Necip Fazl Ksakrek - Rapor Cilt2

www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde

satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Not bu kitaplar Grme engelliler iin taranm ve dzenlenmitir. Tarayan Hasan Uslu elhasenu@gmail.com

Necip Fazl Ksakrek _ Rapor Cilt2 Necip Fazl Ksakrek Rapor HOCA VEYS KTPHANES b.d. yaynlar 22 iimiz b. d. Yaynlan sahibi : Mehmed Ktsdkrek' Kapafc, desen ve kompozisyonu : Mehmed Ktsdkrek Her hakk mahfuz ve b. d. Yaynlanana aittir Adres : Alaykk Caddesi 2-4 Caalolu/st. Dizgi-bask : zkaya Matbaaclk, Ekim 1976

KARAR Rapor 1 kal birka mevsim geti. Bu arada kpr altndan geen sular bize nice (mesaj) lar tad ve Byk Dou mevzuunda u son karar telkin etti : Byk Dou kamaz! Onun, gnlk, haftalk, aylk vesaire, bunca kt zentileri ve taklitilerinin ortal marsk dumanna boduu ve bir trl alevlenemedii hengmede, o, mcerret bir k fskiyesi ve mnezzeh bir fikir aknts gibi, bulutlarn stnde ve kitaplk tecelli plnnda kalmal ve yere inmemelidir. Gnlk hadiselerin, patlam (kanalizasyon) borular halinde meydan yerini pislie boduu artlara kar da ana dvann mdafaalarn ve temizlik iiliini ite bu Rapor larla yrtmeli ve sal, sollu, topyekn verim gcn kaybetmi bu diyarda, muhteem bir (solo) ve sultan bir inziva (yalnzlk) edasna brnmekten baka yol tanmamaldr. Evet; karar budur; ve artk mzminleen bnyeleen bu vaziyet karsnda baka her davran helak olmaya mahkmdur. BUZ DA VE... Tebihimiz eski: Tam 33 yl ncesinden balayarak kfr buz dan yepyeni bir nefes; ve slmdan gayr tek hviyeti olmakszn dnya apnda bir (ideoloji) havasiyle hohlaya hohlaya eriten Byk Dou, nihayet, dva arsasn amur deryasnn kapladna ve her eyi dibe ekici bir bataklk ikliminin doduuna ahit olmutur.

Aclarn acs'... Vk bu bir hilkat kanunudur; safkan ngiliz at Arap atndan ald a tesiriyle kvamn buluncayadek nice rnekleriyle bugnkler arasnda, kerpi ev ve billur kk fark vardr. Su borusu ilk alnda bulank cereyana yol verir. Fakat bizim durumumuz yle mi ya?.. Misallerimiz-deki hikmetler, bir oluun, olduktan sonraki tekmllerine iaret... Bizdeyse olu tam yerine geldikten sonra onun (dejenere) edilii, tereddiye uratl... Bir nevi eski Ta-vif-i Mlk eklinde istikll iln etmeler ve yol ameleliinden ayrlp herbiri kendi yolunu izme ve ama gayretinde mhendislik ve kiftik sevdasna kaplmalar... TASLAKLAR Taslaklarmz snf : 1 Sf fikir, ilim ve edebiyatta taslaklar... Bu ubeye bal olmak da, ellerine (Don Kiot) un uyuz at eklinde birer neir organ geiren yel deirmeni avclar... Anadolu'nun baz yerlerindeki masum, heveskr ve iddiasz tecrbeler mstesna, stanbul ve Ankara gibi byk merkezlerde, gya bizden, baz gnlk gazetelerle birlikte srngen hayat yaayan bu (argon) lar arasnda, kendilerini yeni bir nesil yuurmu olmak derecesinde grenler ve btn slm hikmet eserleri kaybolsa kendi tek sahiple-

rinin her eyi ihyaya yeteceini iddia etmeye kadar gidenler vardr. Ruh tababeti, bylesine, vasf bulmaktan cizdir. Vaktiyle Byk Dou etrafnda, kanatlan tutuasya kavisler izen bu pervanelerin imdi kara sinekler gibi ktan kamalar, kurbaa dilini Trke saymalar, insana ancak sayklamalarda musallat ruh ve mna ihtilllerinden kopma sesleri alt alta dizmeye iir demeleri, stelik islm tefekkrde nefslerjne yenileyici payesini kondurmalar okuryazarlar ounlukla geri zekl bu memlekette tmarhanelik bir levhadr. Bunlar arasnda Mtehid Taslaklar bahsinde ayrca dokunacamz yleleri vardr ki, ne Dou, ne Bat, hibir irfan sofrasndan pay almadklar halde onba kltr nden ibaret kafa hamulelerine bakmayp stste kitapklar rptrmakta, ruhen amk fakrddem-derin kanszlk illetine giriftar olmalarna ramen insanla kan datmaya kalkmakta; iktisad, itima, u, bu anlaymz edas makam ifadesiyle islm nizamna vekletnamesiz ve icazetsiz avukatlk etmektedir. Ona ve benzerlerine demek lzmdr ki : Ayol; sen bu dvay anlamak yle dursun, anlayamayacan anlamak iin, byk bir velnin tabiriyle toprak ve kepei kartrp btn bir mr yemelisin! radesiz hkmet, samimiyetsiz politikac, jandarmasz edebiyat, bekisiz dil, zabtasz ilim, inzibatsz mektep, bilgisiz profesr, murakabesiz piyasa, dizginsiz (enflsyon), otoritesiz din hkmleri ve her trl ruh, ahlk, idar ve siyas kargaalk devrinde bu tip insanlar, eer muhitlerinde kk de olsa menfi cereyanlara yol ama mevkiinde olmasalar ve cinslerini retme tehlikesini arzetVneselerdi, lepiska sata bir kepek zerresi kadar kymet d ahslarn hatrlatc herhangi bir iarete demezdi: Fakat!.. 33 yllk bir kanal ama emei sonunda bugn milyonluk bir genlie mal ettiimiz byk akm ve aknn

gn belediye dairelerinde kylan nikhlarn ou st akrabalar arasnda evlenmeler, iki ahidin de kadn olmas gibi baz istisnalar bir tarafa slm hukuku bakmndan da muteber bir evlenmedir. inde, Allah huzurunda, Allahn emri ve Resulnn kavli uur ve iln bulunmayan her evlenme slm indinde btl ve herhangi bir iftlemeden farksz olduuna gre, rejim hesabna ne sylenirse sylensin, fakat din adna byle bir fetva nasl verilebilir? yleyse, orap

zerine mesh vermeyi caiz gren (El merdud) Mevdud Efendi gibi, abdest almaya sadece manev bir temizlik gzyle bakp sere parman suya daldrmak kfidir! diye dneceklere, yahut da her eyi madd temizlikte toplayarak niyet ve uuru; iptal ve ayr ayr mna ve srlarn ifresi abdest ve ibadet hareketlerini lzumsuz addedeceklere yol alm olmaz m? Badullah sfatn yaktrdmz Hamdullah da ayn kafa yapsnn adam deil midir? O da, Allahn kudretini pazarla ekercesine mrac sadece rya ve ruhan bir seyahatten ibaret farzedip cisman tarafn inkr edenlerden olmam mdr? Ruhlarnda zerrece (mistik-srr) bir nasip bulunmayan bu kafalara, eriatn, ili ve dl tek cz'n feda etmez bir btn olduu ve hibir akl tefti ve muayeneye ekilemeyecei nasl izah olunabilir? Bu izah mam- Gazal yapm, ama ne are ki, nasipsizlii ortadan kaldramamtr. Ona ancak Allah kaadir... 3 eyh ve mrid taslaklar... Ksa keselim: Bunlar gnmzde (damping) halindedir. Trk liras kadar, ucuzlam halde... Erzurumlu brahim Hakk'ya sorarsanz, 40 lokma ekmekten 1 damla kan, 40 damla kandan 1 damla men olur; 40 damla menden 1 damlas tutar, 40 tutandan 1 damlas rahimde geliir, 40 geliinden 1 tanesi doar, 40 doandan 1 tanesi olgunluk yana erer, 40 erenden 1 tanesi istidatl kar, 40 istidatldan 1 tanesi tarikate girer; 40 girenden 1 tanesi orta, 40 ortadan 1 tanesi yksek, 40 ysekten de biri irada salih... Kurduu nispeti aa yukar ifadeye altmz brahim Hakk Hazretlerinin bu lsn sadece bir etinlik remzi diye ele almak ve 40 mridden de yalnz birinin kutup olabilecei hesabiyle gerek velnin ka lokma ekmekten meydana gelebileceini hayal etmek gzel olur. Allah hibir devri bo brakmamtr ama, gnmzn, herbiri tasavvuf pazarnda sergi kurmu ve gz plnna km eyhlerini, en aa onda dokuziyle, kulaktan ve kitaptan kapma vellik tavr ve edalar iinde birtakm hokkabazlar kabul etmekte hat yoktur. Asl dvamz bu gibiler olmad, itima fikir meydannda perende atmaya kalkanlar olduu iin, onlar maneviyat ticaretlerinde inananlariyle ba baa brakalm ve hkmmz basalm : Biz tam 40, Byk Dou'dan beri 33 yldr o zamann parasiyle ayda 500 bugnn kymetiyle de 50.000 lira gelir saladmz Banka mfettiliinden ayrlp ve hocalktan kovulup, ekmeimizi, salmz, haysiyetimizi, babadan kalma eyamz, her eyimizi feda ederek ve hibir zaman ve meknda madd kazanla Allah tarafndan imtihan edilmeyerek, Allah ve ahlk demenin resmen yasak olduu ve bugnk (parazit) lerin tahtakurusu srfeleri halinde deliklerinde uyuduu demlerde, plak tahtal evimiz ve akrep yuvas zindan aras giritiimiz mcadeleyi ve gkdelen eklinde kurduumuz ideolocya binasn, u teredd manzarasna ahit olmak iin mi yaptk? Hayr; asla mitsiz deiliz; Hak bize ihsann ltfetmi ve yzde yz hasb ve samim, milyonluk bir yksek tahsil genliinin 24 ayar altun halinde kalplarmzda ekillendiini dnya gziyle gstermitir. Bugn aralarnda profesrler, retmenler, yksek mhendisler, memurlar ve millet vekilleri, hatt Bakanlar bulunan bu genliktir ki, zlediimiz, ruh, ahlk, hars, siyas, idar disiplini kuracak 8 itima, iktisad, ve aziz dvamz, parti olsun, krs olsun, meydan olsun, basn olsun, minber olsun, kitap olsun, sefil harcamalardan kurtaracaktr. Bunun iin de, kalbten balayarak dil ve elle muazzam bir aksiyona gemenin yollarn aramaktan ve uykuda bile onu dnmekten baka usul yoktur. K KURTARI VE KURTULU Dmz

yk Mlu.dj^ ,**. ^bu vatan, bnyesi iinde bir silkinii r yekprelen... rinde oynatan f birler ve kadro a ak ar, b, y p^ ^ Ondan sonra nbet buyuk kurtulu ^V ahedeyle balayalm ... m ^M^ I fikirde tek metod, VAZYET Demin, Taslaklar bahsinde z kadromuzu belirtmek iin hep nefy edatlariyle giden uzunca bir cmle kullanrdk. mdi de bu cmleyi, baz ilaveleriyle, memleketi ifade etmek iin rahata kullanabiliriz. Bu cmleyi, her eyi belirtmesi ve btn eksikleri g^s-termsi bakmndan, gz iyice trmalamas iin, son moda iirler gibi alt alta ve majsklle yazabiliriz': SIHHATSZ DEVLET (Uzunlar yanl dikilmi) OTORTESZ MECLS (Kanun koyma hakk engelli) RADESZ HKMET (Hak ve kudretinden gafil) GDMSZ MLLET (Seimden seime hatrlanan) SAHPSZ CEMYET (Hibir gayeye bal deil) TEMELSZ PART (deal ak yerine iktidar h'rs) FKRSZ BASIN (Fuh albm, hava-cva panayr) ZABITASIZ LM (arlatanlk ve aparma marifeti) BEKSZ DL (Kurbaalar bile gldrr) JANDARMAS1Z EDEBYAT (Ne mnekkit, ne l) NZBATSIZ MEKTEP (Yenierilik talimgah) 11 10 GIDASIZ ETMEN (Beslemeye memur a adam) EHLYETSZ PROFESR (Srmal cehalet cbbesi) SAMMYETSZ POLTKACI (Hakikat kalpazan demagog) MURAKABESZ PYASA (htikr ve apul niversitesi) DZGNSZ ENFLSYON (Masraf ann karlksz senedi) STNATSIZ SANAY (Makine ve ana temel anlay yok) HEDEFSZ BANKA (Hedefi halkn paras) ADALETSZ PATRON (Servet birikim kp) NSAFSIZ (En zalim patronlardan daha zalim ellerde) MEMURYETSZ NSAN GC (Memuriyet d lkelerde) HUDUTSUZ RVET (Vazifelinin tek geim faktr) KORUYUCUSUZ DN (Dalkavuk Bakanlar ve taslaklar meydan) DRAKSZ MSLMAN (Agora'dan kovulmu, camie tklm) Herbiri kitaplk apta tahlil ve terike muhta bu 24 adet terkib ve telhis maddenin tek cmlede ifadesi de yledir : Ruh ve fikir, ilim ve irfan, ahlk ve vicdan, zevk ve terbiye, fert ve cemiyet, kiyaset ve siyaset, metod ve sistem, idare ve inzibat, maliye ve iktisat, tarih ve anne, din ve mukaddesat, her sahada mthi bir teredd, k ve eriyi... Ve duvarlarda, Yedikule surlarndan cami kaplarna, Dolmabahe saray cephesinden trbelere, btn alma ve oturma yerlerine, asfaltlara, tabellara, kilometre ve mezar talarna, kurbaa diliyle (dikey ve yatay) nerede bir zemincik varsa oralara kadar bu k ve eriyiin Hancs mstekreh yazlar... Yarn bu kusmuk yazlar idare mirlerinin alnlarna ziftle karalanacak olursa amayn! bu hale gelmitir! LEVHALAR VE MNALAR Bnye emrinde bnye kontrol ve adaletsiz kuvvete toplu mukavemet cihaz sendika, baz istirmarclar elinde. bnye kaatili mikrop yuvas olmutur.

Hak arama vastas grev, hakk kknden baltalayc siyas antaj davran haline getirilmitir. Allahn, zaman dairesi zerinde incecik bir izgiyle her n dn izleyerek ve nbet deitirerek zaman fethetmesi iin yaratt sonsuzluk bayraktar genlik, imdi, iman, vecd ve heyecan gdaszl yznden birbirini yiyen yamyamlara dndtrlmtr. Kimse bu neticenin mes'ullerini son 50 ksur yl iinde aramaz, kabahati rejimde bulmaz ve solcu fikir yamyamlarnn tepesine klla inilmez. Hkmet sitesinde, idare merkezinin anahtarn kuana asm ve halk hizmetlerinin vekletnamesini klahna takm bir Belediye Reisi kar, resmen ve alenen Nzm Hikmet'in vatan d leine vatan topran serper, beni Stalin yaratt! diyen adamn yarat olmay kabul eder, nihayet ehrini mzahfarat deryasnda bodurmaya kadar gider de hl hak ve kanundan, selhiyet ve imkndan bahsedilir ve kulandan tutulup tek sorumlusu olduu plerin iine atlmaz ve lklkasnda devam ettirirler. Demokrasi anlayn, mikrop, il, ate, su, kfr, iman, btn ztlar bir arada alkalayc bir (kokteyl)e balayan devrin TRT'si, el deitire deitire, taraf tutmakla sulandrdklar ve zor-bel alaa edebildikleri mahut tipin idaresinden beter hale getirilmitir. O ve yoldalar iman ve slama (ekran) larn kapatmlard; bunlarsa atklar (ekran) zerinde iman ve slm adna ne kadar yanl varsa hepsini birden ynlatran ve tek bed lsne, (estetik) fikrine, telkin bysne in olmayan ve iyi niyetten ileriye geemeyen profesr efendiler... Parti, ilk kuruluu Gen Osmanllar rneinden beri hep yerinde bayat bir folluk yumurtas gibi Batllama, ada uygarlk, ilkeler, lkler, gerekilik, kalknma, sa13 12 nayileme, ar ulara kar koyma gevelemeleri d, zrnk miktar ideolocya haysiyeti gsterememitir. Aralarnda, Batnn iporta eyas ve yerli bir mamul olmak deerini hayal ettiren model ise Taslaklarmz bahsinin bu sahada dk ocuk ve dvay kstekleyici ve harcayc teekkl olmaya doru gitmenin bizce kara habercisidir. Dva yolunda hibir k yapamayan, hkmete girmekle hkmetin btn acz ve ihmalleri yannda yer almaya mecbur bulunan bu Partinin, makina ve fabrika vakas zerinde hibir hikmet ilesi ekmeksizin ii hayal yatrmlara dkmesi ve 500 milyarlk yatrm programlarndan dem vurmas, eer hayl gerekleecek olursa (enflsyon) un nereye varacann ilndr. O da deil!.. Yatrm boyunca Trk paras derece derece deceine gre bu projeye, en aa 20 misil ilvesiyle on trilyon (rakamla 10.000.000.000.000) lira lzm. ocuk uurtmasiyle Merih'e mi gidiyoruz? Ne gn bir nefs, memleket ve dnya murakabesine kavuacaz? Nihayet bu memlekette kfr, Trk'n ruh kkne ihaneti tun kolonlar halinde rekzetmi ve tam 27 yl ruh ve ahlk talancs bir ekya etesi roln oynam malm Parti... Onu solcu bir (Voronof) asiyle genletirmek ve halkn unutkanlndan faydalanp gze yeni ve taze grnmek taktiinde, acemi air ve usta (demagog) bir liderin idare ettii, hak ve hakikat bakiresinin rzna geme messesesi... Btn dolaplarn kr onun elindedir; ve bir talebe - yurdunu bile kapatrken ter dken hkmet, hakk kknden kaznmak olan bu Partiye bir ey yapamaz. Bir Partinin lideriyle hkmet Bakan, yle bir (diya log) tuttursalar yeridir; v Her zaman syledikleri gibi: Hkmet yok! Var! Yok!

 Var! Eer olsayd Halk Partisini, yani bizi kapatmann aresini bulurdu! imdi sylesin karga burunlu gen lider : Hkmet, olsun mu, olmasn m? Geelim! brlerinden bahsetmeye demez... Hkmet Partisiy-se, teden beri mhrlediimiz tehis iinde: Renksiz, rayi-hasz, tadsz, tuzsuz, ekilsiz, maksatsz, hamlesiz, gayretsiz gnn gn etme tezgh... Kanunlarn Anayasa modeline uygun olup olmadn muayene vazifesinden teye bir selhiyeti olmayan Mahkemeye niin kanun koyucusu sen misin, Meclis mi? diye sorulmaz? Niin; sadece alt kademelere mahsus muamele hakszlklarn dzeltmek memuriyetindeki Dantay, siyas hkmet tasarruflarna kadar el atar da devlet politikas sana m, hkmete mi ait? diye bir ihtara hedef tutulmaz? Bu, zirvesi zerinde tepetaklak muvazene ehramn kim ve ne gn yerine oturttacak? Bu dnyada her ey snr meselesine bal olduuna gre, hele 1960'dan beri her trl ineyen hadler ne zaman yerli yerine oturtulacak?.. Bu udur ki, her sahada haddini bilen hibir fert, teekkl ve messese kalmamtr. Gnldalarmz grmektedir ki; bizim yanls olduumuz ve houna gitme gayretini beslediimiz veya tevecchn kaybetme korkusuna dtmz hibir taraf yoktur. Biz, btn insanl kuatc ve 21. Asr eiinde her meseleye devasn gsterici bir ideolocya apnda ve islm olanca saffet ve asliyetiyle yeniden bulma dvasnda, sadece Haktan yanayz ve onun ebediyen taze kalacak genliini yuurma ahdindeyiz. 15 14 BU ARADA Rapor 1den beri aylar geti. Bu arada, d muhitimize ait hadiseler malm... Devlet Gvenlik Mahkemeleri meselesine ait patrdlar, grevler, cehennemi fiat ykselileri, canl insan hedefli poligon talimleri, banka soygunlar, Bulgaristan yoliyle Halk Kurtulu Ordusuna bir orduluk silh kaaklklar, Moskova'nn Trkiye'de ihtill ve i harp hazrladndan habersiz bir hava, falan, filn... Bunlarn kymet hkmleri, yukardaki hlsadan szlebilir. Hikyelerine de ihtiya yoktur. Bize, kendi i erevemize gelince: imdilik namluda ve emniyette bir kurun gibi bekleyen ve ok kr, para ve mark davranlardan ekinen, Anadolu'nun 150 ksur yerinde tekiltl M.T.T.B. evresindeki faaliyetler en bata... Bu biricik, som ve halis, byk ve merkez genlik teekklnn, stanbul'dan Van'a kadar tertipledii Genlik Geceleri ni bir bir dolatk. Namluda bir kurun canlln muhafaza etmesine ramen; evet, her seslenite rperdii yrtnd, manen ahland halde, lfta ve nazariyede kalmak, aksiyon zaman ve meknn bulamamak, vaziyete almak, tavsamak ve gevemek tehlikesini de peinden srkleyen bu genlie yle hitap ettik: Muazzez mn Genlii'. Bugne kadar ok lf ettik! Kelm, lh nimet... Ama her ilh nimet gibi bir de ters taraf var... Ya gkleri iki akkeder, yahut, bir sinein kanadn bile kprdatamaz. Ve ite o zaman, seviyesi lf olur. Elverir ki, muhatabnda, gereken elektrik nkiliyetini bulsun... Benim bir tabirim var: Artk sz yalama oldu!...

