KUMANDA VE MANEVRALAR

GENEL BAKI

ENTERKONNEKTE SSTEM BARA SSTEMLER SSTEM TECHZATI ZERNDE ALIMALAR MANEVRALAR

ENTERKONNEKTE SSTEM

lkemiz snrlarn doudan batya,kuzeyden gneye kadar saran elektrikfikasyon adr. letim sistemi gerilim seviyesi 380 ve 154 kVtur. Trafo merkezleri vastasyla 36 kVluk gerilim seviyesine indirgenir.(datm sistemi)

TRKYEDE ENTERKONNEKTE SSTEMN GELM VE ULUSAL VE BLGESEL YK DAITIM MERKEZLERNN KURULUU

Trkiyede yk datm merkezlerinin kuruluu enterkonnekte sisteminin kurulmasyla balar. ilk enterkonnekte sistem 1952 ylnda kurulmutur. 1952 ylnda 60 MW Kurulu gcnde olan atalaz Santral tketimin azlndan dolay dk ykte almaktayd. Mevcut kapasiteden tam istifade edilemiyordu. stanbulun artan ihtiyacn ise 72 MW gcndeki Silahtaraa Santral karlayamayaca iin atalazndaki fazla kapasiteden istifade etmek amacyla her iki santral, toplam uzunluu 290 km olan 66 ve 154 kV EH ile birletirilerek paralel altrlmaya baland. Her iki santraln paralel altrlmasyla ortaya bir takm sorunlar kt. Bu sorunlar yle sralayabiliriz

a) Mterilerin deien yk ve enerji taleplerinin santralar arasnda paylam, b) Arzalarda mterilerde meydana gelen inkta srelerinin uzamas, c) Sistemin gerilim ve frekansnn ayarlanmas, Bu sorunlarn zm santrallarn tek bir merkezden kontrol ve kumandasnn yaplmasn zorunlu hale getirdi.

Zamanla artan enerji ihtiyacn yksek maliyeti kk gl yerel santralardan temin eden tketicilerin, enterkonnekte sisteme balanarak ucuz ve emniyetli enerjiden istifade etmek istemeleri zerine yeni santrallarn kurulmas ve bu santrallarn paralel altrlmalar gerekmitir. Bu nedenle atalaz ve Silahtaraa santrallarna yeni guruplar ilave edildi.

Saryar, Hirfanl, Tunbilek santralar kuruldu. Bu santralarn ilavesi ile Kuzey Bat Anadolu ad verilen enterkonnekte sistem sratle geliti.1956 ylnda atalaz, Silahtaraa ve Tunbilek Santrallarnn paralel almaya balamalar zerine yk datmc grevi mraniye trafo Merkezindeki iletme teknisyenlerine verildi. Ancak iletme teknisyenlerinin hem kendi grevlerini yapmalar hem de yk datmclk yapmas mmkn olmad. Mstakil bir iletmenin, yani yk datm merkezinin kurulmasn zorunlu kld ve ilk defa 20 Kasm 1956 da Adapazarnda Kuzey Bat Anadolu Yk Datm Merkezi kuruldu.

Kuzey Bat Anadolu enterkonnekte sistemdeki gelimeye paralel olarak 1957 ylnda Soma-A Santralnn zmir Santral ile paralel almaya balamas ve 1958 ylnda Kemer Santralnn ilavesi ile Bat Anadoluda yeni bir yk datm merkezinin kurulmas gerektiinden, ayn yl zmirde Bat Anadolu Yk Datm Merkezi kuruldu. Zamanla Kuzey Bat Anadolu enterkonnekte sisteminde meydana gelen enerji ve g yetersizlii Bat Anadolu sistemindeki fazla kapasiteden karlamak iin 1963te her iki sistem Bursa-Gbel Enerji letim Hatt ile birletirilmitir.

1959 ylnda Orta Anadolu, 1970 ylnda Karadeniz ve ukurova, 1974 ylnda Dou Anadolu Blgeleri Kuzey Bat Anadolu-Bat Anadolu sistemleri balanmtr. Bunun sonucu olarak 1969 ylnda Hirfanl, 1971 ylnda Seyhan, 1972 ylnda Samsun ve 1974 ylnda da Keban Yk Datm Merkezleri kurulmutur. Bu merkezlerin koordinasyonu, enterkonnekte sistemde frekans, gerilim ayar ve ekonomik yklenmenin gereklilii dncesinden hareketle bir merkezden sevk ve idaresinin yaplmas Milli Yk Tevzi (Ulusal Yk Datm) dncesini ortaya karmtr. Bu grevin yaplmas 1985 ylna kadar Kuzey Bat Anadolu Yk Datm Merkezince yrtlmtr. Ayn yl Ankarada (Glba) Ulusal Yk Datm Merkezi kurularak faaliyete gemitir.

Gnmzde, Milli Yk Tevzi Merkezi, Ulusal Yk Datm Merkezi olarak, Blge Yk Tevzi Merkezleri ise Blgesel Yk Datm Merkezleri olarak grevlerine devam etmektedirler.

ENTERKONNEKTE SSTEM

retim tesisleri alt Sahalar Trafo Merkezleri Kumanda Odalar Yk Tevzi Merkezleri

RETM TESSLER

Elektrik enerjisinin retildii tesislerdir. Elektrik enerjisi Termik, Hidroelektrik, Doalgaz, Jeotermal, Rzgar, Gne enerjisi, Nkleer v.b santraller tarafndan retilir. Bu tesislerde elektrik 10,6 kV, 15,8 kV vb. seviyelerde retilip g trafolar vastasyla 154 ve 380 kVa ykseltilip enterkonnekte ebekeye balanlr.

RETM TESSLER

ALT SAHALARI
Genel olarak kesiciler, ayrclar, baralar, g ve l transformatrleri, parafudurlar, hat tkac (Line-Trap) ve yardmc tehizatlarn bir arada bulunduu, elektrik enerjisinin koruma, kumanda ve lme ilemlerinin yaplarak topland ve datld ak havada bulunan tesislere alt sahas (Ak alt) denir. Ayn tehizatlar kapal bir ortamda bulunuyorsa buralara alt Salonu (Kapal alt) denir.

