BAB 5 : PEMERINTAHAN & PENTADBIRAN

ISLAM ZAMAN KHULAFA AL-RASYIDIN

PENGENALAN

MASALAH &
PROSES
PERLANTIKAN
KHALIFAH
PERTAMA
GELARAN
KHALIFAH

PERANG JAMAL

PEMERINTAHAN &
PENTADBIRAN
KHALIFAH
UTHMAN BIN
AFFAN

PEMERINTAHAN &
PENTADBIRAN
KHALIFAH UMAR
AL-KHATTAB

PERANG SIFFIN

PERISTIWA
PERANG
SAUDARA

PEMERINTAHAN &
PENTADBIRAN
KHALIFAH ALI BIN
ABI TALIB

PERANG NAHRAWAN
KESIMPULAN

(a) Rasulullah SAW telah meletakkan asas bagi pengurusan & pentadbiran Islam
yang kemudiannya disambung oleh Khulafa al-Rasyidin.
(b) Titik tolak pentadbiran Rasulullah SAW telah bermula sejak Perjanjian Setia
al - Aqabah II iaitu kira setahun sebelum hijrah Rasulullah SAW ke Madinah.
~ Perjanjian tersebut menonjolkan kepentingan program penyebaran dakwah
dengan semua pihak mempunyai matlamat yang satu iaitu sentiasa bersedia
untuk memperjuangkan Islam.
(c) Lantas Rasulullah SAW telah melantik 12 orang ketua @ perwakilan yang
digelar naqib @ naqibah yang menjadi perintis awal dalam pengisian
organisasi pentadbiran & pengurusan Islam.
~ Perlantikan ini bertujuan memelihara ketelusan hubungan & penyusunan
kerja antara anggota masyarakat.
~ Peningkatan seterusnya ternyata apabila Rasulullah SAW berjaya
menggubal Piagam Madinah sebagai teras peraturan hidup masyarakat baru
Madinah yang terdiri daripada golongan Muhajirin & Ansar
serta suku Yahudi.
(d) Rasulullah SAW telah menubuhkan Majlis Syura & memilih sebilangan
sahabat terkanan yang memiliki kepakaran dalam bidang tertentu untuk
menganggotai majlis tersebut.
(e) Wilayah Islam semakin meluas & negara memerlukan jentera pentadbiran
yang lebih sempurna.
~ Baginda telah memilih seorang pegawai yang berwibawa untuk menjadi
amir bagi wilayah tersebut seperti Uthman ibn al - As sebagai Amir Bani

(f ) Rasulullah SAW telah menggariskan dasar pentadbiran & pengurusan yang

boleh disimpulkan dalam 4 perkara pokok iaitu:
(i) Perasaan taat setia kepada umat Islam menggantikan taat setia kepada
kabilah masing-masing.
(ii)Persaudaraan agama merupakan asas bagi peraturan kemasyarakatan.
(iii)Seorang hakim Muslim, biar apa sekalipun namanya, menggabungkan dalam
satu masa, kuasa dunia & kuasa agama.
(iv)Permesyuratan antara golongan pemerintah & rakyat jelata merupakan cara yang
diutamakan untuk menjamin keseimbangan masyarakat.

KABINET RASULULLAH SAW

Ketua Negara
Muhammad Rasulullah SAW
Menteri:

Majlis Perwakilan:

~ Abu Bakar as-Siddiq

~ Hamzah bin Abdul Mutalib ~ Jaafar bin Abu Talib

~ Abu Bakar as-Siddiq
~ Usman bin
Affan
~ Abdullah bin bin Masud
~ Ali
bin Abu Talib
~ Huzaifah al-Yaman
~ Abu Zar al-Ghifary
~ Miqdah al-Aswad
~ Bilal bin Rabah
~ Aishah binti Abu
Bakar
Pemerintahan & pentadbiran negara Islam di Madinah.

~ Umar al-Khattab
Hakim Mahkamah:
~ Abdullah bin Naufal

(g) Zaman Khulafa ar-Rasyidin merupakan sistem pentadbiran & pemerintahan Islam selepas
kewafatan Nabi Muhammad SAW.
(h) KHALIFAH ialah kata tunggal yang berasal dari perkataan Arab yang bermaksud
pengganti manakala KHULAFA ialah kata jamaknya.
(i) Jawatan khalifah (imam) disandang oleh pemimpin Islam selepas kewafatan Nabi
Muhammad SAW & tugas sebagai seorang khalifah adalah untuk menegakkan Islam serta
mentadbir dunia mengikut hukum syariah bagi tujuan mencapai keredaan Allah SWT.
(ii) Jawatan penggantian khalifah pula disebut KHILAFAH iaitu institusi @ jawatan yang
menjalankan urusan pemerintahan & pentadbiran dalam semua bidang untuk
menggantikan Nabi Muhammad SAW.
(iii) 4 orang khalifah yang dilantik selepas kewafatan Nabi Muhammad SAW ialah
Abu Bakar as-Siddiq (orang pertama menerima gelaran khalifah) , Umar alKhattab,
Uthman bin Affan & Ali bin Abi Talib.
(iv) Kempat-empat pemimpin ini digelar Khulafa al-Rasyidin kerana mereka benar mengikut
cara Nabi Muhammad SAW dalam segala aspek pemerintahan.
(v) 3 gelaran bagi ketua negara Islam:
~ khalifah
~ amirul mukminin (ketua pemerintah orang mukmin & orang yang pertama
menggunakan gelaran ini ialah Umar al-Khattab)
~ gelaran imam diberikan kerana ketua negara merupakan ketua dalam soal agama,
pentadbiran serta menjadi tempat rujukan umat & Ibn Khaldun menjelaskan bahawa
penamaan imam ini seperti imam dalam sembahyang dalam ikutan & caranya.Perkataan

