You are on page 1of 16

diffr

ance
Derrida

- Diffrence szc Franszca fark, bakalk anlamna gelir ve diffrer fiilinden retilmitir. Diffrer fiili ise farkl klmak ve ertelemek gibi iki deiik anlamda kullanlmaktadr. - Oysa diffrence szc bunlardan sadece birini (farkl olmay) ifade etmektedir. - te Derrida bu szckte tek bir harf deitirerek, sondaki e harfini a yaparak ve szc de hem erteleme hem de farkl klma anlamna gelen diffrance ekline sokmaktadr.

- Bylece tek bir szckte tek bir harf deiimiyle tm Bat metafiziini, ters yz edecek bir yap-skmn yollar da alm oluyordu. - Derrida bu konudaki nl makalesine size tek bir harften sz edeceim! diye balyor.

- Derrida bu kelimeyi ilk olarak 1963 Tarihli "Cogito ve deliliin tarihi" isimli yazsnda kullanm. Daha sonra Husserl'in Fenomenoloji(Grngbilim) kavram stne yazd "Konuma ve Grng" isimli kitabnn kilit roln diffrance oynuyor. lerleyen zamanlarda ise Derrida"Diffrance" makalesi ve bir ok rportajnda bu kavram kullanmaya devam etmitir.

Diffrance:
- yaznn duyulamad gereini iaret etmekte, - konumann yaz stndeki geleneksel ayrcalnn kertilmesine hizmet etmekte, - akla uygun ile anlalr arasndaki ayrm da ortaya karmaktadr.

- Derridann anlayna gre dil yaz demektir. Her ey sonuta yazdr. Yazma; ayr oluu/farkll ( La differnce ) tanmlayan, ortaya karan bir eylem biimidir. - Bu szckle Derrida unu kastetmektedir: Yaz konumay izleyen ve onu kopya eden bir ey deildir. Bir szcn iki farkl anlam arasndaki uzakln onlarn konuma biimiyle balants yoktur. Franszca La diffrence szcn yazar ya da sz olarak ifade edersek, herhangi ayrdedici bir durum ortaya kmayacaktr. Ancak, bu szcn zihnimizde diffrence(fark) ve deferral ( erteleme ) anlamlarn artrmasna engel olamayz.

- Bu nedenle, bir szck ayn anda farkllk ortaya karmann yansra artrd dier anlamlarn ertelenmesine de yol amaktadr. - Konuma ile yaz arasndaki ayrmn ancak tekinin iddet kullanlarak dlanmas yoluyla yaplabileceini ileri sren Derrida, tekine iddet uygulanmasna olanak tanmayacak yepyeni bir dil anlay gelitirme amacndadr. Bu yeni dilin en belirgin zellii, ayrmn zdelie indirgenemiyor oluuna bal olarak farkl bir etik ve siyasal sorumluluk anlayn savunuyor oluudur.

- Derridaya gre konuma ile yaz arasnda gemite ska yapld gibi keskin bir ayrma gitmenin salam bir temeli yoktur. Bu saptamadan hareketle Derrida, bulunu metafiziinin sz-egemen ya da ses-egemen temellerinin yapskmne ynelmektedir. Konumann yaz zerindeki sradzensel stnl kendisini Bat metafiziinin stne kurulduu saysz sradzenli kartlklarda gstermektedir. Derridann bu kart ikiliklere ilikin olarak yapmak istedii, yanlzca kartlkta yer alan terimlerin yerlerini deitirerek aralarnda kurulu bulunan ncelik/ sonralk ya da stnlk/alaklk deerlemelerini tersyz etmek deildir.

- Burada amalanan Bat dncesinin stne kurulduu bu temel kartlklarn mantnn yapsn btnyle skerek bir daha kullanlamaz hale getirmektir. - Derridann aklamasna gre, konuma/yaz ayrmnn savunulamaz oluu yaz kavramn da en az konuma kadar kendisine kukuyla yaklalmas gereken bir kavram klmaktadr.

- Derridann diffrance szc Heideggere borlu olduu Olan-Olmak ya da Ontik-Ontolojik farkn statik, dolaysyla metafizik statden kurtarp ona bir hareket verme abasndan domutur. - Heidegger dile olmakn evi olarak gnderme yapm ise de bu konuyu ayrntl olarak zmlememi. Derrida ise Saussuren semiyolojisini ve Husserlin fenomenolojisini eletirerek bu kavram gelitirmiti. - Kendisini bu ynde etkileyen filozoflar arasnda Heideggerin dnda Nietzsche ve Levinas da saymtr. Ayrca Freud da, bir ok ynyle Derridann temel referanslar arasndadr.