ALT SAHALARI

letmelerde Kumanda Blm

Kumanda odas Rle odas Ak odas Dizel odas Klima odas

letmelerde Kumanda Blm

TRAFO MERKEZLER

Elektrik enerjisi santrallerde retildikten sonra aboneler ulaana kadar deiik ilemlerden geer. ehir ve kasabalarn giriinde YG drlerek orta gerilim haline getirilir. Son olarak da OG datm trafolar yardmyla alak gerilime evrilir. te bu ilemler yerine getirilirken deiik byklkte ve zellikle trafolar kullanlabilir. Bu trafolar ve yardmc elemanlarn yerletii yerlere trafo merkezleri denir.

TRAFO MERKEZLER

KUMANDA ODALARI

Muhabere sistemleri vastasyla ( kuranportr,pax,telefon,fax) yk tevzi ve dier birimlerle haberlemenin salanmas, 154 ve 380 kV hatlarda manevralarn yaplmas, Senkronoskop cihaz vastasyla paralele girme artlarnn salanmas, gibi ilemler gerekletirilir.

Kumanda Odasnda Bulunanlar

Manevra emas: alt sahas ve salonundaki devrelerin balantlarn, numaralandrma ve isimlendirme ile gsteren diyagramlardr. letme teknisyenlerine doru ve daha hzl manevra yapma imkn salar. Manevra emasnn ilendii renk, o tehizatn gerilim deerini ifade eder. 380 kV Kahverengi 154 kV Krmz 34,5 kV Yeil (Baz yerlerde mavi) 10,5 kV Sar (Baz yerlerde mavi)

Kumanda Butonlar ve Anahtarlar

Kesici ve ayrclara uzaktan amakapama kumandas vermeye ve pozisyon bildirmeye yarayan sinyal lambal anahtarlardr.

Arza Sinyali Lamba Blm: Arza annda alan rlelerle, elverisiz alma artlarna maruz kalan tehizat tespit etmeye yarayan sinyal lamba blm ile lamba test, sinyal silme ve sesli sinyal (alarm) susturma butonlardr. Sesli Sinyal: Arzalarda iletme teknisyenini ikaz eden zil, korna ve sirenlerdir. l Aletleri: Tehizatn istenilen snrlar iinde alp almadn kontrol etmeye yarayan (ampermetre, voltmetre, wattmetre, VAR metre, frekans metre, hz-devir, ayar kanad akl, kelebek vana pozisyon akl, buhar basnc, seviye gstergeleri vb.) cihazlardr. Ayrca ampermetre ve voltmetre komtatr anahtarlardr.

Senkronoskop Cihaz

Birbirinden bamsz olarak alan iki ayr ebekeyi veya niteyi paralele alabilmek ya da ayn ring oluturmak iin gerekli artlarn mevcut olup olmadn grmemizi salayan voltmetreler, frekans metreler ve senkronoskop cihaz ile bu panoyu servise almamz salayan senkronoskop anahtardr.

YK TEVZ MERKEZLER

Arz ve talebe gre elektrik retimini ve iletimini emniyetli ve ekonomik bir ekilde salamak Sistem gerilim ve frekansnn belirli snrlar ierisinde tutulmasnn salamak Sorumluluk blgesindeki sistemde manevralarn koordinasyonunun ve yaptrlmasn salamak.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Ulusal Yk Datm Merkezi (UYDM)-(MYTM) TEA bnyesinde yer alan ve elektrik enerjisi arz ve talebin gerek zamanl olarak dengelenmesinden sorumlu birimdir. Blgesel yk datm merkezleri arasndaki koordinasyonu salar

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Blgesel Yk Datm Merkezi (BYDM)-(BYTM) letim sisteminin belli bir blgesine ait retim iletim ve tketim faaliyetlerini izleyen,iletme manevralarnn koordinasyonunu ve kumandasn yrten kontrol merkezidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Salnm Enterkonnekte sistemde bir hattn amas veya bir grubun servisten kmasyla reglatrlerin kararl alma haline gelmedii ilk anda gcn kararsz bir ekilde santrallar arasnda taksimi ve srekli deiimidir

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Ekip efi veya Sorumlusu Gerekli gvenlik nlemlerini alarak veya aldrarak tehizat zerinde yaplacak almalar yrten kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Kumanda Odas Operatr Baz santrallarda bulunan ve iletme artlarn gz nnde tutarak ilgili talimatlara ve yk datmclarn isteklerine uygun manevra yapan kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Kumanda Odas Mesul Operatr Baz santrallarda bulunan ve kumanda ksmndan da birinci derece sorumlu olup, kumanda odas operatrlk grevini yapan kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Santral Vardiya Amiri

Baz santrallarn iletme talimatlarna ve yk datm merkezi tarafndan verilen retim programlarna gre altrlmasn yneten kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Santral letme Mhendisi

Bir santralin iletme talimatlarna gre iletme faaliyetlerini yneten kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Emniyet Grevlisi Techizat zerinde yaplacak bir almadan nce gerekli gvenlik nlemlerini alan veya aldrtan,almann bitiminde de bu tedbirlerin kaldrlmasn salayan veya isteyen ve zerinde alma yaplan tehizatn servise alnabileceini BYDMye bildiren sorumlu kiidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Bara Ayn gerilim ve frekanstaki elektrik enerjisinin topland ve datld bir iletkendir.Techizatn kendi kesicisi ile bal olduu baraya Ana Bara,transfer kesicisi veya ayrcs ile bal olduu baraya ise Transfer Bara ad verilir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Enerji letim Hatt Enerji tamaya yarayan ve zerinde izolesi bulunmayan havai iletkenlerden oluan tesistir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Yksek Gerilim Yer alt Kablosu Enerji iletmeye yarayan izoleli ve yeraltnda kullanlabilen kablolardr.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

G Transformatr Elektrik enerjisinin gcn ve frekansn deitirmeden gerilim ve akm seviyesini belli oran dahilinde deitiren cihazdr.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Fider Bir merkez barasndan bir mteri ya da mteriler grubuna enerji tamaya yarayan hat veya kablonun bal olduu tehizattr.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Sistemimizde genel olarak ilk rakamlar tehizat gerilim deerini,son rakamlar ise kesici ve ayrclarn yer ve grevini belirtir. Bu numaralara gre bir kesicinin ya da ayrcnn ne grev yaptn ve nerede bulunduu anlalm olur.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Gerilimlere gre ilk rakamlar

380 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam...9 154 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam...5 66 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam........4 33 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam.3 15-10,5 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam2 6,3 kVluk kesici/ayrcnn ilk rakam1

