Otomatik Tanmlama Sistemi (Automatic Identification System - AIS)'nin ksaltmasdr. Deniz trafiinde yzerlerin, tanmlanmasnn ve konumlandrlmasnn, bir merkezden ya da tayc dier gemilerden otomatik olarak yaplmasn salayan bir donanm ve yazlm sistemidir. Daha ok gr kstlarnn olduu durumlarda (acil durumlar, sis v.s.) gemilerin birbirlerinin rota- srat-konum gibi bilgilerini paylaarak renebildikleri bir ortam salamak amacyla planlanmtr. AIS, sistemle donanm bir gemiye ya da bir Tat Trafik Servisi'ne (Vessel Traffic Services (VTS)), temel olarak dier yzerler hakknda tanm ve konum bilgisi salar. Bu bilgi: kimliklendirme, pozisyon, kerteriz, hz, tand dier gemiler ve VTS istasyonlardr.
Sistem btn bu bilgileri elektronik ortamda dier istemcilere ulatran bir cihaz ve bu cihazn verdii bilgileri deerlendirip kullancnn dikkatine sunan yazlmlardan oluur. Bu sisteme bir anten, uyumlu bir konumlayc (GPS) ve gemiden bilgi toplayan ( gyro (cayro), pusula (kerteriz, srat), resmi-gemi ad, rota ve yk tipi v.b.) alt-yap eklenmelidir. Uluslararas Denizcilik rgt (IMO)'nn belirledii SOLAS kurallar, 300 GRT ve daha byk yk gemilerde olmak zere her trl yolcu gemisinde bulundurulmasn zorunlu klmaktadr.
Ais sisteminin alma prensibi
AIS Sistemi, normal kosullarda otonom olarak Srekli alisma Modunda alisir ve SOTDMA (Self Organizing Time Division Multiple Access - Kendi Kendini Yapilandiran - Zaman Paylasimli oklu Erisim) haberlesme protokol kullanarak bilgi alisverisinde bulunur. Bu kosul, geminin aik denizde veya i sularda/karasularda seyir halinde veya limanda hareketsiz/demirde olmasindan bagimsiz olarak her durumda geerlidir.
Istenen VHF Raporlari (AIS Bilgileri) iin girisimden (interferance) etkilenmeyen, yksek bir veri transfer hizi gerektirmektedir. Bu amala birbirine paralel olarak kullanilabilen iki farkli VHF kanali tahsis edilmistir. ITU (International Telecommunication Union) tarafindan bu kanallar AIS1 - 87B (161.975 MHz) ve AIS2 - 88B (162.025 MHz) olarak belirlenmistir. Hem 25 kHz'lik ve hem de 12,5 kHz'lik simplex kanal band genislikleri kullanilabilmektedir. Bu band genisliklerinin her birisi iin ulasilabilen kapasite 9600 bps trasmisyon hizinda, 2250 zaman araligi (slot) /dakika olarak ortaya ikmaktadir. Hem AIS1 hem de AIS2 kanallari birlikte kullanildiginda ise, toplam kapasite bunun iki kati olarak 4500 zaman araligi (slot) / dakika olmaktadir. Kullanilacak modlasyon yntemi ise FM/GMSK olarak belirlenmistir. Her AIS Sistemi, kendi radyo arayz yapilanmasini (zaman araligi tahsis plani) gemis veri transfer trafigi ve diger cihazlara ait ileriye ynelik eylem bilgilerini kullanarak kendisi belirler. Herhangi bir AIS Istasyonu, kendi pozisyon raporunu ilettigi zaman, yukarida belirtilen 2250 zaman araligi/dakika iinde yer almak zorundadir. Bu zaman dilimi ise 26,6 ms' ye karsi dsmektedir.