KHALIFAH MEMIMPIN MENGIKUT 3 CARA:

Cara
perundingan @
persetujuan
tanpa ada calon.

Seperti pemilihan
ke atas Khalifah
Abu Bakar
as-Siddiq

BACK

Cara
perundingan
oleh khalifah
kepada calon
yang baharu.

Contohnya
pemilihan
Khalifah Umar
al-Khattab

Cara merujuk kepada khalifah terdahulu

@ kumpulan masyarakat yang berada di
ibu kota.
Contohnya pemilihan antara Khalifah
Uthman bin Affan & Khalifah Ali bin Abi
Talib.Walaupun pemilihan Ali tidak
dipersetujui oleh Muawiyah &
penyokong-penyokongnya di Syria serta
Bani Umaiyah tetapi menurut al-Tabari,
tiada seorang pun dalam kalangan
penduduk ibu Kota Madinah (yang
menganggotai Majlis Syura termasuk
Talha & al-Zubayr) yang menentang
sewaktu pemilihan itu dibuat. Hal ini
bermakna bahawa pemilihan Ali sebagai
khalifah masih mengikut peraturan asal
Majlis Syura.

(1)
Gelaran
kepada
ketua negara
Islam.

(7)
T/JAWAB
KHALIFAH

(2)

(3)

Memegang 2
bidang kuasa:
(a)Keagamaan
(b)Keduniaan

(6)
SIFAT
KETUA
NEGARA
MENGIKUT
AL-FARABI

Berpandukan al-Quran
& as-Sunnah (hadis)
dalam melaksanakan
tanggungjawab.

(5)
SYARAT
MENJADI
KHALIFAH

(4)
SISTEM
KHALIFAH

SISTEM KHALIFAH:
(a) Tidak berlandaskan keturunan.
(b) Khalifah tidak boleh tentukan sendiri
penggantinya kerana dipilih oleh suara ramai.
(c) Proses ini ditentukan dalam Majlis Syura.
*Khalifah tidak mempunyai apa keistimewaan
dari segala sudut.

Permesyuaratan @
perundingan untuk mengambil
keputusan tentang sesuatu
perkara.

BACK

N F O
I
:

MAJLIS SYURA

SYARAT MENJADI KHALIFAH:

(a) Islam
(b) Berakal / Lelaki yang merdeka
(bukan hamba)
(c) Berilmu & Beristiqamah
(d) Sihat tubuh badan/ kifayah
(e) Sempurna anggota badan

BACK

SIFAT KETUA NEGARA MENGIKUT

AL-FARABI:
~ adil

~ menjadi teladan

~ jujur

~ cerdas

~ berbadan kuat

~ kuat daya hafalan

~ bercita tinggi

~ cinta kepada ilmu

~ fasih berbicara

~ baik daya pemahaman

*Kepimpinan ketua negara terletak pada

akhlak & sahsiahnya.
* Ketua negara sebagai guru & pembimbing.
AKRONIM: CHIP
C ~ cerdas
H ~ kuat daya hafalan
I ~ cinta kepada ilmu
P ~ baik daya pemahaman
BACK

TANGGUNGJAWAB KHALIFAH:
(a) Menguruskan pentadbiran negara & hal
yang berkaitan hukum-hukum agama.
(b) Mengawasi perlaksanaan agama Islam.
~ Keputusan yang diambil khalifah haruslah
berdasarkan Syura(Permesyuaratan)
(c) Menguruskan hal ehwal kewangan negara ,
Berkuasa dalam soal agama & perundangan Islam.
(d) Memungut cukai & zakat.
~ Menguruskan harta Baitulmal mengikut keperluan.
(e) Menyerahkan tugas kepada orang yang beramanah.
(f ) Berpegang teguh kepada syariat.
~ Berperanan menyebarkan ilmu.

BACK

(1) Nabi Muhammad

SAW tidak meninggalkan
sebarang wasiat tentang
penggantinya.

(2) 4 orang sahabat

baginda yang dilihat layak
memegang jawatan ini.

(5) Usaha mengumpul

ayat al-Quran dimulakan
pada zaman pemerintahan
Abu Bakar.

(3) Namun begitu,

Abu Bakar adalah calon
yang paling layak.

