Periferik Kan Hücreleri

Yrd. Doç. Dr. ELVAN OK

ZKÜ Tıp Fak. Histoloji ve Embriyoloji AD
 KAN
 Hücreler ve plazmadan oluşan özelleşmiş bir
bağ doku tipidir.
 Kanın fonksiyonları
 O2, CO2 ve elektrolitleri taşımak,
 GIS’ten emilen besinleri taşımak,
 Atıkları boşaltım sistemine taşımak,
 Hormon ve sinyal peptidlerini hedef organlara taşımak,
 Lökositlerin bağ dokusuna göç edip işlev görmesi için
transferini sağlamak,
 Vücut ısısını regüle etmek,
 Asit/baz dengesini ve vücut sıvılarının ozmotik
dengesini sağlamak.
 Kan
 Vücut ağırlığının %7’si,
 Erişkindeki miktarı yaklaşık 5lt.,
KAN

Plazma % 55

Lökosit,trombosit % 1

Eritrosit % 44
 Kan santrifüj edilince;

 En alttaki kırmızı çökelti eritrositlere aittir(%44).

(Hematokrit: Sedimente edilmiş eritrositlerin kan
hacminde kapladığı kısım (%).)
 Bunun üstünde; ince bir katman halinde lökositler
ve trombositlerin bulunduğu kısım yer alır(%1).
(Buffy Coat)
 %55 lik üstteki sıvı kısım ise plazmadır.
 Plazma Serum

Buffy Coat

Kan Pıhtısı
Eritrositler (Fibrin içeren kan
hücreleri ağıdır.)

Kan bir antikoagalan Kan bir antikoagalan

(heparin, sodyum sitrat) olmadan tüpe konulursa
bulunan tüpte toplanır. yukarıdaki durum gözlenir.
 Plazma
 Su % 90
 Eriyikler % 10
 Plazma proteinleri % 7
 Albümin

 Globülinler (alfa, beta, gama)

 Fibrinojen

 Diğer organik bileşikler % 2,1

 İnorganik tuzlar % 0,9
 Plazma: Kanın sıvı bileşenidir. Esas bileşenleri;
albumin, fibrinojen, immunoglobulinler,
yağlar(lipoproteinler), hormonlar, vitaminler ve
tuzlardır.
 Serum: Proteinden zengin, fibrinojenden yoksun
sıvıdır. Ancak; albumin, immunoglobulinler ve
diğer bileşenleri içerir.
 Plazma
 Su..............%92
 Proteinler...%6–8
 Tuzlar........%0.8
 Lipidler.......%0.6
 Glukoz........%0.1
Elektroforez
 Plazma Proteinleri

 Albumin: Karaciğerde üretilir. Kılcal damarda kolloid ozmotik basıncını

düzenler, dokulara gereksiz sıvı geçişini önler. Buna karşılık metabolik
ürünlerin geçisinde etkilidir.
 Globulinler: Bağışıklık sisteminde; hormonların, metal iyonların ve
lipidlerin taşınmasında görevlidirler.
 Fibrinojen ve protrombin: Kanın pıhtılaşmasında önemlidir.
 Kompleman proteinleri: Mikroorganizmaların yıkımı ve iltihabi
reaksiyonda iş görürler.
 Lipoproteinler: Trigliseridlerin karaciğere ya da karaciğerden diğer
dokulara taşınmasını sağlarlar. Kolesterolü diğer dokulardan karaciğere
taşırlar.
 Kan hücreleri
 Eritrosit
 Lökositler
 Nötrofil
 Eosinofil
 Bazofil
 Monosit
 Lenfosit
 Trombosit
Kan hücreleri
 Kan Hücreleri Nasıl İncelenir?
 Kan yayma preparatları(=periferik yayma)
hazırlanır.
 Lam üzerine kan damlatılır, bir lamel
yardımı ile yayılır. Oda ısısında kurutulur.
 Boyama için; asidik (eozin) ve bazik (azur,
metilen mavisi) boyaların karışımı olan
geliştirilmiş yöntemler (Romanowsky,
Giemsa, Wright) kullanılır.
 Romanovsky tipi
karışımlar
( Giemsa, Wright )
Eosin, Metilen blue
 Bazofili: Mor–siyah
 Azürofili: Kırmızı–mavi (erguvan)
 Eosinofili: Pembe–sarı–turuncu
 Nötrofili: Pembe–eflatun
KAN

Hematokrit
Plazma % 42–47

Erkek % 40–50
Lökosit % 1
Kadın % 35–45
Eritrosit % 35–50
Eritrositlerin kandaki normal
sayısı

