NLP

Snrsz G

Hazrlayan : Reha YELKEN
Kaynak: www.nlpat.com


KALBRASYON
Eitimimize alglama konusuyla balyoruz.
Alglarmz, dardaki dnyann zihnimizdeki temsil
edili biimini dolaysyla, neye tepki vereceimizi
srekli etkiliyor.
Karlkl sohbet eden iki
kiinin, aralarndaki
iletiimin, %7 si ierik
(sylenen sz), %38' i ses
tonu (sessiz, bararak..
vs.) ve geri kalan %55 i
de beden dili (fizyolji, jest
ve mimik) aracl ile
gerekleiyor.
55%
38%
7%
Demekki insanlar arasndaki iletiimde, ne
sylenildiinden ziyade nasl sylendii ya da
davranld nemli, nk insan beyni tarafndan
ncelikli olarak, szsz sinyaller yorumlanyor.
Birok insan karsndakiyle iletiim kurarken
alglarn keskinletirmeyi, dikkatini
younlatrmay (Kalibre etmeyi) ihmal eder.
Kalibrasyonu zayf olan kiiler, sylediklerini
sabrla dinleyen bir kiinin, aslnda kibarlndan
veya bizi krmak istemediinden dolay sohbete
katlanm olduu gereini alglayamaz.
Kalibrasyonu zayf olan bir sat temsilcisi ise,
mterisinin gerek ihtiyacn veya rn satn
almak istemediini zamannda alglayamaz ve
gereksiz dil dkebilir.
Neden Kalibrasyon ?
Beden dili retisini, tm insanlar iin genellemek
mmkn deildir. Konuurken burnunu kayan her
bireyin, her zaman yalan sylediini iddia etmek
yargsz infaza benzer. Bundan dolay tm dikkatimizi
o anda konutuumuz kiiye vermeliyiz.
Alglarmz ne kadar aksa, karndan
gelen szl veya szsz sinyalleri de o
denli iyi alglayabilir ve kendi tepkilerimizi
ona gre ayarlayabiliriz. Elbette bu yeni
bir ey deildir. alan telefona da cevap
verdiimizde dikkatle dinlersek kardan
gelen alo sesi dahi, karmzdakinin ruh
hali hakknda karmlarda bulunmamz
iin yeterli olabiliyor. Leb demeden
leblebiyi anlama becerini aadaki
uygulama nerileri ile gelitirebilirsin:
Uygulama nerisi:
a) En az iki dakika dikkatli bir ekilde, partnerinizin
beden dilini bilinli bir ekilde gzlemleyin. Daha
sonra karmlarnz hakknda partnerinizle
konuun.
b) Bir partner ile birlikte bir video fragmann
televizyonunuzun sesini tamamen ksarak
dikkatle izleyin. Gzlemlerinizin zihniniz
tarafndan nasl yorumlandna dikkat edin. Daha
sonra video fragmann sesli izleyin ve hatal
yorumlamalarnza hangi sinyallerin yol atn
analiz etmeye aln.
KALBRASYON

Birinin yalan sylediini nasl
anlayabilirsin? Belirtileri nelerdir?

Daha nce mutlaka karndakinin doruyu
sylemedii hissine kaplmsndr. Yine
de, bunca tecrbeye ramen bu soruya
aklayc, net bir cevap vermek kolay
olmasa gerek. Peki nasl kanaat
getirebiliyoruz karmzdakine
gvenebileceimize yada
gvenemeyeceimize ? Konuurken
sesinde dalgalanma m oluyor ? Veya gz
temansndan m kanyor ? Yoksa sadece
gvensiz birine mi benziyor ?...
Tm bunlar beden dili konusundaki
genellemelerdir. Her insann bir birey olarak zel
olduunu dnrsek, bu genellemelerle yola
kmak bizi yanltabilir. Elbette sorunun cevab
geen eitim konumuzla ilgili.
Karmzdakinde alglam olduumuz
Benzeimli sinyaller, bizde gven duygusu
artrrken Benzeimsiz sinyaller ise
gvensizlie ve uyumsuzlua neden olur. Bu
sinyalleri (belirtileri) bilinli olarak alglayabilmek
iin Kalibrasyona ihtiyacmz var. Kalibrasyonu,
karmzdaki kiide oluan kk deiimleri,
bilinli bir ekilde alglama becerisi olarakda
tanmlayabiliriz
Aada belirtilen baz ayrntlar zerinde
alglarmz younlatrp, bu ayrntlarda
meydana gelen deiimleri gzlemlememiz bize
ihtiyacmz olan ipularn salayacaktr.
BODY TALKS !...
Kiiyi bir sre izledikten sonra davran emareleri
hakknda zihnimizde bir norm ya da standart
deer oluacaktr. Belirlenmi olan bu standart ya
da normdan sapma derecesi ykseldiinde ise
aradaki fark beynimiz tarafndan ncelikli olarak
yorumlanarak stres hormonunun (cortisol)
salglanmasna, gvensizlik ve rahatszlk
hislerinin olumasna yol aacaktr.
Kalibrasyon becerisi zayf olan kiilerde bu sre
bilind iler. NLP uygulayclar bu durumu
benzeimsiz (uyumsuz) iletiim kurma olarak
tanmlar. Yani kiiye zg, standart davran
emarelerinin dna kma, sz (ierik) ile ses
tonunun zellikleri veya beden dilinin bize
sunmu olduu belirtiler arasnda bir uyumsuzluk
sz konusudur.
rnein: "Bu akam yemee kalm m?"
sorusunu ynelttiin partnerinin : Canm
istemiyor szleriyle teklifini geri evirirken, dier
taraftan beden dili ve ses tonuyla: Aslnda hite
fena bir fikir deil, anlamna gelen onaylayc
sinyaller vermesi bu duruma rnektir. Kiiden
gelen szl (verbal) ve szsz (non-verbal)
sinyallerin birbiriyle elikili olmas durumu NLP
de benzeimsizlik olarak tanmlanr.
Kalibrasyon konusunda deneyimli kiiler,
algladklar sinyallerin kendi iindeki
uyumsuzluunu, sapma derecesini farkedebilir ve
iletiim srecini buna gre ynlendirebilir.

Altn kural:
Sunumlarda, i grmelerinde, sat ve
pazarlamada, partnerine akn ilan ederken, zr
dilerken nandrcln arttrmak, karndakinin
gvenini kazanmak istiyorsan benzeimli iletiim
kurmaya zen gster.
Uygulama nerisi:
"Ya olduun gibi grn , ya grndn gibi ol"
diyen Mevlana nn sznden yola karak,
a) Bir gn boyunca evrendeki insanlarn seninle
veya bakalaryla konuurken, kurmu olduklar
iletiimin ne kadar benzeimli (Congurent)
olduunu dikkatle gzlemle (Kalibrasyon). Sylenen
szler ile beden dili - ses izdm arasndaki uyum
veya uyumsuzluklar gzlemlemeye al.
b) Hi tanmadn halde sende gvensizlik hissi
yaratan insanlarn iletiiminde, benzeimsiz
belirtilerinin neler olduuna dikkat et.
c) Bir gn boyunca, bilinli bir ekilde bedeninin
ve ses tonunun szlerinle benzeimli olmasna,
hatta altn izmesine, vurgulamasna zen
gster. Bu ekilde kurmu olduun iletiimin
bakalar tarafndan nasl alglandna dikkat et.
d) Jest mimik, ses tonu veya nefes alndaki
mikro deiimleri bilinli bir ekilde bastrarak
partnerine yalan yanl bir hikaye anlat. Bunu
yaparken benzeimli iletiim kurmaya al.
Yaayacan zorluklara, bastrmak zorunda
kalacan bedensel belirtilere dikkat et ve
farkndalk kazan. Partnerinin bir uyumsuzluk
alglayp alglamayacana dikkat et.

