STANBULUZMAN

Ama renme Hedefleri

Ama & renme Hedefleri

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETKENLER (FRE)

Konunun Genel Amac
Katlmclarn; yerindeki sal ve gvenlii olumsuz etkileyen fiziksel risk etmenleri hakknda bilgi sahibi olmalarn ve bu etmenlere kar alnmas gereken SG tedbirlerini renmelerini salamaktr.

renme Hedefleri
alanlarn saln olumsuz etkileyen fiziksel riskleri tanmlar FREnin ortam ve kiiye ynelik lm metotlarn sralar Ulusal ve uluslararas standartlarda msaade edilen deerleri belirtir lkemizde ve dnyada FREne maruziyetin yksek olduu i kollarn karlatrr FREnin iyerinde kontrol ve iyeri hekiminin bu konudaki grevlerini aklar

Konunun Alt Balklar

yerinde sal olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri; Grlt Titreim Termal Konfor Aydnlatma, yonize-noniyonize n Alak ve yksek basn

lgili mevzuat

STANBULUZMAN

Snav Sorular
STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / GENEL

GU Aadakilerden hangisi iyerlerinde karlalabilecek fiziksel risk etmenlerinden birisi deildir? a) Havalandrma b) Radyasyon c) Titreim d) Antropometri

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / GRLT

H GU Grlt Ynetmeliine gre yeterli snr deerini amamas gereken lmle tespit edilen ve almamas gereken haftalk maruziyet snr deeri katr? a) 100 dB (A) b) 90 db (A) c) 80 db (A) d) 87 dB (A) Grltden kaynaklanan iitme kayplar iin kanuni ykmllk sresi aadakilerden hangisidir? a) 6 gn b) 6 hafta c) 6 ay d) 6 yl Aadakilerden hangisi alanlar zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz ynde etkileyen sesler tanmn ifade eden kavramdr? a) Yksek grlt b) Edeer grlt c) Endstriyel grlt d) Ar grlt

GU

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / GRLT

H Aadakilerden hangisi grlt asndan deerlendirilecek bir iyerinde dikkate alnacak parametrelerdendir? a) iddet ve frekans b) iddet ve maruziyet sresi c) Frekans ve maruziyet sresi d) iddet, frekans ve maruziyet sresi alanlarn olas zararlardan korunmas iin nlemler ncelie gre hangi doru srada alnmaldr? a) Kiiye ynelik koruma - ortama ynelik koruma - kaynanda korunma b) Kaynanda korunma - ortama ynelik koruma - kiiye ynelik koruma c) Ortama ynelik koruma - kiiye ynelik koruma - kaynanda korunma d) Kiiye ynelik koruma - kaynanda korunma -ortama ynelik koruma Grltye kar alnacak nlemler arasnda yer alan kullanlan makinelerin grlt dzeyi dk makinelerle deitirilmesi hangi grupta deerlendirilen nlemdir? a) Ortamda alnan nlemler b) Kaynanda alnan nlemler c) Alc zerinde alnan nlemler d) Kaynakla alc arasndaki nlemler

H GU

GU

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / GRLT

Grltye bal akut iitme kayplarna neden olacak ses dzeyi katr? H a) b) c) d) 80 dB (A) 90 dB (A) 100 dB (A) 120 dB (A)

Bir iyerinde grlt dzeyi 85dB ise ILO standardna gre igrenler bu ortamda ka saat altrlmaldrlar? a) 8,5 b) 8 c) 7,5 d) 7 yerinde iide grltye bal iitme kayb grldnde iveren aadakilerden hangisini ncelikli olarak yapmak zorunda deildir? a) Mevzuat uyarnca alnan nlemleri gzden geirmek b) iyi grltye maruz kalmayaca baka bir ite grevlendirmek c) Mevzuat uyarnca yaplan risk deerlendirmesini gzden geirmek d) Derhl iiye grltye kar koruyucu malzeme salamak

STANBULUZMAN

Fiziksel Risk Etkenleri?

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

1. Grlt 2. Titreim 3. Termal Konfor a.Nem b.Scak c. Souk d.Istma e.Havalandrma 4. Aydnlatma 5. Radyasyon (yonize ve Non-iyonize Inlar) 6. Basn (Alak ve Yksek Basn)
Fiziksel riskler nelerdir? / Hangisi fiziksel risk deildir? / Fiziksel risklere baldr?

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

GU Aadakilerden hangisi iyerlerinde karlalabilecek fiziksel risk etmenlerinden birisi deildir? a) Havalandrma b) Radyasyon c) Titreim d) Antropometri

Aada yer alanlardan hangisi fiziksel etkenlerle ortaya kan meslek hastalklar arasnda yer almaz?? a) Silikozis b) Grlt sonucu iitme kayb c) yonlatrc nlarla olan hastalklar d) Titreim sonucu kemik-eklem zararlar

STANBULUZMAN

Ses Nedir?
STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SES NEDR?
TANIM

Maddesel bir ortamda (kat, sv, gaz) meydana gelen bir titreimin, ortam molekllerini (kat, sv, gaz) dalgalandrmas (skma-genleme eklinde ilerleyen) ve oluan bu dalgalanmalarn maddesel ortamda yaylarak kulaa tanmasyla (etkisiyle, arpmasyla) oluan bir duygudur, enerjidir, dalgadr.

Tanm ezberlenmeli

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

DALGA ETLER
Dalgalar genel olarak, elektromanyetik ve mekanik dalgalar olmak zere iki ana gruba ayrlr. Elektromanyetik dalgalar; yaylmak iin bir ortama ihtiya duymazlar ve bolukta da yaylabilirler. Mekanik dalgalar; enerjilerini aktarabilmek iin ortam taneciklerine ihtiya duyarlar. Bu yzden bolukta yaylamazlar. Ses dalgalar da mekanik dalgalar olduklarndan yaylmak iin maddesel bir ortama ihtiya duyarlar. Ses dalgalar tpk deniz dalgalarna benzer...

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

BOYUNA LONGTUDNAL DALGALAR (SES DALGALARI) Ortam paracklarnn, dalgann hareket dorultusuna paralel hareket etmesiyle oluup ilerleyen dalgaya boyuna dalga denir.

Ses Kayna

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

ENNE TRANSVERSE DALGALAR (ELEKTROMAGNETK DALGALAR) Ortam paracklarnn dalga hzna dik olarak hareket etmesiyle ilerleyen dalgaya enine dalga denir.

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

KOMBNE DALGALAR (SU DALGALARI) Su dalgalar enine ve boyuna dalgalarn bir kombinasyonudur. Su yzeyindeki dalga hareketi saat ynnde dairesel harekete benzer

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SNUS DALGALARI

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SESN FZKSEK ZELLKLER
BASIN

Sesin Hz-V (Sesin 1 saniyede ald yol) Frekans-F (Hertz&1/sn) (Sesin 1 saniyedeki dalga says) A Dalga Boyu- (cm) B Periyot-T (t)
(1 DB iin geen zaman)

V=fx fxT=1
S

S: Skma-Max Basn (Sins Tepe Noktas)

Genlik (iddet)

ZAMAN KONUM

G: Genleme-Min Basn (ukur Noktas)

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SESN FZKSEL ZELLKLER (SESN BASINCI VE GC)
Atmosfer Basnc

Ses basnc; sesi duyan kiinin, ses kaynana olan yaknlna-uzaklna bal olduundan, ses gcnn de hesaba katlmas gereklidir.

Bir

Ses Basnc=Ses Gc

Sinzoidal saf ses

1 Metre

Farkl sesler

Bir/Bir

Ses Basnc=Skma-Genleme
(Basn: Birim alana uygulanan kuvvet) Ses dalgalarnn skma ve gevemeler srasnda birim yzeye yapt basn, nesnel olarak llebilir.

Kulaa gelen ses basncna kulan verdii tepkinin, logaritmik hesaplanmasna dB denir.

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SESN FZKSEL ZELLKLER (SESN BASINCI VE GC)
Atmosfer

Ses Kayna

Kuvvet Kuvvet Kuvvet

Ses Basnc=Ses Gc

1 Metre
Ses basnc; sesi duyan kiinin, ses kaynana olan yaknlnauzaklna bal olduundan, ses gcnn de hesaba katlmas gereklidir.

Birim alana uygulanan kuvvet= (Ses) Basnc

Ses dalgalarnn skma ve gevemeler srasnda birim yzeye yapt basn llebilir/lldnde; llen ses ya Saf-Tek sestir ya da Farkl sestir.

STANBULUZMAN

YERLERNDEK FZKSEL RSK ETKENLER

SESN FZKSEL ZELLKLER (SESN DDET)
Birim Alandaki Ses Gc=Ses Younluu

Ses Basnc Sesin Gc/Akustik G

1 Metre

Sesin Younluk Dzeyi = Ses iddeti

(Uzakln Karesiyle Orantl)

Ses Basnc Bar (Newton/cm)

Ses Gc Watt (W)

Ses Younluu W/m

Ses iddeti dB (Bell/10)

STANBULUZMAN

SESN FZKSEL ZELLKLERNN AIKLANMASI

SESN DALGA BOYU () (cm) Arka arkaya gelen iki sins tepe noktas arasndaki toplam uzaklk. Ses dalgalar boyuna dalgalardr. Titreimle ortaya kan sktrma dalgalardr. Ses dalgalar hava veya dier maddesel ortamlarda hareket edebilir, bolukta hareket edemezler. SESN PERYODU (T) (sn) Bir dalga boyu iin geen zaman. Birim saniyedeki devir says. SESN FREKANSI (F) (1/sn & Hertz-Hz) Birim zamandaki (bir saniyedeki) dalga says. Bir dalgann boyu arttnda frekans azalr.
Subsonik sesler F<20 Hz itilebilen sesler F: 20-20000 Hz Ultrasonik sesler F>20000 Hz. nsan kula 16 Hz (infrason) ile 20.000 Hz (ultrason) arasndaki sesleri alglayabilir. Pratikte 4000 Hz zeri frekanslara rastlanmaz.

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

nsan kulann duyarl olduu sesler ka Hz arasndaki seslerdir? GU a) b) c) d) 100 - 100000 10 - 10000 20 - 20000 20 - 1000

STANBULUZMAN

SESN FZKSEL ZELLKLERNN AIKLANMASI

SESN HIZI (m/sn) Sesin hava ve su gibi deiik ortamlarda birim zamanda ald yol. Hareketin olumas iin geen zaman. Sesin hz yayld ortamn scaklna ve younluuna baldr.
20C havada hz 340 m/sn 20C sudaki hz 1410 m/sn

SES BASINCI (Bar & Newton/cm) Atmosferik basn ile skma ve genleme arasndaki basn farkna ses basnc denir. Titreen ses dalgalarnn havada oluturduu basnca ses basnc denir. itme kayb asndan en nemli parametre ses basncdr. (psacal-Pa)

SESN GC (Akustik G) (Watt - W) Ses kaynandan bir metre (1m) uzaklktaki ses basnc.

