SHIP MOTIONS AND

MANEUVERING
1
SYLLABUS
2


Tartlacak/ lenecek Konular


1. Hafta Course Content
2. Hafta Regular Waves
3. Hafta Irregulars Waves
4. Hafta
Ship Motion in Regular and Irregular Waves

5. Hafta Gemi Hareketlerinin Kontrol
6. Hafta Ara Snav
7. Hafta Dvnme / Gverte slanmas / Pervanenin sudan kmas
8. Hafta Gemi Hareketlerinin Yolcularn ve Mrettebat zerindeki Etkisi
9. Hafta Tekne Boyutlar ve Formunun Denizcilik zerine Etkisi
10. Hafta Gemi Manevralar
11. Hafta Gemi Manevra Kabiliyeti, Rota Tutma ve Kontrol
12. Hafta Hava ve deniz artlarnn manevra zerine etkisi
13. Hafta Konveksiyonel Olmayan Gemilerin Denizcilii
14. Hafta Smestr devinin sunulmas
3


Tartlacak/ lenecek Konular


1. Hafta Dersin ierii, kapsam
2. Hafta Dzenli ve kark dalgalar
3. Hafta Dzenli dalgalarda gemi hareketleri
4. Hafta Kark dalgalarda gemi hareketleri
5. Hafta Gemi Hareketlerinin Kontrol
6. Hafta Ara Snav
7. Hafta Dvnme / Gverte slanmas / Pervanenin sudan kmas
8. Hafta Gemi Hareketlerinin Yolcularn ve Mrettebat zerindeki Etkisi
9. Hafta Tekne Boyutlar ve Formunun Denizcilik zerine Etkisi
10. Hafta Gemi Manevralar
11. Hafta Gemi Manevra Kabiliyeti, Rota Tutma ve Kontrol
12. Hafta Hava ve deniz artlarnn manevra zerine etkisi
13. Hafta Konveksiyonel Olmayan Gemilerin Denizcilii
14. Hafta Smestr devinin sunulmas
4
Ders Kitab
Sabuncu, T. (1992). Gemi Hareketleri, T Matbaas
Lloyd, A.R.J.M. (1989). Seakeeping Ship Behaviour in Rough Weather, John Wiley&Sons.
Lewis, E.V. (1989). Principles of Naval Architecture Vol:3 Motions in Waves and
Controllability, SNAME.
5
Deerlendirme Sistemi
Yaryl ii almalar Says Katk Pay
Laboratuvar
Uygulama
Alan almas
Derse zg Staj (Varsa)
dev 1 10
Sunum
Projeler (Teslim)
Seminer
Ara Snavlar 1 40
Final 50
Toplam 100
Yaryl i almalarnn Baar Notuna Katks %50
Yaryl Sonu Snavnn Baar Notuna Katks %50
Toplam %100
6
DZENLI VE KARIIK DALGALAR
HAFTA 2
7
DZENL DALGALAR
: Herhangi bir anda ve konumda sakin su yzeyinin
dalga hareketiyle birlikte yer deitirmesi

a
: Dalga genlii, sakin su yzeyinden dalga tepesi
veya ukuruna llen dey uzaklk
H: Dalga ykseklii, dalga tepesiyle dalga ukuru
arasndaki dey uzaklk
: Dalga boyu, ardak dalga tepeleri ve dalga
ukurlar arasndaki yatay uzaklk, 2g/
2
T: Dalga periyodu, ardak iki dalga tepesinin ardarda
ayn bir noktadan geme zaman
: Dairesel dalga frekans 2/T
K: Dalga says 2/
c: Dalga hz. C= /T

