FZKSEL TEKSTL MUAYENELER

KALTE KONTROLN TANIMI VE NEM

KONTROL, BR RN VEYA HZMET RETMNDE RETLEN DEERN MTER STEKLERN KARILAMASI N YAPILMASI GEREKL DENETMLERE KALTE KONTROL DENR. KALTENN SALANMASINDA RGTN TM YELERNN SORUMLULUU VARDIR. BU DA TOPLAM KALTE KONTROL GEREKTRR.

TEKSTLDE KALTE KONTROL 3 AAMADA OLMALIDIR.

1. 2. 3.

RETM NCES KONTROL RETM ESNASINDA KONTROL RETM SONRASI KONTROL

1. RETM NCES KONTROL

KULLANILACAK HAMMADDENN (PAMUK, YN, ELYAF V.B. GB) RETLECEK OLAN MAMLE UYGUN OLUP OLMADIINI, STENLEN STANDARTLARDA OLUP OLMADIINI ANLAMAK N BR DZ TESTLER UYGULANIR. BU TESTLER RETM NCES KONTROL AAMALARIDIR.

BU YAPILAN KONTROLLER RETM FAKTRLERNE GRE AYRILIR.

RNEN: BR PLK FABRKASINDA YAPILAN KONTROLLER ELYAFIN KALTES ZERNE YOUNLAIR. DOKUMA VEYA RG YZEY RETEN LETMELERDE RETM NCES KONTROL, LETMEYE GELEN PLK ZERNE YOUNLAIR. BR TERBYE LETMES SE DOKUMA VEYA RGDEN GELEN KUMAIN KALTESNE ODAKLANIR. BR KONFEKSYON LETMESDE TERBYE LETMESNDEN GELEN KUMAI NCELER. KUMAIN RENG, TUES, % KA EKT, EN VE DESENN UYGUNLUU GB LLER BAZ ALIR.

RETMN PLANLANAN EKLDE VE STENLEN KALTE DEERLERNDE RETMNN KONTROL RETM ESNASINDA YAPILIR. BU GREV GENELDE LETMEDE PROSES KONTROL BLM GEREKLETRR. PLN, KUMAIN RETM AAMALARINDA BREBR KONTROLN YAPARAK BR SONRAK ADIMA LERLEYP LERLEMEYECENN DENETMN GEREKLETRR. AYNI ZAMANDA PROSES KONTROLCLERN GREV, RETMDE BELL BR STANDART OLUTURARAK MAKNA VE LERN BU STANDARTA GRE ALIMASINI DENETLERLER.

RNEN BR MTERNN VERD 32 SPREM, 15002 RENK NUMARALI, BELL HASLIK VE EKMEZLK STANDARTLARINDA OLAN KUMAIN, MTERNN STED KALTE YAKALANDII ZAMAN MTER BEENR. TEKRAR AYNI SPAR GELDNDE, LETMEDE AYNI KOULLARDA RETLMES GEREKR. AKS TAKTRDE K SPAR ARASINDA KALTE FARKLARI OLACAK VE MTERNN GVEN KAYBI YAAMASI OLASILII DOACAKTIR. BU TP YANLILARIN NNE GEMEK, RETM ESNASINDA SIKI BR KONTROL LE MMKN OLUR.

3. RETM SONRASI KONTROL

RETMN STEDMZ STANDARTLARA UYGUN OLUP OLMADIINI ANLAMAK N RN SON KEZ KONTROL EDERZ. BU GREV YAPAN BLM LETMELERDE KALTE KONTROL BLMDR. PLMZ, KUMAIMIZ VEYA NHA RN OLAN GYS VEYA EV TEKSTLMZ KALTE KONTROL BLMNDE KONTROL EDLDKTEN SONRA MTERYE SEVK EDLR.

TEKSTL MADDELERNN KONTROL AAMALARI

LF HALNDE KONTROL PLK N KONTROL

KUMA N KONTROL

LF HALNDE KONTROL
LFN MUKAVEMET LFN NCEL LFN PARLAKLII LFN UZUNLUU LFLERDE UZAMA VE ESNEKLK LFLERDE RUTUBET TAYN LFLERDE YABANCI MADDE TAYN LFLERDE RENK TAYN

PLK N KONTROL

PLN MUKAVEMET PLN DZGNSZL (USTER CHAZI) PLKTEK NEPS SAYISI (USTER CHAZI) PLN NUMARASI PLN NEM PLN BKM BOYALI PLN RENG BOYALI PLN HASLII PLN ELASTKYET KARIIM ORANLARI

KUMA N KONTROL

KUMAIN MUKAVEMET KUMAIN METRETL AIRLII KUMAIN ATKI-ZG SIKLII KUMAIN MENE KUMAIN YZEY DZGNL BOYALI KUMAIN HASLII KUMAIN EKME ORANI (BOYUT STABLTES) KUMAIN NEM KUMATAK DELK VE YIRTIK SAYISI KUMAIN ESNEKL KUMAIN BONCUKLAMA DEER

DENEY SONULARININ GVENLR OLMASI KOULU

ETLM ELEMAN DENEYLERN STANDART ATMOSFER KOULLARINDA YAPILMASI KULANILAN ALETLERN KALBRE EDLMES RNEK NUMUNENN TM PARTY TEMSL EDEBLMES UYGUN CHAZ SEM TTZ ALIMA DENEY CHAZLARININ TEMZ VE DZENL OLMASI KONDSYONLAMA ODALARININ OLMASI

DEERLENDRME YNTEMLER

SUBJEKTF METOD OBJEKTF METOD

SUBJEKTF METOD
BU YNTEMDE LM SONULARI NSAN GZLEMNE DAYANIR. NSAN YORUMUNU KATAR. BUNUN N KDEN KYE DEKLK GSTERR. HERHANG BR LME ARACI KULLANILMAZ. RNEK: KUMAIN RENGNN DEERLENDRLMES, KUMAIN TUESNN DEERLENDRLMES GB.

OBJEKTF METOD
BU YNTEMDE LME ARALARI KULLANILARAK BLMSEL NETCELER ELDE EDLR. KSEL HATALAR OK AZDIR. RNEK: KUMAIN ENN METRE LE LMEK, KUMAIN RENGN SPEKTROFOTOMETRE LE LMEK.

LFLERE UYGULANAN TESTLER

B- LFLERDE NCELK
Elyafn bir dier zellii de enine kesitinin bykl ve biimidir. Bu byklk elyafn incelii olarak ta belirtilir. Tekstil liflerinin enine kesiti dorudan doruya llemez dolayl olarak verilir. nk ok az lifin enine kesiti yuvarlaktr. ncelik mikron (m) ile ifade edilir.

Pamukta incelik tayini:

Pamuk liflerinde en ok aranan zelliklerden biride inceliktir. Genel olarak uzun lifli pamuklar, ksa lifli pamuklardan daha ince olurlar. Pamuun enine kesiti yuvarlak olmadndan incelik tayini biraz zordur. ki trl yntem vardr. 1- Mikroskop veya mikro projeksiyon ile tayin (Tek liflerde incelik) 2- Kme Halindeki liflerde incelik tayini (Mikroner metodu)

1- Mikroskop veya mikroprojeksiyon ile tayin (Tek liflerde incelik)

Bu yntemin esas pamuk liflerini tek tek mikroskop altnda veya mikroprojeksiyon aleti ile inceleyerek ortalama deer bulunmas esasna dayanr. 2- Kme Halindeki liflerde incelik tayini (Mikroner metodu) Bu metodun esas, sabit bir basn altnda, belli hacimde ve belli arlktaki lif numunesi arasndan geen havann hzna gre lif inceliini tespittir. Bu ii yapan aletin ad da mikronerdir.

Mikroner Deeri ve Deerlendirmesi 03 ok ince 3 3,9 nce 4 4,9 Orta 5 5,9 Kaln 6 - st ok kaln

YNDE NCELK TAYN

Yn liflerinde incelik ok nemlidir. nce ynler kaliteli ve pahal ynlerdir. a) Merinos Ynleri: nce yn tipi de denilen bu ynler, anavatan Avustralya olan merinos denilen bir cins koyundan elde edilir. Merinos koyunlar yalnz yn iin yetitirilir. Eti lezzetsizdir. En ince lifler bu hayvandan elde edilir. Kvrmlar fazla, keeleme zellii yksektir. Yumuak tutumlu (tueli), aprelenme ve boyanma yetenei fazla kumalarn yapmnda kullanlr. 16 ile 23 mikron inceliinde olan merinos ynleri, dnyadaki yn retiminin % 40 n tekil eder. b) Orta yn tipi: Bu ynler, ince ynler ile uzun ynler arasndadr. Kvrmlar azdr. eitli koyun rklarndan elde edilir. Erkek ve kadn kumalar ile battaniye yapmnda kullanlr. 23 ile 36 mikron arasnda incelikleri vardr.

c) Uzun yn tipi: Uzunluu 18-23 cm arasnda olan liflerdir. Orta ynlerden daha kaln ve parlaktr. 30 ile 36 mikron derecesinde olup eitli ngiliz koyun rklarndan elde edilir. Palto ve pardslk kumalar ile battaniye ve kee yapmnda kullanlr. d) Crossbred ( melez) ynleri: Bu ynler orta yn tipi inceliindedir, fakat kvrmlar fazladr. Merinoslarda ngiliz yerli koyunlarnn melezlemesinden elde edilen koyunlardan retilir. Genellikle kamgarn kuma yapmnda kullanlr. 23 ile 30 mikron derecesindedir.

e) Hal ynleri: Dnyann hemen hemen her yerinde yetien eitli rklara mensup koyunlardan retilir. Bu tip ynlerde ince, orta ve uzun lifler yannda kpek kllarna (kemp) da rastlanr. Ucuz ynl kumalar, demelik, battaniye ve kee yapmnda kullanlr.
Trkiye de yerli koyun rklarndan hal tipi ynler elde edilir.

