BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE

TEKNİKLERİ

Dr. Nejla CAN GÜLER

AB Uzmanı & İktisat Doktoru
 KAPSAM
 Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma
yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın
olarak kullanılan araştırma tekniklerini,
araştırma basamaklarını, veri toplama ve
analizini, yorumunu, rapor yazma esaslarını,
kaynakça ve dipnot gösterme tekniklerini
kapsamaktadır.
 Temel amaç; araştırma sürecini (sorun
belirleme, veri toplama, veri analizi ve sonuçları
yorumlama) incelemek, belli başlı bilimsel
araştırma yöntemlerini (deneysel yöntem,
betimleme yöntemi, tarihi yöntem vd.) gözden
geçirmek ve belirli bir konu hakkında araştırma
yapabilmek için gereken literatür bulma, veri
toplama, verileri değerlendirme ve rapor yazma
tekniklerini anlatmaktır.
 I- ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
AŞAMALARI
 Belirlenen bir konuda araştırma yapılırken, belli aşamaları takip
etmek, çalışmanın daha hızlı ve verimli olmasını sağlayacaktır. Bu
aşamalar 8 başlık altında toplanabilir.
 Araştırmanın Konusu
 Araştırmanın Amacı ve Önemi
 Araştırmanın planlanması
 Problem Cümlesi
 Kaynak Taraması (Anahtar kelimeler, veri toplama yöntem ve
teknikleri: Veri türleri/kaynakça (ilgili kurumlar, kütüphaneler, ilgili
kişiler, internet) Verileri toplama/sınıflandırma)
 Varsayımlar
 Tanımlar ve Sınırlılıklar (Araştırmanın içeriği, Başlıklar/alt başlıklar)
 Yazım/sunum (rapor yazma teknikleri)
Bilimsel araştırmada verilen bir araştırma
konusunu;
 Bilimsel araştırma yöntemlerine uygun olarak yürütebilmek,
 Araştırma sonucuna uygun çözüm önerileri geliştirebilmek,
 Araştırma konusuna ait çözüm önerilerini analiz edebilmek,
 Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edebilmek,
 Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım,
sınırlılık ve tanımları yazabilmek,
 Araştırma amacına uygun veri toplama aracını
uygulayabilmek,
 Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve
çözümlemeler yapabilmek,
 Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek,
 Araştırmada elde edilen bulguları yorumlayabilmek,
 Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek,
 Yapılan araştırmayla ilgili özet yazabilmek,
 Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken
kuralları açıklayabilmek,
 Kurallarına uygun olarak raporlaştırabilmek,

gerekmektedir.
Bilimsel bir araştırma iki evreden oluşur.
Bunlar;

A-Araştırma Teknikleri (Araştırmanın

Amacı ve Önemi, Veri Toplama Teknikleri)
B-Araştırma Teknikleri (Rapor Yazma
Teknikleri)
 A. ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ:
ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ, VERİ
TOPLAMA TEKNİKLERİ