m
: Maksimum dalga eimi
H/: Dalga Diklii

8
SU DALGALARININ DERNLE GRE
SINIFLANDIRILMASI
ok s su dalgas: 0<h/1/20
S su dalgas : 1/20<h/1/2
Derin su dalgas: 1/2h/<

9
rnek 1
Boyu 150 m derinlii 5 m olan bir tankta genlii 0.2 m periyodu 2s olan dzenli
derin su dalgalar retilmektedir. retilen bu dalgalarn frekanslarn boylarn
ve dalga saysn hesaplaynz.
=2/T=2*3.1415/2=3.1415 rad/s.
=2g/
2
=2*3.1415*9.81/3.1415
2
=6.245 m.
k=2/=1
h/ =5/6.245=0.8
10
KARIIK DALGALAR
Kark deniz ok sayda sins dalgasn toplam olarak ifade edilebilir
Kark deniz
11
KARIIK DALGALAR
Dalga yksekliklerine ilikin histogram
Dalga
Ykseklii
Aral (m)
Ortalama
Dalga
Ykseklii (m)
Dalga
Says
(n)
Frekans
f(x)
0.25-0.75 0.5 15 0.1
0.75-1.25 1 30 0.2
1.25-1.75 1.5 55 0.367
1.75-2.25 2 21 0.140
2.25-2.75 2.5 14 0.093
2.75-3.25 3 9 0.060
3.25-3.75 3.5 5 0.033
3.75-4.25 4 1 0.007
Toplam 150 1.000
12
Ortalama Dalga Ykseklii:
H=(14+53.5+93+142.5+212+551.5+301+150.5) / 150 = 1.64 m.
Karekteristik Dalga Ykseklii (H
1/3
) : Kayttaki dalgalarn en yksek 1/3 alnr.
H
1/3
=(14+53.5+93+142.5+212) / 50 = 2.51 m.
1/10 Dalga Ykseklii (H
1/10
) :
H
1/10
=(14+53.5+93) / 15 = 3.23 m.
rnek 2
13
Dalga enerji spektrumu
14
rnek 3
m
0
= (14
2
+53.5
2
+93
2
+142.5
2
+212
2
+551.5
2
+301
2
+150.5
2
) / (1508)
= 0.406
Ortalama Dalga Ykseklii = 2.5 m
0
= 2.5 0.406 = 1.59 m.
Karekteristik Dalga Ykseklii, H
1/3
= 4 m
0
= 2.55 m.
1/10 Dalga Ykseklii, H
1/10
= 5.1 m
0
= 3.25 m.
15
Deniz Grntesi Beaufort
Rzgar
Kuvveti
Denizcilik ad Knot olarak
snrlar
Rzgar Hz
Knot
Karakteristik
Dalga
Ykseklikleri

Deniz yz cilal 0 Skunet 1 den az 0 0
Hafif ve buruuk 1 Hafif hava 1-3 2 0.02
Tamamen buruuk 2 Hafif meltem 4-6 5 0.09
Krlma balangcnda
Ufak dalgalar
3 Yumuak meltem 7-10 8.5
10
0.30
0.43
Ufak dalgalar byr dalga
tepelerinde sksk
beyazlklar grlr
4 Mutedil meltem