YNDE NCELK LM U METODLARLA YAPILIR. 1- MKROSKOP LE NCELK TAYN 2- LANAMETRE LE NCELK TAYN 3- MKROPROJEKSYON LE NCELK TAYN 4- MKRONER METODU LE NCELK TAYN

C- ELYAFTA NEM TAYN

Lifler tekstil iletmelerinde belli yzdelerde nem ierirler. Liflerin Islak ve kuru mukavemetleri birbirinden farkldr. Sellozik esasl lifler yaken daha mukavemetli olurken, sentetik ve protein esasl (yn) liflerin ya mukavemetleri daha zayftr. Ayrca plik iletmecileri ald pamuktaki veya dier liflerin nemine bakmak zorundadrlar.

Absorplanan nem miktar, elyafn trne ve bulunduu ortamn rutubetine gre deiir. Rutubetli havaya braklan bir kuma, zerine su toplar, buna karlk nemli veya slak bir kuma kuru havada zerinde bulunan suyu kaybeder. Bu alveri bir denge kuruluncaya kadar devam eder. Tekstil lifleri iinde en fazla nem absorplayan elyaf yndr.

Tekstil materyalindeki nem miktarnn hesaplanmasnda u formller kullanlabilir.

% Mevcut Nem: Tekstil materyalinin absorplad su miktarnn , nemli materyal arlna orandr. Forml: % Mevcut Nem=nemli arlk-kuru arlk/nemli arlkx100

Mutlak Nem: % Rutubette denir. Tekstil materyalindeki su miktarnn kuru materyal arlna orandr. % Rutubet: Nemli arlk-kuru arlk/Kuru arlkx100

TEKSTL MADDELER TCARETNDE RUTUBET

Tekstil maddeleri alveriinde nemle durulan konulardan biri ihtiva ettikleri nem miktardr. Ticarette alm satm yaparken ticari arlk ile anlamalar salanr. Forml: Ticari arlk=Kxb/100+K K: Kuru arlk ( Nemli arlk-Nem miktar) b : Ticari rutubet miktar (%)

Normal standart koullarda tekstil maddeleri kuru halde iken nemlendirmeye tabi tutulurlarsa absorbe edecekleri nem miktar belli snrn stne kmaz. Bu snr genel olarak ticarette kabul edilmi miktar dolaylarnda olur. Rutubete bal olarak malzeme zelliklerinde (mukavemet, arlk, esneklik, uzama gibi) bir takm deiikler ortaya kacandan her bir elyaf tr iin standart ortam artlarndaki ticari rutubet deerleri belirlenmi olup bunlarn bir ksm tabloda belirtilmitir.

D- LFLERDE PARLAKLIK TAYN

Parlaklk dzgn bir yzeyden n yansmas ile oluur. Kumata parlaklk eitli yollar ile elde edilebilir. Lifin parlakl zerine den yanstmasna baldr. Gelen geldii a ile dorusal yanstabilen lifler parlak gzkrler. Pamuk ve yn gelen saarak yansttklarnda daha az parlak, keten, merserize pamuk ve ipek ise gelen dzgn yansttklarndan parlak gzkrler.

Liflerin parlak grnp grnmemesi k kaynandan gelen nasl yanstt ile ilgilidir.

E- ELYAFTA UZUNLUK TAYN

Uzunluklar bakmndan tekstil lifleri ikiye ayrlr. a)Kesikli Elyaf: Bunlarda her bir lifin boyu birka cmdir. Bu liflerin her birine stapel denir. Bu tip liflere rnek olarak pamuk, keten, yn gibi doal lifleri verebiliriz. b) Kesiksiz Elyaf: Kontin elyafta denilen kesiksiz elyaflarn boyu sonsuz uzunluktadr. Bu tr elyaflara filament denir.

ELYAFLARDA UZUNLUUN NEM

Pamukta ksa elyaf miktarnn fazla olmas mukavemeti drmekte ayrca Uster dzgnszlk deerini de arttrmaktadr. plik mukavemeti azalr. plik dzgnl bozulur. plik tylenir. Uucu elyaf miktar oalr. Bunlar ksa elyafn oluturaca bir takm olumsuzluklardr.

PAMUK LFLERNDE UZUNLUK TAYN

1.

2.

A. TTE UZUNLUK BU YNTEMDE PAMUK ELYAFI IRIRLANMADAN, T ZERNDEYKEN UYGULANIR. BU YNTEMLE YAPILAN UZUNLUK LMLER K TANEDR. METOD: KELEBEK METODU: DN KARIN KISMINA RASTLAYAN ZG BULUNARAK LFLER BU ZGNN K YANINA GELECEK EKLDE DZGN BR EKLDE TARANIRLAR. SYAH BR ZEMN ZERNE YATIRILIR. DAHA SONRA CETVEL LE TEK TEK LLR VEYA DEMET HALNDE LEREK KYE BLNR. METOD: HALO METODU: BU METODTA LFLER YARIM DARE EKLNDE TARANIR. BURADA DA LFLER TEK TEK LLEREK ORTALAMA BR DEER ELDE EDLR.

B. IRIRLANMI PAMUK LFLERNDE UZUNLUK

1.

METOD: TEK LFLERN UZUNLUU: BR TUTAM LF ALINIR. BAZI LFLER CIMBIZ YARDIMIYLA EKLEREK ALINIR VE LFLER CETVEL LE LLEREK ORTALAMASI ALINIR.

2. METOD: DEMET HALNDEK LFLERN UZUNLUK LM: BU AMALA USTER HVI 900 ALET KULLANILIR. FBROSAMPLERDE HAZIRLANAN VE ENELERE YERLETRLEN K NUMUNE TARAMA HATTININ ERSNE YERLETRLR. BURADA NUMUNE OTOMATK OLARAK, KISA LFLERN AYRILMASI, TEMZLENMES VE KALAN LFLERN AYNI HZAYA GELMES N FIRALANIR. LK NCE OTOMATK FIRALAMA MEKANZMASI KISA LFLER AYIRIR VE NUMUNEDEK LFLER PARALELLETRR. DAHA SONRA LF DEMET ARASINDAN GEEN ELEKTRK IINLARI YOUNLUK DERECESNDEN YARARLANARAK PAMUK NUMUNESNDEK LF UZUNLUKLARI HESAPLAYARAK ORTALAMA BR DEER BULUNUR. BU E AYNI ZAMANDA FBROGRAF LE TAYN DE DENR. ELDE EDLEN PAMUK DEERLER LE BAZI KARARLAR VERLEBLR.

PAMUK LFNN UZUNLUK DEERLER

Elyaf uzunluu (mm)

Deerlendirme

26 mm den ksa
26 - 29 30 - 38 39 ve st

KISA ELYAF
ORTA ELYAF UZUN ELYAF OK UZUN ELYAF

YN LFLERNDE UZUNLUK TAYN METODU

YN LFLERNN PLK YAPILABLME KABLYET VE TCAR DEERN TAYN VE TESPT EDEN EN NEML ZELLKLERDEN BR DE UZUNLUKTUR. YN LFLERNDE 3 TR UZUNLUK VARDIR. BR TEK LFN KIVRIMLARINI DZELTMEDEN LLEN TAB UZUNLUU KIVRIMLARI DZELTLEREK LLEN UZUNLUK STAPEL UZUNLUK (ORTALAMA UZUNLUU)

1. 2. 3.

A. TEK LFLERDE UZUNLUK LLMES

A.1- K PENS METODU: BU METODTA LF K PENS ARASINA TUTTURULARAK KIVRIMLARI GDERLNCEYE KADAR EKLR VE ELYAF UZUNLUU CETVEL VASITASIYLA LLR. A.2- WRA ALETYLE UZUNLUK TAYN: BU YNTEMDE ELYAF BR YVL VDAYA SARILARAK LME YAPILIR. YVL VDANIN DNME SAYISI EKRANDA YANSIR VE LFN UZUNLUUNU 0,5 CM ARALIKLARLA DNME SAYISINA GRE HESAPLAR.

