HUKUKU

Av.Yasemin BLCAN

HUKUKUN TANMLANMAS

Hukuk, Kiilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilikilerini dzenleyen , uyulmas kamu gc ile desteklenmi bulunan sosyal kurallar btndr.

HUKUK DALLARI

Kamu hukuku, Anayasa hukuku,

Ceza hukuku dare hukuku

zel hukuk

Medeni Hukuk Ticaret Hukuku

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI I : Mevzuat :

Uluslararas Antlama Anayasa Kanun Kanun Hkmnde Kararname Tzkler Ynetmelikler Dier Dzenleyici lemler (Tebli, Genelge vb.)

YAZILI HUKUKUN KAYNAKLARI II : Mahkeme Kararlar :

Anayasa mahkemesi Kararlar Yargtay Kararlar Dantay (Devlet uras) Kararlar Saytay (Muhasebat Divan) Kararlar Askeri Yksek dare Mahkemesi Kararlar Uyumazlk Mahkemesi Kararlar

 Hukukunun Kaynaklar

Resmi Kaynaklar
Yasalar 4857 sayl Kanunu Deniz Kanunu Basn Kanunu Sendikalar Kanunu Toplu Szlemesi- Grev Lokavt Kanunu

11.02.2013

 Hukukunun Kaynaklar

Hafta Tatili Hakknda Kanun, Mahkemeleri Kanunu, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakknda Kanun, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun, Mesleki Eitim Kanunu, yeri Ama ve alma Ruhsatlarma Dair Kanun, Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluu, alma Esas ve Yntemleri Hakknda Kanun, Kamu Grevlileri Sendikalar Kanunu, Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun, Trkiye Kurumu Kanunu

11.02.2013 8

 Hukukunun Kaynaklar

Yrtme Kaynaklar
Tzk, Ynetmelik, Tebli Genelge

11.02.2013

 Hukukunun Kaynaklar

zel Kaynaklar

Toplu Szlemeler Akitleri Ynetmelikler

11.02.2013

10

YAZILI OLMAYAN HUKUK : Belli bir organ tarafndan konulmayan, toplum iinde zamanla kendiliinden oluan kurallardan meydana gelen hukuktur. (rf ve Adetler Gelenek ve Grenekler)

Kanunda uygulanabilir bir hkm yoksa, hakim, rf ve adet hukukuna gre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl bir kural koyacak idiyse ona gre karar verir.

 HUKUKU
i ve iveren arasndaki ilikileri, hak ve grevleri tanzim eden, iyeri ile ilgili hkmleri dzenleyen hukuk daldr. hukuku konusu

Genel esaslar Bireysel i hukuku Toplu i hukuku

11.02.2013

12

 HUKUKU

Hukuku, kendi iinde iki ana dala ayrlmaktadr. Bunlardan biri, bir iinin alma koullar ve haklarna gre hkm ve dzenlemelerin yer ald Bireysel (Ferdi) Hukuku, Dieri ise; iilerin grup halindeki sendika kurma, rgtlenme, toplu i szlemesi yapma gibi faaliyetlerinin dzenlendii Kollektif (Toplu) Hukukudur.

 hukuku konusu

Bireysel i hukuku
Tek tek iilerin iverenle ilikileri (i akdi) Akdin trleri, kurulmas, inin akitten doan borlar, iyi gzetme Eit ilem yapma Akdin askya alnmas, sona ermesi gvencesi alma ve dinlenme sreleri sal i gvenlii denetimi Kamusal yaptrmlar
14

11.02.2013

 hukuku konusu

Toplu Hukuku

Sendikalar (ii-iveren)

Kuruluu, ileyii,
ve d ilikileri Sendikal hak ve zgrller Toplu i szlemeleri

Bar zm yollar
Grev- Lokavt

11.02.2013

15

4857 sayl Kanunu

Kanun Numaras : 4857 Kabul Tarihi : 22/5/2003

-9 blm -122 madde -6 geici madde

11.02.2013

16

4857 sayl Kanunu

Ama; verenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin alma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklarn dzenlemek.