16 !U Anm yivler zerinde^omtfnun, olduu yerde dnmesi, hibir noktaya varamadan zaman boyunca yerinde saymas... Bu hal, fikir, sz ve hareket aras muhteem elektrik sey-yalesinin, memleketimizdeki elektrik ebekelerine e, her n kesikliini, kopukluunu, ksrln iln eden en tehlikeli akbet... Kanksama hali... Hem fert ve hem cemiyet hesabna, byle! Gafilin ibadeti, memurun rehaveti, cahilin inad ahman rahat gibi, her n akamete uratan fec bir alkanlk, kabuk tutma, kendisini koyuverme hali... Allahn, mahlklarna kurduu bir tuzaktr bu... mtihan tuza... Bu tuzaa dmemenin uurunu, ruhumuzda, ateten ekillerle billrlatrmadka ne yapsak, ne etsek, ne desek bo!.. Bu dikkat ve uur, akla billurlar. Ve ak yarasnn kabuunu her n demek ve szsn her n ekmekle geliir. Ben Yunus-u bireyim, Batan ayaa yareyim; Gel gr beni ak neyledi? Buraya kadar sylediklerim, esas derecesinde kymetli usl icb... Bu hayat metod lsnden sonra asker bir kumanda uslbiyle doldur ve kapa! biiminde ve en sert ve kat realite temas iinde, esasa geebiliriz. Evet, doldur ve kapa!... Kulan, iindeki ve dndaki gklere verip de bu sesi duymayana gerek mslman denilemez. slm 1396 ylnn bu nzik gnnde, Trk yurduna ve slm lemine avaz avaz haykryoruz ki, artk silhmz 17 doldurup mekanizmasn kapamann, daha dorusu namluda uyuyan kuruna hedef aramann ve her n tetikte bulunmann zaman gelmitir. Bu silh manevdir ve en byk aksiyonun eiinde maddeyle iiedir. Ve artk ulv mcerretten ad m-ahhasa dnmenin, kylarda ve kelerde ciz ciz derf yanmaktan byk ameliyeye gemenin ve (Agora)ya kmann hem zaman gelmi, hem de mekn heykelle-mitir. Allah Sevgilisinin, Veda Haccinde, Kzl Tyl bir devenin stnde, akam gnei ufka yaslanp mercan rengi gzyalarn dkerken, yzbin sahabye kar syledikleri bir sz var... Bir ngiliz tarihisinin insan kelm hibir devirde bu ykseklie varamad! dedii bir sz... u sz : te zaman, devrini yapa yapa, kt noktaya' ulat! Gerekten kelm bu noktaya kamaz. Bu noktada erir, k olur, ahenk olur. Bu szde, kinatn, ite o gn, yaratl gayesine vard, bu gayenin de slm ve Son Resul* olduu hikmeti prldyor. Ve ite, esas noktas, muazzez mn Genlii! u nokta : slm takviminin 15. Asrna 4; ve 21. Asra ?,4 yl kala* bugn, zaman, ana gaye etrafnda 1396 sene trl helezonlarla devrini yapa yapa, insanln maddede en marifetli, ruhtaysa en hafakanl demine, kurtarc bekleyen ikinci gaye noktasna, sana kadar geldi! Fkrdayan bir zift denizinde gvdeleri ve kafalar kayp, kollar ge doru imdat isteyici insanlk ne bulursa^ slmn 15. Asrnda bulacak ye bulduu Trk kaynakl olacaktr.

Kaynak tek ve mutlak... O... Kinatn Efendisi... O'nun mukaddes emanetini asrlarca koruduktan, zaman ve meknn zirvesine kardktan sonra, iki felketli devre halinde, nce hikmetsiz yobaz ve peinden nasipsiz kfir elinde pr-stlm ve ple atlm gren Trk, imdi onu, btn saffet ve hakikatiyle ihya etmek ve bu muazzam hamlenin yeni kayna olmak memuriyet ve mes'uliyeti altnda bulunuyor. Evvel kendisine, sonra slm alemine, en sonra da insanla sunulacak kurtulu iksiri... Petrolden evvel, sondaj burgusunu beyin beyin ve yrek yrek daldrp bu iksiri bulmak... Burada bozulup btn slm aleminde bozulan, burada dzeltip btn slm aleminde dzeltmek... Ve sonra, Allann Trk'e bahettii tarih kader tecellisindeki imtiyazla, tek noksan olmayan bir tamamlk iinde Batnn karsna kmak ve ona yaanmaya deer hayatn rneini vermek... Trk, u perian haline ramen bu kadar byk bir teklif altndadr ve Ya ol, ya l! izgisinin orta yerinde, imdi, lm gdclerinden sonra hayat gdclerini beklemektedir. Trkten daha halli olmayan baz slm lkelerince Trk'e atfedilen slm yitirmi olma gr, st yapdaki yaptrma ekillere gre tam doru, alt yapda ve temeldeki mnalara grede geree yzde yz zttr. Mbarek kubbemizi, tersine evrilen bir limon kabuu gibi ukurlatrp sarholarn kusmuk hokkas haline getirenlere kar, alt ve temel yap, yepyeni, fakat slm llerinden zerre feda etmez bir anlay emrinde ta tepeye oturtmay bilecek ve intikamn Allahn Mntkim ismine smarlayacaktr. Duamz udur: Y Mntkim! Bizi intikamna memur et!

18 19 Gnmzde, de de bitpazanndaki ocuk lzml seviyesine kadar alalan inklp vakasnn ne demek ve nasl birey olduu da o zaman anlalacaktr. Bulutururlar bizi elbet birgn hesapta; Lfn ok dinledik imdi i inklpta... slmda her asrn bir yenileyicisi olduuna gre 15. Asr yenileyicisine evre tekil etmek erefi tam krk yldr, suyu kan ve tuzu gzyandan ibaret olarak teknemizde hamurlamasna altmz ve imdi, krler olsun, saysnn milyonlar atn grdmz yeni nesle, Trk ruh kknn davacs nesle, senin nesline, sana dyor! Hsl, slm, topyekn geniliinde madde; ve derinliine ruh plnnda sen temsil edecek, sevdirecek, sindire-recek, yayacak, deyecek, cihazlandracak naklandracak ve dipsiz fezay ren bunca yol arasnda sen tekletire-ceksin! Sen sen, sen; 15. slm Asrnn eiinde btn insanla kar slm ve Trk' sen rnekletirecek ye Allah Resulnn mukaddes emanetini sen ba tac edeceksin! Dikkat! Bu bir hitabe deil, bir beyannamedir! Ve ite yeri: Yolun O'nun, varlk O'nun gerisi hep angarya Yz st ok srndn, ayaa kalk, Sakarya...

Mazi, hal ve istikbl hkmn sen getireceksin! Tarihinden, sahtelerle gerekleri ayklamay, baz ller zerindeki kubbeleri ykp bazlar stne altundan kubbeler ekmeyi sen baaracaksn!

Bu zamana kadar kavanozunun camn yalayarak reelini yediklerine inandklar Bat marifetini, ilesini ekmek artiyle nefsine sen maledeceksin! Ruh tahakkm boyunduruundan syrlnca, insanolunu burnundan yakalayan ve halkalayan ve kendisini put-latran makinenin burnuna Hkimiyet ruhundur ve makine kledir halkasn sen geireceksin! slama ad diyen tarih ncesi hayvanlarn ad diye anlaca a sen aacaksn! Allaha ve Resulne yanar gibi olup da eriat reddetmeye kalkanlarn gnee evet ama na hayr! derecesinde bir abes temsil edici tmarhanelikler veya fikir yankesicileri olduunu sen isbat edeceksin! nsann bu dnya ve tesine ait hesabn vermeyen herhangi bir rejimin, kubur farelerine gda hazrlamaktan baka bir i yapmadklarn sen yaftalayacaksn! Peinden Van... Veller Diyarnda ve Vatanm Buldum! isimli iki rportajmn, mnasn belirttii topraklarda, dnyamz ve mnamz sulayan iki hriet ve rahmet emesini ziyaretim... Bunlardan ilki bir yl nce, ikinciyse bu defa... Fakat bir gazetede tefrika edilen bu yazlarn ikisi birden Rapor 2 de toplanm oluyor, ite!.. 21 20 Veliler Diyarnda VAN Austos'un yirmiyedinci Sal sabah... aban ay'nnn sekizi... Cildi, mavi ve yeilin binbir tonuyla rperen Van gl zerindeyiz... Bizi kanatlan stnde gtren oyuncak ku, gvdesinin altna bzd lastik trnakl ayaklarn indirerek Van Ha-vaalan'na kondu. Yanmda, birok eserimde ad geen ve mns prldayan dostum Muhibbullah Iklar... Efendim ve mridim Abdlhakim Arvi Hazretlerinin yaknlarndan... Benimle yat... Ama, benim Byk Kapya otuz yanda balanma karlk, O, ondokuz-yirmi yalarnda bu saadete ermi... Yani benden on-onbir yl kdemli... Son zamanlarda btn hayat seyahatlerle geen, Hindistan'dan imali Afrika lkelerine kadar hemen btn slm lemini dolaan Avrupa ve Amerika'da bile Mslman topluluklarn bulunduu her taraf gezen, hibir yerde mhlanp kalamayan, hatt arada bir vatanna dnnce de kendisine sabit bir mekn tutamayan, kelebek gibi utuu ve konduu yer mehul, yalnz her hac mevsimi Mekke ve Medine'de yeri malum, stanbul'da ise nerede akam, orada sabah, iiyle hep yerli yerinde, dyla daima baka yerlerde bir insan... Muhib, son seyahatinden dnd dneli haftalar getii halde beni aramam, hem de Erenkyne kadar gelmiken evime uramam, nihayet koca stanbul'da ne kadar muhiti varsa hepsine birden a atmam zerine elime gemiti. O'na sormutum : Ramazan'i nerede geireceksin? Bende kalsan ol-imaz m? Niyetim imdiden Van'a gidip Ramazan sonuna kaidar kalmak... Kk olarak Vanl olan Muhib'e dayatmtm : Hi olmazsa Ramazan'n yarsn bende geir!.. Bakalm... Nasip... Van'da yaknlarndan kimler var? Ablam var... Dostlarm var... Efendi Hazretlerinin

bal bulunduklar koskoca Arvas ailesi var... Birdenbire iimde infilk eden bir bulula sarslmtm: Aman Muhib; beraber gidelim! Bu Pazar sabah kara yolundan Ankara'ya gidip o akam ve ertesi gece ora da kalrz. Sal sabah da uakla doru Van... Sabahn dokuzbucuunda oradayz. Ertesi gn, ver elini, Arvas!.. Seni Van'a brakr ve Perembe uayla stanbul'a d nerim. Her teklifi gnlsz karlayan Muhibbullah buna baylmt: Oldu! Pazar sabah yola kabiliriz! yle oldu! Pazartesi sabah Ankara'da, Balum nahiyesinde, kayna Van ve Arvas ky olan mterek Efendimiz ve Mridimizin mbarek topra karsndayz. Ben merkad ereveleyen bir kar yksekliindeki beton eddin ayak ucu tarafna sam vererek ilimi, bir nur fskiyesi karsnda btn melekelerimin kamatn hisseder-cesine kendimden geer gibi olmuken, Muhib, kelebek

22 23 gibi, ilerlerde yine ayn aileden baz mezarlarn yanna konmutur. Balum'dan ayrlrken O'na soruyordum: Nin benimle beraber mbarek merkadn yanbara kadar gelmedin? Haya (utan) hissimden... Diyor ve yanndaki haysz adamla beraber ertesi gn uaa atlayp veller diyar Van'a uuyor. Clk clk, aralarnda kendileriyle uyumaz glckler ve su birikintileri grnen, otsuz, aasz, koyu sar gurbet renkli, vicdan azab ekilli dalar zerinden uup gittik. MFTNN EV Muhib: Sen Arvas'a kendiliinden mi gittiini sanyorsun? Seni ekiyorlar oradan... Sen de tp tp gidiyorsun! Dostumun uaktaki bu sz t cierime ilemi ve ensemden aaya doru bel kemiim zerinde kayan bir buz paras gibi beni rpertilere bomutu. Evet, boynumda gze grnmez bir kement vard: bu kemendin ucu, Van'n Aryas kynde, mridimin mridi Seyyid Fehim Hazretlerinin nur yata banda, yine grnmez bir kra balyd. krk dnyor, kemendin ipini saryor ve bizi, ister gkte, ister yerde, kendisine doru ekiyordu. Byle miydi? Byleydi! Ve bu, sadaetlerin en stnyd. Van Havaalannda, bana ayn sz tekrarlayacak olan Van Mfts Seyyid Mehmed Kaasm, Arvas ve etrafnda Arvas ailesinin gzel mi gzel yzleri tarafndan karlandk. Ak bir yaz gnnn aydnl iinde baka bir aydnlkla ldayan ehir... Bu, drdnc gidiim oraya... lk ikisi konferanslar vesilesiyle ve baz derneklerin davetiyle; ncs, Mridimin Mridi Seyyid Fehim Arvsi Hazretlerinin z olunun z olu Van Mfts Mehmed Kaasm Arvas' ziyaret kastyla... Bu defaki de dorudan doruya Seyyid Fehim Hazretlerinin nur szgecinden geme, mukaddes toprana yz srmek gayesiyle...

Mehmed Kaasm Arvas'a daha nce bir mektup yazm, ziyaretimizin herkese bilinmemesini, konferans veya ehir apnda tertipler ve karlamalardan kanlmasn ve sadece Arvas ailesiyle babaa kalnmasn dilemitim. O da isteklerimi ayniyle yerine getirmi ve beni, iinde hususi daire d kimse bulunmayan bir Arvasi halkas iine almt. Dedesi Seyyid Fehim Arvasi'nin yeryznde erevelenmi cennet geitine klavuzluk etmesi iin evine indiim Mehmed Kaasm Arvas, dnyaya bakan gzle de son derece alkaya deer bir insan... Yirmi senelik mft, 48 yanda, fakat daha gen grnl; gzleri, kalar ve saclar simsiyah, fakat bembeyaz yzl, gayet vekarl ve derin bakl... le yemeiyle kesilen ve sonra tekrar balayan sohbet... Byke salonda epevre Arvas soyadn tayan Seyyid'ler topluluu... Aralarnda, tatl, okayc gzleriyle dikkati eken Said Ara ve daima glmsemeli, dinledikle-diklerini tc haliyle emseddin Arvas... Belli ki, Arvas ailesinden, en yaknndan en uzana kadar her ferdinde, her ferdinin ehresinde turas var... Seyyid'likten gelen asalet armas... Bahisler birbirini kovalyor. Biri de, Ramazan aynn ve bayramnn ilk gnn tespit etmekte kullanlan usuln sakatl bahsi... Gya hesabi usul... yle ya; slm ve

24 25 Arap alemiyle hemen her defa bir, bazen de iki gn fark belirten bu usul, yiyip imenin haram olduu gnde Mslman Trklere henz Ramazan'in gelmedii zanniyle bu haram .irtikp ettirirken, bayram balangcnda, yani yeme-menin ve imemenin haram olduu ilhi ziyafet gnnde, bu defa da Ramazan'in devam ettii zanniyle orulu olmann haramn iletmektedir. Ramazan'in girii ayn grlyle tespit edildiine gre, ayniyle grleni inkr edip ilim ve hesapta grmeye almaktaki cehalet, hakamat ve hesapszlk nasl anlalmaz ve bunun bizzat ilim ve idrake hakaret olduu nasl kestirilmez? Byle bir dava, gzle grlen bir limana girmek iin ille pusula kullanmakta srar etmek gibi bir cinnet olmaz m? lmin erime gayesini belirten mehul, malm haline gelir de gayeyi bir tarafa brakp vastaya iltifat etmek, hangi kafaya sar? Dediler . Bizim Mft Efendi, ay' grmenin en msait saha larndan biri olan Van dolaylarnda yksek noktalara iki dikkatli ve sadakatli mslman kartarak Ramazan'in tes pit edilmesini teklif ettii halde aldran olmad. Dedim : \ Trkiye'de ayrca tespite ne lzum var?.. Btn slm lemi birlik olarak Ramazan' gzle tespit eder ve bu telsiz radyo devrinde her tarafa yayarken, onlara uyu lup Ramazan' balatmaktan kolay ne olabilir? u var ki, Biz bize benzeriz! ve ayna karsnda bile, gzle grlen bir gzellii ayan-beyan bir irkinlie inat iin feda etmekten ekinmeyiz. AKAM YEMENDE Mft Kaasm Arvas, hazrlatt^ her noktasndan slm rengi ve kokusu szlen bir odada beni birka saatlik bir uyku ve istirahate terkederken dedi ki: Akam yemeine Said Arvas'a davetliyiz. Sizi saat bee doru uyandrr ve akam zeri Said Arvas'n evine gideriz. Allah rahatlk versin!..

Deniz seviyesinden 1700 metre yksek Van'n erbet gibi havas cierimde, bam temizlik kokan yasta gml, dalmm. Ahmet Haim'in msralariyle: Yar yoldan ziyade mha yakn, Yar yoldan ziyade arza uzak... Mcerret sesler, renkler ve izgiler cmb iinde uuyorum. Ruhumda kelime st man helezonlar kaynayor ve yle diyor: Mridinin mridi seni Arvas'ta bekliyor!.. imdeki o sese, renk ve izgi cmb, Seyyid Fehim Hazretleri ruhaniyetinin Van'dan Arvas'a kadar uzanan ipek hals... O by takdir edebilmenin an, dnyann en sarp, dik, przl ve engelli yolunda byle bir hal zerinden gemeyi gerektiriyor. Bunlar dnerek gidip geldiim uykunun salncanda birdenbire gzlerimi atm. Uykumda toz duman haline gelmi d leme dner dnmez bir anda btn ekiller yerine oturuverdi. Ben neredeyim? Van'da, yle mi; stanbul'dan 1000 ksur kilometre uzakta... Gnein 1 saat evvel doduu ve batt bir iklimde... Saat 4'e geliyor. Van'n ikindi saati... Pencerelerden szlen akam gneinin huzmeleri, uzaklardan, uzaklardan, ayrlklardan ve hasretlerden bahsediyor. Frladm, giyindim ve salona getim. Mftnn Ankara niversitesinde okuyan olu Vahi-dddin'in getirdii sade kahveyi iiyorum. Salonun ak ka-

26 27 psndan grlen talkta da, herhalde Mftnn en kk olu, nur yzl bir yavru Seyyid, tekerlekli arabasn koturmakta... Mft Kaasm Arvas geldi. Mft Efendi Hazretleri! Duyduuma gre, bizim akir Van'daym, yle mi? Evet; Grpnar'n bir kynde... Mesafesi?... 25-30 kilometre kadar... Getirtemez miyiz?.. Yarn o da gelsin Arvas'a... Getirtelim!.. Hemen imdi bir araba gnderir ve alp getirtirim... Bakndaki tatll pek az insanda grdm Said Ar-vas'n evinde, kocaman bir yer masasnn etrafndayz. Mridimin ve yaknlarnn sofralarnda sk sk itiim yourtlu ve naneli Van orbas, bakla kesilebilecek kadar koyu Van yourdu, lif lif maydanozlu Van peynirinden, en nadide etlere, fstkl pilvlara ve baklavalara kadar, yer masasnda btn bir lezzet manzumesi... Bu sofra cmertlii, Mftnn evinden Arvas'a kadar her uramzda takn m takn!.. sste akam olanca iftarlklarn kaplarnda yiyecek isteyen birine verip su ile iftar eden Haz-ret-i Fatma evinin ocuklar... Biraz sonra baz retmenler de geldi ve 15-20 kiilik bir halka kuruldu. Hep beni syletiyorlar ve kendileri susuyorlar. Bilhassa emseddin Arvas'n beni dinleyiindeki derinlii unutamam. Kap ald ve gr bir ses Esselm aleykm diye grledi: Otomobille kynden getirtilen akir... akir kim mi?

