İDRAR ANALİZİ

İDRAR MUAYENESİ

Fiziksel Kimyasal İdrar Sedimenti

1. İdrarın rengi ve 1. Ph
1. Eritrosit ve lokosit
berraklığı 2. Proteinuri
2. Epitel hücreler
2. İdrarın dansitesi 3. Glikozuri
4. Ketonuri 3. Mikroorganizmalar
5. Hemoglobinuri 4. Kastlar
6. Hematuri 5. Kristaller
7. Bilirubinuri
8. Ürobilinojen
 Fiziksel Muayene

1.İdrarın rengi ve berraklığı 2.İdrarın

dansitesi
İdrarın Rengi ve Berraklığı
Normal bir idrar yapısında bulunan ürokramdan dolayı sarı renktedir

Koyu sarı idrar;konsantre haldedir

Açık sarı-berrak idrar;düşük yoğunluğu gösterir
Kırmızı renk;idrarda kan veya hemoglobin bulunması halinde(bulanık
kırmızı hematuri,berrak kırmızı hemoglobinuri de
görülür)*
Kahverengi-Kırmızı renk;myoglobinuri ve methemoglobinuri de görülür
Yeşil-Sarı renk;safra renkli maddelerinden köken alır
Mavi-Yeşil renk;metilen mavisi içeren idrar yolu antiseptiklerinden
kaynaklanır
İdrardaki bulanıklıklığın en başta gelen sebebi pyoüri dir
İdrardaki bulanıklık ayrıca yoğun bakteriyel enfeksiyon ve spermden
kaynaklanabilmektedir

Not:Atlarda idrar fizyolojik olarak bulanıktır (pelvis renalisteki mukus

salgısı ve kalsiyum karbonat kristallerinden dolayı).
İdrarın Dansitesi
Dansite: İdrar içinde çözünmüş olarak bulunan üre,ürik asit,tuz gibi maddelerin idrardaki
su miktarına oranıdır.(bilinenin aksine erimiş halde bulunan madde miktarı değildir
İdrarı konsantre edebilme yeteneğinin kaybı, renal tubuler hastalıkların ilk
semptomlarından biri olduğundan dansite klinik muayene için açısından önemlidir
Dansite, idrar santrifüj edildikten sonra süpernatantta refraktometre ile ölçülür.*

Erişkin Hayvnlarda Normal İdrar Dansitesi

Köpek 1.015-1040
Kedi 1.015-1.050
At 1.020-1.050
Sığır 1.020-1.050
 Önemli Notlar

Glamerular filtratın dansitesi 1.008-1.012 arasında

değişir(izostenurik idrar)
Dansitenin 1.007 nin altına düşmesi(hipostenürik idrar)
böbreklerin görevini yapamadığını gösterir
Ancak idrar dansitesi tek başına değil de,üre
nitrojen/kreatinin ile birlikte düşünülmelidir.Eğer bu
değerlerle birlikte dansitede yüksek ise bozukluğun
prerenal,düşük ise primer renal hastalıklardan
kaynaklandığı söylenebilir.
 Kimyasal Muayene

1. Ph
2. Proteinuri
3. Glikozuri
4. Ketonuri
5. Hemoglobinuri
6. Hematuri
7. Bilirubinuri
8. Ürobilinojen
Ph
İdrar Ph sı asit-baz durumunun Köpek 5.5-7.0
kaba bir göstergesidir Kedi 5.5-7.0
Herbivor hayvanların idrarı alkali At 7.0-9.0
Karnivor ve omnivor hayvanların ise İnek 7.0-8.0
asidiktir