11.02.2013

17

4857 sayl Kanunu

BRNC BLM Genel Hkmler KNC BLM Szlemesi, Trleri ve Feshi

NC BLM cret
DRDNC BLM in Dzenlenmesi
11.02.2013 18

4857 sayl Kanunu

BENC BLM Sal ve Gvenlii

ALTINCI BLM ve i Bulma

YEDNC BLM alma Hayatnn Denetimi ve Teftii SEKZNC BLM dari Ceza Hkmleri DOKUZUNCU BLM eitli, Geici ve Son Hkmler

11.02.2013

19

ve iyerlerinde Kanunu hkmlerinin uygulanmad alanlar; Deniz ve hava tama ilerinde, 50'den az ii altrlan (50 dahil) tarm ve orman ilerinin yapld iyerlerinde veya iletmelerinde, Aile ekonomisi snrlar iinde kalan tarmla ilgili her eit yap ileri, Bir ailenin yeleri ve hsmlar arasnda dardan baka biri katlmayarak evlerde ve el sanatlarnn yapld ilerde, Ev hizmetlerinde, sal ve gvenlii hkmleri sakl kalmak zere raklar hakknda, Sporcular hakknda, Rehabilite edilenler hakknda, 507 sayl Esnaf ve Sanatkrlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun kiinin alt iyerlerinde.

 HUKUKU
Ancak, aada belirtilen iler Kanunu kapsamndadr: 1-Kylarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yaplan ykleme ve boaltma ileri 2-Havacln btn yer tesislerinde yrtlen iler 3-Tarm sanatlar ile tarm aletleri, makine ve paralarnn yapld atlye ve fabrikalarda grlen iler

 HUKUKU
4-Tarm iletmelerinde yaplan yap ileri 5-Park ve bahe ileri 6-Deniz Kanunu kapsamna girmeyen ve tarm ilerinden saylmayan, denizlerde alan su rnleri reticileri ile ilgili iler

 Kanununda Yer Verilen Ana Kavram ve Tanmlar : i; bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii denir. veren; ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara iveren denir. likisi; ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye i ilikisi denir. Szlemesi; bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da cret demeyi stlenmesinden oluan szlemedir.

4857 sayl Kanunu

YER

verenin mal veya hizmet rettii yerler ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler iyeridir. yerine bal yerler ise ; dinlenme,

ocuk emzirme,
yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve meslek eitim avlu ,otopark gibi dier eklentiler aralar da iyerinden saylr. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr.
24

11.02.2013

4857 sayl Kanunu

veren vekili

veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. veren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz.

11.02.2013

25

4857 sayl Kanunu

Tanmlar; Asl veren- Alt veren

Bir iverenden,

iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde

veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan

ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran iverene ALT VEREN
; i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur.

11.02.2013

26

4857 sayl Kanunu

Asl iveren- alt iveren ilikisi

Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz Daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez.

11.02.2013

27

Yargtay Karar

YARGITAY 9.HUKUK DARES

Esas No:2006/11741, Karar No:2006/14066

asl iveren iilerinin alt iverence ie alnarak altrlmaya balanmas durumunda bir ok ynden haklarnda kstlama meydana gelecei aktr.

Belirtmek gerekir ki, byk ounluu kendi ii kadrosundan oluan ve asl iverenin birka iisini ie alarak altran alt iverenin bu tutumu ilemi muvazaal hale getirmemelidir.

11.02.2013

28

Yargtay Karar

YARGITAY 9.HUKUK DARES , Esas No: 2006/224492 Karar No: 2006/22445

Hkme esas olunan bilirkii raporu ve tank beyanlar birlikte deerlendirildiinde davac iilerin yaptklar ilerin ve allan iyerinin Yasann arad anlamda teknoloji gerektirmemektedir. Dolaysyla burada asl iveren-ait iveren ilikisini dzenleyen 4857 sayl Kanunun 2. maddesinin altnc ve yedinci fkralarn gerektirdii unsurlar gereklememitir.

11.02.2013

29

Yargtay Karar

YARGITAY 9.HUKUK DARES

Esas No: 2006/15117, Karar No: 2006/18653

Somut uyumazlkta, davacnn daval KUMA iyerinde asl ite davalnn dier iileri ile alt ve davacnn balangtan beri daval KUMA iisi saylmas gerektii szleme ve tank anlatmlar ile anlalmaktadr. Kald ki davallar arasndaki szleme bir iin verilmesinden ok, ii teminine yneliktir. Davallar arasnda muvazaal ilem olduu sabittir. O halde davann, daval KUMA iveren ynnden esastan incelenmesi gerekir. Dier davalnn iveren sfat bulunmamaktadr.
11.02.2013 30

Yargtay Karar

YARGITAY 9.HUKUK DARES , Esas No: 2006/16835 Karar No: 2006/18809

Dava konusu iyerinde kurye ileri yardmc i niteliinde olduundan alt iverene verilmesi mmkn olup, alt iverenlik uygulamasnn muvazaaya dayand konusunda baka bir bilgi ve belge dosyada bulunmamaktadr.

