIFLANDIRILMASI

Gzlem yntemi, bilgi toplamak iin

gzlemin nceden
Yaplandrlma durumu
Katlmc rol
gibi iki farkl lte gre
snflandrlmaktadr.

5
YAPILANDIRILMA DURUMU

Yaplandrlm Gzlem

Yaplandrlmam Gzlem

6
KATILIMCI ROL

Gzlem durumundaki gzlemcinin bir

rol stlenmesi ve bu rolde katlmn ne
kadar olacan belli olmasn ieren bir
yntemdir.

Katlmc Gzlem
Tam katlmc
Gzlemci olarak katlmc
Katlmc olunmayan gzlem
Katlmc olarak gzlemci
Etkisiz gzlemci
7
Katlmc Gzlemin Aamalar

Balang: Gzleme balamadan nce en

nemli alma aratrma sorularndan
"nasl", "ne" ve "niin" sorular arasnda
ayrm yapmaktr.
Bilgi toplama: Bilgi veren kiilerin
anlattklar toplanr.
Katlmc gzlemin kaydedilmesi:
Katlmc gzlemde gzlemlerin
kaydedilmesinde farkl yntemler
kullanmak mmkndr, ilerinde en ok
tercih edilen yntem ise not almadr.
8
Katlmc Gzlemde Oluabilecek nyarglar

Seici dikkat: Katlmc gzlemde temel ama,

dikkati yaygn ve eit miktarda datmak iin aba
iinde olunmaldr.

Seici kodlama: Beklentiler kanlmaz olarak

grlenlere renk katar ve karlnda bunun
kodlanmasn ve yorumlanmasn etkiler.

Seici bellek: Bir anlatm bilgisinin yazlmas iin

olaydan sonra ne kadar uzun sure beklenirse doruluk
ve tamlk asndan bu bilgiler o kadar zayf olacaktr.

Kiileraras etkenler: Katlmc gzlemin ilk

aamasnda baz grup yeleri ile iletiim kurulabilir.

9
Kodlama Sistemi

Kodlama, bilgi toplama amacyla kullanlmas ve

gzlemin yaplandrlmas iin nemli bir aratr.
Kodlama sistemini olutururken ok geni bir
erevede bakmak mmkndr.

Aratrmaclara rnek tekil etmesi amacyla aadaki

snflandrma verilmitir:

Szl olmayan davranlar

Uzamsal (Spatlal) davranlar
Dilbililimsel dndaki (Extra-linguJstic) davranlar
Dilbilimsel (Linguistic) davranlar
10
Kodlama Sistemi-2

Kodlama sistemini olutururken kontrol

listelerinden yararlanlmakta ve
kaydedilmesi istenen davranlardan
kategoriler oluturularak kullanlmaktadr.
Bu kategorilerin aratrma sorusunu
cevaplama iin anlaml olmas ve
gzlenebilmesi hedeflenmelidir

11
 GRME

Grme, en az iki kii arasnda szl olarak srdrlen

bir iletiim srecidir.

Grme, olduka esnek bir aratrma aracdr. Bu ara,

aratrma srecinin her basamanda kullanlabilir.

Grmeler, anket ve gzlem gibi birok yntemle

birletirilerek de kullanlabilir.

Grme, btn aratrma yntemlerinde olduu gibi

hatalara ve kiisel eilimlere aktr.

Grmede gvenilir ve geerli sonular elde etmenin

zorluu vardr.
12
Grme tekniinin avantajlar;

Grmeler aratrma srecinin herhangi bir

aamasnda kullanlabilmesi

Grmecinin hazr olacandan katlmclarn

sorularn annda cevaplandrabilmesi ve karmak
ynergelerin grmeci tarafndan anlalr klnmas

Grmelerin, grmeci ile katlmclar arasndaki

ibirliinde en etkili yol olmas

Grmeci ile katlmclar arasnda gven ve dostluk

kurutmas ile karmak ve hassas konularn ifade
edilebilmesi gibi avantajlarndan sz edilebilir.
13
Grme tekniinin dezavantajlar

