Professional Documents
Culture Documents
Armando Meyer
NESC/UFRJ
veneno ou remdio?
Pesticidas
Praguicidas
Defensivos agrcolas Agrotxicos
Lei Federal n 7.802 de 11/07/89, regulamentada atravs do Decreto 98.816, no seu Artigo 2, Inciso I, define o termo AGROTXICOS. O termo AGROTXICO, ao invs de DEFENSIVO AGRCOLA, passou a ser utilizado, no Brasil, para denominar os venenos agrcolas, aps grande mobilizao da sociedade civil organizada. Mais do que uma simples mudana da terminologia, esse termo coloca em evidncia a toxicidade desses produtos ao meio ambiente e sade humana. So ainda genericamente denominados praguicidas ou pesticidas.
Agrotxicos: Naturais e sintticos. Controlar ou eliminar pragas (organismos vivos) DDT, dieldrin, paration, glifosato
Lei Federal n 7.802 de 11/07/89, regulamentada atravs do Decreto 98.816, no seu Artigo 2, Inciso I, define o termo AGROTXICOS da seguinte forma:
"Os produtos e os componentes de processos fsicos, qumicos ou biolgicos destinados ao uso nos setores de produo, armazenamento e beneficiamento de produtos agrcolas, nas pastagens, na proteo de florestas nativas ou implantadas e de outros ecossistemas e tambm em ambientes urbanos, hdricos e industriais, cuja finalidade seja alterar a composio da flora e da fauna, a fim de preserv-la da ao danosa de seres vivos considerados nocivos, bem como substncias e produtos empregados como desfolhantes, dessecantes, estimuladores e inibidores do crescimento." Essa definio exclui fertilizantes e qumicos administrados a animais para estimular crescimento ou modificar comportamento reprodutivo.
Agrotxicos: classificao
Quanto ao organismo a que se destina controlar (uso) Inseticidas Herbicidas Fungicidas Acaricidas Outros Desfolhantes, dessecadores Raticidas
Moluscicida
Agrotxicos: classificao
Quanto a estrutura qumica
Derivados da Tiouria
Acaricidas Raticidas: derivados da cumarina e da indadiona e derivados do cido fluoroactico e brometo de metila
Agrotxicos: classificao
Quanto a toxicidade aguda - DL50 oral para ratos (mg/kg)
Classe 1 A: Extremamente txico. DL50 < 5
Classe 1 B: Altamente txico. DL50 5 50 Classe 2: Moderadamente txico. DL50 50-500 Classe 3: Pouco txico. DL50 500-5000
35.00
30.00
Bilhes US$
25.00 20.00 15.00 10.00 5.00 0.00 1983 1993 1995 1997 1998 1999 2000 2001
ANO
Figura 1 Vendas de pesticidas no mundo entre os anos de 1983 e 2001, em bilhes de US$. Fonte dos dados: para os anos de 1983, 1993 e 1998, (Yudelman et al., 1998) e para os anos de 1995, 1997, 1999, 2000 e 2001(Aspelin 1997; Aspelin and Grube 1999; Donaldson et al. 2002; Kiely et al. 2004).
350
300
250
200
150
Mil ton.
100
ANO
US$ x 1.000
3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 ANO
200
32% 25,8%
23,2%
150
19%
100
50
TS 4% Cana 7%
Milho 7%
Algodo 10%
12
10 8 6 4 2 0
Pases kg/h
88%
Agrotxicos
Contribuiu para o controle de vetores e aumento da produtividade agrcola, mas... Evidncias de inmeros problemas ambientais e de sade humana
Pimentel D. Green revolution agriculture and chemical hazards. Sci Total Environ. 1996 Sep;188 Suppl 1:S86-98.
Efeitos crnicos
so aqueles resultantes de exposies continuadas e a doses relativamente baixas de uma ou mais substncias. Podem se tornar evidentes desde dias at anos aps o perodo de exposio e, por isso mesmo, mais difceis de serem relacionados ao agente txico.
Agrotxicos: efeitos sobre a sade humana Intoxicaes agudas no mundo e no Brasil OMS: 3 milhes de intoxicaes a cada ano 2/3 intencionais (suicdios e homicdios) 1/3 no intencionais (70% ocupacionais) 220.000 mortes
Agrotxicos: efeitos sobre a sade humana Intoxicaes agudas no mundo e no Brasil Estudos epidemiolgicos Agricultores de pases em desenvolvimento sia, Amrica Central, Amrica do Sul Incidncia anual de intoxicao: 3 a 10%
Agrotxicos: efeitos sobre a sade humana Intoxicaes agudas no mundo e no Brasil MS: 14.064 intoxicaes a cada ano no Brasil 41% intencionais (suicdios e homicdios) 15% ocupacionais 238 mortes
http://www.epa.gov/pesticides/safety/healthcare/handbook/handbook.htm
ORGANOCLORADOS:
Usos do produto:
Inseticida e acaricida Vias de absoro usual: oral, respiratria e drmica ATUAM SOBRE A MEMBRANA NEURONAL, AXONAL, PRINCIPALMENTE, LENTIFICANDO O FECHAMENTO DOS CANAIS DE SDIO INTERFEREM NO METABOLISMO DE SEROTONINA, NORADRENALINA E ACETILCOLINA DE MANEIRA AINDA NO ESCLARECIDA
Inseticidas so neurotxicos!
Neonicotinides
Organoclorados Piretrides
Retardam o fechamento de canais de Na+ Inibem a enzima de degradao da acetilcolina Agonistas nAChR
Carbamatos Organofosforados
ORGANOCLORADOS:
aspectos toxicolgicos : ao sobre o sistema nervoso central em casos agudos. Estimulante das enzimas hepticas em casos crnicos Armazenamento em tecidos venenos altamente cumulativos. microssomais adiposos e
mais
Cefalia persistente, contraes musculares, tremores, convulses. Parestesias ( lngua, lbio, face e mos), perturbaes no equilbrio. Perda do apetite, mal-estar geral. Hepatomegalia, leses hepticas e renais. Pneumonite qumica.
ORGANOFOSFORADOS e CARBAMATOS:
Usos: inseticidas e acaridas Vias de absoro: oral, respiratria e drmica. Aspectos toxicolgicos: colinesterase. inibidores da
fosfonatos,
ORGANOFOSFORADOS
INIBIDORES IRREVERSVEIS DA
ORGANOFOSFORADOS SLUDG QUADRO CLNICO Manifestaes muscarnicas: broncoespasmo, dificuldade respiratria, aumento de secreo brnquica, cianose, edema pulmonar falta de apetite, nuseas, vmitos, clicas abdominais, diarria, incontinncia fecal (evacuao no controlvel), dor para evacuar suor excessivo, salivao, lacrimejamento pupilas contradas (miose), viso borrada incontinncia urinria (urina solta, urina no controlvel) bradicardia (diminuio dos batimentos cardacos)
Manifestaes nicotnicas: fasciculaes musculares (pequenas contraes musculares), cimbras, fraqueza, ausncia de reflexos, paralisia muscular; hipertenso, taquicardia (aumento dos batimentos cardacos), palidez, pupilas dilatadas.
Manifestaes do Sistema Nervoso Central: inquietao, dor de cabea, tremores, confuso, marcha incoordenada (ataxia), coma, convulses, depresso do centro respiratrio.
est diminuda.
Neonicotinides:
Neonicotinides:
Neonicotinides: