T.C.

DUMLUPINAR NVERSTES
FEN-EDEBYAT FAKLTES
ARKEOLOJ BLM
YRD.DO.DR.GKHAN COKUN
ARKAK A SANATI
TROA EFSANELER VE DER MTOLOJK
FGRLER
FRUZE AKAR
200712201008

KTAHYA
2009

TROA EFSANES
Troia efsanelerinden esinlenen sahneler mitosun
olay dizgisine gre ele alnmtr.Tm mitosu anlatan epik iirler
arasnda Ilias ve Odysseia en erken eserlerdir ve gnmze
eksiksiz gelmilerdir,fakat ne siyah figr sanatlarnn
anlattklar ilk ykler, ne de en sevdikleri konulardr.Dier
Homeros sonras eserler, Akhilleusun anne ve babasnn
tanmas da dahil savan uzak gemiteki nedenleriyle
balayp,Yunanllarla savatan sonra yurtlarna dnmeleri ile biten
Troia efsanesini aktarr.

Bunlardan biri olan Kypra, Akhilleusun ailesini ve ilk

zamanlarn anlatarak kahraman tantr;savan gerek nedeni
olan Parisin yargs ve Helenenin karlndan bahseder;Troia
ovasna genel bir bak sunar.
Siyah figr sanatlar eserin baz blmlerini yaklak
575ten itibaren gayet iyi resimlemitir.

Parisin Yargs Atina vazolarnda yaklak 575te grlr.

Troiada geen ilk hikaye,eitli anlar resmedilen

Troilosun Tuzaa Drldr.Akhilleus Polyksenann
hydriasn doldurduu emenin arkasnda melmiken,kzn abisi
Troilos iki atla birlikte veya bir at zerinde beklemektedir.

Bir dier sahnede Akhilleus,yine yanndaki iki attan birine

binen Troilosun zerine saldrr;Polyksena kaarken hydriasn
brakmtr ve bazen hydria krlm gsterilebilir.
ki versiyon da yaklak 560dan nce Atina siyah
figrnde bulunur.

Ilias Atina siyah figrnde fazla ilenmemitir ve elimizdeki

btn sahneler eserin son blmne,Akhilleusun sava meydanna
geri dnmesinden sonrasna aittir.

Akhilleusun Hektorun cansz vcudunu arabasnn

arkasnda srkleyii sevilen dier bir sahnedir.

Erken dnemlerden itibaren Hektorun lmne bir ilgi

vardr.6.yyn sonunda ortaya kan bu yeni merak,Hiparkhosun
Byk Panathenaiada Homeros okuma yarmalarn ne karmas
sonucu olabilir,ama konuyu hakkyla deerlendirenler krmz
figr sanatlardr.

Iliasn brakt yerden Athops devam eder.esere ya da en

azndan Akhilleusa gsterilen ilginin kayna Eksekiastr.
Usta iki kez Akhilleusun Amazon kraliesi Penthesileay
ldrn resmetmitir ve bir Leagros Grubu vazosunda kahraman
Penthesileay sava alanndan gtrr.

Siyah figrl vazolarda sevilerek kullanlan, ama gnmze

hakknda hibir yazl kaynak gelmemi bir dier Troia sahnesi daha
vardr: kisi de tam tehizatl veya zrhlarnn baz paralar bir
kenara braklm halde bir masa oyunu oynayan Akhilleus ve Aiasdr.

DER MTOLOJK FGRLER

Amazonlar, tenlerinin rengiyle tannrlar.Gsleri belirgin
deildir ve herhangi bir erkek sava ya da oku gibi donanmlardr.

Herakles ile yaplan bildik mcadeleler dnda

570ten itibaren Amozonlar anonim Yunan savalar
ile savarken gsteren biroksahne mevcuttur.

Kanatl figrler, her zaman kolayca tanmlanamaz.Erkekler

arasnda yzyln ilk eyreinde kanatl alet ya da anta tayan
birka, insanlarn iyilii iin alan Aristaios u temsil eder ve Atina
akropolisinde bulunmu yaklak 570e ait bir vazo parasnda bir
karos yer alr,ancak sadece bacaklarna ve kanatl izmelerine
sahibiz.

Resmedilen figrler arasnda unlar kanatl

olabilmektedir;
Hermes
Athena
Artemis
Thetis
Uyku
Eros
Eos

Satyrler, vcutlar at eklinde olmayan, fakat at kuyruuna

ve kulana sahip, genelde dank salar ve kalkk burunlaryla
kentauroslarn zeti gibi duran yaratklardr.Bazlarnn vcutlar
tyl olabilir.Franois Vazosunda ve nadiran daha sonra Dou
Yunan tarznda insan bacakl,ama toynakl grnrler.

Satyrler, Atinal sanatlar tarafndan M..580 civarnda

icat edilmitir.Hibir zaman mitolojiyle ilgili olmamlardr.

Silenos, gerek
bir mitolojik figrdr
ve Dionysosun
ekibinden ayr, daha
yal ve bir birey
olarak gsterilir.

Pan, 500den nce grlmez

ve bu tarihten sonra Klasik
Dnemdeki grnmnden uzak bir
halde karmza kar:Arka bacaklar
zerinde duran bir keidir.
Bir vazoda bir maenadla
birlikteyken, bir dierinde ziyafette
flt alar.

Yer alt dnyas fazla merak uyandrmamtr; ancak

yzyln ikinci yarsnda Sisyphosun tepeden aa srekli
yuvarlanan kayay yukar tamasn betimleyen birka sahne
mevcuttur.