(4) Masalah besar yang

perlu ditangani oleh
Khalifah Abu Bakar
selepas pelantikan beliau.

Tujuan baginda tidak meninggalkan wasiat adalah :

(a) Menyerahkan urusan pemilihan khalifah kepada
masyarakat politik Islam yang bersifat fleksibel.
(b) Menidakkan yang menyatakan bahawa tradisi Arab
Jahiliah yang mengamalkan sistem pemilihan bebas.
*Baginda memberi isyarat umum bahawa khalifah yang
dipilih mestilah dalam kalangan kaum Quraisy yang kuat
& berpengaruh.
*Kebebasan sepenuhnya juga diberi kepada masyarakat
untuk untuk menentukan pemimpin yang
layak memimpin mereka.

BACK

4 orang sahabat baginda tersebut adalah :

(a) Abu Bakar as-Siddiq

(b) Umar bin al-Khattab

(c) Uthman bin Affan

(d) Ali bin Abi Talib

3 aliran tentang penjawatan khalifah:

(a) Golongan pertama:
Diwakili penyokong Ali dari Bani Hashim (Bani
Syiah).
(b) Golongan kedua:
Diwakili suku Quraisy & bukan dari Bani Hashim.
(c) Golongan ketiga:
Diwakili golongan Ansar bukan dari
kaum Quraisy.

BACK

Abu Bakar adalah calon yang paling layak untuk

menggantikan baginda dengan beberapa alasan :
(a) Nabi Muhammad SAW selalu meminta nasihat Abu
Bakar yang mempunyai pandangan jauh mengenai
masalah pentadbiran kerajaan Madinah.
(b) Abu Bakar diberi kepercayaan oleh baginda untuk
mengendalikan urusan haji ke Makkah pada tahun
10 Hijrah (631 Masihi).
(c) Abu Bakar diarah mengimamkan solat pada tahun
11 Hijrah (632 Masihi) sewaktu baginda sedang uzur.
*Umar al-Khattab membaiah Abu Bakar as-Siddiq (di
dalam Saqifah Bani Saidah) diikuti kaum Muhajirin &
Ansar serta Ali bin Abi Talib.

BACK

Perakauan sumpah taat setia yang

N F O
diberikan kepada seseorang yang telah I
:
dilantik sebagai pemimpin.Terdapat
juga baiah yang disertai dengan
nama
Allah SWT sebagai
INFO: BAIAH
sokongan.

Masalah besar selepas pelantikan beliau sebagai khalifah

pertama dalam pentadbiran Khulafa ar-Rasyidin
tersebut adalah :
(a) Menangani kemunculan golongan ar-Riddah (nabi palsu).
(b) Memerangi golongan yang enggan membayar zakat.
~ Beliau berpendapat bahawa mereka telah mengingkari
satu daripada rukun Islam.
(c) Memerangi golongan murtad iaitu golongan yang
meninggalkan langsung ajaran Islam & kebanyakannya
adalah golongan munafik.
*Abu Bakar berjaya mengatasi masalah tersebut dengan baik &
Madinah kekal sebagai ibu kota seperti pada zaman
pemerintahan Nabi Muhammad SAW .
BACK

Usaha mengumpul ayat-ayat al-Quran dimulakan :

(a) Abu Bakar memulakan usaha pengumpulan ayat-ayat
al-Quran & berharap kitab suci ini kekal terpelihara buat
selama-lamanya.
(b) Kemudiannya dimashafkan dalam bentuk kitab seperti
yang ada pada hari ini.
(c) Usaha ini dijalankan setelah sebilangan besar orang
yang menghafaz al-Quran terbunuh dalam peperangan
melawan orang-orang murtad.

CONTOH AYAT-AYAT
AL-QURAN

BACK

NAMA:
Umar bin al-khattab
bin Naufal bin Abdul
Uzzu bin Rabah bin
Abdullah bin Qartu
bin Kaab

CARA
PERLANTIKAN:

DILANTIK
SECARA RASMI:

Cadangan oleh
Khalifah Abu Bakar
ketika sedang sakit
& dipersetujui ramai.

GELARAN YANG DIBERI BAGINDA:

Al-Faruq
Orang yang membezakan yang hak
dan yang batil.

Abu Hafs
Kegagahannya melindungi umat Islam
daripada kaum Quraisy.

Amir al-Mukminin
Kerana peristiwa pengislamannya.

13 Ogos 634
Masihi @ 22
Jamadilakhir
13 Hijrah

SIFAT:
~ Berani
~
Tabah
~ Tegas
~
Berterusterang

*Saudagar &
duta kaum
Quraisy.
Bani Adi
Quraisy
*
Pemidato:&
KEWAFATAN UMAR AL-KHATTAB
~ Wafat ketika berumur 63 tahun
ahli gusti.
setelah
memerintah selama 10 tahun.

BERASAL:

KETURUNAN:

~ Beliau mati ditikam oleh Abu Luluah,

berbangsa Parsi yang beragama Majusi.
~Beliau juga dimakamkan berhampiran
makam Rasulullah SAW & Abu Bakar.

