Professional Documents
Culture Documents
*
Polimer oluşum reaksiyonları
Molekülleri zincir oluşturması için meydana
gelen reaksiyonlar;
1) Polimerizasyon
2) Kopolimerizasyon
3) Poliadisyon
4) Polikondanzasyon
– Diğer mekanizmalar
• Harmanlama
• Dallanma
• Çapraz bağ oluşumu
Polimerizasyon
• Polimer; MER adı verilen çok sayıda doymamış
moleküllerin bir araya gelmesi ile oluşur.
• Örneğin;
– Etilen molekülü –basınç, ısı veya katalizör
yardımıyla C’ lar arası çift bağın teki parçalanır ve
Mer durumuna geçer.
– Mer molekülleri birbirine eklenerek polimerizasyon
reaksiyonu oluşur.
Monomer Mer
Polimerizasyon
Polietilen
• Bu şekilde n tane molekül birbirine eklenir ve
Polietilen meydana gelmiş olur.
• “n” MER sayısını ve polimerizasyon derecesini
gösterir.100-1000 arasında değer alır.
• Herhangi yan ürün çıkmaz.
• Genelde termoplastikler bu reaksiyonla oluşur.
Kopolimerizasyon
• Polimerizasyon reaksiyonunda birden fazla farklı türde
MER in tekrarlı yapıda bir araya gelmesi ile oluşur.
• Yan ürün çıkışı olmaz.
• Vinil klorür oluşumu.
Poliadisyon
• Başlatılması için bir başlangıç molekülüne ihtiyaç
olduğu reaksiyonlardır.
• H2O2, Etilen monomeriyle reaksiyona girerek yeni bir
zincir meydana gelmesini sağlar.
Polikondansasyon
• Farklı moleküllere sahip MER ler ürün vererek bir araya
gelir ve zincir oluşturur.
• Genelde termoset oluşumunda rastlanır.
• Reaksiyonda yan ürün vardır.
• Dimethil terefilat ve etil alkolün reaksiyonu neticesi
PET oluşur. Yan ürün olarakta metil alkol oluşur.
Reaksiyona +
girenler
Ürünler
Yapısal özellikler
• Harmanlama: Farklı molekül zincirlerinin bir araya
gelmesi ile oluşur: ABS
• Dallanma: Ana zinciri meydana getiren karbona
başka bir zincirin bağlanması neticesi oluşur.
• Çapraz Bağlanma: Uzun zincir moleküllerinin
birbirlerine yan dallanmış bağlarla bağlanması.
– Vulkanizasyon sırasında kükürtün yardımıyla
çapraz bağ oluşumu.
– Polimerin dayanımı artar fakat sünekliği azalır.
(a)Linear (c) Çapraz bağlı dallanmamış.
dallanmamış (d) Çapraz bağlı dallanmış.
(b)Linear dallanmış
Polimerlerin yapısı
• Camsı: Amorf
• Kristal
• Karışık yapı: Camsı/Kristal
Boyun verme
Plastik deformasyon
Nonlineer elastik deformasyon
ε
Boyun verme lokal olarak
zincirlerin çekme yönünde
dügünleşmesi:
Kopma
σ ma
Ak
Lineer elastik
ε
Visko-elastik Davranış
• E-T diyagramıyla ifade
Rijit
edilir.
Log E
• Çalışma ve ergime
Deri kıvamı
sıcaklıkları arasında kalan
bölgeler farklılık gösterir.
– Rijit bölge Lastik kıvamı
Cam+
Kristal %100
Kristal
%100
Camsı
Elastomerler
• Elastomerlerde doğrusal olmayan elastik deformasyona uğrar.
• Elastik harakette önce yumaklar açılır sonra birbiri üzerinde
kayar.
e nış
σ Bağlarda uzama
c
e
d
r ra
irl av
ğ lı
ba rler
zin ik d raz e
Zincir er st a p tom
a
yumaklarının ine oel Ç las
L sk E
açılması vi
ε
σ Elastomer
ε
Histerisiz
• Elastik zorlamada, eğri üzerinde gidiş ve geliş
yollarında farklılığa “histerisiz” adı verilir.
• Bu titreşim sönümlemede önemli rol oynar.
Darbe özellikleri ve Yumuşama Tayini
Darbe Özellikleri;
• Charpy ve izod deneyleri kullanılır.
• Camlaşma sıcaklığı tayininde izod deneyi kullanılır.
Yumuşama sıcaklık tayini (Vicat testi);
• Sivri bir uçla ve 1 kgf ile batırılmaya çalışılan
polimer malzemede 1mm kalıcı batmanın sağlandığı
sıcaklık tayin edilir.
• Yüksek sıcaklıklarda kullanılan polimerler için
önemlidir.
Gevşeme
Qn
τ = C ⋅ exp RT
• Q viskoz akış için gerekli olan aktivasyon enerjisi, T
mutlak sıcaklık, R ise üniversal gaz sabiti olup, C
malzeme sabitidir.
Gevşeme
• Bu veriler kullanılarak t anı sonrasında σ o ön
gerilmesinden hangi gerilme değerine malzemenin
gevşeyeceği aşağıdaki bağıntı ile hesaplanabilir.
σ = σ o ⋅ exp −t τ( )
• Burada t süre, σ o polimerdeki başlangıç gerilmesi ve
σ ise t anı sonrasında gerilmenin düşeceği gerilme
seviyesidir.
(c)2003 Brooks/Cole, a division of Thomson Learning, Inc. Thomson Learning™ is a trademark used herein under license.
Bir polyisoprene bant çelik çubukları 1 yıl süre ile bir arada
tutmak için kullanılmaktadır. Eğer gerilme 1500psi ın altına
düşerse işlevselliğini yitirecektir. Yapılan ön çalışmalarda
1000 psi değerindeki gerilmelerin 6 hafta sonunda 980 psi
değerine düştüğü görülmüştür. Tasarladığınız bantın
yukarıdaki amacı yerine getirmesi için uygulanacak ön
gerilmenin değeri ne olmalı.
Bir polyisoprene bant çelik çubukları 1 yıl süre ile bir arada tutmak için
kullanılmaktadır. Eğer gerilme 1500psi ın altına düşerse işlevselliğini
yitirecektir. Yapılan ön çalışmalarda 1000 psi değerindeki gerilmelerin 6
hafta sonunda 980 psi değerine düştüğü görülmüştür. Tasarladığınız
bantın yukarıdaki amacı yerine getirmesi için uygulanacak ön gerilmenin
değeri ne olmalı.
σ = σo exp( − t )
λ
6
980 = 1000 exp( − 6 ), λ= = 297 weeks
λ 0.0202
1500 = σo exp(−52 / 297) = σo exp(−0.175) = 0.839σo
σo = 1500 = 1788 psi
0.839