5 milyon/μL

4,5 milyon/μL
İnterferens
mikroskobu SEM

Işık Mikroskop-Periferik yayma-Giemsa

 Eritrositler
 Bikonkav disk şeklindedirler.
 Çapları: 7.5 μ,
 Kalınlığı: 1 μ (merkezde), 2 μ
(dışta),
 Erkekte: 5X106 /mm3, kadında
4,5X106 /mm3
 Yüksek yerlerde yaşayanların
kanları daha çok sayıda
eritrosit içerir.
 BİKONKAV DİSK
ÇAPI 7–8 μm

En kalın alduğu bölge 2,5 μm

En ince olduğu merkezde ≥ 1 μm
 Eritrosit
 Kemik iliğinde gelişmesini tamamlayıp,
dolaşıma geçmeden önce çekirdeğini ve tüm
membranlı organellerini kaybederek
sitoplazmasında sadece hemoglobin dolu
kesecikler içeren bir hücredir.
 Hücre iskeleti, hemoglobin ve glikolitik
enzimler içeren plazma membranından
oluşur.
 ÖMRÜ
120 gündür

• Olgun eritrositte nukleus ve

sitoplazmik organel Ø.
• Sitoplazma hemoglobin içerir.
• Anaerobik glikolizis metabolik
yolunu kullanır.
 Eritrosit Yapısı
 Çekirdek ve organel içermezler (Maturasyon
sırasında kaybederler).
 Hücre Hemoglobin ile doludur. Bu sayede temel
görevini gerçekleştirir: Oksijeni akciğerden
dokulara, karbondioksiti dokulardan akciğere
taşıma işini görür.
 Sitozolde enzimler vardır: Karbonik anhidraz
(CO2 ve H2O’dan karbonik asit formasyonu ve
bunun da HCO3 - ile H+ iyonuna ayrılması),
glikolitik enzimler, monofosfat şantı enzimleri.
 Periferik yaymada eritrositler;
 Çoğunluğu koyu pembe
renktedir.
 Az miktarda mavi-yeşil renk
verenler(%0.8) görülür:
Sitoplazmasında henüz ribozom
kalıntısı içeren
‘polikromatofilik eritrositler
(=retikülositler)’dir. Dolaşıma
katıldıktan 24 saat sonra bu
hücreler de olgunlaşır.
Eritrositlerde çap değişikliği
 9 μm < Makrosit
 6 μm > Mikrosit
ANİZOSİTOZ
Eritrositlerde şekil değişikliği
POİKİLOSİTOZ

Eliptosit
Sferosit
Tear drop (Gözyaşı)
Target (Hedef)
 *
*
*
* * *

Eliptosit Sferosit

*
* *
*

Target Gözyaşı
Eritrositlerde renk değişikliği
Retikülosit
 Brilliant crezyl blue
 Ribozomal kalıntı
 Normalde % 1
 Hemoglobin

 Eritrositlerde % 33
oranında bulunur.
 Oksijen taşıyıcı bir
proteindir.
 Eritrositlerin pembe
boyanmasından
sorumludur.
 4 polipeptid subuniti içerir.
 http://www.hemoglobin.org.tr/bilgi/kitap/he
mokitap1.asp
 Hemoglobin

 Dört farklı polipeptid

zincirinden
oluşabilen(alfa, beta,
gama, delta) bir
proteindir.
 Demir içeren Hem
grupları zincirin
tetramer halkasına
bağlanmıştır.
 Hemoglobin tipleri

 HbA1 2α + 2 beta zinciri

% 97
 HbA2 2α + 2 delta zinciri
%2
 HbF 2α + 2 gama zinciri
%1
çocukta % 80
 HbA HbS
Glutamin Valin

Orak hücreli anemi

Eritrosit membranı
 HEMOLİZ

 Fazla hipotonik sıvıların içerisinde şişen

eritrositlerin hücre zarının bir yerden
yırtılarak hemoglobinin açığa çıkması
olayıdır.
 ANEMİ

 Kanda oksijen taşıma kapasitesinin düşük

olmasıdır.
 Eritrosit sayısının azlığına ya da hemoglobin
içeriğinin azlığına bağlı olabilir.
Hemoglobinin Genetik Defektleri

 TALASSEMİ: Normal hemoglobin tetramerin

(α 2β 2) α ya da β zincirlerinden birinin hatalı sentezi ve
hemolizi ile oluşan kalıtsal anemidir.