* Khalifah Umar sentiasa menggalakkan rakyat bekerja kuat,

berusaha & melarang pilih kasih dalam
pentadbiran.
MELUASKAN
WILAYAH
PENTADBIRAN

PEMBAHARUAN
DALAM
UNDANG
PENTADBIRAN
TANAH

PEMBENTUKAN
MAJLIS
SYURA

PEMBAHARUAN
DALAM
PENTADBIRAN
KETENTERAAN

PEMBAHAGIAN
PENTADBIRAN
WILAYAH

PEMBAHARUAN
BIDANG
KEHAKIMAN

(a) Berjaya menakluki

sebuah kawasan
yang luas meliputi
wilayah
Iraq,Syria & Mesir.
(b) Baitulmuqaddis
& Damsyik
dapat dikuasai
oleh
tentera Islam.
(c) Beliau telah membuktikan
keunggulannya dalam
kejayaan meluaskan wilayah
& pemerintahannya juga
dianggap sebagai zaman
keemasan kepada Islam.

BACK

PETA BAITULMUQADDIS:
Baitulmuqaddis atau Jerusalem
F
juga dieja
N
O
sebagai Baitulmaqdis
I
:
ialah sebuah kota lama
yang terletak di
Timur Tengah.

INFO: NAMA BAITULMUQADDIS

(a) Menubuhkan Majlis Syura yang

merupakan lembaga @ majlis
perundangan yang tertinggi.
(b) Majlis Syura bertanggungjawab
menentukan polisi negara dalam
soal pemerintahan dalaman &
hubungan luar.
(c) Semua masalah dalam politik,
keselamatan & sosial akan
dibincangkan dalam Majlis Syura.

MAJLIS SYURA
TERTINGGI

BACK

MAJLIS
SYURA AM

FO
:

(i) Uthman bin Affan (ii) Ali bin Abi Talib

I
(iii) Zaid bin Thabit (iv)Saad Abi Waqas
(v) Abdul Rahman bin Auf
(vi) Muaz bin Jamal I

I
INFO: AHLI MAJLIS SYURA TERTINGGI.

(a) Madinah dijadikan kota pentadbiran & pusat

pemerintahan Islam
(i) Hijjazdengan
berpusat
di Makkah
wilayah
lain iaitu: (v) Mesir berpusat di Rustat
(ii) Syria/Syam berpusat di Damsyik (vi) Palestin berpusat di
Jerusalem
(iii) Iran berpusat di Basrah
(vii)
Jazirah / Mesopotamia
(iv) Iraq
berpusat
Kufah yang bertugas berpusat
di setiap
Hims wilayah.Jawatan itu ialah:
(b) Beberapa
orang di
pegawai
dilantik di
(i) Seorang wali (gabenor) yang menjadi ketua pentadbir awam & panglima tentera.
(ii ) Seorang setiausaha yang dibantu oleh pegawai-pegawai tertentu.
(iii) Pengarah perbendaharaan (Sahib al-Baitulmal)
(iv) Pemungut cukai (Sahib al-Kharaj) (v) Ketua polis (Sahib al-Andath) (vi) Hakim @ kod
(c) Mereka yang dilantik perlu mengisytiharkan harta masing untuk mengelakkan korupsi &
tidak dibenarkan menunggang kuda serta berpakaian mahal.
(d) Khalifah Umar menetapkan beberapa syarat utama dalam melantik
seseorang calon pentadbir:
(i) Kekuatan fizikal
(ii) Memiliki kehebatan
(iii) Beramanah
(iv) Bertakwa
(v) Merendah diri
(vi)
Berilmu
(e) Khalifah
Umar
(sebagai ketua badan) memperkenalkan sistem pengawasan
menyeluruh @ al-Riqabah yang bertujuan:
(i) Memberi arahan & panduan (ii) Mencegah daripada melakukan kesilapan
(iii) Mengenakan hukuman kesalahan pentadbiran terhadap pesalah &
individu yang melakukan penyelewengan.
*2 bahagian dalam al-Riqabah:
~pengawasan
rakyat
BACK
~pengawasan pentadbiran

2 JENIS TANAH YANG DIKUASAI

OLEH TENTERA ISLAM
TANAH
DHIMMAH
Tanah yang
bertuan
ditadbir oleh
pemilik asal.

TANAH
SAFAWI
Tanah yang tidak bertuan &
ditadbir oleh pemegang
amanah yang dilantik
daripada golongan ahli
al-Ayyam(peneroka).

~ Tanah ini tidak boleh dibeli @ dimiliki

oleh sesiapa bagi mengelakkan
perpecahan
~ Tentera @ umat Islam tidak dibenarkan
mengambil tanah di negara jajahan
melainkan pembelian.