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Son rakamlara gre ayrc ve kesicilerin kullanm yerleri

Son rakam TEK say ile bitenler AYIRICI
Son rakam FT say ile bitenler KESC

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Son rakam 0 olanlar toprak ayrcs Son rakam 1 olanlar hat ayrcs Son rakam 2 olanlar hat kesicisi Son rakam 3 olanlar bara ayrcs Son rakam 4 olanlar bara blmleyici kesici Son rakam 5 olanlar trafo,nite,transfer fiderinin ana bara tarafndaki ayrc

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Son rakam 6 olanlar trafo,nite,transfer ve kuplaj kesicisi Son rakam 7 olanlar trafo fiderinin trafo tarafndaki ayrcs,transfer fiderinin transfer bara tarafndaki ayrcs,nite fiderinin trafo tarafndaki ayrcs Son rakam 9 olan by-pass ayrcs,trafo,nite ve hat fider kesicisine ait transfer ayrcs

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Primer Frekans Kontrol: Sistem frekansnn dmesine veya ykselmesine tepki olarak nite aktif g knn hz regltr ile otomatik artrlmas veya drlmesi yoluyla sistem frekansnn dzeltilmesidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Sekonder Frekans Kontrol: Sistem frekansnn dmesine veya ykselmesine tepki olarak nite aktif g knn UYDMden gnderilen bir sinyal ile otomatik arttrlmas veya drlmesidir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Reaktr: Bal bulunduu hat, trafo veya baradan reaktif g eken (tketen) ve gerilim drmek iin kullanlan bobindir.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

nt Kapasitr: Reaktif g reten, sisteme paralel bal kondansatr gurubudur.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Seri Kapasitr: Uzun E..H na seri olarak balanan ve hattn empedansn kltmek iin kullanlan kondansatr gurubudur.

ENTERKONNEKTE SSTEMLE LGL TANIMLAR

Hat Tkac (Line trap) : Ayarland frekans bandna kar byk empedans gstererek iaretin bara tarafna gemesini engelleyen (hat tarafna ynlendirilmesini salayan) paralel rezonans devresidir. Santraller ve trafo merkezlerdeki kuranportr cihazyla iletiim salanr.

KLTLEMELER

Elektriksel cihazlarn yanl manevraya kar korunmasn ve ayn zamanda bu cihazlar kullanan grevlilerin i kazasna uramasn engellemek amacyla yaplr. Kilitlemeler 2 blmde incelenir: Ayrc-Ayrc arasndaki kilitleme Kesici-Ayrc arasndaki kilitleme

KLTLEMELER

A)Ayrc le Ayrc Arasndaki Kilitleme: Bu kilitlemede ama, bir ayrc kapal iken dierinin kapatlmasn nlemektir. Bu kilitlemelerin ortak bir yan vardr. Bunlarn birincisi hat zerinde alacak hatlarn statik elektrik yklerinden korunmalarn salamak zere topraklanm hat zerine yanllkla gerilim tatbik edilmesini nlemek, ikincisi ise gerilimli bir hat zerinde toprak ayrcsnn kapatlmamasn ve bu yzden ok byk arzalarn meydana gelmemesini salamaktr.

KLTLEMELER

a) Toprak Ayrcs le Hat Ayrc Arasndaki Kilitleme: Kilitlemeyi salayan madeni diskler ve bu diskler zerindeki bir paradr. Diskler ayrclarn iletme mekanizmalarnn hareketli kollar zerine kaynakla skca balanmtr ve onlarla beraber hareket etmektedir. Bu kilitleme dzeninde ayrclardan biri kapal iken dierini kapatmak mmkn deildir.

KLTLEMELER

b) Toprak Ayrcs le By-Pass Ayrc Veya Transfer Ayrc Arasnda Kilitleme: By pass ve Transfer ayrcsn ap-kapatrken, toprak ayrcsnn kapanmasn nleyen bir kilitleme mekanizmasdr.

KLTLEMELER
B) Kesici ile ayrc arasndaki kilitleme: Bir kesici kapal iken devresindeki ayrcnn yanl bir manevra sonucu almas ayrcnn tahrip olmasna; daha nemlisi bu ilemi yapan grevlinin geici krlklere, deri yanklar gibi yaralanmalara uramasna veya en kts hayatna kaybetmesine neden olabilir. Bu istenmeyen olaylar nlemek iin kesici ve ayrclar arasnda kilitlemeler dzenlenir. Bunlar eittir;

KLTLEMELER
a) Mekaniki Kilitleme: Bu kilitlemede ayrc iletme mekanizmasnn hareketlerini kstlayan bir kilit ve bu kilidi amaya yarayan bir anahtar kullanlmaktadr. Anahtar fider serviste iken kesici zerinde kalr, yanllkla alnacak olursa kesici otomatik olarak ama kumandas alr ve aar. Servise alma manevras sonunda kesici kilidine sokulan anahtar dndrlmezse kesici uzaktan elektriki kumanda alamaz. Her kesicinin yalnz bir anahtar vardr. Bu anahtar dier kesicilerin kilidine uymad gibi kendi fideri zerinde olmayan ayrclarn kilidinide aamaz.

KLTLEMELER
b) Elektriki Kilitleme: Kesici hareketli kolu zerindeki yardmc kontaktr. Ayrclarn almas veya kapatlmas kesici kapal iken mmkn deildir.

KLTLEMELER

c) Mekaniki Elektriki Kilitleme: Her ayrc kumanda dolabnda birer elektromknats vardr. Ayrclar bu kilitlemede yalnz yakndan mekaniki olarak kumanda edilir. Bu kilitlemenin prensibi; kilit zme butonunun kumanda ettii elektromknats ancak kesici ak ise enerjilenip ayrc iletme mekanizmasn serbest brakr. Aksi halde kesici kapal iken kilit zme butonu na ne kadar baslrsa elektro mknats enerjilemediinden ayrclar hareket ettirmek mmkn olmayacaktr. Kesici iletme mekanizmasndaki yardmc kontak kesici ak ise doru akm elektromknatsa ulamasna msaade eder, kesici kapal ise doru akm devresini tamamlayamaz.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

G (Yk) Ayrcs: Ksa devre kesme gc olmayan ve normal ykl devreleri ap kapayan cihazdr

