GRUP LETM VE RGT

LETM

GRUP KAVRAMI
nsanlar

yaamlarn
toplum
iinde
srdrrler. Toplum iinde bulunduumuz
ilikiler btndr.
Bu ilikiler, ounlukla bir toplumsal yap
iinde
toplumsal
gruplar
araclyla
gerekleir.
Birey kendi gereksinimlerini karlamak ve
yaamn
devam
ettirebilmek
iin
bakalarnn
yardmna,
desteine
ve
ibirliine
gereksinim
duyar
ve
bu
gereksinimini karlayabilmek iin bir gruba
dahil olur.
Herkes gnn bir ya da birden fazla grup

Genel olarak grup, yap ve bykl ok

deiik olabilen says az ya da pek ok

insanlardan
olumu
birlikleri
ifade
etmektedir.
Daha zel bir tanmla grup, ortak ama ve
hedefi olan insanlarn hedeflerine ulamak
iin birbirleriyle etkileimli, birbirlerine
baml, birbirlerinin farknda olan ve
kendilerini bir grup olarak gren en az
insandan oluan topluluktur (Renz ve Greg,
2000).
3

Bir oluumu grup olarak

nitelendirebilmek iin 4 temel kavram:
Grup

yelerinin says: Bir topluluun

grup olarak atfedilmesi iin grubun en az 3
kiiden olumas gerekir. Grubun bykl
ile ilgili bir st limit yoktur fakat 7 kiiden
sonras iin grubun alt gruplara ayrlaca
ve grupta bir lider ihtiyacnn doacana
dair grler vardr.
Etkileim: Grup yeleri arasndaki iliki ve
iletiim yani etkileim grubu topluluktan
ayran temel bir zelliktir.
4

Ortak

ama: Grup, bir ok alanda

ortaklklar zerine kurulmaktadr. Grubu
oluturan
bireyler,
bu
ortak
ama
dorultusunda hareket ederler.

Birbirine

bamllk: Ulalmak istenen

hedeflerin varl; kiilerin i birlii ve
dayanma iinde olmalarn gerektirir.
Gruptaki her bir birey, bir dier bireye ortak
amac gerekletirebilmek iin bamldr.

Bykl

ne olursa olsun, bir grup

olutuunda yeler aras rol ve stat
farkllamas ve iblm gerekleir, lider
belirir ve grup normu biimlenir.
Ayrca
tm
gruplarda,
amalarn
gerekletirilmesine
ilikin
kararlarn
alnmas ve/ya da etkinliklerin yaplmas
zorunluluu vardr.
Ama
birlii,
etkileim
ve
birbirine
bamllk grup olmann temel koullardr.
Ancak, grubu grup yapan baka zellikler
de vardr. Bu zellikleri yle sralayabiliriz
(Beebe ve Masterson, 2009):

Grubun ortak deer ve normlar vardr, grup yelerinin

bu deer ve normlar dorultusunda hareket etmesi

beklenir.
Gruptaki her bireyin, teki insanlara gre belli bir yeri
(stat) ve bu yerin gerektirdii bir ii (rol) vardr.
Grup, yn ya da kalabala gre grece bir sreklilie
sahiptir. Karlkl iliki iinde bulunan grup yeleri,
ortak amalarn gerekletirdiklerinde dalabilir ya
da yeni ortak amalar dorultusunda yeni gruplar
oluturabilirler.
Grubun kendine zg bir kimlii vardr ve bu kimlik
grup yelerinde grup bilincini oluturur.
Grup yelerinde aidiyet duygusu vardr.
7

Gruba Katlmn Nedenleri

nsanlar

bazen kendiliinden bir grubun yesi

olabilir. Bir aile iinde dnyaya gelen ocuk, o
ailenin (aile grubunun) yesi olur.
Bazen de grup yesi olmak kiinin isteine baldr.
Bir bireyin bir gruba dahil olma isteinin altnda
yatan en temel neden, grubun bireyin tek bana
karlayamayaca gereksinimlerini karlamasdr.
Bu gereksinimler, fiziksel ve psikolojik olmak zere
iki temel kategoriye ayrlr. Bireyin ihtiyalar
zerine alan Schutz ve Festingerin kuramlar
psikolojik nedenleri aklarken, Maslowun kuram
hem
fiziksel
hem
de
psikolojik
nedenleri
aklamaktadr.
8