STANBULUZMAN

SESN FZKSEL ZELLKLERNN AIKLANMASI

SESN YOUNLUU (W/m) Ses gcnn, belirlenmi birim zamanda, birim alana den miktar. Ses younluu bakmndan, kaynak ile etkilenen yer arasndaki uzaklk nemlidir. itilebilen en dk ses younluuna iitme eii denir. SES YOUNLUK DZEY (Bell) Birim alandaki sesin younluk dzeyi. nsan kulana ok deiik zellikte sesler gelir. Bu seslere insan kula logaritmik tepki verir. Bunu lmek iin logaritmik bir l gelitirilmitir. Bu l birimine Bell denir. SESN DDET (dB) Sesin younluk dzeyi. itme kayplarnda en nemli faktr sesin iddetidir.**

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

GRLT NEDR?
GRLT TANIMLARI*
GRLT

Fiziksel olarak ses ile grlt arasnda bir fark yoktur.

ILO: itme kaybna yol aan, sala zararl olan veya baka tehlikeleri ortaya karan btn sesler grltdr. Gelii gzel, arzu edilmeyen, istenmeyen, rahatsz edici sestir. Endstride grlt; yerlerinde alanlarn zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz ynde etkileyen sesler olarak tanmlanabilir.

Tanmlar Ezberlenmeli / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / GRLT

GU Aadakilerden hangisi alanlar zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz ynde etkileyen sesler tanmn ifade eden kavramdr? a) Yksek grlt b) Edeer grlt c) Endstriyel grlt d) Ar grlt

STANBULUZMAN

GRLT KAYNAKLARI GRLT DZEYLER

Grlt Dzeyi (dBA)
0 (Duyma Eii)

Yer ve Konum
itme (duyma) eii

20
30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 (Ar Eii) (Zar Yrtlr)

Sessiz bir orman

Fslt ile konuma Sessiz bir oda ehirde bir bro Karlkl (normal) konuma Dikey matkap Yksek sesle konuma / Youn trafik Kuvvetlice barma / Sinema salonu Dokuma salonlar / Tekstil atlyeleri Haval eki / Aa ileri / Rock konseri Bilyeli deirmen / imek grlts / Presler / Pnmotik ek Yolcu uaklar (Yer hizmetleri) / Beikta ar Tfek patlamas Jet uaklar / Top patlamas

180
Duyma ve Ar eikleri / Grlt kaynaklar

Roket

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H
I- Aa ve tekstil ileri, II-Hava limanlarnda yaplan yer hizmetleri, III-Pnmatik matkap ve metal ekillendirme presleriyle alma Kulak koruyucular en ok yukardaki i kollarndan hangisi/hangilerinde kullanlr? a) Yalnz I b) Yalnz II c) I - II d) I - II - III

STANBULUZMAN

GRLT SINIFLANDIRMASI-SEMPTOMLAR
dB(A)
30-60 65-90

Grlt Derecesi
1. Derece 2. Derece

Oluturduu Rahatszlklar
Konforsuzluk, rahatszlk, sklma duygusu, kzgnlk, konsantrasyon ve uyku bozukluu Kalp atnn deimesi, solunum hzlanmas, beyin basncnn azalmas

90-120 120-140 >140

3. Derece 4. Derece 5. Derece

Ba ars kulakta bozukluk Kulak zarnn patlamas

STANBULUZMAN

Grlt Takibi llmesi

STANBULUZMAN

GRLT KONTROL LSTES

Makinelerin ya da grltl paralarn evresi kapatlm m ya da tmyle tecrit edilmi mi? Grlt artn nlemek iin makinelere dzenli servis veriliyor mu? Tavanda, duvarlarda ya da makine kapaklarnda ses yutucu materyal kullanlm m? Grltl tehizat ve grltl paralar daha sessiz modellerle deitiriliyor mu? Grltnn yaylmasn nlemek iin yeterli bariyer kullanlm m? Bidonlarda ve kutularda biriktirilen eyalarn d mesafesi azaltlm m? Daha sessiz makinelerde alanlar dier makinelerin oluturduu grltye kar korunuyorlar m? Grltl alanlarda alanlar uzun sre grltye maruz kalmamalar iin rotasyona yaplyor mu? Grlt dzeyinin 85dB ya da daha yksek olduu yerlerde kulaklk/kulak tkac kullanlyor mu?

STANBULUZMAN

GRLT LME ALET

DOZMETRE
Bir iyerinde, grlt dzeyi lmeleri, grlt lme cihazlar ile yaplr. Grlt lme cihazlar, anlk grlt lme cihazlar, ortam dozimetreleri ve kiisel dozimetreler eklinde dzenlenmitir.

STANBULUZMAN

GRLT LME ALET DOZMETRE

GRLT LM
Ses lme cihazlarnda A, B, C ve Lineer lme konumlar vardr. 1. Bunlardan (A) skalas insan kulann duyma erisine gre kalibre edilmitir. Bir baka ifade ile (A) skalasndaki lme, insan kulann duyduu deerdir. 2. B skalas, telefon irketleri tarafndan kullanlan, 3. C skalas tm seslerin lmesinde kullanlan bir skaladr, 4. Lineer skala frekans analizi yaplmak istendiinde kullanlr. Desibel telefonun mucidi Alexander Graham BELLden gelir

STANBULUZMAN

GRLT LME ALET DOZMETRE

*A skalasndaki lme, insan kulann duyduu deerdir. B skalas, telefon irketleri tarafndan kullanlan, C skalas ise tm seslerin lmesinde kullanlan bir skaladr.+

STANBULUZMAN

AYNI 2 GRLT KAYNAININ GRLT LM

AYNI K GRLT KAYNAININ BULUNDUU ORTAMLARDA
BRNC SES KAYNAI (dB) KNC SES KAYNAI (dB) TOPLAM SES DZEY (dB)

1 2 3 4 5 6 7 8 10 12 100 200

1 2 3 4 5 6 7 8 10 12 100 200

3 5 6 7 8 9 10 11 13 15 103 203

Toplam Grlt Dzeyi = Birinci Ses Kayna + 3 STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H Her biri ayr ayr 90 dB grltye neden olan iki makine ayn alma ortamnda birlikte altrldklarnda ka dB grltye neden olurlar? a) 180 b) 93 c) 88 d) 73

STANBULUZMAN

FARKLI 2 GRLT KAYNAININ GRLT LM

FARKLI K GRLT KAYNAININ BULUNDUU ORTAMLARDA
SES DZEYLER ARASINDAK FARK (dB) YKSEK DZEYDEK SESE EKLENECEK MKTAR (dB)

0 2 3 4 5 6 7 8 10 12 14 16

3.0 2.6 1.8 1.5 1.2 1.0 0.9 0.8 0.4 0.3 0.2 0.1

Fark = Yksek Ses Kayna Dk Ses Kayna (Farka Karlk Gelen + Yksek Ses) STANBULUZMAN

Grltnn Zararlar
STANBULUZMAN

GRLTNN NSAN ZERNE ETKLER

FZYOLOJK ETKLER
1. Geici veya srekli iitme bozukluklar (kayplar), 2. Kan basncnn artmas, dolam bozukluklar, 3. Solunumda hzlanma, 4. Kalp atlarnda yavalama ve ani refleksler. Not: Endstride, meslek hastalklarnn %10'u, grlt sonucu meydana gelen iitme kayplardr. 1. 2. 3. 4.

PSKOLOJK ETKLER
Davran bozukluklar, Ar sinirlilik-tepkiler, Honutsuzluk, tedirginlik, Stresler. 1. 2. 3. 4.

PERFORMANS ETKLER
veriminin dmesi, Konsantrasyon bozukluu, Hareketlerin yavalamas, Dinlenmenin bozulmas,

STANBULUZMAN

itme Kaybn Etkileyen Faktrler?

STANBULUZMAN

GRLTYE BALI TME KAYBI NEDENLER

TME KAYBINI ETKLEYEN FAKTRLER*
1.Grlty Meydana Getiren 2.Grlty Meydana Getiren 3.Grltden Etkilenme 4.Grltye Maruz Kalan
5.Grltye Maruz Kalan Kiinin 6.Grltye Maruz Kalan Kiinin

: Sesin Frekans : Sesin iddeti : (Maruziyet) Sresi : Kiinin Ya

: Kiisel Duyarl (!) : Cinsiyeti (!)

Etkileyen faktrler nelerdir

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H Aadakilerden hangisi grlt asndan deerlendirilecek bir iyerinde dikkate alnacak parametrelerdendir? a) iddet ve frekans b) iddet ve maruziyet sresi c) Frekans ve maruziyet sresi d) iddet, frekans ve maruziyet sresi

STANBULUZMAN

FREKANSA GRE TME KAYBI

YKSEK FREKANS (NCE-TZ SES)
BASIN

DK FREKANS (KALIN-PES SES)

BASIN

ZAMAN

ZAMAN

7 Dalga/Saniye

2 Dalga/Saniye

Ayn srede daha ok dalga reten sesin frekans daha yksektir. Kulamz iin yksek frekansl (ince-tiz) sesler, alak frekansl (kaln-pes) seslerden daha zararldr.

Ayn srede daha az dalga reten sesin frekans daha dktr.

DPNOT
Kedi, ayya gre daha yksek frekansl ses retir ve insan kula iin daha tehlikelidir.

STANBULUZMAN

GENLE (DDETE) GRE TME KAYBI

YKSEK GENLKL (DDETL) SES
BASIN

DK GENLKL (ALAK) SES

BASIN

ZAMAN

ZAMAN

Genlii derin olan ses, iddetlidir. Kulamz iin yksek iddetli sesler, dk iddetli seslerden daha zararldr.

Genlii dk olan ses, alak sestir.

DPNOT
Uak, arabaya gre daha iddetli ses retir ve kulak iin daha tehlikelidir.

STANBULUZMAN

MARUZYET SRESNE GRE TME KAYBI

dB

Yl
Maruziyet sresi arttka iitme kayb da artar
STANBULUZMAN

YAA GRE TME KAYBI

YA-TME KAYBI
Ya ilerledike fizyolojik iitme kayb grlr. Odyometrik lmlerde 40 yandan sonraki her ya iin 0,5 dB dme fizyolojik olarak hesaplanr.

STANBULUZMAN

KSEL DUYARLILIA GRE TME KAYBI

RTMK SES
GRLTL SES

Ritmik seslerin dalgalar yumuaktr.

Grltde seslerin dalgalar keskindir.

SORU

Kulak iin hangi ses daha tehlikelidir?

