Tanmlar Kapal ortam: Tamamen veya ksmen kapatlm snrl bir

hacmi olan, ierisinde snrl miktarda hava bulunan ve alma yeri olarak tasarlanan alanlar kapal ortam olarak adlandrlr. Kapal ortamlar potansiyel olarak tehlikeli veya zararl seviyede gaz, toz, buhar veya duman ihtiva eder.

 Kapal alandaki tehlikeli hava ;

pis hava, zehirli hava, patlayc hava tozlu hava olarak

drt grupta incelenir.

 Pis hava, % 19den daha az oksijen ihtiva eder ve bu tip

hava karm bulunan yerlerdeki almalarda ksa zaman iinde yorgunluk belirtileri grlr.

Zehirli hava, insan hayatn tehlikeye dren zararl

gazlardan oluan havadr. Bu ekildeki hava, insan organizmasna kimyasal etkisinden dolay zararl olmakta ve hatta lm meydana getirmektedir. Bu gazlara rnek olarak karbonmonoksit, azot oksitleri, hidrojenslfr, kkrtdioksit ve radon gazlar gsterilebilir.

 Patlayc hava, btn yanc gazlar bileiminde

bulunduran havadr. Bu gazlar, zellikle metan, etan, propan, btan gibi hidrokarbonlar ve hidrojen gibi gazlardr.
Tozlu hava ise, ierisinde belli konsantrasyonda toz

ihtiva eden havay belirtir.

 Kapal ortamlarda rastlanabilecek boucu gazlar genel olarak iki snfta incelenebilir. Bunlar: Basit boucu gazlar : Karbondioksit (CO2), Metan (CH4), Etan (C2H6), Propan (C3H8), Btan (C4H10), Hidrojen (H2), Azot (N2)
Kimyasal boucu gazlar : Karbonmonoksit (CO), Hidrojen slfr (H2S), Hidrojen siyanr (HCN), vb. dir.

 BAST BOUCU GAZLAR

Havadaki oksijenin yerini alarak oksijen azlndan kaynaklanan boulmaya sebep olurlar. 1) Karbondioksit (Siyah Gaz veya Boucu Gaz) Renksiz kokusuz gazdr. zgl arl, 1.977 kg/m3dr. Bundan dolay, bulunduu kapal ortamn tabannda toplanr.

 Etkisi: Karbondioksit miktarnn artmas oksijeni

azaltacandan solunum says ve skl artar.

%1-3 younluunda orta srede tehlikesizdir. %3-6 younluunda ba arlar balar. %6-10 younlukta , ba dnmesi, grme bozukluklar,

uursuzluk balar. %10 dan fazla younlukta narkotik etki grlr. Boucu etki CO2 fazlalndan ok, oksijen azlndan olur.

 2)Metan (Grizu)

Metan gaz, sulu ortamda biriken bitkisel maddeler ve

bataklklarda biriken bitkisel ve hayvansal organik maddelerin kimyasal bozunmaya maruz kalmas sonucunda oluan ve bataklk gaz da denilen bir gazdr.

 Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayc bir gazdr.

Havaya oranla daha hafif olduundan dolay, bulunduu

kapal ortamn tavan ksmlarnda toplanr. Havada, % 4-15 oranlarnda bulunduunda patlaycdr.

 Metan, esas itibariyle zehirli bir gaz deildir. Dokular

zerinde bir etkisi yoktur. Ancak, fazla miktarda metan bulunan havada oksijen oran dk olacandan, konsantrasyonun %10u gemesi durumunda oksijen yzdesi %16nn altna deceinden, havasz (oksijensiz) kalma sonucu lm meydana gelebilir.

 Metann esas tehlikesi, yanc ve patlayc bir gaz olmasdr. Tam yanma, % 9 metan ieren hava karmnda olur. Ancak, patlamay douran s kaynann iddeti ve sresi, basn ve kapal ortamn ekli de patlamay etkilediinden, metann % 4-15 arasnda tehlikeli olduu kabul edilir ve bu oranda metan bulunan havaya madencilikte grizu ad verilir.

 3) Lpg
lkemizde kullanma sunulduu ekliyle (tpgaz ve

otogaz olarak) LPG (svlatrlm petrol gaz) hacimce % 30 propan (C3H8) ve % 70 btan (C4H10) ierir. LPG havadan daha youndur ve basn altnda sv halde depolanr. LPG yksek derecede yanc bir maddedir ve atmosferik koullara maruz kaldnda hzla patlayc hava ve hidrokarbon karm oluturur.