 ORAK HÜCRELİ ANEMİ: Hatalı hemoglobin

(HbS) tetramerleri yeniden oksijenlenmiş
eritrositlerde toplanır ve polimerize olurlar. Bikonkav
disk şekilleri daha kırılgan ve daha az esnek orak
şekilli hale dönüşür.
Scanning electron micrograph of a distorted erythrocyte
from a person who is homozygous for the HbS gene
(sickle cell disease). x6500.
 Anizositozis: Eritrosit çapında değişiklik olması
durumudur.
 Poikilositozis: Eritrosit şeklinde değişiklik olması
durumudur.
 Makrositik anemi: Eritrositler normalden büyüktür.
 Mikrositik anemi: Eritrositler normalden küçüktür.
 Eritrosit Yaşam Siklusu

 Yaşam süresi: 120 gün

 Yaşlanan hücrelerin yüzeyinde bir grup
oligosakkarit belirir. Bu hücreler de dalak,
kemik iliği ve karaciğerde yıkılırlar.
Eritrosit Bikonkav Şeklini Nasıl
Korur?
 Eritrosit hücresi zarı; tipik
hücre zarı yapısındadır.
Burada yer alan band3
proteini; ankrin ile
bağlantılıdır. Ankrin de
hücrenin bikonkav şeklini
sağlayan hücre iskeletinin en
önemli komponentlerinden
biridir.
 Hücre iskeleti; ankrinin de
katıldığı hekzagonal bir
organizasyonla korunur. Bu
organizasyonda; spektrin
tetramerleri, aktin, bant 4.1
proteinleri yer almaktadır.
 Eliptositoz, Sferositoz

 Hücre iskeletindeki bozukluklar nedeni ile eritrosit şekil

değişikliği gözlenir.
 Eliptositoz; spektrinlerin hatalı birleşmeleri, ankrine anormal
bağlanması,protein 4.1 defektleri, anormal glikoforin nedeni
ile oluşur.
 Sferositozda spektrin eksikliği vardır.
 Klinik: Anemi, sarılık, splenomegali.
 Tedavi: Splenektomi
 Kan Grupları

 Eritrosit plazma zarı dış yüzeyinde yer alan

antijenik karakterdeki karbohidrat grupları
tarafından belirlenir.
 A ve B antijenlerinin tek ya da birlikte varlığı;
ya da her ikisinin de yokluğu kan gruplarını
belirler.
 Bulunmayan antijeni içeren bir kan
verildiğinde; alıcının serum antikorları
tarafından verici kan hücreleri lizise
uğrayacaktır.
Kan Grupları
Genotip Kan grubu Antijen Antikor

OO O Ø Anti A ve B

OA / AA A A Anti B

OB / BB B B Anti A

AB AB A ve B Ø

O grubu GENEL VERİCİ

AB grubu GENEL ALICI
 Rh grupları

 İlk kez Rhesus maymunundan izole

edilmiştir.
 İki düzineden fazla antijen içermesine
karşılık; insanda üç tanesi(C, D ve E) en sık
görülenlerdir.
 Eritrosit hücre zarı üzerinde bu antijenlerden
birini taşıyan birey Rh+ olarak
değerlendirilir.
 Rh Faktörü

 Bir düzineden fazla antijenik grubu vardır.

 En sık görülenler C, D ve E antijenleri.
 Bazı eritrositlerde Rh antijeni var.
 Rh (–) kanda anti Rh antikoru yok.
 Anti Rh antikoru immünizasyon ile oluşur.
 Eritroblastozis Fetalis
 Anne-fetus kan uyuşmazlığı sonucu meydana gelir. Fetal
eritrositler III. Trimesterde ya da doğumda anne kan
dolaşımına geçerler.
 Anne; fetal kırmızı kan hücrelerinin Rh sisteminde
bulunan D’ye karşı antikor üretir.
 İkinci ya da üçüncü hamilelik sırasında bulunan anti-D
antikoru (IgG) plasenta bariyerinden geçer, fetal
eritrositlere bağlanır, hemoliz gerçekleşir.
 Hemolitik anemi, sarılık, kalp hasarı, karaciğer
yetmezliği, merkezi sinir sistemi hasarı(unkonjuge
bilirubinin beyin tarafından tutulmasıyla kernikterus)
ortaya çıkar.
 Lökositler
 6500-10.000 / mm3
 Eritrositlerden farklı olarak; kan içerisinde fonksiyon
görmezler. Kan; lökositler için transport aracıdır. İlgili
yere ulaştıklarında kan damarları endotel hücreleri
arasından migrasyon yolu ile bağ dokusu içerisine geçerler
(=diapedesis).
 Kan içerisinde yuvarlak olan bu hücreler, bağ dokusu
içerisinde pleomorfiktir.
 Tüm lökosit çeşitleri azurofilik granüller(primer granüller)
içerirler. Bunların lizozom yapısında olduğu gösterilmiştir.
 Lökositlerin Sınıflandırılması