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Hat Ayrcs: EH ve EDHn veya yer alt kablosunu besleyen kesicinin hat tarafnda bulunan ayrcsdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Bara Ayrcs: EH ve EDHn veya yeralt kablosunu besleyen kesicinin bara tarafnda bulunan ayrcsdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Topraklama Ayrcs: Gerilimsiz duruma getirilmi elektrik devrelerini toprakla irtibatlamak iin kullanlan cihazdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

By-Pass Ayrcs: Tek baral sistemde, ait olduu kesici yk altnda (kapal) iken alp kapanabilen bir ayrcdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Transfer Ayrcs: Transfer baral sistemde, transfer kesicisini baralara veya dier fiderleri transfer baraya balayan ayrcdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Bara Blmleyici Ayrc: Bir baray iki ksma ayrmak veya birletirmek iin kullanlan ayrcdr.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Transfer Kesici: Bir tehizatn kendi kesicisinin yerine geebilen ve ana baray transfer baraya balamakta kullanlan kesicidir.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Kublaj (Bara Balayc) Kesici: ift ana baral sistemlerde iki ana baray birbirine balayan kesicidir.

KESC VE AYIRICININ KULLANIM YERE GRE SMLENDRLMES

Bara Blmleyici Kesici: Bir baray iki ksma ayrmak veya birletirmek iin kullanlan kesicidir.

BARA SSTEMLER

a) Tek Baral Sistem ve Manevra zellikleri: Tek baral sistemde transformatr ve hatlar; kesici ve ayrclar zerinden ayn baraya baldr. Tek baral sitemde, herhangi bir ksmda bakm ya da arza almas olduunda enerji kesintisi olmas dezavantajdr. Tesis maliyeti ynnden ucuz ve iletme kolayl ise avantajdr.

BARA SSTEMLER

BARA SSTEMLER
Tek Baral Sistemde Kapama Manevras: 1) 3110 nolu topraklama ayrcs alr, 2) 3111 nolu hat, 3113 nolu bara ayrclar kapatlr, 3) 3112 nolu fider kesicisi kapatlr, 4) Talimatlara gre kartlama yaplr.

BARA SSTEMLER
Tek Baral Sisteminde Ama Manevras: 1) 3112 nolu fider kesicisi alr (her fazda tam ama olduu kontrol edilir). 2) 3111 nolu hat ayrcs ile 3113 nolu bara ayrcs alr 3) 3110 nolu topraklama ayrcs hatta gerilimimin sfr olduu grlerek kapatlr, 4) Talimatlara gre kartlama yaplr

BARA SSTEMLER

b) Tek Baral By-pass Sistemi ve Manevrann zellikleri: Tek baral sistemde mmkn olduunca enerji kesintisi istenmeyen fiderlerin kesicisinin paraleline bara ile hat arasna bir ayrc ilave edilir. Bu ayrcya BY-PASS ayrcs denir. By-pass ayrcs sadece paralelinde bulunan kesici zerindeki almalarda kullanlr. Enerjinin srekliliini korumasz olarak salar. Normal besleme durumunda bypass ayrcs hep ak durumdadr. Kesicide bakm ve arza almas olduunda kesicisi zerinden beslenirken by-pass kapatlr. By- passn alabilmesi iin paralelindeki kesicinin kapal olmas gerekir. By-pass ayrcs yk altnda alamaz-kapatlamaz.

BARA SSTEMLER

rnek: ekildeki fider 3112 nolu kesici zerinden enerjili durumdadr, 3112 nolu fider kesicisinde bakm yaplabilmesi iin gerekli olan manevrada ilem sras aadaki gibidir. 1) 3119 nolu by-pass ayrcs kapatlr. 2) 3112 nolu fider kesicisi alr. 3) 3111 nolu hat ayrcs, 3113 nolu bara ayrcs alr, kumanda odas ve alt tesisinde gerekli yerlere emniyet kartlar aslr 4) Talimatlara gre kartlama yaplr.

BARA SSTEMLER

Kesicide alma bittiinde; 1) 3111 nolu hat ayrcs kapatlr, kartlar alnr. 2) 3113 nolu bara ayrcs kapatlr, kartlar alnr. 3) 3112 nolu fider kesicisi kapatlr, kartlar alnr. 4) 3119 nolu by-pass ayrcs alr. 5) Talimatlara gre kartlama yaplr.

BARA SSTEMLER

c) Tek Ana Bara + Transfer Baral Sistem ve Manevra zellikleri:

BARA SSTEMLER

Transfer baral sitemde iki bara mevcuttur. Bu baralardan, bara giri ve hat kesicilerinin ayrclar zerinden bal bulunduu baraya Ana Bara, hat ve trafolarn bir ayrc ile bal olduu baraya Transfer Bara denir. Normal iletme artlarnda ana bara enerjili, transfer bara enerjisizdir. Ana bara ile transfer bara arasndaki kesiciye Transfer Kesici denir. Transfer kesici transfer ayrclar ile bara sistemindeki arzal veya bakm yaplacak kesici yerine geirilerek enerjinin sreklilii salanr. Yerine getii kesicinin korumalarn da zerine alr.

BARA SSTEMLER

rnek: Fider 2yi transfere alma manevras

BARA SSTEMLER

1) 5429 ile 5419 nolu transfer ayrclarnn ak olduu kontrol edilir. 2) 5435- 5437 ve5449 nolu transfer ayrclar kapatlr. 3) Korumalarn transfere aktarld kontrol edilir. 4) 5436 nolu transfer kesici kapatlr. 5) 5442 nolu fider kesicisi alr, kartlanr. 6) 5441 -5443 nolu hat ve bara ayrclar alr, kartlanr 7) Talimatlara gre kartlama yaplr.

BARA SSTEMLER

Transferden beslenen fider 2yi normal iletme artlar haline getirilmesi

BARA SSTEMLER

1) 5441 nolu hat ve 5443 nolu bara ayrclar kapatlr, kartlar alnr. 2) 5442 nolu fider kesicisi kapatlr, kartlar alnr. 3) 5436 transfer kesicisi alr. 4) 5435 5437 ve 5449 nolu transfer ayrclar alr.(ekil 7) 5) Talimatlara gre kartlama yaplr

BARA SSTEMLER

rnek:: 5426 nolu trafo fider kesicisinin bakm iin transfere alma manevras.