B. DEMET HALNDEK LFLERDE UZUNLUK LLMES SORTER ALET: BU ALET 2 ADET TARAKTAN OLUMAKTADIR. BU TARAKLAR ELYAFI DZGNLETREREK LM YAPMAYA HAZIR HALE GETRRLER. DAHA SONRA SYAH KADFE ZERNE GETRLEREK CETVEL LE LM YAPILIR.

F- LFLERDE UZAMA VE ESNEKLK

HERHANG BR MADDEYE BR KUVVET ETK ETT ZAMAN, BU CSMDE BR GERLM MEYDANA GETRR. CSM EKTMZ ZAMAN BR UZAMA MEYDANA GELR. CSMDEK UZAMANIN MKTARI BALANGITA OK KKTR VE UYGULANAN KUVVETLE ORANTILIDIR. BU DURUM BELL BR DEERE KADAR DEVAM EDER. UYGULANAN KUVVETN SINIRI ESNEKLK SINIRINI GEMEZSE KUVVET ORTADAN KALKTIINDA LF ESK HALNE TEKRAR GER DNER.

EER KUVVET ESNEKLK SINIRININ ZERNDE UYGULANIRSA KUVVET KALDIRILSA BLE LF ESK BOYUTUNA DNMEZ. BU NOKTAYA AKMA NOKTASI DENR. BU NOKTADAN DA FAZLA KUVVET UYGULANDIINDA BU SEFER LF KOPAR. MATERYALDEK UZAMA % UZAMA TERM LE FADE EDLR. FORML: % UZAMA=L1-L0/L0*100 L1: CSMN KOPMA ANINDAK BOYUTU L0: CSMN LK BOYUTU

KALICI UZUNLUK: AKMA NOKTASININ ZERNDEK KUVVET UYGULANAN LFLER KUVVET KALDIRILDIINDA BLE ESK UZUNLUKLARINDAN DAHA FAZLA UZUNLUKLARA ERRLER. BUNA KALICI UZUNLUK DENR.

UZUN LFLERDE, ZAYIF BR NOKTANIN OLMA OLASILII KISA LFLERE ORANLA DAHA FAZLADIR. ELYAF EN ZAYIF NOKTADAN KOPACAINDAN UZUN LFLERN ORTALAMA KOPMA GERLM, KISA OLANLARDAN DAHA DKTR. BU NEDENLE DENEMELERDE LFN BOYUNUN BLNMES GEREKR.

ETL LFLERDE KOPMA MUKAVEMET VE % UZAMA DEERLER.

ELYAF CNS GERLME (KOPMA) MUKAVEMET (G/TEX) 46 55 32 48 18,5 39 14 48 76 48 13 28 KOPMADA UZAMA (%) 6,8 3 1,8 2,2 27,2 23,4 42,9 26 2,5 15 23,7 25

PAMUK KETEN JT KENEVR VSKOZ PE PEK YN NYLON CAM ELYAFI TERLEN ASETAT PE AKRLK

GERLDNDE OK FAZLA MKTARDA UZAYABLEN VE KUVVET KALDIRILDIINDA ESK BOYUTLARINI EN KISA ZAMANDA YENDEN ALABLEN ESNEK LFLERE, ELASTOMER ELYAF DENR. KAUUKTAN VEYA YAPAY OLARAK ELDE EDLEN BU ELYAFLAR EN ESNEK ELYAF EDDRLER. BUNLARDAN EN OK BLNEN DUPONT FRMASININ RETT LYCRA ELYAFIDIR. ESNEKLK ZELL Y OLAN DER ELYAFLAR SE YN, POLAMD, PEK, AKRLKTR. KETEN, ESNEKL KT OLDUUNDAN ABUK BURUAN BR ELYAFTIR.

A- MUKAVEMET TEST
Liflerde bu zellik herhangi bir basnca maruz kalan lifin, ipliin, mamuln kopuncaya kadar gsterdii dirence denir. Elyafn iplik veya kuma haline gelinceye kadar birok gerilimlere maruz kalmas nedeniyle, bunlara kar yeteri kadar dayankl olmas gerekir. Gerilme mukavemeti, onu koparmak iin gerekli olan germe kuvvetinin lsdr. G/TEX veya KG/DENER gibi birimler ile ifade edilir.

Liflerin ya ve kuru mukavemetleri birbirinden farkldr. Genellikle pamuk, keten, kenevir, jt gibi sellozik liflerin mukavemetleri yaken daha iyidir. Yn, ipek gibi protein liflerinde ise mukavemet azalr. Sentetik lifler ise slandklarnda mukavemetlerinden %60-70 orannda kaybederler. Liflerde mukavemeti dinamometre ile leriz. En salam lif cam lifidir. Bundan sonra srasyla poliamid, poliester, ipek, keten, pamuk, akrilik, rayonlar ve yn gelir.

MUKAVEMET ETLER A- KOPMA MUKAVEMET B- KOPMA UZUNLUU C- RLATF MUKAVEMET D- DENYE MUKAVEMET

A- KOPMA MUKAVEMET: HERHANG BR KUVVETN ETKSYLE KOPARILAN LF, PLK VE KUMAIN KOPMA ANINDA MARUZ KALDIKLARI ETKNN AIRLIK OLARAK FADESNE DENR. FORML: KOPMA MUKAVEMET=aXb/c+d a: SKALADA OKUNAN DEER b: KOPARMAK N KONULAN AIRLIK c: ENE ARALII d: GERG AIRLII

B- KOPMA UZUNLUU
KETEN, KENEVR GB ESNEK OLMAYAN LFLERDE KULLANILIR. LF EER KEND AIRLII LE KOPARSA BU DEER KOPMA ANINDA LFN UZAMA DEER OLARAK GSTERLR. FORML: K.U.= K.MxL/P K.M: KOPMA MUKAVEMET (G/TEX) L: METRE OLARAK UZUNLUK P: L UZUNLUUNDAK LFN AIRLIINI FADE EDER.

C- RLATF MUKAVEMET RLATF MUKAVEMET BR LFN KOPMASINDA BR MKRONKAREYE GRAM OLARAK, MLMETRE KAREYE KG OLARAK, N KAREYE POUND OLARAK SABET EDEN AIRLIA DENR. (LBRE=POUND=453,6 GR) FORML: RLATF MUKAVEMET=KOPMA MUKAVEMET/xr

D- DENYE MUKAVEMET BR DENYE LFN VEYA PLN KOPMA ANINDA MARUZ KALDII AIRLIKTIR. GR/DENYE OLARAK FADE EDLR.

USTER HVI 900 LE MUKAVEMET TEST YAPILMASI BU DENEYDE ZLENECEK ADIMLAR U EKLDE SIRALANABLR: 1. UZUNLUK TAYNNDEN SONRA, ENE SSTEM NUMUNENN KISKALANMASI N DEVREYE GRER. 2. ENELER (BR SABT, DER HAREKETL) NUMUNEY 1/8 N UZAKLIINDAK MESAFEDE TUTAR. 3. ARKA ENE SABT UZAMA ORANINDA NUMUNE KOPARILANA KADAR GER EKLR VE MKRO LEMC ELYAF MUKAVEMETN HESAPLAR. AYRICA % UZAMA DEER DE HESAPLANIR. 4. NUMUNE KOPTUUNDA BTN KOMPONENTLER ESK KONUMUNA DNER. 5. ELYAF DKNTS VAKUMLA TAINIR VE FBROGRAF, YEN NUMUNE TEST N HAZIRLANIR. SONULAR K LMN ORTALAMASI OLARAK ELDE EDLR.

SONULARIN DEERLENDRLMES: MUKAVEMET LM SONULARI HEM PRESSLEY HEM DE STELOMETRE OLARAK VERLEBLR. PRESSLEY (1000 POUNT/N) VEYA STELOMETRE (G/TEX) OLARAK BELRLENEN MUKAVEMET DERECES, BLNEN BR KTLEDEK NUMUNEY KOPARMAK N GEREKL OLAN MAKSMUM KUVVETN LLEREK BELRLENMESDR. KOPMA UZAMASI SE DEMET NDEK LFLERN ELASTK DAVRANIININ BR LSDR. ENELER ARASINDAK LFLER KOPUNCAYA KADAR UZAR VE KOPMA ANINDA MESAFE KAYDEDLR. BU DEER % UZAMA OLARAK BELRTLR. MUKAVEMET TEST SONUCUNDA ELDE EDLEN DEERLERE GRE DEERLENDRME AAIDAK EKLDE YAPILMAKTADIR.