 Granülositler:Primer ve özgün sekonder

granüller içerirler.
Nötrofiller,
Eozinofiller,
Bazofiller
 Agranülositler: Sadece primer granüller
içerirler.
Lenfositler,
Monositler
 The 5 types of human
leukocytes.
Neutrophils,
eosinophils, and
basophils have
granules that stain
specifically with
certain dyes and are
called granulocytes.
Lymphocytes and
monocytes are
agranulocytes; they
may show azurophilic
granules, which are
also present in other
leukocytes.
 Lökositlerin Kandaki Oranları

 Nötrofil......% 50 - 70
Eozinofil....% 2 - 4
Bazofil...... % 0,5 - 1
Lenfosit... % 20 - 40
Monosit.....% 3 - 8
 Nötrofiller
(Polimorfonükleer lökositler)
 Tüm lökositlerin %60-70’ini
oluştururlar.
 Periferik yaymalarda çapları 9-12 μ
arasındadır. Kanda ise çapları 7 μ
kadardır.
 Multilobüler çekirdeğe sahiptirler.
Bu loblar kromatin iplikle birbirine
bağlı olup; hücre yaşlandıkça
sayısal olarak artarlar.
 Nötrofiller
(Polimorfonükleer lökositler)
 Çekirdeğe tutunmuş olarak
Barr cisimciği gözlenebilir.
 Akut bakteriyal
enfeksiyonlarda ilk gözlenen
hücrelerdir. İnflamasyonun
bağ doku içerisinde
yayılmasının önlenmesinde ve
opsonizasyonda önemlidir.
 Yaşam süreleri: 8 gün
(Dolaşımda 6-7 saat; bağ doku
içerisinde 4 gün kalırlar)
 Diapedesis....
 Nötrofil Lökosit Granülleri
 Spesifik Granüller: Antimikrobiyal fonksiyonlarına
yardımcı olan enzimleri ve farmakolojik ajanları(alkalin
fosfataz, fagositin) içerir.
 Azurofilik Granüller: Lizozomlardır. Asit hidrolaz,
myeloperoksidaz, lizozom, bakteriyal permeabiliteyi
arttırıcı protein, katepsin, elastaz, nonspesifik kollajenaz
içerirler.
 Tersiyer granüller: Jelatinaz ve katepsinin yanı sıra;
plazma zarı yapısına katılan glikoproteinleri içerirler.
 Electron micrograph of a human
neutrophil stained for peroxidase.
The cytoplasm contains 2 types of
granules: the small, pale,
peroxidase-negative specific
granules and the larger, dense,
peroxidase-positive azurophilic
granules. The nucleus is lobulated,
and the Golgi complex is small.
Rough endoplasmic reticulum and
mitochondria are not abundant,
because this cell is in the terminal
stage of its differentiation. x27,000.
(Reproduced, with permission,
from Bainton DF: Selective
abnormalities of azurophil and
specific granules of human
neutrophilic leukocytes. Fed Proc
1981;40:1443.)
 Nötrofil Fonksiyonları
 Patojen bakterilere karşı vücutta ilk savunma işini
başlatan hücrelerdir.
 Kemotaktik ajanlar sayesinde mikroorganizmaların
bulunduğu bölgeye göç ederler.
 Post kapiller venül duvarına dizilerek ameboid
hareketlerle bağ dokusuna geçerler.
 Mikroorganizmaları fagositozis ve hidrolitik
enzimler yardımı ile yok ederler.
 Ayrıca; ürettikleri ve salgıladıkları lökotrienler
inflamatuar hadisenin başlamasını sağlar.
 İltihabi Reaksiyon Nasıl Başlar?-I-

• Kemotaktik ajanın bağlandığı nötrofil plazma zarında tersiyer granüllerin

ekstrasellüler ortama verilmesini kolaylaştıracak reaksiyonlar başlar.
• Jelatinaz, migrasyonu kolaylaştıracak şekilde bazal laminayı harap eder.
Hücre zarındaki bazı glikoproteinler fagositoza yardımcı olurlar.
• Spesifik granül içeriği de ekstrasellüler ortama salınır.
• Nötrofiller tarafından fagosite edilen mikroorganizmalar fagozomlar
içerisinde hapsedilir. Genelde azurofilik granüller içeriklerini bu hücre içi
vakuollere boşaltırlar. Böylece mikroorganizmalar sindirilir.
 İltihabi Reaksiyon Nasıl Başlar?-II-
• Enzimlerin yanı sıra, reaktive oksijen bileşikleri(süperoksit,
hidrojen peroksit, hipoklorik asit) oluşumu ile de bakteriler
öldürülür.
• Azurofilik granül içeriği nadiren ekstrasellüler matrikse yayılarak
doku hasarına neden olabilir.
• Bu sırada lökositin kendisi de ölür ve püy formasyonu gerçekleşir.
Püy; ölü lökositler, bakteriler ve doku sıvısının birikimi ile
oluşmuştur.
• Lökositler tarafından salgılanan lökotrienler iltihabi reaksiyonu
başlatır.
 Eozinofiller