BARA SSTEMLER

1) 5419 -5449 nolu transfer ayrclarnn ak olduu kontrol edilir.. 2) 5435 -5437 ve 5429 nolu transfer ayrclar kapatlr 3) Korumalarn transfere getii kontrol edilir. 4) 5436 nolu transfer kesici kapatlr. 5) 5426 nolu trafo k kesicisi alr, kartlanr. 6) 5425 -5427 nolu ayrclar alr, kartlanr.

BARA SSTEMLER

Trafo fider kesicisinin normal iletme artlar haline getirilmesi

BARA SSTEMLER

1) 5427 5425 nolu ayrclar kapatlr, kartlar alnr. 2) 5426 nolu trafo k kesicisi kapatlr, kartlar alnr. 3) 5436 nolu transfer kesici alr. 4) 542954375435-nolu transfer ayrclar alr.

BARA SSTEMLER

d) ift Ana Baral Sistem ve Manevra zellikleri: ift ana baral sistemde iki ana bara mevcut olup her ikisi de enerjilidir. ki bara arasnda Kublaj (balant) kesici vardr. Kublaj kesici kapatldnda iki ana baray birletirerek paralel almalarn salar. Aldnda iki ana baray ayrarak bamsz altrr.

BARA SSTEMLER

rnek: Aadaki manevra emasnda trafo 1 ve trafo 2 farkl baralar zerinden bamsz almaktadr. Trafolarn paralel altrlmas iin yaplan manevra (fiderlerin enerjisini kesmeden

BARA SSTEMLER

1) Trafolarn paralel alma artlar kontrol edilir. artlar uygun ise 2) 3633 -3635 nolu kublaj ayrclar kapatlr. 3) 3636 nolu kublaj kesicisi paralellik artlar (senkronoskop, gerilim, frekansmetre kontrol edilir) salandktan sonra kapatlr. Trafolar kublaj kesicisi zerinden paralel almaktadr

BARA SSTEMLER

rnek:ekildeki manevra emasnda Generatr 1 ve Generatr 2 farkl baralar zerinden bamsz almaktadr. Bara-1i enerjisiz duruma getirmek iin yaplan manevra. (Enerjisini kesmeden) 1) Generatrlerin paralel alma artlar kontrol edilir, artlar uygun ise, 2) 3633 ve 3635 nolu kublaj ayrclar kapatlr. 3) 3636 nolu kublaj kesicisi kapatlr. Generatrler paralel almaya balamtr. 4) 35133423 nolu ayrclar kapatlr. 5) 34253515 ayrclar alr. 6) 3636 nolu kublaj kesici alarak; bara1 enerjisiz duruma gelir. 7) 36353633 ayrclar alr

BARA SSTEMLER

rnek:Generatr 1 ve Generatr 2, Bara 2 zerinden almaktadr. Generatr 1, Bara 1 zerinden Fider 1i, Generatr 2 bara 2 zerinden fider2 ve fider3 bamsz olarak besleyecektir. Yaplmas gereken manevra. (Enerji kesintisiz) 1) 36333635 nolu ayrclar kapatlr. 2) 3636 nolu kesici kapatlr. 3) 35153425 nolu ayrclar kapatlr. 4) 34233513 nolu ayrclar alr. 5) 3636 nolu kesici alr. 6) 36333635 nolu ayrclar alr

BARA SSTEMLER

rnek:ekildeki manevra emasnda fider 3 bara 2 zerinden beslenmektedir. Fider 3 kesicisinde (3862) bakm yaplacaktr. Yaplmas gerekli manevra; 1) 3862 nolu fider kesici alr. Her 3 fazda tam ama olduu kontrol edilir, kartlanr. 2) 3861 ve 3865 nolu ayrclar alr, kartlanr. 3) 3863 nolu ayrcnn ak olduu grlr

BARA SSTEMLER

Aadaki manevra emasnda Fider 3 kesicisinde (3862) bakm almas sona ermitir. Fider 3, Bara 2 zerinden beslenecektir. alma bittikten sonra yaplacak manevra; 1) 3861 ve 3865 nolu ayrclar kapatlr, kartlar alnr, 2) 3862 kapatlr, kart alnr, 3) 3863 ak kalr kart alnr

BARA SSTEMLER

e) ift Ana Bara+Transfer Bara Sistemi ve Manevra zellikleri:

BARA SSTEMLER

Bu bara sistemi ift ana baral sistem ile transfer baral sistemin birletirilmesinden oluturulmutur. ki ana bara ile transfer bara arasnda ise transfer kesici bulunur. Bu bara sisteminin bulunduu baz merkezlerde kublaj kesici ayn zamanda transfer kesicisi olarak da kullanlmtr. Kublaj kesicisi, bara aktarma ve ana baralar birletirme ve ayrma ilemlerini kesintisiz yaplabilmesine olanak salar. Transfer kesicisi, bara sisteminden herhangi bir kesicide veya bara ayrclarndan birinde arza ya da bakm almas olduunda enerjinin kesintisiz ve korumal olarak srekliliini salar.

BARA SSTEMLER

rnek: Fider 1in transferden beslenmesi. 1) Dier transfer ayrclarnn ak olduu kontrol edilir. 2) 923392379219 nolu transfer ayrclar kapatlr. 3) Korumalarn transfere aktarld kontrol edilir. 4) 9236 nolu transfer kesici kapatlr. 5) 9212 nolu hat kesici alr, kartlanr. 6) 9211 nolu hat ayrcs ve 9213 nolu bara ayrcs alr, kartlanr. 7) 9215 nolu bara ayrcs da ak olduu grlerek kartlanr

BARA SSTEMLER

rnek: Fider 1 normal iletme artlar haline getirilmesi. 1) 92139211 nolu ayrclar kapatlr, kartlar alnr. 2) 9212 nolu kesici kapatlr, kartlar alnr. 3) 9236 nolu transfer kesici alr. 4) 923392379219 ayrclar alr. 5) 9215 nolu ayrcnn ak olduu grlr, kartlar alnr, normale iletme artlar haline getirilmi olur