11-16 12
13.5
14
16
0.67
0.88
1.01
1.40
Uzun boyda orta byklkte
ok fazla krlan beyaz
kpkl dalgalar
5 Frka 17-21 18
19
20
1.85
2.10
2.45
Byk dalgalar oluur ok
fazla krlan beyaz kpk
dalgalar ve serpintiler
6 Kuvvetli 22-27 22
24
26
3.05
3.65
4.60
Deniz ok fazla kabarr,
atlayan dalgalardan beyaz
kpkl izgiler oluur
7 Sert 28-33 28
30
32
5.50
6.70
7.95
16
Rzgar Kuvveti
17
Rzgar Kuvveti
18
DZENLI VE KARIIK
DALGALARDA GEMI HAREKETLERI
HAFTA 3-4
19
Gemi Hareketlerini Tanmlamaya Yarayan Eksen Takmlar
x,y,z eksenleri boyunca gemi arlk merkezinin
yapt dorusal hareketler srasyla;
Boy-teleme (surge), Yan-srklenme (sway),
Dalp kma (heave)
Balang noktas, G arlk merkezinden geen
gemiye bal eksen takmna gre boyuna x
b
,
enine y
b
ve dey z
b
eksenleri etrafndaki
periyodik karekterde dnme hareketleri srasyla
Yalpa (roll), Ba k vurma (Pitch) ve
Savrulma (yaw).
20
Dalgalarn gemiye geli ynne gre adlandrlmas
21
Dalgalarn geli ynne gre gzlemlenen hareketler
Kark dalgalar arasnda bulunan gemiler tm bu hareketleri bir arada yapmaya zorlanrlar.
Fakat dalgalarn geli dorultularna gre baz hareketleri dierlerine nazaran daha belirgin bir
biimde yaparlar.
rnein, batan gelen dzgn dalgalarda dalp kma ve ba k vurma hareketlerini en belirgin
ekilde yaparlar.
Bordadan gelen dzgn dalgalarda , eer gemi sfr ilerleme hznda ise yalpa, dalp kma ve
yan-teleme birleik salnm hareketleri oluur.
Dzgn karekterdeki dalgalar omuzluklardan alan gemilerde, genellikle alt tr haraketi bir
arada yapabilir. Ancak yalpa, yan-teleme ve savrulma hareketlerini dier hareketlere nazaran
daha belirgin bir biimde yaparlar.

22
Karlama frekans

e
: Karlama frekans (rad/s)
: Dalgalarn geli dorultusu
: Dalga frekans (rad/s)
V : Gemi Hz
T
e
c = + V Cos T
e
T
e
(c - V Cos )=
(2/
e
) (c - V Cos )= (2g/
2
)

e
g=(c - V Cos )
2
c=g/

23
rnek 4:
Boyu 5.76 metre olan dalgalarn frekansn hesaplaynz. Bu dalgalar 1.46 m/s hzla ilerleyen bir
gemi batan ald zamanki karlama frekansn hesaplaynz.
=(2g/)
0.5
=(29.81/5.76)
0.5
=3.27 (rad/s)

e
= -
2
V cos /g = 3.27-3.27
2
1.46 cos(180) / 9.81= 4.86 rad/s

24
Ek Su Ktlesi
Ek su ktlesi : Geminin ivmeli hareketiyle orantl sudan grm olduu diren kuvvetine ait
ktle.
25
Sancak -iskele simetresine sahip bir gemi iin hareket denklemleri
26
Levis Form Kesitleri
27
Batan Gelen Dalgalarda Lineer Gemi Hareketi Denklemleri
28
Dalp kma Hareketi Ek ktle ve Snm Katsaylar
29
Kritik Alt Hzda Seyir
Batan gelen dzgn dalgalarla senkronize olmak suretiyle gemiler nemli lde byk
genlikli ve sert hareketler yaparlar.
Bunun sonucu olarak bata gverte slanmas, dvnme ve ban hareketinde byk ivmeler
oluur.
Genellikle dalgalarla senkronizasyonu nleyebilmek iin hzn azaltlmas yoluna gidilir.
Bylece karlama periyodu deeri geminin dalgalarla senkronize olma periyodundan
saptrlmak suretiyle gemi hareketleri yumuatlm olur.
Bu ekilde hzn isteyerek azaltlmasna kritik alt hzda seyir ad verilir.
30
31
Kritik st Hzda Seyir
Dalgalarla senkronizasyonu nleyebilmek iin bir dier are de mmkn olduu takdirde,
gemi hzn arttrarak karlama periyodunu kltmektir.
Karlama periyodu ba k vurma ve dalp kma periyotlarnn altnda kalacandan
geminin dalgalarla senkronizasyonu nlenmi olur.
Dier bir anlatmla, gemi bir dalga boyundaki uzakl ok abuk gemi olduundan
dalgann zorlamasna kar bir hareket yapamadan dier dalgann zerine ilerlemi olur.
Gemi hareketlerini azaltmak amacyla isteyerek gemi hznn artrlmasna kritik st hzda
seyir ad verilir.
32
Batan gelen dalgalarda /L=1 snr erisi
zerindeki seyirlerde gemilerin byk
genliklerde hareketler yapmasn beklemek
gerekir.
Buna karlk /L=1 snr erisinin altndaki
blgede batan gelen kark dalgalarda
gemi, boyuna gre daha kk dalga
bileenleriyle zorlanacandan hareketleri
yumuar.
Harmonik Dalga ve Yalpa Sinyali
33
Yalpa as, asal hz ve asal ivmesi
34
Yalpa Hareketi
35
Yalpa asnn zamana bal deiimi
Gemilerin sakin suda yaplan yalpa deneyleri t zamanna gre izilirse yalpa erisinin karakteristik grnm
aadaki ekildeki gibidir.
36
Yalpa alarndaki azalma erisi
Eer bu eri, ayn eksen zerinde eit aralkl olarak alnm yalpa saylar zerine sradan sancak
iskeleye yaplan maksimum yalpa alarn gsterecek biimde deitirilerek izilirse buna yalpa
alarndaki azalma erisi ad verilir.
37
Snm erisi
Her bir yalpa asndaki azalma ve
bunlara karlk gelen ortalama yalpa
alar zerine ordinat olarak izilirse
snm erisi elde edilmi olur.
Yalpa azalma denklemi
=K
1

m
+ K
2

m
2

Yalpa hareketine zt ynde oluan diren
kuvvet ve momentleri asal hz ve asal
hzn karesiyle orantl olarak deiirler.
38
Yalpa Hareketine Kar Doan Sudaki Diren Bileenleri
1. Suyun viskozitesi nedeniyle suyla temasta bulunan gemi slak yzeyinin yalpa hareketinde
oluturduu srtnme direnci
2. Yalpa hareketinde gemi su alt formu suda anaforlar (girdaplar) oluturur. Bunlara harcanan
enerji karl zt ynde etkileyen diren momenti.
3. Yalpa hareketinde serbest su yzeyinde oluan dalgalara harcanan enerji karll meydana
gelen diren momenti
4. Hava ile temasta bulunan gemi su st bnyesinin yalpa hareketinde oluturduu diren.

39
Yalpa Hareketinde Srtnme Direnci
Yalpaya kar gemi slak yzeyinin viskoz sv srtnmesi sonucu oluan srtnme direnci
R
rf
=1.055 S V
2
ile bulunur.
Eer yalpa ekseninden slak yzeyin ortalama uzakl r
s
ile gsterilirse lineer hz, asal hz
cinsinden V=r
s
d/dt olarak yazlacandan
R
rf
=1.055 S r
s
2
(d/dt)
2

Direncin yalpa ekseni etrafndaki momenti;
M
rf
=1.055 S r
s
3
(d/dt)
2


40
Anafor Direnci
Yalpa omurgalar, lama omurgalar ile dier su altndaki
tekne eklentileri ve keli sintine dnmleri yalpa
hareketinde anaforlar olutururlar.
Bunlara ilikin direnlerin hesaplamalar olduka g
olmalarna karn yalpa asal hznn karesiyle
deitikleri kabul edilir.
R
rk
= K
K
S
k
V
2
r
k
omurga veya takntnn yalpa ekseninden
ortalama uzakl olduuna gre
V= r
k
(d/dt)
R
rk
= K
K
S
k
r
k
2
(d/dt)
2
M
rk
= K
K
S
k
r
k
3
(d/dt)
2

41
Yalpa hareketiyle sakin su yzeyinde geminin iki yannda ilerleyen dalgalar oluur.
Bunlar srekli olarak yalpa yapan gemiden enerji alarak bu enerjiyi gemiden dar tarlar.
Gemi boyunca oluan dalgalarn dourduu diren momenti yalpa asal hzyla deiir.
Yalpa Hareketiyle Dalgalarn Olumas Sonucu Oluan Diren
42
Yalpa Hareketini Zt Ynde Etkileyen Diren Momenti

M
r
=A (d/dt) + B (d/dt)
2
Burada A ve B gemiye zg sabit deerlerdir.