Schutz
Schutz, bireyin bir gruba dahil olma isteinin

altnda yatan psikolojik ihtiyalar dahil edilme

ihtiyac, kontrol ihtiyac ve sevgi, efkat ihtiyac
olarak tanmlamaktadr. Schutza gre bu
ihtiya, bireyden dierlerine, dierlerinden
bireye doru olmak zere iki ynldr. yle ki
birey hem dierleri tarafndan dahil edilme hem
de dierlerini dahil etme; hem dierlerini
kontrol etme hem de dierleri tarafndan kontrol
edilme; hem dierlerini sevme hem de dierleri
tarafndan sevilme ihtiyac duyar ve birey bu
ihtiyalarn tatmin etmek iin bir gruba katlr.
9

Festinger
Festinger

ise bireyin, kendini dierleriyle karlatrma

ihtiyacn gidermek adna bir gruba dahil olmak istediini
savunur. nsanlarn gr ve yeteneklerini deerlendirme
gdsne sahip olduklar, bunun iin dier insanlarn gr
ve
yetenekleriyle
kendilerininkini
karlatrdklar
varsaymndan
hareket
eden
Festingerin
sosyal
karlatrma kuram adn verdii kuramna gre, insanlarda;
kendilerini ve kendi zelliklerini (fikirlerini, yeteneklerini,
gelimelerini vb.) deerlendirme ynnde, doutan gelen
bir eilim bulunmaktadr. nsanlar bu deerlendirmeye ilikin
objektif bir bilgiye ulamalar mmkn olmad zaman,
kendilerini
kendilerine
benzeyen
bakalaryla
karlatrmay tercih etmektedirler. Yeteneklerini ve dier
zelliklerini srekli gelitirmek ynnde bir bask hisseden
bireyler, bunun bir sonucu olarak, karlatrma yaptklar
bireylerden daha iyi olma ynnde aba sarf ederler.

10

Maslow
Maslow,

insan ihtiyalarn be temel

kategoride incelemi, ihtiyalar hiyerarik
olarak ele alm ve insann en alttaki
ihtiyalarn karlanmasnn ardndan bir
stteki
ihtiyalar
kategorisine
doru
yneldiini sylemitir.

11

12

Grup Oluumunun
Aamalar

13

GRUP LETM
Gruptan sz edebilmek iin insanlarn bir arada

veya yan yana bulunmalar yeterli deildir;

aralarnda bir etkileim veya iletiim de mutlaka
bulunmaldr.
Gruplar iletiimlerini yz yze kurabilecekleri gibi,
iletiim teknolojileri araclyla da kurabilirler.
Grup iletiimi, grup ii ilikileri dzenleyen, grubu
koordine eden ve grup normlarn belirleyip yayan
bir iletiim trdr. Bu sayede bireyler arasnda
koordinasyon salanmakta, otorite ve normlar
tanmlanmakta,
evreyle
veri
alverii
gerekletirilmektedir.
14

Grup

iletiimini etkileyen en nemli faktr

grubun zellikleridir.
Grubun zelliklerine gre kendine has iletiim
yaps oluur ve grup yeleri iinde yer aldklar
bu yapya ters dmemek iin zorunluluu olan
veya olmayan iletiim kurallarna ve biimine
uymaya zen gsterirler.
Gruplar farkl alardan incelendiinde farkl
trlere ayrlsa da insani ilikiler ve iletiimin
gereklemesi baz alndnda birincil ve
ikincil gruplar olmak zere ikiye ayrlr.
15

Birincil grubun amac belli tek veya birka amac

gerekletirmeye ynelik deildir; onun yerine

bireylerin toplam yaamyla ilgili olarak destek ve
anlay temeli zerine kurulmutur. Bu nedenle
birincil gruplarda ilikiler kiisel ve senli benli
gerekleir. Gnlk yaamda insanlar ayn zamanda
ikincil gruplarda yer alrlar.
kincil gruplar geicidir; amalar deiir; yaplar ve
rolleri geveke tanmlanmtr; birincil amalar belli
bir grevi tamamlamak deildir; paylalan eylem
veya badan geerek ortak tatmine ulamaktr.
kincil gruplarda say genellikle daha fazladr; iliki
kiisel, yakn iliki deil, resmi sizli bizli ilikilerdir.
16

Aile,

arkadalar, akranlar, komular gibi

gruplardan oluan birincil gruplarda,
ilikiler iten, yakn, kiiseldir.
Bireyin kiiliinin, birok ynyle iletiime
girmesi,
birincil
ilikilerin
kurulmasn
kolaylatrmaktadr.
Bu
gruplarda
yelerin
her
birinin,
zntleri, neeleri baar ve baarszlklar
tm grup yelerinin ilgi alanna girer.