 Araştırma yapılacak konuda, amacı ortaya tam koyabilmek, çalışmanın

önemini vurgulamak,
 Bilimsel araştırma teknikleri doğrultusunda, seçilen konu üzerinde
araştırma yaparak, değişik kaynaklardan veri toplamak ve elde edilen
verileri doğru olarak analiz edebilmek.
 Veri türleri
1-Belgesel tarama (kütüphane)
2-Gözlem
3-Görüşme
4- Yazışma
5- Internet
Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda
özetlenmiştir.
 Seçtiği konuyla ilgili kaynak taraması
yapabilmek
1. Konuyla ilgili kaynak eser ve kişileri belirleyip
yazma
2. Kaynak taraması için uygun bir plân hazırlama
3. Kütüphane çalışmalarında katalog kullanma
4. Yararlandığı kaynak ve kişilerden elde ettiği
bilgileri not ve fişlere yazma
5. Basın yayın organlarını takip ederek konuya ilişkin
bilgileri toplama
6- Internet’ten araştırma yapma
 Araştırma konusuna uygun amaç, önem,
varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek
1. Araştırma konusuna uygun olarak araştırmanın
amacını yazma
2. Araştırma konusuna göre araştırmanın önemini
yazma
3. Araştırmanın dayandığı temelleri yazma
4. Araştırma konusunun sınırlılıklarını yazma
5. Araştırma konusuna uygun tanımları yazma
 Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel
işlemler ve çözümlemeler yapabilmek
1. Elde ettiği verileri amacına uygun olarak sınıflayıp
yazma
2. Sınıflandırdığı veriler üzerinde gerekli olan
istatistiksel işlemleri yapma
3. Verileri tablo halinde gösterme
4. Sonuçları kontrol etme
 Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri
açıklayabilmek
1. Bulguların nasıl yorumlanacağını yazma
2. Yorumlamada dikkat edilmesi gereken özellikleri yazma
3. Bulguların yorumlanmasını örnek vererek açıklama
 Araştırmada elde ettiği bulguları yorumlayabilmek
1. İstatistiksel tekniklerle elde ettiği bulguları yazma
2. Bulgular doğrultusunda yorumunu yazma
3. Yaptığı yorumun doğruluğunu tabloya göre kontrol ederek
yazma
 Araştırma sonucuna göre öneriler
geliştirebilmek
1. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak
gerçekleştirilebilecek öneriler yazma
2. Bu önerileri önemine göre sıralayıp yazma
 Yaptığı araştırmayla ilgili özet yazabilmek
1. Araştırmanın tüm aşamalarını özetleyerek yazma
2. Yazdığı özeti, araştırmanın ilgili bölümüne
yerleştirme
 B-ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ:RAPOR
YAZMA TEKNİKLERİ
 I-Araştırma raporunun yazılmasında temel
kurallar
1-Bilimsel kurallar
2-İçerik ile ilgili kurallar
a-Alıntıların kullanılması
b-Dipnotların yazılması
-Kaynak belirtme amaçlı dipnot
-Ek bilgi verme amaçlı dipnot
 II-Araştırma raporunun yazılması
1-Ön bölüm
.
 a-Başlık sayfası
 b-Önsöz
 c-içindekiler
 d-Listeler
 2-Ana bölüm/Metin
 a-Giriş
-Problem
-Amaç
-Önem
-Sınırlılıklar
-Tanımlar
 b-Kaynak araştırması
 c-Materyal ve yöntem
-Evren ve örneklem
-Araştırma modeli
-Veriler ve toplanması
-Verilerin işlenmesi
 d-Araştırma sonuçları e-Tartışma
 f-Sonuç
 g-Öneriler
 h-Özet
 3-Arka bölüm
 a-Ekler
 b-Kaynaklar listesi

 Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi

gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir.
 Raporlaştırma ile ilgili temel kavramlar bilgisi
1. Rapor, dipnot, kaynakça, metodoloji kavramlarının
tanımlarını yazma
2. Verilen bir kavramın tanımını, verilen bir dizi tanım
arasından seçip işaretleme
3. Verilen bir dizi kavramla, bir dizi tanımı eşleştirip
işaretleme
 Araştırma raporunun bölümlerini
sıralayabilmek
1. Araştırma raporunda bulunması gereken bölümleri
sırasıyla yazma
2. Sırası karışık verilen bölümleri sıraya koyma
3. Verilen bir bölümde bulunması gereken öğeleri
yazma
 Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi
gereken kuralları açıklayabilmek
1. Araştırma raporunun yazılmasında dikkat edilmesi gereken
kuralları yazma
2. Raporlaştırmada kullanacağı dilin özelliklerini açıklama
3. Kapak düzeninin nasıl olacağını yazma
4. Raporlaştırmada kâğıt düzeninin nasıl olacağını yazma
5. Raporlaştırmada başlık ve paragraf düzeninin nasıl
olacağını yazma
6. Raporlaştırmada şekil ve tabloların yerleştirilmesinde dikkat
edilecek özellikleri açıklama
7. Dipnot yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları
açıklama
8. Alıntı yapılırken dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama
9. Kaynakça yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları
açıklama
10. Özet yazmada dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama
 II-SAĞLIK VE AVRUPA BİRLİĞİ
KONUSUNDA BAZI WEB SAYFALARI