43
Bordadan Gelen Dalgalarda Lineer Yalpa Hareketi Denklemi
(J

+J

) d
2
/dt
2
+ A

d /dt + GM = GM
m
sin(t)
Burada
J

: Yalpa ekseni etrafnda gemi ktlesi atalet momenti, k

2
/g, k

jirasyon yarap (m)

J

: Yalpa ekseni etrafnda gemi ek su ktlesi atalet momenti, k

2
/g, k

virtel jirasyon
yarap (m)
A

: Snm katsays
: Deplasman (ton)
GM : Enine metasantr ykseklii (m)

m
: Maksimum dalga eimi
: Dalga zorlama frekans
44
rnek 5
Bir gemide boy 140 m, deplasman 12500 ton, metasantr ykseklii 1.75 m, jirasyon yarap 9.40
m, K
1
snm katsays 0.2827dir.Ek su ktlesi atalet momenti, gemi ktlesi atalet momentinin
%20si kadardr. Gemi en byk meyli 6 derece olan dzgn dalgalar bordasndan alarak
rezonans halinde yalpalar yapmaktadrlar. Buna gre;
a) Snml ve snmsz yalpa periyotlar deerlerini bulunuz.
b) Zorlayc dalgann periyodunu, boyunu ve yksekliini hesap ediniz.

45
zm 5-1
46
Snml yalpa periyodu,
47
zm 5-2
Rezonans halinde T=T
n
=15.62 s.
= 2g/
2
= g T
2
/2 = 9.81 15.62
2
/2 = 381 m.

m
=6= /30 rad.

m
= H / = /30
H = / 30 = 381 / 30 = 12.7 m.



Gemi Hareketlerinin Kontrol
I. Yalpa Hareketi Kontrol
II. Ba K Vurma Hareketi Kontrol
III. Dorultu Kontrol
48
Gemi Hareketlerini Kontrol Eden Cihazlardan Bazlar
49
50