11.02.2013

31

4857 sayl Kanunu

szlemesi, bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da
cret demeyi stlenmesinden oluan szlemedir.

szlemesi, Kanunda aksi belirtilmedike, zel bir ekle tbi deildir.

Sresi bir yl ve daha fazla olan i szlemelerinin yazl ekilde yaplmas zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. Yazl szleme yaplmayan hallerde iveren iiye en ge iki ay iinde genel ve zel alma koullarn, gnlk ya da haftalk alma sresini, temel creti ve varsa cret eklerini, cret deme dnemini, sresi belirli ise szlemenin sresini, fesih halinde taraflarn uymak zorunda olduklar hkmleri gsteren yazl bir belge vermekle ykmldr. Sresi bir ay gemeyen belirli sreli i szlemelerinde bu hkm uygulanmaz. szlemesi iki aylk sre dolmadan sona ermi ise, bu bilgilerin en ge sona erme tarihinde iiye yazl olarak verilmesi zorunludur.

11.02.2013

32

Srekli- sreksiz i;
Nitelikleri bakmndan en ok otuz i gn sren ilere sreksiz i, bundan fazla devam edenlere srekli i denir.

11.02.2013

33

Szleme trleri

Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi;

ilikisinin bir sreye bal olarak yaplmad halde szleme belirsiz sreli saylr.
Belirli sreli ilerde veya belli bir iin tamamlanmas veya belirli bir olgunun ortaya kmas gibi objektif koullara bal olarak iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan i szlemesi belirli sreli i szlemesidir.

11.02.2013

34

Szleme trleri

Belirli ve belirsiz sreli i szlemesi;

Belirli sreli i szlemesi, esasl bir neden olmadka, birden fazla st ste (zincirleme) yaplamaz. Aksi halde i szlemesi balangtan itibaren belirsiz sreli kabul edilir. Esasl nedene dayal zincirleme i szlemeleri, belirli sreli olma zelliini korurlar.

11.02.2013

35

Szleme trleri

Ksmi Sreli ve tam sreli i szlemesi;

inin normal haftalk alma sresinin, tam sreli i szlemesiyle alan emsal iiye gre nemli lde daha az belirlenmesi durumunda szleme ksm sreli i szlemesidir.
Ksm sreli i szlemesi ile altrlan ii, ayrm hakl klan bir neden olmadka, salt i szlemesinin ksm sreli olmasndan dolay tam sreli emsal iiye gre farkl ileme tbi tutulamaz. Ksm sreli alan iinin cret ve paraya ilikin blnebilir menfaatleri, tam sreli emsal iiye gre alt sreye orantl olarak denir.

11.02.2013

36

Szleme trleri

ar zerine alma;

Yazl szleme ile iinin yapmay stlendii ile ilgili olarak kendisine ihtiya duyulmas halinde i grme ediminin yerine getirileceinin kararlatrld i ilikisi, ar zerine almaya dayal ksmi sreli bir i szlemesidir.
Hafta, ay veya yl gibi bir zaman dilimi iinde iinin ne kadar sreyle alacan taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalk alma sresi yirmi saat kararlatrlm saylr. ar zerine altrlmak iin belirlenen srede ii altrlsn veya altrlmasn crete hak kazanr.

11.02.2013

37

Szleme trleri

Deneme sreli i szlemesi

Taraflarca i szlemesine bir deneme kayd konulduunda, bunun sresi en ok iki ay olabilir. Ancak deneme sresi toplu i szlemeleriyle drt aya kadar uzatlabilir.

Deneme sresi iinde taraflar i szlemesini bildirim sresine gerek olmakszn ve tazminatsz feshedebilir. inin alt gnler iin cret ve dier haklar sakldr.