STANBULUZMAN

KSEL DUYARLILIA GRE TME KAYBI

GRLTYE BALI TME KAYBI** Grlt byk oranda kiiden kiiye farkllk gsterir. Farkllk gstermeyen en nemli etkisi ise iitme kayb zerine olan etkisidir. kulak hasarn ortaya karan; sesin mzikal kalitesi veya kayna deil, i kulaa gelen enerjidir. Yani i kulaa ayn iddette erien gzel bir melodi ya da makine grlts gibi herhangi bir tr enerji kayna eit derecede hasar yapar.
Kiisel duyarllk asndan insanlarn %20 ar duyarldr.

STANBULUZMAN

itme Kayb zlemi ve Tans

STANBULUZMAN

TME SALII KAYIT ZLEM FORMU

SORULAR
itme azalmas hissediyor musunuz? itme kayb olan yaknnz var m? Daha nce grltl bir ortamda altnz m? Ba dnmeniz veya denge probleminiz var m? Kulaklarnzda nlama ya da uultu var m? Kulaklarnzda ar buon (kulak kiri) oldu mu? Kulak arnz veya akntnz oldu mu? Ateli silah kullandnz m?

Ar kafa travmas geirdiniz mi?

Dzenli/uzun sreli kullandnz ila (ototoksik) var m? Grltl hobileriniz var m? Havaalan, demiryolu ya da otoyol yaknnda m oturuyorsunuz? Kulak ameliyat ya da ar kulak enfeksiyonu geirdiniz mi? Kulak zarnz delik mi? alrken kiisel koruyucu ekipman kullanyor musunuz? Size gre iitme seviyeniz normal mi?

STANBULUZMAN

TME SALII FZK MUAYENE FORMU

FZK MUAYENE BULGULARI
D kulak yolu veya kulak kepesinde enfeksiyon var m? Timpanik membran grlebiliyor mu? Timpanik membranlar normal mi? Malleus belirgin mi? D kulak yolunda buon var m?

STANBULUZMAN

GRLTYE BALI TME KAYBI KESN TANISI

ODYOMETR Odyometreler, kalibre edilmi saf ses reten, konuma ve eitli maskeleme sesleri kartan, bir uygulayc tarafndan maniple edilen (mikrofonlu, kulaklkl ve kemik yolu iin vibratrl) cihazlardr. Subjektif bir yntemdir. Elde edilen grafie ise odyogram denir.

STANBULUZMAN

ODYOMETRDE KULLANILAN SAF SESLER

ODO SESLER FREKANSLAR -Hertz
125 250 500 1000 2000 3000 4000 6000 8000
STANBULUZMAN

ODYOMETRK TESTLERDE MAX KORUMA

ODYOMETR 1-e balamadan nce, 2-Grltl alanda almaya balamadan nce, 3-Farkl alanda almaya balad zaman, 4-ten ayrlrken (?),

STANBULUZMAN

Akut-Kronik itme Kayb

STANBULUZMAN

AKUT-KRONK TME KAYIPLARI

AIKLAMALAR nsan kula, sesleri zellikle dk ve yksek frekanslarda belli kayplarla duyar.
Gnlk konuma frekans 500-2000 Hz araldr.

itme kayplarnda ilk etkilenen frekans aral 4000-4500 Hz araldr.

Frekanslar: 20-125-250-500-1000-2000-3000-4000-8000-10000-20000
Konuma Aral lk itme Kayp

STANBULUZMAN

AKUT-KRONK TME KAYIPLARI

AKUT TME KAYBI Grltye akut bir ekilde maruz kalma sonucunda oluan iitme kaybna Akustik Travma denilmektedir.
Akustik travma 120dBAden daha yksek iddet dzeyindeki sese, ksa bir sre iinde maruz kalma sonucunda meydana gelir. rnek; Top mermisinin patlamas Tfein patlamas Dinamit patlatma
Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

Grltye bal akut iitme kayplarna neden olacak ses dzeyi katr? H a) b) c) d) 80 dB (A) 90 dB (A) 100 dB (A) 120 dB (A)

STANBULUZMAN

AKUT-KRONK TME KAYIPLARI

KRONK TME KAYBI Grltye kronik bir ekilde maruz kalma sunucunda oluan iitme kaybna;
Grltye Bal itme Kayb GBK denir. Grltye bal iitme kayb (GBK) 90dBA zerindeki grltye uzun sre (kronik) maruz kalma sonucunda ortaya kar.

Direkt tanmlar / Metinden tanmlar

STANBULUZMAN

AKUT-KRONK TME KAYIPLARI

KRONK TME KAYBI Grltye bal iitme kayplarnda odyogramda erken dnemde tipik olarak her iki kulakta da sadece 4000Hzi tutan entik tarz hafif bir SNK saptanr ve balangta bu dzeyin alt ve st frekanslardaki iitme eikleri genellikle normaldir.

STANBULUZMAN

ETKLENEN FREKANS ARALII (92 dBA)

10 0 -10 -20 -30 -40 -50
11~20 6~10 1. yl

1~5

-60 -70
250 500 1000 2000 4000 7000

21~30 30~

8000

STANBULUZMAN

AKUT-KRONK TME KAYIPLARI

KRONK TME KAYBI - SNK (ALGI) VE TK (LETM) Sensorinral tip iitme kayplarna SNK denir. Koklea, 8. kafa ifti veya santral balantlar ile ilgili patolojiler nedeniyle olur.
letim tipi iitme kaybna TK denir. Kulak zar, orta kulak, kemikikler ve staki borusu ile ilgili patolojilerde grlr. Ses iddeti, d ve orta kulaktan geerken bir kayba urar ve i kulaa aynen iletilmez.

STANBULUZMAN

Grltden Korunma Yollar

STANBULUZMAN

GRLTDEN KORUNMA YOLLARI

GRLTDEN KORUNMADA AMA
Ar ve tehlikeli ilerin yapld iyerlerinde 95 dier iyerlerinde ise 80 desibelden az olmasn salamak ve iilerin etkilenmesini nlemek olmaldr.

STANBULUZMAN

MARUZYET SINIR VE ETKN DEERLER*

Maruziyet
En Yksek Maruziyet Snr Deeri En Yksek Maruziyet Etkin Deeri En Dk Maruziyet Etkin Deeri

alma Sresi
: LEX, 8h=87dB(A) Ppeak=200Pa : LEX, 8h=85dB(A) Ppeak=140Pa : LEX, 8h=80dB(A) Ppeak=112Pa

AIKLAMA
Hibir koulda almayacak (nlem) Kulak koruyucular kullanlacak Kulak koruyucular hazr bulunduracak : 87 : 85 : 80

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H GU Grlt Ynetmeliine gre yeterli snr deerini amamas gereken lmle tespit edilen ve almamas gereken haftalk maruziyet snr deeri katr? a) 100 dB (A) b) 90 db (A) c) 80 db (A) d) 87 dB (A)

STANBULUZMAN

GRLTDEN KORUNMA YOLLARI TEKNK

KAYNAKTA
ALINMASI GEREKEN NLEMLER Makinenin Deitirilmesi;
Kullanlan makinelerin, grlt dzeyi dk makineler ile deitirilmesi

ORTAMDA

KDE

ALINMASI GEREKEN NLEMLER ALINMASI GEREKEN NLEMLER Ses Emici Malzeme;

Makinelerin yerletirildii zeminde, grltye ve titreime kar nlemlerin alnmas, sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplanmas

Sessiz Blme ine Alma;

Grltye maruz kalan kiinin, sese kar iyi izole edilmi bir blme iine alnmas

lemin Deitirilmesi;
Grlt dzeyi yksek olarak yaplan ilemin, daha az grlt gerektiren ilemle deitirilmesi

Maruziyet Sresini Azaltma;

Grltl ortamdaki alma sresinin ksaltlmas

Araya Engel Koyma;

Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna grlty nleyici engel koymak

KKD Kullanma;
Grltye kar etkin kiisel koruyucu kullanmak

Ayr Blmeye Alnmas;

Grlt kaynann ayr bir blmeye alnmas

Mesafeyi Artrma;
Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasndaki mesafeyi artrmak

Tanmlar ve sralama ezberlenmeli / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H GU alanlarn olas zararlardan korunmas iin nlemler ncelie gre hangi doru srada alnmaldr? a) Kiiye ynelik koruma - ortama ynelik koruma - kaynanda korunma b) Kaynanda korunma - ortama ynelik koruma - kiiye ynelik koruma c) Ortama ynelik koruma - kiiye ynelik koruma - kaynanda korunma d) Kiiye ynelik koruma - kaynanda korunma -ortama ynelik koruma Grltye kar alnacak nlemler arasnda yer alan kullanlan makinelerin grlt dzeyi dk makinelerle deitirilmesi hangi grupta deerlendirilen nlemdir? a) Ortamda alnan nlemler b) Kaynanda alnan nlemler c) Alc zerinde alnan nlemler d) Kaynakla alc arasndaki nlemler Aadakilerden hangisi risklerin kontrolnde ncelikli yaklam deildir? a) Kiisel korunma b) Yaltm ve izolasyon c) Riskin ortadan kaldrlmas d) Daha dk riskli olan durumun seimi (Genel-ortak soru)

GU

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H yerindeki tehlikelerden korunmak ynnden en etkili yntem aadakilerden hangisidir? a) Periyodik muayene b) Kiisel koruyucular c) e giri muayenesi d) Kaynakta kontrol Aadakilerden hangisi alanlarn i kazalarna kar i sal ve gvenlii kapsamnda korunabilmesi iin temel "Koruma nlemleri"nden birisi olarak kabul edilemez?
a) b) Kaynanda koruma nlemleri: gvenliini tehdit eden tehlikeli unsurlar tespit edilip bu unsurlar gvenli olanlar ile kaynanda deitirilir Malzemeye ynelik koruma nlemleri: sal ve gvenliini tehdit eden malzemeler tespit edilir ve bu malzemeler olabildiince i sal ve gvenliini tehdit etmeyen malzemeler ile deitirilir. Kiiye ynelik koruma nlemleri: alma ortamndaki tehlikeli unsurlarn yok edilmemesi veya azaltlamamas durumunda alanlarn korunmas iin onlara kiisel koruyucu donanmlar verilir Ortama ynelik koruma nlemleri: alma ortamnda i sal ve gvenliini tehdit eden tehlikeli unsurlar tespit edilip, ya bu unsurlar veya etkileri ortadan kaldrlr veya azaltlr, ya da tehlikeli unsurlarn bulunduu bu ortam salkl ortamdan tecrit edilir ve bu ortama giri ve klar kstlanr

H
c)

d)

STANBULUZMAN

DZELTLM GRLT MARUZYET DZEYLER

MAKSMUM GRLT DZEY (dBA) MAKSMUM MARUZYET DZEY (OSHA - ILO) MAKSMUM MARUZYET SRES (GR.KONT. YN.)

