Hazrlayan ve Sunan: Engin Noyan

Gelenekten Moderne Gemiin Sunumu Tarih ve Sinema likisi Tarih Nedir? Post-modern Tarih Anlay Tarihiliini sinemaya aktarmay tercih eden Annales

ekolnn temsilcisi Marc Ferro Poplist Anlay & Geleneksel Akademik Anlay Filmlerin Doruluu Meselesi Kolektif Temsil & Kolektif Bellek Tarihin Edimcisi Olarak Sinema Tarihinin ki Grevi

 Tarihin szel yolla

temsili aktarm

 Tarih ve sinema

arasndaki iliki zerinden yaplacak bir incelemeye dair ilk balk filmlerin tarihi aktarmadaki ilevinin gereklii ne lde yanstt ile ilgilidir.

 Tarih nedir? sorusuna

tarihi ile olgular arasnda kesintisiz bir karlkl etkileim sreci, bugn ile gemi arasnda bitmez bir diyalog yantn veren Edward H. Carra (2009, s. 35) gre, olgular yalnzca tarihi onlara bavurunca konuurlar; hangi olgulara, hangi sra ya da balam iinde sz hakk verileceini kararlatran tarihidir. (2009, s. 14)

 Post-modernistlere gre

Carrn olgular yalnzca tarihi onlara bavurunca konuurlar; hangi olgulara, hangi sra ya da balam iinde sz hakk verileceini kararlatran tarihidir saptamasndan destekle tm tarih bir kurmacadr, zneldir denilebilir.

 Tam da bu noktada tarihiliini

sinemaya aktarmay tercih eden Annales ekolnn temsilcisi Marc Ferro (1995, s. 29), Hi kimsenin de aklna gelmiyordu ki, bu belgelerin seimi, bir araya getirilmeleri, btn o kantlarn yerli yerince kullanlmas da ayn ekilde bir kurgudur, bir hiledir, bir film hilesidir. Ayn kaynaklara bavurma olanana sahip olduklar halde, tarihilerin hepsi de Devrimin ayn tarihini mi yazdlar? demektedir.

 Tarihsel bilginin, dnemin, olaylarn ya da duygularn sinemaya

zel bir dramatik yapyla film zerinden tarihi film izleyicisine aktarlmasn herkesin tarihe ulaabilmesine alan poplist anlaya olumlanrken tarih kavramnn, uzmanlarn ve iinin ehli tarihilerin delil tekil eden yarglarnn teknik ve yntemsel karmaklklarla boumas ve bu uzmanln dier tarihilerle tartmaya girerek zmlenmesi zerine kurulduunu savunan geleneksel akademik anlaya olumsuzlanr. Poplist anlaya gre, yazl bir kaynaa gre film ok daha detayl tarihsel bilgi verebilmekte, duygularn aktarmnda izleyenleri ok daha kolay etkileyebilmekte, dnemin kostmleri, tarihsel mekanlar, insanlarn yaamlar baarl bir ekilde temsil edilebilirken dier yandan sz konusu dnemin balca sosyal, ekonomik ve askeri olaylarn neden-sonu parametresiyle vurgulamada eksik kalabilir (Chopra-Ganttan aktaran Mersin, 2010, s. 11).

 tarihi nasl ki tmyle

olgulardan, gereklerden yola karak oluturduu yapy bile kendine gre dzenlediinde farkl tarihi anlatlara ulaabiliyorsa, film de kendi kodlarna uyumlu bir ekilde farkl anlatlara bu zgrl ynetmene vererek ulaabilir. (Mersin, 2010, s. 11)

 George Orwelln

distopik roman 1984te sylenildii gibi: ''Gemii kontrol eden gelecei kontrol eder; bugn kontrol eden ise gemii.''

 Film, ou zaman kurumlarmzn korunmu

belleinden baka bir ey olmayan o yazl arivlerden bir lde kurtulmu olarak, gayr resmi bir kartarihin oluturulmasna hizmet etmektedir. Bylece film, Resmi Tarihin karsnda etkin bir denge rol oynayarak, bir bilinlenme faaliyetine yardmc olduu lde Tarihin de bir edimcisi haline gelmektedir. (Ferro, 1995, s. 11)

 lki, kurumsal mekanizmalarn toplumu yoksun brakt

Tarihi topluma geri vermektir. (...) Arivleri kullanmakla yetinecek yerde, onlar ayn ekilde yaratabilmek, oluturulmalarna katkda bulunmak zorundadr: hibir zaman sz hakk verilmeyenleri, tanklk edemeyenleri sorgulamak, filme almak zorundadr. Tarihinin devi, tekel aygtlarn, Tarihin yegane kayna olmak zere kendilerini yerletirdikleri konumdan aa indirmektir. Bu aygtlar (hkmetler, siyasal partiler, Kiliseler ya da sendikalar), topluma egemen olmakla yetinmeyip, bir de onun vicdan olmak iddiasndalar. Tarihi bu efsunlamann bilincine varmada topluma yardmc olmak zorundadr.

 Tarihin farkl sylemlerini kar karya getirmektir; bu

karlama sayesinde, grnr olmayan bir gereklii kefetmektir. Bereket versin Annales tarihileri ve Michel Foucalt bu ie soyundular. (...) Gerekten de, farkl trden filmler arasnda birtakm snrlar bulunduuna inanmyorum, en azndan imgeselin de Tarih kadar tarih olduunu dnen tarihinin gznde. (Ferro, 1995, ss. 59-60)

 Mersin, S. (2010). Aznlk Filmleri: Tarihin Yeniden

nas ve Kolektif Bellek. Sinecine, 1(2), 5-29. Carr, E. (2009). Tarih Nedir?, ev.: Misket Gizem ztrk, letiim Yay., 11. Bask, stanbul. Ferro, M. (1995). Sinema ve Tarih. ev.: Turhan Ilgaz & Hlya Tufan, Kesit Yay., stanbul. Duruel Erkl, S. (2005). Kurmaca Filmler zerinden Sinema ve Tarih likisine Bak. Galatasaray ., letiim F. Hakemli Akademik Yayn, 02, 71-87.