11.02.2013

38

4857 SAYILI KAN.GRE NN YKMLLKLER

1- GRME YKMLL;

i verilen grevi bizzat yerine getirir,bu grevi bakasna devredemez. alrken kullanlan malzemenin tanmas ,i yerinin temizlenmesi ve havalandrlmas gibi grevleri iinin yerine getirmesi yerlemi bir uygulamadr

2.N ZENLE GRLMES

i verilen grevi zen gstererek yerine getirmek zorundadr.Verilen grevi kusurlu yapmas veya yanl yapmas iiyi sorumlu klar. Ancak iinin zen gstermeden i grmesi ve kendi istei ,savsamas(dikkatsizlii)yznden i gvenliini tehlikeye drmesi kulland ara ve gerece zarar vermesi ile sorumludur

3.BALILIK BORCU

i i yerinin karlarn korumak ve gzetmek ,iinin i hukukuna gre ballk borcudur. Ara,gerecin korunmas ,gerektii kadar kullanlmas ve israf edilmemesi ,iverene ve iyerine zarar verecek her trl tutum ve davranlardan kanmaldr.

4.YARIMAMA BORCU

iler iverenin faaliyet alanna giren ileri yapamazlar,iyerine rakip olamazlar. yeri ile ayn ii yapan baka iverenlerle beraber i saatleri dnda da olsa alma yapamaz.

verene rakip olacak tutum ve davranlar,hem i hukuku hem de ticaret hukuku bakmndan iiye sorumluluklar ve cezalar getirir.

5 .VERENN TALMATLARINA UYMA BORCU

i iverenin ynetim hakkna dayanarak kard emir ve talimatlara uymakla ykmldr. Bu talimatlar ile ilgili talimatlardr. hukuku iverene iyeri ile ilgili talimatlar yasal erevede belirleme hakkn verir.

6.K VE UYUTURU MADDE KULLANMA YASAI

yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve i yerinde alkol ve uyuturucu madde kullanmak yasaktr

7. YERNE GR-IKITA DENETM

yerine sokulmas yasak olan eya ve aralarn giriini engellemek ,iyerinde k yasak olan ara-gere ve mamullerin kn kontrol etmek gibi nedenlerle iveren giri-k denetimleri uygulayabilir.

8.VARSA SZLEMEDEN DOAN DIER

BORLAR

Szlemede bulunan ve iinin imzalad dier ykmllklerini de ii yerine getirir.

rn;belirli bir sre ierisinde belirli bir ii bitirmek, ten ayrldktan sonrada ayn ii yapan iyerlerinde almamak ve onlarla birlikte hareket etmemek gibi

VERENN

YKMLLKLER

1-) YERN BLDRME ; Bu kanun kapsamna giren nitelikte bir iyerini a-Kuran, b-Devralan, c-alma konusu deitiren, d-Kapatan iverenler 1 ay iinde Blge alma Md.bildirimde bulunmak zorundadr. Bu bildirimde iyerinin ;nvan ve adresi,altrlan ii says,alma konusu,iin balama ve bitme zaman,kendi ad soyad,adresi varsa iveren vekili veya vekilinin ad-soyad adresi bildirilir.

2.CRET DEME BORCU

inin i grme edimi karlnda iverende cret demekle ykmldr.verenin deyecei cret asgari cret altnda olamaz.veren eit ie eit cret demek zorundadr.

Zorunlu bir neden olmadka cret en ge 20 gn iinde denmelidir.cret aylk olabilecei gibi haftalkta olabilir.

3.ET DAVRANMA BORCU

ilikisinde dil,rk,cinsiyet,siyasal dnce, felsefi inan,din mezhep vb sebeplere dayal ayrm yaplamaz. o veren,biyolojik veya iin niteliine ilikin sebepler zorunlu klmadka,bir iiye i szlemesinin yaplmasnda ve artlarnn oluturulmasnda ,uygulanmasnda ve sona ermesinde cinsiyet veya gebelik dorudan veya dolayl farkl ilem yapamaz. o Ayn veya eit deerde bir i iin cinsiyet nedeni ile daha dk cret kararlatrlamaz.

4.GZETME BORCU

inin salk ,gvenlik ve cret ynnden iveren tarafndan gzetilmesi,korunmas gerekir. veren ii sal ve i gvenlii ynnden yasal olarak btn nlemleri almak zorundadr.

inin iyerine getirdii ulam arac,i yerine getirdii eyalar iverenin korumas altnda olmaldr. inin cinsel tacize kar korunmas da iverenin ykmllkleri arasndadr.