Metabolik asidoz
Metabolik alkaloz
Respiratorik asidoz
Respiratorik alkaloz
Uzun süreli egzersiz
Bakteriyel sistitis
Amonyum klorür
Prostatitis
Asit tuzları
Bikarbonat alınması
Açlık
Sebzeden zengin
Ateşli durumlar
diyet
Proteinuri
Glamerular filtrata az miktarda protein
geçmesine rağmen renal tubullerde reabsorbe
edildiğinden,normal idrarda protein bulunmaz.
Proteinuri preglomerular veya postglomerular
kaynaklı olabilir
Glomerular proteinüri anormal glomerular
permeabilite sonucu oluşur.Tüm hayvanlarda
glomerulonefritis ve renal amiloidozis idrarda
proteinuriye neden olabilmektedir.Aslında bu
durum bize idrarda yangı belirtileri olmadan
patolojiyi gösterir.
Postglomerular proteinuri aşağı üriner sistemde
yangı,neoplazmi,işemi ve travma olduğunda
ortaya çıkar.
 Önemli Notlar

• Proteinuri ile birlikte bakteri ve lokositlerin olması

üriner sistemde yangı olduğunu gösterir.
• Hemoglobinuri ve myoglobinuri pozitif protein
reaksiyonuna neden olur
• Proteinuri idrar dansitesi ve diğer sedimentlerle
birlikte yorumlanmalıdır.Düşük dansiteli idrarda
proteinuri dikkatle irdelenmelidir (akut veya kronik
renal yetmezlik).
• Amiloidozisin önemli bulgusu olabilir
• Kolostrum almış buzağılarda ilk 40 saat proteinuri
normaldir(kollostral protein absorbsiyonu nedeniyle).
Glikozuri

Glikoz glomerular filtrasyonu geçtikten sonra,tubul

hücreleri tarafından tamamıyla absorbe edilir.Bu
nedenle normal bir idrarda likoz bulunmaz.
İdrarda glikoz tayininde kullanılan en yaygın metod
enzim(glikoz oksidaz) dipsitik tir.
Askorbik asit bulunan idrarda yanlış ve negatif yönde
sonuç oluşabilir.
Ayrıca köpekler de değişik miktarda askorbik asit
sentezleyebildiklerinden köpekte glikozurinin
belirlenmesi için diğer metodlar kullanılmalıdır.
Sistitisli kedilerde ve hematurili hayvanlarda yanlış
pozitif sonuçlar alınabilir.
 Glikozuri İki Şekilde Görülebilir

Hiperglisemi ile Hiperglisemi olmadan

 Diyabetes mellitus  Genel anestezi
 CO ve civa klorür zeh.
 Stres
 Gebeliğin sonunda
 Dekstroz sols.(İV)
 Uzun süre aç kalma
 Korku, heyecan ,şok
 Kafa travmaları
 Adrenalin ve gl.kort
 Pankreatit
 Gebelik toksemisi
 Kuduz
Ketonuri
Normal idrarda keton cisimleri bulunmaz.
İdrarda keton cisimleri karbonhidrat
metabolizmasındaki bozukluğu gösterir.
Keton cisimleri (asetoasetat,aseton,B hidroksibutirat)
yeterli glikoz olmadığında karaciğerde yağ
oksidasyonu sonucu oluşur.
İdrarda keton muayenesi dipsitikler ile,tablet veya
rothera ayracı ile yapılır.
Sığırlarda primer ve sekunder ketoziste,ketonuri
yaygın bir bulgudur.Ancak bu durum sütte yapılan
keton testiyle birlikte yorumlanmalıdır.*
 Önemli Notlar

• Başta bahsettiğimiz 3 test de idrarda asetoasetat

ve asetonu belirler.B hidroksibutiratı belirlemez.
• Bu durumda birkaç damla %3 lük hidrojen
peroksitin 10 ml idrar örneğine ilave edilmesi,B
hidroksibutiratı asetoasetata dönüştürür.
• Ayrıca ketoasidozisin en iyi indikatörü B
hidroksibutirattır.
Hemoglobinuri ve Myoglobinuri