 Lökositlerin %4’den daha az kısmını

oluştururlar.Periferik yaymalarda yuvarlak
gözlenirken; migrasyon esnasında pleomorfik
olabilirler.
 Periferik yaymada 10-14µ çapındadırlar.
 İki loblu(bilobüler) çekirdek içerirler.
 Küçük merkezi lokalize Golgi cisimciği, az
miktardaki GER, bir kaç mitokondri içerirler.
 Sitoplamalarındaki kırmızı boyalı granüller,
tanınmalarını kolaylaştırır.
 http://coris.noaa.gov/glossary/eosinophile_186.jpg
 Eozinofil Yaşam Siklusu

 Kemik iliğinde gelişmesini tamamlayan

eozinofil, 3-4 günlük olgunlaşma evresinden
sonra kan dolaşımına geçer.
 3-4 saat kan dolaşımında kaldıktan sonra
işlevini yürüteceği bağ dokusuna geçer.
Doku içinde 8-10 gün kadar kalır.
 Eozinofil Lökosit Granülleri
 Spesifik Granüller: Elektron mikroskopta kristal
benzeri elektron yoğun bir merkezle (internum) daha
az elektron yoğun eksternum gözlenir.
İnternum; parazitler üzerinde çok etkili iki protein
olan ‘major basic protein(MBP)’ ve ‘eozinofilik
katyonik protein(ECP)’ ile eozinofilden verilen
‘nörotoksin’ içerirler.
 Azurofilik Granüller: Hidrolitik enzim içeren
lizozomlardan oluşur. Parazitlerin harabiyeti ve
nötrofil tarafından içeri alınmış antijen-antikor
komplekslerinin hidrolizinde görev alırlar.
 Electron micrograph of an
eosinophil. Typical
eosinophilic granules are
clearly seen. Each granule has
a disk-shaped electron-dense
crystalline core that appears
surrounded by a matrix
enveloped by a unit
membrane. EG, eosinophil
granule; N, nucleus; M,
mitochondria. x20,000.
 Eozinofil Lökosit İşlevini
Nasıl Yerine Getirir?

1. Mast hücreleri, bazofiller ve nötrofiller

tarafından salgılanan histamin,
lökotrienler ve eozinofilik kemotaktik
faktör eozinofil plazma zarına bağlanır.
Bu da allerjik reaksiyon veya inflamatuar
reaksiyonun başladığı ya da parazitler
tarafından invaze edildiği bölgelere
migrasyona neden olur.
2. Eozinofilden salınan Major Basic Protein ve
Eozinofilik katyonik protein; parazit yüzeyinde
porlar oluşturur. Buralardan giren süperoksit ve
hidrojen peroksit gibi ajanlar, parazitlerin
ölümlerine neden olur.

Eozinofiller ayrıca inflamatuar reaksiyonu başlatan

lökotrienleri ve histamini salgılarlar. Bunun yanı
sıra; antijen-antikor komplekslerini fagosite ederler.

3.Antijen-antikor kompleksleri yıkım için hücrenin

endozomal kısmına geçer.
 Astımda
Mast Hücresi-Eozinofil
Etkileşmesi
 Astım; dıştan gelen allerjenler ya da içten gelen bilinmeyen
etkenler tarafından tetiklenerek bronşiol ve bronşların
obstruksiyonu ile karakterizedir.
 Mast hücrelerinin granülleri boşaldığında kimyasal mediatörler
salınır ve eozinofil ve nötrofiller kan damarlarından solunum
mukozası bağ dokusu içerisine geçerler.
 Eozinofiller; bronşlarda daralma ve ödeme neden olan ekstra
mediyatörler (lökotrien B4 ve diğerleri) salgılarlar. Bronşiyol
lümenine salınan katyonik protein ve major bazik protein epitel
hücrelerinin tahrip ederek mukosilyal fonksiyonu bozar.
 Bazofiller
 Tüm lökositlerin %1’den daha
azını oluştururlar.
 Kanda yuvarlak şekilli olan bu
hücreler, bağ dokusu içerisinde
pleomorfik olabilirler.
 Periferik yaymada çapları 8-10µ
arasındadır.
 ‘S’şekilli çekirdekleri, çoğu kez http://upload.wikimedia.org/wikipe
büyük spesifik granülleri /commons/f/f2/PBBasophil.jpg
tarafından maskelenmiştir.
 Hücre zarı üzerindeki bazı yüzey
reseptörleri oldukça önemlidir
(IgE reseptörleri gibi).
 Sitoplazmaları koyu mavi-mor
granüller içerir.
 Bazofil Granülleri

 Spesifik granüller: Koyu mavi-siyah boyanırlar.