5.ARA VE GERE SALAMA BORCU

inin iyerinde i grme edimini yerine getirebilmesi iin iverenin gerekli makine ve tehizat salama ykmll bulunmaktadr.

6.ZRL VE ESK YKML

ALITIRMA ZORUNLULUU

verenler 50 veya daha fazla ii altrdklar iyerlerinde toplam ii saysnn %6 s orannda ZRL ,ESK HKML ve TERR MADURU altrmak zorundadr.

%6 orannda altrlacak zrl,eski hkml ve terr madurunun ne kadarnn zrl,ne kadarnn eski hkml ve terr maduru olarak altrlaca her yln Ocak aynn bandan itibaren yrrle girecek ekilde Bakanlar Kurulunca belirlenir.

7.YERNN DEVR SONUCU SORUMLULUK

yerinin tamam veya bir blm hukuki bir ileme dayal olarak baka birine devredildiinde devir tarihinde iyerinde veya bir blmnde mevcut olan i szlemeleri btn hak ve borlar ile birlikte devralana geer. Yukardaki hkme gre devir halinde ,devirden nce domu olan ve devir tarihinde denmesi gereken borlardan devreden ve devralan iveren birlikte sorumludurlar.Ancak bu ykmllklerden devreden iverenin sorumluluu devir tarihinden itibaren 2 YIL ile sorumludur.

8. ZLK DOSYASININ
DZENLEME ZORUNLULUU
veren altrd her ii iin zlk dosyas dzenler.veren ,bu dosyada iinin kimlik bilgilerinin yannda ,bu kanun ve dier kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu her trl belge ve kaytlar saklamak ve bunlar istendii zaman yetkili memur ve mercilere gstermek zorundadr.(4857 S. kan Mad 75) veren,ii hakknda edindii bilgileri drstlk kurallar ve hukuka uygun olarak kullanmak ,gizli kalmasnda iinin hakl kar bulunan bilgileri aklamamakla ykmldr.

9. SALII VE GVENL N
GEREKEN NLEM ALMAK

verenler iyerlerinde ii sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak,ara ve gereleri noksansz bulundurmak,iilerde i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldr.( kan Mad 77)

10.YERNDE BULUNMASI GEREKEN

EVRAK VE AIKLAMA YAZILARI

veren yasada yer alan crete ilikin yazy,i sal ve i gvenlii ile ilgili uyarlar,grevin yerine getirilmesi ile ilgili talimatlar iyerinde grlecek ekilde asmak zorundadr.

11.E ALINAN,AYRILAN VE ALIMASI

SONA EREN LERN BLDRLMES

veren,ie ald veya i akti herhangi bir nedenle sona eren iileri ,izleyen ayn 15 ine kadar aylk bildirimlerle iyerinin bal bulunduu blge mdrlne ve alma ve Sosyal gvenlik bakanlna bildirmek zorundadr.

12.KIDEM TAZMNATI DEME

veren len,emekli olan veya iten ayrlan iiye kdem tazminat der.Ancak kdem tazminatna hak kazanmalar iin iten ayrlanlarn yasann ngrd artlarda iten ayrlmas gerekmektedir.

13.VARSA SZLEMEDEN DOAN

DER BORLAR

Szlemede bulunan ve iverenin imzalad dier ykmllkleri de iveren yerine getirir. rnein ,belirli bir baar karsnda szlemede yer alan dller,prim ve dier sosyal haklar iverence iiye verilir

ALIMA
Haftalk alma sresi 45 saattir. Aksi kararlatrlmamsa bu sre, iyerlerinde haftann allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr. Haftalk 45 saati aan almaya FAZLA ALIMA denir.Fazla alma sresinin toplam bir ylda ikiyzyetmi saatten fazla olamaz. Her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir.