Bir AIS Transponder cihazi, bulunduruldugu deniz tasitinin dinamik kosullarina bagli olarak asagidaki plana gre ilgili AIS Mesajlarini otomatik olarak retir ve yayinlar. Uluslar arasi standartlara gre A-Sinifi bir AIS Transponder iin geerli olan bu raporlama araliklari, standardizasyon alismalari henz tamamlanmakta olan bir B-Sinifi AIS Transponder iin bazi farkliliklar gstermektedir
Operasyonel Fonksiyonlar
Kullanc tarafnda harita ykleyebilme ve gncelleyebilme, Seilen geminin otomatik olarak takibi, Seilen gemi ile ilgili seyir detaylarnn grntlenebilmesi (karlama zaman, en yakn mesafe bilgisi vb.) Gemi Pozisyon / Dorultu bilgisinin grntlenebilmesi, AIS Klas-A, Klas-B ve Klas-B CS mesajlarnn grntlenebilmesi, Harita lek Gsterme/Deitirme ve Kaydrma zellikleri,
Gemi koordinatlarnn elektronik harita zerinde otomatik olarak grntlenebilmesi, Gemilere ait durum ve hareket bilgilerinin grntlenebilmesi, Tehlike ve uyar alarmlarnn gerektiinde grntlenebilmesi (derinlik alarm, tehlikeli / yasak blge vb.) Kayt altna alnan transponder verilerinin tekrar oynatlabilmesi. Ais Transponderleri
Denizcilik Mstearl'nn ek talebi olan kart okuyucu zelliine de sahip. Bu zellik TV'siz yakt kullanan tekneler iin tasarlanm. Bu kart TV'siz defter yerine geecek olup teknelerin ald yaktn miktarn, nereden, ne zaman alndn, teknenin bu yakt ne kadar srede tketecei gibi bilgileri snflandrmak iin kullanlacak.
Geen yllarda IMO SOLAS kurallarna uygun Klas A modelleri tm ticari teknelerde zorunlu oldu ve monte edildi. Ancak, u anda bata kart okuyucu olmak zere Denizcilik Mstearl'nn belirledii ekstra teknik zellikler nedeniyle ithal Klas B AIS rnleri pazarda yerini alamamakta. Cihaz bulundurmak zorunda olan tekneler, ilgili tarihlerde yerli retim ve Denizcilik Mstearl onayl cihazlar satn almak zorundalar. u ana kadar 1 yerli marka bu onay alm olup 2. cihaz onay safhasndadr. reticiye gre nmzdeki 1-2 hafta iinde onay alnacaktr.
Kullanm Alanlar ve Kstlar
arpmadan Kanma AIS temel olarak denizde arpmadan kanma ve kurtulma amacyla kullanlr. Radyo iletiiminin kstl oluu ve her gemide olmamas sebebiyle seyre yardmc ekipman statsndedir. Asla tek bana seyir karar vermede kullanlmaz. Seyir Bilgisi AIS bazen sanal-AIS olarak kullanlarak gerekte var olan bir durumu haber vermek iin normalde kullanlmas gereken ekipmann yerine kullanlabilir. rnein denizde olmas gereken bir iz-amandrasnn kopmas durumunda onun yerine sentetik bir iz yaratlarak dier kullanclar bilgilendirilebilir.
Arama-Kurtarma Kara vericiler, arama ve kurtarma srasnda hayati nem tayan, gemilerin konumlar, olay mesafesi ve olaya yaknlk gibi bilgilere AIS zerinden erierek, deerlendirmeye alabilirler.
kili (Binary) Mesajlama Baz kurulular AIS zerinden s sularda seyir iin gereken anlk derinlik bilgisini, dier alclara ezamanl olarak yaynlanmasnda kullanrlar.
A Tabanl (Web Based) Paylam Web zerinden AIS bilgisinin verilmesi yznden yaanan baz olaylar, bu tr kullanmn bazen zararlar olabileceini gstermitir. Bu konuda Uluslararas Deniz Gvenlii Kurulu, kt niyetli kiilerin dier gemiler hakknda bilgi edinmesini salayan bu tr yaklamlar bir bildiri yaymlayarak knamtr.
Teknik Detaylar Ais VHF frekans bandn kullanr (156-174 MHz) yani ais ksa mesafelerde kullanr yaklak olarak 25 ile 30 deniz mili arasndadr. Ais VHF band ierisinde 161,975 MHz ( VHF kanal 87b ) ve 162,025 MHz ( VHF kanal 88b ) frekanslarn kullanr. Ais k gc 12,5 watt dr.AIS sisteminin uzun mesafelerde kullanlan tr ise LRIT sistemidir. Uzun Menzilli Gemi Tanma Sistemi (Long Range Identification and Tracking System - LRIT ) LRIT hizmeti alan lke, limana yanaan gemiye 1000 milden itibaren Inmarsat-C uydusu kanalyla izlemesini ve tanmlamasn salar doacak maliyet ise o lkenin idaresi tarafndan denir.
AIS Kullanm Amalar Uygun ekilde donatlm ky istasyonlarna, gemilere bilgi salamak, Otomatik olarak bilgi almak Gemileri izlemek ve takip etmek Ky uygulamalar iin veri al-veriinde bulunmak Tanmlanan alan ierisindeki gemi trafiinin olabilecek en yksek gvenli ve verimlilik ierisinde gereklemesini salamak