 A- AVRUPA BİRLİĞİ KONUSUNDA BAZI WEB

SAYFALARI
 AB ana sürücüsü (11 dilde):
 http://www. Europa.eu.int.
 AB Komisyonu Türkiye temsilciliği (İngilizce-Türkçe):
 http://www. Deltur.cec.eu.int
 AB Genel Sekreterliği, euturkey:
 http://www. abgs.gov.tr
 AB haber bülteni:
 http://www. abhaber.com
 PROJE KONUSUNDA BAZI WEB
SAYFALARI
 TAİEX:
http://cadmos.carlbro.be/intro.asp
 Twining “El Kitabı”:
 http://europa.eu.int/comm/enlargement/pas/twining
 Avrupa Birliği Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel
Müdürlüğü:
 http://europa.eu.int/comm/health/index_en.html
 6.Çerçeve Programı:
http://europa.eu.int/comm/research/fp6/index_en.html
e-posta (Genel Sorular): info@fp6.org.tr
 Gıda, Biyoteknoloji ve Sağlık Ulusal İrtibat Kişisi:
http://cordis.lu/ist/ka3/digicult/newsletter.htm
Partner Bulmak İçin: http://cordis.lu/fp6/partners.htm
 Yeni Halk Sağlığı Programı:
http://europa.eu.int/comm/health/ph_programme/program
me_en.htm
 B-SAĞLIK BAKANLIKLARININ WEB
SAYFALARI
 Türkiye: http://www. Saglik.gov.tr
 1-AB Ülkeleri Sağlık Bakanlığı Web siteleri
 Almanya:http://www. bmgs.bund.de
 Belçika:http://www. minsoc.fgov.be
 Danimarka:http://www. im.dk
 Finlandiya: http://www. stm.fi
 Fransa http://www. sante.gouv.fr
 Hollanda http://www. minvws.nl
 İngiltere http://www. doh.gov.uk
 İrlanda http://www. Doh.ie
 İspanya http://www. msc.es
 İsveç http://www. sos.se
 İtalya http://www. ministerosalute.it
 Yunanistan http://www. ypyp.gr
 2-Aday Ülkeler Sağlık Bakanlığı Web
Siteleri

 Bulgaristan http://www. mh.government.bg

 Çek Cum. http://www. mzcr.cz
 Polonya http://www. mzios.gov.pl
 Slovenya http://www. sigov.si/vrs/ang/ang|-
text/ministrires/ministry-of-health.html
 III- ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ HAKKINDA
ÇEŞİTLİ KAYNAKLAR
 Earl Babbie, The Practice of Social Research. 9th ed. Belmont, CA:
Wadsworth, 2001. (ISBN 0534574742)
 Engin Yıldırım ve diğerleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri:
SPSS Uygulamalı. Adapazarı: Sakarya Kitabevi, 2001. (ISBN
9758644009)
 Niyazi Karasar, Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler,
Teknikler. 7. bs. Ankara: 3A Araştırma Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti.,
1995.
 Saim Kaptan, Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. 10. bs.
Ankara: Tekışık, 1995.
 Halil Seyidoğlu, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı.. 8. bs.
(Güzem Yayınları, No. 15) İstanbul: Güzem, 2000.
 Kate L. Turabian, A Manual for Writers of Term Papers, Theses, and
Dissertations. 5th ed. Chicago: University of Chicago, 1987.
 Niyazi Karasar, Araştırmalarda Rapor Hazırlama. 8. bs. 3A
Araştırma Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti., 1995.
 Rauf Arıkan, Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma . 3. bs. Ankara:
Gazi Kitabevi, 2000.
 R.K. Schutt, Investigating the Social World. 2d ed. Thousand Oaks,
CA: Pine Forge Press, 1999.
 Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri. 2. bs. Ankara: Seçkin, 2000.
 Nilgün Köklü ve Şener Büyüköztürk, Sosyal Bilimler İçin İstatistiğe
Giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2000.
 Arthur W. Hafner, Descriptive Statistical Techniques for Librarians.
2d ed. Chicago: ALA, 1998.
 William Strunk, Jr. and E.B. White, The Elements of Style. 3d ed.
New York: MacMillan, 1979.
 Wayne Booth, Gregory G. Colomb and Joseph M. Williams, The
Craft of Research. Chicago: University of Chicago, 1995.
 Charles H. Busha and Stephen P. Harter, Research Methods in
Librarianship: Techniques and Interpretation. New York: Academic
Press, 1980.
 John Martyn and F. Wilfrid Lancaster, Investigative Methods in
Library and Information Science: An Introduction. Arlington, VA:
Information Resources Press, 1981.
 A. Aziz, Araştırma Yöntemleri-Teknikleri ve İletişim. Gnşl. 2. bs.
Ankara: Turhan Kitabevi, 1994.
 A.Day Robert, Bilimsel bir makale nasıl yazılır ve yayımlanır?, çev:
Gülay Aşkar Altay, TÜBİTAK, 4bs. 1998
 Türkkaya Ataöv, Bilimsel Araştırma El Kitabı, savaş yayınları,
2.bs.1989
 Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez hazırlama el kitabı, İnkılap
yayınları, 2bs.
 Internet arama motorları (google, yahoo, netbul, arabul, arama,
hemenbul com)
 KAYNAKCA

 Türkkaya Ataöv, Bilimsel Araştırma El Kitabı,

savaş yayınları, 2.bs.1989
 Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez hazırlama el
kitabı, İnkılap yayınları, 2bs.
 Internet (google)