Efendim ve Mridimin tam 30 yl, yanndan hibir an ayrlmayan, onunla ayn odada yatan ve kalkan, 1943'de beraber srgne gnderilen nedimi... Bir radyum madeni28 nin yannda 30 yl kalacak bir teneke parasnn bile ne hale geleceini dnrseniz, akir'in ne olmas gerektiini anlarsnz. Portresi O ve Ben adl eserimde izili... akir'le, Mft Kaasm Arvas'n evinde, karlkl iki somya zerinde geceyi geirdik ve Efendi Hazretlerinin huzurunda geen anlarmz yadettik. Bu hayat hep kesiklik, kopukluk, yetersizlik, ayrlk... Hicran, hicran, hicran... YOL Eeee akir ne dersin bu hallere?... Allann hikmetleri derim!... Van'la Ara aras 140 kilometre... 125 kilometre ileride Mks diye bir nahiye... Mks'ten 15 kilometre tede de Arvas ky... Eski Van ziyaretlerimde yle demilerdi: Ksa bir yol sonra atla gitmek lzm... Arazi son derece dik ve sarp... 2700, 3000 metrelere kadar ykseli yor. Son derece yorucu ve zor... Hele kn imknsz gibi birey... Bu defa da yle dediler: Yol biraz dzeldi. Otomobille, ine ka, sarsla titreye, Arvas'a kadar gitmek mmkn... Ona gre ofr ve araba lzm... Ve o yolun ustas Sleyman isimli bir ofrle, dayankl bir araba saladlar. Saat 10.00'a doru yola ktk. ofrn yannda ben ve Muhib... Arkada da Mft, emseddin Arvas, akir ve yine Arvas'lardan yalca bir zat... akir'in kyne yol veren Grpnar kazas nlerine kadar mkemmel bir asfalt... Derken asfalttan saa kvrl ve bu defa (stabilize )dedikleri, dzletirilmi ve pekleti-rilmi bir yol... Bizim istikametimiz bu... 29 Yol hep byleyse, dedim; ok gzel, mesele yok... Biraz sonra grrsnz, dediler; hep arza, tmsek ve prz... ehirden ayrlal 30 kilometre kadar mesafe amtk ki, birdenbire da eteklerinin kvrntl, yarkl ve kabartl patikasna dtk. Nihayet ova ve dzlk sahasn cendere iine alan dalar aras bir berzahta ilerlemeye baladk. Hapishane avlusuna e, iki yksek duvar arasndayz. Dalarn tepesini grebilmek iin bamz kaldrp 90 derece akuli bakmak lzm... ite Th'nn soyulduu yer! Dediler. Th, Efendimin torununun olu, ok sevdiim 30 yalarnda bir gen... stanbul'dan Arvas'a gitmek zere Van'a geldii zaman bu yolda soyulmu... ktk, ktk, ktk... Dalarn gs ksmndayz. Arada bir lfa karan ve uyank bir adam olduu belli olan ofrmz Sleyman, bizi, samz uurum ve solumuz aka bir noktada durdurdu: Araba yoruldu! Burada o da biz de dinleneceiz. ndik. Sol taraftaki aklkta bir su ba... Etrafna meldik. Vakit le... Hava Austos scanda hayli serin... Su da buz gibi... Paketler ald. Van peyniri, trl kahvaltlar, zm, karpuz ve kavun...

Otomobille biraz ileride kk bir viraj dner dnmez ne grelim? Mthi bir hadise: Ancak bir arabann zorlukla geebilecei dar yolda koca bir kamyon; biraz ilerisinde dadan dt belli byk bir kaya ve bir yn ta, daha ileride de ta krmaya veya yolamaya mahsus bir makine ve birtakm adamlar... Kamyona yanap durduk. Grdnz m imdi ii?.. Yolun almas saatler, hatt gnler srebilir. Geri dnmek de bence imknsz... Zira dar, uurumlu ve dnemeli bir yolda geriye manevra ok tehlikeli... Ho, geriye dnmek, nur yatana giderken mthi bir engelle karlanp geriye dnmek, yani dndrlmek ne ac!., Alayacak gibi oldum. Bizimkiler koup yolu amaya alan Karayollar iileriyle konumaya gittiler. Otomobilde bir ben kaldm. iler ve bizimkiler bir insann kaldrabilecei kk kaya paralarn uuruma yuvarlyorlar ama, byk kaya olduu gibi yerinde duruyor. Ne yapacaz? lerideki ta krma makinesine bal burgu aletleri boyuna iliyor, fakat bu i ineyle kuyu kazmaktan teye geemiyor. Krlan talar uurumdan atyorlar. Mthi manzara: Talar yuvarlanrken uurumdaki talara arpp tekrar havalanyor ve kanat am kular gibi uurumun dibine doru szlyor. Talar kanat am binlerce ku eklinde gzmle grdm desem yalan olmaz. Birden ofrmz arabaya geldi ve yerine atlayp makineyi iletti. Hayrola! Nereye? Biraz gerileyeceiz! Sebep? Kayay dinamitle uuracaklar. Yolumuz amlt ve tam nur yatana giderken yolumuza dikilen engelin parampara edilmesi, ruhuma u many fsldyordu: Yolunuzdaki btn engeller devrilecek ve zafer yn alacak... HELEZON HELEZON Bir elmay kabuunu hi koparmadan altndan stne doru soyunca elinize nasl bir erit geer?.. Yiv yiv, helezon, helezon, alm bir yay ekli... Belki en dik nokta, kayann dt yerden ilerisi, koskoca bir da mahrutu-

30 31 nun kenarnda, etekten tepeye doru, helezon helezon kvrlan byle bir ekil belirtiyor. nk, drdnc, beinci bklmleri kat kat seyrediyor ve bazen 180 derecelik virajlardan kvrlyorsunuz. Bir ylan gibi hayalinizi yutan uurumlar... Bir eye dikkat ettim: Bu yollarda otomobil, otobs, minibs yle dursun yolu amaya gelen iilerin, kamyo nundan baka hibir vastaya rastlanmyor. Ne bir at, ne bir merkep, ne' bir insan... lek yollarn trafii buraya gel sin de cinlerin kayalara verdii trafik emrinden baka bir hareket arasn!... Uuruma dmekten kurtulmak iin sanki bir areymi gibi otomobilin minderine tutunmu,-yol' alr ken, dikkat ediyorum: Telgraf direkleri'de yok!... O, b tn Anadoluyu rmcek a gibi saran, tepelerinde mn zevi kartallar tneyen ve tellerinden gurbet nlamalar ge

len, kimi dik, kimi eri, ihtiyar direkler... Onlardan da eseryok!.. Allah Allah; bir -feza yolunda m ilerliyor ve bam baka bir (plnet)e doru .mu yol alyorsunuz? Anadolu'ya gya meden dnya letlerinden hibir ey girmemiken, buraya, o sefil ve mahcup haliyle Anadolu bile girememi... Bu tehis, iimde gitgide mnalayor ve yarmyamalak olulardan bu yoksunluu, muazzam bir varlk halinde gr meye balyorum. . ndik, indik, indik; ve bin metre stne ktmz Van seviyesinin daha da altna dtk. Artk btn clk ve kel topraklar bitmi, gayet gr ve cmert bir yeillik balamtr. Soruyorum: Hayli alalm bulunuyoruz deil mi? Evet, diyorlar; Arvas'a kadar hep byle... Deniz se viyesine doru ini... imdi Mks'e varmak zereyiz. Nahiye merkezi Mks, kayalar denizinde beklenmedik bir sahil gibi karmza kt. Her taraf, ou ceviz, pehlivan edal aalarla dolu... 'Ortasndan, Fuzuli'nin: Ban tatan taa vurup gezer avare su Diye anlatt bir rmak geiyor. Ben ertesi gn Van'dan uaa atlayp dnebilmek ' iin acele etmekteyim. Vakit leyi bir hayli gemiur. Arvas'a varo ziyaretten sonra geceye kalmadan Van'a yetimek zor grnmeye balyor vbana... Buna ramen Mks'te bir ay molas veriyoruz. He-' men hepsi aydnlk yzl; . (klsik) Anadolu kylsne benzemeyen ve aralarnda krte konuan Mksller, soylu Arvas sllesinin temsilcisi Mft efendiye takn bir sayg gsteriyorlar. Su kenarnda, beton bir set zerinde le namaz klnyor ve'otomobile biniliyor. ' Arvas buraya ka kilometre? ' 15...- ? Demek 15-20 dakikalk bir yolumuz kald. Ne mnasebet! en aa 1 saat... Nasl olur? . Yolun bundan tesi bsbtn berbad... ok tal, tmsekli ve kvrml... 15 kilometreyi ancak 1 saatte ala biliriz. Yanmzda, pembe yzl, tknaz, ehresi tebessm yuvas, rejimle alkas sadece kasketinden belli bir zat soku-' luyor. Mks'n muhtar... Ona soruyorum : Ka hane var Mkste? kiyzn stnde ksurunu unuttuum bir rakam ve- riyor. Nfusu? 1700... Arvas buradan daha m kalabalk? Ne gezer? ok daha az!... nnde durduumuz dkknn bulank vitrininde n-

32 33 bet bekleyen petrol lmbalarna bakp sormay faydasz', buluyorum : Tabii burada elektrik de yok? Deil mi? Evet; Mks'ten balayp Arvas'a doru uzanan yolda yle bir ey var ki, asla elektrie ihtiyac yok... Zira is elektrie kalsa, milyonlarca kilovat bile az... SON 15 KLOMETRE Yolun onda biri olduu halde alabilmesi iin te-biri kadar zaman gereken son 15 kilometre zerinde ilk-defa yeillik... Ot ve aa, en zengin cmbleriyle yeil... Her eyin suda hayat bulduu hikmeti yannda,, yeilinde btn ekilleriyle sudan ttt hakikati... Bu hakikat, o, kangrenli yara kabuuna benzer clk dalardan sonra* iniverdiimiz saadet vadisine nakl... Ve bu ,yolda, yine-ilk defa, hayatiyet ve faaliyet... Koyun ve kei srleri, atlar, katrlar ve srcler... Otomobilimizi gren katrlar ejderha grmcesine kayorlar koyunlar ve keiler birbirine giriyor, biz de aralarndan syrlmak iin dakikada birka metre hzla kesik kesik kesik ilerliyoruz. Dedim : ? Bu hayvanlar hi otomobil grmemiler mi? emseddin Arvas cevap verdi : Acaba sahipleri grm m ki, onlar da grmolsun?.. Mks ve Arvas aras 15 kilometrelik yolu grdkten* sonra anladm ki, bu geide yol adn vermek ayptr. Yol deil bu, deta ayakla gide gele ve hilkatten dzlkler)' ekleye ekleye uzatlm, kh kopacak gibi incelen, krv kalnlaan dml bir ukur... Ya bu yol zerinde otomobille gidip gelebilmek?... Avrupal otomobile gre yol dserken, bizim ofrler, bu dml ukura gre otomobil kullanmaya mecbur... Dnn aradaki ofrlk mahareti farkn! ofrmze dedim ki: Sleyman Efendi; siz otomobili katr gibi kullanabilmenin maharetine ermi kimselersiniz. Hendese kafal Batlda ferdi zek yok, itimai deh vardr. Bizdeyse bir trl itimailetjrilemeyen ferdi buu... . Ve nian tertibat bozuk bir tfekle hat payn hesap ederek baka istikamette tetii ekip avn vuran Anadolu tipinden, denk pervanesi krk bir makinenin o noktasna bir ta paras veya bir postal asarak onu ileten alayl ustaya kadar misaller verdim. Yanmda oturan Muhibbullah, edilen srarlar zerine, yank ve iten sesiyle ilhiler ve nameli gazeller okumaya koyuldu. O anda gzmn nne Mridimiz geldi. Eyp sultan Gmsuyundaki tekkede, hasr bir koltua oturmu, yanna melen Muhibbullah'n san okayarak ona ilhi ve gazel okutan Efendim... te yaklatmz Arvas kynde Efendisi yatan Efendim...Vadinin iki da etei /as skt, darald ve muazzam bir yeil nur havuzu haline geldii bir noktaya vardk. te Arvas! Hayetle doruldum: Nerede Arvas? Hibir dam alt gremiyorum! Kar yamata birka evden ibaret, dediler; sa ya mata da Arvas ailesinin evleri ve mescidi... Yamacn ini

zerinde alt ksmna doru da mbarek merkad ve etrafn da birka mezar... O halde burada durup dikine mi kacaz? Hayr! Son derece dik yamacn, ofrmzn ma hareti sayesinde kp aaya ineceiz. Grnrde, evet, yeil nur havuzu iki yama aras bir sahadan baka, ne bir ev, hibir ey yok...

ne bir mezar,

34 35 Sol yamata kocaman aalarn arkasna saklanm birka toprak dam glkle farkedebildim. Trmanlmas imknsz denilecek kadar mthi kvrllarla, yoku yukar, sa yamacn stne kyoruz. Ben, ameliyat masasna uzatlmcasna bir his iptali iindeyim. NUR YATAI Nur Yata evresinin st ksm... Dik aa yama... Yola 40-50 metre mesafede, ahap ve kagir karm, eski' ve ahsiyetli bir sluba brl, birbirinin omuz banda iki bina... Daha iricesi ve boylucas, Seyyid Fehim Hazretlerinin kona... br de mescidi... Fskiye fskiye aa fkrtan bir toprak... ni ok dik... Nasl ineceim?... Sa ayamn bir parmanda 8-10 ay sren bir yarann derdini henz atlattm iin ona pek gvenemiyorum ve kendjmi dermansz hissediyorum. Sizi omuzumuza alalm1. Dediler ve bir basamak inip arkalarn bana verdiler. Kabul etmedim ve yardmclarmn omuzlarna abanarak, kollarna tutunarak indim. Birdenbire, k parlam gibi bir hal... Devam eden iniin zerinde, dzletirilmi ve beton bir ereveyle snrlandrlm bir sed... Sed de, snr duvarna bitiik, kenarlar mermer izgili bir kabir... Ba ucunda, yine saf mermerden, mermerlemi bir aydnlk saan kitabe ta... Ayak ucunda da ayr bir kitabe... Yazlar, talarn oyuu iinde, yeil zemin zerine beyaz hatl... alayan ahenkli Farsa msralar... Tasavvuf ehlinin iki byk lisan zerinde yle bir ls vardr : Arapa, nebilir dili; ve Farsa veller lisan... Dostlarm, sed kenarndaki beton erit zerine sralanm, diz st ve elleri kavuturulmu vaziyette vecdle-rini belirtirken, ben de beton eritten atlayarak veliler velisinin ayak ucuna ilimi ylece bzlp kalm bulunuyorum. Bundan tesi Allah'la aramda... Hibir ey anlatamam ve ne sylesem hakikati incitmi olurum. u kadarn syleyeyim : Btn hayatmda bu kadar temiz, adeta elenmi toprak grmedim. Bu manzara dardan bir el ii deil, ieriden bir yansma ii... Trl temizlik illar ve tozlariyle urasalar, mermere oradaki aydnl veremezler..: Nur Yata buras, Cennetten bir pencere... Seyyid Fehim Hazretlerinin yannda, yaknlarndan birine ait kabirle, onun biraz ykseinde bir baka kabir daha var... Seyyid Fehim Hazretlerinin Birinci Dnya Savanda Ermeniler tarafndan krlan ilk kabir ta, yanlarndaki mezarda... Artk her biri mstakil hareket eden, irademin dna kan ve ruhumu kendi haline terkeden ellerim ve ayaklarmn yardmiyle yukarya, konak binasna ktm ve toprak zeminli lo ve byk bir

sofadan geip muazzam Velinin madde hesabiyle kocaman salonuna, hcresine girdim. taraf yer sedirleriyle kapl, kap taraf da oymal dolaplar ve raflarla snrl, pencerelerinden akam gneinin, Van'daki gibi gurbet huzmeleri szlen bir salon... Salona bir rt serdiler ve etrafna minderler atarak Van'daki yemeklere ta kartan bir sofra dzenlediler. Bir de yanbamzda koca bir semaver ve dolup boalan ay bardaklar... Efendimin ile doldurduu hcrede oradaym... Sonradan rendim ve yerinde gremedim.

36 37 Konan sahibi, Van Mfts gibi Seyyid Fehim Hazretlerinin torunlarndan brahim Arvas ve delikanl ocuklar, yzlerinde kutsi imzalar tayan, ne ikram edeceini, nasl yardm gstereceini bilemeyen gerek Seyyidler... Bunlardan birinin, otomobilimin yanna gelip, alabildiine derin akr gzleriyle bana iltifat ediindeki sahabet mnasn daima kalbimde nakl tutacam. Otomobilimize yerletik. Etrafmz alan Seyyid ocuklarnn, kk seyyidlerin nur damgal yzleri grlecek ey... Dnyoruz. GECELEYN DALAR Dn yolunda Mft Mehmet Kaasm Arvas bana hitap etti : Yamacn daha alt ksmnda Seyyid Muhammed Ku tup Hazretlerinin merkadi var. Ceddimiz ve Arvas'n kuru cusu Seyyid Muhammed Kutup.. Hicri 676 ylnda Badat' tan ayrlp Anadolu'ya gelen Kaasm Badadi Hazretlerinin olu... Sultan Orhan Gazi zamannda... kinci Osmanl Sul tan Orhan Gazi'den, tacn kendisine terketmeyi teklif edesiye sayg gryor ve dnp dolaarak Van taraflarna gyor. Oradan Mks ve Arvas'a geip Arvas seyyidlerinin kararghn kuruyor. Sizi onun merkadine kadar g trmek isterdik ama yorgunluunuzu dnerek cesaret ede medik. Keke gtrseydiniz! zldm! Siz baka grlecek olan grdnz. zlecek bkey yok!... Yine Mft Efendi, o gece Van'daki evinde bana diyecektir ki : Seyyid Fehim Hazretlerinin huzurunda, ayak ula?nda, ehrenizin halini grnce hayetler iinde kaldm. /Ben hi byle bir vecd hali grmedim. Ben de u cevab vereceim : Allah, insana, yzn karsna alp seyretmek imiknn vermemitir. O anda kendimin farknda deildim. ?Ne halde olduumun takdiri size ait... Dinamit patlatlan yksek noktaya geldiimiz zaman, dalar ve kayalar zerlerine gecenin mantosunu ekmeye balamt. Farlarmz yaktk. ofr Sleyman Efendi Muhibbullah'a seslendi: Sylemezsen uykuya dalarm!

 Ne syleyecekmisin, Muhib? ofr cevaplandrd: Gndzki gazellerden ilhilerden... ofrn bizi uykuyla korkutmas uuruma yuvarlanmak ^mnasna geldiine gre hep birden: Haydi Muhib, dediler; bala! Muhib'in sesi name, yollar da bklm bklm kvrla dursun; aban'n dokuz gnlk ay gkte, da kuyularnn .tepesinde.. Bir dzlkte eda edilen akam namaz... Dilerimizi zangrdatan soukta, tam kbleye dneceim anda sahibini birdenbire gremediim iki elin altma serdii ceket... Bu, kendi ceketini karp da o soukta, srtnda tek bir gmlek namaza duran emseddin Arvas.. Ve hareketi, Seyyidliin ne demek olduuna dair- en arpc s misal... Nihayet, tmsekli ve atlakllardan daha dzgn onlar-<dan da dahi iyice, yol isimli geitlerden sonra (Stabilize) dedikleri mahut yol ve peinden asfalt. Arvas, avuta tutulmaz bir rya gibi gerilerde kalm ve 'byk k leminin kap bekisi petrol lmbalar, yerlerini, ^karanlklar dnyasnn ampullerine brakmtr.

38 39 akir'i kyne brakp, son srat Van yolunu tuttuk. Mftnn evindeyiz. Kaasm Arvas, dedesine ait bir menkbe anlatyor: Seyyid Fehim Hazretlerine, stadlar Seyyid Tha ile! aralarnda kpr vastal eden Seyyid Muhammed Salih'i, nasl bulduklar hakknda sual sormu.. u cevab vermiler: Muhammed Salih Hazretleri kmildi, mtekmildi; fakat bir? kusuru vard, ink edicileri, ktleyicileri yoktu. Bayldm ve hemen not ettim. Bir de Seyyid Th Hazretlerinin tl duas: Allah sizi hret belasndan eytan ivasndan vedman errinden korusun! Beni uurlamaya gelenler arasnda Muhabbullah' Van'da brakm, uaa doru ilerliyorum. O kadar hafifim ki, uak beni uurmuyor, ben onu uv--ruyorum, ben onu uuruyorum!.. UAKTA BR KEF Dalar: yine o dalar; geliimizdeki koyu kahve rengi clk dalar... Korkun.bir strap tekalls halinde Anadolu ruhunu remzlendiren kel ve kele daalr... Uak, gkte, tereyandan kl ekercesine kayyor. Ve ben not alyorum: Veliler diyar Arvas, Nurlu Medineden sonra dnyann en mbarek yerlerinden biri belki balcasdr. Van'da bana sylenen bu sz, Seyyid Fehm Hazretlerinin torunu Mft Kaasm Arvas'a aittir ve en yksek da' boyu yakalam bir gerei abideletirmektedir. Mbarek merkad karsnda hayal edilemez bir gelin1 odasna girer gibi nmde tl tl alan manalarn hatrlaynca Kaasm Arvas'a belirttii l bakmndan hak verdim.; Ve birdenbire bende bir dehet!.. Mthi bir keif.... Aylarca, mevsimlerce evvel, evimde bir rya grmtm.

Dik, dik, dik bir da zirvesindeyim. Belki binlerce on-binlerce metre derinliklerde kyler ve aalklar hurdebin camndaki noktacklar gibi grnyor. Bu ne ykseklik!.. Anlatlr gibi deil.. Yanma, sol tarafma doru dnyorum. Orada, tam zirve noktasnda bir mezar... Topra elenmi, taranm, tertemiz... Beton bir ereve iindeki mezarn banda, drtke, topraa yatrlm bir levha ve zerinde islm harfleriyle iki kelime: DERV MUHAMMED Dehet! Bulunduum nokta ve mezar, aynen Arvas dalarnda grdm manzarayd ve elenmi, taranm topran yzme gzme srdm mukaddes merkade tpatp uygundu. O zaman bu ryann Seyyid Fehim Hazretlerine ait bir ruhaniyet belirtisi olduuna dikkat edememi; ve Kinatn Efendisine kadar varan Altun Silsile isimli ve 33 halkal zincir zerinde bir de Dervi Muhammed adnda bir kolba bulunduu iin tecelliyi ona balamtm. Ayn Silsilenin her bynde cezb hassas ayn olduuna gre arada bir fark grlemezdi ama ryamn fiil halinde madde lemine uymas istikameti Seyyid Fehim Hazretlerine balyor ve hele onun Muhammed Fehim adn rendikten sonra btn Silsile boyunca Efendimden ve onun Efendisinden yn aldm belli oluyordu. Ziyaretten sonra bende kalan ve en tesirli ilacn yerine getiremiyecei intiba, mthi, mthi bir hafiflikti. Ayn hafiflikle karanlk iklim stanbul'a dnyor ve daha nce be-

40 41 lirttiim gibi, uak beni uurtmuyor, ben onu uurtuyordum. Gzmn nnde artk son nefesime kadar benden ayrlmayacak olan o beyaz, o gelin odas beyaz, o nur beyaz, o beyazlk mayas beyaz, mbarek ereve ve iinde ba ve ayak ularndaki iki kitabeden manalar: Hazret-i Seyyid Fehim, o irfan ve din merkezi ki, Giyle topraktan eflake dek topyekun mekn matemle doldu. Alayan Gaipler alemi, ardndan nida etti ve dedi: Gitti.. Kinatn O var diye var olduu rahmet tacidar-nn yanna.. Ve: O ki, Mesih nefesiyle gnllere ebedi hayat flerdi. Nakilik mesleinde Rabbani yolu, Halidi tavr ve Seyyid Th tasarrufu zerindeydi. Gitti... Ve drt ey brakt: Rab-bi bilmek, hakk aramak, gnl sefa land rmak, vefa. Beyazlar iindeyim... Beyaz, beyaz... Ba, sonu grnmez beyaz bulutlar... Sanki gkler, kara dnyaya bembeyaz bir ihram geirmek istiyor... Mcerredin rengi beyaz; iinde hibir nispet ve kyas rengine yer vermeyen bir beyaz... Kesiksiz vefa, sonsuz safa beyaz... Vatanm Boldum GENN DAYANAI Geen yl veliler diyar Van havzasndan dnerken yJe dnmtm: Haritadaki idari ve itibari taksimat dnda Anadolu'nun dou ve cenup dousunu noktalayan hususi ve manevi bir hudut izgisi var... Bir ucunda Van'n Arvas isimli mehul bir ky, br ucunda da Hakkri vilyetine bal emdinli kazasnn ran ve Irak snrlarn birletirici ke zerinde Nehri mevkii... te bu mevkide, geen yl Arvas'a gidip nur eleinden szlm toprana kapandm Seyyid Fehim Hazretlerinin mridi Seyyid Th Hazretleri...

irad edicimin irad edicisinin irad edicisi... Yani manevi babamn, manevi babasnn, manevi babas. Ka bin baba onlarn topuuna yaklaabilir. Ve ite, bu iki nokta arasndaki madde hesabna gre 300 kilometrelik izgi, Ankara'nn Balum nahiyesiyle birletirilince meydana bir gen kyor ve genin dayanan, eskilerin tabiriyle msellesin kaidesini tekil ediyor. Kaidenin ba noktas Bzrk en yce unvanl Seyyid Th Hazretlerini ziyaret ve nuruna 43 42 dahalet etmeden, Ankara'da zirvesine yol verilen geni dolanm ve tamamlam olamam. Ve dncemi yle mhrlemitim: Nasip olursa gelecek sene tekrar Van'a dner ve bu defa Cenub'a doru sarkp, ok meakkatli diye duyduum sarp yollarna ramen Nehri'ye ularm. stanbul'da, Efendimin yaknlarndan Nehri'yi ziyarete gitmi olanlar, yollar ve araziyi baka baka anlatyorlard. Kimi emdinli'ye ve Nehri eteklerine kadar otomobille gidilebileceini ve oradan ileriye basit bir patika zerinde, dikine de olsa almas kolay bir yol bulunduunu sylyor; kimi de emdinli'den teye Nehri eteklerine, Kpr denilen noktaya kadar uzanan yolun da otomobille alamayacan, hele ondan sonraki dik yamacn ancak trmanma slubuyle veya at srtnda geilebileceini ne sryordu: Siz ancak atla kabilirsiniz! Nehri eteklerine kadar da, emdinli'den mtehasss bir ofr idaresinde hususi bir vasta bulamazsanz yaya gitmek, yahut yine ata binmek zorundasnz. Yol kpr'ye kadar 7-8 kilometre, yamatan yukars da yaya 90, atla 45. dakika eker. Birbirine uymayan bu tarifler karsnda hayalimin gzleri manzaray billurlatramyor; bir taraf duvar, br taraf uurum, keilerin dikine trmand, geilmez geitlerden dolambal bir yumak canlandryordu. Bu yuman sonunda, iplikleri krdm olmu ruh yumann zm ucu vard. HAYD, MUHP! Arvas ziyaretimde Van'a beraber gidip orada braktm ve sonra stanbul'a gelerek beni misafirliiyle mes'ut eden manev kap yoldam Muhibullah'la kar karyayz. Ne dersin, Muhip, 7 Haziran gn mnasip mi? Tam zaman... Scaklarn da henz bastrmam ola ca bahar mevsiminin son gnlerinden biri... Mays ay iinde Milli Trk Talebe Birliinin tertipledii Genlik gecelerinde, Ankara, Kayseri, Eskiehir, Adapazar, zmit ve yeni genliin imn ve slm haykrlar karsnda beyaz sakalna bucak bucak beni takip etmi gzyalarndan inciler dizmi olan Muhibbullah karara pek sevindi ve Van'daki Arvas evresine haberi hemen iletti: 7 Haziran gn oradayz! Nehri ve emdinli dn 11 Haziran gecesi de Van'da bir konferans tertiplenmesi iin M.T.T.B. Van Tekiltna haber... Biz yine Muhibullah ile konumaya devam edelim: Hac'da beraberdik; Arvas'ta beraber ve imdi Nehri'de beraber... nallah... ' Biliyorsun ki, ben seni kelebee benzetiyorum. Ne zaman ve nereye, hangi iein, hangi yapran zerine konacan ve ne kadar kalacan belli deil... Ne zaman sabit bir meknn olacak?...

 Sabit ne var ki bu dnyada... Pakistan'dan Afrika'ya kadar btn slm lkelerini dndn dolatn, deil mi? yle!... Almanya, Fransa ve Amerika'daki Mslman mu hitler de cabas... yle!.. Hibir kemal rneine rastladn m bu yerlerden bi rinde?... Hi bir yerde, Efendi Hazretlerinin ayak tozu olabi lecek bir ferde rastlamadm!... Peki, gayen ne bu yerleri dolamaktan? Glyor ve bir srr gizler gibi bir glmsemeyle cevap veriyor: 45 44

te yle!... nsan senin sabit adresini tespit etmek istese, Ha mevsiminin muayyen gnlerinde Kbenin muayyen bir mev kiinde diye gsterebilir. Arayan seni, tam bir mekn emni yetiyle yalnz orada bulabilir. Yine scak, bir tebessm: Evet yle... Seninle Mekke'den Medine'ye giderken yolda bir arap ocuunun bize bakp Mecnin-deliler dediini ha trlyor musun? Nasl hatrlamam! Keke gerek mnasyle o deli lerden olabilsek!... Ve birka gn sonra: Haydi Muhip! Yarn yola kyoruz! Uak biletlerimiz hazr... AYNI EV Van Havaalannda kum gibi insan... Bunlar, beni Van'da vereceim konferans mnasebetiyle karlayan genler.. Evet; bu defa Van'a gidiimde, biri resmi ve ak, br hususi ve kapal, iki sebep var... Van'a gya konferans vermeye gidiyorum. Halbuki, malm... Muhib, karlayclar grnce sevincinden utu ve beni geride brakarak, adeta benim hesabma onlara teekkr edercesine kalabala kotu. Bata, Van Mfts, Efendimin mridi Seyyid Fehim Hazretlerinin olunun olu Seyyid Mehmed Kaasm Arvas, karlayclardan nde bulunanlarla el skmak, belki yarm saate mal oldu. Dostum Muhib, Van' in, hususiyle Van'daki Arvasiler ve Seyyidler evresinin bana gsterdii alka ve yaknlktan bahtiyar... Sanki hem onlarn gzyle bana, hem de benim gzmle onlara bakyor. Taksilere bindik. Herhangi bir parti genel bakannn zoraki karlayclarndan ve dzme kalabalndan daha youn bir gnll yn ve onlarn uzun eek konvoylarndan daha yaygn bir kol... Yze yakn arabann korna -lklariyle Van'a girdik. Ana caddelerden geerek,

hayretle dnp bakan insanlara ve tezgahlarndan frlayan dkkanclara sanki yle bir ihtarda bulunuyorsunuz: Mukaddesat, yeni Trk genliinin tek temsilcisi ve btn Anadolu'yu a iine alm Milli Trk Talebe Birli i, Necip Fazl Ksakrek'i takdim eder! Burada Milli Trk Talebe Birliine kendi hakk ve yerinde vasflarn syletirken, onun bana bitii, belki haksz ve yersiz sfatlar grmemezlikten grnmek istemem. Bu sfatlar, bu genliin, her yerde ve her vesileyle tekrarlad bir klie iindedir: Ruh hamurkrmz ve manev babamz... Cokun alklar ve takn tezahrler geidinden nihayet . tenha, bahe iinde ve tek katl evler dizisi sokaklara kvr-labildik. te, Mft Efendinin, Arvas ziyaretinde de misafir edildiim sevimli evi... Bahe, aalar, bahenin bir kesinde ve evden uzaka, ykanma yeri... Ku kafesi gibi, tek katl, yze gler, duvarlar st beyaz ho geldin! diye glmseyen bir yuva... Sokak kapsnn yannda terasms bir sed, ieride gcr gcr terlikler dizili. Bir avlu ve salon... Her ey yle yerli yerinde ki, mesel geen defa bir taburenin stne bir kitap brakm olsaydm, onu da ayn yerde ve ayn vaziyette bulacakmm gibi bir muhafazakrlk ifadesi ttyor yerden... Aalar, yapraklar, iekler, terlikler, bardaklar, fincanlar bile bir an sokaa kp dnlmesine hallerinin sadakati iinde... Ne halis mekn, ne gzel ev... Ev demek, bu demek...

46 47 YEMEK ve SOHBET Hal zerinde diz kp oturanlarla beraber 20-30 kiiyi rahata alabilecek aptaki salonda sade kahvemi ierken belki 20-30 defa fincanm taburenin stne brakp ziyarete gelenlerin ellerini skmak iin dorulmam gerekti. Gelenlerin ou Mslmanca selmdan sonra el pmek ve peinden halya melip sus-pus oturmak tavrnda insanlar... Koltuklarda oturanlar, Mft Efendi, kardei emseddin Arvas, akrabadan Said Arvas, tccarlardan Kadri Perihanolu, Enver Ekinci, Muhibbullah ve ben... Bunlar, yarnki Nehri kafilesinin kadrosu... Muhibullah'n kldrd akam namazndan sonra yemek. Yandaki odada 8-10 kiinin etrafna dizilebilecei bir yer masas ve stnde pideler ve kocaman yourt anaklar... tavuk, kuzu ve koyun, etin her nevinden lenger lenger yemek.. Ayrca st tarn, fstk ve ku zm deli pilv... Brei ve tatls da ayr... Ya o, bata gelen yourtlu ve naneli... Van orbas?... olduum, 33 yl evvel, Eyp'teki eski tekke binasnda Efendimle yanyana itiim ve onun btnxyaknlarna ait evlerde tattm, o gzelim orba... Sonradan rendim ki, biz yemeimizi bitirip salona ekilince sofraya ken kene... Gelen yemi, giden yemi, belki 40-50 vnsan bu Seyyid sofrasndan nasibini alm... Seyyidlik an bu, kolay m; sadece kerem ve ikram... Cmertlik onlara, akam iftarlklarn bir fakire verip su ile yetinen, Allahn arslan ve ilim beldesinin kaps Hazret-i Ali'den geliyor. Gece, salonda, ge vakte kadar devam eden sohbet... (Diyalog) deil de (monolog)... Hep ben konuuyorum ve onlar dinliyor. Sanki ben bir gramofon plkym ve herkes beni dinlemeye memur... Aradaki, Mft Efendinin bir sz bahse yeni bir yn veriyor. emseddin Arvas'n devaml tebessm iinde yziyle, Said Arvas'n devaml bir i dnce ve dalgnlk belirtici ehresi alkalarn en deriniyle beni kolluyor. Muhip sadece dinlemekte, Van'n ileri tccarlarndan Kadri

Perihanolu ile hizmet tavrlarnn en titiziyle hareketlerimi kontrol etmekte... yle ki, ben sigaram daha paketimden karmadan onun akma parlyor ve ben daha koltuumdan kmldamadan onun kolu uzanyor. Mft Efendi, bundan evvelki Arvas ziyaretimizde bana ait bir hali tasvir ediyor: Seyyid Fehim Hazretlerinin mbarek rnerkadierinde ayak ucuna ekilip meldiiniz zaman gzlerim size mhlan d. Yznz evvel kpkrmz kesildi, btn kannz ba nza km gibiydi. Sonra birdenbire kire rengine dnd nz. Bu defa da vcudunuzda kan dolam diye hibir ey kalmad hissini veren bir yz... yle oldunuz ki, ruhunu zu teslim etmek zere bulunduunuz hissine vardm. Bir de bana sorun i halimi!... Biliyoruz, yazdnz! Yaziyle, tarifle ne anlatlabilir ki!... Bakalm bu defa Seyyid Th Hazretlerinin merkadi banda ne hale geleceksiniz? Allah bilir... Byle bir ihtarn bana yapmack tavr vermesinden korkarm. Sohbet srd. Benim ve Muhip iin yanyana iki kabark yatak... Ve dalrken karar: Sabahleyin erkenden iki arabayla yola klacak... Demin isimlerini saydm 7 kiilik kadro, bir de mft efen dinin ofr... O da yabanc saylmaz; Van'da din grevli Jerinden biri.

48 49 TELGRAF DREKLER VE KARTALLAR Sabahleyin mkellef bir kahvealt... Yandan, peynirinden, balndan daha gz ekici bir unsur, ortaya konulan yourt... Muhip: - Ye u yourttan, dedi; bakalm nasl bulacaksn? Sabah kahvealtnda yourt yemeyi iime sindiremediim halde bir kak aldm; ondan sonra da kak kak gittim. Van'n .yourdu bizzat kaymak... Ak hava, masmavi ve lekesiz, hibir phe bulutuna yer vermeyen gk... Aalar, yapraklar, iekler bir azdan Merhaba! diyor. Geldiler. Drderden sekiz kii arabalara yerletik. ehir dndayz. Oh; ehir hasretinin en az kt ve reklendii saha olsa da Van'dan kp yzde yz sf havaya ulamak ve babo yollardan baka hibir medeniyet bunalmr izine yol vermeyen bir bekret ve olduu gibilik zeminine kavumak ne tatl!... Yolumuzda drt kaza merkezi var: Grpnar, Bakale,. Yksek Ova, emdinli... Yol, Yksek Ovaya kadar arzasz ve (stabilize) dedikleri, tesviye edilmi de asfaltlanmam, soydan... imdilik saatte 70 kilometre hzn altna dmeksizin gidiyoruz. Yollarn armas, kh yaklaan, kh uzaklaan, kh saa ve kh sola doru kvrntlar izen telgraf direkleri ve tepelerindeki kartallar... Bu direkler, omuz balarnda tuttuklart iskelet elleriyle, nereden balayp nerede bittii belirsiz telleri tayor. Bu tellerden geen rpertili nlamalar

dinler gibi de bir edalar var... Kimlerden gelip kimlere gittii ve neler mrldand belirsiz esrarl mesajlarn rpertili nlamalarn nakleden teller... Ve direklerin zerinde, yalnzln ve kendi kendine yeterli olmann remz, muhteem kartallar... Her halde tellerin rpertili nlamalarndaki musikiyi derinden derine anlyorlar... Musiki durur gibi olunca da sultan kanatlarn yayp yeni tellere, namelere ve ufuklara doru szlp gidiyorlar... Gagalar, kendi kendisini yiyen, fakat darya hibir iz vermeyen byk yalnzlklarn vahi dileri... Aradabir, kei, koyun, sr ve manda srleri geiyor nmzden... Duruyor ve altmzdaki makine hayvana bakmaya bile tenezzl etmeyen sadece ekinme tavrlaryle tiksintilerini iln eden bu hisli mahluklarn geip gitmelerini bekliyoruz. Birden, arkamzdaki arabadan bir lk ykseldi: Eyvah! Geliyorlar! Yanmdakilere sordum! Kim geliyormu, ne geliyormu?.. Gldler: Hi... Mandalar geliyormu!... ok tuhaf! Ne karm mandalardan?... Arka otomobildeki arkadalardan biri keilerden, br de mandalardan korkar!.. Adi bir korku deil, sinir lenme... Mandalar, sinirlenince hak vermeyen bir cana yaknlkla masum gzlerini bize dikerek geti. Dikkat ettim: Yolumuzda, hilkatin bu taraflara hediye ettii muazzam bir nimet var... Su... Yandan, sadan, soldan hep sular akyor. Bu ne feyizli toprak, dedim. Her tarafndan u bo anyor. Muhip: Biraz daha ileride grrsn, dedi. Yolumuzu kesecek: ve bizi hayli uratracak kadar su... Anadolu'nun birok ye ri kavrulurken buras taar, durur ve btn bu (Enerji) heba olur, gider.

50 51

Fuzuli'nin Su Kasidesini hatrladm. htiyat ile ier. Her kimde olsa yare, su... TEPEDE BR KALE Dmdz bir zemin zerinde ilerler ve telgraf direklerini ufuk boyunca kovalarken birdenbire bir tepe kenarndan inie getik ve seyrek, tek-tk birka evcikten ibaret ky gibi bir yere vardk. Buras Hoap, dediler; birka hanelik bir bucak mer kezi. Suyu mehur..; Dedim: Hoap ho b-hosu mansna geldiine gre her halde lezzetli bir su bu iinden akan...

 yle!... Zaten yol boyunca hem lezzetli, hem de buzdolabna ta kartacak sulardan geeceiz... Daha ilk girite insan karlayan bina, tek katl bir jandarma karakolu... Boyas dklm acemi bir yazyle ne olduunu belli eden bir de tabel var zerinde... Ve yan banda bir bakkal...'Kyn eczahanesi, tuhafiyecisi, ekercisi, nalburu, kitaps, zccaciyecisi, hatt oyuncaks hep bu dkkn... Bir baraka penceresi kadar kk vitrininde petrol lmbalar, bilmem ka yl ncesinden arta kalan ukulata ve biskvi paketleri ve bunlarn stnde ke kapmaca oynayan sinekler... Bir de bam kaldrp tepeye baknca ne greyim!... Bu sefalet dekorunun tepesindeki tepe zerinde bir kal'a harabesi... Ama, yle ta yn halinde bir harabe deil... i kp de dnn btn dantels, mazgallarna, pencere deliklerine kadar maziyi tekilatlandran harikulade bir kabuk ekil... Hisar ksmnn mazgallar gerisinde, elleri mzrakl ve balar miferli nbetiler gezdii hissini veriyor ve kye nispet edilince sarayla tavuk kmesi arasndaki fark ihtar ediyor. Seluklular zamanndan kalma, yznn btn izgileri belli bir mumyay andran Hoap Kalesi, imdi telgraf direkleri zerindeki mnzevi kartal armalatrc ve burlarna dikici fetihler devrinin mahzun resmidir ve eteklerine serili kye karga yuvas gzyle bakmaktadr. Hoap suyu boyunca ilerledik. Suyun sa yakasnda bir dzlk ve birka mezar... Mft Efendi: Burada Seyyid Abdurrahman Kutup yatyor, dedi; ziyaret etsek iyi olur. Ve birden arabalardan inip, birka yz metre ilerideki kabre gittiler. Ben Seyyid Abdurrahman Kutup adnda byklerden birini tanmyordum. Fakat isminin bandaki sfat yeterdi. Byleyken olanca gcn Nehri ziyaretine sakladm rahatsz ayaklarm zorlayamadm ve otomobilde kalarak bu bye ithaf ettiim sureleri uzaktan okudum. Hoap ukurundan ktk ve tabak gibi dmdz ufuklar kuatan ovada geni ve (stabilize) yolu bulduk. Muhibullah'n bahsettii ve yolumuzu dikine kesen sular balad. Kk su kvrntlar, dere, ay, rmak derken nehir... stnden bir kpr geen nehrin yannda idik. le oldu, dediler; namazlarmz klalm ve neva lelerimizi yiyelim. Eli yakacak kadar souk ve kpk kpk, talarla birdirbir oynayarak akan sudan abdestlerimizi aldk ve bir at: lama tahtas gibi suya uzanm, tertemiz ve mcell bir kaya zerinde kbleye yneldik. Van'dan ne nevaleler almlard arabalara neler!... Silip sprdk...

52 53 TTAN PALAS Bakale'den geerken, yolun sanda kalan ve ovaya doru bir meyil zerinde kurulu bulunan, nazarmda kymeti byk Efendimin dnyaya geldii yer bu kasabaya dik^-katle bakm ve onda Dou Anadolu'nun ahsiyetli mimarisini okumu, mnevi aristokrasi edasn hecelemitim. Hemen ou ta ve eski slpta binalarla bir yama zerinde basamak basamak ykselen bu kasaback, uygarlk dedikleri kat kat ve arsz (Botenarme) bozuntusu zentilerden ne kadar da

ayryd. Belki uzaktan byle grnyor ve iinden kimbilir ne yeltenilere yuva kuruyordu. Olsun; gvelerin sard nadide bir kuma, hi olmazsa d naklarn muhafaza ediyordu ya... Bu hal, denizde boulanlar arasnda bir tahta parasna tutunabilmi, en fazla mukavemet sahibi bir kazazedeyi andryordu. Onu, kendisinde doup Arvas'ta yetien efendimin mnsna uygun bulmutum. Muhib, demitim; Efendi Hazretlerinin doduklar ev duruyor mu? Duruyor ama kimbilir ne halde?... 115 yl evvelki douma sahne olan eski ev... Ah o eski ev; ii ve d misk gibi slm kokan ev... kindiye doru, dpedz bir zemin zerinde, barakalarla dolu byk bir (antiye)ye benzer kk bir kasaba... Ad Yksekova... Son derece ahsiyetsiz ve eer mevcut idiyse gemiten kendisinde hibir iz kalmam... Uzunca bir ar zerinde malum ky dkkanlar ve Hoap bakkalnn trl metalarn ayr ayr satan barakalar... Ve bir meydanckta, ii ve diiyle en baya slpta, bir Cumhuriyet devri camii... Hi de iyi bir intiba almadm bu kasabada, grdm bir manzara, menfi hissimi bsbtn perinleyiverdi: Tek katl, gerekten fakir bir gecekondu klkl bir atnn kap54 snda yle bir yaz: Titan Palas... Evet, Hotel Titan Palas... Gzlerime inanamadm. Gsne byle bir yafta takabilmesi iin bir otelin, 80 katl, yzsz gkdelenlerden biri olmas bile yetersiz... (Titan) dev mansna; (Palas) ise, malm, saray... Avrupa'da (Titan) yle dursun, (Palas) adn takmak iin bile Dolmabahe Saray apnda binalar gerek... stelik, bir de, eski Yunan efsanelerinden alnma bir isim; bir duda yerde ve bir duda gkte, dev hazretleri... Hatrma, artk tabiat kuvvetlerini yenecei iddiasiyle denize indirilip ilk seferinde bir buz dana arpp batan mehur (Titanik) vapuru geldi ve bu zentilerin en aas karsnda midem buland. Bu teferruat stnde duruumun sebebi, zerinde ne kadar durulsa az olan bir hikmete bal... te, Dou Anadolu'nun bu cra kesindeki Yksekova kazasnn tek katl (Titan Palas) devrimler masalnn olanca cevherini ve iyzn ifadede ei bulunmaz bir misal... Biraz ileride, camlar krk ve bombo, kocaman bir bina... Ya bu ne? Lise binas... Ama ne rencisi var, ne de retme ni!... Yksekova'dan alaklara ve olduu gibi kalm istikametlere doru ykselirken, gzmn nnde, sazdan ve a-mudan yaplm bir kulbe ve kapsnda bir levha: Devrim Palas... YILAN AZLAR Yksekova'dan sonra, yksek mi yksek, yce mi yce dalar... Tepesi yldzlarda bir mahrutun etrafn, kopartlmadan kesilen bir elma kabuu gibi epevre ve helezon helezon dolanyoruz. 55 Anadolu btn ruhiyle bu dalardadr; ve onun, dev-lete kar ruhundan kopan Ferman senin, dalar benimdir! l ite bu dalar zerinedir: Dalarn ardnda kalnca ile, Krolu yeniden gelmiti dile; Ak sal anadan geilse bile Dalardan geilmez derdi Krolu... Bu msralar da benim... Uluda'dan, lgaz, Toroslar, Erciyes, Zigana, Koh, A'rv ve nihayet Arvas ve emdinli eteklerinde nbet bekleyen dalar...

Vatann iinde bulmak zere olduum vatann nbetileri... Ve uurumlar... . Uurum; sf ve gerek trkede bayldm kelimeler--den.. Umak filinin (antitez)ini veren mekn ismi... Yerden ge doru deil de gkten yere doru tepesi st umay billurlatran, insan ykselmeye, ykselemezse dipleri boylamaya, tuz-buz olmaya davet ve mahkm eden uurumlar... Ykseldike o nispette alalma ihtimalinin birara-da insan takip ettiine remz, lhi azemeti ekillendiren dalar ve uurumlar. Nitekim, belki 1000 metrelik bir uurumun yanndan kl pay bir istinatla geerken otomobildeki--lerden birinin sesi ykseldi: Allah Ekber!... Her biri ylan az dehetiyle insan yutmaya bakan uurumlar boyunca indik, ktk. Soruyorum: Ziyaretine gittiimiz eyh Bzrk (Seyyid Th) Hazretlerinin merkadleri de byle bir da zerinde mi?... Hayr; o bir yama zerinde... Fakat baka trl ini klar var... Kenar da hayli dik bir yar... nilerde berzahlar... klarda 180 dereceye yakn dnemeler... Ve su, su, su... Her su banda abdest tazelemek merakndaki Muhib-bullah; yle oldu ki, bazlarn atlamak zorunda kald. Yollar sonu gelmez bir top kuma gibi motorumuzun altnda gizli bir silindire sarp gidiyoruz. Daha dorusu, emdinli tesinde Seyyid Tt Hazretleri'nin nur yata zerinde gizli bir krk bize bal bir ipi sara sara kendine ekiyor... Bu taraflarn ofrleri, engelli kou ustas atletlere benziyor. Rastladmz sulardan, tmseklerden, yarklardan yle bir geileri var ki, insan, makinenin dmdz hendesesini bu trl bkmletirmi, deta makineye, canllara mahsus bir duygu alam, makineyi mistikletirmi olmann hneri karsnda apr kalr. Bunlar, makineden matlup olan iin . kolaynda deil de, matlup olmayann zorunda hnerli insanlar... Tam ark tipleri... Bir tfei, horoz ve niangh aras, hendese anlay yerine, arpk namlusunun hat payn garip bir hisle hesaplayp hedefe uzak bir ynde kullanarak hedefi ta merkezinden vuran Anadolulu karekteri... Bizi Bat tipinden ayran ok ince bir farika noktas... yle sulardan getik, yle tmseklerden atladk, yle ukurlardan kvrldk ki, arabamzda Avrupal bir ofr olsayd derhal verecei hkm: Buradan ileriye geilmez! Karar olurdu. timai plnda lzumlu kolaylarn acemisi ve ferd erevede lzumsuz zorlarn ustas karakterimizin halis rnei ofrmz geilmezleri geti ve bizi iki yama aras bir dzle kard: emdinli... 57 56 EMDNL Evet, iki yama aras aalkl bir kavis zerinde seyrek evler ve kavsin ortasnda tek bir sokak... emdinli budur. Bakale ve Yksekova gibi kazalarn 7-8 binlik nfusuna karlk 1300 nfuslu bir yer... Sonradan rendiime gre bu nfusa oradaki jandarma birlii de dahil... Kavsin ortasndaki sokak, dedim. Nihayet 100 metrelik bu sokakta, elerini yoldaki rneklere gre tarif ettiim teker katl dkknlar... Bakkal, tuhafiyeci, kahvehane, manav... Ve stanbul'da ezberlediimiz baz firmalarn levhalar... Otomobillerimiz sokan orta yerinde durdu. Biri zayf, br semizce, zayf tam bir ehirli klnda ve br alvarl iki zat bize doru ilerlemeye balad. Mft Efendi ve brleri bu iki zata doru atlp karlana ihtimamla mukabele ettiler... Mft Efendi ikisiyle sarma-dola pt. Ben de arabadan indim ve kendilerine doru ilerledim. Mft Efendi:

 te size bahsettiim ve ilerini havale ettiim sey-yidler, dedi; Seyyid Th Hazretlerinin torunlarnn torunlar... Hayretle irkildim. Evet; Mft Efendi bana mektup gnderip Irak'tan gelen iki seyyidden bahsetmi ve bunlarn Trk tebaalna gemeleri iin ettikleri mracaat desteklememi istemiti. Ben de vazifemi yapmtm. Fakat kendilerinin Seyyid Th soyundan geldiklerini bilmiyor, sadece Ab-dlkaadir Geylni Hazretlerine ulaan neseplerinden bilgi sahibi bulunuyordum. Daha dorusu Seyyid Th Hazretlerinin Abdlkaadir Geylni nesebinden gelme ve erif olduklarn bilmiyordum. Nur neslinden ve en byk bir veliye nispetleri yeterken imdi yolumun en byklerinden birine balantlar beni bsbtn heyecanlandrd ve olanca alkam zerlerinde toplad. Zayf ve ehirli klkls Mazhar Geylni, tknazca ve alvarls da Salih Geylni... En kk bir azamet ve aa tavr taknmakszn yle bir vakar ve asalet ttyordu ki, zerlerinden, renk renk yapma iekler arasnda d atafatsz bir yasemin kokusu nerediyorlard edalariyle... Bu hali anlamak iin bir kahvehanenin nndeki iskemlelerde yarm saat kadar oturmamz yetti. Geceyi nerede geireceimizi bilmiyorduk. Fakat Sey-yidler bizi brakmaz diye dnyorduk... Akam ezan... Bizim grup ve emdinli'den iki Seyyid, yol boyunca ilerleyip biraz ileride ukur bir yerde, basit, kiremit atl mescide girdik. Hayret!... 1300 nfuslu emdinli'de akam namazna gelen 13 kii yoktu. Bizim grubumuz ve iki Seyyid... Dnte bizi yine ayn kahvehanede oturttular ve biraz sonra evlerine gitmek zere ho-be etmemizi istediler. Evlerinde bir hazrlk iinde olduklar belliydi. Fakaf geleceimizden nceden haberleri yok idiyse bu kadar ksa zamanda 8 kiiyi arlamak iin ne yapabilirlerdi?... Zahmet ve klfete hi lzum yok, dedim; arlan maya deil, muhterem ceddiniz Seyyid Th Hazretlerini zi yarete geldik. Bize birer ke gsterebilirseniz olduumuz yerde kvrlr, sabah bekleriz. Cevaplan u oldu: Estafurullah... BR MESELE Kalktk ve kasabaya girerken sol tarafta, gr aalkl yamacn stndeki evlerine doru yokuu trmandk. Belki yz metreyi gemeyen yoku ihtiyar dizlerimi ylesine yordu ki, yarnki, byk trmana nasl katlanabileceimi dnerek rperdim. Aa dallarn tepemizden ararak her taraf yap59 58 raklarla peeli kk eve girdik. Kk evde hemen btn ev erevesini kuatan byk bir salon... epevre yer minderleriyle deli... Orta yerde, etrafna 10-15 kiinin dizilebilecei kocaman bir sini ve zerinde az tadnn her trlsne cevap veren yemekler... Tatl ve tuzlularn birarada senfonisi... Bu kadar ksa zamanda hazrlanan sofra, belliydi ki, seyyidlik ikramnn musluklarndan bir anda tabaklara boaltlmt. Yemekten sonra bana sigara kdna sarlp iilmek zere uzatlan altn renginde hususi bir ttn... emdinli ttndr bu... Sultan Abdlhamid Hna gnderilen ttn... Kk bir sahada ekiliyor; fazla bir hreti yok, fakat nefasette bir tane... Sarmay beceremedim, bakalarna havale ettim, ama tabakay koklarken tttrd rayihadan mest oldum.

Seyyidlerin derdi bana ok dokundu. Yerleri Irak tarafnda kalan ve bu defa grdkleri tazyikten ana vatanlarna geip Trk tbiyetine girmek isteyen, aslnda kendilerine ait topraklarn frsatlar elinde yama edildiine ahit olan bu, maddede ve mnda en byk soy ballar, maddede ve mnada haklarn istiyor ve: - u ayam bastm toprak maddede benimken ona sahip olmann mna hakkndan, Trk vatandalndan da mahrum bulunuyorum! Gayem evvel mnann iadesidir. Madde taraf deersiz ve zaten mnann hakk... Demek istiyordu. Ben burada, unun, bunun tebaalk veya mal hakk gibi hasis bir mesele zerinde deilim... Fakat mesnedini kaybeden ulvi mnalarn memleketimizde ne Amaz lara yol atn gstermek iin bu hadiseyi en ackl misal olarak ele alyorum. Irak ve ran snrlarnn Trkiye ile kavak kesi zerinde, emdinli'den 6-7 kilometre ileride Nehri tepesinden btn Trk yurduna asli mnasn fleyen bir ruhaniyetir. torunlar, imparatorluk sicillerinde kaytl topraklarnn ya-maclarca yutulduunu grrler ve Ben Trkm ve Trke Trkln veren slledenim; imdi de, madde gayesi olmaz olsun, mnam, Trklm tescil ettirmek mevkiinde bulunuyorum! derler ve bu azametli hakka kar bir hassasiyet bulamazlarsa yuf bu hale!.. Dedim ya; benim miskin meselelerle alkam yok!.. Bu szleri bana Seyyid Th Hazretlerinin, ii basit mahhastan byk mcerrede ykselten ve ona gre mnalandran ruhaniyeti syletiyor. Kinatn Efendisi soyundan gelenlerin, oldum olas en byk Trkler sfatiyle Trkn kucanda bulduklar hakk, imdi Nehri'deki Seyyid Th imzas ta-pulatrmaya yeterken onlar ahmak (Formalite) lerin a iinde rpndran anlayszlk havasdr ki, beni harap ediyor. Ve bu havadan faydalanan arkl erkan- harpler, Nehri tepesindeki mbarek merkade kadar menfaat tuzaklarn kurmu bulunuyor. Bunlar da szde mslmanlar topluluunun kyl snfndan... MUKADDES TERLK Mft Efendi, Seyyid Th Hazretlerini ve onun nazarnda para ve maln ne belirttiini anlatyor. Btn bu em-dnili, Nehri ve etraf, kabul iin padiahlardan gelen rica fermanlariyle eyh Bzrk Hazretlerine aitmi... Byleyken mlklerine ve mlk sahipliine zerrece deer vermezler, gelirlerini fakirlere ve misafirlerine harcarlarm. Konaklar ziyaretilerle dolup taar ve baz gnler 400-500 kiinin birden sofra balarnda topland olurmu... Devir Sultan Ab-dlmecid Hn zaman... O sralarda snr komusu olan ran ah da eyh Bzrk Hazretlerine birka ky hediye etmi... ' Seyyid Hazretlerinin mbarek dudaklarndan yalnz u kelime dklm. Elhamdlillah... Ksa bir zaman sonra Acem 61 60 ah lyor ve yerine olu geiyor. O da, aradaki mezhep aykrlndan m nedir, babasnn hediye ettii kyleri geri alyor. eyhin karl yine ayni: Elhamdlillah... Babu Velilerden 33 isimli eserimin 31. halkas Sey-yid Th bahsinde bulunmayan bu menkbe beni fevkalde mtehassis etti ve gerek bir ermi gznde maln ne demek olduuna en keskin misallerden biri oldu: slmda makbul zenginlik, sahibine hkmeden para deil, sahibinin hkmettii ve alet diye kulland eydir. Yani gaye para deil, onun vastalk edecei byk ve ideal i... Bi menkbe daha: Bir gn eyh Bzrk Hazretlerinin kethdalar huzura kyor: Efendim; pencereden grdm, bir kafile insan hnikaha doru geliyor! Ka kii kadar var? 400-500...

