Gençlik Hakları

29 Mayıs, 2004

Habitat ve Gündem 21 Gençlik Derneği

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
VE
GENÇLİK
 Kim?

BM Gençlik Tanımı:

15-24 yaş arası gruplar

 NE ZAMAN?

• 1965 yılında BM Üye Devletleri gençler arasında

“barış ideallerini, ortak saygıyı ve insanlar arası
anlayışı geliştirmek” üzerine bir önerge
onaylamıştır.

• 20 yıl sonra da BM Genel Kurulu’nun çağrısı ile

1985 yılı Uluslararası Gençlik Yılı olarak ilan
edilmiştir:
‘KATILIM, DEMOKRASİ ve BARIŞ’
 NEDEN?

• Dünya Nüfusunun 30%’unu gençler

oluşturmaktadır.
• “İnsan hakları ve temel hürriyetlerin tamamen
uygulandığı daha iyi bir dünyada genç neslin
ideallerine güven duyulmalıdır.” (1968, Uluslararası
İnsan Hakları Konferansı, Cenevre)
• Dinamizmi düşünüldüğünde, gençlerin, dünya
kalkınmasına olan potansiyel katkıları büyüktür.
• Gençlik haklarının korunması yarına yatırımın bir
güvencesidir.
 Birleşmiş Milletler
2000 Yılı ve Sonrasında Gençlik için
Dünya Eylem Programı (1995)

• Uluslararası Gençlik Yılı’nın 10 yıl sonraki

takibi olarak ortaya çıkmıştır.
• Uluslararası Bir Strateji Belgesidir.
• Dünya gençliğini ilgilendiren 10 öncelikli
konuda eyleme geçilmesi gerektiğine işaret
eder.
Dünya Gençlik Eylem
Programı - Konular
• Eğitim
• İstihdam
• Açlık
• Fakirlik
• Çevre
• Uyuşturucu
• Boş zaman etkinlikleri
• Gençlik suçları
• Genç kızlar ve kadınlar
• Gençlerin karar mekanizmalarına tam ve etkili
katılımı
Ulusal Düzeyde Dünya Gençlik
Programı’nın Uygulanışı

• Gençlik ile ilgili konuları içeren bütünsel bir ulusal

gençlik politikası oluşturulmalı ve kabul edilmelidir.
• Gençlik ile ilgili konularda bütünleştirici politikalar
üretmek üzere model çerçevelerin çizilmesi için
sivil toplum kuruluşları ve hükümetler sorumluluk
paylaşımında bulunmalıdır.
• Bütünleştirici gençlik politikaları ve programları
için ulusal koordinasyon mekanizmaları kurulmalı ve
güçlendirilmelidir.
 1992 RIO YERYÜZÜ
ZİRVESİ
• Rio Deklarasyonu, İlke 21
Sürdürülebilir gelişme ve tüm insanlar
için daha iyi bir gelecek sağlanması
amacıyla dünya gençliğinin yaratıcılığı,
idealleri ve cesareti küresel
ortaklığın gelişmesi için harekete
geçirilmelidir. 
1992 RIO YERYÜZÜ ZİRVESİ
“Gündem 21”
• Küresel ortaklıkta bir dönüm noktasıdır.
• Gündem 21’de 9 temel toplumsal grubun
(paydaşın) tanımı yapılmakta ve bu
grupların da BM karar alma süreçlerinde
yapabilir kılınması ve katılımı
hedeflenmektedir:
Kadınlar, Gençler, Yerli Halklar, Sivil Toplum
Kuruluşları, Yerel Yönetimler, İşçi ve Ticaret
Birlikleri, İş ve Sanayi Dünyası, Bilim ve Teknoloji
Grupları ve Çiftçiler
 1992 RIO YERYÜZÜ
ZİRVESİ
Gündem 21 - Bölüm 25
Sürdürülebilir Kalkınmada Çocuklar ve Gençlik

25.7.Tüm ülkeler ve Birleşmiş Milletler, gençlerin

tüm BM süreçlerinde bu süreçleri etkilemeleri
amacıyla temsil edilmesini sağlayacak mekanizmaların
geliştirilmesini ve oluşturulmasını desteklemelidir.