 HUKUKU

Kanununun 71. maddesine gre on be yan doldurmam ocuklarn altrlmas yasaktr. Ancak, on drt yan doldurmu ve ilkretimini tamamlam olan ocuklar, raklk hkmlerince hafif ilerde altrlabilirler. Kanununun 85. maddesine gre, on alt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ile alt ile ilgili mesleki eitim almam iiler ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz.

in dzenlenmesi

alma sresinden saylan haller

a) Madenlerde, taocaklarnda yahut her ne ekilde olursa olsun yeraltnda veya su altnda allacak ilerde iilerin kuyulara, dehlizlere veya asl alma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden kmalar iin gereken sreler. b) ilerin iveren tarafndan iyerlerinden baka bir yerde altrlmak zere gnderilmeleri halinde yolda geen sreler. c) inin iinde ve her an i grmeye hazr bir halde bulunmakla beraber altrlmakszn ve kacak ii bekleyerek bo geirdii sreler. d) inin iveren tarafndan baka bir yere gnderilmesi veya iveren evinde veya brosunda yahut iverenle ilgili herhangi bir yerde megul edilmesi suretiyle asl iini yapmakszn geirdii sreler.

Aadaki sreler iinin gnlk alma srelerinden saylr:

11.02.2013

61

in dzenlenmesi

alma sresinden saylan haller

e) ocuk emziren kadn iilerin ocuklarna st vermeleri iin belirtilecek sreler. f) Demiryollar, karayollar ve kprlerin yaplmas, korunmas ya da onarm ve tadili gibi, iilerin yerleim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan iyerlerine hep birlikte getirilip gtrlmeleri gereken her trl ilerde bunlarn toplu ve dzenli bir ekilde gtrlp getirilmeleri esnasnda geen sreler. in niteliinden domayp da iveren tarafndan srf sosyal yardm amacyla iyerine gtrlp getirilme esnasnda aralarda geen sre alma sresinden saylr.

11.02.2013

62

in dzenlenmesi

Ara dinlenmesi
Gnlk alma sresinin ortalama bir zamannda o yerin gelenekleri ve iin gereine gre ayarlanmak suretiyle iilere; a) Drt saat veya daha ksa sreli ilerde onbe dakika,

b) Drt saatten fazla ve yedibuuk saate kadar (yedibuuk saat dahil) sreli ilerde yarm saat,
c) Yedibuuk saatten fazla sreli ilerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme sreleri en az olup aralksz verilir. Ara dinlenmeleri alma sresinden saylmaz.
11.02.2013 63

in dzenlenmesi

Gece sresi ve gece almalar

alma hayatnda "gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar geen ve her halde en fazla onbir saat sren dnemdir. ilerin gece almalar yedibuuk saati geemez. Gece altrlacak iilerin salk durumlarnn gece almasna uygun olduu, ie balamadan nce alnacak salk raporu ile belgelenir. Gece altrlan iiler en ge iki ylda bir defa iveren tarafndan periyodik salk kontrolnden geirilirler. ilerinin salk kontrollerinin masraflar iveren tarafndan karlanr. Sanayiye ait ilerde on sekiz yan doldurmam ocuk ve gen iilerin gece altrlmas yasaktr

11.02.2013

64

in dzenlenmesi

i zlk dosyas
veren altrd her ii iin bir zlk dosyas dzenler. veren bu dosyada, iinin kimlik bilgilerinin yannda, bu Kanun ve dier kanunlar uyarnca dzenlemek zorunda olduu her trl belge ve kaytlar saklamak ve bunlar istendii zaman yetkili memur ve mercilere gstermek zorundadr. veren, ii hakknda edindii bilgileri drstlk kurallar ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasnda iinin hakl kar bulunan bilgileri aklamamakla ykmldr.

11.02.2013

65

 sal ve i gvenlii

11.02.2013

68

 Kanunu Madde 77;

verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, Ara ve gereleri noksansz bulundurmak,
iler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler.

11.02.2013

69

 Kanunu Madde 77
verenler; iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek Zorundadrlar.

11.02.2013

70

 Kanunu Madde 77

Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler, iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr.

11.02.2013

71

verenin sorumluluu

Yargtay Kararlar

nsan yaamnn kutsall erevesinde iveren, iyerinde iilerin saln ve i gvenliini salamak iin gerekli olan yapmak ve bu husustaki artlan salamak ve aralar noksansz bulundurmakla ykmldr.
(Y A R G I T A Y 21.HD. E.2006/7203 K.2006/7547

11.02.2013

72

verenin sorumluluu

Yargtay Kararlar

gvenliinin salanmas iin iveren, mevzuatta belirtilmese dahi ayet bu yolda bir tedbirin alnmas gerekiyorsa o tedbiri almak zorundadr; sregelen kt alkanlklar ve i gelenekleri, tedbir alma ykmlln ortadan kaldrmaz

(Y A R G I T A Y 10.HD.09.11.1988, E.1988/7518, K.1988/7851

11.02.2013

73

verenin sorumluluu Yargtay Kararlar

veren, gnmz bilim ve teknolojisinin ngrd nlemleri dahi almakla ykmldr.