80
85 90 95 100 105 110 115

16
8 / 7,5 4 2 1 1/2 1/4 1/8

8 4 2

1
1/4

Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7,5 Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik 15.04.2004/25434 Madde-4 OSHA (AB Sal Gvenlii Ajans) (Saat/Gn)*

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H Bir iyerinde grlt dzeyi 85dB ise ILO standardna gre igrenler bu ortamda ka saat altrlmaldrlar? a) 8,5 b) 8 c) 7,5 d) 7

STANBULUZMAN

GRLTDEN KORUNMA YOLLARI TIBB

TIBB 1
Grltl ilerde alacaklarn ie girilerinde odyogramlar alnmal ve salkl olanlar altrlmal, Grltl ilerde alanlarn, her 6 ayda bir odyogramlar alnmal ve iitme kayb grlenlerde gerekli tedbirler alnmal, kazalarnn nlenmesinde kesin denilebilecek yeterli nlem alnabiliniyorsa, grltl ilerde doutan sar ve dilsizlerin altrlmas dnlebilir,

STANBULUZMAN

GRLTDEN KORUNMA YOLLARI TIBB

TIBB 2
Pamuk Parafinli pamuk Kulak tkac Kulaklk : 5 - 16 dB : 20 - 35 dB : 20 - 45 dB : 12 - 48 dB

Kiiye zel kulaklklar

STANBULUZMAN

KULAK TIKACI ADAPTASYON PROGRAMI

Gnleri 1. Gn 2. Gn 3. Gn 4. Gn 5. Gn Sabah Saat 1 Saat 2 Saat 3 Saat Tam Gn leden Sonra Saat 1 Saat 2 Saat 3 Saat Tam Gn

STANBULUZMAN

itme Kaybnda Yaklam&Tedavisi

STANBULUZMAN

GRLTYE BALI TME KAYBINDA YAKLAIM

VEREN SORUMLULUKLARI
i, hekim veya uygun nitelikli dier bir kii tarafndan kendisi ile ilgili sonular hakknda bilgilendirilmeli, Maruziyet sonlandrlmal (i deitirme), Yaplan risk deerlendirmesi gzden geirilmeli, Riskleri nlemek veya azaltmak iin alnan nlemler gzden geirilmeli, Benzer biimde maruz kalan iilerin salk durumunun gzden geirilmesi iin de dzenli bir salk gzetimi uygulanmal, sal uzmanlar veya dier uygun nitelikli kiilerin veya yetkili makamn nerileri dikkate alnmal,

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H yerinde iide grltye bal iitme kayb grldnde iveren aadakilerden hangisini ncelikli olarak yapmak zorunda deildir? a) Mevzuat uyarnca alnan nlemleri gzden geirmek b) iyi grltye maruz kalmayaca baka bir ite grevlendirmek c) Mevzuat uyarnca yaplan risk deerlendirmesini gzden geirmek d) Derhl iiye grltye kar koruyucu malzeme salamak

STANBULUZMAN

GRLTYE BALI TME KAYBI TEDAVS

dBA
10 20 26 30 35 40 0 6 14 21

Sarlk %

itme Kayb Derecesi

itme Kayb Tedavisi

ok Hafif

21-35

Herhangi Bir Tedaviye Gerek Yok.

Sadece zel Durumlarda itme Cihaz Kullanlr.

45
50 55 60 70

29
36 44 52 67

Hafif Orta Orta leri leri

36-45 46-55 56-70 71-90

itme Cihaz Kullanmas Gerekir.

80
90 92 100 110 120

82
97 100

ok leri

>91

itme Cihaz Kullanlmas Gerekir. Konuma ve Dudak Okuma Eitimleri Gerekir.

Frekans

125

250

500

1000

2000

4000

8.000

Konuma Frekans Aral

STANBULUZMAN

Mevzuat
STANBULUZMAN

MEVZUAT
Sosyal Sigorta Salk lemleri Tz Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesi iin grltl ite en az iki yl, grlt iddeti srekli olarak 85dBlin stnde olan ilerde en az 30 gn allm olmak gereklidir denilmektedir.
Grlt iin ykmlk sresi 6 ay olarak belirtilmitir.

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H Grltden kaynaklanan iitme kayplar iin kanuni ykmllk sresi aadakilerden hangisidir? a) 6 gn b) 6 hafta c) 6 ay d) 6 yl

STANBULUZMAN

MEVZUAT
Ynetmelik
Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedibuuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik 15.04.2004/25434

Madde:4-u iler grlt dzeyi 85 dB(A)y aan ilerde gnde ancak yedi buuk saat altrlabilir. Fazla altrmak yasaktr.

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

TTREM-VBRASYON KAVRAMI
TTREM-VBRASYON
TANIM

Mekanik bir sistemdeki salnm hareketlerini tanmlayan bir terimdir.

Bir baka ifade ile potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dnmesi olayna titreim (vibrasyon) denir. Titreimin zelliini, frekans, iddeti ve yn belirler.

STANBULUZMAN

YERNDE TTREMN OLUMASI

Ara, gere ve makinelerin, alrken oluturduklar salnm hareketleri sonucu meydana gelir. almakta olan ve iyi dengelenmemi ara ve gereler genellikle titreim olutururlar.

STANBULUZMAN

TTREMN ETKLERN BELRLEYEN FAKTRLER

FAKTRLER
Tm vcudun veya el ve kollarn titreime maruziyeti sonucunda oluan etki;
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Titreimin frekansna, Titreimin iddetine, Titreimin ynne, Titreime maruz kalnan sreye, Titreime maruz kalan kiinin yana, Titreime maruz kalan kiinin cinsiyetine Titreime maruz kalan kiinin kiisel duyarllna Titreime maruz kalan kiinin genel salk durumuna Titreimin uyguland blgeye byklne .baldr.

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

GU
I-Titreimin bedene etki noktasn, II-vme ve frekansn, III-Etki sresi ve rezonans Mekanik titreimlerin etkisini deerlendirmek iin yukardakilerden hangilerinin bilinmesi gerekir? a) I - II b) II - III c) I - III d) I - II - III

STANBULUZMAN

TTREMN ETKLERN BELRLEYEN FAKTRLER

FAKTRLER
Tm vcudun veya el ve kollarn titreime maruziyeti sonucunda oluan etki; 1.Titreimin frekansna, 2.Titreimin iddetine, 3.Titreimin ynne, 4.Titreime maruz kalnan sreye, 5.Titreimin uyguland blgeye-byklne, 6.Titreime maruz kalan kiinin yana, cinsiyetine ve kiisel duyarll ile genel salk durumuna baldr.

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

TTREMN NSAN ZERNE ETKLER

EL KOLTTREM EL-KOL TTREM
nsanda el-kol sistemine aktarldnda, iilerin salk ve gvenlii iin risk oluturan ve zellikle de; damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna yol aan mekanik titreimi ifade eder.

TM VCUT TTREM VUCT

Vcudun tmne aktarldnda, iilerin salk ve gvenlii iin risk oluturan, zellikle de, bel blgesinde rahatszlk ve omurgada travmaya yol aan mekanik titreimi ifade eder.

STANBULUZMAN

EL-KOL TTREM KAYNAKLARI

Ta krma ilerinde kullanlan makineler

Kmr ve madencilikte kullanlan pnmatik ekiler

Ormanclkta kullanlan tanabilir testereler

Parlatma ve rendelemede kullanlan makineleri

STANBULUZMAN

EL-KOL TTREMNDE MARUZYET

EL-KOL TTREM-VBRASYONU* El-Kol titreiminde 1-1000 Hz frekanslar hissedilir.
8 Saatlik alma sresi iin titreimin gnlk Maruziyet snr deeri 5 m/s Maruziyet etkin deeri 2,5 m/s

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H El kol titreimi iin sekiz saatlik alma sresinde gnlk maruziyet snr ve etkin deerleri aadakilerden hangisinde verilmitir? a) 1,15 m/s 0,5 m/s b) 5,00 m/s 2,5 m/s c) 2,00 m/s 1,0 m/s d) 1,80 m/s 0,9 m/s

STANBULUZMAN

TM VCUT TTREM KAYNAKLARI

Traktr ve kamyon benzeri aralar Kmr ve madencilikte kullanlan pnmatik ekiler

elik konstrksiyonlu yaplarda titreime sebep olan makineler

Yol yapm, bakm ve onarm makineleri

STANBULUZMAN

BTN VUCT TTREMNDE MARUZYET

BTN VCUT TTREM-VBRASYONU* Tm vcut titreiminde 1-80 Hz frekanslar hissedilir.
8 Saatlik alma sresi iin titreimin gnlk Maruziyet snr deeri 1,15 m/s Maruziyet etkin deeri 0,5 m/s

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

GU
Btn vcut titreimi iin sekiz saatlik sre boyunca gnlk maruziyet snr ve etkin deerleri aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? a) Snr deer: 1,15 m/s Etkin deer: 0,5 m/s b) Snr deer: 5 m/s Etkin deer: 2,5 m/s c) Snr deer: 2,15 m/s Etkin deer: 1,5 m/s d) Snr deer: 1,15 m/s Etkin deer: 2,5 m/s

STANBULUZMAN

Titreimin Vcuda Etkileri

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

TTREM-VBRASYON 1. 2. 3. 4. Fiziksel ve Biyomekanik Psikolojik (Sensoryel) Fizyolojik Patolojik

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

SEMPTOMLAR (Balangta Yksek, Sonra Normal)
1. 2. 3. 4. 5. 6. Vcutta baz doku yaplarnn deformasyonuna, Solunum hznn artmasna, Oksijen ve enerji harcamasnn artmasna, Performansta gerilemeye, Sbjektif alglamada bozulmaya, Kalp atm saysnn artmasna, (5 Hz frekansl titreime maruz kalanlarn %50inden fazlasnda HT), 7. MSS hcre fonksiyonlarnda aksamaya neden olur, 8. Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda azalma,

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

VCUT HAREKET HALNDE KEN Titreim; 1. Duyu organlarnda, 2. Kas, ba ve eklemlerde, 3. kulak denge organnda, 4. Deride kl dibi ve deri alt dokularda, 5. Klcal damarlarda,
zararl ve kalc etkiler yapar.

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

OK DK FREKANSLARDA (<2 Hz) SEMPTOMLAR At, otomobil, uak, gemi gibi aralarla seyahat srasnda merkezi sinir sistemi ikayetleri meydana gelebilir.
Bulant, kusma, souk ter olabilir. Seyahat bitince belirtiler belli bir sre sonra ortadan kalkar.

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

DK FREKANSLARDA (2-30 Hz) SEMPTOMLAR
Klinik belirtiler genel olarak titreimli el aleti kullanan iilerde, elde dolam bozukluklar, hipersensitivite ve daha sonra uyuukluk eklinde olur. Titreimle birlikte, 8-10 derece sya ksa sre maruziyette parmaklarda ve avu iinde beyazlama, Beyaz el - l el - Anjionrotik Bozukluk olur. Titreime maruziyet srerse omuz balarnda ar, yorgunluk, soua kar hassasiyet olabilir. n kol ve omuz kaslarnda arlar grlebilir.