BARA SSTEMLER

rnek:Fider 2ye ait 9243 nolu ayrcda bakm almas durumunda yaplacak manevra. 1) 92639265 nolu kublaj ayrclar kapatlr. 2) G transformatrlerinin paralel alma artlar kontrol edilirek, (senkronoskop, gerilim, frekansmetre kontrol edilir) 9266 nolu kublaj kesicisi kapatlr. 3) 92259215 nolu ayrclar kapatlr. 4) 92139223 nolu ayrclar alr, kartlanr. 5) 9266 nolu kublaj kesicisi alr, kartlanr. 6) 92659263 nolu ayrclar ayrclar alr kartlanr. 7) Bara1 e bal ayrclarn hepsi ak olarak kartlanr. 8) 923592379249 nolu transfer ayrclar kapatlr. 9) 9236 nolu transfer kesici kapatlr. 10) 9242 fider kesicisi alr, kartlanr. 11) 92419245 nolu ayrclar alr, kartlanr

Tesislerin Durumu le lgili Tanmlar

Serviste Olan Tehizat: Bir tehizatn amacna uygun alma durumunda olmasdr. Servis D Tehizat: eitli nedenlerle (bakm, tamir, yedek, arza vb.) iletme d braklan tehizattr. Emre Amade Tehizat: Servise (devreye) girmeye hazr durumda bulunan tehizattr. Emre Amade Olmayan Tehizat: Arza, bakm, onarm ve kontrol gibi nedenlerle servis d bulunan ve ihtiya annda servise alnamayan tehizattr. Bota Gerilim Altnda Tehizat: zerinden enerji ekilmeyen, fakat bir taraftan gerilim tatbik edilmi tehizattr. Topraklanm Tehizat: Gerilimsiz duruma getirildikten sonra toprakla irtibatlandrlm tehizattr. Yedek Tehizat: Serviste olan bir tehizatn yerine almak zere servis d bekletilen tehizattr.

Tesislerin Durumu le lgili Tanmlar

Transfere Alnm Tehizat: Ana baradaki veya balant tesisatndaki uygun olmayan bir durum nedeniyle transfer bara zerinden irtibatlandrlm tehizattr. Gei Hakk: Her iki ucundan gerilim altna alnabilme olana olan ve arza nedeniyle am veya alm bir hatta gerilim tatbik etmek yetki ve grevine gei hakk denir. lk Gei Hakk: Her iki ucundan gerilim altna alnabilme olana olan ve arza nedeniyle am veya alm olan hatta ilk gerilim tatbik etme yetkisine ilk gei hakk denir. lk gei hakk sresi 5dk. dr. lk gei hakkna sahip olan merkezler; gerilimsiz hatlara, arza balangcndan itibaren 5 dk. ierisinde bir defaya mahsus olmak zere gerilim tatbik ederler. Gerilim tatbikinden sonra kesici hemen aarsa, BYDM ne danmadan anlan hatt ikinci bir defa kapatamazlar. Arza balangcndan itibaren 5 dk. dolmu ve kesici kapatlm ise, gei hakk hattn dier ucundaki merkeze geer. kinci Gei Hakk: lk gei hakk sresi olan 5 dk. sonundan itibaren hatta gerilim tatbik etme yetkisine ikinci gei hakk denir. lk gei hakkna sahip olan merkez, arza balangcndan itibaren anlan hatta ilk 5 dk. iinde gerilim tatbik etmemise bu hatta gerilim tatbik etme yetkisi hattn br ucundaki merkeze geer ve bu merkezin olana varsa, hatt gerilim altna alr. kinci gei hakk olan merkez, arza balangcndan itibaren 5 dk. gemedike hatta gerilim tatbik edemez. Kapatt kesici hemen aarsa BYDM ne danmadan kesiciyi ikinci bir defa kapatamaz.

Not: Gei haklar sistemde iletiim olana olmad zamanlarda geerlidir.

SSTEM TEHZATI ZERNDE ALIMALAR

ZNL ALIMALAR HABERL ALIMALAR ARIZALI DURUM ALIMALARI GERLM ALTINDA ALIMALAR

alma zni Gerektiren Haller

a) Enerji retimini Kstlayan almalar: Kazan, trbin, generatr, transformatr, senkron kondansatr gibi ana tehizat ile bunlara ait yardmclardaki almalar enerji retimini dorudan doruya kstlyor veya kstlama ihtimali yaratyorsa alma izni istei gerekir. Servis d bir grubun devreye alnmasn, normal devreye girme sresine nazaran geciktirmeyecek almalar iin alma izni istemeye gerek yoktur.

alma zni Gerektiren Haller

b) Enerji letimini Kstlayan almalar: Transformatr, hat veya kablo ve bunlarla ilgili ana ve yardmc tesisat zerinde yaplacak almalar dorudan doruya enerji iletimini kstlyor veya kstlama ihtimalini yaratyorsa alma izni istei yazdrlmas gerekir.

alma zni Gerektiren Haller

c) Mterilerin Beslenmesini Kstlayan almalar: Primer sarg gerilimi 66 kV ve daha yksek gerilimli merkezlerden beslenen mterilerde kesintiye dorudan neden olacak veya kesinti ihtimalini dourabilecek transformatrlerdeki her trl alma iin alma izni isteine gerek vardr. 36 kV ve daha aa gerilimdeki ebekeye bal trafo merkezlerinden beslenen mterilerde kesintiye dorudan doruya neden olacak almalarda alma izni isteine gerek yoktur. Yaplan i hakknda BYDM ne bilgi verilir. Ancak zel nitelii olan mterileri besleyen ebekenin gerilimi 36 kV veya daha aa olmas halinde dahi alma izni alnmas gerekir.

alma zni steinin Yaplmas ve Verilmesi

alma znini stemeye Yetkili ahslar: Lisans sahibi tzel kii tarafndan yetkilendirilmi kiiler BYDM den yazl olarak alma izni alabilirler. alma izin istei santral, ebeke, rle, elektronik ve Test Mdrlklerinin sorumlu ahslar (mhendis ya da yerine bakan ahs) ile gerei halinde iletme bnyesindeki yetki verilmi kimseler tarafndan yaplr. Bu gibi kimselerin isimlerini ihtiva eden listeler nceden ilgili BYDM ne yazl olarak bildirilir. Yetkisi geri alnan ve yetkisi olmayan ahslara BYDM alma izni vermez.

alma zni in Mracat

1) Mracaat Zaman: nceden programlanm iler iin, iin balayaca tarihten normal olarak bir hafta nce ilgili BYDM ne mracaat edilir. Zorunlu hallerde en az 24 saat nceden mracaat edilmesi arttr. Aksi halde alma izni verilmez. 2) Mracaat ekli: alma izni isteyen yetkili ahslar ilgili BYDMne yazl mracaat ederler. Yazl mracaat halinde YDM 1 formunun (1) nolu blm yetkili ahs tarafndan iki nsha olarak doldurulduktan sonra, bir nshas BYDMne gnderilir, dier nshas talebi yapan tarafndan saklanr. alma iznine bal manevra BYDM tarafndan yaptrlacak ise, bu formdaki (2) nolu blm yetkili ahs tarafndan doldurulur.

