Karbohidrat Metabolizması

• Karbonhidratlar, önemli gıda maddelerinin en

başında yer alır.
• Yaklaşık olarak günlük enerji ihtiyacının %
50 si karbonhidratlarla karşılanır.
• Yetişkinde günlük enerji enerji gereksini-
minin 2400 kcal olduu düşünülürse;
g karbonhidrat 4 kcal verdiine göre bir günde
yaklaşık 300 g karbonhidrat almamız gerekir.
• Özellikle beyin dokusu enerji ihtiyacı
açısından büyük ölçüde karbonhidrat-
lara bamldr ve kan glukozunun düüklüü
(hipoglisemi) bu organda ciddi
fonksiyon bozukluklarna yol açar
(Beynin saattaki glukoz ihtiyac 6 g dır.
 Enerji salamas dnda karbonhidratlar
laktozun, mukopolisakkaridlerin,
• glikoprotein ve glikolipidlerin yapsna katlrlar.
Ayrca karbonhidrat Metabolizma-snn zaman
zaman protein ve lipid metabolizmalar ile
beraber yürüdüünü,
• karbonhidratlardan amino asit ve ya
sentezlendiini, tersine amino asitlerin
• deaminasyonu ile oluan karbon
iskeletlerinden glukoz sentezlendiini göreceiz.
ana besin maddesi arasndaki bu metabolik iliki
ekil da görülmektedir.
• Glukoz, karbonhidrat metabolizmasının temel
maddesidir.
• Türü ne olursa olsun organizmaya giren her
karbonhidrat sonunda glukoza çevrilir. Bu
nedenle ''
• Karbonhidrat metabolizması deyince akla
glukoz metabolizması gelir. '' eklinde
• düünmek yerinde bir görü olur.
•
 KARBOHİDRAT METABOLİZMASININ
BAŞLICA METABOLİK YOLLARI

) Glikojenez: Glukozdan glikojen sentezi.

• 2) Glikojenoliz: Glikojenin yIkIlmasI. Bu
olayIn karacierdeki son ürünü glukoz,
• kas dokusundaki son ürünü glukoz-6-fosfattIr.
• 3) Glikoliz ( Embden-Meyerhof Yolu) :
Glukozun pirüvat veya laktata kadar
yıkılması.
• 4) Pirüvat Metabolizması: Pirüvatın asetil-
KoA ya dönüşümü
• 5) Trikarboksilik Asit Siklüsü ( Krebs
Siklüsü) : Asetil-KoA içindeki asetil
• kısmının CO2 ye parçalanması ve bu sırada
redükte koenzimlerin oluşumu.
• 6) Pentoz fosfat Yolu: Glukozun bir başka
şekilde oksidasyonu ile NADPH ve pentoz
sentezi.
• 7) Glukoneojenezis: Karbonhidrat
olmayan maddelerden glukoz sentezi
• 8) Glukuronik asit Yolu: Glukozdan
glukuronik asit sentezi.
• Karbonhidrat metabolizmasnn temel
metabolik yollar ekil de topluca
• gösterilmitir.
 KARBOHİDRATLARIN
SİNDİRİMİ VE EMİLİMİ