Ba K Vurma Hareketi ve Trim Kontrol

Ba k vurmada oluan kuvvet ve momentler ok byk olduklarndan tr bunlar azaltc
donanmlarn g gereksinimleri ok byktr bu sebepten tr ba k vurma hareketini
azaltc donanm ve cihazlarn kullanlmas genelde tercih edilmez.
51
Aadaki ekilde geminin ortalama triminin dzeltilmesinde ve ba k vurma hareketinin
azlatlmasnda kullanlan trim flapas gsterilmektedir.
T-Foil
52
lerleme kontrol cihazlarndan bir dieri de T-foil dir.
Ba K Vurma Snmleyici Foiller
53
54
T-Foil
Trim flapas (Trim Tab)
55
Interceptors (durdurucu)
56
Triminin dzeltilmesinde ve ba k vurma hareketinin azlatlmasnda kullanlan bir dier
donanmda interceptor durduruculardr. Trim flapalarna nazaran daha az g
gerektirmektedirler bunun yansra maliyetleri daha dk olup yeretirmeleri daha kolaydr.
57
Interceptors (durdurucu)
Yalpa Hareketi Kontrol
Yalpa azaltc cihaz ve donanmlar;
Yolcu ve yk gemilerine yalpaya kar konfor ve gvencenin salanmas amacyla,
Sava gemilerine ise yalpa hareketinden kayanaklanan baz nemli sorunlar yok
edilmesi iin, rnein, daha isabetli top at ve helikopter ve uaklarn gemiye kalkp
inebilmesi iin konulmaktadr.
Yaplan gzlemlere gre, salnm hareketlerine ait ivmelerin yerekimi ivmesinin
1/10nunu amas halinde insanlarda deniz tutma belirtileri grlmektedir.
Dolaysyla yalpa hareketindeki ivme 0.1gden kk olmaldr.
58
Gemilerde Yalpa Azaltc Donanm ve Cihazlar
Gemilerde yalpa azaltc donanm ve cihazlar iki ana gruba ayrlr :
1. Pasif yalpa azaltc donanmlar
2. Aktif yalpa azaltc donanm ve cihazlar
59
Pasif Yalpa Azaltc Donanmlar
Bu tip yalpa azaltclarda, donanm altran ek bir gce ve zel bir kontrol
aygtna herhangi bir gereksinim yoktur.
Bu tip donanmlarda, bizzat yalpa hareketi yardmyla zt ynde moment
oluuturulur, geminin yalpadaki enerji azaltlarak, hareket sndrlr.
Yalpa Omurgalar
Sabit Finler
Pasif Yalpa Sarnlar
Pasif Hareketli Yalpa Arlklar
60
Aktif Yalpa Azaltc Donanm ve Cihazlar
Bu grubu oluturan donanmlarda makine gc yardmyla bordadan bordaya sv veya
kat arlklar hareket ettirilir veya gemi su alt karina yzeyinden dar kabilen kontrol
yzeyi kullanlr.
Btn bu sistemlerin ortak yan, gemide yalpaya kar bir zt momentin kontroll bir
ekilde oluturabilmesidir.
Aktif yalpa finleri (kontrol yzeyleri)
Aktif yalpa sarnlar
Aktif hareketli arlklar
Yalpa jiroskoplar
61
Yalpa Omurgalar
62
Genellikle yalpa omurgalar sintine dnmne dik olarak ve ilerleme ynnde gemiye en az
diren verecek ekilde gemi akm izgileri boyunca monte edilirler.
Yalpa omurgalarnn derinlikleri gemi geniliinin %3 ile %5 arasndadr.
Yalpa hareketine kar gsterdikleri diren, yalpa omurgasna dik olarak etkiyen hzn karesiyle
orantldr.
M
rk
=C
k
(/2) S
k
r
k
3
(d/dt)
2