Mukavemet Deerleri ve Deerlendirmesi

Stelometre Deeri (g/tex) Pressley Deeri
PM (1000 pount / in2)
DEERLENDRME

20 ve alt 21 23 24 26 27-29 30 VE ST

70-76 77 - 83 84-90 91-97 98-104

OK ZAYIF ZAYIF VASAT SALAM OK SALAM

G- LFLERDE YOUNLUK
TEKSTL LFLERNDE YOUNLUK K EKLDE TANIMLANIR. 1- HACMSEL YOUNLUK 2- LNEER YOUNLUK

1- HACMSEL YOUNLUK: BR CSMN KTLESNN, AYNI HACMDEK SUYUN KTLESNE ORANIDIR. SUYUN YOUNLUU 1 G/CM OLDUU N NORMAL YOUNLUK HESABINA GRE HESAPLANIR. GENELDE TEKSTL LFLERNN YOUNLUKLARI 1N ZERNDEDR.

TEKSTL LFLERNDE HACMSEL YOUNLUKLAR

LFN CNS PAMUK YN VSKOZ PE PEK NYLON AKRLK TERLEN ASETAT PE CAM ELYAFI

YOUNLUU (G/CM) 1,55 1,30 1,52 1.34 1.14 1.19 1.39 1.31 2.5

2. LNEER YOUNLUK: LFN BRM UZUNLUUNUN AIRLII, LNEER YOUNLUK OLARAK VERR. TEKSTL LFLERNDE VE PLKLERNDE BRM UZUNLUUNUN AIRLII, NUMARALANDIRMA SSTEM LE VERLR. BU NUMARALANDIRMA SSTEMLERNDEN KS TEX VE DENERDR. TEX: 1000 M UZUNLUUNDAK LFN GR OLARAK DEERDR. DENER: 9000 M UZUNLUUNDAK LFN GR OLARAK DEERDR. LFN NCEL ARTTIKA LNEER YOUNLU KLR, KALINLATIKA ARTAR.

H- LFLERN ISIDAN ETKLENME ZELL

ISI ENERJS ALDIINDA, BR ORGANK MADDENN BU ENERJDEN ETKLEM BELL BR DEERE KADAR FZKSELDR. BELL BR SICAKLIKTAN SONRA KMYASAL ETKLEM MEYDANA GELMEYE BALAR. ISININ ORGANK BLE KMYASAL OLARAK ETKLEMES YANMA OLAYIDIR.

TEKSTL LFLERNN YANMA OLAYINDAN NCE ISI ENERJSNE KARI GSTERD FZKSEL TEPK K EKLDEDR. TERMOPLASTK VE NON-TERMOPLASTK.

TERMOPLASTK LFLER: SICAKLIIN BELL BR NOKTASINDAN SONRA EKL DETREN LFLER BU GRUBA GRERLER. BUNLARDA LK ETAPTA YUMUAMA, SICAKLIIN ARTMASI LE BRLKTE ERME GZLENR. BTN SENTETK LFLER TERMOPLASTK ZELL GSTERRLER. TERMOPLASTK LFLERN LK YUMUAMA GSTERD SICAKLIA CAM GE SICAKLII DENR. SEMBOL TgDR. ERMENN MEYDANA GELD SICAKLIA SE ERME SICAKLII DENR. Tm ARET LE GSTERLR.

NONTERMOPLASTK LFLER: SICAKLIK YKSELMES SIRASINDA YANMA OLAYINA KADAR HERHANG BR DEM GZLENMEZ. YUMUAMA VE ERME YOKTUR. DREKT YANMA GEREKLER. TM DOAL LFLER LE REJENERE LFLER BU YAPIDADIR.

I- IIKTAN ETKLENME ZELL

IIK BR ENERJ TRDR. BU NEDENLE BELL BR SRE SONRA ELYAFLAR IIK ENERJS KARISINDA REAKSYON GSTERRLER. BU ETKLENME, POLMERZASYON DERECESNN DMES VE BUNA MUKABL MUKAVEMET AZALMASI GEREKLER.

- KMYASAL REAKSYONLARDAN ETKLENME

LF, KENDSN OLUTURAN POLMERN (MOLEKLLERN) YAPISINA BALI OLARAK, ASD, BAZ, YKSELTGEN MADDELERDEN ETKLENRLER.

J- ELEKTRKSEL ZELLKLER
LFLER LETMELERDE METAL AKSAMLARA SRTNMESNDEN DOLAYI STATK ELEKTRKLENRLER. STATK ELEKTRKLENME, DOKUMA VE DER MEKANK LEMLERDE ZORLUK IKARIR. STATK ELEKTRKLENME OLUUMU, BYK LDE NEM ABSORBLAMA ZELL LE LGLDR. NEML MATERYAL, ELEKTRK ENERJSN LETECENDEN, ELYAF ZERNDE BRKMELER OLMAYACAKTIR. BU NEDENLE NEM ABSORBLAMA YETENE DK LFLERDE STATK ELEKTRKLENME DAHA FAZLA GRLR.

K- ERME YETENE
HER LFN PLK HALNE GELEBLMES N ERME YETENENE SAHP OLMASI GEREKR. BU ZELLK, LFLERN BRBRNE BRAZ YAPIICI OLMASI YANINDA KTLE HALNDE KEN BRLEK HALDE BULUNMASINDAN LER GELR. BR LF DEMETNDE LFKLER ARASINDAK GZL TEMAS ULARI BU YAPIKANLIA SEBEP OLUR. LF NCEL, LF YZEYNN YAPISI, UYGULANAN BASIN VE LF UZUNLUU, BU ZELLE ETK EDEN FAKTRLERDR.

USTER CHAZI
USTER, PLK VE KUMA RETM YAPAN LETMELER N TEST VE KONTROL CHAZLARI RETEN ULUSLARARASI BR RKETTR. USTER STATSTKLER, USTER FRMASI TARAFINDAN DNYA GENELNDE HAZIRLANAN ELYAF, ERT, FTL VE PLKLERN KALTE ZELLKLERNN SINIFLANDIRILMASINI SALAYAN BR STATSTK ALIMADIR. LK OLARAK 1997 YILINDA YAYIMLANMI, 1999 YILINDA ERT SINIFLANDIRMASI EKLENM, SON OLARAK DA 2001 YILINDA GNCELLENEREK SON HALNE GETRLMTR.

USTER STATSTKLER, PLK VE ELYAF N KALTE KIYASLAMASI (BENCMARKNG) YAPMAK N OLUTURULMUTUR. BENCMARKNG BR TOPLAM KALTE ARACIDIR VE BELRL BR RN N MKEMMEL VEYA DNYA PERFORMANSINI BELRTMEY VE KARILATIRMA YAPMAYI SALAR.

NASIL OLUTURULUR? DNYA GENELNDE PLK RETM YAPAN FRMALARDAN ALINAN NUMUNELER, USTER FRMASININ LABORATUARLARINDA TEST EDLR VE SONULAR STATSTK HALNE GETRLR. NASIL KULLANILIR? USTER STATSTKLER, BELRLENEN KALTE PARAMETRELERNN, %'LK DLMLERNE GRE SINIFLANDIRILDII NOMOGRAMLARDAN OLUMAKTADIR. %5 DEER, BELRTLEN KALTE PARAMETRES N, DNYA GENELNDE EN Y LK %5 DLMNDEK DEER FADE ETMEKTEDR. AYNI EKLDE %25 DEER EN Y %25 DLMN, %95 DLM DE EN OLUMSUZ %95 DLMNN DEERN GSTERMEKTEDR.

eriinde Ne Bulunur? Pamuk elyaf istatistikleri, erit istatistikleri, Fitil istatistikleri, plik istatistikleri

- %100 PAMUK (CO) PENYE DOKUMA RNG PL (RNG VE BOBN) - %100 PAMUK (CO) KARDE DOKUMA RNG PL (RNG VE BOBN) - %100 PAMUK (CO) PENYE TRKO RNG PL (RNG VE BOBN) - %100 PAMUK (CO) KARDE TRKO DOKUMA RNG PL (RNG VE BOBN) - %100 VSKON (CV) RNG PL (RNG) - %100 POLYESTER (PES) RNG PL (RNG) - %65 - 35 PES-CO PENYE RNG PL (RNG) - %65 - 35 PES-CO KARDE RNG PL (RNG) - %50-50 PES-CO KARDE RNG PL (RNG) - %100 PAMUK (CO) COMPACT RNG PL (RNG) - %100 YN (WO) KARDE RNG PL (RNG) - %65-35 PES-CV RNG PL (RNG) - %100 PAMUK (CO) OPEN END PL - %50-50 PES- CO KARDE AR-JET (HAVA JETL) PL - %50-50 PES-CO KARDE OPEN END PL - %55-45 PES-WO KARDE RNG PL (RNG) - %100 AKRLK (PAN: POLYACRYLNTRL) RNG PL (RNG) - %100 VSKON (CV) OPEN END PL

PLKLERE UYGULANAN FZKSEL TESTLER

PAMUK PLKL
PAMUK PLKL

RNG PAMUK PLKL

OPEN END PAMUK PLKL

PENYE

KARDE

PENYE PLKL RETM HATTI

HAMMADDE
HARMAN HALLA

TARAK

ERT BRLETRC

VATKALI CER

PENYZ (TARAMA)

EKM 1 (CER 1)

EKM 2 (CER 2) FTL

RNG (PLK)

BOBN

KATLAMA

BKM

KARDE PLKL RETM HATTI

HAMMADDE HARMAN HALLA

TARAK

CER 1 (EKM 1)

CER 2 (EKM 2)

FTL

RNG (PLK)

BOBN

KATLAMA

BKM

HARMAN HALLA
BASKI LE SIKITIRILMI BALYALARDAN IKAN ELYAFTAK TOPAKLARIN SIKIIKLIINI GDERMEK VE ERSNDEK KABA PSLKLERN TEMZLEMEK N HARMAN HALLA MAKNELERNE VERLR. ELYAFLARI AARAK ERSNDEK YABANCI MADDELERN YEREKM VE MERKEZ KA KUVVET LE DKLMESN SALAR. AYRICA BALYADAN KAYNAKLANAN SIKIIK ELYAF FORMUDA AILMI OLUR.