Heparin, histamin, eozinofil kemotaktik faktör,
nötrofil kemotaktik faktör ve peroksidaz
içerirler.
 Azürofilik granüller: Lizozom yapısındadır.
 Electron micrograph of a
rabbit basophil. The lobulated
nucleus (N) appears as 3
separated portions. Note the
basophilic granule (B),
mitochondria (M), and Golgi
complex (G). x16,000.
(Reproduced, with permission,
from Terry RW et al: Lab
Invest 1969;21:65.)
 Bazofil Fonksiyonları-I-

 Bazı antijenler varlığında plazma hücreleri

oluşarak IgE salgılarlar.
 IgE molekülleri; bazofillerin ve mast
hücrelerinin yüzey reseptörlerine bağlanırlar.
Bu sırada herhangi bir etki göstermezler.
 Ancak aynı antijen ikinci kez vücuda
girerse; bu hücrelerin yüzeyindeki IgE
moleküllerine bağlanırlar.
 Bazofil Fonksiyonları-II-
 Bazofillerde ve mast hücrelerinde aşağıdaki olaylar başlar:

1. Hücrelerin spesifik granül içeriği ekstrasellüler alana salgılanır.

2. Hücre zarı üzerindeki fosfolipidler, fosfolipazların etkisi ile
araşidonik asitlere dönüşürler. Araşidonik asit de lökotrienlere
farklılaşır.
3. Histamin salınımı, vazodilatasyon, düz kas kontraksiyonu ve kan
damarlarında geçirgenliğin artmasına neden olur.
4. Lökotrienler de, histamine benzer şekilde etki ederler. Ancak etkileri
daha yavaştır. Lökotrienler ayrıca lökositleri aktive ederler,
migrasyonu uyarırlar.
 Ne Zaman Bazofili Görülür?

 Akut hipersensitivite reaksiyonları

 Viral enfeksiyonlar
 Kronik enflamatuar durumlar (romatoid
artrit, ülseratif kolit gibi)
 Monositler
 Tüm lökositlerin %3-8’ini oluştururlar.
 Periferik yaymada çapları 12-15µ
arasındadır. Kandaki en büyük hücrelerdir.
 Böbrek şekilli çekirdekleri tipiktir.
 Genelde iki çekirdekçikleri vardır ancak her
zaman gözlenemeyebilir.
 Sitoplazmalarında çok sayıda azürofilik
granüller (lizozomlar), yer yer de vakuol
benzeri boşluklar mevcuttur. Bu çok küçük
granüller; sitoplazmanın gri-maviye
boyanmasına neden olur.

 http://www.profelis.org/neu/ap2/jpegs/monocyte-01a.jpeg
 Photomicrograph of a
monocyte. This cell type has
a kidney-shaped nucleus
with delicately stained
chromatin. The cytoplasm is
slightly basophilic. Giemsa
stain. High magnification.
 Electron micrograph of a
human monocyte. Note
the Golgi complex (G),
the mitochondria (M), and
the azurophilic granules
(A). Rough endoplasmic
reticulum is poorly
developed. There are
some free ribosomes (R).
x22,000. (Courtesy of DF
Bainton and MG
Farquhar.)
 Monositlerin Yaşam Siklusu

 Dolaşımda sadece 20 saat-birkaç gün

kalırlar. Venül ve kapiller endoteli arasında
bağ dokusuna geçerek makrofajlara
dönüşürler. Dokuda aylarca kalabilirler.
 Makrofajların Fonksiyonları-I-

1. Ölü ya da fonksiyon görmeyen hücreleri,

antijenleri, yabancı partikülleri, bakterileri
fagosite ederler. Fagozom içerisinde ya enzimler
yardımı ile sindirerek; ya da süperoksit, hidrojen
peroksit ve hipoklorik asit oluşumu ile bu
maddeleri sindirirler.
2. Ürettikleri sitokinler, inflamatuar cevabı aktive
eder. Ayrıca diğer hücrelerin proliferasyonunu ve
maturasyonunu aktive ederler.
 Makrofajların Fonksiyonları-II-