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

TTREMN VCUDA ETKLER

YKSEK FREKANSLARDA (>30 Hz) SEMPTOMLAR
1. 2. 3. 4. 5. 6. Srt ve bel arlar (Vertebralarda artrozik deiim), Dirsekte kemik eklem zararlar, El bilek kemikleri zararlar (Ar, g kayb, ), Vazomotor bozukluklar (parmaklarda iskemi), Parmaklarda trofik bozukluklar (10.000-50.000 Hz) Disk kaymas (tm vcut titreimine bal)

STANBULUZMAN

Titreimde Tan Yntemi

STANBULUZMAN

TTREMN LLMES
LM i sal bakmndan nemli olan titreim, frekans bantlarna ayrlarak vibrasyon detektr ile llr.
Frekans (Oktav ) Bantlar (Hz); 1-2, 4-8-16, 31.5-125-250-1.000-2.000-4.000, 8.000

Tanmlardan biri soruluyor / Metin verilip hangi tanm olduu soruluyor

STANBULUZMAN

TTREM LM YNTEM 1
LM YNTEM
Titreim lmlerinde, titreim dzgn ise; etkin deer (m/sn) cinsinden oktav bantlar ile llr, Titreim, insan vcudunun titreimle temasta olduu noktalardan llr, Lokal titreimde lm, elle tutulan veya aletin alan ksm zerinden, tm vcut titreiminde oturulan veya ayakta durulan noktalardan llr, Titreim, vcuda yayld nokta veya blgeye en yakn yerden llr. Eer iletim esnasnda bir engel veya dier faktrler etkili ise bunlar lm esnasnda gz nnde bulundurulur,

STANBULUZMAN

TTREM LM YNTEM - 2
LM YNTEM
Her titreim kayna iin bir lm kart tutulmal, belirtilen veriler ve deerler bu karta ilenmeli,
lm yaplan noktalar ve alnan deerlerin tm, kayt altna alnmal,

Titreim lm kart yetkililerin her istediinde gsterilmek zere hazr bulundurulmal,

Titreim lm sonularna, istemeleri halinde ii ve/veya temsilcileri tarafndan ulalabilir olmaldr.

STANBULUZMAN

TTREM LM YNTEM - 3
KEMK-EKLEM VE ANJONROTK
Kemik-eklem iin; Radyolojik nceleme Anjionrotik Bozukluklar iin; Termometre aracl ile parman dorsal yznde cilt scakl lm (vardiya sonunda, balangtan 5-6 derce fazla olmal), Balanarak 2 dakika dolam durdurulmu parman tekrar snmas iin 75 saniyeden fazla zaman gemeli, Parmak pletismografisinden yararlanlabilir,

STANBULUZMAN

Titreimden Korunma Yollar

STANBULUZMAN

TTREMDEN KORUNMA YOLLARI

Maruziyet sresi ve iddetinin snrlandrlmas Maruziyet sresi ve iddetinin snrlandrlmas Maruz kalan iiyi souktan ve nemden koruma Maruziyeti Azaltc Yntemler Yeterli alma srelerini kapsayan uygun alma program yerinin ve alma yerlerinin tasarm ve dzeni Bilgi, eitim ve talimat verilmesi Uygun bakm programlar

Ergonomik tasarm ve uygun i ekipman seimi

Btn vcut titreimini azaltacak oturma yerleri ve el-kol titreimini azaltacak el tutma yerleri vb.

STANBULUZMAN

TTREMDEN KORUNMA
1

Uygun alma Program

4 5

Bilgi, Eitim, Talimat

Kiileri Souk ve Nemden Koruma

Titreimden Korunma
2 3

Uygun Bakm

alma Yeri Tasarm-Dzeni

6

Maruziyet Sre ve iddetini Azaltmak

STANBULUZMAN

Mevzuat
STANBULUZMAN

YASAL MEVZUAT
i Sal ve Gvenlii Tz / Madde-79
Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, ie alnrken, genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle, kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastal veya arzas olanlar, bu ilere alnmayacaktr.

Titreim yapan aletlerle alacak iilerin, periyodik olarak, salk muayeneleri yaplacak, kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastal veya arzas grlenler, altklar ilerden ayrlacak, kontrol ve tedavi altna alnacaktr.

STANBULUZMAN

YASAL MEVZUAT
MEVZUAT Titreim sonucu kemik-eklem zararlar ve anijionrotik bozukluklar olarak, Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tzne ekli listede belirtilmitir.
SGK yllk istatistiklerinde, titreimden ileri gelen meslek hastalklarna rastlanlmamaktadr. Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllk sresi 2 yldr.

STANBULUZMAN

YASAL MEVZUAT
Ynetmeliklerdeki Ortak Ykmllkler 1. 2. 3. 4. 5. Salk Gzetimi, alanlarn Bilgilendirilmesi, alanlarn Eitimi, Risklerin Deerlendirilmesi, alanlarn Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas,

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

TERMAL ISIL KONFOR

TERMAL KONFOR Bir iyerinde termal konfor denilince; O iyerinin hava scakl, nem younluu, hava akm hz ve radyant ss akla gelmelidir.
Genel olarak bir iyerinde alanlarn byk ounluunun scaklk, nem, hava akm gibi iklim koullar asndan, gerek bedensel, gerekse zihinsel faaliyetlerini srdrrken belirli bir rahatlk iinde bulunmalarna termal konfor denir.

STANBULUZMAN

Hava Scakl
STANBULUZMAN

ORTAM ISISININ VCUT ZERNE ETKLER

ORTAM ISISININ ETKLER

Uyku ve oturma halinde : 63-100 Kcal/Saat, Hafif ilerde (Oturma, hafif el ve ayakta almas) : 100-200 Kcal/Saat, Orta ar ilerde (Oturarak ar el ve ayak hareketi) : 200-350 Kcal/Saat, Ar ilerde (Ar bir malzemeyi tamak veya itmek) : 350-500 Kcal/Saat,

Yksek scakln sebep olduu rahatszlklar: Vcut scaklk reglasyonunun bozulmas ile, vcut scaklnn 41 dereceye kadar ulamas sonucu, s arpmas olur, Ar terleme nedeni ile kaslarda ani kaslmalar eklinde s kramplar olur, Ar ykleme sonucu tansiyon dklne, ba dnmesine yol aan s yorgunluklar olur, Ayrca, yksek scaklk kantl krmz lekeler eklinde deri bozukluklarna, moral bozukluklarna, konsantrasyon bozukluklarna ve ar duyarllk ile endieye sebep olabilir.

STANBULUZMAN

VCUT ISISI
VCUT ISISI (DERECE - C)

Oral Is : 36,80,4 (36,4-37,2) Rektal Is : Oral Is+0,6 0,5 derecelik art-azallar patolojik kabul edilir.
Hipotermi Normotermi Ate Hipertermi : <34 : 36-38 : 38-40 : 42-44

H=M+R+C+E+D

STANBULUZMAN

VCUT ISISI ORTAM ISISI LKS

VCUT ISISI ORTAM ISISI
H: Vcudun s ykdr. Eer, H pozitif ise, s kazanc, negatif ise s kayb meydana gelir. H sfr ise vcudun s dengesi sabit kalr. M: Metabolik sdr. Vcudun bazal ve fiziksel almas srasnda aa kar. M vcudun s ykn pozitif ynde etkiler.

STANBULUZMAN

VCUT ISISI ORTAM ISISI LKS

VCUT ISISI ORTAM ISISI
R: Radyant enerjidir. nsan; radyant enerji kayna olarak souk ortamlarda s yayabilir veya scak ortamlarda s kazanabilir. R vcudun s ykn pozitif veya negatif olarak etkiler. C: Konvektif s ykdr. Is enerjisinin hava moleklleri ile tanmas sonucunda meydana gelir. Ortam scakl cilt scaklndan fazla ise cilt scakl artacak, tersi ise cilt scakl decektir. C vcudun s ykn pozitif veya negatif olarak etkiler.

STANBULUZMAN

VCUT ISISI ORTAM ISISI LKS

VCUT ISISI ORTAM ISISI E: Buharlama (terleme) yoluyla vcuttan atlan sdr. Her zaman vcudun s ykn negatif olarak etkiler ve s kayb salar.
D: Vcudun herhangi bir madde ile direkt temas sonucunda s kazanmas veya kaybetmesidir. D vcudun s ykn pozitif veya negatif olarak etkiler.

STANBULUZMAN

VCUT ISISI H=M+R+C+E+D

H
(Vcut Iss Yk)

M
(Metabolik Is)

R
(Radyant Is)

C
(Convektif Is)

E
(Buharlama Iss)

D
(Temas Iss)

(+) (N) (-)

(+)

(+) (-)

(+) (-)

(-)

(+) (-)

STANBULUZMAN

Nem
STANBULUZMAN

NEM
NEM
Havada belli bir miktarda nem bulunur. Havadaki nem miktar mutlak ve bal nem olarak ifade edilir.

1. Mutlak nem; birim havadaki su buhar miktardr. 2. Bal nem; ayn scaklkta doymu havadaki mutlak nemin, yzde kan ifade ettiini gsterir.

STANBULUZMAN

BAIL NEMN ORGANZMAYA ETKS

NEMN ETKS Bir iyerinde bal nem %30-80 olmal ve bu snr amamaldr.
Yksek ortam scaklnda yksek bal nem (80-100) bunalma hissine neden olur ve kiinin alma gcn drr. Dk ortam scaklnda yksek bal nem ise me ve rperme hissi verir.

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

Havadaki nem oran hangi aletle llr? GU a) b) c) d) Termometre Manometre Higometre Kalorimetre

Ar scak iyerleri iin aadaki ifadelerden hangisi yanltr? GU a) b) c) d) i sk sk dinlenme ihtiyac duyar Ortamda bulunanlarn kalp at says artar Terleme ile vcut slarnn ykselmesi engellenir Ortamda rutubet azaldka alma koullar zorlar

STANBULUZMAN

BAIL NEMN ORGANZMAYA ETKS

STANBULUZMAN

Hava Akm Hz
STANBULUZMAN

HAVA AKIM HIZI

YERLERNDE
Hava akm hz saniyede 0,3-0,5 metreyi amamaldr. nk daha hzl hava akmlar rahatsz edici esintiler halinde hissedilir.

STANBULUZMAN

HAVA AKIM HIZI

HAVA AKIM HIZI
yerinde termal konforu salamak ve sala zararl olan gaz ve tozlar iyeri ortamndan uzaklatrmak iin uygun bir hava akm hz temin edilmesi gerekir. Hava akm hz saniyede 0,3-0,5 metreyi amamaldr nk vcut ile evresindeki hava arasnda hava akmn etkisi ile s transferi olur. Hava vcuttan serinse, vcut ss kaybolur. Hava vcuttan scaksa vcut ss artar. Byle durumlarda s stresleri oluur.