25.9.Tüm ülkeler 1993 yılına kadar yerel, ulusal ve

bölgesel düzeylerden gençlerin, cinsiyet ayrımı göz
etmeksizin, sürdürülebilir kalkınma ile ilgili karar
alma süreçlerinde gençlerle görüş alışverişine olanak
tanıyan prosedürleri oluşturmalıdır.
 Gençlik Delegesi Ne
Demektir?
Birleşmiş Milletlerin karar alma
mekanizmalarına gençliğin katılımının
en birincil yolu ülkelerin BM Genel
Kurulları için oluşturdukları resmi
delegasyonda gençlik temsilcisi
olmaktır. Resmi delegasyonda bulunan
gençlik temsilcisinin diğer adı da
gençlik delegesidir.
 1995 BM Dünya Sosyal
Kalkınma Zirvesi,Kopenhag
EYLEM PROGRAMI
– 60 (a) Özellikle genç kızların okuma-yazma durumu bir
öncelik olmak üzere, ilk ve orta dereceli öğretime tüm
gençlerin erişiminin sağlanması,
– 60 (c) Gençlere mesleki eğitim, iş deneyimi, sosyal
beceriler kazandırmak sürdürülebilir istihdam için
onları hazırlamak ve onların verimliliğini geliştirecek
geniş içerikli programlar yürütmek için bir çok aktörün
bir araya gelip, onlara yol göstermesi,
– 60 (d) Yaşları ve sorumlulukları gereği, gençlerin
geleceklerini ilgilendiren tüm karar mekanizmalarına
katılımının garantilenmesi gerekmektedir.
 1996, Habitat II Dünya Kent
Zirvesi, İstanbul
HABITAT GÜNDEMİ
Paragraf 120:
• İnsan yerleşimleri ile ilgili politikalarda, gençlik yapabilir
kılınmalı ve yerel yönetimler de dahil olmak üzere
hükümetler gençliğin etkin rolünü artırmalı;
• İlgili tüm ulusal ve yerel program ve projelere gençlik
politikası eklenmeli;
Paragraf 182
• Sürdürülebilir insan yerleşimleri yaratmada gençlik önemli
bir ortak olarak kabul edilmeli,
Paragraf 184
• Yerel yönetimler de dahil olmak üzere, hükümetler
tarafından, gençlerin ihtiyaçlarını kapsayan konularda
eğitimcilerin eğitimi sağlanmalıdır.
1998, Dünya Gençlikten Sorumlu
Bakanlar Konferansı, Lizbon
• 12 Ağustos: Lizbon Deklarasyonu, Gençlik Günü

Sonuçlar:

• İlgili tüm BM birimlerinin, bölgesel fon kuruluşlarının

ulusal gençlik politikalarına daha fazla finansal destek
sağlaması
• Gençliğin daha fazla katılımını sağlayarak, Dünya
Gençlik Eylem Programı’nda vaat edilen kararların
uygulamaya konması
• Tüm gençlerin bilgi teknolojilerini eşit kullanımının
sağlanması
• Gençlere sunulan eğitimin kalitesinin yükseltilmesi
2002, Dünya Sürdürülebilir Kalkınma
Zirvesi, Johannesburg

• Yerel, ulusal ve bölgesel kültür değerlerini de göz

önünde bulundurarak; eğitim, tüketici bilgileri, reklam
ve medya yoluyla sürdürülebilir üretim ve tüketim
kalıplarını özellikle gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm
ülkelerin  ilgili gruplarına ve bilhassa gençliğe aktaran
bilinçlendirme programları geliştirilecektir.

• Yerel gençlik konseyleri ve benzeri mekanizmaları

destekleyerek ve mevcut olmayan yerlerde bu
mekanizmaları oluşturarak, sürdürülebilir kalkınmaya
yönelik programlara ve etkinliklere gençliğin katılımı
güçlendirilmeli ve desteklenmelidir.
 BM, Gençlik Hakları için
Neler Yapıyor?
• Sekreterya’ya Bağlı BM Gençlik Birimi
• BM Genel Sekreteri’nin Gençlik İstihdam Ağı
• Dünya Gençlik Forumları
• Dünya Gençlik Raporları
• UNEP Gençlik Danışma Konseyi
• UNESCO Gençlik Forumları
• HABITAT Gençlik Ağı
• 2005 Yılı Genel Kurulu: Dünya Gençlik Eylem
Programı’nın 10 yıllık takibi
Avrupa Birliği
Ve