17

kincil gruplarda ilikiler, resmi ve yarar salamay

n plana alan bir nitelik tamaktadr. Organizasyon

iindeki i gruplar, sendikalar, dernekler, resmi
devlet daireleri ikincil gruplara rnek gsterilebilir.
kincil gruplarda, kiilerin ye olarak nemi, grupta
stlendii grevlerle snrldr. Birincil gruplarda
kiilerin ihtiyalarnn giderilmesi n plna
alnrken, ikincil gruplarda grevin ne denli iyi
yapld birinci plana alnmaktadr. Bireyler
asndan nemli olan stlenilen baz grevleri
yerine getirmektir. likiler, duygulara deil akla
dayal kar ilikileridir.
18

kincil gruplarda iletiim yaps

be farkl modelle aklanabilir:
Merkezi model
Y Modeli
Zincir Modeli
Daire Modeli
Serbest Model

19

Merkezi model

20

Y Modeli

Y Modeli: Merkezi modelden sonra

merkezileme derecesi en yksek

grup iletiim modelini oluturur.
Daha az saydaki iletiim kanalna
sahip olan bu modelde, nderlik
tatmini, merkezileme derecesi ve
hz ok yksek, kiisel tatmin ve
doruluk derecesi yksek, grup
tatmini ile haberleme kanal says
ise dktr.

21

Zincir Modeli

22

Daire Modeli

23

Serbest Model

24

Bu iletiim modellerinde aklanan iletiim ekilleri, grup

yelerinin grupta bulunmak ve i yapmaktan duyduu

tatmini de etkilemektedir.
Merkezi yapl gruplarda lider konumundaki merkezi kii,
byk tatmin salarken, dier (kenardaki) yeler ise pek
fazla tatmin olmazlar.
Merkezi olmayan gruplarda ise, hemen hemen tm yeler
daha fazla tatmin duyarlar. nk grup merkezkalatka
her yenin iletiim yoluyla grup karar (ve faaliyeti) ne
katlma olana artmaktadr. Bilindii gibi kararlara veya
ynetime katlma, kiilerin gdlenmesi (motive edilmesi) ve
tatmininde nemli bir aratr.
Ksaca, merkezi yapl gruplardan merkezka gruplara
gidildike yelerin tatmin dzeyi artmaktadr. Ancak bu
tatmin yelerin bireysel ihtiya, zellik ve motivasyonlarna
da baldr.
25

RGT KAVRAMI
rgt,

26

bir grup insann, bir i blm

ierisinde, otorite ve sorumluluk hiyerarisi
altnda,
belirli
bir
ortak
amac
gerekletirmek amacyla oluturduklar,
aklc, planl ve egdml bir yaplanmadr.
rgtn oluumu insanlarn varlna bal
bulunduu gibi, insanlarda amalarn
gerekletirmek
iin
rgte
dayanmaktadrlar.
Fakat
ayn
zamanda
rgt,
kendini
oluturan insanlarn toplamndan farkl bir
oluumdur.

RGT LETM
rgt ii haber ve bilgilerin yaylmasna olanak

salayan rgt ii iletiim, kiiler ve sreler

arasnda bir kpr vazifesi de grmektedir.
rgtlerin ak sistem anlay erevesinde
ileyen
yaplar
olduu
dnldnde
iletiimsiz kalan rgtlerin yaayamayacan
sylemek mmkn olabilmektedir.
rgtte alanlarn genel olarak iletiim
ihtiyac iinde olduklar sylenebilir. rgtn ne
yne doru gittiini, oraya nasl ulalacan ve
en nemlisi btn bunlarn kendileri iin ne
anlama geldiini bilmek isterler.
27

rgt i letiimin nemi

Ynetime karar almada ihtiya duyulan bilgiyi elde

etme imkan sunar.

Yneticilerin ald kararlarn alanlar tarafndan
alglanmas ve uygulamaya dntrlmesini
salar.
alanlarn rgte balln artrarak, mteri
hizmetlerinin iyilemesini salar.
tatmini, motivasyon, rgtsel ballk gibi
alanlarn davranlar zerinde olumlu etkiler
yaratarak rgtsel performans arttrr.
alanlarn paylam duygusunu arttrr.
ortamndaki srtme ve basklar azaltr.
28

rgtsel faaliyetlerin istikrar ve i birlii

iinde gereklemesine katkda bulunur.

rgtsel deiime kar gven oluturur ve
deiim srecini hzlandrr.
Daha az hata yaplmasna ve sonuta
giderlerin azalmasna imkan tanr.
Karll ve etkinlii artrr.
Stratejik
planlarn
etkin
bir
ekilde
uygulanabilmesinde nemli bir faktrdr.