S
k
: Sancak iskele toplam yalpa omurgas alan
(m
2
)
r
k
: Yalpa omurgas yalpa ekseninden ortalama
uzakl (m)
Yalpa Sarnlar
Frahm tipi yalpa sarn sisteminde, gemi bordalarna yakn
olarak dzenlenmi iki dey sarn yatay bir kanalla
birletirmek suretiyle geminin arlk merkezinin zerinde U
borusu biiminde yalpa sarnlar meydana getirilmitir.
Gemi yalpa hareketi etkisiyle meyillenen sarn iinde daima
aa doru akan su, geminin yalpa hareketinde potansiyel
enerjisinin bir ksmn kullanarak bu enerjiyi dolaysyla yalpa
hareketini azaltm olur.
Suyun bir bordadaki sarntan dier sarnca akmas esanasnda
arlk kuvvetleri ile gei hareketindeki atalet kuvvetleri
yalpay azaltc zt birer moment olutururlar.
63
Aktif Yalpa Sarnlar
Aktif yalpa sarnlarnda yalpay zt ynde
etkileyecek bir moment oluturabilmek iin U-tipli
yalpa sarncndaki sv bir bordadan dierine ya bir
hava kompresr veya bir su pompas yardmyla
zorlanmak suretiyle aktarlr.
Bu donanmlar, ya ana makine tarafndan veya
yardmc bir makine tarafndan salanan ek bir gle
alrlar.
64
Gemi yalpa asal hz ile orantl olarak kendi erevesiyle birlikte gemi k veya ba dorultusunda
prosessiyon hareketi yaparak motorun elektrik devresini uygun ynde kapar.
Manyetik freni alan motor harekete geerek ana yalpa jiroskopunun ayn ynde pressesiyon
hareketini yapmasn salar. Bunun sonucu olarak yalpaya kar bir zt moment oluturulmu olur.
Geminin bir bordasna yapm olduu yalpa, en byk deerini aldnda yalpa asal hz sfr
olacandan kumanda jiroskopu ve erevesi bal olduu yay sisteminin etkisiyle tekrar dey sfr
konumunu alr.
65
Aktif Yalpa Jiroskopu
Yalpa Azaltc Kontrol Yzeyleri (Yalpa Finleri)
Yalpa azaltc finler gemi sintine dnm civarnda gemi yzeyine dik olarak bu yzeyden
dar doru uzanan geminin sancak ve iskelesinde dmene benzer elemanlardr.
Kontrol mekanizmasnn etkisi yle dmende olduu gibi kendi eksenleri etrafnda
dndrlebilirler.
Finler ounlukla simetrik hidrofoil kesitlere sahip kontrol yzeylerine sahiptir.
66
67
Geminin ilerleme ynne dik olarak sancak yukarya iskele yukar doru kaldrma kuvvetleri elde
edilir. Bu kuvvetlerin yalpa ekseni etrafndaki momentleri gemiyi iskeleye meyle zorlarlar.
Yalpa Azaltc Kontrol Yzeyleri (Yalpa Finleri)
68
Fin Snmleyicilerin Boyut Kstlar
Fin Snmleyicilerin Kesitleri
69
Yalpa Azaltc Kontrol Yzeyleri (Yalpa Finleri)
70
Yalpa Azaltc Kontrol Yzeyleri (Yalpa Finleri)
71
Gemi Hareketleri Kontrol Sistemleri
72
Gemi hareketleri kontrol sistemleri birden
fazla sistemi baladklar iin ok
karmaktrlar.
Tatlarn denizciliklerinin iyiletirmesinde
kullanlmaktadrlar.
Gemi Hareketleri Kontrol Sistemleri
73
Dorultu Kontrol
74
Dvnme / Gverte slanmas /
Pervanenin sudan kmas
75
76

Dvnme (slamming), iddetli denizlerde, geminin baz belirli hzlarda ar dalp-
kma ve ba-k vurma hareketlerini yapmasyla, ba tarafta gemi omurgasnn sudan
karak tekrar iddetli bir biimde su yzeyine arpmas sonucu oluur.