Gençlik
 GENÇLİK ÜZERİNE BEYAZ KİTAP
SÜRECİ
(2000-2004)
• Beyaz Kitap Nedir?
- Avrupa Komisyonu’ndaki en etkili belgedir.
- Bir yasa tasarısı değildir.
- Alınacak bir AB kararı için ayrıntılı ve iyi
tartışılmış bir öneri getirir.
- Bu alanda topluluk eylemi ortaya
çıkmaktadır (büyük olasılıkla).
 Gençlik Üzerine Beyaz
Kitap
AVRUPA GENÇLİĞİ İÇİN YENİ BİR
TEŞVİK

• Ana başlıklar: Katılım, kendine yeterli olma,

AB genişlemesi, istihdam, eğitim,
küreselleşme, Avrupa değerleridir.
• 4 temel grubun; gençlik, ulusal otoriteler,
gençlik uzmanları ve sivil toplum kuruluşları
temsilcilerinin görüşleri alınmıştır.
Gençlik Üzerine Beyaz
Kitap

Beyaz Kitap, üye devletler üzerinde

bağlayıcı olmayacak ancak ulusal
gençlik politikaları için bir kaynak
teşkil edecektir.
 Gençlik Üzerine Beyaz
Kitap
YAKLAŞIM

• Avrupa’nın inşasında gençlerin bir sorun olarak

değil, olumlu bir güç olarak benimsenmesi
• Yönetişim üzerine Beyaz Kitap’ın bir uzantısı;
şeffaflık, hesap verilebilirlik, etkililik, katılım ve
bütünlülük ilkelerinin gençlik alanına uyarlanması
• Oluşturulan politikalarda gençlik boyutunun daha
fazla dikkate alınması
AB ANAYASASINDA
GENÇLİK
Avrupa’da gençlerin demokratik
hayata katılımlarını teşvik edici
gençlik değişimlerinin ve sosyo-
eğitimsel araçların değişimlerinin
geliştirilmesine yönelik bir madde yer
almaktadır.
AB, Gençlik Hakları için Ne Yapıyor?
AB EĞİTİM ve GENÇLİK PROGRAMLARI

- SOCRATES (Örgün Eğitim Prog.)

- LEONARDO DA VINCI (Mesleki Eğitim Prog.)
- YOUTH (Gençlik Programı)
Hedefler:
• Eğitimde kalitenin geliştirilmesine katkıda bulunmak için:
• Eşit fırsatlar ile eğitimde Avrupalılık bilincini geliştirmek ve
artırmak
• Avrupa dillerinin öğrenilmesini teşvik etmek
• İşbirliği ve eğitim amaçlı karşılıklı değişimi desteklemek ve
engelleri ortadan kaldırmak
• Eğitimde yenilikleri teşvik etmek ve ortak politika alanlarını
belirlemek
 AVRUPA KONSEYİ
(Council of Europe - CoE)
• Avrupa Gençlik Hakları Şartı
• Gençlerin Yerel ve Bölgesel Katılımlarına
İlişkin Avrupa Şartı
(Yerel Yönetimlerin imzasına açık)
• CoE Gençlik Danışma Konseyi ile gençler
Avrupa Konseyi politikalarında etkili söz
sahibidir.
 Avrupa’da Durum

• Avrupa Gençlik Forumu: BM, AB Konseyi, Avrupa

Konseyi (CoE) gibi kurumlarda genç Avrupalıları
etkileyen konular üzerinde çalışan ve Avrupa
ülkelerinde bulunan Ulusal Gençlik Konseylerinin ve
Uluslararası Gençlik Organizasyonlarının
oluşturduğu bir forumdur.
• AB üyesi 15 ülke ile aday ülkelerin tümünde
(Türkiye, Polonya ve İtalya hariç) Ulusal Gençlik
Konseyleri (UGK) bulunmaktadır.
• UGK’lar Litvanya ve Slovakya’da doğrudan hükümet
kararlarını etkileyebilmektedirler.