Not: Uygulama sonrasnda partnerine neden yalan sylediin
konusunda benzeimli bir aklama yapmay da unutma :)
HEDEFLER I.
Haftann Metaforu:
Bir kurbaay kaynar su dolusu bir kazann iine
attmzda neler olur dersin?
Tabiki kurbaa can havliyle kazandan darya
srayacaktr. Ac verici bir deneyim ve belki
birka yann ardndan, muhtemelen yaamna
kald yerden devam edecektir.
Peki, baka bir kurbaa souk veya lk su dolusu
bir kazann iine atldnda ve su yava yava
stldnda neler olur dersin?
Bu sefer kurbaa yaklaan tehlikeden habersiz,
kazann ierisinde kalmaya devam edecektir.
Gittike artan su scakl kurbaay daha da
sersemletecektir, taaki yerinden kprdayabilecek
hali kalmayana dek veee...
te bu durum birok insann da yaam
yksdr...
erisinde bulunduklar durum (salk, ekonomik
durum, sosyal evre, kariyer, v.s.) zaman
ierisinde yava yava deiime urar. Bu
deiimin belirtileri veya sonular ise adm adm,
basamak basamak ve bazen de gecikmeli olarak
yaanr. Yllarca hibir ikyeti olmadan sigara
veya alkol bamls olarak yaamn srdren
birinin bir anda kalp krizi geirmesi veya akcier
kanserine yakalandn renmesi, sonular
gecikmeli olarak ortaya kan deiim srelerine
basit bir rnektir.
"Kurbaa orbas sever misin?" :)
Deiim sreleri adm adm, basamak basamak ve
gecikmelerle yaandndan birok insan, yaam
koullarndaki olumlu veya olumsuz yndeki hassas
fakat ivmesel deiimlere zamannda gereken tepkiyi
veremez. Yaam kalitesi yava yava fakat istikrarl bir
ekilde ktye giden birok kii, kendisini bir anda
eytan geninin (veya kaynayan kazann) ierisinde
buluverir ve dna kabilecek gc kendisinde
bulamaz.
Ne yapabiliriz?
Bu tehlikeli akntlara kaplmamz
nleyecek ve yaamda bize daha fazla
kontrol salayacak olan en nemli unsur
hedeflerimizdir. yi tanmlanm
hedefler, bizi motive eder, alglarmz
srekli olarak ynlendirir ve amalarmz
dorultusunda odaklanmamz salar.
Getiimiz son be seneyi yle bir gznn
nne getir. Be sene ne kadarda abuk
geebiliyor yle deil mi ? Bugn bulunduun yer,
getiimiz seneler ierisinde verdiin kararlar ve
odaklandn veya odaklanmadn hedeflerin bir
sonucudur, fark edebiliyor musun? Karna
olaanst bir mani kmazsa, gnmzden be
sene sonrasna da ulaacaksn...
Fakat nereye? Asl nemli olan
soruda budur! Varmak istediin yeri
biliyor musun? Nereye gideceimizi
bilmeden yola kmann rzgrda
savrulan bir yapraktan hibir fark
yoktur! Aradmz eyi iyi
tanmlamamsak bulacamz
eylerin, aramakta olduumuz eyler
olduklarn nasl bilebiliriz? Hedefler
belirleyip hayatmz iin bir standart
koymazsak karmza kacak
olanlara boyun emek zorunda
kalabiliriz.
Ne istediine karar ver, nk
deiim kararla balar!
Uygulama nerisi:
Bir kat ve kaleme ihtiyacn var. (Kaybedilmek
zere, gazetenin kesinden yrttmz rasgele
bir kt parasndan sz etmediimi
anlamsndr).
imdi uzun ve ksa vadede ulamay arzu ettiin
hedefleri tanmlayarak yazmaya bala. rnein:
"Birinci hedefim, baarl olmak istiyorum. Bu iyi
tanmlanm bir hedef deildir. Nasl ? Ne kadar ?
Nerede ? Ne zaman ? Kiminle birlikte baarl
olmak istiyorum ? ve benzeri sorular hedefini
tanmlamaya ve onu gerekleebilir klmaya
yardmc olacaktr.
Henz ulamadn bir hedefi tanmlamakta
zorlanyorsan unu da deneyebilirsin:
Farzet ki bir eyan kaybettin.
Gazeteye bir kayp ilan vereceksin,
ilanda bu eyay nasl
tanmlardn...? imdi henz
ulamadn fakat ulamay arzu
ettiin eyleri, aslnda nceden
sahip olduun fakat, bir eya misali
yitirdiini farzet. Akl gznde
canlandrma yaparak, onu bulmak
iin detaylar ieren bir kayp ilan
verdiini dnebilirsin...
Unutma, zihninde ulalabilir bir sonu
oluturursan, o sonuca ulamak ynnde ilk ve en
byk adm atm olursun!
Yazm olduklarn titizlikle sakla! Uygulama
esnasndan aklndan geen dncelerine ve
hissettiklerine dikkat et ve not al. Haftaya
hedeflerini birlikte gzden geireceiz.
HEDEFLER II.
Merhaba,
Geen saydaki uygulama nerisinde
hedeflerini bir kda yazman istemitim.
Hedeflerin doru tanmlanmas konusu
ile devam edebilmemiz iin hedeflerinin u
anda yazl olarak elinin altnda olmas
gerekiyor. Hazrlamak iin henz frsat
bulamadysan, okumaya devam etmeden
nce, 5 dakikan ayrabilirsin
NLP, arzu ettiin sonulara ulaabilmen iin,
hedef odakl sistematik bir yap sunar.
Hedeflerimiz dorultusunda herhangi bir ey
yapabilme yeteneimiz, sinir sistemimizi doru
ynlendirmemize baldr. Tanmladmz
hedeflerin, arzuladmz sonulara
ulaabilmemiz iin ihtiya duyacamz
davranlar retmek ynnde, sinir sistemimizi
uyarc bir nitelii vardr. Yani bir hedef tasarm
yaparken, aslnda beynimizi programlyoruz. Bu
program, zihinsel, stratejik bir srecin
balamasna neden olur. Stratejilerin
ilevselliini test etmede kullanlan TOTE-Modeli,
bu karmak srecin basitletirilmi ak emasn
aadaki gibi grselletirir.
Hedefin tanmlanmas TOTE srecini devreye
sokar. Uygun tanmlanmam bir hedef, hatal
bir girdiye benzer, dolaysyla verim kaybna
veya istenmeyen sonulara neden olur. Bu riski
en aza indirgemek iin, hedeflerini NLP
Uygunluk Kriterlerini gz nnde
bulundurularak yeniden dzenleyebilirsin.
UYGUNLUK KRTERLER

1. Hedefin Olumlu Tanmlanmas
Hedefini tanmlarken dikkat etmen
gereken ilk koul, istenilen sonucun
olumlu bir biimde formle
edilmesidir. Hedeflerini tanmlarken
olumsuz bir tanmlamadan yola
kmak, sorunlara odaklanmana
neden olup, asl hedeflerin yolunda
ilerlemeni zorlatracaktr.
Pembe benekli bir fili aklna getirme! dediimde
, zihninde pembe benekli bir fil canlandrmaman
insanst bir aba gerektirir.Zihnimiz olumsuzu
canlandramaz. nce ona odaklanr ve daha sonra
silmeye alr. Veya Paris'e gitmek iin seyahate
kmak istemiyorsan, bunun sana nmzdeki
tatil iin plan yapmada faydas olmayacaktr.
Beynimizin bu alma prensibini gz nnde
bulundurarak baarl sonular retebilmemiz iin,
olumlu girdilere ihtiyacmz vardr. Ne istediin
zerinde dnmek, soruna deil, hedefe
odaklanman salayarak, seni sonuca
yneltecektir.
2. Hedeflerin denetim altnda olmas
kinci koul, tanmladn
hedefinin senin denetimin
altnda olmasdr. Hedeflerine
ulaabilmen tamamen baka
insanlarn insiyatifi
altndaysa, hedefin kendi
denetim alannn dnda yer
alyor demektir.
ocuklarmn baarl olmasn istiyorum veya
Eimin beni daha ok sevmesini istiyorum, ve
benzeri tanmlamalar, dorudan kendi
denetimimiz altnda deildir. Baka birini,
istemekle deitiremezsiniz. Deitirebileceimiz
tek kii kendimiz olduumuza gre,
hedeflerimizde sorumluluk stlenmemiz gerekir.
r: "ocuklarmn okulda baarl olmasn
istiyorum" (z-denetimsiz hedef), yerine:
"ocuklarma her akam devlerini yaparken
yarm saat destek olacam" (zdenetimli hedef).
Hedeflerini tanmlarken kendine u soruyu
sorabilirsin: Hedefime ulaabilmem iin kendi
denetimim altnda neler yapabilirim? Sorunun
yant, kendi denetiminde sonular retebilmen
iin somut admlar atabilmeni salayacaktr.
3. Hedefin somutlatrmas ve baar kant