BACK

(a) Khalifah Umar ialah khalifah pertama

yang memberi gaji kepada para tentera.
(b) Tentera dibahagi kepada 2 kumpulan :
(i) Tentera tetap (ii) Tentera simpanan
(c) Beliau menubuhkan Diwan al- Jund iaitu
Diwan Ketenteraan yang berfungsi
untuk membanci & merekodkan nama
anggota tentera & membeli pakaian
saragam mereka serta membiayai
pembelian senjata.
(d) Pusat ketenteraan juga ditubuhkan di
bandarutama seperti Madinah,Kufah,
Naosul,Basrah,Fustat,Hims & lain-lain.

BACK

(a) Hakim yang dilantik

mestilah mempunyai ilmu
yang cukup serta
dihormati oleh masyarakat.
(b) Jabatan kehakiman
dipisahkan dari jabatanjabatan lain & mempunyai
mahkamah kadi-kadi khas
untuk menguruskan
perbicaraan & peraturanperaturan kehakiman
tertentu.

BACK

MEMPERBAHARUI TARAF
GOLONGAN HAMBA.

MENGGALAKKAN
KEGIATAN KEILMUAN.

KEMUDAHAN LAIN YANG

DISEDIAKAN.

(a) Satu
perubahan
telah
diadakan bagi menjaga
kepentingan sosial,taraf &
kedudukan
golongan
hamba dalam masyarakat.
(b) Hanya orang yang terlibat
dalam menentang Islam
akan dijadikan hamba.
(c) Taraf golongan hamba juga
disamakan dengan tuantuannya
dalam
hal-hal
tertentu.

BACK

(a) Langkah telah diambil untuk

mengembangkan pelajaran alQuran. Guru-guru disediakan
dengan secukupnya & dihantar
ke merata tempat untuk tujuan
ini dengan gaji yang lumayan.
(b) Sekolah telah ditubuhkan di
masjid
untuk
mengajar
pelajaran al-Quran di wilayah
(c) Umat Islam juga diwajibkan
menghafaz
surah
tertentu
dalam al-Quran & golongan
yang menghafaz seluruh isi alQuran akan diberi ganjaran.

BACK

(a) Memulakan sistem kalendar Islam

dengan menggunakan tahun Hijrah
yang digunakan sehingga kini.
(b) Menubuhkan penjara di Tanah Arab
& wilayah lain.
(c) Memperkenalkan hukum buang
daerah kepada mereka yang
didapati terlibat dalam minuman
keras.
(d) Membangunkan kota baru seperti
Basrah,Kufah,Fustat & Mausil.
(e) Membina banyak masjid &
membina pejabat Baitulmal.
(f) Pasukan polis diperkenalkan yang
digelar Andath.
(g) Membina jalan raya & jambatan.

BACK

(a) Baitulmal juga dikenali sebagai institusi perbendaharaan

negara & Khalifah Umar ialah orang pertama yang
menubuhkannya dengan tujuan mengimport harta &
khazanah negara.
(b) Sumber kewangan negara adalah melalui zakat:
(i) zakat Ghanimah (harta rampasan perang)
(ii) fai (harta rampasan tanpa perang)
(iii) jizyah (cukai perlindungan)
(iv) kharaj (cukai tanah)
(v) usyur (cukai
perniagaan)
(vi) harta
peninggalan orang mati yang tiada waris
(c) JIZYAH & KHARAJ merupakan cukai yang dikenakan ke
atas orang bukan Islam.

BACK

(a) Khalifah Umar telah membina tali air &

terusan untuk meningkatkan hasil
pertanian. Contohnya Terusan Amir alMukminin di Mesir & Empangan Abu Musa.
(b) Sistem pungutan cukai juga diubah.Cukai
akan dikenakan mengikut jenis tanaman &
kesuburan tanah, cukai yang
membebankan golongan petani juga
dipertimbangkan semula serta peraturan
yang tidak adil & menyusahkan
dihapuskan.

BACK

Pencalonan
secara wasiat
olh Khalifah
Umar

Dibaiah pd bln
Zulhijah 23 H
Ditabalkan mjdi
Khalifah pd bln
Muharam 24 H

Sbb2 dipilih:
Bukan drpd keluarga
Bani Hasyim
Kesediaan,ketegasa
n &kesungguhan
Uthman utk mentadbir
negara

PERLANTIKAN
SEBAGAI
KHALIFAH

Timbul rasa xpuas hati:

Pihak Ali
Penyokongnya
sendiri

Diredakan olh
Abdul Rahman bin
Auf buat sementara
waktu

Antara gabenor yg dipecat & digantikan

baru:
Saad bin Abi Waqas mengantikan alMughirah bin Shubah di Kufah yg kemudian
diganti dgn al-Wahid bin Uqbah
Abu Musa al-Asyari diganti dgn Abdullah
bin Amir di Basrah
Amru bin al-As diganti dgn Abdullah bin
Amir
Meneruskan dasar
pemerintahan Khalifah
Umar
Dirombak kerana
keadaan masyarakat
yg berubah
Memerintah slm
12thn
1)6thn pertama stabil
2)6thn kedua huruhara krn berlaku
penentangan