TEA
.EBEKE LETME GRUP MDRL .BLGES LETME GRUP BA MHENDSL YDM-1 ..YK DAITIM LETME MDRL
ALIMA ZN STE
Tarih :../..../. almann Yaplaca Merkez veya E..Hatt 2. Servisten karlacak Techizat 3. Yaplacak alma 4. zni steyen Yetkili ahs 5. almay Yapacak Ekip efi veya Koordinasyon Sorumlusu 6. Y.D.M den Enerji Kesilmesi ve Verilmesi Talep Edecek TM. letme Teknisyeni 7. in Balayaca Tarih ve Saat 8. in Bitecei Tarih ve Saat 9. Techizatn Devre D Edilme Sresi 10. Enerji Kesilecek Mteriler 11. Acil Hallerde servise Alma ekli ve Sresi 12. TM.letme Teknisyeninin YDM ile Muhabere ekli 1. NOT stek No:.././ : : : :

: : : : : : :

STENLEN MANEVRA ZELLKLER Manevra Balama ekli Techizatn Teslim ekli Techizatn Emreamade Hale Getirme ekli alma zni stemeye Yetkili

sim

mza

ahs NOT:stenilen manevra zelliklerinden ama ama, kapama rutin (veya formlarla belirtilen)manevralarnn dndaki istekler bu blmde belirtilecek.

TEA YK DAITIM MDRL

ALIMA ZN

EK:2 Form YDM-2

1 Tarih:.//20 No:../..

BYDM nin alma izni isteine cevaben sistemin durumunu dikkate alarak ve dier birimlerle koordinasyon salayarak, istek sahibine onay belirttii formdur. Herhangi bir nedenle alma iznini iptali gerekirse YDM2 formunun (2) nolu blmnn ilk 3 maddesi cevaplandrlacak ekilde alma iznini isteyen ve ya almay yapacak sorumlu ahs BYDM ne haberdar eder. Servisten kartlacak tehizatta alacak baka ekipler varsa BYDM koordineli almalarla ilgili artlara gre hareket eder.

alma zni stei No : . 1-YDM'de Formu Dolduran Kii : 2-Yaplacak alma : .. .. 3-almay Yapacak Ekip efi : Haber Verilen servisler : UDYM : .. BLGE : .. ELEKTRONK : .. TEST : .. SANTRAL : .. 5-Enerjisi Kesilecek Mteriler : .. 6-Mteri le Anlaan : .. YDM Mhendisi sim mza YDM Bamhendisi sim mza

2 ALIMA ZNNN PTAL 1-ptal steyen Sorumlu Kimse 2-ptalin Nedeni 3-Kabul Eden 4-Haber Verilen servisler 5-Haber Veren Mteriler ve Haberi Veren .. YDM Mhendisi sim mza YDM Bamhendisi sim mza

TEA
.YK DAITIM MDRL MANEVRA FORMU
MANEVRAYI YAPTIRAN:Tarih:.././20.. Ek:3
YDM-3

Manevra Formu (YDM 3): BYDM nin bizzat yaptracaklar manevralarda, iletme teknisyenlerinin takip edecekleri manevra srasn belirtmek gayesi ile manevraya balamadan nce BYDM tarafndan doldurulan ve ilgili merkezlere yazdrlan (iletilen) ilem sras formudur.

1-Manevra No : 2-alma zin No : 3-zni steyen : 4-Nedeni : . 5-TM letme Teknisyeni : .. 6-Servisten karlacak Techizat : .. 7-Servis D Kalma Sresi : .. 8-Merkezdeki Dier almalar : .. . . .

..TRAFO MERKEZ AMA MANEVRASI KAPAMA MANEVRASI

SAAT

SAAT

SIRA

SIRA

DK

AIKLAMA

AIKLAMA

Manevray yapan: Kart Yeri :

Manevray yapan: Kart Yeri :

DK

SSTEM TEHZATI ZERNDE YAPILAN ALIMALAR

B) Haberli almalar Servis harici bir tehizat zerinde onarm veya bir deiiklik amacyla yaplacak, sistemin ve emre amade gcn emniyetini azaltc ynde bir tesir yaratmayacak, mterilerde kesinti gerektirmeyecek almalar haberli almalardr. Bu almalar iin alma izni isteine ihtiya yoktur. Bu gibi almalarda ilerin balangcnda; iin mahiyeti, balama saati ve alan sorumlu ahsn ad; ayrca ayn gnde biten iler iin iin bitiminde iin son durumu BYDM ne bildirir.

SSTEM TEHZATI ZERNDE YAPILAN ALIMALAR

C) Arzal Durum almalar Sistemdeki herhangi bir tehizat arza nedeni ile servisten km veya kartlm ise sz konusu tehizat zerinde yaplacak almalara denir. Bu almalar iin alma izni isteine ihtiya yoktur. nemli ve acil hallerde santral, ebeke, ra, elektronik ve test mdrl yetkili ahslar zaman kaybn nlemek iin arzaya mdahale eder ve ilk frsatta durumu BYDM ne bildirir. Santral nitesi, transformatr, reaktr, kesici, ayrc, l transformatrleri, balantlar, bara, kuranportr tehizat arzalar, doal afetler, can ve maln tehlikeye dmesi ve bunun gibi ani mdahaleleri gerektiren durumlarda gerekli ilemler derhal yaplr. Bundan sonra durum BYDM ne haber verilir.

SSTEM TEHZATI ZERNDE YAPILAN ALIMALAR

D) Gerilim Altnda almalar Enerjili bir tehizat veya hattn yaknna yani emniyetli yaklama mesafesine kadar yaplacak zorunlu almalardr. Gerilimli bir tehizatn yaknnda yaplan alma.