nc koul, hedeflerin
mmkn olduunca somut ve
detayl tanmlanmasdr. Mutlu,
baarl veya zengin olmak
istiyorum, somut tanmlamalar
deildir. Bu ve benzeri
genellemeleri, hedefinizi
tanmlarken kullanmamaya
zen gsterin nk belirgin
lleri, boyutlar veya oranlar
yoktur ve bizi bir sonuca
ulatrmazlar.
Kiminle mutlu olmak istiyorum? Nasl zengin
olmak istiyorum? Hangi alanda nasl baarl olmak
istiyorum? gibi sorulara verecein cevaplar ile,
hedefini somutlatrarak bir ilerleme
kaydedebilirsin. Hedefini somutlatrdktan sonra
kendine u sorular sor: Hedefime ulatm tam
olarak nasl bileceim? Ne yapyor ? Ne iitiyor
veya ne hissediyor olacam?. Bu sorulara
verecein cevaplar senin baar kantn olacak.
Hedeflerin yolunda davran sergilerken, elde
edecein btn sonular, zihin tarafndan srekli
olarak baar kantyla karlatrlarak, yolun
neresinde olduumuz konusunda bize geri bildirim
sunacaktr. Bu ekilde hatalarmzdan ders alrz ve
davranlarmz yeniden dzenleyebiliriz.
4. Hedefin uygun byklkte olmas
Hedefinin ok kk olmas
durumumda, harekete geebilmen
iin gerekli olan motivasyonu
bulamayabilirsin. Bu durumda
kendine, Bu hedefime ulamam
bana ne kazandracak? sorusunu
sorarak bir st karm elde
edeceksin. Gerekirse sorunu bu st
karm iin de tekrarla. Elde
edecein st-st karmn
salayaca motivasyon, harekete
gemeni kolaylaacaktr.
Hedef: alma masam toparlamak istiyorum. -
------- Motivasyon = Soru: Toplanm bir alma
masas bana ne salayacak?
st karm: "Dzenli - stressiz bir alma ortam
-------- Motivasyon = Soru: Stressiz bir alma
ortam bana ne salayacak?
st karm: imde daha ok baar, kalite ---
----- Motivasyon =
Veya uzun vadede gerekleecek olan ok byk
bir hedefin varsa, hedefin uzakl veya
bykl, mitsizlik ve korku duygularnn
etkisiyle, motivasyon kaybna neden olabilir.
Bunun iin, onu kk blmlere ayrarak,
ulalabilmesi daha kolay ara hedefler haline
dntrebilirsin...
5. Hedefin ekolojik olmas
Hedefin yolunda elde edecein
btn sonular, bir gle
(yaamna) atlan akl talar
gibi dnebilirsin. Ta, suya
dedii yerin merkezinden da
doru halkalar halinde deiim
dalgalar oluturacaktr. Ayn
ekilde yaamnda
yapacan her trl deiiklik, seni oluturan ve
seninde bir paras olduun sistemleri aama aama
etkisi altna alacaktr. Bunun iin hedeflerimizin
yaammzn dier alanlaryla da ekolojik bir uyum
ierisinde olmasna zen gstermemiz gerekiyor.
rnek: Gndz iinin dnda bir de geceleri
almaya balamann sana salayaca art
kazancn yannda bu deiim, ruhsal ve bedensel
saln zerinde olumsuz etkileri de beraberinde
getirecektir. Elde edecein olas olumsuz etkileri
deerlendirip bunlara deip demeyeceini
sorgula. Deiyorsa olumsuz etkileri en aza
indirgemek iin hedeflerin zerinde gereken
deiiklikleri yap.
Hedefinin Ekolojik Snamasn u sorularla
yapabilirsin:
"Hedefime ulamam baka kimleri ve ya neleri
etkileyecek?"
"Hedefime imdi ulam olsaydm, bu yaammda
baka ne tr deiiklikleri beraberinde getirirdi?
Tebrikler!
Hedeflerin yukardaki kriterler ile uyum
ierisindeyse, artk ne istediini bilen, olumlu,
ulalabilir, uygun byklkte ve yaamnn dier
alanlaryla uyumlu ekici bir hedefin var.
imdi sra sende! En uzak seyahatler bile ilk adm
atmakla balar...
TEMSL SSTEM I.
evremizde olup bitenleri duyularmz araclyla
alglarz. Cisimleri gzlerimizle grr, sesleri
kulaklarmzla iitiriz. yi ve kt kokular,
burnumuzla alglarz. Besinlerin tatlarn dilimizle
tadar, cisimlerin sertliini, yumuakln,
soukluunu ve scakln derimizle hissederiz.
Uyarclarn alnmasn salayan yaplar,
reseptrler olarak adlandrlr. Reseptrlerle
alnan uyarlar, duyusal sinirlerle beynin ilgili
merkezlerine iletilir.
Ksacas duyu organlarmz, evreden gelen
uyarlar, duyu sinirleri aracl ile elektro-kimyasal
sinyaller olarak beynimize gnderir. Hafzamz
tarafndan kodlanan bu veriler, d uyarcnn
zihnimiz ierisindeki temsilini oluturur. Yani d
uyarclar, u anda okumu olduun satrlar dahil
olmak zere, zihnimizde duysal deneyimler olarak
temsil (represent) edilir. Duymadm, grmedim
veya sylememitin, deme sakn... :)
Zihnindeki dnya...
Zihnindeki belli bir hatray nasl
temsil ettiinin farknda msn?
Gemite sana byk korku veya
heyecan yaatm olan bir any
dnmeni istiyorum. Yardm
olacaksa gzlerini kapat ve kendi iine
odaklan. Zihninde, nelerin
canlanacana dikkat et. Bunu hemen
imdi deneyebilirsin.
imdi yeniden zerinde dnmeni istiyorum,
aklna gelen ilk ey neydi? Bir grnt m canland
gznn nnde? Yoksa olayla ilgili bir ses veya
yaadn youn bir duygu muydu? Yaam
olduun deneyimin zihnindeki yap talar ve
temsil edili biimleri daha ok grsel mi, iitsel mi
yoksa dokunsal (kinestetik) nitelikte miydi?
Temsil Sistemi (Representation-System)
Temsil sistemimiz
(Representation-System),
bilginin alglanp zihin
tarafndan kodlanmas ve
yeniden hatrlanabilmesinde
nemli bir rol oynar. Bu
sistemin ileyii ve kapasitesi,
kaltsal zelliklerin yan sra,
sonradan renmenin de
etkisiyle kiiden kiiye farkllk
gsterebilir.
Doutan grme engelli bir kiiyi dnelim. Bu
kii grsel alg kanaln kullanamayacandan
dolay dardan gelen bilgileri zihninde grntler
olarak temsil edemeyecektir. Bu yzden dier alg
kanallarndan gelen bilgiler zerinde odaklanmak
zorundadr. Mesela, karsndaki kiinin sempatik
olup olmadn anlamak iin kiinin ses tonu gibi
iitsel veya kendisiyle tokalarken, elinde
hissetmi olduu basn, s veya titreimler gibi
dokunsal (kinestetik) veriler zerinde duracaktr.
Peki, grme engelli bir insann gvenini kazanmak
isteyen birinin, dzgn giyinip kravat takm
olmas veya san kuafrde taratp boyatmas
kendisine bir fayda salar myd? Elbette
salamazd.. nk karsndakinin ihtiya
duyaca veya tercih edecei verilerin tr
(modality) ve kalitesi (sub-modality) kiinin
zerinde durarak aktarm olduu verinin tr ile
badamayacaktr. Bir uyumsuzluk yaanacaktr...
Algsal bir engeli olmayan bireyler, be (veya alt)
duyusunu kullanabilme yetisi ile donatlm
olmalarna ramen temsil sistemlerinin ileyii
asndan birbirlerinden farkllk gsterirler. Bu
farkllamann nedeni, hepimizin en az bir alg
kanaln tercihli olarak kullanmamzdr.
Elbette bir konsere gittiimizde, iitsel duyu
kanalmz zerinden bilgi edinmeyi tercih ederiz
ancak genel olarak, deneyim edinirken birok
duyu kanaln ayn anda kullanrz. Deneyimlerin
birok duyu kanal tarafndan e zamanl olarak
kodlanmas mmkndr.