STANBULUZMAN

Radyant Is
STANBULUZMAN

RADYANT ISI (TERMAL RADYASYON)

RADYANT ISI
Radyant s absorplanaca bir yzeye arpmadka, s meydana getirmeyen elektromagnetik bir enerjidir. Dolays ile hava akmlar radyant sy etkileyemez. Termal radyasyondan korunmann tek yolu, alanla kaynak arasna s geirmeyen bir perde koymaktr. Ancak, konulan perde sy yanstmyorsa, sy absorplayarak s kayna haline de gelebilir.

STANBULUZMAN

Termal Konfor Blgesi

STANBULUZMAN

TERMAL KONFOR BLGES

TERMAL KONFOR BLGES
Termal konfor blgesi; nsanlarn i yapma ve faaliyetlerini srdrme asndan en rahat durumda olduklar termal konfor koullarnn st ve alt snrlar arasndaki blgedir. Bunalm blgesi; nsanlarn vcutlarndan s atmalarnn glemesi sebebiyle, hava akm olmayan bir ortamda bunalma hissettikleri scaklk ve bal nem kombinasyonlar blgesidir.

STANBULUZMAN

TERMAL KONFOR BLGESN ETKLEYEN FAKTRLER

ETKLEYEN FAKTRLER

Ortam scakl, Ortamn nem durumu, Ortamdaki hava akm, Yaplan iin nitelii (hafif i, orta i, ar i), inin giyim durumu, inin ya ve cinsiyeti, inin beslenmesi, inin fiziki durumu, inin genel salk durumu vb.

STANBULUZMAN

SICAKLIK PERFORMANS LKS

SICAKLIK
Ar scakln retim zerindeki olumsuz etkisi; 29 C olursa performans %5 der 30 C " " %10 " 31 C " " %17 " 32 C " " %30 " Faaliyetin ekli Hava scakl (Derece) Oturarak yaplan hafif el ileri 20 Oturarak yaplan hafif kol ve el almalar 20 Ayakta yaplan ar kol ileri 17 ok ar iler 15-16

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

AYDINLATMA
YERLERNDE AYDINLATMA

1. Tabi (Doal) Aydnlatma 2. Suni (Yapay) Aydnlatma

STANBULUZMAN

DOAL AYDINLATMA
DOAL AYDINLATMA
Aydnlatmann gne ile yaplmas esastr.

i Sal ve Gvenlii Tznn 13. Maddesinde iyeri taban yzeyinin en az 1/10i orannda k almasna salayacak ekilde pencerelerin olmas art getirilmitir.

STANBULUZMAN

SUN (YAPAY) AYDINLATMA

YAPAY AYDINLATMA
Gn nn yeterli olmad veya gece almalar gibi hi olmad durumlarda, suni aydnlatma yaplmas gerekmektedir. Gerek tabii ve gerekse suni klarn homojen bir ekilde dalmas salanmaldr. Suni aydnlatma mmkn mertebe elektrik ile yaplmaktadr. Baka aydnlatma aralar kullanldnda, ortamn havasnn bozulmamasna, yangna ve patlamalara sebep olmamasna dikkat edilmelidir.

STANBULUZMAN

SUN (YAPAY) AYDINLATMA

YAPAY AYDINLATMA

1. Direkt, 2. Endirekt, 3. Yar direkt olarak yaplabilir.

STANBULUZMAN

SUN (YAPAY) AYDINLATMA

YAPAY AYDINLATMA 1

Elektriin olduu yerlerde elektrik kullanlmal ve tesisat teknik usul ve koullara uygun bir ekilde yaplmal, Suni k tesis ve aralar; havay kirletecek nitelikte olmamal, gaz, koku karmamal, keskin, gz kamatrc ve titrek k meydana getirmemeli, 35Cden aa scaklkta parlayabilen ve buhar karan benzin ve benzol gibi svlar, aydnlatma cihazlarnda kullanlmamal,

STANBULUZMAN

SUN (YAPAY) AYDINLATMA

YAPAY AYDINLATMA 2

Sv yaktlar ile aydnlatmada, lambalarn hazneleri metal olmal, sznt yapmayacak ve kzmamas iin de gerekli tedbirler alnm olmal, Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle temas ihtimali olan ilerde; alev, tel kafes gibi malzemeler ile rtlmeli,

STANBULUZMAN

SUN (YAPAY) AYDINLATMA

YAPAY AYDINLATMA 3

inde kolayca parlayc veya patlayc maddeler ile ilgili iler yaplan ya da parlayc, patlayc maddeler bulunan yerler, salam cam mahfazalara konulmu lambalarla, k dardan yanstlmak suretiyle aydnlatlmal, Sv yaktlar ile aydnlatmada lambalar ate ve alev yaknnda doldurulmamal, stlerinde 1 metre yanlarnda 30cm kadar mesafede yanabilecek eya ve malzeme bulundurulmal ve salam bir ekilde tespit edilmelidir.

STANBULUZMAN

PARA BYKLNE GRE AYDINLATMA

lenen Para Bykl
0,2 mm< 0,2-1 mm 1-10 mm 10-100 mm >100 mm ri-Hacimce Byk

Msaade Edilen En Az Aydnlatma

200 lx 150 lx 100 lx 60 lx

nerilen Aydnlatma
280 lx 200 lx 150 lx 100 lx

40 lx
20 lx

60 lx
40 lx
STANBULUZMAN

YAPILAN E GRE AYDINLATMA

Yaplan ler Aydnlatma Oran*
yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit, koridor, yol ve merdivenler

Lx
20

50
100 200

Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi, kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stok ambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar
Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri iler Ayrntlarn yakndan seilebilmesi gereken ilerin yapld yerler Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler

300
500 1000
STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

H Ayrntlarn yakndan seilebilmesini gerektiren ilerin yapld yerlerde aydnlatma en az ka lks ile yaplmaldr? a) 300 b) 200 c) 150 d) 100

STANBULUZMAN

AYDINLATMADA KULLANILAN MALZEMELER

ARTLAR VE ZELLKLER

Patlayc ortamlarda ex-proff armatrler kullanlmal, Parlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle allan yerlerde aydnlatma etanj armatrlerle yaplmal, Nemli rutubetli yerlerde su geirmez contal kapakl armatrler kullanlmal,

STANBULUZMAN

AYDINLATMADA KULLANILAN MALZEMELER

ARTLAR VE ZELLKLER

Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle allan yerlerde aydnlatma devresi ylda bir kez yetkili elektrikiye kontrol ettirilmeli, Kazan iinde veya buna benzer dar ve iletken ksmlar bulunan yerlerle slak yerlerde, alternatif akmla alan lambalar kullanld takdirde, alma yerinin dnda bulunan ve sarglar birbirinden ayr olan transformatr yardm ile elde edilen kk gerilim (en ok 42 v) kullanlmaldr.

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

RADYASYON
TANIM VE DENETM
Radyasyon (veya Inm), elektromanyetik dalgalar veya paracklar biimindeki enerji yaym ya da aktarmdr. Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ma olarak kullanlr. Atomlardan, gneten ve dier yldzlardan yaylan enerjiye radyasyon enerji denir. yerlerinde radyasyonun kullanlmasn ve denetlemesini Trkiye Atom Enerjisi Kurumu yapar?

STANBULUZMAN

RADYASYON KAYNAKLARI
Doal
(Radon)

Radon; Kaya, toprak ve sudaki doal uranyumun bozunmas

Mesleksel
(Nkleer Santral)

Medikal
(Radyoloji)

STANBULUZMAN

RADYASYON
RADYASYONUN YAYILMASI
Radyasyon enerjisi ya dalga biiminde ya da parack modeli ile yaylrlar.
(gama, X-nlar)

(alfa, beta, ntron)

C = x f (C k hz, dalga boyu, f ise frekanstr) In boluktaki hz 299.792.458 300.000 km/sdir.

STANBULUZMAN

ELEKTROMAGNETK SPEKTRUM

Not: K sfr noktas olarak mutlak sfr (273.15C) alan scaklk ls birimidir. Santigrat derecesi sfr noktasn suyun donma noktas olarak alr. rnein: 22C = (22+273.15) K

STANBULUZMAN

RADYASYON
YONZE VE NONYONZE RADYASYON 1.yonlatrc: Atomlardan elektron skebilen a) Parack (alfa, beta, ntron) b) Dalga (gama ve X-nlar)
2.yonlatrc olmayan: Atomlardan elektron skemez a) infrared, grnr, mikrodalga, radyo dalgas

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / RADYASYON

H
Aadakilerden hangisi iyonlatrc radyasyon kaynadr? a) Mikrodalga nlar b) Grnen k nlar c) Gama nlar (x nlar) d) Enfraruj (kzltesi) nlar

STANBULUZMAN

ELEKTROMAGNETK SPEKTRUM*
Dalga Boylar Artar Enerjileri Artar

STANBULUZMAN

Kozmik Inlar

RADYASYON
RADYASYONUN YAYILMASI
Radyasyon enerjisi ya dalga biiminde ya da parack modeli ile yaylrlar.
(gama, X-nlar)

(alfa, beta, ntron)

C = x f (C k hz, dalga boyu, f ise frekanstr) In boluktaki hz 299.792.458 300.000 km/sdir.

STANBULUZMAN

RADYASYONUN GRCL

STANBULUZMAN

Radyasyonun eitler-Zararlar
STANBULUZMAN

ALFA IINLARI
ALFA IINLARI
4 2He

Alfa nlar veya alfa partiklleri; helyum atomunun pozitif ykl ekirdeidir. Yapay olarak meydana getirilebildii gibi teknolojinin gerei olarak istenmedii zaman yan rn olarak (elektron tplerinde olduu gibi) ortaya kabilir.

STANBULUZMAN

ALFA IINLARI
ALFA IINLARI
4 2He

Alfa nlar, ar paracklar olup ok uzaa gidemezler. Havada yaklak 5cmlik mesafedeki bir kat tabakasn veya alminyum levhay geemezler. Bu nedenle evreden gelebilecek alfa nlar nemli bir tehlike oluturmaz. Ancak, kaynandan ktklarnda hcreler zerinde ok zararl etkiye sahiptirler. Solunduklar veya yutulduklar zaman zararldrlar.

STANBULUZMAN

BETA IINLAR
BETA DALGALARI
Beta nlar; negatif ykl hzl elektronlardr. Yapay olarak izotop elde etmekte hzlandrlm elektronlar kullanlr. Elektron tplerinde de katottan anoda elektron ak vardr. Bu elektronlarn bir ksm anoda gitmeyip yn deitirerek aa kabilirler.

STANBULUZMAN

BETA IINLAR
BETA DALGALARI
Beta nlar, madde iine fazla nfuz etmezler. Bu nlar, cilt zerinde yank etkisi meydana getirirler ve kas iine birka milimetre mesafeye kadar etki ederler. Beta nlarnn yutulmas ve solunmas tehlikeli olabilir.