Dvnme (Slamming)
Dvnme (Slamming)
77
Dvnme, gemi ba ile gemi bandan itibaren L/4 uzaklk iinde kalan aralkta meydana gelir.
78
Dvnme, 0.7 ile 1.5 gemi boyundaki dalgalarda olumakla beraber en iddetli dvnmeler gemi boyuna eit
dalgalarda meydana gelmektedir.
Dvnme (Slamming)
79
Dvnme darbeleri gemi d kaplamasna zarar verecek kadar kuvvetli olabilmektedir. Ekstrem durumlarda
dvnmeyi takiben gemi krlmas gzlemlenebilir.
Ortalama bir dvnme, geminin doal frekansnda titremesine sebep olabilir. Buda teknenin mrn azaltan
yorulma yklemesinin grlmesine sebep olabilir.
Dvnme sonras gzlemlenen titreime whipping ad verilir.
Dvnme (Slamming)
80
Dvnme (Slamming)
Gverte Islanmas
Gverte slanmas, gemi boyunca fribordun dk olduu herhangi bir noktada gzlemlenmekle birlikte,
ounlukla yksek hzlarda batan gelen dalgalarda, geminin ba ksmnda gzlenmektedir.
81
Gverte Islanmas
Hzn artmasyla birlikte kasara gvertesi tamamen su altnda kalr, gverte balantlar ve kargo hasar alr.
82
83
Gverte Islanmas
Gemi bann suya nazaran hareketi hemen hemen gemi boyuna bal olmayan bir husustur.
Gverte slanmasn nlemek iin byk gemilere nazaran kk gemilere daha fazla fribord ykseklii ile iyer
kalkm verilmelidir.
84
Gverte Islanmas
Ba tarafta gemi kesitlerinin su yzeyinden yukardan kalan ksmlarnn dar doru almalar (fler-flare)
makul snrlar iinde kalmak artyla yararldr.
Gemi ba suya girdiinde dalgal deniz yzeyi gemiden dar doru saptrlm olur.
Fakat, kesitlerin darya doru almas ar derecede olursa bata iddetli dvnmelere ve hz kayplarna yol
aar.
Ba tarafta gverte ak olmal ve gverteye gelebilecek olan sular kolaylkla ve abukca tekrar denize
boalabilmektedir.
Pervanenin sudan kmas
85
Pervanenin sudan kmas, pervanenin rettii torkun ani bir ekilde azalmasna daha sonra
pervanenin tekrardan suya tamamyla girmesiyle beraber torkunda hzl bir ykselmeye sebep olur.
Bu da gemi ana makinas, pervane aft hatta pervanesinin zarar grmesine sebep olabilir.
Grlme Olasl
86
Dvnme, gverte slanmas, pervanenin sudan kmas hadiselerinin grlme olasl, lokal
bal hareketin draft, fribord ve pervanenin st ksmnn derinliini amas olaslna baldr.
Notasyonel bal hareket, kesin bal hareket ile dalga yzeyinin hareketi
arasndaki farktr. Ba suya dalarken su da dalga hareketiyle yukar doru
ykselir, ba tekrar sudan karken dalga yzeyi de aa doru iner.
Ykselme katsays C
s
, notasyonel bal hareketin kesin bal harekete
oranna eittir.
Burada m
0
, notasyonel bal hareketin varyans
T
p
=2 m
2
/m
4
Burada m
2
ve m
4
srasyla notasyonel bal hareketin hz ve ivmesinin
varyansdr.

87
Grlme Olasl
Efektif Draft, T
KE
=T+r
3
Efektif Fribord, f
e
=f-r
3
Pervane kanadnn st ksmnn derinlii, D
PE
=D
p
+r
3
Omurgann sudan kma olasl, P
KE
= e
-T
e
2
/ 2 C
s
2
m
0
Gvertenin su iersine girme olasl, P
DS
= e
-f
e
2
/ 2 C
s
2
m
0
Pervanenin sudan kma olasl, P
PE
= e
-D
pe
2
/ 2 C
s
2
m
0
Ortalama bir saattaki dvnme, gverte slanmas ve pervanenin sudan kma says grlme
olaslklarnn ortalama periyod T
p
e blnmesiyle elde edilir.
N
KE
=3600 P
KE
/ T
p
N
DS
=3600 P
DS
/ T
p
N
pe
=3600 P
pe
/ T
p

88
Grlme Olasl
89
90
Gemi Hareketlerinin Yolcularn ve
Mrettebat zerindeki Etkisi
Kapsam:
Harekete Bal Rahatszlklar
Sopite Sendromu
Harekete bal uyku bozukluklar
Hareketlere bal yorulma
Mrettebat aktivitesi zerine etkisi
Komfor
Salk
91
Mrettebat ve yolcu performans zerine hareketlerin etksi
92
Frekans Aral
Harekete Bal Rahatszlk: 0.1 - 0.5 Hz
Salk Problemleri: 0.5 - 80 Hz
Titreim Alglamas: 0.5 - 80 Hz
Komfor: 0.5 - 80 Hz
Mrettebat aktivitesi zerine etksi: 1.0 80 Hz
Gr: 20 70 Hz or more.
93
Harekete Bal Rahatszlk ndisi (Motion Sickness Indice)
Harekete bal rahatszlk ounlukla dey ivmelenme sonucu meydana gelir. Dier
hareketler belli bir deerin zerindeyse rahatszlk meydana getirir.
94