Tercihli Temsil Sistemimiz (Preffered Rep-
System)
Her birimiz kendimize zg
yaam gemiimize gre baz
duyularmz daha az, bazlarn
ise daha youn kullanrz. Baskn
olarak kullanm olduumuz
duyu kanal, bizim tercihli temsil
sistemimizdir (Preferred Rep-
System).
Bilginin, ncelikli duyu kanalmz zerinden
gelmesini tercih ederiz. Bu kanal zerinden gelen
bilgiyi daha doyurucu bulur, daha rahat
kavrayabilir, daha kolay aklmzda tutabilir ve
daha ok gveniriz.
Kendi yaammdan bir rnek: Alveri yaparken
eim grsel temsil sistemini kullanr. Kuman
rengi, kesimi, zerinde duruu, naklar ve dier
grsel detaylar zerinde dururken, ben doru
rnde karar kldmza emin olabilmek iin,
ncelikli olarak kumaa dokunma ihtiyac
hissederim. Kuman tr, salaml, rahatl,
yumuakl, sertlii ve buna benzer dokunsal
temsil sistemimi doyuracak olan dier veriler
zerinde odaklanrm.

Temsil sistemimizin farkll, yaammzn her
alanna yansr. Aada baz ipular verilmitir:
ncelikli temsil sistemi; Grsel olanlar...
evrelerindeki grsel uyarclar
zerinde odaklanr, renebilmek
iin grntlere ihtiya duyarlar.
Zihinlerindeki grntler, resimler
yardmyla dncelerini organize
ederler. Foto grafik bellekleri
gelimitir. Grm olduklar
yzleri kolay kolay unutmazlar. Kendilerinin ve
bakalarnn d grnne, beden dillerine dikkat
ederler. Jest-mimikleri gzlemler ve konuurken gz
temas kurmaya dikkat ederler.
Beynimizin grnt ileme kapasitesi ok yksektir.
Grsel kiiler bu nedenle daha hzl konuur.
Konuurken, grsel duysal kaynakl szckler
kullanrlar ...
ncelikli temsil sistemi; itsel olanlar...
yi birer dinleyicidirler.
Dinleyerek veya okuyarak bilgi
edinmeyi severler. Bakalarna ve
kendi i seslerine kulak
verebilirler. Seslere kar
duyarldrlar. Dnrken i
diyaloglar kurar.
Uzun uzun, ahenkli ve orta hzda konumay
severler. Konuurken gz temasn ihmal
edebilirler. Grntlerden ziyade saylar ve soyut
verileri akllarnda tutabilirler. Konuurken iitsel
duysal kaynakl szckler kullanrlar
ncelikli temsil sistemi; Dokunsal olanlar...
Grmekten veya duymaktan
ziyade, bizzat uygulayarak, iin
ucundan tutarak renmeyi tercih
ederler. Dokunsal insanlar iin
hisler ve duygular nemlidir.
(Bunun duygusallk veya EQ ile
bir ilikisi yoktur).
Derin diyafram nefesi alrlar. Konuma hzlar
ardr. Size uzaktan merhaba demektense, samimi
bir tokalamay veya smsk bir sarlmay tercih
eder, konuurken kinestetik duysal kaynakl
szckler kullanrlar
Dikkat !

Bu kategoriler, basitletirilmi genellemelerdir.
Belirtileri ise sadece yukarda yazl olanlarla
snrl deildir.
Bu bilgiler, insanlar snflara ayrma veya onlar
etiketlemek iin kullanlmamaldr. Bu bizi
snrlandrr.
NLP eitimi alan uygulayclar (Practitioner),
Temsil Sistemlerini tanmlayabilme ve bu veriler
nda hedef odakl alma yapabilme
becerilerini gelitirirken, etik deerleri de
gzetmek durumundadr. Her insan yaps
itibariyle benzersiz, tek ve zeldir.
Peki o zaman ama nedir ?

Temsil Sistemleri modelini amacna uygun
kullanarak, kendimiz ve bakalar zerindeki
farkndalmz gelitirebiliriz.
Karmzdaki kiinin ncelikli kanalnn,
bizimkinden farkl olmas durumunda onunla
uyumlu olabilme yetimizi gelitirebiliriz.
Kiinin temsil sistemini bilmeniz onunla daha
etkili, uyumlu ve gven verici bir iletiim
kurmamz kolaylatracaktr.
Daha doyumlu bir yaam iin, az kullanmaktan
krelmi alg kanalmz varsa bunu tekrar rafine
etmeye zaman ayrabiliriz
Uygulama nerisi:
Partnerinle sohbet ederken, onun ierisinde
bulunduu temsil sistemini zmlemeye aln.
Bunun iin aceleci davranmayn. Partnerinizin
konumas esnasnda alglayabilecein grsel,
dokunsal ve iitsel belirtiler zerinde kalibre olun.
Partnerin konuurken, hangi duysal kaynakl
szcklerden istifade ettiine dikkat edin.
Duysal kaynakl szckler kiinin tercihli temsil
sistemi hakknda size nemli bilgiler verir! Grsel
insanlarn kullandklar szckler grsel arlkta,
iitsel insanlarn iitsel arlkta ve dokunsal
insanlarn ise dokunsal arlkta olur
rnein;
Grsel: Gzme ho grnd veya lk bakta
ak oldum derken,
itsel: Bana hitap ediyor veya Annda frekans
tutturduk
Dokunsal: Ruhumu okad veya Annda
yreim tututu demeyi tercih edebilir...
imdi partnerinizin tercihli temsil sistemini
gzeterek kendisiyle uyumlu bir iletiim kurmaya
aln. Halk arasnda, Onun anlayaca dilden
konu deriz ya Bu, onun dnyasna
girebilmenin, uyumlu ve etkili bir iletiim
kurabilmenin altn anahtarlarndan biridir!
Uygulamalar iin bilinli bir ekilde vakit
ayrmanz neriyorum. Unutmayn, NLP
uygulayarak renilir...
TEMSL SSTEM II.
Yolda yrrken,
karndan gelen kiiye
postanenin adresini
soruyorsun. Soruyu
sorduun kii
tebessm ederek:
Sorry, I am not from here diyerek, avu ilerini
gsteren bir jest ile cevap veriyor...
Aadakilerden hangisi bu kiiyle etkili bir
iletiim kurmaya yardmc olur?
a) Soruyu tekrarlamak...
b) Soruyu yksek sesle tekrarlamak...
c) Beden dilini kullanarak, soruyu bararak ve
yumruumuzu gsteren bir jest ile vurgulayarak
tekrarlamak...
d) Hibiri ;)
letiim sorunlar, sadece kiilerin farkl diller
konuuyor olmalarndan kaynaklanmaz elbette.
Kendi ailemiz veya yakn evremizle de iletiim
ierisindeyken, anlamazlklarn yaanabildiine
hepimiz tank olmuuzdur Bunun nemli
nedenlerinden biri, bilgi edinme, ileme ve
haberleme biimimiz zerinde etkisi olan Tercihli
Temsil Sistemlerimizin farkl olmas, bizlerin ise
bunun farknda olmamamzdr.
Frekans uyumazl...
Karlkl olarak Trke gibi
ortak bir dili konuuyor
olmamz, radyo alcs veya
vericisinin FM kanal
zerinden yayn yapma veya
alma zelliine benzetebiliriz.
Yukardaki rnekte kanallarn uyumadn
aka grebiliyoruz.
letiim kurabilmek iin, nce ortak bir kanala
ihtiya duyarz. Kurduumuz iletiimin etkin
olabilmesi iin ise, frekanslarn da uyuuyor
olmas gerekir... Radyo vericisi 100.0 Mhz
frekansndan yayn yaparken, frekans 98.8 Mhz e
ayarl olan alclar, doal olarak net bir yayn ak
izleyemeyeceklerdir. Karmzdakinin Temsil
Sistemini zmlemek, bize karmzdaki kii ile
hangi kanal ve frekans zerinden etkin bilgi al
veriinde bulunabileceinizi gsterir.
Temsil Sistemlerinin fade Biimleri...
Temsil Sistemimizin,
Bilginin alglanp zihin tarafndan kodlanmas,
organize edilmesi ve yeniden hatrlanabilmesinde
nemli bir rol oynadndan,
leyiinin kiiden kiiye farkllk
gsterebileceinden,
Herkesin bilgiyi alglama ve ilemede kullanmay
tercih ettii en az bir ncelikli temsilinin
bulunduundan,
Duyumsal dil (szck - deyim - atasz)
kullanmnn ve fizyolojik belirtilerin bu tercihlerin
saptanabilmesinde bize ipular saladndan
bahsetmitim.