 LPG buhar havadan ardr. Younluk fark ve hava hareketi

ile ak alanlarda dk kodlu blgelerde, evlerde ise alt katlarda birikebilir. LPG svs deri veya gz ile temas ettiinde souk yanklar oluur.Yksek konsantrasyonda LPG buharn solumak baygnla ve/veya lme sebep olabilir.

 LPG buharnn solunmas burun ve boazda tahrie,

ba ars ve mide bulantsna, ba dnmesine ve bilincin bulanmasna sebep olabilir. Solunum yolu ile maruziyet halinde LPG ile temas eden kii acilen temiz havaya kartlmal ve en yakn salk kuruluuna ulatrlmaldr.

 KMYASAL BOUCU=(ZEHRLEYC) GAZLAR 1) Karbonmonoksit (Beyaz Gaz) Renksiz, kokusuz, tahri etkisi olmayan ok zehirli gaz

olarak tanmlanr. zgl arl 1.255 kg/m3 olup, havannkine ok yakndr. Hava ile % 13-75 oranlarndaki karm patlayc zellie sahip olup, en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30 civarndadr.

 Etkisi: Havadaki miktarna, maruziyet sresine ve kiinin duyarllk derecesine gre deiir. Genellikle ;

%0,01 (100 ppm) konsantrasyonda uzun srede ba ars yapar.

%0,05 (500 ppm)de iddetli ba arlar, ba

dnmesi, baygnlk olur. %0,2 (2000ppm)de derin bir uursuzluk, nabz ve solunum zayflamas sonucunda lm gelir.

 Kronik Zehirlenme:

Dk konsantrasyonlarda uzun sreli aylar veya yllarca etkilenme sonucunda yorgunluk, ba arlar, miza deiiklii, uyku bozukluklar, kalp ve mide bozukluklar hafza bozukluu grlr.

 Korunma: yeri havasndaki miktar kontrol edilir. Sigara

yasaklanr. Ksa sreli almalar uygulanr, gerekirse maske kullanlr.

Tedavi: Etkilenen biri derhal temiz havaya karlr oksijen

verilir.

 2) Hidrojen slfr (H2S)

Hidrojen slfr renksiz, havadan ar, kendine zg rk yumurta kokusu olan, petrol alanlar, kanalizasyon ve kimyasal endstri alanlarnda ska rastlanan bir gazdr.

 Yanc bir gaz olup hava ierisinde %6 orannda patlayc

zellie sahiptir;
Zehirleyici bir gazdr. Havadan ar olup ocakta taban

ksmlarnda bulunur.

 Etkisi: Havada %0,0001 konsantrasyonda tipik kokusu ile

tannr. Daha yksek konsantrasyonlarda bir sre sonra koku alma sinirleri felce urar ve koku alnmaz olur. Solunum yolu ile alnan H2S toksik tesir gsterir, mukozolar (salg reten doku tabakas) tahri eder. Zehirlenme belirtileri 200cc/m3 te balar, 600cc/m3 te ksa sre iinde lm gelir.

 Korunma: Havadaki miktar kontrol edilmeli, evre tedbirleri ile

birlikte, kiisel koruyucular kullanlmal. Tehlikenin fazla olduu yerlerde periyodik muayenelerle sinirsel bozukluklar aranmal. Zehirlenme halinde; suni solunum yaptrmal, %5 CO2 ieren oksijen (Karbojen) verilmeli, gzler iyice ykanmaldr.

KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA ALINACAK GENEL KORUNMA NLEMLER 1) Kapal alanlarda asla yalnz allmamal, mutlaka ikinci kiiler kapal alan dnda yardmc olarak bulunmaldr. 2) Kuyu veya dier yeralt tesislerinde yaplacak bakm ve onarm ilerinde zararl, zehirleyici, boucu veya parlayc gaz veya svlarn tehlikeli bir ekilde birikebilecei gz nnde bulundurularak gerekli ve yeterli gvenlik nlemleri alnmaldr. Bu gibi yerlerde, tecrbeli ve usta iiler altrlmal, bunlara uygun kiisel koruyucu donanm verilmeli ve tecrbeli bir veya birden fazla gzlemci grevlendirilmelidir.

 3) Tehlikeli maddelerin tand boru ve kanallarn onarm

ileriyle grevlendirilen iilere, tanan maddelerin zelliklerine uygun kiisel korunma donanmlar verilmelidir.
4) Kuyu ve lam ukurlar gibi derin yerlerde altrlacak

iilere gvenlik kemeri ve sinyal ipleri gibi uygun koruyucu donanm verilmelidir. Gerekli durumlarda, bu gibi alma yerlerine temiz hava salanmaldr.

