BASINLI KAPLARIN TASARIMI

VE
KAYNAKLI UYGULAMA RNEKLER

Ahmet ALTUNDREK
Mak.Yk.Mh.
Erensan Fabrika Mdr

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

BASINLI KAP NEDR?

Basnl kap, yksek szdrmazlk zellii gereken tank ve depolardr.
TSEye gre basnl kap 50000 Pa (0,5 bar) ve daha yksek basnl sv
ve gazlarn retiminde, tanmasnda ya da depolanmasnda kullanlan kre,
silindir biimli ya da koni biimli hacimlerin birletirilmesinden oluan
atmosfere kapal kaplardr.

Basnl kaplar insan saln ve gvenliini etkileyecek potansiyel

tehlikeler ierdikleri iin kullanm srasnda doabilecek sorunlar nceden
belirlenip zlmelidir. Bunun iin hesaplar, tasarm ve imalat, uygun
standartlara bal kalnarak yaplmaldr.
BASINLI KAPLARIN TASARIMI

DNYADAK BELL BALI BASINLI KAP KURALLARI ANA BALIKLARI

TSE
Trk Standardlar Enstits Kazanlar ve Basnl Kap Kurallar
TS 3362 Basnl Kaplar Hesap Kurallar
TS 1203 Basnl Hava Depolar
TS 1519 Tpler Basnl Gazlar in,elik
TS 736 Scak su, Kaynar su veya Buharla alan Scak Su Hazrlayclar
TS 377-EN 12953 Silindirik Kazanlar
TS 497 Kazanlar elikten (Kaynakl)
TS 3101 Sabit Kazanlar Yapm Kurallar
TL

Trk Loydu - Kazanlar ve Basnl Kap Kurallar

ALMANYA AD-Merkblaett Basnl Kaplar in Kurallar

ALMANYA TRG Basnl Gaz Kaplar in Teknik Kurallar
ALMANYA TRD Buhar Kazanlar in Teknik Kurallar
ABD ASME Kazanlar ve Basnl Kap Kurallar
BASINLI KAPlARIN TASARIMI

BASINLI KAPLAR LE LGL YNETMELKLER

97/23/AT BASINLI EKPMANLAR YNETMEL

KAPSAM :

GVENL RN VE CE UYGUNLUK ARET

Gvenli rn,
*insan sal,
*can ve mal gvenlii,
*hayvan ve bitki yaam ve sal,
*evre ve tketicinin korunmas asndan
asgari gvenlii salayan rndr.
rnn ilgili teknik dzenlemedeki asgari gvelik koullarna sahip
olduunu, yani temel gereklere uygun olduunu gsteren bir iarettir.
, Yeni Yaklam Direktifleri kapsamna giren rnlere
ilitirilmesi gereken bir iarettir.

KAZAN VE BASINLI KAPLARDA GVENLK

Kazan ve basnl kaplarda genel gerekler

1. Malzeme
Sac
Boru
Flan
Kaynak sarf malzemesi
2. Kaynak prosesi

Kaynak yntemi(WPS)

Kaynak personeli
3. Kaynak muayenesi

Tahribatsz muayene yntemi

Tahribatsz muayene personeli

KAZAN VE BASINLI KAPLARDA GVENLK

1. Malzeme
Sac, boru, flan gibi malzemeler kazann kullanm amacna uygun olmal;
Kaynak edilebilir
Yksek scakla dayankl
Scak sudan kaynaklanan kimyasal etkilere dayankllk

Malzemelerin uygunluu, malzeme reticileri tarafndan beyan ve garanti

edilmelidir.
Uygunluk EN 10204 standardna uygun olarak
sertifikalandrlmaldr.

KAZAN VE BASINLI KAPLARDA GVENLK

2. Kaynak prosesi
Ana malzemenin uygunluu
Yukarda aranan malzeme artlarnn uygunluu
Proses parametrelerinin uygunluu

Malzeme tr ve boyutlar(kalnlk, ap vb)

Kaynak hazrlklar
Kaynak ynteminin uygunluu
Kaynak akm ve gerilimi
Kaynak dolgu malzemesinin tr ve kalnl
Kaynak pozisyonu
Kaynak doldurma hz(tel srme hz, paso says vb)
Kaynak personelinin yeterlilii ve uygunluu

KAZAN VE BASINLI KAPLARDA GVENLK

3. Kaynak muayenesi
Tahribatsz muayene(NDT) ynteminin seilmesi
Yzey metotlar
o Sv penetrant
o Manyetik partikl
o Girdap akmlar
Radyografi
o X- mas
o Gamma mas
Ultrasonik muayene
Tahribatsz muayene personelinin uygunluu (EN 473)
Tahribatsz muayene(NDT) prosedrlerinin uygunluu (LEVEL III)
Tahribatsz muayene uygulayc personelin uygunluu (LEVEL I)
Tahribatsz muayeneleri kontrol eden personelin uygunluu (LEVEL II)

BASINLI KAP TASARIMINDA BLNMES GEREKENLER

letme basnc, normal iletme artlarnda kazanda llen en yksek basntr.
Tasarm basnc, kazan mukavemet hesaplarnda esas alnan ve emniyet ventili
konulmas lzumlu olan kazanlarda, kazan emniyet ventilinin msade edilen en
yksek ayar basncdr.letme basncnn yaklak 1,05 kat olarak alnabilir.
Tasarm scakl (Dizayn scakl)
Msaade edilen gerilme (Malzemeye bal)
Emniyet faktr (emniyet katsays)
Kaynak faktr
Kullanlacak Sac Kalnlklar
malat Yntemleri
Kaynak Yntemleri
BASINLI KAPLARIN TASARIMI