 Peki, ambara inin de erzak adna ne bulunduuna bakn! Baktk efendim, u anda fazla hibir ey yok... Siz yine bakn! Gidiyorlar, bakyorlar ve gryorlar ki, uvallar, tencereler ve taslar, blk blk askere yetecek apta dolu. Bahis hep bu mihver, vellik makamna mahsus harikalar etrafnda srp giderken, ev sahibi Mazhar Geylni birdenbire yerinden frlad ve kp gitti. Birka dakika sonra dnen Mazhar Geylni'nin iki elinde, ihtiramla tad ilemeli bir boha... Boha doru bana getirildi ve Cennetten gelen bir niann mahfazasym gibi uzatld. Meer cennetten gelen bir niann deil, Kinat Efendiliine mahsus, tek ve mutlak bir makam sahipliinin ayakkablarym... Allah Resulnn terlikleri... Byle dediler ve bohadan stleri gayet sanatkrca ilenmi deri bandajl, sandal eklinde bir ift ayakkab karp uzattlar... Bu mukaddes terlik veya ayakkaby sa elimle alp nasl yzme, kafama ve kalbimin stne srdm, nasl pp kokladm, grmeyen gze anlatabilmek iktidarnda.deilim... Herkes, ayakta benim hareketlerimi tekrarlad ve boha eller zerinde harem tarafna gtrld. imdi bir sual : Acaba bu terlik veya ayakkab gerekten Kinatn Efendisine ait, O'nun mukaddes ayaklarn gerekten pm myd, yoksa yle gsterilmi ve sanlm, sonradan yaplma bir ey miydi?... pheyi, Mft Efendi, riyazi bir ifadeyle zd . Bu soydan, nesepleri kafi seyyidlerde, Allah Resulne ait uydurma bir eya bulunamaz!.. Seyyid Th Hazretlerinin topran pmeye giderken, o byk ruhaniyet bana Allah Resulnn ayaklarna ait mukaddes klf ptrd. PLE GE TIRMANI Seyyidlerin byk salonunda at nal ekli . duvara dayal sedirler stne serilmi yataklarda uyuduk veya sabah bekledik. Sabah kahvaltmz geceki yemekten daha muhteem oldu. Adeta bal denizinde yzdk... emdinli'nin bal da, ttn gibi pek nefis... O da, hususi surette Sultan Abdlhamid'e gnderilen yerli kymetlerden... smi de beyaz bal... Hele peyniri!... Dnyann hibir yerinde o lezzet kvamlandrlamaz. En erken saatte, cemaatsiz cami yolunda hi kimsenin grnmedii anda hazrz. Bize arkas ak, kamyonete benzer bir araba verdiler. emdinli'den ileriye gven vdet-meyen otomobillerimizi orada braktk. Bizi emdinli'den takip edenlerle beraber kamyonete dolduk. Beni ofrn 63 62 yanna bindirdiler. emdinli ve Nehri etekleri aras, Kpr denilen yerde biten 6-7 kilometrelik yolu, canbaz ofrlerden en iyisi idaresinde belki 1 saatte kesebildik. Yksekova'ya kadar geni ve (stabilize), emdinli'ye kadar da dar ve alabildiine sarp ve dik yollardan sonra artk makinenin araziye uyma takati sona eriyor ve i, ancak bu taraf kar kar bilen, canbaz st canbaz bir ofre kalyordu. Eer bir kamyonette iki tekerlek aras faraza 1 metreyse, genilii de o kadar olan bu yolu, samz tepe, solumuz ukur, tekerleklerimizin yar genilii ieride, yars darda, getik; ve birka ark zerinde eski zaman ii Kprye ulatk. Sa, sol ve cephe istikametinde yamacn snrlad bir berzah... Kar yama gayet dik, fakat dmdz ve arzasz... Sadaki yama da, Nehri tepesinin kvrm kvrm ryal yoluna geit veriyor.

 te buradan balyor Nehri yolu, dediler; buradan teye artk makine mflistir. Yaya, yahut at... Nehri tepesinin ilk meyli bana tatl grnd; yaya gidebileceimi sandm ve yrdm. Arkadalarmsa, yaya devam edemeyeceimi kestirdikleri iin, kar yamataki kyden bir at salamlard. 40-45 yalarnda, kr sakall, yalnayak, ba kabak gl kuvvetli bir adama hitap ettiler: Haydi git at getir! Gster bakalm kendini, Sofu Tahir! Attm her adm avular iinde hafifletecek kadar efkatli, nezaketli ve riayetli Kadri Perihanolu koluma girdi ve ilk tatl meyilden beni karmaya balad. Fakat uzvi olmaktan ziyade ruhi halim, daha ilk admlarda btn gcm kesti. Kadri Perihanolu beni bir taa oturttu ve: At bekleyelim, dedi; yryemeyeceksiniz. Bir de baktk ki, Sofu Tahir kar yamaca hcum drt nalyle trmanyor ve yamac ayaklarnn atlndan storlu bir perde gibi ekiyor. Arkadalar da etrafm aldlar ve dediler : Atsz olmayacak! leri ok sarp ve engelli... Anlyordum! Yneldiim noktann ruhumdaki tesiri, mevcut gcm de tketmi ve beni herkesin malik bulunduu her kuvvetten yoksun brakarak semaya iple kmaya memur etmiesine bir hale uratmt. Bakalar hesabna pek ucuz olan bu ziyaretin bana tayin edilen bedeli, birdenbire bu kadar arlamt. Tek adm atmama imkn kalmamt. Bilmem ki, bu hali, lehime mi aleyhime mi yormalydm? Yoksa gittiim yerden alacam hazinenin kymeti, aciz ahsma ait bir ltuf olarak byle bir ilk demeyi mi gerektiriyordu. Seyyid Bzrk Hazretleri beni bedavaclktan kurtaryorlar, bana bir ile hakk m bahediyorlard?. Sofu Tahir, ku gibi trmand yokutan, bir at zerinde, yldrm gibi indi ve yanmza geldi: At ki, at... Yularl, dizginsiz, gemsiz ve kantarmasz, stnde semerimsi bir yastk, zengisiz ve zahmetsiz, doru ve tkz bir hayvan... AT SIRTINDA BR PAAVRA Bir zamanlarn svarisi, mania atlarken geirdii kaza-larden yznde yara izleri, 1934'den 1963 ylna kadar oturduu yallar ve kklerde safkan atlar beslemi ve at'a dair byk bir eser yazm, karikatrleri bile izmeli olarak izilmi bu adam, imdi at diye nne getirdikleri bu beygire mi binecekti?.. Hem de nasl?.. Bakalar tarafndan kaldrlp atn srtna oturtulacak, semere benzer yastn ucundaki ip halkaya tutunmas ihtarn alacak ve yularn ipi Sofu Tahir'in elinde, srlp ekilecek... Aynen byle oldu. Sofu Tahir yularn ipini eline ald 65 64 ve bana, atlkta en byk ayp olan, semere tutunmaktan baka i kalmad. Anlyordum! yle bir huzura gidiyordum ki, zerimde nefs emniyetlerinin en kne bile yer kalmamas gerekiyordu. Avrupa'da atl msabakalara giden (ekip) subaylarnn arkada ve meslekta ben, svarilik gururunu bile taa aldklar bir acze drlm ve at srtnda maskaralatrlmtm. Gzmn nnden yle bir levha geti: 40 yl kadar nce, ayamda Londra'da krallk izmecisine yaptrlm izmeler, elimde bir kam ve altmda nefis bir ngiliz at, yrye ktmz Stlce tepelerinden bir frsatn bulup Eyb'e kvrlm ve dikine kan mezarlk yolundan Efendimin oturduu eski Kgari tekkesine kmtm. At da tekkenin ak bahe kapsndan girmi ve orada rastladm Efendime o vaziyette grnmtm. Mbarek yere byle pervaszca atla girmenin kstahln affettirecek bir harekette bulunmay da dnememitim. Efendim bana inefi

nazarlarla bakmlar, ama ben yine bir ey anlayamam ve at srtnda tekkeden ayrlmtm. Bu hadise, vefatlarndan sonra kendilerine kar uygunsuz hallerimi muhasebe eder ve kendimi adm banda sularken bana ayrca dert olmutu. Nasl oldu da o huzura atla kabildim, o huzurda at srtnda durabildim diye dvnmtm. te imdi o edep yanlm dyor, Efendimin Mridinin Mridi huzuruna at srtnda bir paavra edsiyle kmaya memur edilmi bulunuyordum. Bu trls de ne byk krd benim iin... Yediim tokat af ve kabul ediliimin iaretiydi. Ne gzel eydir ceza... Ancak demeye lyk grdklerine, detmek istediklerine verirler... srail oullarndan biri, ellerini ulvilikler lemine kaldrp Allaha hitap etmi : 66 Yarabbi, ben ne gnahlar iledim, sana ne isyan larda bulundum, cezam vermedin! Allah onun Peygamberine vahyetmi : ? Git ona de ki, ben kendisine en byk cezay verdim, ama farknda deil... Ondan gzyan ve duay kaldrdm!.. Atmn yular Sofu Tahir'in elinde, sam duvar misali dik bir yar, solum daha dik bir uurum, yolum da iki kar geniliinde ve uuruma meyilli bir geit... Ellerim semerde ve yreim lklar iinde, bazen ortasndan su akan ve ayak baslacak yeri 10-20 santimi gemeyen mcell ve kaygan talar arasnda, ite mazideki anl svarinin hali!.. Kimbilir yzmde ne okumu olacak ki, Sofu Tahir, geilmesi ok zor bir yerde durdu ve bir kumandan slu-buyle haykrd : Attan in!... Ve bana srtn dnp emrini tamamlad : Atla srtma!... Ben bu hareketi attan inmemi kolaylatrmak iin yaplm sanrken, Sofu Tahir, yedeinde at, srtnda da ben, yol almaya balamaz m?... ZYARET Sofu Tahir'in srtnda, der gibi olduum her defa onun beni hoplatp omuzlarna ekmesiyle dengemi bularak, atlaya zplaya kk bir dzle vardk. Burada drt yaln duvardan ibaret, st kapal basit bir mekn... Binann nnde de, drt ke, st ak bir giri avlusu... Sofu Tahir beni bu avlumsu yer nnde topraa indirdi. Bir de bakaym ki, arkadalar, burada ayakkablarn karyorlar. Ben de kardm. 67 Mft Efendi : Buras, Seyyid Abdullah Hazretlerinin merkadi, de di; Seyyid Th Hazretleri biraz daha yukarda... Seyyid Abdullah, byk kol ba Mevln Halid Hazretlerinden Seyyid Th'ya gelen irad izgisinin lahikas halinde, alc ve verici olarak her iki tarafa da baldr, ara yerdedir ve Seyyid Th'nn amcasdr. Yzlerce halife yetitirmi olan Mevlna Halid'den gelen nur, dorudan doruya Seyyid Th'dan geerken, ayrca ve ayn merkez ynnde Seyyid Abdullah'a da uramaktadr. Seyyid Th Hazretlerinin bir vasiyeti: Seyyid Abdullah Hazretlerinin arkasnda beni yle bir yere defnediniz ki, ziyaretime gelenler nce Seyyid Hazretlerine urasnlar; ziyaret yolu kendilerinden gesin... orapla topraa basarak binaya girdik. Orta yerde, st parlak yeil bir rt kapl merkad... Mezar ziyareti edebine gre evrelendik ve oturduk. Bu noktada benim halim kelimenin stne kyor. 45 yl nce karaladm ve sonunu getiremediim msra:

Kelimenin stnde, Cmlelerin altnda, Benim byk meselem... Meer bugnk yangnmn kvlcmlarn o gnden tayormuum. Bir Fatiha ve onbir hls okuyup Veli'ye ithaf ettikten sonra gzlerimi yumdum ve kala kaldm. Sanki dondum. Anlatlabilecek hibir ihsasa malik deilim... Anlatabilsem veya anlayabilsem bakalarndan evvel kendime anlatacam. ktk. Ziyaretimin asl mihrak Seyyid Th Hazretle. rine gidiyoruz... Sk aa dallarnn iinden syrlr syrlmaz muazzam bir saray harabesi... Ne o?... Periler diyarnda myz? Nedir bu ii kp d kalm saray?.. Muhteem kaps gayet ince naklarla haleli pencereleri ve heybetli duvarlariyle d mimarisini olduu gibi hi ypranmam ekilde henk[etiriyor. Sualime cevap verdiler : Seyyid Abdullah Hazretlerinin torunlarna ait konak... Konak deil, gerekten saray... Maneviyat sorgularnn saray... yle bir ahsiyet ifadesi iinde ki: te ben buyum ve Trk vatan buydu! diye haykryor; fakat okyanus ortasnda ddk alan bir geminin l gibi kimse bir ey iitmiyor. Daha dorusu kendisi iittirmek istemiyor. Dikine birka admdan sonra, st ak bir toprak erevesi iinde kabir... Biri nde, br arkasnda, daha br de ikisi arkasnda ve solda... ndeki Seyyid Th, arkasndaki Seyyid Muhammed Salih, yandaki de Seyyid Th Hazretlerinin ok sevdikleri olu... Byk bir muayede salonunda, binlerce sarkl ve nur yzl, ayak st ve el-pene divan vaziyetinde insanlara kar, muazzam tahtna yerlemi bir hakim huzuruna kar gibi, sulularn en zavalls edasiyle admlarm dolaa dola-a yrdm ve merkadin ayak ucuna yldm. VE ZYARET Ayn cmudiyelemi hal... eyhimin eyhinin eyhi huzurunda, yle bir bolua bulanm bulunuyorum ki, ge mi kaldrlyor, denizin dibine mi indiriliyorum, farknda deilim. Bildiim, hissettiim u ki, her ey benden uzaklatrlyor ve bir ey, anlatlmaz bir ey, bana yaklatrlyor. Ne ekil, ne renk ne ses... Her eyin mcerredinden gelen bir davet...

68 69 Bu duygudan bir an kaba akl hesabna inelim... Biri, kaba aklclardan biri kp da sorsa : Bu hali kendine sen mi veriyorsun, ziyaret ettiin byn ruhaniyeti mi? Sakn kendi kendinin telkini altn da birtakm hayallere giriftar olmu olmayasn!... Cevab oktan hazr: Bu hali bana o ruhaniyet veriyor ve ben de ona istidad yerinde buluyor. O ekiyor, ben de kendimi koyu veriyorum. Emme-basma tulumba misali... Aklla ruh aras mnasebetlerde bundan baka sylenebilecek sz yoktur; ve bu nokta imann en nazik dm merkezidir. Anlayanlar anlasn!... Ayrlrken Seyyid Muhammed Salih Hazretlerine uradk. O da, Seyyid Abdullah gibi, Seyyid Th ile ba halifesi Seyyid Fehim arasnda ayr bir izgi ve ana yolun yan lahikas mevkiinde... Efendimin eyhi Seyyid Th'dan alrken Seyyid Muhammed Salih'den de gelen bir pay var kendilerinde...

Ayak ularnda, ayak tandan kopma, lhid knts stnde, sanki beni bekleyen yumruk kadar bir para grdm. Sarmtrak pembeye kaan bir zemin zerinde krm-zmtrak ve mavimtrak hareli bir ta... Ta aldm, ptm, yzme ve barma srdm ve cebime yerletirdim. Ayrldk. Seyyid Abdullah Hazretlerinin yan banda grdmz sarayn biraz daha k, yine muhteem bir bina harabesi... Ya bu?... Bu da, hnikah, dergh... Barbar saldrlarna kar sylenmi ve sonra mesel haline gelmi ltince bir sz hatrladm: Harabeleri de harap ettiler! (Barbarizm) vahetini ifadede mthi bir sz... Neler dndrmyor: 70 Cumhuriyet devrine gelinceye kadar son birka asrlk macerasiyle slm gittike harabeleme yolundayd; ondan sonra harabeleri de harap eden bir tahrip kasrgas kt. Ve ite her ey bu hale geldi. Dnyoruz... Biraz oturup dinlenelim ve bireyler yiyelim dedik... imen zerine serdiler nevaleleri... O srada bir delikanl gelip, bizi biraz ileride, babasnn evinde yemee davet tti. Mft Efendi bu daveti, nefrete benzer bir tonla reddetti. Meer bu ocuk orada kamp kurmu ve ziyarete gelenlere gya ikram yz gsterip onlar haraca kesmek yolunu tutmu bir menfaat tipinin olu... Bu tip bir vakitlerin ?mamuresi ve imdi sahipsizlik rnei Nehri havzasnn sey-yidlere ait arazisi zerine oturmu, imdi gelip geene maneviyat simsarl yapan bir nevi turist ajan... smi Allahn Kulu, fakat ii Allah ehlinin istismar... Byleleri, Anadolu'da ve hele dou illerinde ptrak... IKARTMA KIDI DNYA Yuvarlanrcasma inii, trmanrcasna kndan daha etin tepeden, yine at srtnda aaya doru yol alrken arkamdan bir ses duyuyorum... Trke mi, krte mi, farsa m bilmem nece bir ark... Hep tek telin iki veya gemez perdeleri zerinde gidip geliyor. Ve nakarat halinde u seslere benzer bir tekerleme : Bu-h-r!.. u, veliler iklimi Buhr m demek Sordum. Bu bir delidir, dediler, yahut bir meczup... Size at getirdikleri kyden... Peimize takld, geldi. imdi de cotu. 71 arksn boyuna ayn helezon zerinden kvrp duruyor : Bu h-r!.. Sabit fikir, koulmaz dnce temposunu daha yakc ekilde hibir ahenk veremezdi : Bu-h-rL Zaten sabit fikir ve koulmaz dncelerin eski hastas, ben o hale geldim ki: Susturun u adam!. Diye baracak oldum. Sabr ve katlanma... Onu dndm ve dilerimi birbirine kenetledim. Bir zamanlar bir bankada mfettilik yaparken Anadolu'nun kuytu bir kasabasnn sefil bir oteline inmi, caddeye bakan bir oday semi ve : Bu oda fazla ses alr, rahatsz olursunuz. Bir de burada bir deli vardr ki, sabaha kadar barr, durur!. ihtarna kulak asmamtm. Gerekten deli, sabaha kadar u drt kelimeyi azndan drmemiti:

 Beykoz'lu Ahmed; adam olamadn! Kk adm da benim Ahmed olduu iin, sadece Necipini eksik bularak bu cinnet (laytmotif) ini zerime almtm. Sa elinin ba ve ehadet parmayle sol elinin st derisini ekip baran deli: Zavall Ahmed Necip; adam olamadn! Tepeden indik indik. Atm (vals) yapar gibi bir sadan, bir soldan dnd, dnd; ve sanki kinat srrndan bir ifre aheginde bu-h-rlarla iim dolu, arabamzn bulunduu yere vardk. Deli dedikleri delikanlya kk bir bahi vermek istedim, etrafma bakndm, yok!... Ban alp gitti; burada ii bitti!. Cierime kadar rperdim. Bu, bir aralk grnp yoklara karan sabit fikir bestecisi, acaba ruh burkuntularm 72 da beraberinde alp gtrm myd?... Keke... kindiye doru emdinli'deyiz. Seyyidler yola km, bizi karladlar. Otomobillerimiz de orada... Bir dkknda ball, peynirli, kaymaktan daha kaymak yourtlu, etli, b-rekli bir kahvalt... Van'a hareket... te imdi byk ruhaniyetleri ziyaretten bende kalan izleri noktalamaya balyorum. ofrn yannda, herkes derin bir skut iinde, emdinli dalarnn keskin zikzaklarn dnerken d dnyadan hibir ey gremez halde olduumu bir anda farkediyorum. Bir kartma kad zerindeki hacimsiz ekiller... Dnya imdi gzmde, bu... kartma kad zerinde yollardan geiyor, derelerden atlyor, duraklarda iniyor, kahvehanelerde ay iiyor, sorulanlara cevap veriyor, her eyi nc buudunu kaybetmi bir sathtan ibaret gryorum: Bu nasl bir dnya, hikyesi zor; Mekn bir sath, zaman vehim... Btn bir kinat, muamba dekor, Btn bir insanlk yalana teslim... Bu darlktan kurtulmak istercesine irkildiim zaman da, karma Seyyid Th Hazretlerinin mezarta dikiliyor ve Hadis olmak erefini kazanm, air Lebid'in bir msra kulaklarmda nlyor : ? Sz odur ki, Lebid sylemitir: Allahtan baka her ey btl... leride, eytan Kprs denilen ukur bir yerde benzinimiz tkeniyor, saa sola yalvarmalarmza kimse metelik vermiyor, ertesi akam Van'da vereceim konferansn suya dme ihtimali beliriyor. kinci araba nmzden daha evvel gelip gemitir. Ne yapacaz imdi; eytan Kprs ukurunda m kalacaz? 73 Nihayet, bizi yaknca bir yere, mesel Bakale'ye atabilecek kadar benzin bulabiliyoruz. D dnyann itici, drtkleyici tesirleri ne olursa olsun, asla buudlu dnya iinde karar klamyoruz. Gece... br otomobildeki arkadalar kayp... Bakale'den alnan benzin... Kapkaranlk yollarda fenerlerimizin bir n aydnlatp karanla salverdii telgraf direkleri... Kartallar uykuda... Bizse otomobili i ve d fenerleriyle, kendi k kozamz iinde, bir kvlcm gibi dipsiz karanlkta yuvarlanyoruz. Feza gemisinde miyiz, ne?... Van... Her ey yerli yerinde, dnya yerli yerinde, ama ben yerli yerimde deilim. Bu zamana kadar grdklerimin belki en nazii, en fedakr, en efkatli ve riayetlisi Kadri Perihanolu'nun evinde, trl mvaziler iinde iki gece misafirlik... Muhip beraberimde... Herkes, beeri nsiyet derecesinin son had-diyle beni halkalamakta, kucaklamakta, okamakta... Binlerce gencin ve Van'l gnldan heyecanla dinleyip ellerini patlatrcasna alklar iinde beni havalara uurduu konferans... Ama benim gzmde herey kartma kd plnnda... Konferanstan sonra, ertesi gn uaa atlamak zere, ku ty efkatiyle insana sarlan yataa girince, gzmn nnde, bir kar yksekliinde tatan, mutaki! bir ereve, iki ucunda birer kitbelik ta, toprak

bir zemin... Bu toprak, nefes alp veren bir gs... nip kyor ve zaman yrten ahengi besteliyor : Allah, Allah, Allah... ve Medine kaynakl, am, Buhara, Serhend ve^daha birok mbarek yerle ereveli, bugn Trk'e kalan pay olarak da en salam meknlamay ite bu mselles iinde perinleyen ruh... Ah, ah!.. Malik olduumuzu sandmz nice ey var ki, onlar her an yeniden arayp bulmadka sahiplik ne mmkn!.. Evet, vatanm iinde vatanm buldum!..

VATANIMI BULDUM Ankara'nn Balum, Van'n Arvas ve emdinli'nin Nehri noktalar arasndaki mselles iinde younlap, denizleri ve karariyle btn Trk snrlarn izen man... Mekke 75 74 Netice-i Kelm YOL Bu artlar altnda biz, vatan ve insan kurtarclnn en hummal ve ileli kadrosunu temsil eden Byk Doucular, ne yapmak, nasl bir yol tutmakla mkellefiz? (ekspir) in dedii gibi : Olmak m, olmamak m; ite btn mesele! Elbette olmak... Ama ne trl?.. Evvel kendimi muayene edeyim: Trkede ya yetmi, i bitmi diye bir mesel var... Bu yan snr banda olduuma gre iimi bitmi sayabilir miyim? Asla!.. Son nefesime kadar, elimden geldiince memuriyetime devam edeceim! Yaratcya krler olsun, kendimi bu cehdin, hibir krklk ve dklk gstermeyen ve 33 yldr devam eden izgisi zerinde hisse gereince, ruhumun k saamaz ve maddemin ayak atamaz olaca hengmede beni br leme arr ve bu dnyada hareketsiz kalmaktan kurtarr. Ben, emeklilii olmayan ve bir kenara ekilip pineklemeye izni bulunmayan bir dva zerindeyim. yleyse ve dileim hacet kapsndan dndrl-76 mezse, beni lnceyedek gen kabul edebilirsiniz. Bir Fransz edibi; eserindeki ihtiyar kahramana u sz syletir : Mademki strap ekiyorum, demek gencim! Istraba, yani ruh acsna ihykr bir kuvvet tanyorsanz beni en gen yamda kabul edebilirsiniz. Ama belli olmaz; Allann bana ne gn gel! emrini verecei bilinemez. Elverir ki, yine onun emir ve iradesiyle, son gnme kadar vazifeme devam edebileyim. Bugn iin tamamiyle tecelli etmitir ki, mcadelemden dnmek yle dursun, herkesin hakk olduu zere, bir kenara ekilip bam yata koymay ve susmay bile kfr saydracak bir mevzie gelmi bulunuyorum. Mcadele yolunda aldm mesafe, adm ve aacam engeller ne olursa olsun. Bu millet, bu cemiyet, bu rejim, bu kanun, bu kadro, bu anlayszlk, bu seviyesizlik, bu zevksizlik bu kabiliyet-sizlik, bu samimiyetsizlik bana engel olamaz. (Perikles) in stn cemiyetinde bile meer bir mr katrlara saman yerine gl yedirmeye almm! diyen air (Pendar-Pin-daros) acaba benim dtm ksknle uram mdr? Byleyken ben yoluma mni kabul etmiyor ve

eer katrlara iek yediremiyorsam suu kendimde bulmaya hazr bir miza tayorum. zrm ne kadar byk olursa olsun, mazeret sevmiyor, mesuliyete baylyorum. NE YAPMALI? Sual bu!.. Tesiri yava, fakat srekli, kitap yolunda m gitmeli; ne olursa olsun, Byk Douyu mu karmal, Byk Dou Cemiyeti ni mi kurmal?.. Yoksa hepsini bir araya m getirmeli?.. deal olan, elbette hepsini biraraya getirmek... Her ekle ramen yerini asla brakmayacak olan da kitap... Fakat baz kat' imknszlklar ve olumsuzluklar nnde br 77 iki yoldan birini, yahut ikisini birden feda etmek gerektiine gre hangisi?.. Byk Dou mecmuas, bin kere izah ettiimiz gibi, bizden saylan szde olmu ve yetimi kalemlerin (profesr, muharrir, u, bu) mutlak kofluu, atesizlii ve nefes-sizlii yznden ne bu dvann mnada ve maddede vitrinini yapabilecek yardmc el noksanlndan, imdilik bulutlar stnde bir mna sembol olarak kalmak, asla topraa inmemek ve anl mazisini glgelememekle mkelleftir. Bu, kesin olarak byle!.. Yeni nesil iinde, bu dvann, madde ve mna beraber, usta dkmcleri, gdmcleri, imalcileri ve tehircileri yetiinceyedek byle!.. Bu bahsi kapatalm!.. CEMYET Byk Dou Cemiyeti?.. Hemen her vilyet ve birok kaza merkezinde birer volkan az halinde her n fkrdayan, lv pskren, tavsamak ve gevemek nedir bilmeyen, pencere camlarnda sineklerin dans yerine birbirinin stne abanm hummal kafalar grnen, mcerret kltrle alan, byk bir ml takat, fikr g, benzeri grlmemi bir cemiyet... Anadolunun 100-150 yerinde kurulursa ve ortalama hesapla her ubeye 100-150 kadro billrlatrlsa byk mit kapsn aacak olan byle bir cemiyet, yuurucularndan evvel hamurunun u anda hazr keyfiyetine bal bir itir; ve henz bu hamurun istidat belirtip belirmedii bir (sondaj) mevzuudur. Anadolu'yu, Byk Dou delegeleri genlerle taramak ve ona gre davranmak lzm... Bu da "belki en ksa zamanda lzm... Bu da belki en ksa zamanda ele alacamz bir teebbs; fakat vaziyete gre yzde ellisi 78 evet! olduu kadar yzde ellisi hayr! olan bir tasavvur... Ana Nizamnamesi hazr ve nurdan bir ehryin biiminde bir teekkl mimarsine sahip bu Cemiyet ki eninde sonunda kurulmaya mahkmdur binbir hesap yznden belki bugnn cil meselesi deil, ancak tlatma ve seferberlie hazr tutma mevzuudur; ve pek yaknda ne nasl olacan gstermek zorundadr. imdi o, i ve d (sondaj) letlerimizin verecei iaretlere gre, ya toprak yarlm da iine gemi, yahut yer atlam da iinden fr-lamcasna bir tecelliye sahne olmamak zere, gzleri yu-mulu, uyku taklidi yapmakta ve ryasn seyretmekte... Evet; maddede olmasa bile, mnada oktan beri ekillenmi olan bu Cemiyet, fiil ve aksiyon kalplarna dkmn ya istikbalin ate nesillerine havale edecek, yahut, fikircisi saken hemen vcuda getirecektir. kisine de eyvallah... Bakalm mukaddesat ve kk yeni Trk genlii elinde, kafas buz ve sinirleri nasr tutmu ve her trl sahte vaad-lerden usanm babo kalabalklar ne nispette ate alma istidad gsterebilecek?.. Bunu, bu eserin sonunda nerettiimiz Ana Nizamname projesine verilecek cevaplar ve taknlacak tavrlardan anlayacaz. te o zaman : Olmak veya olmamak!.. RAPOR Btn bu muhasebeden sonra Cemiyet fikri bir mddet iin muallkta tutulmak artiyle, i, b. d. Yaynlar n hzlandrmak, geniletmek, Dou ve Bat kaynaklarndan byk bir plna karmak, (dinamik) fikir ve hadiselere

79 bak sahasnda da Byk Dounun yerini Rapor iara havale etmeye kalyor. u var ki, sade benim imzam altnda ve mazur bir (Solo) halinde ve neir zamanlar belirsiz Raporlar, birinci derecede genlerin birinci derecede ak tutmak, aylk, iki veya aylk bir zaman tahdidi iinde vermek en doru ve en gzeli... Bu noktalar Kasm aynda karmay dndmz Rapor 3 belli edecektir. Bylece, titizlik kaygs ve etrafn bulamamak acs yznden mazur bir (Solo) diye ifadelendirdiimiz ekil, yava yava orkestra olmaya doru gidecek, ite o zaman (Filrmonik) ap kazanp Byk Dou ya dnebilecek ve porsumu, kokmu imzalara kaplar kapatlrken (kalite) hummas diye aziz bir nefs murakabesine kap alacaktr. Belki de zlediimiz, kafas meale ve yrei ate yuvas, eser vermeye balam gen nesil bu suretle heykel-leecek, kendisini, Cumhuriyet devresi mahsul, yank ve kavruk, hazm ve tenasl cihazlar iler nesillerden ayrd etmeyi bilecektir. Emir Allahtan, tevfik Allahtan, takdir Allahtan... Byk Dou Cemiyeti Ana Nizamnamesi Fasl 1 Bu Nizamname, 1949 ylnda ilk defa kurulan Byk Dou Cemiyeti nin ana dayanaklarn gsterir mahiyette kaleme alnp,.ileri Bakanlna verilen eklin ayn oiup, karara varldktan sonra baz deiikliklere ak vaziyette Byk Boucularn nazarlarna va'z olunmu.

80 SM VE EKL 1 Siyas, Hars ve Ahlk Byk Dou Cemiyeti kurulmutur. Merkezi stanbul'dur. imdilik hi bir yerde ubesi yoktur. Cemiyet diledii zaman ve mekanda, vatann her tarafnda ube amak hakkn mahfuz tutar. 81 2 Cemiyet evvel bir ekirdek halinde teekkl! edecektir. Hedef ruhunu btn vatan aacna alamak iin -, balangta sadece fikr ve hars sahada faaliyet gstermektir. Buna ramen btn hak ve imtiyazlaryle siyas bir partinin kanun erevesinde malik bulunduu i ve aksiyon yolunu da, diledii zaman ve meknda faydalanmak zere.--elde tutar. kinci Fasl GAYE VE DVA 3 Gaye, belli bal bir ruh tamamllna, ruhun ah-?? lkta ve dnya grnde ana dayanana bal Trk fer dini yetitirmek, erginletirmek ve kadrolatrmaktr. Gaye, bakaca, yle hlsa olunabilir. Garp dnyasnn msbet bilgilerden ibaret madde hakimiyetini ve akl yoliyle maddeyi istismar zaferini, tam bir ahsiyet ve ehliyetle Douya mal edip, Dounun asl ruh vahidine eklemek, bylece dounun eksiini Batda ve Batnn eksiini Douda giderici stn bir cemiyet mefkuresine balamaktr... Byk Dou adn ite bu temel lden alan mefkurev terkibin fkraca ana diyar olarak da, Trkiye'yi rnekletirmek... 4 Ktphanelik mikyasta btn bir ideolocya r gsne dayal olan bu dnya grn, teker teker yine ki

taplk apta fikir inalar belirten dokuz kutuplu bir inan; sistemi vardr: Ruhculuk Ahlklk 82 Milliyetilik Cemiyetcilik ahsiyetilik Keyfiyetcilik Nizamclk Mdahelecilik Sermaye ve Mlkiyette tetbircilik 5 Cemiyetin, sadece birer mevzu bal aziyle bil dirilen bu dvalarna karlk, dmanln da ifadelendir mek zorunda olduu onbir tane aks-i dvas vardr: Her trl Allahszlk... Her trl ahlk kaytszlk... Btn derece ve istihaleleriyle materyal ist I ik ve komnistlik... Kozmopolitlik... Babo fertilik... Teftisiz ve murakabesiz taklitilik... Fikir ve ilimde posaclk ve krclk... Sahte ve kksz inklplk... Zppe Garp hayranl... Btn ahlk d tecellileriyle eyyam gderlik ve istismarclk... Dehhamelemi (urlam) sermaye istibdad ve itimai adaletsizlik... 6 Byk Dou mefkuresinin gznde l mef humlar simsarl eden beylik klie ezbercisi ve orta mal umde canbaz bir zamane tipi vardr. te bu tipin mcerret seciyesinden tiksinen Byk Dou ruhu, kendi farikasn or taya koymak iin, u noktay, bilhassa ve tekrar tekrar lletirmelidir. Byk Dou gaye ve dvalarnn en ksa mevzu balklar halinde gsterilen esaslar, her biri kitaplk cehtler temsil etmi, etmekte ve edecek olan l manzumelerinin isim83 lerinden ibaret olup, btn bu esaslarn dmlendii asl nokta da, mill tefekkr ve tahasss mihrakdr. nc Fasl VASITA VE USL 7 Byk Dou-Cemiyeti, gayesine varmak iin, kanun hkmlerine tam uygunlukla, iki vasta ve usl kabul eder: A: Madd i ve aksiyona kapal, sadece fikr, siyas, hars ve ahlk tebli ve telkin vastalarna ak, mna ve nazariye hedefi... Bu hedefe giden yollar: htiyaca gre birok neir organ kurmak... Mecmualar, brorler, beyannameler, kitaplar ve her sahada her trl eserler yaynlamak..; Gzel sanatlardan niha derecede faydalanmak... Konferanslar, mnazaralar, toplantlar, temsiller, msamereler, enlikler, tertiplemek. B: Kanun erevesinde madde ve ameliye hedefi... Bu hedefe giden yollar:

Dvann olgunlat ve kadrolat kanaati doduktan sonra seimlere girmek, millet temsilcilii etrafndaki siyas mcadeleye atlmak ve yalnz bu uslle iktidar elde etmeye almak. Drdnc Fasl VASIF VE ART 8 Byk Dou Cemiyeti kadrosuna girecek insan iin gereken artlar, umum ve husus olarak iki ksmdr: 84 Umm artlar: A Mill tefekkr ve tahasss mihrakna pazarlksz bal olacak... B Byk Dou Mefkuresini, btn dvalar ve aks- davalaryla kaytsz ve artsz, benimseyecek... C Erkek olacak... D Yirmi iki yan doldurmu bulunacak... E Mill ahlk telkkimizin lleri iinde kt kii olmayacak... Husus artlar: F Ruh ve beden, kt ve irkin illetlerden uzaklk... G Hamle, fedakrlk, vecd ve heyecan seciyesi... H Belli bal bir duygu ve dnce istidad... Her bakmdan stn ahlk... Umum ve husus, biribirinden ayrlmaz ve msmahB kabul etmez olan bu artlar zerinde taktir hakk cemiyetin umum idare heyetine aittir. 9 Yukardaki maddenin umum artlarndaki vasf larna malik bulunanlar, cemiyet merkezine ba vurarak, Byk Dou Cemiyeti nin gaye ve artlarn kabul ettik lerine ve zas olmak stediklerine dair matbu teklif ve ta ahht varakasn, doldururlar ve azadan iki ahsn her trl kefalet belirtici takdimi altnda umum reislie verirler. Umu m reislik de bu mracaat umum idare heyetinden geirip kabul veya red eder. 10 Her za, zenginlik veya fakirlik derecesi ne olursa olsun cemiyete her ay yalnz, on (10) lira aidat ver meyi kabul edecek ve bu vecibeyi mukaddesatna ve ahs namusuna bal, ihmal ve tehir kabul etmez bir mkellefi yet sayacaktr. Aidat, ayda on (10) ve senede yzyirmi (120) liradan fazla veya eksik olamaz. Aylk aidatn sabit mkellefiyetinden baka, servet ve 85 iktidar ehlinin Cemiyete yapaca her madd yardm, teberru ve hibedir. 11 Merkeze uzak yerlerdeki cemiyet zas, aylk ai datlarn, o yerde ube alncaya kadar, her ayba posta havalesi ile Byk Dou Cemiyeti Umum Reislii adre sine gndereceklerdir. 12 Her ayn ilk haftas sonuna kadar aidat gelme yen azaya merkezden matbu bir hatrlatma kart gnderilir. Bu kartn, adresini buluundan itibaren bir hafta iinde gel meyen aidatn sahibi, gayeye ve gaye ahlkna arka evir mi saylr ve Cemiyetten karlr. 13 Byk Dou Cemiyetinde fahr za yoktur.' zalk bakmndan her fert, teki ile ayn derecede olmak zere

Cemiyetin asl zasdr. Beinci Fasl TEKLT VE SELHYET 14 Byk Dou Cemiyetinin tekilt ve selhiyet basamaklar yledir: A: Byk Divan B: Umum Reislik C: Umum dare Heyeti D: Merkez Umum Heyeti E: ubeler Umum Heyetleri F: ubeler dare Heyeti G: Umum Haysiyet ve nzibat Meclisi H: ube Haysiyet ve nzibat Meclisleri r Muvakkat Mmessillikler. BYK DVAN 15 Byk divan, para para za ve ubeler arasn da, btn temsil edici murahhaslar topluluudur. Cemiye tin, yekn ifadesile, Umum Heyeti mevkiindedir. Ana dvalarn mzakere, yaplan ileri murakebe, yaplacak ileri tesbit etmek ve Umum Reisle Umum dare Heyetini semek zere ylda bir defa toplanr. Ayrca, Umum dare Heyetinin kararyle, istenilen zaman ve meknda toplanabilecei gibi, yekn ifadesile Cemiyet zasndan en az bete birinin Umum dare Heyetine kar toplu istei zerine de itimaa arlr. En az on gn nceden Byk Divan itimainin gn, saati, yeri, ruznamesi, iki gazeteyle iln edilir ve hkmete bildirilir. tim talik edilirse bu i -ayni ekilde tekrarlanr. 16 Byk Divan terkip edecek murahhaslar says, daima (1) fazlasile yzer yzer hesaba tabidir. Murahhaslar says, en aa (101) olmak zere, Umum dare Heyetin ce tesbit olunur. Ona gre ka azaya bir murahhas dt tayin ve alkallara tebli edilir. 17 Byk Divan btnletirecek olan murahhas lar, Umum dare Heyetinden verilecek nisbet ve talimata gre her yerdeki Byk Doucular tarafndan seilir. 18 Umum dare Heyeti zas, Byk Divann ayr ca seilmeye muhta olmayan tabii uzuvlardr. 19 Byk Divan, Cemiyetin, tek ve mstakil nefs halinde, en stn selhiyet ve en yksek irade merkezidir. 20 Byk Divann toplants etrafndaki idar ve usul artlar Dernekler Kanununun Umum Heyetlere ait hkmleri iindedir. Tesbit ve davet edilen murahhaslar sa ysnn te iki nisab arttr. kinci davet ve talike ramen Byk Divan adna itim eden murahhaslarn, says ne olursa olsun, verecekleri kararlar, btn Cemiyet kadrosunu .temsil ve ifade etmi olur. u kadar ki, Ana Nizamnamenin

86 87 deitirilmesi veya cemiyetin feshi gibi hallerde, mzakere" ve karar nisab, mevcut azann en aa yine te ikisidir. 21 Byk Dou Cemiyetinin Umum Reisi, Byk Divan kararile ve gizli reyle, tek olarak dorudan doruya seilir. 22 Umum dare Heyeti zas Umum Reis seimin

den sonra Umum Reis tarafndan tesbit ve Byk Divann tasdikine arzolunur. Bu ahslardan herhangi birine veya? hepsine itiraz olanlar sz alp itirazlarn belirtirler ve uy gun grdkleri ahs veya ahslar teklif ve mdafaa eder ler. tirazlarn cevabn Umum Reis verir. Umum Reis, ne ticede, bizzat tesbit ettii Umum dare Heyeti zas ze rinde Byk Divan tatmin edemezse, onun temayl gster dii ahslar kabule mecbur olur; yahut istifa eder. Umum Reisin byle bir istifadan sonra tekrar seilmesi, Umum ida re Heyeti zas olarak tesbit edilen ahslarn Umum Di vanca kabul demektir. 23 Byk Divann mzkere tablosu Umum dare Heyetince tanzim edilmekle beraber, Divan diledii mevzu' ve dvay amakta biricik selhiyet sahibidir. 24 Umum dare Heyetinin alma raporunu tetkik, hesaplarn tefti ve btesini tasdik, madd ve manev zim metlerini ibra, Byk Divann balca ilerindendir. 25 Byk Divan, Umum dare Heyetinin hesapla rn, seecei iki murakp vastasiyle tefti eder. 26 Cemiyetin feshi takdirinde mevcut mal ve pa ralarn nasl tasfiye edileceini Byk Divan kararlatrr. . UMUM RESLK: 27 Umum Reislik, Cemiyetin ve Cemiyet ruhunun tek ahs zerinde tecelli ve temessl etmi, fikir,, dva ve. hareket rehberlii makamdr.