Y KALTEDE PLK RETMEK N Y BR HARMANLAMA ARTTIR. KARIIM NE KADAR Y YAPILMISA PLKTE O KADAR KALTEL OLUR. BR HARMAN-HALLA DARESNDE 3 TP HARMANLAMADAN BAHSEDLEBLR.BUNLAR:

1-) Kalite harman 2-) Renk harman 3-) Fiyat harman

1- KALTE HARMANI
PLK KALTESNE BALI OLARAK BR MATERYALDE (ELYAFTA) BULUNMASI GEREKEN MUKAVEMET, RENK GB FZKSEL ZELLKLER FARKLI MATERYALLER KARITIRARAK VE DE FYAT HARMANI DA GZ NNDE BULUNDURARAK YAPILAN LEMDR.

2- RENK HARMANI
K FARKLI RENK TEK BR PLKTE VEYA KUMATA STENYORSA BU K ELYAF AYRI KAZANLARDA VE RENKLERDE BOYANARAK FARKLI RENKLER ELDE EDLR. DAHA SONRA BUNLARIN KARITIRILMASINDA PLK OLMADAN NCE HARMAN HALLA DARESNDE YAPILABLR. BYLECE FARKLI RENKLER BRLEEREK MELANJ EFEKTLER ELDE EDLEBLR. AYRICA, KARIIMI YAPILAN MATERYALLER ARASINDA HAMKEN RENK FARKLILIKLARI OLABLR. ZELLKLE DOAL ELYAF GRUPLARI ERSNDE BU FARK DAHA DA BELRGNDR.

BU SEBEPLE FARKLI RENK TONLARINA SAHP ELYAF GRUPLARININ KARITIRILMASINDAN KESNLKLE KAINILMALIDIR. BU LEM GEREKLETRLMEDNDE, LERDE MATERYALN GRECE TERBYE VE BOYAMA LEMLERNDE PROBLEM IKMASINA NEDEN OLUR. RNEK OLARAK PAMUK ELYAFI

YETTRLD BLGENN KLM ZELLKLERNE GRE DEK RENK TONLARINDA OLMAKTADIR.PAMUUN TEMEL RENG BEYAZDIR. ANCAK YRE BAZINDA KREMS RENGE DORU DEEBLR. BU YZDEN OK ZOR DURUMDA KALINMADIKA FARKLI YRE PAMUKLARI KARITIRILMAMALIDIR.

3- FYAT HARMANI
RETLECEK OLAN BR PLN FYATI, PYASADA GEERL OLAN FYATLARIN ZERNDE BR MALYETLE RETLMEMELDR. NK MATERYALN LETME ERSNDE GRECE HER LEM BR MALYET UNSURU OLARAK KARIMIZA IKACAKTIR. BU SEBEPLE HARMANLAMA YAPACAIMIZ BALYALARIN FYATLARINI DA GZ NNDE TUTAN BR REETE HAZIRLAYARAK HARMANLAMA YAPILMALIDIR.

AYRICA LETME NDEK DKNTLERDE UYGUN BR EKLDE KULLANILIP YENDEN RETME KATACAK BR SSTEM GELTRMELDR.BU HEM ARTIK MATERYALLERN GER KAZANILMASINI, HEM DE MALYETN DMESN SALAR.

TARAK
HARMANDAN IKAN ELYAFLARIN PARALEL HALE GETRLMES VE ERT OLARAK KOVALARA SARILMASI N TARAMA N YAPAR. AYRICA BU MAKNADA HARMAN HALLATA GDERLEMEM OLAN YABANCI MADDE GDERLR VE KISA LFLER AYRILIR.

CER (EKME LEM)

TARAKTAN IKAN ERT, EKME MAKNALARINA VERLR. BU MAKNA HIZLARI BRBRNDEN FARKLI SLNDRLER ARASINDAN GERMEKLE YAPILIR. BYLECE ELYAFLAR DAHA SIKI FORM ALIRLAR VE PARALELLETRLRLER. BU MAKNADA 6 VEYA 8 ADET ERT AYNI ANDA BESLENEREK EKM YAPILIR. BU MAKNEDE AYRICA ELYAF KARIIMIDA YAPILABLR.

FTL MAKNASI
BURADA, RNG PLK MAKNASINA GRMEDEN NCE CER MAKNASINDAN IKAN ERTLERE BKM VERLR VE NCELTLR. BU SAYEDE FTLLER DAHA MUKAVEMETL HALE GELRLER VE PLK OLMAYA HAZIR HALE GELRLER.

RNG PLK MAKNES

BU MAKNEYE VERLEN FTLLER DAHA FAZLA EKLP NCELTLR VE GEREKEN BKM VERLEREK PLK HALNE GETRLR. FTLLER BURADA DA HIZLARI BRBRNDEN FARKLI SLNDRLER ARASINDAN GERLEREK NCELTLR VE BKM VERLEREK PLK OLUUR.

OPEN END PLK MAKNES

BURADA K TEKNOLOJ RNG PLK MAKNESNE GRE OK FARKLIDIR. BURADA ELYAF DEMET HUN EKLNDEK ROTORUN NDE MERKEZKA KUVVET VASITASIYLA ROTORUN YZEYNN ETRAFINDA TOPLANARAK PLK OLUUR.

PLK ZELLKLER

A- PLKTE BKM
PL OLUTURAN ELYAFLARIN BRBRNE TUTUNMASI, KOLAY KOPMAMASI VE BELL BR FORM KAZANMASI N PLKLERE BKM VERLR. PLN MUKAVEMET, PLN BKM SAYISI LE ORANTILI ARTAR. ANCAK BELL BR BKM SAYISINDAN SONRA PLKTEK LFLER KOPMAYA BALAR VE PLN MUKAVEMET DER. AYRICA FAZLA BKM SAYISI PLN YUMUAKLIINI AZALTIR VE SERT BR TUE VERR.

BKM SAYISI GENELDE 1 NTEK BKM SAYISINA GRE FADE EDLR. 1 NTE 0-3 ARASI BKM AZ BKML 1 NTE 3-7 ARASI BKM ORTA BKML 1 NTE 7-12 ARASI BKM OK BKML

BKM SAYISI PLN KULLANIM YERNE GRE DER. BATTANYE GB ARDON YAPILACAK KUMALARDA AZ BKML PLK TERCH EDLR. ANCAK DK PL GB MUKAVEMET STENEN PLKLERDE BKM SAYISI ARTAR. BKM YN 3E AYRILIR. S BKM, Z BKM VE KARIIK BKM(S-Z VEYA Z-S)

BKM LME METODLARI 1- AMA METODU:

25 CM UZUNLUUNDAK TEST EDLECEK PLK MAKNENN ENELER ARASINA TAKILIR. PLK ENELER ARASINA TAKILDIKTAN SONRA DNER ENE BKMN TERS YNNDE EVRLEREK BKM AILIR. BKM KALIP KALMADII LUP LE KONTROL EDLR. BURADA MAKNADA OKUNAN TUR SAYISINA GRE BKM HESAPLANIR.

2- AMA VE TEKRAR BKME METODU 25 CM PLK MAKNENN ENELER ARASINA GERGSZ OLARAK KONUR. PLN UZAMASINI GSTEREN BRE 0 KONUMUNA GETRLR. MAKNE ALITIRILIR VE BKM AILIR. AILMA BTTKTEN SONRA BU SEFER BKMN ZIT YNNE TEKRAR BKLMEYE BALANIR. MAKNE 0 NOKTASINA GELNCE DURUR VE SAYATAN OKUNAN DEERN YARISI ALINARAK 25 CM UZUNLUKTAK PLK BKM BULUNUR.