AD- MERKBLATT'A GRE MUKAVEMET HESABI RNE

Da= 2400 mm
letme Basnc = 16 bar
Dizayn Basnc = 25 bar

Gvde et kalnlnn bulunmas;

2400 x 25
s = ----------------------- + 1 = 13.39 mm se = 15 mm
265
20 x ----- x 1 + 25
1.1

sA'nn kontrol;
sA* = se + h = 15 + 12 = 27 mm
12-1
WDV = -------- = 0.423
27 1
592.4
BA = --------------------------- = 2.373
((2370+27-1) x (27-1))
WDV = 0.423 , BA = 2.373 AD-Merkblatt B9/Tablo 7'dan baklarak VA = 0.515
bulunur.
2400 x 25
sA = ----------------------------- + 1 = 25.87 mm
265
20 x ------- x 0.515 + 25
1.1
25.87 < 27
sA < sA*

Bombe et kalnlnn bulunmas;

2400 x 25 x 2.08
s = ------------------------ + 2.5 = 15.45 mm
265
40 x ------- x 1
1.1

se = 18 mm

18-2.5
di / Da = 0 , -------- = 0.065 AD-Merkblatt B3/Tablo 8'den = 2.08 bulunur.
2400

Kaynakl Balant Trleri

Bu blmde, yaygn olarak kullanlan kaynakl balant trleri gsterilecektir.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

a) Silindirik gvdelerdeki, ocaklardaki ve cehennemlik gvdesindeki, boyuna

ve evresel ana dikiler,
b) Dz kapak plkalarndaki dikiler,

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

c) Flnsz dz kapak plkalar veya kaynak

edildii yerdeki boru plkalar,
1) Gvdelere,
2) Ocaklara,
3) Cehennemlik gvdesine,
4) Eriim borularna,

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

d) Flnl kapak plkalarnn balants,

e) Borulara kaynak boyun flnlar,
f) Adam giri delii ereveleri, kebent destekleri, ocak takviyeleri ve tersinir
hazne kebent destei balant kayna.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

Kaynak hazrlklar
Birletirilecek kenarlarn boyutlar ve ekli yeterli bir kaynaa imkn
salamaldr.
Farkl kalnlktaki plkalarn kaynak edilmesi
Farkl kalnlktaki plkalarn kenarlar birletirilecekse ve her bir kenardaki
yzeylerin arasndaki fark Madde 5.15.9da belirtilenleri geerse, istenirse
kaynan genilii de dahil kaln plka uygun bir koniklikle
(15)inceltilmelidir.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

Boyuna birletirmeler
Gvdelerdeki boyuna dikiler her iki yandan da kaynak edilmeli veya kaynak
ilem deneyi kabul edilebilir sonular verirse, yalnzca bir yandan kaynak
edilebilir. Bir destekleme eridi kullanlrsa, kaynak ileminden sonra ve gerekli
herhangi bir tahribatsz muayeneden nce bu erit uzaklatrlmal ve kayna
olumsuz ynde etkilemeyecek bir malzemeden olmaldr.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

evresel birletirmeler (madde 5.15.9)

Gvdelerdeki evresel dikiler bir destekleme eridi kullanlarak yalnzca bir
yandan kaynak yaplrsa, bu destekleme eridi, kaynak ileminden sonra ve
gerekli herhangi bir tahribatsz muayeneden nce bu erit uzaklatrlmal ve
kayna olumsuz ynde etkilemeyecek bir malzemeden olmaldr.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

Kaynak kusurlarnn dzeltilmesi

Kaynakta yaplan herhangi bir dzeltme kaydedilmelidir.
Giderilecek kusurlarn nemi ve says gerekli ekilde dikkate alndktan
sonra, imalt, blgesel birka dzeltme ile kusurun giderilmesine veya
kusurlu kaynan talanmasnda sonra yeni bir birletirme yaplmasna karar
vermelidir.
Blgesel veya tamamen dzeltmeler iin kaynak ilemleri onaylanmaldr.
Dzeltilecek kusurlar, hlihazrda onaylanm kaynak ileminden farkl bir
ilemin kullanlmasn gerektirmez ve yukarda bahsedilen dzeltme iin
imalt bu onayl kaynak ilemini kullanmaya karar verirse, hibir onay
deneyine gerek yoktur.
Kabul edilemeyen kusurlarn tekrarlanmas durumunda, neden belirlenmeli
ve dzeltici iler yaplmaldr.
lemlerin tamam kaydedilmelidir.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

Kaynak sonras sl ilem ve dier sl ilemler

Kaynak sonras sl ilem, kaynak edilen herhangi bir balantnn et kalnl
35 mmyi getii durumlarda yaplmaldr.
Not - Malzemenin darbe zelliinin en az 50 J olduu durumda, snrlama
kalnlnn 40 mmye karlmasna msaade edilir.
Isl ilem, deneme deneyi ncesi yaplmaldr.
Nozullar gibi belirli baz paralar son sl ilemden sonra ilve edilirse,
blgesel sl ilemlere msaade edilmelidir.
Isl ileme maruz kalm bir kazanda kaynak dzeltmeleri yaplrsa, tekrar sl
ilem yaplacak kazan iin zellikler dikkate alnmaldr.

BASINLI KAPLARIN TASARIMI

TEEKKRLER

BASINLI KAPLARIN TASARIMI