Her halde, alan kimsenin i gvenlii, iinin kendi dikkatine braklamaz.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 17.04.1984, E 2029/K2140)

gvenliinin temel ilkesi; iinin en dikkatsiz ve gvensiz davrannda bile i kazasnn olmasn nleyecek gvenlik nlemlerinin alnmasdr.

11.02.2013

74

verenin sorumluluu

Yargtay Kararlar

inin beden ve ruh salnn korunmasnda en nemli yn, bir tedbirin hakkaniyet lleri ierisinde iverenden istenip istenemeyecei deil, akln,

ilmin, fen ve tekniin byle bir tedbirin alnmasn

gerekli grp grmedii hususlardr.

Bu itibarla iveren, mevzuatn kendisine ykledii tedbirleri iinin tecrbeli oluu veya dikkatli alt takdirde gerekmeyecei gibi bir dnce ile almaktan ekinmeyecektir.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 09.07.1975, E2375/K4424)

11.02.2013

75

verenin sorumluluu

Yargtay Kararlar

veren, iyerinde geni anlamda domu ve doabilecek tm tehlikeleri nlemek zorundadr.

(Y A R G I T A Y 10.HD. 31.10.1978, E2077/K7689)

Bu ykmlln gerekleri, yaplan iin nitelii ve artlarna gre ortaya kabilecek tehlikeler ve bunlarn yaratabilecei sonular (riskler) belirlenmeden yerine getirilemeyeceinden, BELRLEME ilk admdr.

11.02.2013

76

Denetleme
ykmlln sadece nlem almakla yetinilebilecei anlamn tamad, alnan nlemlere uyulup uyulmadn denetleme ve giderek nlemlere uyulmasn temin anlamnda bulunduu da kukusuzdur.

Baka bir deyile, iveren iyerinde, geni anlamda domu ve doabilecek tm tehlikeleri nlemek zorundadr.
Bu zorunluluk sonucu olarak iyerinde iveren tarafndan tam anlam ile geni bir kontrol mekanizmas kurulmaldr. (TC. Yargtay 10. Hukuk Dairesi 31.10.1978, 2077/7689)
11.02.2013 77

Denetleme
Yargtay Kararlar
veren yalnz iiyi iyeri tehlikelerine
kar uyarmakla yetinmemeli, Gerektiinde iiyi alnm olan tedbirlere uymaya dahi zorlama grevini tamaktadr.
(Y A R G I T A Y 9.HD. 20.05.1968, E12879/K7963)

11.02.2013

78

alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi

LERN BLGLENDRLMES
yerinin geneli ile iinin almakta olduu blmde veya yapt her ite yrtlen faaliyetler, salk ve gvenlik riskleri, koruyucu ve nleyici tedbirler hakknda, iilerin ve temsilcilerinin gerekli bilgiyi almalarnn salanmas zorunludur

LERN ETM
Her iinin: alt yere ve yapt ie zel bilgi ve talimatlar da ieren salk ve gvenlik eitimi almasnn salanmas zorunludur.
11.02.2013 79

alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi

alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik ; Eitimin Amac; yerlerinde salk ve gvenli bir ortam temin etmek, i kazalarn ve meslek hastalklarn azaltmak, alanlar yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek, onlarn kar karya bulunduklar mesleki riskler ile bu risklere kar alnmas gerekli tedbirleri retmek ve i sal ve gvenlii bilinci oluturarak uygun davran kazandrmaktr.

11.02.2013

80

alanlarn eitimi- verenin sorumluluu

iyi eitmeden altrmaya balayan iveren meydana gelen i kazasndan sorumludur. YARGITAY 10. Hukuk Dairesi 23.03. 1982 E/498 K/1701

11.02.2013

81

alanlarn eitimi- verenin sorumluluu

Sigortalnn gerekli biimde eitilip eitilmedii kusur orann etkiler.
YARGITAY Hukuk Genel Kurulu 02.07.1982 E/1853 K/763

11.02.2013

82

alanlarn eitimi- verenin sorumluluu

sal ve gvenlii konusunda eitim, bir ksm mevzuat ve hkmlerini ieren belgelerin verilmesiyle deil, eylemli olarak bu bilgilerin aktarlmas ve neminin kavratlmas ile salanabilir.
(9.HD.16.6.2004 T.,2004/21-365 E.,2004/369 K.)