3. ’Antijen sunan hücreler’ olarak bilinen

makrofajlar, antijeni fagosite ettikten sonra
epitopları Class II human lökosit antijeni (HLA)
ile bağlı şekilde immunokompetan hücrelere
sunarlar.
4. Büyük yabancı maddelere karşı; birkaç makrofaj
birleşerek yabancı cisim dev hücresini
oluştururlar.
 Lenfositler
 Tüm lökositlerin %20-25’ini oluştururlar.
 Periferik yaymada yuvarlak hücrelerdir,
bağ dokusunda pleomorfik olabilirler.
 Periferik yaymada çaplar 8-10µ
arasındadır.
 Periferik lokalize çekirdek, hücrenin çokhttp://upload.wikimedia.org/wikipedia/de/1/12/PBLymphozyt.j
büyük bir bölümünü kaplar.
 Sitoplazmada az sayıda azürofilik granüller
mevcuttur.
 Electron micrograph of a
human blood lymphocyte.
This cell has little rough
endoplasmic reticulum but a
moderate quantity of free
polyribosomes. Note the
nucleus (N), the nucleolus
(Nu), and the mitochondria
(M). Reduced from
x22,000.
 Lenfosit Tipleri
 B lenfositleri(%80)
 T lenfositleri(%15)
 Null hücreler
-Morfolojik olarak birbirinden ayırt edilemeyen bu tipler;
ancak immunohistokimyasal metodlarla birbirlerinden
ayrılabilmektedirler.
-Yaşam süreleri de çok farklıdır: Bazı T hücreleri yıllarca
yaşarlar. Bazı B hücreleri birkaç ayda ölebilirler.
 Lenfosit Fonksiyonları
 Kan içerisinde hiçbir fonksiyonu olmayan bu hücreler, bağ
doku içerisinde immun sistemin düzenli fonksiyon görmesi ile
sorumludurlar.
 B lenfositleri olgunlaşmak için kemik iliğinde henüz tam
tanımlanamamış bölgelere, T lenfositleri ise timus korteksine
göç ederler.
 Buralarda immunolojik olarak olgunlaştıktan sonra lenfoid
sisteme girerler.
 Mitozla çoğalarak koloniler oluştururlar.
 Bir koloniye ait hücrelerin tümü aynı antijene cevap verir.
 B ve T lenfositler

 Spesifik antijen tarafından uyarılan B ve T

hücreleri prolifere ve differansiye olarak iki
tip hücreye farklılaşır: Bellek hücreleri ve
effektör hücreler.
 Bellek hücreleri, sonraki immun yanıtlar için
hafıza oluşturmak amacı ile depolanırlar.
 B ve T lenfositler
 B effektör hücreler, hümoral immun yanıt
oluşumunda görevlidirler. Plazma hücrelerine
farklılaşırlar. Bu hücreler de antijenlere karşı
antikor üretir.
 T effektör hücreler, hücresel immun yanıt
oluşumunda görevlidirler.
 Sitotoksik T hücreleri,
 Yardımcı T hücreleri
 Supressor T hücrelerine farklılaşırlar.
 Sitotoksik T hücreleri yabancı ya da
virusla enfekte olmuş hücreleri öldürür.
 Yardımcı T hücreleri hümoral ya da
hücresel cevabın oluşumuna yardımcı
olurken; baskılayıcı T hücreleri bu
cevapları supresse ederler. Bunu
sitokinler aracılığı ile yaparlar.
 Null Hücreler
 Yüzey reseptörleri ile tanınamayan hücrelerdir.
 İkiye ayrılırlar:
1.Stem hücreler: Tüm kan hücrelerine
farklılaşabilirler.
2.Doğal Öldürücü hücreler(Natural Killer (NK) cells):
T hücreleri ya da timus etkisi olmaksızın yabancı
hücreleri ya da virusla enfekte hücreleri
öldürebilirler.
 Trombositler(=Kan Pulcukları)
 Kemik iliğindeki megakaryositlerden
oluşurlar.
 Çekirdek içermeyen, disk şekilli, renksiz,
parçalanmış sitoplazma kümeleridir.
 2-4µ büyüklüğünde sitoplazma
parçacıklarıdır.
 Yaşam süreleri: 10 gün
 İnsanda: 200.000-400.000/mm3
 Görevleri: Damar hasarında; yara yerine
kümelenerek yarayı kapatmaya çalışırlar.
Böylece damardan kan kaybını önlerler.