İdrarda gizli kanın pozitif olması eritrosit,serbest

hemoglobin veya myoglobin olduğunu gösterir
Myoglobinuri ve hemoglobinuri kabaca amonyum
sülfat presipitasyon testi ile ayrılabilir
Hemoglobinuri eritrositlerin intravasküler
hemolizini (hemolitik anemi)
gösterirken,myoglobinuri de hastada akut
muskuler travma,hipertermi,tetanoz ve myozitis
yönünden bilgi verir.
 Hematuri
Hematuri idrar dipsitik ile veya idrar sedimentinin
mikroskobik incelenmesiyle belirlenir
Koagulasyon defektleri ürogenital sistem
hastalıkları hematuriye neden olabilir
Hematuri çoğunlukla akut renalyetmezlik,
nefrotoksinler ve kimyasal ajanlar(bakır,civa
zehirlenmeleri,sulfanamidler,fenoller),
travma,pyelonefritis,sistitis,ürolitiyazis ve
üriner sistem parazitlerinden köken alır.
Kaynağına göre hematuriler

Prerenal Renal
 Septisemi  Glomerulonefritis-akut
 Pyelonefritis
 Purpura Hemorajika
 Böbrek arterleri infarktüsü
 Antraks
 CGB
Postrenal  Embolik nefritis
 Sistitis-akut  Toksik nefrozis
 Urolithiasis  Aşırı sulfanamid kullanımı

 İdrar kesesi polipleri  Böbrek travması

 Hematturia Vesikalis
Bovis
Bilirubinuri

İdrarda biluribinuriyi idrar dipsitikleriyle veya

oksidasyon metoduyla incelenebilir.Tüm hayvanlarda
bilirubinurinin en yaygın nedenleri hepatik hastalıklar
ve posthepatik safra yolları obstruksiyonlarıdır.Bu
durumda bilirubin karaciğerde konjuge edilir ve suda
çözünür hale gelerek idrara geçer.
Köpeklerde normalde idrar dansitesi 1.020 veya daha
yüksek olduğunda,hafif biluribinuri (+1)
görülebilir.Daha yüksek reaksiyonlar (+3) hepatik
hastalığı gösterir ve hasta da ikterus yok ise daha
duyarlı karaciğer fonksiyon testlerine ihtiyaç
vardır.İdrarda bilirubin sarılık habercisidir.
Bununla beraber hemolitik hastalıklar,büyük hayvanlar
da babesiyozis,köpeklerde de hemobartonellozis gibi
hastalıklarda göz önünde tutulmalıdır.
Ürobilinojen

Barsaklarda ve özellikle kolonda konjuge

bilirubin bakteriler tarafından hidrolize edilir
ve ürobilinojen haline gelir ve buradan
enterohepatik dolaşıma girer ve KC e
gelir.Buradan tekrar safra ile barsaklara
verilir ve bu sırada kan dolaşımına katılan
ürobilinojenin bir kısmı idrarla atılır.İlaçlar ve
şiddetli diyareler idrardaki atılımını
engelleyebilir.Ancak klinik olarak çokta
önemi yoktur.
Nitrit

İdrarda nitrit normal olarak çok düşük

seviyede bulunur.
İdrar yolu enfeksiyonlarına yolaçan bata
E.coli olmak üzere Gram(-) bakteriler
,stafilokok ve pseudomonaslar nitratı
nitrite indirgeyerek belirgin miktarda
nitrituri oluştururlar
Bakterilerin nitrit oluşumunu yapabilmesi
için 4-6 saatlik bir zamana ihtiyaç vardır.Bu
nedenle sabah idrarı kullanılmalıdır.
İdrar yolu enfeksiyonlarının tanısında
yardımcı bir yöntemdir.
KAYNAKLAR

1.Veteriner Klinik Loboratuvar Teşhis (Kürşat TURGUT)

2.Sığır İç Hastalıkları (Prf..Dr. Hasan Batmaz)
3.Resimler; http://starklab.slu.edu/PhysioLab/urinanalysis
http://www.ichungdo.com/