11.02.2013

83

ilerin SG asndan ykmllkleri

Salkl ve gvenli bir alma ortamnn tesisi iin ;

iyerinde dzenlenecek olan i sal ve gvenlii eitimlerine katlmak ,

Bu konudaki talimat ve prosedrlere uymakla ykmldrler. iler, davran ve kusurlarndan dolay, kendilerinin ve dier kiilerin salk ve gvenliinin olumsuz etkilenmemesi iin azami dikkati gstermek ve grevlerini, iveren tarafndan kendilerine verilen eitim ve talimatlar dorultusunda yapmakla ykmldrler.

11.02.2013

84

ilerin SG asndan ykmllkleri

Makine, cihaz, ara, gere, tehlikeli madde, tama ekipman ve dier retim aralarn doru ekilde kullanmak zorundadrlar, Kendilerine salanan kiisel koruyucu donanm doru kullanmak ve kullanmdan sonra muhafaza edildii yere geri koymak zorundadrlar. yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tesis ve binalardaki gvenlik donanmlarn kurallara uygun olarak kullanmak ve bunlar keyfi olarak karmamak ve deitirmemekle ykmldrler.

11.02.2013

85

ilerin SG asndan ykmllkleri

yerinde salk ve gvenlik iin ciddi ve ani bir tehlike olduu kanaatine vardklar herhangi bir durumla karlatklarnda veya koruma tedbirlerinde bir aksaklk ve eksiklik grdklerinde, iverene veya salk ve gvenlik ii temsilcisine derhal haber vermek zorundadrlar .

11.02.2013

86

ilerin SG asndan ykmllkleri

iler ve temsilcileri, salkl bir alma ortamnn olumas iin bu konuda hazrlanan talimat ve prosedrlere uymak, iyeri salk biriminin almalarna destek salamak, salk muayeneleri, bilgilendirme ve eitim programlarna katlmak ve gerektiinde ibirlii yapmakla ykmldrler

11.02.2013

87

ilerin SG asndan ykmllkleri

verenin Hakl Nedenle Fesih Hakk

inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatld halde yapmamakta srar etmesi.
inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesi, iyerinin mal olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas

11.02.2013

88

ilerin SG asndan Sorumluluu

Yargtay Karar

iler alrken taksirli eylemlerden kanarak i sal ve gvenlii hakkndaki usul ve artlara uymakla ykmldrler.

(Y A R G I T A Y 9.HD. 26.11.1991, E13260/K4880)

11.02.2013

89

ilerin SG asndan Sorumluluu

Yargtay Karar verenin iisinin i akdini fesihte hakl saylmas

akmlatr, plastik ve s sanayii iyerinde arj dairesinde almakta olan iinin ibanda sigara iilmesi yasak olan yerde sigara imesi

11.02.2013

90

ilerin SG asndan Sorumluluu

Yargtay Karar verenin iisinin i akdini fesihte hakl saylmas Toz maskesi kullanmamakta direnen iinin szlemesinin iverence derhal feshi iin gvenliini tehlikeye drp drmediine baklmakszn hakl sebeple fesih

11.02.2013

91

 KAZASI NEDR ?5510 sayl SGK 13. Maddesine gre Sigortalnn: a-yerinde bulunduu srada, b-veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla, c-veren tarafndan grev ile baka bir yere gnderildiinde asl iini yapmakszn geen zamanda, d-Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda, e-veren tarafndan salanan tatla iyerine toplu olarak gtrlp getirilmesi srasnda meydana gelen ve sigortaly bedence veya ruha arzaya uratan olaydr. ( kazas SGK ya K gn iinde bildirilir)

Alnan

tm nlemlere ramen i kazas meydana gelmi ise ne olacaktr?

Bu sorunun cevabn ii sal ve i gvenlii mevzuat vermez. Sorunun cevab hukuki ynden Borlar Yasasnda, cezai ynden ise Trk Ceza Yasasndadr.

TEEKKRLER