29

rgt i letiim Biimleri

Brokratik letiim: Bu iletiim biiminde

rgtler hedef gruplarna bilgi vermedikleri

gibi onlardan da bilgi almamaktadrlar. Bu
tip iletiim daha ok brokratik rgtlerde
uygulanmaktadr.
Maniplatif
letiim:
Bu
iletiim
biiminde hedef grupla bilgi al verii
yapld gibi bir grnm yanstlmaya
allmaktadr. Oysa alnp verilen bilgiler
sadece seilmi bilgilerdir. Bu iletiim
biiminde ama bir eit propagandadr.
30

Demokratik letiim: Akla dayanan bir

iletiim biimidir. rgt hedef grubuna doru

bilgiyi iletmeye hazrdr ve iletmektedir. Hedef
gruptan da bilgi alnarak deerlendirilmesi
yaplmaktadr.
Orantsz letiim: Bu iletiim biimi rgt
bilgilendirmeye hazr olduu halde, kamuoyu
hakknda hi bilgi alamad ya da youn
biimde kamuoyu aratrlmasna ramen elde
edilen bilgilerin deerlendirilip bir sonuca
varlamad durumlarda gereklemektedir.
31

rgtsel iletiim yapsal adan ele

alndnda ise biimsel ve biimsel
olmayan iletiim trleri karmza
kmaktadr:
Biimsel iletiim, rgtte rgtsel kurallar

dorultusunda
gerekletirilen,
rgt
yelerinin
kiiliklerinden
soyutlanm,
statler aras bir iletiim trdr.
Biimsel olmayan iletiim ise alanlarn
oluturduklar biimsel olmayan gruplar ve
bu gruplar arasnda gerekleen kiiler
aras bir iletiimdir.

32

Biimsel letiim
Organizasyonlarda

biimsel iletiim
ynde akmaktadr. Bunlar; dikey, yatay ve
apraz ak yndr.

Dikey iletiim kavram organizasyonlarda

farkl
kademelerde
grev
yapan
igrenlerin rgtsel yap ve politikalar ile
ilgili olarak yukardan aaya (hiyerarik
stten hiyerarik alta) ve aadan yukarya
(hiyerarik alttan hiyerarik ste) doru
kurmu olduklar iletiim biimini ifade eder.
33

rgtlerde yatay iletiim, eit veya benzer

statye sahip olan birimler ve kiiler

arasnda kurulur. Yatay iletiim fonksiyonel
ilikilerden kaynaklanmaktadr.
rgtsel

arasnda
iletiimdir

34

hiyerarinin farkl kademeleri

kurulan iletiim ise apraz

Biimsel Olmayan letiim

Her

rgtte biimsel (formal) iletiim sistemi

bulunmakla beraber, dedikodu olarak bilinen ve
yn ok net belirlenemeyen biimsel olmayan
(informal) iletiim sistemi de bulunmaktadr.
Biimsel
olmayan iletiim, rgtteki yetkili
herhangi bir kii ya da kurum tarafndan
rgtlenmeyen iletiim biimidir.
rgtte
iletiim genellikle biimsel ekilde
srdrlmekle beraber, biimsel olmayan iletiim,
bazen ileri hzlandrmak ve etkinlii ykseltmek,
bazen de rgt alanlarn arasndaki kiisel
yaknlk ve etkileimler sonucu ortaya kmaktadr.
35

Sylenti ve dedikodular rgtte biimsel iletiim

kanallarndan daha etkilidir ve daha hzl alr.

alanlar iletmeyle ilgili haberleri ncelikle
biimsel olmayan kanallardan renirler. Ayn
haber biimsel kanallardan iletilinceye kadar artk
eski bir haber konumuna der.
rnein bir yneticinin istifa ya da kovulma haberi
30 dakika iinde tm rgte yaylabilir. rgtte
kan sylentilerin yaklak drtte dorudur.
alanlar bunlara inanrlar. Bununla beraber
sklkla
mesajlar
arptlabilir
veya
yanl
anlalabilir.
36

rgt

lehine ya da aleyhine olsun, resmi

olmayan iletiimin olduka etkilidir.
Bu nedenle yneticiler, resmi olmayan iletiimin
etkililiini rgt lehine evirerek kullanmak
durumundadrlar.
Yneticiler
bu
mekanizmay
kullanarak
dedikodunun kt sonularndan rgtlerini
korurken, alanlara iletilmek istenen bilgileri
en ksa srede ve doru olarak iletebileceklerdir.
Aksi durumda resmi olmayan iletiim rgt
aleyhine alacaktr.
37