3- KOPARMA METODU 25 CM PLK CHAZA YERLETRLR. PLK BKM YNNDE KOPANA KADAR BKLR. KOPTUUNDAK BKM SAYISI T1DR. AYNI UZUNLUKTAK PLK TEKRAR MAKNEYE TAKILIR. BU SEFER BKMN TERS YNNDE DNDRLEREK TEKRAR KOPMASI BEKLENR. KOPTUU ZAMAN K BKM SAYISI SE T2DR. BKM SAYISI=T2-T1\2

B- PLK NUMARALAMA SSTEMLER

ENDSTRLERN BTN DALLARINDA BAZI TANIMLAMA BRMLERNE GRE LEMLER PLANLANMAKTA VE YAPILMAKTADIR. TEKSTLDE DE N ESASI LF VE PL TANIMLAMAYLA BALAR VE DER BTN HESAPLAMALAR BU TANIMLAMALAR ZERNDEN YAPILIR.PLKLKTE NUMARALAMA TEMELDE K ANA SSTEME GRE YAPILMAKTADIR. BUNLAR; UZUNLUK VE AIRLIK NUMARALAMA SSTEMLERDR.

UZUNLUK NUMARALAMA SSTEMLER

BU SSTEMDE, BRM AIRLIIN UZUNLUU ESAS ALINMAKTADIR. FORML: UZUNLUK/AIRLIK EKLNDEDR. BU SSTEMDE METRK VE NGLZ NUMARALAMA SSTEM VE FRANSIZ NUMARALAMA YNTEM OLMAK ZERE E AYRILIR.

METRK NUMARALAMA SSTEM:

1 GRAM AIRLIA KARILIK GELEN METRE CNSNDEN UZUNLUK DEERLER OLARAK TANIMLANABLR. SEMBOL: NmDR. BU SSTEM GENELDE %100 YN VE YN/SENTETK KARIIMI PLKLERN NUMARALANDIRILMASINDA KULLANILIR. Nm=L/G=Km/Kg=m/g=mm/mg EKLNDE OLMALIDIR.

Nm1= 1 g PLN 1 METRE GELDN FADE EDER. Nm10= 1 g PLN 10 METRE GELDN FADE EDER. Nm100= 1 g PLN 100 METRE GELDN FADE EDER.

NGLZ NUMARALAMA SSTEM

1 POUND (LBRE) AIRLIA KARILIK GELEN HANK CNSNDEN DEERDR. SEMBOL NeDR. BU NUMARALAMA SSTEMNDE NGLZ UZUNLUK VE AIRLIK BRMLER KULLANILDII N NGLZ NUMARALAMA SSTEM DENMTR. BU SSTEMLE GENELDE LKEMZDE PAMUK PL VE PAMUK/PES KARIIMLARININ NUMARALANDIRILMASINDA KULLANILIR.

UZUNLUK BRMLER: 1 HANK(Hk)=840 YARDA (yd)= 768 METREDR. AIRLIK BRMLER: 1 lb(LBRE, POUND)=453.6 g (GRAM)

BURADA DKKAT EDLMES GEREKEN 1 LBRE AIRLIKTA KA HANK DEERNE GELDDR. Ne 1: 1 LBRE PN UZUNLUU 1 HANK GELMEKTEDR. Ne 10: 1 LBRE PN UZUNLUU 10 HANK GELMEKTEDR.

HANK DEER DEK HAMMADDE TRLERNE GRE DEKLK GSTERR. PAMUK PLNDE 1 HANK: 840 YARD KAMGARN PLKTE 1 HANK: 560 YARDA KETEN PLKTE 1 HANK: 300 YARDA

FRANSIZ NUMARALANDIRMA YNTEM PLN 0.5 g OLARAK ALINAN BRM AIRLIINA KARILIK GELEN UZUNLUK MKTARINA FRANSIZ UZUNLUK (Nf) DENR.METRK NUMARALAMANIN YARISIDIR. Nf=Nm/2

AIRLIK NUMARALAMA SSTEMLER

BU SSTEMDE TEMEL NOKTA BRM UZUNLUKLARA KARILIK GELEN AIRLIK DEERLERNN ARATIRILMASIDIR. ULUSLARARASU TEX SSTEM VE DENER SSTEM OLMAK ZERE K SSTEM ZERNDEN HESAPLAMA YAPILMAKTADIR. FORML: AIRLIK (g)/UZUNLIK (m)

ULUSLAR ARASI TEX SSTEM

1000 METRELK UZUNLUA KARILIK GELEN GRAM CNSNDEN AIRLIK DEERLER OLARAK TANIMLANMAKTADIR. SEMBOL KISACA TEXTR. 1 TEX: 1000 Mt. UZUNLUUNDAK P 1 Gr GELMEKTEDR 10 TEX: 1000 Mt. UZUNLUUNDAK P 10 Gr GELMEKTEDR. 100 TEX: 1000 Mt. UZUNLUUNDAK PLN AIRLII 100 Gr GELMEKTEDR.

DENER (DENYE) SSTEM

9000 M UZUNLUA KARILIK GELEN GRAM CNSNDEN DEERLER OLARAK TANIMLANABLR. SEMBOL KISACA Td VEYA DENDR.

KATLI PLKLERN NUMARALANDIRILMASI

PLKLER TEK KAT OLABLD GB KATLAMA VE BKM SONUNDA PLK K VEYA DAHA FAZLA BKML OLABLR. BR PLN KATLI OLUP OLMADIINI NUMARASININ YANINDA YAZAN SAYIDAN ANLAYABLRZ. AYRICA PLE BAKTIIMIZDA KATLANMI K VEYA DAHA FAZLA PLK GRRZ.

KATLI PLKLER 30/2: 30 NUMARA K PLN BKLDN FADE EDER. 20/3: 20 NUMARA PLN BKLDN FADE EDER. 40/1: SADECE 40 NUMARA TEK PL FADE EDER. GB FADELER LE ANLAILIR

KATLI PLKLERN NUMARA LMLER

BURADA DA YNE K TP NUMARALAMADAN SZ EDEBLRZ. 1. UZUNLUK SSTEMNE GRE NUMARA LM 2. AIRLIK SSTEMNE GRE NUMARA LM.

1.

UZUNLUK SSTEMNE GRE NUMARA LM

AYNI NUMARALI PLKLERN KATLANIININ HESABI: IKAN PLK NUMARASI KATLANAN PLK ADEDNE BLNR. FORML: Nmz = PLK NUMARASI / KATLANAN PLK ADED

FARKLI NUMARALI PLKLERN KATLANII: K FARKLI NUMARADAK PLK KATLANIP BKM YAPILIRSA YEN OLUAN PLN NUMARASINI BLMEK GEREKR.

2. AIRLIK SSTEMNE GRE NUMARA

LM
AYNI

NUMARALI PLKLERN KATLANIININ HESABI: BURADA TEX VE DENER VARDIR. VERLEN PLK NUMARA DEERLER BRBR LE TOPLANARAK YEN PLN NUMARASINI HESAPLAYABLR.

FARKLI NUMARALI PLKLERN KATLANII: BURADA DA AYNI PLK NUMARASINDAK PLKLER TOPLAYARAK HESAP YAPILIR.

FORML: TEXkatl=tex1+tex2+

C- PLKTE DZGNSZLK TAYN

DZGNSZLK, PLN NFORMTESN GSTERR. NFORM PLK, BELL UZUNLUKTAK PLN HER NOKTASININ AYNI NCELK-KALINLIKTA OLMASI, AYNI NUMARADA OLMASIDIR. DZGNSZLK PLN MUKAVEMETN ETKLER. AYRICA KUMA YZEYNDE K GRNM KTDR.

KUMA OLDUKTAN SONRA LK ETAPTA BELL OLMAZ ANCAK DAHA SONRA N TERBYE VE BOYAMA LEMLER AKABNDE PLKTEK DZGNSZLKLER AIA IKAR. PLKTE OLUAN DZGNSZLK; TARAKTAN, CERDEN, VATKADAN VEYA RNGOPEN END PLK MAKNELERNN HERHANG BRNDEN KAYNAKLANABLR. MAKNEDEN KAYNAKLANAN DZGNSZLN GDERLEBLMES N MAKNE SIK SIK TEMZLENMEL, BAKIMIONARIMI PERYODK OLARAK YAPILMALIDIR.

PLKTE DZGNSZLK LM METODLARI

1-) SUBJEKTF METOTLAR 2-) OPTK DZGNSZLK LME METODU 3-) MEKANK BASIN LE DZGNSZLK LME METODU 4-) KAPASTF DZGNSZLK LME METODU OLARAK SIRALANIR (USTER CHAZI LE LME)

1- SUBJEKTF METOTLAR PLKTE DZGNSZLN BELRTLMES AMACIYLA PL ZIT RENKL (GENELDE SYAH) BR LEVHAYA SARARAK GZLEMLEMEK VE KARITIRMA YAPMAK,YA DA PLKTEN DOKUMA VEYA RME YZEY OLUTURARAK YZEYDEK DZGNL VEYA DZGNSZL DEERLENDRMEK EKLNDE K YNTEM KULLANILIR. BU K YNTEM GRSEL VE KARILATIRMA SONULARINA DAYANDII N SUBJEKTF METOTEKLNDE SMLENDRLR.