 4) Ortamda oksijenin olmama ihtimali yksek olduu iin

temiz hava beslemeli maskeler kullanlmaldr. Bu maskelere temiz hava salanma ilemi dalglarda olduu gibi tple veya temiz hava pompasndan(hava gei ayar bulunan) salanmaldr.
5) Yeralt ilerinde, delme ve kazma srasnda alanlarn

saln koruyacak ve gvenliini salayacak yeterli ve uygun havalandrma tesisat yaplmaldr.

 6) eitli gazlarn hava ile patlayc bir karm meydana

getirebilecei yeralt ilerinde ak alevli lamba veya cihazlar kullanlmamaldr.

7) alanlar; pis su, gaz ve dumanlarn bulunduu depolara

ancak deponun iyice havalandrlp temizlendiine emin olunduktan sonra sokulmal ve alt sre boyunca depo havas denetim altnda bulundurulmaldr.

 8) Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebilecei tank veya depolar iinde yaplacak bakm ve onarm ilerinde, iilere maskeler, solunum cihazlar ile

emniyet kemerleri gibi uygun kiisel korunma donanm verilerek ve i sresince tank veya depo aznda bir gzlemci bulundurulmaldr.
9) Onarlacak depo veya tanklar, baka depo veya tanklarla balantl olduunda, balant borularnn vanalar gvenli bir ekilde kapatlmal veya bu borular sklerek balant azlar, kr tapa veya kapaklarla kapatlmaldr.

 10) Gmlekli veya ift cidarl veya kapal kaplarda s veya

kaynak ileri yaplmadan nce bunlar iyice havalandrlmal ve kaynak ilerinin yapld srece hibir ekilde oksijen verilmemelidir.
11) Yeralt ilerinde, delme ve kazma srasnda alanlarn

saln koruyacak ve gvenliini salayacak yeterli ve uygun havalandrma tesisat yaplmaldr.

 12) Kaz ilerinin yaplaca yerlerde, elektrik kablolar, gaz

borular, su yollar, kanalizasyon ve benzeri tesisatn bulunup bulunmad nceden aratrlmal ve duruma gre gereken nlemler alnmaldr.
13) Kaz srasnda, zehirli ve boucu gaz bulunduu

anlald hallerde, alanlar derhal oradan uzaklatrlmal, gaz k nlenmeli ve biriken gaz boaltlmadka kaz ilerine balanlmamaldr.

 14) Patlayc maddelerin kullanld veya serbest silisin

bulunduu yerlerde, kaz topra slatlmaldr.

15) Kaya kazlmasn gerektiren yer alt ilerinde, sulu delici

makineler kullanlmal veya tozlarn alanlarn salna zarar vermemesi iin gerekli dier nlemler alnmaldr.

 16) Elektrikle aydnlatlm yer alt iyerlerinde, akmn

kesilmesi halinde iilerin tahliye edilmelerini salamak ve ancak bu srede kullanlmak zere madenci lambalar veya fenerleri ya da benzeri uygun aydnlatma aralar bulundurulmaldr

 17) Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin retildii, ilendii veya depoland binalarda inaat,

bakm ve onarm ilerine balanmadan nce, aadaki nlemler alnmaldr: i. ksmen veya tamamen durdurulmaldr. ii. O mahalde bulunan btn parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle bunlarn bileimlerine giren dier maddeler, tehlikeli blgenin dna karlmaldr. iii. Onarlacak ksm, btn parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerin artklarndan ve bulaklarndan tamamen temizlenmelidir. iv. naat, bakm ve onarm, teknik, yetkili ve sorumlu bir elemann devaml nezareti ile salanmaldr.

 18) Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl zellikteki eitli

kimyasal maddelerin ortam havasnda bulunan miktarlar, belli ve gerekli zaman aralklar iinde llerek bu miktarlarn, kimyasal maddelerin ortam havasnda bulunmasna izin verilen ve orada alanlarn saln bozmayacak olan en ok miktardan fazla olup olmad llerek tespit edilmeli ve havalandrma tesisat yeterlilik bakmndan yetkili elemanlarca kontrol edilmelidir.

 19) Parlama ve patlama tehlikesi oluturabilen organik tozun

meydana geldii, tand, aktarld ve alld yerlerde, elektrik motor ve jeneratrleri toz geirmez-etanj tipten olmal veya devaml olarak temiz hava beslenen yaltlm hcrelerde bulundurulmaldr
20) Sonu olarak, her iyerinde dzenli aralklarla risk

deerlendirmesi yaplmal ve gerekli nlemler alnmaldr

Kapal alanlarda kullanlabilecek Emniyet ekipmanlar

 KAPALI ALANLARDA KAYNAK YAPARKEN ALINACAK

NLEMLER Kaynak ve kesme ilemleri esnasnda kaynaknn saln etkileyebilecek dumanlar, tozlar ve gazlar oluur. Kaynak, kesme ve ilgili ilemlerdeki salk ve gvenlik kurallarnda belirtildii ekilde kaynak, oluan bu zararl maddelerden kendisini korumaldr.