- Derridaya gre, Heideggerin ileri srd gibi, dnmenin devinin dili dil olarak dile tamak ya da dile getirmek olmas olduka anlalr bir eydir. Nitekim bu balamda Heideggerci bir dnce izgisi izleyen yapskmn temel devi de yazy yaz olarak yazya tamaktr - Buradaki nemli nokta, metafiziin yapsn skmek iin ncelikle dncenin kendisini yaz olarak aa vurmasnn gereidir. O nedenle yapskmc sz daarcnda yaz kavram kesinlikle salt ar dncelerin kayda alnmas demek deildir.

- Nitekim Derrida bu noktann ne denli nemli olduunu vurgulamak iin arke yaz kavram diye yeni bir yaz anlay betimleme yoluna gitmitir. Buna gre, arkhesiz (kkensiz) bir dncenin zniteliini diffrance oluturmaktadr. - Diffrance en genel anlamda, her eye ilk olan ya da her eyin merkezinde duran dnlebilecek her trden terimi adlandrmann olanakszln adlandrmaktadr. - Metafizik olmayan, metafizikten baka bir dnce olanann nn amak iin, yaznn, kendinde bulunan bir anlam ya da doru dile getirme amac gdsyle tanmlanan metafizik dilinin btn metafizik ierimlerinden tmyle kurtarlmas zorunludur.

- Diffrance Varlk trnden her hangi bir ey zerine en son szn sylenemezliini aa vuruyor olmas, kimi yapskm yorumcularnca olumsuzlamac tanrbilim biiminde yorumlanmas sonucunu dourmutur. Derrida aralarnda grnen yaknln kanlmaz olduunu, ama bu ikisini, yani yapskm ile olumsuzlamac tanrbilimi eitlemenin bulunu metafiziinin kendinden geirici yaantsn yeniden kesinlemek anlamna geleceini bildirmektedir. - Bunun yerine Derrida, btn deneyimlerin gelecekte neler olacan bilen bir peygamberlik konumuna indirgemeksizin imdi ile burada bulunmay kesintiye uratan, yaps sklemez mesihvari bir sz verme ile yaplandrldn ileri srmtr.

- Derridann Heideggere kadar uzanan Bat felsefesine (Metafizie) temel itiraz udur : - Bu felsefe, dorudan ya da dolayl yollarla, daima olmak, akn bilin, anlam, kavram vb. gibi adlar altnda bir ilk nedene ya da ad konmayan bir Allaha dayanmtr. Oysa byle bir ilk neden yoktur; buna karlk, ba ve sonu olmayan ve olmak ile olan arasndaki balanty salayan devaml bir hareket vardr. - Bu hareket bizleri sbjektif zamann her eyi mevcut veya hazr olu balamnda kavrayan e-zamanllk ilkesinden kurtaran bir (zaman ve yer olarak) farkllatrma veya farkllar retme srecidir. Bu sre ayn zamanda, zamann alanlamas ve alann da zamanlamasdr.

- Diffrer (farkl klmak, ertelemek) fiilinden retilen Diffrance szcnn ance eki de bu hareketi ifade etmektedir. Ve bu devaml hareket dolaysyla Diffrance nedir? sorusu da, olmakn durgunluunu dolaylad iin yanl sorulmu bir sorudur. - Oysa, asl olan, her dil veya kodun ve genel olarak her trl referans sisteminin farklar dokusu eklinde tarihi olarak olutuu bir harekettir. - Ve bu hareket metafizik kapallktan k yolunu devaml olarak izler brakma, izlerin izleri deitirmesi, silmesi ve yeniden izlemesi sreci ile bulur.

- Sz konusu hareket yaznn ve metnin hareketidir. Derrida, metnin dnda hibir ey yoktur derken bu sreci kastetmektedir. - Metin de mutlak bir ey deildir; bir bireysel zneden bamsz, dier metinler tarafndan devaml izlenen; devaml tohumlanp anlam deitiren, ksaca yaplp-sklen bir sretir. - Bylelikle Derrida, diffrance szcyle amacna ulam; olmak-olan balantsna hareket getirmi ve kendisine hem felsefede hem de edebiyatta yap-skmn salayacak bir yol yaratmtr.

You might also like