Bu bilgiler eliinde, geen saydaki uygulama
nerisinde tavsiye etmi olduum kalibrasyon
almasna da vakit ayrdysan, karndakinin
kullanm olduu duysal kaynakl szcklerin
tr, konuma hz ve nefesi gibi fizyolojik
belirtilerin yardmyla, kiinin Tercihli Temsil
Sisteminin yaps hakknda karmlarda
bulunabileceini biliyorsun artk. Bunun dnda,
kiilerin dnrken kullandklar Temsil
Sistemlerini, gz hareketlerini izleyerek de
belirleyebilirsin...

Gzlerin Dili...
Nrolojik aratrmalar, yatay ve
dikey gz hareketlerinin,
beynimizin farkl blgesel
etkinlikleri ile sistematik bir iliki
ierisinde olduunu kantlamtr.
Bilincimiz, temsil sistemimiz
tarafndan kodlanan bilgiye
erimeye alrken, bilind ksa gz hareketlerine
neden olur.
NLP de Gz Eriim pular (Eye Accessing Cues)
olarak adlandrlan bu hareketler, bize
karmzdakinin ne dndnden ziyade nasl
dnd ile ilgili ipular verir.
Gemiimizden bir hatray, zihnimizde grsel
olarak canlandrrken, gzlerimiz solyukar
ynnde bakma, daha nce hi grmediimiz bir
eyin grntsn tasarlarken ise, sayukar
bakma eilimi gsterir.
Sesler hatrladmzda, gzler solyana doru
bakma, sesler tasarlarken ise, sayana bakma
eilimi gsterir.
Duygu veya hislere erimeye altmzda,
gzler saaaya bakma eilimi gsterir.
diyaloglar esnasnda, gzler solaaya
bakma eilimi gsterir.
Gz bebeklerinin bymesi ve kiinin
odaklanmam bir ekilde ileriye bakmas da
zihninde resimler canlandrdna, yani grsel
eriime iarettir.
Grd mthi bir manzaray veya hayalindeki
evi tarif eden birinin, baklarnn neden genelde
yukar-sa veya yukar-sola odaklandn veya i
hesaplamalar srdren ve kendisini kt
hisseden birinin, sana duygularndan
bahsederken, baklarnn neden genelde aa-
sa veya aa-sola odaklandn bu model
yardmyla daha iyi anlayacaksn.
Dikkat !
Karndakinin Temsil Sistemi ile ilgili karmlarda
bulunurken aceleci davranma. Elde etmi olduun
verilerin gvenirliinden emin olabilmen iin, Gz
Eriim pularnn, dier veri parametreleri ile
uyum ierisinde olmas gerekir.
Kiinin solak olmas durumunda yukardaki
modelin sasol dzeni ters iler.
NLP eitimlerimizde katlmclar, Temsil Sistemleri
konusunu, istisnai durumlaryla birlikte ayrntl ve
uygulamal olarak ilerken, Deikenler Aras
Korelasyon Analizi yapma becerisi ile donatlrlar.
rnein, yaplan aratrmalar, kiilerin "solak"
olmas durumunda, yukardaki modelin sa-sol
dzeninin byk oranda ters ilediini
gstermektedir. Teoriden arndrarak, anlalr,
ksa ve z olmasna zen gsterdiim NLP E-Mail
Eitimi bu detaylar kapsamaz.
Uygulama nerisi:
Sana yakn olan biri ile sohbet ederken onun gz
hareketlerine kalibre ol. Kii zellikle
hatralarndan bahsederken gz hareketlerinin
hangi ynlere younlatna dikkat et ve dier
ipular ile karlatrarak Tercihli Temsil
Sistemini, dolaysyla en iyi renme ve iletiim
kurma kanaln zmlemeye al.
Kiiye belli bir gz hareketini artracak sorular
sormay dene. rnein: 10 yandayken nasl bir
evde yayordun? Evinizin duvarlarn ssleyen
resimler veya aksesuarlar nelerdi?. Bu soru
grsel eriim gerektirir Kiinin gzlerinin
yukarya doru hareket ettirip ettirmediine
dikkat et
Not: Uygulama esnasnda karnzdaki kii kendisini rahat ve doal
hissediyor olmal. Bunun iin, kiinin gz hareketlerini izlemi
olduunuzu kendisine, uygulama bitiminde aklamanz
neriyorum...
METAPROGRAMLAR
evremiz, zerinde
odaklanabileceimiz muazzam bir
bilgi yn ile donatlmtr. Bilimsel
aratrmalar, insann belli bir andaki
bilinli dikkat aralnn, 5 ila 9 bilgi
birimi ile snrl kaldn tespit
etmitir (Miller 1956). Bundan
dolay, dikkatimizi ayn anda birka
eye birden vermek zorunda
kaldmzda aklmz
karabilir veya bir koltukta iki karpuz tamaya
alrken hata yapma oranmzn ykseldiini
grebiliriz.
Bunun iin gnlk yaammzda srekli seici
alglama yaparz. Organizmann evreden gelen
uyarclar seerek alglamas, psikolojide algda
seicilik olarak tanmlanr. evremizdeki
uyarclardan hangisini seeceimiz, ncelikli
olarak dikkatimize baldr.
Organizma iin;
Yabanc ve farkl uyarclar
dikkat ekicidir.
Bireyin beklenti ve ihtiyalar
dikkati etkiler.
renilmi ipular dikkat
ekicidir.
Karmak uyarclar dikkat
ekicidir...
Algsal srecin bundan sonraki aamasnda
Metaprogramlar devreye girer. Metaprogramlar,
seerek algladmz bilgi yn ierisinden
hangileri zerinde ne ekilde odaklanacamz
veya hangilerinin bilincimize ulap
ulaamayacan belirleyen kiiye zg alg
filtreleridir.
Metaprogramlar;
nsan kaynaklarnda, personel almnda ve
adaylarn cevaplarnn deerlendirilmesinde,
Kurumsal profil analizi ve takm oluturmada,
Etkili iletiim becerileri gelitirmede,
Baarl davranlarn modellenmesinde yaygn
olarak kullanlr.

Bir kiinin davran ardnda yatan metaprogram
haritasn zmlemek, NLP davran modelleme
srecinin de nemli bir parasdr. Metaprogram
bilgi repertuarmz gelitirmek, bize kiilerin
baarl veya baarsz davran kalplarnn
ardnda yatan odaklanma biimini daha iyi
anlayabilme, kiiye uyum salayabilme,
davrann modelleme veya gelitirebilme olana
salar.
Aadaki resmi nasl tanmlarsn ?
Resimdeki yarm bardak suyu, yar dolu ya da yar
bo olarak tanmlamak, iyimserlik ya da
ktmserlik gstergesinden ziyade, alglanan
bilgiye nasl odaklandmz ile ilgili, yani bir
Metaprogram tarzdr. Gnmzde tanmlanm
yaklak 40 farkl Metaprogram vardr. Bunlardan
ilkini bu dersimizde biraz daha yakndan
tanyalm...
- METAPROGRAM -
lk Metaprogram, motivasyon kaynamz ile
ilgilidir
Formda kalmak iin haftalk aerobik seanslarna
katlmaya karar veren iki kiinin motivasyon
kayna birbirinden farkl olabilir. Biri salkl ve
direnli bir vcuda sahip olmak iin aerobik
seanslarna katlrken (ynelme), dieri fazla
kilolarn partneriyle arasnda gerginlie sebep
olaca korkusundan (kanma), bu programa
katlyor olabilir. Grnrde her ikisi de ayn
davran sergilerken, davrann ardnda yatan
motivasyon kayna ve kiiye salam olduu
ruhsal veya bedensel enerji seviyesi ve tr
farkldr.
1. Hazza ynelme Acdan kanma
Dikkat:
Metaprogramlar olumlu veya
olumsuz deer yarglar
iermezler. Her bak as
veya odaklanma biimi znde
(yerine gre) doru ve
faydaldr. Asl nemi olan
Metaprogramlarmzn bizleri
belli bir anda amalarmz dorultusunda
destekleyip desteklemediidir. Kendi
metaprogrammz amalarmza ulamamz iin,
nmzde bir engel tekil ediyorsa, onu yeniden
programlayarak hizmete sokabiliriz. Yukardaki
kiilerden hangisinin metaprogram, kendisinin
aerobik derslerini ylmadan dzenli olarak takip
etmesini destekleyecek yapdadr? Karar siz
verin
Sigara iiyorum, nk...
nsanlarn, sigara veya alkol
bamllnn ardnda yatan
metaprogramlar farkl olabilir
Kimisi acdan kanmak iin
(yaamn skntlarn belli bir an
unutma veya umursamamak
gibi)
bu davran sergilerken kimisi bir hazza ynelme
tutumu ierisinde olabilir. Acdan kama odakl bir
kii, sigaradan yoksun kalacana odakland
srece, sigara ime davranndan
zgrleemeyecektir.
Kiilerin davranlar ardnda yatan
metaprogramlar zmleyerek, davranlarn
istekleri ynnde gelitirmelerine yardmc
olabiliriz. Kiinin odaklanma stratejisini
zmlemeden edeceiniz nasihatlerin birou
askya alnacaktr. Hazza ynelik sigara ime
davran sergileyen kiilerin, sigara paketleri
zerinde byk harflerle yazlm salk
uyarlarn grmemezlikten gelmesinin sebebi
budur.
zetleyecek olursak;
Hazza ynelen
Hazza ynelme metaprogram baskn olan kiiler
ulamak istedikleri eylere odaklanrlar. Onlar
ynlendiren, harekete geiren hedefleridir. Ne
istediklerini iyi bilirler.
Hazza ynelen kiilere ulalabilir hedefler veya
dller gstererek harekete geirebilirsiniz.
Baarmak, dl, takdir ve amalar nemlidir.
Hazza ynelen kiiler, hedeflere ulalmas gereken
birimlerde baarl olarak alabilirler. Tutkulu,
atlgan, riske girmekten ekinmeyen, hayalperest,
vizyonu geni kiilerdir.
Yaklaarak motive olurlar.