A-)SUBJEKTF (ZIT RENKL LEVHA) DZGNSZLK KONTROL: PLKLER,MAT SYAH BR LEVHA ZERNE BELRL ARALIKLARLA DZGN VE PARALEL OLARAK SARILIR. UYGUN IIK ALTINDA HAZIRLANMI STANDART FOTORAFLAR VEYA DER SIRLI LEVHALARLA KARILATIRILARAK PLK HAKKINDA BLG EDNLR. PLK ZERNDE OLUAN HATALAR,PERYODK SE LEVHA ZERNDE PERYODK DALGALANMALAR VE EKL BOZUKLUKLARI YAPAR.

B-) DOKUYARAK VEYA REREK YAPILAN DZGNSZLK TAYN BEZ AYAI RGL,OLDUKA SEYREK BR KUMA PARASI VEYA GEVEKE RLM BR RG KUMA PARASI NORMAL EKLDE GETRLP UYGUN IIK ALTINDA PLE ZIT RENKL BR PLAKA ZERNE GERDRLR. SONRA PLK DZGNSZL GZLE VEYA STANDART FOTORAFLAR LE MUAYENE EDLR. BU YNTEM, ZAMAN ALDII N OK KULLANILMAYAN BR DZGNSZLK TAYNDR.

2- OPTK DZGNSZLK LME METODU

GNMZDE SE, OPTO-ELEKTRONK ALGILAYICILAR LE PLK ZERNE IIK DREREK LM YAPILMAKTADIR. OPTK DZGNSZLK LME METODU, MATERYAL ZERNE IIK DREREK BUNLARIN NE KADARININ PLK TARAFINDAN GLGELENP KALANININ KARI TARAFTAN ALGILANDII ESASINA DAYANIR. FARKLI MKTARLARDA ALGILANAN IIK DEERLERNN ANALZ YAPILMAKTADIR.

OPTK DZGNSZLK LME METODU,PLK APINDAK DEMELER, YAN GRNTDEK NCELK-KALINLIK DEMELERN LMEKTEDR. OPTK DZGNSZLK LME METODU,KONK LEVHAYA SARILARAK YAPILAN GZLEMN RAKAMA DNM HAL OLARAK YORUMLANABLR. NCE-KALIN, NOPE-NEPS GB NOKTASAL HATALAR,BU METODA BELL BR BRM UZUNLUKTAK SAYILARI LE FADE EDLR. NOKTASAL HATALARIN SINIRLARI,CHAZA TANIMLANMAKTADIR. CHAZ,BU DEER ARALIKLARINDA PLK ZERNDEK HATA SAYIMLARINI YAPAR.

OPTK DZGNSZLK LME METODU,NOKTASAL HATALARIN YANINDA HAVLILIK, OPEL GB BLGLER DE VERMEKTEDR. OPTK DZGNSZLKTEK % U VEYA % CV DEER,NOPE SAYISINDA ETKLENMEKTEDR. NOPELER OK SAYIDA SE DZGNSZLK DEER YKSEK,NOPE SAYISI AZ SE DZGNSZLK DEER DK OLMAKTADIR. NCE-KALIN YERLERN ETKS, FAZLA OLMAMAKTADIR,DOLAYISIYLA DZGNSZLK DEER OK DK OLAN BR PLKTE YKSEK ORANDA NCE-KALIN YERE RASTLANIR.

3- MEKANK BASIN LE DZGNSZLK LME METODU

BU METOTTA DZGNSZLK, BELRL BR AIRLIA SAHP 2 NE ARASINDAN GERLR. BU NELERDEN BR SABT DER HAREKETLDR. 2 NE ARASINDAN GEEN PLK NCELNE VE KALINLIINA GRE NEYE HAREKET VERR VE DYAGRAM KAIDI LE DEERLER SAPTANIR.

4- KAPASTF YNTEM (USTER CHAZI LE LME)

KAPASTF DZGNSZLK LME METODU EN YAYGIN OLARAK KULLANILAN METOTTUR.KALIN BANT FORMUNDAN EN NCE PLK YAPISINA KADAR BTN TEKSTL YAPILARININ DZGNSZLNN LLMES, BU YNTEMLE MMKN OLMAKTADIR.

KAPASTF LM METODU EKLDE GRLD GB , KONDANSATRLER ARASINDA MATERYALN GERLMES LE MEYDANA GELEN KAPASTE DEMLERNN ANALZNN YAPILMASINA DAYANMAKTADIR. KAPASTE DEMLER KONDANSATRLER ARASINDAN GEEN MATERYALN KTLES LE DORU ORANTILIDIR. EN UFAK KTLE DEM, DERHAL KAPASTE DEM OLARAK ALGILANIR. BURADA KTLE OLARAK BAHSEDLEN LFLERDR , YAN SSTEM BR ANLAMDA LFLERDE OLUAN DEKL ALGILAMAKTADIR.

KAPASTF OLARAK LM ETL FRMALARIN LM ALETLER VARDIR.USTER TESTER OLARAK BLNEN BU CHAZLAR PLK DZGNSZLK LMNDE EN YAYGIN OLARAK KULLANILAN CHAZLARDIR. USTER DZGNSZLK LME ALETNDEN ELDE EDLEN SPEKTOGRAMIN ANALZ; BANT,FTL VE PLKLERDE PERYODK DEMLERE NEDEN OLAN HATALARIN NCELENP KAYNAININ BELRLENMESNDE OK KULLANILI BR YNTEMDR. USTER DZGNSZLK LME CHAZI,KAPASTF OLARAK DZGNSZLK LEN BR KONDANSATRDR.

USTER DZGNSZLK CHAZINDA; PLK, FTL VEYA ERTLERN DZGNSZLK TAYN YAPILARAK U BLGLERE ULAILIR. A-) DZGNSZLK (%U VE %CV ) B-) NCE YER C-) KALIN YER D-) NEPS ADED E-) SPEKTOGRAMLAR VE DYAGRAMLAR

DZGNSZLK (%U ve %C ) TEKSTL MATERYALNN KTLE VE BRM UZUNLUKTAK AIRLIK DEMNN DORU BR EKL DE GZLENMES N DYAGRAMLAR KULLANILIR.DOLAYISIYLA DYAGRAM , DZGNSZLKTE NEML SAPMALARIN MEYLLERN VE KARAKTERSTKLERN TANINMASINDA VAZGELMEZ BR YARDIMCIDIR. ANCAK KALTENN TAM ANALZ N DYAGRAMLAR YETERL DELDR.

AYNI ZAMANDA KTLE DEMLERN TEMSL EDECEK BR NMERK DEERE HTYA VARDIR. BU AMALA STATKSEL K FADE KULLANILMAKTADIR. ORTALAMA SAPMA YZDES ( %U ) DEM (VARYASYON) KATSAYISI ( %CV )

ORTALAMA SAPMA YZDES % U YLE FADE EDLEBLR:

Xi: DEKEN DEER Xort. : ARTMETK ORTALAMA T: DENEY SRES: a: DEKEN DEER LE ORTALAMA ARASINDAK ALAN

DEM (VARYASYON) KATSAYISI YLE FADE EDLEBLR:

SAPMA ,NORMAL DEM ERSNDEK ORTALAMA DEERDEN SAPMA OLARAK TARF EDLR. STANDART SAPMA LE ORTALAMA ARASINDAK BAINTI YLEDR:

D- PLKTE NCE ve KALIN YERLER (%50)

NCE YER PLK KESTNDEK KTLE ORTALAMA DEERNDEN %50 DAHA NCE OLAN, YAKLAIK LF BOYUNDA OLAN YERLERDR. KALIN YERLER SE KTLE ORTALAMA DEERNDEN % 50 DAHA KALIN OLAN YERLERDR. PLKTEK NCE VE KALIN YERLER DOKUNMU VE TRKO KUMALARIN GRNMN BYK LDE ETKLER.

AYRICA NCE VE KALIN YERLERN SAYILARINDAK ARTI HAMMADDE VEYA PROSES METOTLARININ KTYE GTTNN BR GSTERGESDR. BUNUN YANINDA PLKTEK NCE YERLERN SAYISININ ARTIINDAN DOKUMA VE TRKO MAKNELERNDE AYNI DERECEDE KOPU ARTIINA YOL AACAAI SYLENEMEZ. GENELLKLE NCE YERLERDE BKM DAHA FAZLADIR.

E- PLKTE NEPS
NEPS; PLK KESTNDEK KTLE ORTALAMA DEERNN % 200 OLAN 4 MM DEN DAHA KISA UZUNLUKTAK HATALI YERLERDR. NEPSLER, DOKUNMU VEYA TRKO KUMAIN GRNMN OLDUKA ETKLER. BUNDAN BAKA BELRL BYKLKTEK NEPS, ZELLKLE SANAYNN TRKO SEKTRNDE LENME ZORLUU IKARIRLAR. SONUTA ERLM PLKLERDE NEPSLERDEN ARINMAK TEKSTL TEKNOLOJSNN ANA SORUNLARINDANDIR.