Bu nedenle rgt ii iletiimin etkili ve

baarl klnmas iin resmi iletiim kanallar

ile birlikte resmi olmayan iletiim kanallar
da
tercih
edilerek
gelitirilmeli
ve
desteklenmelidir.
Yneticilerin bu konuda yapabilecekleri u

ekilde zetlenebilir:

38

Yneticilerin resmi olmayan iletiim kanallarn

kullanabilmesi, i ortamnda alanlarla scak

ilikiler kurmasna baldr. ortamnda
alanlar arasna karan, onlarla sohbet eden
ve dertlerini dinleyen yneticilerin resmi
olmayan haberlere ulamas ya da bu kanallar
kullanmas daha kolay olacaktr. Ancak
yneticilerin bu noktada alanlardan bilgi
topluyor havas yaratmamas ve samimi
olmas nemlidir. Aksi halde bu kanallarn
tamamen kapanmasna neden olabilir.
39

Yneticiler, alma saatleri dnda kokteyl,

akam ay, piknik vb. sosyal aktiviteler tertip

ederek,
resmi
olmayan
olarak
zaten
konuulmakta ve tartlmakta olan ile ilgili
konularn daha rahat konuabilecei bir ortam
oluturmaldr. Bunun iin samimi bir ortamn
varl ok nemlidir. alanlara, dedikodu
ettikleri eklindeki bir bak hissettirmek
yerine, kiilere ve rgte zarar verebilecek
sylenti
ve
konumalarn
ktlnn
hissettirilmesi, bu mekanizmann verecei
zararlar nlemesi asndan nemlidir.
40

Yneticilerin,

zaman zaman alanlar

arasna kararak bizzat onlarla konumas,
gr alveriinde bulunmas ve onlarn
dertlerini
dinlemesi
olarak
bilinen
Management
By
Walking
Around
uygulamalarnda bulunmas resmi olmayan
iletiim kanallarnn daha iyi kullanlmasn
salayacaktr.

41

Yneticiler,

gvendii kimseleri kullanarak

resmi olmayan iletiim kanallar vastasyla
bilgi toplama ve istedikleri mesajlar iletme
ansna da sahiptir. Ancak, bu kimselerin
varlndan alanlarn haberinin olmas kt
sonular dourabilir.
Yine bir ksm laf tayan kimseler vastasyla
yneticiler,
oluturduu
kart
grlerin
yaylmasn salayabilir. Bylece de o konu ile
ilgili sorunlarn neler olduunu ve kimlerin ne
gibi grleri olduunu, renme ve ona gre
tedbir alma ansn elde edebilir.
42

Yneticiler, ileride yapmay planladklar konular

ortaya atarak resmi olmayan kanallarda

tartlmasn salayabilir, tepkileri alabilir ve bir
resmi olmayan beyin frtnasn yrtebilir.
Yneticinin resmi olmayan iletiimi kullanamaya
alrken hareket noktas, bu kanallar kontrol
altna almak ve rgt iin zararl ve kt
sonular dourmasn engellemek olmaldr.
Yneticiler; bu kanallar kontrol altna almann
resmi olmayan iletiim kanallarn kapatmak
olmadn unutmamaldr.
43

Olumsuz bir sylenti ortaya atldnda

rgtn zarar grmemesi veya en az
zararla durumu atlatabilmesi iin
izlenebilecek stratejiler unlardr:
Sylenti

tamamyla aslszsa reddetmek

gerekir, nk bir sre sonra kendiliinden
unutulacaktr.
Sylentide doruluk pay varsa doru olan
ksm kabul etmek gerekir.
Mutlaka
yorum
yapmak
gerekir,
yorumsuz yant her zaman evet olarak
alglanr.
Sylenti reddedilecekse bu doru bir
temele
dayandrlmaldr.
Eer
doru
reddedilirse ok byk bir tepki alnabilir.
44

Sylenti

hakknda aklama yapmaya

gereksinim
duyulduunda,
gerekli
aklamalar yapmak amacyla konuan
rgt yetkilileri tutarl olmaldrlar. Bir
yetkilinin
sylediini
dieri
reddetmemelidir.
Son olarak alanlarn desteini alacak
sylentiyle ilgili grmeler yaplabilir. Ak
bir tartma ortam ykc sylentileri ve
dedikodular engelleyebilir.
45

rgt i letiimin Etkin

lemesini Engelleyen Faktrler
Kltrel farkllklar
Geri besleme olmay veya yetersiz geri

besleme
Stat fark
Mesaj alcnn motivasyon ve ilgi eksiklii
Fazla bilgi yklemesi
Elektronik iletiimden kaynaklanan sorunlar
Fiziksel koullar
Gvensizlik
rgtsel hatalar
Kiisel farkllklar
46