Acdan kanan

Acdan kanma metaprogram baskn olan
kiiler sorunlar ok abuk alglayabilirler.
Nelerden kanmalar gerektiini ve neyi
istemediklerini iyi bilirler.
Acdan kanan kiilere, kanmalar gereken
sorun veya cezalar gstererek onlar harekete
geirebilirsiniz. Onlar iin problemi yaamamak
nemlidir.
Acdan kanan kiiler hata bulmakta uzmandr.
Kl krk yararlar. Emin olmadan, riske girmezler.
Kalite kontrol ve benzeri alanlarda baarl
olarak alabilirler.
Uzaklaarak motive olurlar.
Uygulama nerisi:
1. Aadaki sorular kiideki ynelme kanma
metaprogramn zmlene yardmc olacak
rnek sorulardr. Partnerine bu sorular
ynlendirerek kiinin ilgili konulardaki
odaklanma stratejisini zmlemeye al.
Bu uygulamadaki ama;
kiinin davranna neden olan metaprogram
sorgulamay renmek,
kiinin verecei cevaplar ile metaprogram
tanma becerisini gelitirmektir.
rnek sorular:

Emniyet kemeri takmandaki sebep nedir?
rnek cevap: Sr emniyeti salamak iin
(hazza ynelme)
rnek cevap: Trafik cezas yememek iin
(acdan kama)
Mesleinde senin iin nemli olan nedir ?
likide senin iin nemli olan nedir?
Arabanda senin iin nemli olan nedir?

2. Davrannn ardnda yatan metaprogramn
tanyarak seni amalarn dorultusunda
destekleyip desteklemediini sorgulayabilirsin.
Gerekiyorsa odaklanma biimini deitirebilir
veya kar kutupta yer alan metaprogram,
odaklanmana ilave edip ift ynl bir motivasyon
(ynelme + kanma) kayna oluturmay
deneyebilirsin.
rnein;
"SS snavna hazrlanyorum nk"
Kazanamazsam bir senem boa gemi olacak
(kanma)
Ailem bana kzacak (kanma)
Baarsz olmak istemiyorum (kanma)
lerde isiz kalmaktan korkuyorum (kanma)
"SS snavna hazrlanyorum nk"
yi bir sonu alrsam vaktimi deerlendirmi
olacam (ynelme)
Ailem benimle gurur duyacak... (ynelme)
Baarmak istiyorum (ynelme)
yi bir meslek sahibi olmak istiyorum (ynelme)

METAPROGRAMLAR II.
(D Referans) - ( Referans)

Bu Metaprogram veya odaklanma biimleri,
kiinin bir konuda kanaat getirmesi ve karar alma
sreci ile ilgilidir...
D referans (DR)
D referans odakl kiiler, bir ey konusunda
kanaat gelitirir veya kararlar alrken kendisi
dnda bulunan referans kaynaklarna bavurma
ihtiyac duyarlar. Bir eyi iyi veya doru yapm
olduklarndan emin olabilmeleri iin bakalarnn
geri bildirimlerine ihtiyalar vardr.
(DR) odakl kiiler iin Biz in bir paras olmak,
onaylanmak ve kabul grmek nemlidir. alma
ortam ierisinde tek balarna kararlar
almaktansa bir ekip ierisinde sorumluluklarn
paylalmasn tercih ederler. (DR) odakl bir kiiyi
takdir ederek motive olmasn salayabilirsiniz.
(DR) odakl kiilere, kendileri dndaki bilgi
kaynaklarndan rnekler gstererek daha kolay
ikna olmasn salayabilirsiniz. Aadaki rnek
cmlelerde, d referansn vurgulanm olduu
kelimelerin alt izilmitir.
"retmenlerinin dediine gre, alrsan
bu sene niversiteyi kazanabilirmisin.
Senin baarl olacana inanyorlar
"Bak kardelerin de ok alt ve baard
Sende baarabilirsin.
"Aratrma raporlar ve uzmanlarn
grlerine gre nmzdeki senelerde

retmen a doacak ve retmenlik gzde bir
meslek haline gelecekmi. Vakit
kaybetmemelisin"

Bu kelimeler, (DR) odakl kiilerin bilincinde ncelikli olarak
yorumlanarak karar alma srecinde kendisine rehberlik
edecektir...
referans (R)
referans odakl kiilerde durum farkldr...
Daha ok kendi deer yarglarn ve grlerini lt
olarak kabul ederler. Bundan dolay kendi kendilerini
ikna etmeleri daha nemlidir. kna olduklar
konularda kararl davranrlar ve bakalarndan gelen
eletirilere pek kulak asmazlar
(R) odakl kiiler bakalarnn idaresi altnda
almay tercih etmezler. Bir ekip almas ierisinde
sk sk fikir ayrlklarnn yaanmasna neden
olabilirler. Herkes tarafndan onaylanan bir karara
ekinmeden itiraz edebilirler. Biz in bir paras
olmaktan ziyade Birey olmay tercih ederler.
(R) odakl kiilerin birey olarak karar verme
zgrln gzeterek, onlara kendi diliyle hitap
ederek ve yine kendisinden rnekler gstererek daha
kolay ikna veya motive olmalarn salayabilirsiniz.
Snavda baarl olup olamayacan
sen benden iyi biliyorsun. Sen
istedikten sonra yaparsn...
Geen sene baaracam dedin ve
baardn. Bu sene de baarabilirsin.
Senin de bildiin gibi
Metaprogramlarmz her an bizimledir...
Okuduun son kitab hatrlaman istiyorum. Bu
kitab alma veya okuma kararn nasl vermitin?
Kitab okuma nedenin;
Bakalarnn tavsiye etmi
olmas veya kitap adnn
Bestseller listesinde aklanm
olmas ise, (DR) odakl,
Kitap popler olmasa da, kendi
tercihlerin dorultusunda bir
seim yaptysan (R) odakl bir
karar aldn gsterir...
Giyim tercihlerini nasl belirliyorsun? Moday
takip ediyor musun?
evrendeki insanlarn, klk
kyafetin zerindeki olumlu
veya olumsuz eletirilerini
fazlasyla dikkate alan biriysen,
giyim konusunda (DR) odakl
olduunu gsterir...
Ben zerime yaktna
inandm her eyi giyerim,
veya Ben ne giyersem moda
odur diyorsanz, giyim
tercihleriniz konusunda (R)
odakl olduunuzu gsterir...
- METAPROGRAM 3 -
(Dzen-Prosedr) - (Bamsz-Olanak)