Gabenor yg dilantik
memerintah di akhir
pemerintahan Khalifah
Umar:
Sufyan bin Abdul al-Harith
al-Khuzai (Makkah)
Sufyan bin Abdullah alThaqafi (Taif)
Yala bin Munyah (Sana
DASAR
Yaman)
PEMERINTAHAN
Abdullah bin Abi Rabiah
KHALIFAH
(Jahad)
UTHMAN
Al- Mughirah bin Shubah
(Kufah)
Abu Musa al-Asyari
(Basrah)
Unair bin Sad (Hims)
Perlantikan gabenor: Muawiyah bin Abu Sufian
(Damsyik)
Melantik gabenor&pegawai
di wilayah
Uthman bin Abi al-As
islam
(Bahrin)
Org yg berpengalaman&
pernah

5.4.1 KHALIFAH UTHMAN MENGHADAPI TENTANGAN

2.Hidup boros
& mengambil
wang
Baitulmal

3.Membenarka
n sahabat
memiliki tanah
di Iraq

4.Memihak kaum
Quraisy & bekasbekas murtad

1. Memihak
kaum
keluarga
(nepotisme)
Tentangan
Terhadap Khalifah
Uthman

5.Membakar
Naskhah alQuran

BACK

Melantik kaum keluarga menjawat

jawatan penting spt Gabenor
Cthnya:jawatan gabenor Mesir yg
dipegang olh Amru bin al-As tlh
digantikan dgn Abdullah bin Sad bin
Abi Saran(saudara angkat Khalifah
Uthman)
Abdullah dituduh tidak adil krn
memberi keistimewaan kpd tentera
khususnya ttra Mesir
Juga dituduh zalim krn memaksa
penduduk membayar cukai & tidak
membahagi-bahagikan harta
rampasan
Semua tuduhan itu tidak benar krn
pada waktu itu Mesir menghadapi
ancaman ttra laut Byzantine & secara
tidak langsung perbelanjaan dlm
ketenteraan menjadi lebih besar

BACK

Dituduh boros & membelanjakan

wang utk kaum keluarganya,pd
hakikatnya beliau seorang hartawan
& dermawan
Sebelum menjadi khalifah beliau
harus mengisytiharkan harta,oleh itu
beliau menyerahkan hartanya kpd
kaum keluarganya
Hal ini kerana segala kemudahan
telah disediakan
Satu perlima drpd harta rampasan
perang diserahkan kpd Abdullah
adalah utk menampung
perbelanjaan pembinaan tentera
laut Mesir & membayar gaji
pegawai-pegawai kerajaan
Walau bagaimanapun,beliau /
kerajaan pusat berhak menerima
satu per lima drpd harta rampasan

Dituduh memberi tanah sawafi

(tanah yg x bertuan) kpd para
sahabatnya &ketua-ketua
kabilah
Sebenarnya tanah itu xdiberi
secara percuma tp melalui skim
pertukaran hak milik tanah.
Peserta-peserta yg menyertai
ekspedisi membuka Iraq akan
diberi tanah tp harus
menukarkan dgn tanah yg
dimiliki mereka di Semenanjung
Arab

BACK

Dituduh memihak kaum

Quraisy krn melantik Said bin
al-As menjadi gabenor Kufah
Said telah mengisytiharkan
tanah di Iraq kepunyaan kaum
Quraisy
Beliau berbuat demikian krn
mahu kaum Quraisy terus
mengendalikan tanah di Iraq
supaya mereka akan terus
dipandang tinggi

BACK

~ Dituduh mencemarkan
kesucian al-Quran krn telah
membakar al-Quran
~ Sebenarnya tujuan beliau
adalah utk mewujudkan satu
versi al-Quran sahaja,iaitu
mengikut loghat Quraisy yg
dinamakan Mashaf Uthmani
~ Al Quran yg ditulis dlm
pelbagai loghat dihapuskan
bagi mengelakkan
perselisihan dan salah faham.
~ Perbuatan beliau dianggap
cuba memperluaskan kuasa
di dlm keagamaan.
BACK

5.4.2 PEMBERONTAKAN & PEMBUNUHAN KHALIFAH

UTHMAN
Berlaku di Kota Kufah di
bawah pimpinan al-Asytar(x
puas hati dgn skim hak milik
pertukaran tanah di Iraq kpd
Said bin al-As,gabenor Kufah
Tanah itu dikatakan hak
kaum mereka yg diperolehi
drpd peperangan sejak awl
lagi.
Pemberontakan
Khalifah Uthman
Faktor utama berlaku
pemberontakan
&penentangan ke atas
Khalifah Uthman adalah
bersabit dgn isu tanahtanah di Iraq yg xdpt
diselesaikan olh beliau

Khalifah Uthman
menyingkirkan
pemberontak-pemberontak
itu
Sepuluh org drpd mereka
dihantarkan ke Syam
termasuk al-Asytar
Di Syam,al-Asytar x mdpt
sokongan drpd Muawiyah
Al-Asytar pulang semula
ke Kufah setelah mdp berita
bahawa Said berada di
Madinah krn menghadiri
mesyuarat bersama
Khalifah Uthman ttg isu
Kufah
Said berjaya disekat
masuk ke dlm kota Kufah
olh para pemberontak
Seorang gabenor baru
telah dilantik,iaitu Abu Musa
al-Asyari