STANBULUZMAN

PROTON IINLAR
PROTON IINLAR
Proton nlar; atom ekirdeinde bulunan ve pozitif elektron ykl partikllerdir. Bu n da nkleer ekirdek blnmesi reaksiyonlar srasnda meydana gelirler.

STANBULUZMAN

PROTON IINLAR
PROTON IINLAR
Proton nlar vcudun derinliklerine girebilir ve dokulara hafif derecede nfuz edebilir. Bu nedenle vcuda zararldr.

STANBULUZMAN

NTRON IINLAR
NTRON IINLAR
Ntron nlar; atom ekirdeinde bulunan yksz paracklar olup nemli ve zellikleri olan bir radyasyon tipidir. Nkleer ekirdek blnmesi ve reaksiyonlar srasnda meydana gelirler.

STANBULUZMAN

NTRON IINLAR
NTRON IINLAR
Ntron nlar olduka tehlikelidir. Vcudun derinliklerine girebilirler. Doku hcrelerinin otom ekirdekleri ierisine nfuz edebilirler. Bu nedenle dokulara zarar verirler.

STANBULUZMAN

GAMA IINLARI
ZELL
Kozmik nlardan sonra en ksa dalga boyuna sahip nlardr. Dalga boyu: 0,0001-0,001 nm Gamma nlar hem uranyum ve radyum gibi doan radyoaktif maddelerin paralanmalar srasnda hem de bir nkleer reaktrde ya da bir atom bombas patlatldnda atom ekirdeklerinin paralanmasyla meydana gelir.

STANBULUZMAN

GAMA IINLARI
ZARARI VE KULLANIM ALANLARI
Bu nlar canllar iin zararldr. Dokulara derinliine girerler ve dokular tahrip ederler. Tpta kanserli hcreleri yok etmede, ara ve gerelerin mikroplardan arndrlmas gibi yararl ilerde de kullanlr.

STANBULUZMAN

X IINLARI
X IINLAR
X-nlar; rntgen cihazlarnda meydana gelen nlardr. X-nlarnn dalga boylar gamma nlarnn dalga boylarna gre 100 kat daha byktr. X-nlarnn dalga boylar 0,001nm-100 nm arasnda deiir.

STANBULUZMAN

X IINLARI
X IINLARI
X-nlar, vcuda derinlemesine kolayca girebilir ve dokulara nfuz ederek tahrip edici etki gsterir. X-n, tpta i organlarn ve kemik yapnn izlenmesinde ok sk kullanlr.

STANBULUZMAN

UV (MORTES) IINLARI
UV (MORTES) IINLAR
Gne n ierisinde bulunduu gibi yapay olarak da meydana getirilebilir. Dalga boylar: 1-1000 nm

STANBULUZMAN

UV (MORTES) IINLARI
UV (MORTES) IINLARI
Mortesi nlar (UV); derinin yzey hcreleri ve gzn kornea tabakas zerine etki yapar. Deri (gne yanna benzer yanklar, pigmentasyon, ekzema, sivilce, deri kanserleri) Gzlerde (gz sulanma-yanma, kant, ar, konjonktivit, iritis, kornea lseri ve kalc krlk)

STANBULUZMAN

GRNR IINLARI
GRNR IINLARI
Grnr k, gne ierisinde bulunduu gibi yapay olarak da meydana getirilebilir. Dalga boyu 400-740 nm (mor-krmz a) kadar uzanr.

STANBULUZMAN

ELEKTROMAGNETK SPEKTRUM

STANBULUZMAN

NFRARED-IR (KIZILTES) IINLARI

IR (KIZILTES) IINLAR
Gne n ierisinde bulunduu gibi yapay olarak da meydana getirilebilir. Gne nlarndaki s kzl tesi nlardan kaynaklanr. Dalga boylar: 740-100.000 nm Kaynak ilemi esnasnda oluan ark enerjisinin yaklak %15i radyasyon eklinde ortama yaylr. Bu nlarn dalm ise; %60 nfrared,* %30 Grnr, %10 Ultraviyole,

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

GU Gzlerde kum hissi, mercek ve korneada hasar ve deride yanklar oluturabilecek ve kaynak nn %60n oluturan zararl n grubu aadakilerden hangisidir? a) Ultraviyole b) Grlebilir k c) Kzl tesi (infrared) d) Mor tesi

STANBULUZMAN

NFRARED-IR (KIZILTES) IINLARI

KIZILTES-IR IINLARI
Bu nlar vcuda kolayca girer ve ar s verirler. Vcudun ak ksmlar snr ve fiziki gerginlik olur. Bu nlarn iddetine maruziyet sresine ve na maruz kalan vcut blgesine bal olarak; Deri yanklar, katarakt gibi baz gz hastalklar meydana gelebilir.

STANBULUZMAN

FZKSEL RSK ETMENLER / SORULAR

GU yeri ortamnda iilerin radyasyondan etkilenmesi asndan bakldnda en az nemli olan aadakilerden hangisidir? a) Alfa nlar b) Gama nlar c) Enfraruj (kzltesi) nlar d) Ultraviyole (mortesi) nlar

STANBULUZMAN

RADYO DALGALARI
RADYO DALGALARI
Dalga boylar birka milimetreden 1kmye kadar uzanr. Radar sistemlerinde dalga boylar 3-25cm arasndaki mikrodalgalardan yararlanlr. Mikrodalga frnlarda kullanlan nlarn dalga boylar genellikle 12cm dolayndadr. Televizyon yaynlarnda ise, 1km ya da daha uzun olan radyo dalgalar kullanlr.

STANBULUZMAN

Radyasyon Tans
STANBULUZMAN

RADYASYON TANISI
RADYASYON
Gzle grlmez Kokusu alnmaz Tad alnmaz Sesi duyulmaz

Dokunarak alglanmaz

STANBULUZMAN

RADYASYON TANISI
RADYASYONU ALGILAMAK VE LMEK 1. Doz Hz lerler (Surveymetreler): Bulunduu yerdeki radyasyon doz hzn lerler
2. Kontaminasyon Monitrleri

3. Dozimetreler: Belli bir zaman aralndaki toplam radyasyon dozunu ler

STANBULUZMAN

RADYASYON TANISI
KESN TANI
1.Dtan etki yapan nlarn llmesi iin parsiyel global dozimetri, 2. kontaminasyonun llmesi iin total veya parsiyel beden spektrometresi yaplr. 3.Ina maruz kalnan ilerde, alanlarn zel kurulular tarafndan srekli denetlenmesi ve hastalklar halinde bu denetimin sonularndan yararlanlmas gerekir.

STANBULUZMAN

RADYASYON TANISI
RADYASYONU ALGILAMAK VE LMEK

Film

TLD

Kalem

STANBULUZMAN

Radyasyondan Korunma Yollar

STANBULUZMAN

RADYASYON
KULLANIM AVANTAJLARI
1. ok dar bir blgede lazer ile kaynak yaplabilir 2. Hassas elektronik paralarn kaynak ileminde kullanlr (Bu tip paralar diren kaynana dayanamaz) 3. Vakum ortamnda lazer ile kaynak yaplabilir 4. paralar mengene gibi aletler ile balanmadan lazer ile ilenebilir (Bylece malzemede gerilme olmaz) 5. Kaynak ileminde; Baka ek malzeme ve cihaza gereksinim olmadan kaynak yaplr 6. Birbirinden farkl metaller kaynak edilir 7. Isl ilem uygulanmas paralarn belli blgeleriyle snrl kalabilir

STANBULUZMAN

RADYASYON
KULLANIM AVANTAJLARI
1. Koruyucu kabin, kabinin uyar iaretlemesi 2. rn tantm etiketi ve sertifikas 3. Gvenlik kilitlemesi 4. Emisyon gstergesi 5. Uzaktan kilitleme uygulamas 6. Anahtar korumas 7. In zayflatc 8. Kontrol blgesi spesifikasyonlar 9. Optik grn snrlandrlmas 10.In gvenlik korumas 11.Inn elle mdahale ile kesilebilmesi

STANBULUZMAN

RADYASYON
RADYASYONDAN KORUNMA SSTEM
Radyasyon korunmasnn etkinlii, radyasyon dozuna neden olan kaynaa veya btn kaynaklardan bir kii tarafndan alnan doza bal olarak ifade edilir. Radyasyondan Korunma; 1. Kaynak ilikin sistem 2. Kii ilikin sistem

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
Toplum Inlamas
(Kaynak-Kii-evre)

Mesleksel Inlama
(Kaynak-evre-Kii)

Medikal Inlama
(Kaynak-evre-Kii)

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
DOZ SINIRLAMA SSTEM 1. JUSTFKASYON (Gerekelendirme-Net Fayda) 2. OPTMZASYON (En Dk Doz Alnmas / ALARA) 3. DOZ SINIRLARI

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
JUSTFKASYON (Gerekelendirme Net Fayda) Kiilere veya topluluklara, radyasyon hasarlarna ka net bir yarar salamayan radyasyon uygulamalarna izin verilmemelidir. rnek; Trkiyeye nkleer santrallerin kurulmas Mesleki, yasal veya salk sigortas amal radyolojik uygulamalarn, klinik bir bulgu yoksa ve kiinin sal ile ilgili nemli bir bilgi beklenmiyorsa, profesyonel kurulular tarafndan istenmedike justifiye edilmemesi

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
OPTMZASYON (En Dk Doz En yi Sonu / ALARA)
Uygulamalarda net yarar maksimize etmek zere nlanan kiilerin says, bireysel dozun bykl, ekonomik ve sosyal faktrler dikkate alnarak, mmkn olan en dk dozun alnmasnn baarlmasdr. ALARA (As Low As Reasonably Achievable) Mmkn olan en dk dozun alnmas

DK RSK

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA

Paravan Zrhlama

Gzetimli Alan

Denetimli Alan RADYASYON ALANI

Gzetimli Alan

STANBULUZMAN

GVENLK NLEMLER
Gvenlikli alabilmek in;
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Inn gc/k enerjisi, In kaynana uzaklk, Inn ap, Inn dalm, Sinyal atm hz skl, Dalga boyu, Inn optii ve n yolu, Maruziyet sresi, Hastann boyutu, bilinmelidir

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
KAYNAIN ENERJS / TP KLOVOLTAJI (kVp) Sourulan Doz

2 mm-Al 75 cm

30

20

85 kVp
10

20 cm

130 kVp
4 8 12 16 20

Derinlik /cm

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
KAYNAA UZAKLIK

Ters Kare Kanunu: Uzakln karesiyle ters orantldr.