Grmecinin eitilmesinin ve hazrlanmasnn

zaman almas,

Tanmann, dosta iliki kurabilmenin ve

analizlerdeki veri younluunun zaman
almas,

Grmecinin grn, konumas,

beklentileri, grme tipi/eidi,

Grmecinin grlen kii ile ayak

uydurmak durumunda kalmas,

14
Grmenin Snflandrlmas

Yaplandrlm grmeler,
Yaplandrlmam grmeler,
Yar yaplandrlm grmeler,
Etnografik grmeler
Odak grup grmeleri

15
Grme ncesi Hazrlk Aamalar

1- Genel ve zel amal aratrma

sorularna karar vermek
2- Grme sorularn tasarlamak
a.lgili olma
b.Uygun katlmclarn seimi
c.Cevaplama kolayl
3- Sorular sralamak

16
Grme ncesi Hazrlk Aamalar

4- Sre ihtiyalarm dnmek;

Grlen kii hi kendi ile eliti mi?
Grlen kiinin beden dili nasld? Ne zaman
deiti?
Grlen kiinin konumas nasld? Yava/hzl,
yumuak/sert, Net/kark, basit/karmak...

5 - Giri ve kapanlar hazrlamak

6- Grlen kiilerin kaytlar iin
hazrlanmak
7- Grme formu iin pilot test yapmak

17
Grme Sreci

Brewerton ve Millward a grme sreci:

Grmeyi nceden hazrlayp deneyin
Tutarllk iin tasarm
Grme yaplan kiiyi rahatlatn
Dosta iliki kurun
Gizlilii temin edin ve grmeyi kesmeleri
nleyin
Mmkn olduunca gemi bilgileri edinin
Kontrol elinizde bulundurun
Her soru iin maksimum cevab aln
Kiisel ynlendirmelerden kann
Yansz olun
Duyarl olun 18
Grme Annda Yaplmas Gerekenler

Grlen kiilerin dncelerini ifade

etmelerini salayan baz yntemler:

Aklama
Yanstma
Cesaretlendirme
Yorum
Tevik etme
zet

19
Grmenin Gvenilirliini Kstlayabilecek
Grmeci zellikleri

Hazrlksz grmeci,
ok konuan grmeci
Tartmac grmeci
Ynlendirici soru soran grmeci
Kstl soru soran grmeci
Karmak dil kullanan grmeci
Arkada canls grmeci
ekingen grmeci
Ynetici grmeci
Grmeyi sonlandrma
Not tutma

20
Grme Verilerinin Analiz Edilmesi

Grme verilerinin analizindeki ama, elde

edilen grme berileri la aratrma konusunu
kaynatrmaktr.

Grme Verilerinin Analizi yaplrken

gz nnde bulundurulmas gerekenler:
Grme verileri aratrma hipotezlerini
destekliyor mu/eliiyor mu?
Grme verileri aratrma sorusuna ilikin
literatr destekliyor
mu?
Her bir grlen kiinin syledikleri makaleler
ile eliiyor mu? Bunun anlam nedir?

21
Grme Verilerinin Analiz Edilmesi(2)

Dier yaplan benzeri grmeleri destekliyor

mu?
Her grmenin anlatmak istedii byk
resim.'ana tema nedir? Aratrma ile balants
var mdr?
Farkl grmeler ile karlatrldnda sre
nasld?

Tm paragraf zetleyecek ksa cmlelere

ulalyorsa, cmlelerin paragrafn iinde yer
almas salanr.
Grler uzun cmleler (2 veya 3den fazla)
halinde ise ayr paragraflarda verilir

22
Gzlem ve Grmede Geerlik ve Gvenirlik

Geerlilii ve gvenirlii kontrol etme ve gelitirme

ynelik yaplacak ilemler:

Veri elde etmek iin eitli aralar kullanma.

Gzlemleri ve grmeleri yaparken kiisel
dnceleri kaydetme.
Sonularn ve karmlarn dayanak notlarn
belgeleme.
Mmkn ve uygun olduunda ses ve video
kaytlarndan yararlanma
Bireylerle birden fazla grme yapma
Konuya ilikin ortam ya da durumu bir sre
gzlemleme
23