Sradaki Metaprogram zellikle i hayatn
yakndan ilgilendiriyor.
Dzen - Prosedr (DP)
zellikle sabit bir ak emasnn
titizlikle takip edilmesini gerektiren
meslek dallarnda baaryla
alabilirler.
Bir ii iyi yapmann belli bir ekli
emali veya kural olduuna, her
seferinde tm detaylarn ayn

Dzen prosedr odakl kiilerin ortak zellikleri
aadaki gibidir;
ekilde gzetilmesi gerektiinde inanrlar.
in neden yapldndan ziyade nasl yaplmas
gerektii ile ilgilenirler.
Allagelmi, rutin olann dna kmak
(DP) odakl kiileri tedirgin eder. alma biiminin
ve kurallarn batan bilinir olmasn isterler...
Bamsz ve Olanak (BO)
Yeni seeneklere ihtiya duyar ve
alternatifler yaratmak isterler.
Kat kurallar olan ve rutin bir
akn izlenmesi gereken ilerden
ziyade serbest bir ortam
ierisinde en yksek
performanslarn gsterirler.
Yeni yollar kefetmeyi ve yeni fikirler retmeyi
severler.
Ekip almasna dhil olduklarnda bakalarna
tabi olacaklarndan dolay, kendilerini kstlanm
hissedebilirler.
Bamsz ve olanak odakl kiilerin zellikleri
aadaki gibidir;
Bu nedenle;
Srekli geliime ve yeni alternatiflerin
retilmesine ihtiya duyulan i alanlarnda, (DP)
odakl kiiler yerine (BO) odakl kiilerin;
Srelerinin deitirmeden itina ile takip edilmesi
gerektii alanlarda ise (BO) odakl kiiler yerine
(DP) odakl kiilerin istihdam edilmesi olas bir
verim kaybn nleyecektir...
(DP) odakl kiileri yemek
yaparken gzlemleyin. Bildikleri
yemek tarifine, malzemelerin
gramajna ve hazrlan biimine
harfi harfine uymak
isteyeceklerdir.
Bu tutum (BO) odakl kiiler iin snrlaycdr. Onlar
iin mutfak bal bana yaratclklarn
kullanabilecekleri olanaklarla dolu bir mekndr.
Olanaklar (bu durumda malzemeleri) gz nnde
bulundurarak yeni karmlar denemekten
ekinmezler.
(DP) odakl kii darda yemee ktnda sk sk
ayn mekna gitmeyi, ayn masada oturmay, ayn
yiyecei ve iecei sipari etmeyi, (BO) ise yeni
meknlar kefetmeyi tercih edecektir
Hayatn iinden lezzetler...

Unutmayalm,
Daha nceki dersimde de ifade ettiim gibi,
metaprogramlar iyi kt veya doru yanl olarak
snflandrlmamaldr. nemli olan farkndalk
kazanmak ve davran esneklii gelitirebilmektir.
Gnmzde tanmlanm 40 farkl eidi bulunan
Metaprogramlar konusu, NLP Master Practitioner
Eitimlerimizde, yaklak iki eitim gn
ierisinde detaylaryla ilenmektedir.
Stratejiler I.
Fark yaratan, fark
Baarl insanlar baarl yapan zellikler
nelerdir? Bir sonuca ulamada izlemi olduklar
yol, dierlerininkinden ne ekilde farkllk
gsterir? Fark yaratan detaylar renilebilir ve
bakalarna retilebilir mi? Bu ve benzeri
sorular, NLP biliminin domasna yol amtr.
Baarl bir davran kalb ierisinden fark
yaratan asl etmenlerin ayrtrlarak, bakalar
tarafndan kolay renilebilir bir Model haline
getirilmesine NLP' de Modelleme (Modelling)
ad verilir.
70li yllardan bu yana srdrlen Modelleme
almalar, NLP ara repertuarna birok farkl
alandan, yzlerce teknik ara ve strateji
kazandrmtr. Bu teknik ve stratejiler
gnmzde bata iletiim, i dnyas, liderlik,
terapi, yaratclk ve bireysel geliim olmak zere
birok alanda baaryla kullanlabilmektedir.
Stratejiler
Strateji kelimesi, NLP
terminolojisinde insanlarn
dncelerini veya davranlarn
dzenleme biimlerini
tanmlamak iin kullanlr...
Yaplan aratrmalar, zihnimizde ileyen stratejiler
ile davranlarmzn kalitesi arasndaki etkileimi
dorulamaktadr.Bu nedenle herhangi bir alanda
baarl bir davran sergileyen kiilerin, kullanm
olduklar stratejiler de NLP Modelleme sreci
esnasnda mercek altna alnarak incelenmektedir.
Strateji kelimesi, NLP terminolojisinde insanlarn
dncelerini veya davranlarn dzenleme
biimlerini tanmlamak iin kullanlr...
Fark yaratan detaylar inceleyen NLP, bu ilgi
alanndan dolay Mkemmelliin bilim ve sanat
olarak ta anlr... NLP de ki eit strateji tanmlarz:
Mikro ve Makro Stratejiler

rnein ocuk doktoru olmay hedefleyen bir
kiinin, kariyeri yolunda atmas gereken temel
admlar (niversite snav, tp fakltesi, tpta
uzmanlk vs) NLP terminolojisinde Makro-
Strateji olarak tanmlarz.
Kiinin ders almak iin kendisini motive etme
yntemi, rendiklerini aklnda tutabilmek iin
bilgileri zihninde rgtleme biimi ve buna benzer
kiiye zg dier zihinsel faaliyetleri ise Mikro-
Stratejiler olarak tanmlarz.
"alkan ol! Yaratc ol! Doktor ol!...

Geleneksel eitim kltrmz, baarl olabilmek
veya bir hedefe ulaabilmek iin ne yapmamz
gerektii yani Makro-Strateji zerinde fazlasyla
dururken, nasl yapmamz gerektii yani Mikro-
Strateji nin aktarlmas konusunda ilgisiz veya
yetersiz kalabilmektedir. Asl fark yaratan birok
detayn, zihnimiz ierisinde ileyen mikro
stratejilerde sakl olduu bilen NLP,
uygulayclarna bu stratejilerin aa
kartlmasnda kullanlan (S.C.O.R.E, Notasyon,
R.O.L.E. vb.) aralar sunar.
Baarl olmak renilebilir !
Hepimiz sabahleyin yataktan
kalkarken, yemek yaparken,
renirken, pazarlk yaparken,
tartrken veya flrt ederken
bilinli veya bilinsiz olarak bir
strateji kullanrz.
Kullanmakta olduumuz stratejiler, kimi zaman
bizi amalarmz dorultusunda destekleyip
baarl sonular elde etmemizi salarken, kimi
zaman da daha az baarl sonular elde etmemize
neden olabilirler .
Reflekslerimiz dnda, herhangi bir ey yaparken,
kullanm olduumuz btn stratejileri zaman ierisinde,
gzlem yaparak, model alarak ve deneme yanlma
yntemi ile rendik. Kimse baarl olmay tesadflere
veya genetik stnlne borlu olmad gibi, kendisini
hedefleri dorultusunda desteklemeyen stratejilerin de
mahkmu olmak zorunda deildir.
Farkl bir stratejinin, farkl bir sonuca neden olacan
bilmemize ramen, biroumuz kullanm olduumuz
stratejileri sorgulamay veya verimliliini test etmeyi
aklmzn ucundan bile geirmeyiz. Kullanmakta
olduumuz stratejileri sorgulayarak farkndalk
salayabilir ve ihtiyalarmz dorultusunda
gelitirebiliriz... "Kendimi nasl motive ediyorum?", "Nasl
zm retiyorum?". "Nasl reniyorum?", "Nasl daha
iyisini yapabilirim?". Strateji ve sre zerinde
odaklanabilmemizi kolaylatracak olan soru: Nasl?
sorusudur...
inde yaadmz bilgi anda, bilgisayar, not
defteri veya hesap makinesi gibi bilgi ileme
aralar, gnlk yaantmzn vazgeilmez
paralar haline gelmilerdir. Peki, doutan sahip
olduumuz mkemmel biyolojik bilgisayarmz
olan beynimizi, bilgiyi ileme ve hatrlamada ne
kadar etkin kullanabiliyoruz?
Stratejimizi sorgulayalm: "rendiklerimizi nasl
aklmzda tutuyoruz?" renmek veya hatrlamak
iin kullanm olduumuz stratejinin bilincinde
miyiz?
- Test -
Aadaki bilgileri bir kez okuyup, nasl yaptnza
dikkat ederek, aklnzda tutmaya aln...