• Diyette bulunan karbonhidratlar çoğunlukla

polisakkarid ve disakkarid (nişasta, laktoz ve
• sukroz), daha az oranda da monosakkarid
(glukoz ve früktoz) formunda Bulunurlar.
• Karbonhidratların bağırsaktan emilebilmeleri
için monosakkarid haline çevrilmeleri şarttır.
 Sindirim ve Emilim
• Karbonhidratlarn parçalanma işlemi
azdan itibaren başlayabilir.
• Tükrükte bulunan α-amilaz
polisakkarid parçalayan bir enzim
olmasına ramen, çineme süresinin ksal
nedeniyle fazla etkin deildir.
• Midenin asit pH s bu enzimin daha
fazla çalmasna olanak vermez.
• Pankreastan çok aktif bir baka α-amilaz
• salglanr.
• Gerek tükrük gerekse pankreas amilaz, α- ,4
glikozid bana sahip polisakkaridleri bir ba
atlayarak parçalar ve aktivitesi zincir sonuna
yahut dallanma noktasna 2 glukoz ünitesi
kalnca durur.
• Böylece α- amilaz etkisi sonunda yaklak
• Olarak;
% 40 orannda maltoz,
% 30 orannda α- ,4 ve α- ,6 ba içeren
α- dekstrin
% 25 orannda α- ,4 ba ile balanm 3
glukozlu maltotrioz,
% 5 orannda da 4-9 glukoz içeren
polisakkarid molekülleri meydana gelir.
nce barsak mukozasının fırçamsı kenarı
tarafından salgılanan dier hidrolitik
enzimlerle karbohidrat sindirimi sürdürülür ve
tamamlanır.
Bu enzimlerden α- glukozidaz her defasında bir
tane olmak üzere α→4 ba parçalar.
α-dekstrinaz, α→6 banı koparır ve serbest
glukoz üniteleri meydana gelir.
• Yine bağırsak mukozası kaynaklı
β- galaktozidaz veya laktaz laktozu,
sükraz ise sükrozu parçalar ve sonunda
glukoz, galaktoz ve früktozdan ibaret
monosakkaridler meydana gelir.
 Monosakkaridlerin ince
bağırsaktan emilimleri
• Bunun için 3 yol vardır. Bunlar
• aktif transport,
• taşıyıcı moleküllerle yürütülen
kolaylaştırılmış diffüzyon ve
• basit diffüzyon dur.
• Monosakkaridlerin transportunda SGLT ve
GLUT5 isimli glukoz taşıyıcıları (glucose
transporter) rol oynar.
• SGLT1 taşıyıcıları, ince bağırsak hücresinin
• serozal tarafına yerleşmiş Na+,K+-ATP az
sistemine (sodyum pompası) bamlı
• olarak çalışır ve monosakkarid, enerji
harcanarak düşük konsantrasyondaki
bağırsak lumeninden alınır ve yüksek
konsantrasyonlu ekstraselüler ortama
aktarılır.
• Glukoz ve galaktoz emilimi tek yönlü
olarak çalışan bu yolla gerçekleşir.
• GLUT5 ise sodyum pompasına balı
olmaksızın, konsantrasyon farkına
dayal olarak monosakkaridlerin iki yönlü
kolaylaştırılmış diffüzyonundan
sorumludur. Früktoz ve bir ksm glukoz
bu yolla tanr.
• Basit diffüzyonda ise tayc protein
yoktur, olay yönlendiren konsantrasyon
gradientidir.
• Basit diffüzyon glukoz ve früktoz
emiliminde kullanlr.
• Sodyum pompası, ATP nin
parçalanması suretiyle elde edilen
enerjiyi sodyumun aktif olarak hücre
dna (ekstraselüler kompartman)
transferi için kullanr ve böylece bağırsak
hücresi sitoplazmasnda Na+
konsantrasyonu düer.
• Olayı dengelemek üzere barsak
lumeninde bulunan Na+ taşıyıcı
protein aracılı ile
• bağırsak hücresine girerken
beraberinde glukozu da taşır (simport
olayı).
• Glukozun böbrek tubuluslarındaki geri
emiliminde de bağırsaktakine benzer
olaylar tekrarlanır.
 GLUKOZ VE HÜCRE
• Bağırsaklardan emildikten sonra vena porta
aracılı ile sistemik dolaşıma katılan
• glukoz, galaktoz ve fruktoz hücre düzeyinde
tek monosakkarid (glukoz) üzerinden
• metabolize edilir.
• Früktozun glukoza dönüşümü bağırsak ve
karacierde, galaktozun glukoza dönüşümü ise
yalnızca karacierde gerçekleşir.
Glukoz Taşıyıcı Molekül
• Glukoz-6-Fosfat, glukoz molekülünü hücre
içinde tutan bir tür kapandr ve glukozun
hücre dna çkn engeller.
• Fosforilasyon için 2 ayr enzimin bulunuu
• glukozun karacier ve dier organlar tarafndan
kullanl önceliini belirlemeye
• yöneliktir. Bu uygulama her iki enzimin Km
deerlerinin bilinmesi ile açklk kazanr.
• Hekzokinazın
• glukoz için Km deeri 0.05 mmol/L,
glukokinazın ise 0 mmol/L dir
• Bu durum, glukozun; kan glukozu
yüksek iken karaciğer,
• kan glukozu düştükten sonra diğer
organlar tarafından kullanılması
anlamına gelir.