MANEVRALAR

Sistemin muhtelif ksmlarn devreye almak veya karmak iin kesiciler ve ayrclar ile yaplan ilemlerdir. Ama Manevras: Enerjili bir tehizatn enerjisiz duruma getirilmesi iin kesici ve ayrclar ile yaplan ilemlerdir. Ama manevrasnda; nce kesici sonra ayrclar alr. Kapama Manevras: Enerjisiz bir tehizatn enerjili duruma getirilmesi iin ayrclar ve kesici ile yaplan ilemdir. Kapama manevrasnda; nce ayrclar daha sonra kesici kapatlr

NORMAL LETME MANEVRALARI

Arza durumlar dnda planlanm olarak tehizatn servise alnmas veya karlmas iin yaplan manevralara denir. Primer gerilimi 66 KV ve zerindeki gerilimde olan merkezler ve BYDM leri tarafndan tespit edilecek zellie haiz besleme tesislerindeki manevralar BYDM tarafndan yaptrlr. 66 kV ve daha yksek gerilimli merkezlerin primer tarafnda yaplacak manevralarda BYDM ne alma izni istei (YDM1) yazdrlmas gereklidir. BYDM alma izni vermise, manevra formu (YDM3) yazdrr. Trafolarn, generatrlerin, senkron kondansatrlerin dnml almalar yada programl olarak devreye alnp kartlmalar iin manevra formuna gerek yoktur. Ancak manevraya balamadan nce BYDM ne haber verilir. BYDM leri gerektiinde btn manevralar yaptrr.

MANEVRADA TAKP EDLECEK HUSUSLAR

BYDM manevralar alma izni istei formuna uygun olarak dzenlenen manevra formu (YDM3) vastas ile yaptrr. BYDM, normal manevralar iin talimat verirken ve iletme teknisyeni bu talimat alrken aadaki kurallar takip edilir. 1) Konumann balangcnda yk datmc talimat verecei merkezdeki iletme teknisyenine ismen kendini tantr ve iletme teknisyeninin ismini renir. 2) alma iznine bal olarak herhangi bir tehizat servis dna kartlrken veya iin bitiminde servise alnrken ilem yapld merkezdeki iletme teknisyeni alm olduu talimat manevra formu na doldurur. BYDM yazlmas gereken bir talimat verdiinde yazl talimattr diye iletme teknisyenini ikaz eder. 3) Manevrann her kademesi manevra formu zerinde sra numaras ile ayr bir satra yazlr. Talimat ak ve ksa olmaldr. Talimatta kesici ve ayrclar kod numaralar ile bildirilir. 4) BYDM talimat tamamen verip bitirinceye kadar iletme teknisyeni konumay kesmez; Talimatta anlalmayan bir nokta varsa bunu BYDMne talimat tamamlandktan sonra bildirir.

MANEVRADA TAKP EDLECEK HUSUSLAR

5) Verilen talimatta deiecek bir nokta varsa BYDM yazlan manevra formu zerinde iptal iareti konmasn ister ve ayr bir form yazdrr. 6) BYDM, talimat yazdrdktan sonra manevraya balanacak zaman sonra bildirileceini iletme teknisyenine syler. letme teknisyeni BYDM tarafndan yazdrlan ve yaplmas sra ile bildirilen manevra ilem gruplarnn her birinin sonunda bu ilemleri ve saatini BYDM ne bildirir, dier ilemler iin talimat bekler. Talimat verilmeden manevra ilemine balayamaz. 7) ki taraftan gerilim altna alnabilen bir tehizatn servis d edilmesi annda ilk olarak her iki merkezdeki kesiciler, sonra her iki merkezdeki ayrclar alr. Bu ilemler tamamlandktan sonra topraklama ayrclar kapatlr.

Not: Topraklamadan nce transfer kesici, ayrc ve by-pass ayrclarnn ak olduu grlmelidir.

MANEVRADA TAKP EDLECEK HUSUSLAR

8) ki taraftan gerilim altna alnabilen bir tehizatn servise iadesi annda ilk olarak her iki merkezdeki topraklama ayrclar alr. Daha sonra her iki merkezdeki ayrclar ve ardndan kesiciler kapatlr. Yk datm blgelerini birbirine balayan irtibat hatlarndaki manevralar hattn ait olduu BYDM tarafndan yrtlr. Komu BYDM manevralar takip eder. UYDM bu gibi hallerde koordinatrlk grevi yapar. 9) Birden fazla farkl gerilim deerindeki tehizatlar zerinde manevra yaplacaksa; ama manevrasna gerilim deeri dk olan tehizattan, kapama manevralarna ise gerilim deeri yksek olan tehizattan balanr. 10) Bir g transformatr servise alnrken, ilem sras; trafo giri, trafo k fider kesicileri eklindedir. Servis harici edilirken bu ilemin tersi yaplr. 11) Birden fazla fiderde ama manevras yaplacaksa, nce nemsiz ve yk az olan fiderden balanr. En son nemli ve yk fazla olan fiderler alr.

LETME TEKNSYENLERNN DKKAT EDECE HUSUSLAR

1) Manevraya balamadan nce manevra talimatn tekrar gzden geirir. 2) Manevra formunun elde bulundurulmas ve her ilemin yaplmasn mteakip form zerinde o ilemin bulunduu satrn karsna ilemin yapld saati kaydeder. 3) Servisten karlan tehizatn baka bir noktadan da beslenecei ihtimalini dikkate alarak bu tehizata ait l aletleri vastas ile tehizatn gerilim altnda olup olmadn kontrol eder. 4) Manevralar yaparken herhangi bir pheye dlrse hemen manevray uygun bir noktada brakp durumu BYDM ne bildirir.

Not: Manevra bittikten sonra yaplan ilemleri zaman srasna gre BYDM ne yazdrr.

LETME TEKNSYENLERNN DKKAT EDECE HUSUSLAR

5) letme teknisyenine manevra yaparken dikkatini datacak, yanl ilemler yapmasna neden olabilecek hibir mdahale yaplmamaldr. 6) Ama manevralarnda, kesiciler aldktan sonra kesicinin her kontann tam ama yapt kontrol edilir. 7) Bir hat transfere alnaca zaman (transfer ve hat kna ait iki saya mevcut ise) nce transfer ve hat k sayalarn deerleri alnr sonra gerekli manevra yaplr. (Ayn durum tek bara by-pass sisteminde de geerlidir) 8) Transfer pozisyon anahtar olan, transfer baral sistemin bulunduu merkezlerde, transfere alma manevrasnda, transfer kesici kapatlmadan nce pozisyon anahtar gerekli konuma alnmaldr.