1. Alveri
listesi
: Balk yemi, yumurta, reel,
di macunu, peynir.
2. nemli
bir
ifre
: 007B50D10G
3. ngilizce
kelimel
er
: sever=ayrmak,
Rubbish=p ,
Fence=parmaklk
4. Osmanl
devleti
nin,
durakl
ama
dnem
inde
savat

devletl
er
: Venedik, Avusturya, Rusya,
ran, Lehistan
7 dakikalk bir ara verin...

imdi hatrlayabildiin tm bilgileri
bir kda yazn
Bilgileri hatrlamakta zorlandnz m?
Karlatrma yaparak hatrlama orann tespit
edin ve kendinize u soruyu sorun: Baarl veya
baarsz bu sonucu almanza tam olarak ne sebep
oldu? Bilgileri nasl aklnzda tutabildiniz? Nasl
hatrlayabildiniz? Nasl bir strateji
kullanyorsunuz?
Fark kullandmz stratejide sakl!
Zeka, rendiklerimizi aklmzda tutabilmemiz
iin elbette bir nkouldur. Ancak hatrlama
olgusunda asl fark yaratan etmenin, kullanm
olduumuz hafza stratejisinde sakl olduu
yaplan aratrma sonucunda kantlanmtr.
Dnya hafza ampiyonlar, baarlarn
zekalarndan ok, gelitirmi olduklar hafza
stratejilerine borludur.
Stratejinin fark yaratm olduu gereinden yola
kan modern eitim kurumlar, SS deki
baarnn, konulara hakim olmann dnda,
kullanlan test zme teknii ile de yakndan ilgili
olduunu bilir ve rencilerinin stratejik test
zme becerilerini de gelitirmeye nem verirler.
Yukardaki bilgileri eksiksiz olarak
hatrlayabildiysen bu iyi bir strateji kullandn
gsterir. Hatrlamakta zorlandysan, zekan deil,
bilgileri zihnine ilemede kullanm olduun
hafza stratejini sorgulaman neriyorum. Farkl
bir strateji farkl bir sonu salayacaktr.
Aadaki rnek hafza stratejilerini, kendi
stratejini gelitirmek iin kullanabilirsin.
rnek hafza stratejileri
Daha etkin bir bellek kullanmn mmkn klan
hafza stratejilerin birou, renirken her iki
beyin lobumuzun e zamanl etkinliini salayan,
"Grsel Badatrma" tekniine dayanr. Bu ve
benzeri hafza teknikleri, renilecek olan bilginin
kmelendirilmesine, duyusal olarak daha kolay
arm yapacak bir ekilde zihinde temsil
edilmesine ve somutlatrlarak daha kolay
hatrlanabilmesine olanak verirler. Yukardaki
bilgileri rnek hafza stratejileri eliinde tekrar
gzden geirelim:
1. Alveri listesini evde brak! Anmsanmas
gereken nesnelerini zihninde canlandr. Resimleri,
sende bir duygu artracak ekilde birbiriyle
ilikilendir. Oluturacan senaryo komik, korkun
veya sra d (!) olsun.
+ +
rnek: Kendini balklara yem verirken gznn
nne getir, ardndan bu yemi yiyen balklarn bir
tavuk yumurtas (!) yumurtladn gznde
canlandr. Daha sonra ocuun bu yumurtay
yerken zerine tuz dkmek yerine reel
srdn hayal et (!). Reelli yumurtann tadn
damanda duyabilirsen iini daha da
kolaylatrm olursun. Bilgiler zihnimizde ne
kadar ok duyu kanal ile temsil edilirse,
hatrlanmas o denli kolay olacaktr. Miden
bulanmadysa devam edebiliriz :) ...
nce bol yal gzel bir para peyniri ve di
macununu zihninde canlandr. Komik bir
ilikilendirme olmas iin, dilerini bu peynir
paras ile fraladn hayal edebilirsin. Hayaline,
dilerini fralarken azna gelecek olan peynir
tadn da ekleyebilirsen grnt mkemmel olur.
imdi spermarkette peynir reyonunun nnden
geerken, gznn nne nasl peynirle di
fraladn gelecektir. Eh artk bundan sonra
doruca di macunlarnn olduu blme
ynelirsin... :)
+
=
2. Karmak bu ifre rneinde olduu gibi, birden
ok anlamsz harf ve rakam kombinasyonunu
daha kolay aklnda tutabilmen iin rnek bir
reete: Kmelendirme yap! Anlam kazandr!
Grselletir! Duygu kat !






nl ajan James Bond un ince belli bir don
giydiini hayal edebiliyor musunuz ? Bu ifreyi
unutman hi de kolay olmayacak gibi grnyor...

rnek senaryo:
Sevim ile Erdoan birbirini
sevmektedir. (Bu ilikiyi
zerinde ba harflerinin
yazl olduu bir kalp
olarak sembolize edelim.)
Beraberliklerini istemeyen
biri onlar ayryor. (Kalbin
ortadan ikiye ayrldn
hayal edebilirsin).
Sever
=
Ayrmak
3. Yabanc kelimeleri ezberlemek iin grsel
hafzan kullan. Senaryo yaratrken, kelimenin ses
benzeiminden yola karak, bildiin baka
kelimeler ile sra d balantlar kurabilirsin...
rnek:
"Fence" in okunuu Trkedeki "Fen-C" gibidir. Ses
benzeiminden yola kararak senaryomuzu
kurgulayalm...
Fence
=
Parmaklk

rnek senaryo:
Bir okulun "Fen-C" snfnn rencileri
o kadar yaramazlarm ki, her gn
okuldan kaarlarm. Hocalar kaplar
kilitlemeyi denemiler, bu sefer
pencereden kayorlarm. En son are
olarak, Fen-C snfnn pencerelerine
parmaklk taktrmlar.(Aklnda
kalabilmesi iin bu senaryoyu mutlaka
zihninde bir grnt olarak
canlandrmalsn.)
"Rubbish" in okunuu Trkedeki "Rabi" gibidir.
Yine ses benzeiminden yola kararak
senaryomuzu kurgulayalm...
Rubbish
=
p
rnek senaryo:
Rabi (Rabia) adndaki kzn tek ii p
dkmekmi. Elinde bir para p
olan Rabi i zihninde canlandrabildin
mi ?
(rnek senaryo veya benzetmeleri
dilediin gibi deitirebilirsin...)
4. oklu maddelerin ba harflerinden oluturacanz
Akrostiler, bilginin hatrlanabilmesini kolaylatrr.
Osmanl devletinin, duraklama dneminde
savat devletler:

V enedik
A vusturya
R usya
ran
L ehistan
Hafza stratejileri nda tekrar gzden
geirdiimiz bilgileri ikinci denemende daha kolay
hatrlayabileceinden eminim. Evet, ayn nrolojik
sistemi ve zeka katsaysn kullanarak daha iyi bir
netice elde edebiliyoruz! Beynimiz yine ayn
beyin... Fark onu nasl kullandmzda. Kiisel
geliim burada balar...
Okulda baarsz olan bir rencinin
baarszln, dorudan yeterince zeki
olmamasna veya sat grafii dk olan bir
satcnn baarszln, dorudan
yeteneksizliine balamak da doru deildir...
Okul zamanlarnda, deerli bir
retmenden (H2SO4) Slfirik
Asitin formln "Hasan-2-
Salak-Osman-4" olarak
renme frsatn bulamayan
birok insan bugn kimya
dersini sevmiyor,
matematikten korkuyor veya tarih dersinde
anlatlanlar aklnda tutamyor... renirken de,
retirken de, yapm olduumuz i her ne ise,
onu daha iyi yapmann mutlaka bir yolu vardr!

Kullandmz stratejileri ve becerilerimizi
gelitirmek bizim elimizde...
Unutmayalm

Yapm olduun ey, istediin sonucu
vermiyorsa, farkl bir ey dene !

Bir dahaki di fralamanda ise zihninde bir lokma
peynir veya James Bond filmi izlerken
"007ib50d10g" ifresi canlanrsa arma! Bu
stratejinin ie yaradn gsterir ;)