RADYASYONDAN KORUNMA
KOLMASYON
100 kV 1 mA

11 x 11 cm
0.8 mGy/h 0.6 mGy/h

17 x 17 cm
1.3 mGy/h 1.1 mGy/h

0.3 mGy/h
Hastadan 1m uzaklkta Hasta kalnl 18 cm

0.7 mGy/h

RADYASYONDAN KORUNMA
IININ DAILIMI

Tp Sznt Radyasyonu

Primer Demet Salan Inlar

RADYASYONDAN KORUNMA
HASTANIN BOYUTU

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
KORUYUCU BARYERLER

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
KORUYUCU BARYERLER

STANBULUZMAN

Mevzuat
STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
SG Tz Madde 83
Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya dier korpskler emanasyon kaynaklar ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr:
Her alma iin gerekli radyoaktif maddenin, zararl en az miktar kullanlacaktr. Kaynak ile iiler arasnda, uygun bir aralk bulunacaktr. ilerin, kaynak yaknnda mmkn olduu kadar ksa sre kalmalar salanacaktr. Kaynak ile iiler arasna, uygun koruyucu bir paravana (ekran) konulacaktr. Bu paravanalar, gama ve (x) nlar iin, kurun, beton ve benzeri beta nlar ve ntronlar iin plastik ve benzeri malzemeden yaplm olacaktr.

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
SG Tz Madde 83
ilerin ne miktarda radyasyon aldklar, zel cihazlarla llecek ve bunlar en ge ayda bir defa deerlendirilecektir. Alnan radyasyon, izin verilen dozun stnde bulunduu hallerde, ii bir sre iin, bu iten uzaklatrlacak, yllk total doz korunacaktr. yerinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak, boaltlan havann radyasyon ynnden szlmesi salanacak, temizlik srasnda, zel maskeler kullanlacaktr. yeri ve iinin temizliine dikkat edilecek, radyoaktif atklar, usulne uygun bir ekilde yok edilecektir. Tanabilen radyoaktif malzemeler uygun ve zel kutularda bulundurulacaktr.

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
SG Tz Madde 83
Tabii veya suni radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya dier korpskler emanasyon kaynaklar ile alacak iilerin, ie alnrken genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle sinir, kan ve kan yapc sistemi incelenecek, sinir ve kan hastalklar ile ilgili bozukluklar grlenler, bu ilere alnmayacaklardr. Ylda bir yaplacak periyodik salk muayenesinde sinir ve kan hastalklar ile ilgili bozukluk grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr.

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
SG Tz Madde 80 Enfraruj nlar saan iler ile yaplan almalarda, bu nlarn zararl etkilerinden korunmak iin aadaki tedbirler alnacaktr;

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
SG Tz Madde 80
Enfraruj nlar saan kaynaklar, bu nlar geirmeyen ekranlarla tecrit veya otomatik kapaklarla tehiz edilecektir. Enfraruj nlar saan ilerde alan iilere, bu nlar geirmeyen gzlkler ile dier uygun kiisel korunma aralar verilecektir. Enfraruj nlar saan ilerde alacak iilerin, ie alnrken genel salk muayeneleri yaplacak, zellikle grme durumu ve derecesi tayin olunacak ve gzle ilgili bir hastal olanlar, bu ilere alnmayacaklardr. Ylda bir yaplacak periyodik salk muayenesinde, gzle ilgili bir hastal ve arzas grlenler, altklar ilerden ayrlacaklar, kontrol ve tedavi altna alnacaklardr.

STANBULUZMAN

RADYASYONDAN KORUNMA
DOZ SINIRLARI
Kiilerin radyasyon dozlar normal uygulamalarda yllk doz snrlarn amamaldr. 16 yandan kkler mesleki nlanmalara maruz kalnacak ilerde altrlamaz. 18 yan altndakiler gzetim altnda olmadka ve eitim maksatlar dnda kontroll alanlarda altrlamaz. alma koullar embriyo veya fetusun halk iin izin verilecek dzeyi amayaca ekilde (1mSv) korunmasn salayacak ekilde ayarlanmaldr.

STANBULUZMAN

RADYASYON SINIFLAMASI
Snf 1 Snf 1 M Snf 2 Snf 2 M Snf 3 R Snf 3 B Snf 4 Kullanm her koulda gvenlidir. Maruziyet snr yoktur. Kullanm her koulda gvenlidir. Inlarn ap genitir. Grlebilir alandadr, gz krpma refleksi ile korunabilir; 1mw ile snrl ise, emisyon sresi 0,25snden azsa, n yamuru yoksa, Grlebilir alandadr, gvenlidir gz krpma refleksi ile korunmak mmkndr. Dikkatli olunduu srece zarar vermez 5mw ile snrldr. Gz korumas gerekir. Dorudan baklrsa zararldr. Mat yzeylerden yansmas zararszdr. Kilitleme sistemi ve gz korumas gerekir. 3 B zerinde gce sahip btn lazerler bu snfa girer. Mutlaka kilitleme sistemi olmaldr. STANBULUZMAN

GVENLK NLEMLER
Snf 3 ve zeri Durumlarda
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ynetici lazer gvenlii konusunda bilgili olmal, Yetkili olmayan personelin ilgili alana girmemeli, Tehlike durumunda sistem durdurulabilmeli, Gerekli uygun yanstc malzeme kullanlmal, Uygun gz koruyucular kullanlmal, Uygun cilt koruyucular kullanlmal, Inn yolu gvenlik altna alnmal, In kaaklarna kar gerekli korumalar salanmal,

STANBULUZMAN

GVENLK NLEMLER
Mhendislik nlemleri ncelik Olmal;
1. 2. 3. Uygun iaretleme a) Snf 2 ve daha zerinde Uygun gz korumas a) Snf 3 ten itibaren kullanlmal Cilt korumas a) Kyafetler (snf 4 iin yanmaz olmal) b) Eldivenler (sk dokuma ve opak olmal) c) Koruyucu kremler kullanlmal Bariyerler Havalandrma (zorlu emi) Dierleri

4. 5. 6.

STANBULUZMAN

STANBULUZMAN

BASIN TANIMI
BASIN Birim alana yaplan kuvvete basn denir. Birimi Bar & Newton/cmdir.

Normalde 4 N/cmlik basn deiimi organizmada rahatszlk hissi dnda herhangi bir salk sorunu oluturmaz.

STANBULUZMAN

BASIN AZALMASI VE ARTMASI

Normal artlarda hava basnc 76 cmHg basntr.

Balon ve uak gibi aralarla sratle ykseklere knca basn azalr.

Dalglarda, gemi kurtarclarnda deniz dibine inildike basn artar.

STANBULUZMAN

DK BASINTA GRLEN KAYETLER

DK BASIN
Basncnn dmesi nedeniyle, normal atmosfer basnc altnda dokularda erimi olan gazlar serbest hale gelir ve vcutta; eitli organlarda karncalanma, Kol ve bacaklarda arlar, Bulank grme, Kulak arlar, Vcuttaki oksijenin parsiyel basncnn dmesi sonucu anoksemi (Kanda O azalmas), Taikardi grlebilir.

STANBULUZMAN

DK BASINCIN AKUT ZARARLARI

BASINCIN AN DMES
Yksek basntan normal basnca ani geite; Kant, Subkutan amfizem, Kas ve eklem arlar, Kulak nlamas ve iitme kayb, Ba dnmesi, Hipertermi, dem, Taikardi ve miyokart enfarkts, fori, psiik bozukluklar, epilepsi, feller (en ok alt
ekstremiterlerde ve menier sendromu kalcdr.)

STANBULUZMAN

YKSEK BASINTA GRLEN KAYETLER

YKSEK BASIN
Basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ile fazla azot alacandan, azot narkozu iine debilir ve vcutta; Karar vermede, dnmede, istemli hareketlerde ktleme ve uur ekilmesi, Oksijen parsiyel basncnn artmas ileri safhada komaya sokar, Kii normal basnca dndnde bu belirtiler hemen kaybolur.

STANBULUZMAN

YKSEK BASINCIN AKUT ZARARLARI

BASINCIN AN ARTMASI Basn aniden artarsa; Ba ars, Kulak ve di arlar (zellikle rk diler), Denge bozukluu, Kulaklarda ve yz sinslerinde ar, Karn arlar, Bilin kayb,

STANBULUZMAN

Basntan Korunma Yollar

STANBULUZMAN

BASINLI LERDE SEM

LER

Gen ve tecrbeli olmal, Obez ve alkolik olmamal, Kronik solunum sistemine hastalklar olmamal, Akut KBB yaknmalar olmamal,

STANBULUZMAN

BASINLI LERDE ALIANLARA YAPILAN LEMLER

LER

Tam sistemik muayene yaplmal, Akcier ve sins grafileri ekilmeli, Byk eklemlerin ie girite ve periyodik muayenede radyolojik incelemeleri yaplmal, ncelemeler ii iten ayrldktan sonra da 2 yl tekrarlanmal, Basn altnda kazaya urayanlar ile hastalananlar yeniden ie dndrlmemeli, Basn altnda alanlar ok iyi eitilmeli,

STANBULUZMAN

Mevzuat
STANBULUZMAN

YASAL MEVZUATI
BASIN
Dk ve yksek basncn iiler zerinde meydana getirdii olumsuz etkiler bir meslek hastaldr. Basn deiiklii nedeni ile grlen; Akut hadiselerde ykmllk sresi 3 gndr, Dier hadiselerde ykmllk sresi 10 yldr. Sosyal Sigortalar Salk lemleri Tz'ne ekli meslek hastal listesinde "E-4 Hava basncndaki ani deimelerden olan hastalklar" bal ile verilmitir.

STANBULUZMAN

YASAL MEVZUATI
SG Tz Madde: 82

Dalg odalarnda, ahs bana saatte en az 40m hava salanacak ve bu havadaki CO miktar %0,1i gemeyecek,
Bir dalg 22mden fazla derinlie bir gnde 2 defadan fazla dalmayacak ve bu 2 dal arasnda en az 5 saat geecek,

STANBULUZMAN

YASAL MEVZUATI
SG Tz Madde: 82

Bu gibi ilerde alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle; EKG Akcier fonksiyon testleri Kalp-dolam, Kemik sistemi . incelenecek, e girdikten 15 gn sonra adaptasyon muayeneleri yaplacak,

STANBULUZMAN

BASINCIN YASAL MEVZUATI - 3

Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7,5 Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakkndaki Ynetmelik (Madde: 5)
Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren iler (ini, k, gei dahil)

20-25 (20 hari) metre derinlik veya 2-2,5 (2 hari) kg/cm basnta 7 saat 25-30 (25 hari) metre derinlik veya 2,5-3 (2,5 hari) kg/cm basnta 6 saat 30-35 (30 hari) metre derinlik veya 3-3,5 (3 hari) kg/cm basnta 5 saat 35-40 (40 hari) metre derinlik veya 3,5-4 (3,5 hari) kg/cm basnta 4 saat

Dalglar iin bu sreler; 18 metre derinlie kadar 3 saat, 40 metre derinlie kadar 1/2 saat
STANBULUZMAN

Teekkr Ederim
STANBULUZMAN