Professional Documents
Culture Documents
LİPİD METABOLİZMASI
YARD.DOÇ.DR. ALİ KARAGÖZ
1
Şekil 1: Yağ asit ve triaçil
gliserol metabolizmasının 2
genel bir görünümü.
LİPİTLERİN SINIFLANDIRILMASI
• I- YAĞ ASİTLERİ
5
6
** Diyetle alınan lipidlerin ince bağırsakta
emülsifikasyonu:
10
Şekil 2: Yağların emülsifiye edilmesinde safra tuzlarının etkisi.
11
12
Diyetle Alınan Lipidler İnce Bağırsakta
Pankreas Enzimleri Tarafından
Yıkılırlar:
16
** Triaçilgliserollerin yıkımı:
17
** Lipidlerin Bağırsak Mukoza Hücreleri
Tarafından Emilmesi:
20
21
- Bu partiküllerin (bu küçük partiküller
şilomikronlar olarak adlandırılır) lipidten zengin
bir yemekten sonra lenf dolaşımı içinde bulunması
lenf sıvısına süt görünümünü verir. Bu lenf
sıvısına şilo adı verilir.
22
23
Diyetle Alınan Lipidlerin Dokular Tarafından
Kullanılması:
24
**Serbest yağ asitlerinin akibeti:
- Triaçilgliserollerin hidroliziyle
oluşan serbest yağ asitleri doğrudan
komşu kas veya yağ hücrelerine
girebilirler.
- Ya da hücreler tarafından
alınıncaya kadar serum albümine
bağlı olarak kanda taşınabilirler.
25
- Birçok hücre enerji elde etmek için yağ
asitlerini okside edebilirler.
31
YAĞ ASİTLERİNİN YAPISI
35
Sitosolik asetil-CoA’nın Üretimi
• Monoaçilgliseroller, diaçilgliseroller ve
triaçilgliseroller bir molekül gliserol ile
esterleşmiş bir, iki veya üç molekül yağ
asitinden oluşurlar.
• Yağ asitleri karboksil gruplarından
esterleşirler. Sonuçta bir negatif yük kaybı
olduğundan nötral yağ oluşur.
• Bir açilgliserol türü; oda ısısında katı ise katı
yağ, eğer sıvı ise sıvı yağ olarak adlandırılır.
45
Triaçilgliserollerin yapısı:
46
Triaçilgliserollerin depolanması:
47
Gliserol fosfat sentezi:
49
Gliserol fosfat ve yağ açil-CoA’dan bir
molekül triaçilgliserolün sentezi:
50
Şekil 11: Bir yağ olan tristearinin yapısı.
51
52
Şekil 12: Yağ ve karbonhidrat metabolizması arasındaki bir anahtar molekül, asetil-CoA.
DEPOLANMIŞ YAĞLARIN
MOBİLİZASYONU VE YAĞ ASİTLERİNİN
OKSİDASYONU
59
B- Yağ asitlerinin β-oksidasyonu
62
63
64
2- β-oksidasyon reaksiyonları:
65
66
67
68
3- Yağ asiti oksidasyonunun enerji bilançosu :
70
4- Tek sayılı karbonlu yağ asitlerinin
oksidasyonu:
71
72
5-Doymamış yağ asitlerinin
oksidasyonu:
73
74
Şekil 17: Yağ asit
oksidasyonunun genel bir
görünümü. 75
Şekil 18: Yağ asitlerinin β-oksidasyonunun genel
bir görünümü.
76
Şekil 19 : Propiyonil-CoA’nın 77
katabolizması.
ÖZGÜNLEŞMİŞ YAĞ ASİTLERİ:
PROSTAGLANDİNLER VE İLİŞKİLİ
BİLEŞİKLER
GLİKOLİPİD METABOLİZMASI
84
85
Şekil 21: Tipik bir hücre membranının yapısı.
Fosfolipidler
88
Her iki sınıf da membranın bir bileşeni olarak
bulunur, ancak gliserol içeren fosfolipidlerin
vücutta ek olarak başka rolleri de vardır. Ör;
89
A- Fosfogliseridler
90
Kardiyolipin; (difosfatidilgliserol)
91
92
Şekil 23: Gliserolfosfolipid yapısı.
93
** B- Sfingomiyelin
95
Şekil 26: Membran fosfolipidlerinin intraselüler sentez ve transportu.
96
GLİKOLİPİD METABOLİZMASI
98
GLİKOSFİNGOLİPİDLERİN YAPISI
Glikosfingolipidler sfingomiyelinden
bazı bakımlardan farklıdırlar;
1- fosfat içermezler,
2- polar kafa fonksiyonu bir O-
glikozidik bağ ile doğrudan seramide
bağlanan bir monosakkarit veya
oligosakkarit tarafından sağlanır.
99
Şekil 27: Glikosfingolipid bileşeni. 100
Şekil 28: Bir glikolipid örneği galaktozilseramid.
101
Şekil 25: Sfingomiyelin ve glikosfingolipid sentezi 102
KOLESTEROL VE STEROİD METABOLİZMASI
104
•Karaciğer tarafından kolesterolün elimine
edilmesi şu şekillerde olur;
105
Kolesterolün Yapısı
- karbonları sırayla
numaralanmış olan dört adet
birleşik halka (alfabenin ilk dört
harfi ile gösterilirler) ve
- D halkasına tutunmuş 8 üyeli
dallanmış hidrokarbon
zincirinden oluşmuştur. 106
107
Şekil 29: Steroidler için kullanılan C numaralandırma sistemi.
- Kolesterol çok hidrofobik bir moleküldür.
- Lovastatin ve mevastatin gibi ilaçlar
kolesterol sentezinde fonksiyonel anahtar bir
enzimi inhibe ederek iş görürler.
- kolesterolün halka yapısı insanlarda CO2
ve H2O’ya metabolize edilemezler.
Dolayısıyla bütün sterol halkası olarak safraya
salgılanırlar ve safra asitlerine dönüşerek
feçesle dışarı atılırlar.
108
PLAZMA LİPOPROTEİNLERİ
• şilomikronlar (CM)
• çok düşük yoğunluklu lipoproteinler (VLDL)
• düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL)
• yüksek yoğunluklu lipoproteinler (HDL)
112
Şilomikronlar:
113
Çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerin
(VLDL) metabolizması :
114
Düşük yoğunluklu lipoproteinlerin (LDL)
metabolizması:
122
Hastalıkların primer nedeni olabilen
serbest radikal hasarı,
komplikasyonların artmasına yol
açmakta veya diğer etkenlerle oluşan
hücre hasarını artırmaktadır.
123
- Direkt etki ile oksidanları inaktif hale getiren
maddelere antioksidanlar adı verilir.
124
** Antioksidanlar etkilerini değişik şekillerde
gerçekleştirebilmektedirler;