NEPSLER ANA OLARAK K KATEGORYE AYRILIR:

HAMMADDE NEPS LEM NEPS

HAMMADDE NEPSNN ANA NEDEN; ELYAF ZERNDE BULUNAN NEBAT MADDELER VE OLGUNLAMAMI ELYAFTIR. LEM NEPS SE; IRIRLAMA VE TARAKLARDAN MEYDANA GELR. MEYDANA GELN TARAK GARNTRLERNN TP, APKA AYARLARI, LER VE KULLANILAN RETM HIZLARI BYK LDE ETKLER.

F- PLKTE NEM
TEKSTL LFLERNN NEML ZELLKLERNDEN BR BELL SICAKLIK VE BAIL RUTUBETTE SU ABSORPLAMA YETENEDR. ABSORBLANAN NEM MKTARI, ELYAFIN TRNE VE BULUNDUU ORTAMIN RUTUBETNE GRE DER. BR ELYAF NE KADAR ABUK SU ABSORPLUYORSA O KADAR ABUK KURUR. TEKSTL MATERYALLERNDE NEM MKTARI, %NEM VE VE MUTLAK NEM OLMAK ZERE KYE AYRILIR.

% NEM: TEKSTL PLNN ABSORPLADII SU MKTARININ, NEML MATERYAL AIRLIINA ORANIDIR.

FORML: g/G x 100 g: MATERYALDEK SU MKTARI G: NEML MATERYALN AIRLII

MUTLAK NEM: TEKSTL MATERYALNDEK SU MKTARININ KURU MATERYAL AIRLIINA ORANIDIR.

FORML: g / G x 100

AYNI RUTUBET EREN BR ORTAMDA EN FAZLA NEM YN LFLER ABSORPLAR. BUNDAN SONRA SIRAYLA PEK, RAYONLAR, KETEN, PAMUK, ASETAT PE, POLAMDVE DER SENTETK ELYAFLAR GELR.

F- PLN MUKAVEMET
PLK MUKAVEMET VE UZAMASI, PLN EN NEML KALTE DEERLERNDENDR. NK PLK,KUMA HALNE GELNCEYE KADAR PEK OK GERLMLERE MARUZ KALIR. BR TEKSTL YZEYNN YA DA RNNN RETLEBLMES N PLN, RETM AAMASINDAK BU GERLMLERE DAYANABLMES GEREKR.

PLK MUKAVEMETNN LMNDE, BR SABT BR HAREKETL K ENE ARASINA YERLETRLEN PLE GTTKE ARTAN KUVVET UYGULANIR. BU KUVVETN ETKS LE PLKTE BR MKTAR UZAMA GRLR VE PLN DAYANIKLILIK DERECESNE GRE HERHANG BR KUVVET DEERNDE PLK KOPAR. PLN KOPTUU ANDAK KUVVET, KOPMA KUVVET OLARAK TANIMLANIR. PLN KOPTUU ANA KADAR OLUAN UZAMA MKTARININ, PLN LK BOYUNA ORANINA SE, KOPMA UZAMASI ADI VERLR VE % OLARAKFADE EDLR.

PLK MUKAVEMET FADESNN SADECE PLN KOPMADAN DAYANDII MAKSMUM KUVVET OLARAK TANIMLANMASI DORU OLMAYACAKTIR. NK KESTNDE DAHA FAZLA LF EREN PLK DAHAYKSEK KUVVETLERE DAYANIM GSTERECEKTR. BU DURUMDA DAHA DK KUVVETTE KOPAN PLN KT DAHA YKSEK KUVVETTE KOPAN PLN Y OLDUU SONUCU IKARILAMAZ. BU NEDENLE PLKMUKAVEMET DEER FADESNE PLK NUMARASI (LNEER YOUNLUU) DA KATILMALIDIR. BUNA GRE PLK MUKAVEMET DEER, LLEN BU KOPMA KUVVETNN PLK NUMARASINA (LNEER YOUNLUUNA) ORANIOLARAK FADE EDLR VE LM BRMLERNE GRE G/TEX VEYA CN/TEX EKLNDE GSTERLR.

RKM: PLK MUKAVEMET DEER N YAYGIN OLARAK KULLANILMAKTA OLUP, BU DEER PLN, DEY OLARAK ASILDIINDA KEND AIRLII LE KOPTUU UZUNLUUN KM OLARAK FADESDR. RNEN BR PLN KOPMA MUKAVEMET DEER 400 g SE BU PLN 400 g GELEN UZUNLUU SE 3000 M SE BU PLN RKM DEER 3 TR. %E: PLN KOPUNCAYA KADAR UZADII % UZUNLUKTUR. ELASTKYET YZDES ANLAMINDADIR.

PLK K ENE ARASINA SIKITIRILIR VE KOPTUU ANDAK DEER ALINIR. BU LEM BRDEN FAZLA YAPILMALIDIR. DAHA SONRA MAKNE BZE STATSTK DEERLER VEREREK PMZN MUKAVEMET HAKKINDA BLG SAHB OLURUZ. TEST ESNASINDA ELDE EDLEN KUVVET/UZAMA DYAGRAMI BLGSAYAR EKRANINDAN GRNTLENEBLMEKTE VE TEST VERLER LE BRLKTE YAZICIDA YAZDIRILABLMEKTEDR. TESTLER SONUNDA CHAZDAN HER TEST N KOPMA KUVVET, KOPMA UZAMASI, MUKAVEMET DEERLERNN YANISIRA TM SONULARIN ORTALAMASI, STANDART SAPMASI VE %CVS DE ALINABLMEKTEDR.

SONULAR VE DEERLENDRME DENEY SONUCUNDA ELDE EDLEN TEK TEK LM DEERLER, ORTALAMA DEER, STANDART SAPMA VE %CV BR TABLODA GSTERLR. SONULAR USTER STATSTKLERNE GRE DEERLENDRLR, TEST EDLEN FARKLI PLKLER MUKAVEMET VE UZAMA DEERLER BAKIMINDAN BRBRLER LE MUKAYESE EDLR.

G- PLKTE KARIIM ORANLARI

YAPISINDA ZELLKLE ELYAF VE FLAMENTLER BAKIMINDAN BRBRNE BENZEMEYEN BLEENLER BULUNAN PLKLERE KARIIM VEYA KOMBNE PLK DENR. K VEYA DAHA FAZLA ELYAFI BR ARAYA GETREREK KARIIM PLK ELDE EDLR. KARIIM, PLK RETM VE YZEY OLUUMUNDAN BU YANA YAPILMAKTADIR. KARIIM LE YLETRLEN KALTE VE DRLEN MALYET YANINDA BAKA YARARLAR DA KAZANILIR.

KARIIM YAPILACAK LFLERN Y ZELLKLERNDEN YARARLANILIR. (RNEN, POLYESTER/PAMUK KARIIMINDA POLYESTERN SALAMLIK VE KOLAY BAKIM ZELLKLERNDEN YARARLANILIR.) UYGUN LF NCEL VE UZUNLUU SELEREK TUE, PARLAKLIK, RENK VS.YE ETK EDEBLR.

LF KARIIMLARININ GELTRLMESNN SEBEPLER

* EKONOM: DAHA UCUZ MATERYALLE KARIIM YAPILMASI LE PAHALI LF MKTARININ AZALTILMASI. * DAYANIKLILIK: KIRILGAN LFN KULLANIM SRESN UZATMAK N DAHA DAYANIKLI KOMPONENTLE BRLETRME * FZKSEL ZELLKLER: HER K LF KOMPONENTNN, KARITIRILMASIYLA STENLEN PERFORMANS KARAKTERSTKLERNE ULAILARAK AVANTAJ ELDE EDLEBLR.

H- FANTEZ PLK NUMARALANDIRMASI

DAHA OK GRSEL ZELL N PLANDA OLAN KUMALAR ELDE ETMEK N, NORMAL PLKLERLE KIYASLANMAYACAK KADAR DEK YAPILARI OLAN FANTEZ PLKLER GELTRLMTR. FANTEZ PLK NUMARALARININ HESAPLANMASINDA GZ NNDE BULUNDURULACAK EN NEML NOKTA BKM AAMASINDA PLK BOYLARINDA MEYDANA GELEN KISALMALARDIR.

BU KISALMA ORANLARI, BKME KATILAN HER BR PLK N FARKLI OLABLR. BU SEBEPLE KATLI PLK NUMARALANDIRMALARI LE FANTEZ PLK NUMARALANDIRMALARI BRBRNDEN AYRILIR.FANTEZ PLKLERDE KISALMA ORANININ DKKATL HESAPLANMASI GEREKR.

USTER HVI 900 CHAZI

USTER HVI 900 CHAZI

Elyaf Tr YN

Ticari Rutubet (%) 14

PAMUK
KETEN NYLON POLESTER TFTK PEK VSKON

8,5
12 4-5 0,4 13 11 13