 http://cai.csu.edu.cn/jpkc/shenglixue/jiaoan/1-7/jiaoan51.gif
 Trombosit Yapısı

 Hiyalomer: Trombositin açık mavi renkli çevresel

kısmıdır. Hücre iskeletini oluşturan mikrotübüller
ve aktin filamanlarının bulunduğu kısımdır.
 Granülomer(=kromomer): Azürofilik granüller
içeren orta kısımdır. Birkaç mitokondri, küçük
veziküller, glikojen tanecikleri, membranlı
granüller, fonksiyonel olmayan sitoplazmik kalıntı
niteliğindeki tübüler yapılar içerir.
 Trombosit Tübülleri
 Hiyalomer içerisinde birbirine paralel yerleşimli halka
şeklinde düzenlenmiş mikrotübüller bulunmaktadır.
 Bunlar disk şekilli morfolojinin korunmasını sağlarlar.
 Aktin ve myozin demetleri ile birlikte kasılmada rol
alırlar.
 Buna ek olarak hiyalomer içerisinde iki tübüler sistem
mevcuttur: Yüzeye açılan tübüler sistem(molekül salınımı)
ve dens tübüler sistem(kalsiyum iyonlarının tutulması).
 Trombosit Granülleri

 Granülomerde 3 tip granül mevcuttur:

1.α (Alfa) granüller: Fibrinojen trombosit aktive
edici faktör, tromboplastin, trombospondin,
koagalasyon faktörleri içerir.
2. δ (Delta)granüller: Kalsiyum, ADP, ATP,
seratonin, histamin, pirofosfataz içerir.
3.λ (Lamda)granüller: Lizozom yapısında olup
hidrolitik enzimler içerir.
 Electron micrograph of human platelets.
x40,740. (Courtesy of M Harrison.)
 Trombositopeni
 Kanda 150.000’in altında ise kanamaya
duyarlılık artmıştır. 20.000 altında spontan
kanamalar başlar.
 Trombosit üretiminin azalması, trombosit
yıkımının artması (ITP-İmmun
Trompositopenik Purpura), dolaşımda
trombositlerin toplanması (TTP-Trombotik
trombositopenik purpura) sonucu gelişebilir.
 Glikoprotein 1b-faktör IX-von Willebrand
faktör subendotel doku hasarında salınır ve
normal trombosit agregasyonunda önemlidir.
 Hemofili
 Genetik olarak geçen; Faktör VIII(Hemofili A)
ve Faktör IX(Hemofili B)’un yetersizliği sonucu,
büyük travma ya da cerrahi girişimlerde
görülen ciddi kanamalarla karakterize bir
hastalıktır.
 X’e bağlı resesif geçer.
 Kesin teşhis çok önemlidir. Plazmadan üretilen
veya genetik mühendislik tarafından geliştirilen
rekombinant faktörler tedavide kullanılır.
 Hemostaz
 Kanamanın durdurulması için kan pıhtılaşması
ve koagolasyon yolağı (proenzimlerden
enzimlerin oluştuğu bir dizi aktivasyon), endotel
hücrelerinin ve trombositlerin katılımı ile
gerçekleşen bir dizi olaydır.
 Hemostaz fibrinin trombosit tıkacına katılması
için sentezlenmesi ile meydana gelir.
 Kan Pıhtılaşma Yolağı
 İçten Gelen Yollar (intrensek yol); faktör XII’nin
subendoteldeki kollajene bağlanması ile tetiklenir.
 Dıştan gelen yollar (ekstrensek yol); doku faktörlerinin
salınması ile tetiklenir.
 Hem iç hem de dıştan gelen yollar fibrinojenin fibrine
dönüşmesi olan kritik noktada birleşirler.
 Esas hemostatik tıkaç, protrombinin trombine değişimi ile
fibrinojenin fibrine dönüşmesi sonucu oluşan trombosit
ağdır. Fibrin kan pıhtısının sürekliliğini sağlar.
 Hemostaz
 Subendotel matrikse trombosit yapışması
(adezyonu)
 Fibrinojene bağlanarak trombositlerin
agregasyonu
 Granülleri içerisinde bulunan materyallerin
trombositlerden salınarak yeni trombositlerin
katılımının sağlanması
 Trombinin rol aldığı trombosit prokoagalan
aktivasyonu
 Two leukocytes and several
erythrocytes. The cell on the
right is a basophil. The cell on
the left is a neutrophil. In the
basophil there are many
cytoplasmic granules over the
nucleus. Giemsa stain. High
magnification.
 A basophil with many granules
covering the cell nucleus. This
makes it difficult to see the
nucleus clearly. Some
erythrocytes were deformed
during the smear preparation.
Giemsa stain. High
magnification.
 KAYNAKLAR

 http://lifesci.rutgers.edu/~babiarz/Bloodtx.ht
m