28 Umum Reis btn Byk Douculara amil bir dstr halinde, kendi hor nefsini aan fikirler manzumesi nin selhiyeti bakmndan hudutsuz bir tebaiyet merkezi temsil ederken, fikirlerinin doruluuyla beraber, ahs ba kmndan, cemiyette en kk ferdin her trl muayene ve murakabesine tabi bir mnaya esirdir. Byk Doucular, bir taraftan hak ve hakikat temsilciliiyle Umum Reislerine, kendi nefsleri zerinde nfuz ve selhiyetlerin zamisini verirler; br taraftan da hak ve hakikat d nefsan bir hale kar Umum Reisin nefsi zerinde kendi nfuz ve selhiyetlerini zami derecede grrler. 29 Umum Reis, Cemiyetin, Cemiyette her fert ve her topluluk ifadesinin, Umum dare Heyetinin ve Byk Divann badr. 30 Cemiyetin temsilcisi Umum Reistir. Cemiyet adna sz sylemek, onun yahut Umum dare Heyeti za sndan tevkil edecei bir ahsn hakkdr. UMUM DARE HEYET: 31 Umum dare Heyeti Umum Reisin bakanl altnda, reis ve ayrca sekiz azadan ibaret ve sadece Byk Divana kar mes'l, Cemiyetin merkez temsil karar ve fiil cihazdr. 32 Umum dare Heyeti, Umum Reisin teklif ile za sndan birini Umum Reis vekili, birini umum katip, birini

umum muhasib, beini de umum haysiyet ve inzibat mec lisi zas olarak seer ve diledii gibi vazifelendirir. 33 Cemiyete ait btn gelirler bir banka nezdinde alacak cari hesapta toplanr. Bu hesaptan para ekmek, bi rinci derecede bizzat Umum Reisin imzas ve ikinci dere cede Umum dare Heyeti zasndan herhangi birinin imzasile ve ift imza marifetile olur.

88 89 Bu parann lzm olduu kadar cemiyet kasasnda tutulabilir. 34 Cemiyet parasnn btn sarf ve tahsis mevzuundan Byk Divana kar Umum Reis mes'ldr. 35 Umum dare Heyetinin yedek zas yoktur. Her hangi bir sebeple ayrlanlarn yeri boalr ve ileri Umum dare Heyeti kararile br azaya devredilir. 36 Umum dare Heyeti, Byk Divana hesap ver mek ve tasdikine iktiran ettirecei mes'liyetini zerine al mak artile Ana Nizamname hkmlerine aykrlk mstes na, Cemiyet teebbs ve tekilt zerinde fevkalde her karar vermek selhiyetindedir. Umum dare Heyeti, alelade iler erevesinde her karara dorudan doruya mezundur. 37 Umum dare Heyeti en aa haftada bir kere toplanr. Umum Reis her zaman Umum dare Heyetini itimaa davet edebilir. MERKEZ UMUM HEYET: 38 Merkez Umum Heyeti ikmetghlar merkezde olarak merkez nezdinde kaytl za kadrosudur. Merkez Umum Heyetinin toplanmas, ancak Byk Divana murah has semek iindir. Merkez Umum Heyeti, kendi z top luluu ile, uzaktaki Byk Doucular dnda hibir temsil ve karar selhiyeti ifade etmez. Fakat Umum dare Heyeti nin daveti veya zasndan bete birinin teklif ile istiar ma hiyette ve temenni sadedinde, Umum dare Heyetinin g dm altna girerek toplanabilir ve diledii bahsi aar. UBELER UMUM HEYETLER: 39 ube amak ve o yerdeki Byk Doucular bir 90 ube iinde kmelendirmek kararn Umum dare Heyeti verir. 40 ubeler, sadece istenilen vilyet ve kaza merkezlerinde alacaktr. cabnda fert fert en hcra noktalara kadar ulaacak ve her biri seyyar bir merkez ve ube temsil edecek olan Byk Doucular, tekiltlarn, cemiyet plnnda ke doru bytmekten mstanidirler. Ruhlarn ta-hammurunu temin eden ana merkezlerden her tarafa fert fert sirayet edeceklerdir. 41 ubeler kendi aralarnda mstakil ve tek tek merkeze bal.

42 ubeler Byk Dou Cemiyeti ubesi tarznda, yalnz yerinin ismini tayacak ayrca vilyet veya kaza merkezi olduklarna dair bir kayt ve kademe belirtmeyeceklerdir. 43 ube alacak yerde Cemiyet zas, Umum da re Heyetince gsterilen bir veya birka murahhas vasitasile ve kanun icaplara uygun ekilde o yerin Umum Heyeti olarak toplantya arlr. Toplanan Umum Heyetler, kendi idare heyetlerini seerler. Gereken kanun formalitelerin ikmalile beraber ube alm olur. 44 ube Umum Heyetleri o yere kaytl cemiyet azasnn yekn ifadeleridir. ubeler alncaya kadar esasen merkez nezdinde olacak olan btn zalk kaytlar, ubeler aldktan sonra da o ube kaytlarnn ikinci nshas halinde merkezde de yrtlecektir. UBELER DARE HEYETLER: 45 ube dare Heyetleri umumiyetle beer kiilik olacaktr. 91 46 ube dare Heyetinden biri reis, biri reis vekili ktip ve muhasip, de ube Haysiyet ve nzibat Meclisi zasdr. 47 ube dare Heyetleri, reisini ve dier i blm lerinin azasn kendi arasndan seer. ube dare Heyetleri, Haysiyet ve nzibat Meclisi azasna ayrca baka ilerde ve rir. 48 Her ube, kendisine bal azann aidatndan ve baka yollardan temin edecei geliri kendi hesabna topla yp, merkezden alaca talimata gre hareket edecek ve ma l noktadan mstkil olacaktr. 49 ubeler, icap ve ihtiyaca gre kendilerine tahsis edilecek masraf ve bte mevzuunda, gelirlerinin derecesi ne bal deildirler. Vaziyete gre mal istiklllerine ramen merkezden her trl yardm isteyebilirler. Mnada ve maddede her ubenin faaliyetini Umum dare Heyeti tanzim eder. 50 ube idare heyetlerinin selhiyetleri o yerde Umum dare Heyetini temsil etmekten ibaret ve Umum dare Heyetinden ald nisbettedir. 51 ube dare Heyetleri Merkez nezdindeki usl ve ekil altnda zalk mracaatlarn tetkik ve dorudan doruya kabul veya reddederler. 53 Umum dare Heyeti marifetile gaye yolunda tedvin ve en hurda teferruatna kadar tesbit edilecek stn ahlka en kk riayetsizlik, Cemiyetten derhal karlmak iin sebep tekil eder. Cemiyetten karlmay mucip her hareketin incelenme ve ihzar mahiyette bir hkme balanma mekanizmas, Umum Haysiyet ve nzibat Meclisidir. Umum Haysiyet ve nzibat Meclisi, ihtar ve tenbih mevzuunda her ceza eklini mstesna bulularla kefeder. 54 Birbirleri vastasiyle mukaddes bir vazife halin de daim murakabe altnda bulundurulacak olan Byk Do-

uculardan birinin en basit ahlk inhiraf, Umum Haysi yet ve nzibat Meclisince incelendikten sonra o mevzuda Umum dare Heyetince mucip sebeplere dayanlarak veri lecek ihra veya ihtar karar, tashih kabul etmez bir kaf'lik ifade eder. Bir itham mevzuunda, itham edilene, Umum dare Heyeti karsnda nefsini mdafaaya kadar btn korunma yollarn aacak olan Umum Haysiyet ve nzibat Meclisi, dilerse, dayand hadisenin ehemmiyet ve kymetine gre, ihra kararn btn za kadrosuna tamim ettirir. Dvaya her trl ihanet, takdiri Umum dare Heyetine ait olarak, alen tamimlerle tehiri emreder.

UMUM HAYSYET VE NZBAT MECLS: 52 Umum Haysiyet ve nzibat Meclisi, Umum dare Heyeti iinde, bir teekkldr. Vazifesi, Byk Dou Cemiyeti fikir ve ahlk llerinin, Umum dare Heyeti adna ceza hkm hazrlaycldr. Umum dare Heyetinden ald ilerin tahlil, tertip, tesbit ve tahkik borcunu yerine getirir ve raporunu Umum dare Heyetine verir. Rapordaki hkm kabul, tasdik, temsil ve icra edecek olan Umum dare Heyetidir. 92 UBE HAYSYET VE NZBAT MECLSLER: 55 ube Haysiyet ve nzibat Meclisleri; yine o ubenin idare Heyeti iinde bir reis ve iki azadan mrekkep ayr bir teekkldr. ube dare Heyeti tarafndan seilir. Reisini kendi arasndan intihap eder. Kk ihtar cezalarn, kendi idare heyeti marifetiyle dorudan doruya yerine getirecek olan ube Haysiyet ve nzibat Meclisleri, Cemiyetten karlmay mucip veya neza93 ket ifade edici vakalar, btn unsurlarn tesbit ederek, Umum Haysiyet ve nzibat Meclisinden geirilmek zere Umum dare Heyetine sevkettirir. Herhangi bir Cemiyet zas mahall olarak kendisine verilen cezalan, Umum dare Heyeti nezdinde temyiz edebilir. Temyiz neticesinde haksz kan azann siciline, ald cezadan daha ar olarak nefsinin haksz mdafii notu geirilir; yahut davasn kazanan za takdir edilir. MUVAKKAT MMESSLLKLER: 56 Muvakkat Mmessillikler, henz ube almam yerlerdeki Byk Douculardan birinin, Umum dare Heyetince bu vazifeye seilmesi suretiyle meydana gelecek temsil, tekil, tavassut ve irtibat makamlardr. ubeler alncaya kadar Byk Dou Cemiyeti, Merkezde Umum dare Heyeti ve her yerde muvakkat mmessiller vastasile idare olunacaktr. Mmessilin nezdinde, kendisinin Mukavvat Mmessil olduuna dair, Umum dare Heyetinin kararn bildirir bir vesika bulunacaktr. Merkeze uzak yerlerdeki ahslarn Cemiyete za olmak iin mracaat merkezleri Muvakkat Mmessillerdir. Henz hibir zas olmayan veya muvakkat mmessili tayin edilmemi bulunan yerlerdeki istekliler, dorudan doruya Umum Reislie, haklarnda her trl bilgi unsurunu ihtiva edici bir mektupla bavururlar. Muvakkat mmessiller nezdinde Cemiyete ve giri merasimine ait her trl unsur bulunacaktr. Byle yerlerdeki istekliler, teklif varakalarn muvakkat mmessilden alp doldururlar ve aynen merkezdeki mracaatlar tarznda ve iki azann taktimi eklinde tekliflerini Merkeze iletirler. 94

Altnc Fasl VE FAALYET: 57 ? Umum dare Heyeti Cemiyet gaye ve dvalar nn devaml bir vecd, heyecan ve hayatiyet plnnda ruhlar kavramas, esiz bir dinamizma belirtmesi ve asla donmu kalplar halinde srncemeye gememesi her an bir ibda ve icat zeksile almak borcu altndadr. Bu almalara, Cekalplar halinde srncemeye gememesi her an bir ibda ve manev her kymeti getirecek edeb ve ahlk msamereler bilhassa dahildir. Cemiyetin rehber unsurlarile yakn ve uzak azalar arasnda madd ve ruh temasn btn vastalarla, en hararetli ve ahsiyetli mikyasta, her an yenilik ve canlln muhafaza etmesi en hassas noktadr. Cemiyet merkezi en uzak yerdeki azasna kadar faaliyetini, kararlarn, telkinlerini, bulularn, fikirlerini, ayn zamanda Trk Umum vicdanna aksettirecek tarzda, maliyeti bahasna veya parasz brorler ve tamimlerle bildirecektir. 58 Byk Doucularn dva zaferi bakmndan ifadesile mkellef olduklar ahsiyetli birlik ve btnlk man zarasnda, klklardan, ahs itiyatlardan, husus zevklerden, muaeret edeplerine ve en kaln fikir kstasndan en ince bed lsne kadar keskin bir hususlik tecelli edecektir. Btn Byk Doucularn tek bir mna ve madde teknesin de hamur haline gelmeleri ve tek lezzet belirtmeleri de ba ta Umum Reis bulunmak zere hamurkrlar mevkiindeki Umum dare Heyeti azasnn ve ileride ube reislerile idare heyetlerinin iidir. ve d tecelli erevelerinde ahsiyet ve asliyet, Byk Doucularn ilk frikasdr. 95 Byk Dou Cemiyeti, Ana Nizamnamesinin her noktasndan sezilecei gibi, l kalplara bal alelade bir cemiyet eklinde deil, btn bir ruh mimarisi iini zerine alm bir ocak mahiyetinde kurulmaktadr. Yedinci Fasl PRENSP VE SSTEM: 59 Btn bir prensip ve sistem manzumesinden ibaret olan Byk Dou mefkuresinin ba prensibi, prensiplerin klie st ruhuna nfuz etmek ve ba sistemi, dvas ve zas arasndaki uzviyet birliini sonsuz bir titizlikle korumaktr. Bu gzle, gayenin gereklemesi yolunda yegne iktisad vasta olan ayda 10 liralk aidattan hibir sebep ve bahaneyle vaz geememek prensipi yannda, gerekten muhta ve lyk bir veya birok Byk Doucuya, gerekirse Cemiyetin btn mevcudile imdat etmek prensipi de vardr. Gerekirse mefhumunun takdirindeki btn hak ve selhiyet, Umum Reisin teklif ve tasvibi altnda Umum dare Heyetine aittir. Umum idare Heyeti, ayda 10 liralk aidat bilfiil ve hi bir vastayla veremiyecek azann vaziyetini tesbit ve belli.-bah bir zaman iin, Cemiyet kasasndan yine Cemiyet kasasna yatrlmak zere kendisine bor olarak tediye selhi-yetine maliktir. Sekizinci Fasl program, zamann akcl ve meknn ypratclna kar, donuk ve deri st formllere dnmemek, kksz ve mevzii slh arelerinden ibaret kalmamak iin, eya ve hadiselerin sabit kanunlarn ve mahrem temellerini fethedici bir ideolocya rgs iinden ttmelidir. Bu yzden,

ube ube her faaliyet sahas zerinde bir ana tekilt pln ve i programna malik bulunan Byk Dou mefkuresi, bunlar, basit kemmiyet plnnda ayr ayr saymaktan mstani durur ve kendi ideolocya rgs iinde teker teker ekip karlacak ipular halinde temsil ve ifade ettiine inanr. Byk Dou mefkuresinin bal olduu Devlet ve dare ekli Cumhuriyetin en ileri, gerek ve mefkreletirilmi nevidir. Dokuzuncu Fasl TARH VE KURULU: 61 Byk Dou Cemiyetinin tesis tarihi gndr. Bu tarih, tam bir yl sonra, Umum dare Heyetinin tayin ve tesbit edecei yerde toplanacak olan ilk Byk Divana ve btn teebbslere ait hareket noktasdr. 62 Byk Dou Cemiyetinin, Umum Reis ile bera ber 9 kiilik Umum idare Heyeti kurucular mevkiindedir. 63 Byk Dou Cemiyetinin 9 kiilik kurucular, isimleri ve adresleri aada yazl ahslardan ibarettir: PLN VE PROGRAM: 60 Hkmetin btn i sahalar 96 97

zerinde pln ve

b. d. Yaynlar nn bugne kadar neriyat ve sra numaralarna gre listesi: 1 ESSELM (Mukaddes Hayattan Levhalar; Mevcudu pek az Datm: Abdullah Iklar 2 HAC'dan izgiler, Renkler ve Sesler Mevcudu az Datm: Abdullah Iklar 3 TRKYE'NN MANZARASI (Cumhuriyetin 50 Ylnda) Mevcudu az Datm: Abdullah Iklar 4 DEOLOCYA RGS Drdnc basks hazr Hicret Yaynevi 5 LE (iirler; Altnc basks hazr ile Yaynevi 6 RABITA- ERFE Tkenmitir. 7 BABU VELLERDEN 33 Mevcudu pek az Datm: Abdullah Iklar 8 _ SON DEVRN DN MAZLUMLARI nc bask - Mevcudu az Datm: ile Yaynevi 9 O VE BEN Tkenmitir. 10 SULTAN VAHDDDN nc basks hazr Datm: ile Yaynevi 11 BABIL

kinci bask Datm ile Yaynevi 12 HTABE Tkenmitir. 13 _ LE NEN NUR (le ve btn zaman ve mekna) Drdnc basks hazr Datm ile Yaynevi 14 Mteakip bask numaras 15 RAPOR 1 Mevcudu az Datm: ile Yaynevi 26 Mteakip bask numaras 17 HTLL Datm: Hicret Yaynlar I 18 ULU HAKAN II. ABDLHAMD HAN kmak zere 19 - Mteakip bask numaras 1 20 HAZRET- AL (lim Beldesinin Kaps) Datm: ile Yaynevi 21 VELLER ORDUSUNDAN 333 (Halkadan Prltlar) Datm: Dergh Datm

98 99

Art* bu dvay, eya ve hadiselere naketme yolunda niha gelm.ft.r.

(aksiyon) a

girimenin

zaman,

Henz (proje) safhasnda bulunan ve madd ve manev (sondajlara gre bir karara balanacak olan "-Byk Dou dvas yolunda Byk Douculann imdiden tek tek kendilerini mmessil kabul etmelerini, harekete gemelerini ve tespit ve temennilerini bize yazmalarm dilerim. 101 RAPOR 1 Bu serinin ba ve az miktarda mevcudu olan Rapor 1 LE YAYINEV, Beyaz Saray Beyazt, stanbul adresinden istenebilir. ILIM BELDESNN KAPISI Hazret - i Ali Bir takm .istismarc (editr) ler elinde tamamlanmadan baslm, trl uygunsuzluklara uratlm ve Byk sa-habnin ancak halifeliine kadar hayatm erevelemi olan bu eser, nihayet ehadetinedek bir misli ilavesiyle yaynlanmtr. Datm: LE YAYINEV, Beyaz Saray, Beyazt, ST.

Babu VeSlerdan 333 Halkadan Pnltlar Eski basklarnn iki misli apnda kafi ve niha ekliyle kt. DERGH DAITIM A.. Ankara Cad. 85 STANBUL. i, Bamuhasp LTD. STL 10.-TL. al1&lU - ST. Necip Fazl Ksakrek _ Rapor Cilt2 www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Not bu kitaplar Grme engelliler iin taranm ve dzenlenmitir. Tarayan Hasan Uslu elhasenu@gmail.com Necip Fazl Ksakrek _ Rapor Cilt2