Bu nedenle alma alanlar, kaynak yntemine, malzemelere ve uygulama koullarna gre, zararl maddelerden arndrlm temiz hava teneffs etmeyi salayacak ekilde planlanm ve aadaki ekilde donatlm olmaldr. Kaynak duman olutuu noktadan dar atlmaldr. Teknik havalandrma salanmaldr. Normal bir havalandrma yaplmaldr. Dier havalandrma yntemleri kullanlmaldr. Yukardaki seeneklerin bir veya birka birlikte kullanlmaldr.

Kaynak blgesinin havalandrma teknikleri

 Kaynatlan Malzemenin Oluturduu Tehlikeler

Kaynak malzemeleri iin gvenlik bilgileri ieren Malzeme Gvenlik Bilgileri mevcuttur.

Bu malzeme gvenlik bilgileri aadaki maddeleri ierir. Kaynak yapmadan nce bu bilgilere dayanarak emniyet tedbirleri alnmaldr. a) Zararl bileenler,
b) Bu malzemeyi kullandnzda oluabilecek zararlar, c) lkyardm kurallar,

d) alma alan iin gereken snr deerleri,

e) Atklarn nasl bertaraf edilecei.

 Kaynak malzemesinin ierii dnda, kaynak ark ss ile

birlikte de zararl maddeler de oluabilir. Bu zararl maddeler aadaki nedenlerden oluabilir : Metalik kaplamalar,galvaniz(inko),kurun gibi, Boyalar, inko ve kurun ieren boyalar Yzey koruyucu bileikler, ya, gres gibi kirlilikler

 Kurun, kadmiyum, inko, krom ieren metalleri kaynak yaparken zel bir dikkat gsterilmelidir. nk bu elementler zararl ve zehirli maddeler oluturur. Bu, yzeyinde plastik, ya ve gres ieren malzemeler iin de dorudur.

Yzeyinde hidroklorik-asit veya hidrokarbonlu bileikler bulunan i paralar, kaynak ncesi bu bileiklerden arndrlmaldr. nk kaynak esnasnda zehirli phosgene (MAK : 0,1 ml/m3) oluumuna neden olurlar.
(Not: Phosgene (COCl2) gaz ok zehirli bir gazdr. Solunumu engeller. Kimyasal silah olarak da kullanlmtr. Oluumu: CO + Cl2 COCl2)

 Kaynak Ortamnn Havalandrlmas:

alma ortamndaki solunacak havada MAK- deerlerine

ulamamak iin doal veya teknik bir havalandrma mutlaka yaplmaldr

 Ak havada kaynak yaparken de zararl maddelerin

solunulan havaya girmediinden emin olunmaldr. Dar ve kapal alanlarda kaynak yaparken, kirli havann darya atlmas veya temiz hava ile alma alannn havalandrmas yaplmaldr.

Deiik gaz emme sistemleri

 Kapal alanlarda kaynak yaparken zehirli maddelerin

olumamas,
yanc gazlarn birikmemesi ve oksijenin azalmamas

iin duman emme sistemleri veya yapay havalandrma yntemleri kullanlmaldr.

 Duman emme veya teknik bir havalandrmann mmkn

olmad yerlerde, uygun solunum ekipmanlar kullanlmaldr. Kapal alanlarda, nitrik-oksitlerin oluumu kabul edilebilir snrlarn zerine kmasna neden olabilecek oksi-gaz kayna, alevle kesme ve stma ilemlerinde yaparken havalandrmaya zel bir dikkat sarf edilmelidir.

 Dikkat !

Yanma nedeniyle ciddi kazalara neden olaca iin kapal alanlarda oksijen kullanlarak havalandrma yaplmasna izin verilmez.

 alma alanndaki atmosfer, en az %17 oksijen ieriyorsa,

ihtiyaca gre koruma zelliine sahip filtre kullanm yararl olur. Fakat bu filtrelerin konteyner, boru hatt, tank, vagon v.b. gibi kapal alanlarda kullanlmasna izin verilmez.

 Hava Besleme alma blgesinden emilen hava, ancak zararl

maddelerden arndrldktan sonra geri beslenebilir. Eer sala zararl maddelerin konsantrasyonu, greceli MAK-deerlerinin n amazsa, geri beslenen hava zararl maddelerden yeterince arndrlm olarak kabul edilebilir.