Ketegasan beliau
menyebabkan beliau
dibunuh olh para
pemberontak di bawah
pimpinan al-Asytar slp
rumahnya dikepung slm 40
hari
Pegawai peribadinya,Natil
turut terbunuh
Isterinya tercedera

Pemberontak di Kufah
mendesak beliau
memulangkan semula
tanah Sawafi kpd Iraq tp x
diendahkan olh beliau
Beliau juga didesak
meletak jawatan tp beliau
enggan krn pelantikannya
dipersetujui olh Majlis
Syura
Pembunuha
n Khalifah
Uthman

Beliau meninggal dunia pd 18

Zulhijah 34H ketika berusia 82 thn
Dikebumikan di tanah perkuburan
al-Baqi di Madinah
Dikenali sbg Zu-nurain krn
beristerikan 2 org anak Rasulullah.

Khalifah terakhir
Kanak2 yg mula2
memeluk islam
Anak angkat Nabi
Muhammad
Seorang yg berani
dlm peperangan
Mempunyai ilmu
pengetahuan yg
tinggi,jujur,berpandang
an jauh dan pandai
berhujah
Dilantik menjadi
penulis wahyu &
setiausaha kpd Nabi
Muhammad SAW
Dilantik menjadi
Khalifah pd 25 Zulhijah
35H bersamaan dgn
23Jun 656M

Banyak berkorban utk Nabi Muhammad SAW :

1)Menggantikan tempat tidur dgn baginda sewaktu
baginda & Sayidina Abu Bakar berhijrah ke Madinah
2)Turut serta ketika Nabi Muhammad SAW
menyebarkan agama islam di Madinah

5.5.1 Latar Belakang

Khalifah Ali Bin Abi
Talib

Sebaik memegang
jawatan khalifah
Memberhentikan semua
gabenor yg dilantik olh
Khalifah Uthman

sbb Sayidina Ali

menerima jawatan
khalifah:
Memenuhi
jawatan khalifah
yg wajib
dilaksanakan di
negara islam
Mendapat
sokongan kuat
drpd penduduk
Madinah

Mempunyai pendirian sendiri dlm

aspek pentadbiran negara
Antara pegawai yg dilantik:
Gabenor yg dilantik semasa
a)Di Basrah,Abdullah bin Amir
pemerintahan khalifah Uthman
dgntkn dgn Uthman bin Hunaif
digantikan dgn pegawai2 drpd gabenor
b)Di Kufah,Abu Musa alkaum Ansar & pemberontak(penyokong
Asyari dikekalkan
kuatnya)
c)Di Mesir,Abdullah bin Sad
Kebijaksanaan
bin Abi Sarah dgntkn dgn Qais
Muawiyah dlm
bin Sad
5.5.2
berkempen spt
d)Di Syam,Muawiyah dgntkn
Siasah
menunjukkan baju
dgn Sahl bin Hunaf
Khalifah
Khalifah Uthaman
Ali
yg berlumuran
darah
Mendapat tentangan drpd bekas Gabenor
menuebabkan
Syam(Muawiyah)
penduduk Syam
Beliau membuat tuduhan bahawa khalifah Ali
menentang khalifah
terlibat dlm pembunuhan khalifah Uthman
Ali
Khalifah Ali juga dikatakan membiarkan
Peperangan
penentang2 khalifah Uthman terus bersda di
antara Muawiyah &
Madinah
khalifah Ali berlaku
Melambat2kn hukuman ke atas pemberontak yg
slp berlakunya
terlibat dlm pembunuhan Khalifah Uthman
perang Jamal
BACK

Berlaku pd 11 Jamadilakhir 36H bersamaan dgn Disember

651M

Tidak sampai sehari,Khalifah Ali mencapai

kemenangan
Berlaku krn:
Org Makkah ingin menjaga kepentingan mrk di Iraq
Bukan kerana hendak membalas dendam atas kematian Kha
Yang terkorban:
Talhah
Az-Zubayr
Saidatina Aishah(isteri Nabi Muhammad) telah
ditawan
600 000 dirham diperolehi drpd perbendaharaan Basrah
5.6.1
Dibahagi sama rata kpd ttranya
Khalifah Ali melantik:
Perang
1)Abdullah sbg Gabenor Basrah
Jamal
2)Qais bin Sad sbg Gabenor Mesir
BACK 3)Zyad bin Abihi sbg pegawai dlm Jabatan Kharaj (cukai
perlindungan)

Berlaku pd 37H slp rundingan damai

antara Khalifah Ali dan Muawiyah gagal
Jahr bin Abdullah al- Bajali tlh dihantar
utk berunding dgm Muawiyah di Syam
(gagal krn Muawiyah msh dgn
pendiriannya bhw Khalifah Ali terlibat dlm
pembunuhan Khalifah Uthman)
Rundingan kedua juga gagal apabila
Muawiyah menghantar utusannya
berunding dgn Khalifah Ali(mrk bersedia
berperang bg mempertahankan wilayah
mrk drpd ancaman ttra Syam)

Muawiyah menyedari kelemahan

ttranya & cuba berunding dgn
Khalifah Ali( atas cadangan Amru bin
al-As)
Rundingan diadakan dgn muslihat
utk memecah belahkan ttra Ali &
usahanya berjaya apabila ttranya
berpecah:
1)Ada yg menentang utk berdamai
2)Ada yg menyokong berdamai

khalifah Ali dibantu olh:

a)Kaum Ansar
b)Al- Qurra
c)Ttra lain termasuk golongan yg
pernah murtad
Bersatu menentang Muawiyah

5.6.2 perang
siffin
Bilangan ttra Khalifah Ali 150
000 org
Ttra Muawiyah 70 000 org
Mereka berkhemah di Lembah
Siffin slm 3bln & berlaku 90 hari
pertempuran kecil serta bbrp
rundingan
Gagal apabila berlaku satu

Majlis Tahkim
(persidangan timbang
tara) diadakan
Khalifah Ali
menghantar Abu Musa
al-Asyari
Muawiyah
menghantar Amru bin
al-As
Rundingan
berlansung pd
37Hbertempat di Dumat
al-Jandal

BACK

Majlis tahkim menemui jln buntu & gagal atas

sbb:
1)Syarat2 yg dikenakan olh org Muawiyah
xdipersetujui olh segelongan kaum al-Qura
pimpinan Urwah bin Udaiyyah al-Tmimi(mrka
membantah dan pergi ke Harura dan kmdiaan
digelar Khawarij)
2)Kaum Khawarij menimbulkan huru-hara
&menyebabkan majlis ini ditunda kpd bln
Syaban 38Hyg berlansung di Adhruh
3)Ketidakpuasan hati olh org Ali apabila
Muawiyah mendesak Abu Musa al-Asyari
melucutkan jawatannya tp Amru tlh
memutarbelitkan cerita dgn menyatakan bhwa
Khalifah Ali tlh dilucutkan jawatannya
4)Ini menyebabkan Majlis Tahkim xmencapai
persetujuan walaupun golongan ini bersetuju
pd awlnya tp mrka menentang akhirnya krn:

Berlaku antara:
Ttra Khawarij &
ttra Khalifah Ali

imej Khalifah Ali

terjejas krn
membunuh kaum
Khawarij yg
beragama islam
Sepanjang 38H
berlaku 4
pemberontakan
kaum khawarij di
kwsn
Daskarah,Jarjoriy
a,Qantarah
&Shahrazur tp
dpt dihapuskan

Golongan Khawarij:
Xpuas hati dgn kptsn Majlis Tahkim
Mengambil kptsn utk klr drpd barisan ttra Khalifah
Ali & pergi ke Harura
Mrk melantik Abdullah bin Wahab ar-Rasibi mjdi
Khalifah pertama bg kaum Khawarij pd 10 Syawal
37H krn mereka ggl utk meminta Khalifah Ali
membatalkan rancangan damai dgn Muawiyah

5.6.3 PERANG NAHRAWAN

Khalifah Ali ggl memujuk

kaum Khawarij
menyerahkan pembunuh
Abdullah &berbaik semula
dgnnya
Berlaku perang Nahrawan
pd Safar 38H
Banyak ttra Khawarij
terbunuh krn Khalifah Ali
mempunyai byk ttra

4 000 org bersama

Abdullah bin Wahab
tlh menuju ke
Nahrawan slp mdgr
ura-ura bhw Khalifah
Ali ingin mbtlkn niat
utk berdamai dgn
Muawiyah
Dlm perjalanan mrk
tlh membunuh
Abdullah bin

Muawiyah
mengambil
peluang
meluaskan
negeri2
taklukannya spt
Hijaz,Yaman,
&Mesir

BACK

Kaum Khawarij
mengadakan pakatan
utk membunuh
musuhnya iaitu:
i.Khalifah Ali
ii.Muawiyah
iii.Amru bin al-As
Pembunuhan
dilakukan serentak pd
mlm 17 Ramadan 40H
Hanya Khalifah Ali
berjaya di bunuh olh Ibn
Muljam

Khalifah Ali
terbunuh pd hari
Jumaat 17 Ramadan
40H
Ketika berusia
62thn
Memerintah slm
5thn(kedudukan ttra
islam dlm keadaan
kacau bilau
Akibat perang
Siffin umat islam tlh
berpecah &muncul
mazhab2 baharu

KESIMPULANNYA
Pemerintahan Khulafah ar Rasyidin

Sahabat Nabi Muhammad SAW

Abu Bakar as Siddiq
Umar al Khattab
Uthman bin Affan
Ali bin Abi Talib

Zaman kegemilangan Khulafa ar Rasyidin

Pemerintahan Khalifah Umar al Khattab

Melaksanakan banyak pembaharuan dalam pentadbiran

BACK