T.C.

MLL ETM BAKANLII

KMYA TEKNOLOJS

SABUN ANALZLER
MODL KODU: 524KI0336

Ankara, 2011

 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR

KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK

524KI0336 Kimya Teknolojisi Kimya Laboratuvar Sabun Analizleri Bu modl; Sabunlarda toplam serbest alkali, etanolde znmeyen madde miktar ile rutubet ve uucu madde tayini yapabilme ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir. 40/16

Sabun Analizleri Yapmak Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda, deterjan ve sabun analizlerini yapabileceksiniz. Amalar 1. Sabunlarda toplam serbest alkali tayini yapabileceksiniz. 2. Sabunlarda etanolde znmeyen madde tayini yapabileceksiniz. 3. Sabunlarda rutubet ve uucu madde tayini yapabileceksiniz. Ortam: Temel kimyasal ilemlerini yapmak iin gerekli donanm ve tm donanmn bulunduu laboratuvar, Ktphane, internet, bireysel renme ortamlar vb. Donanm: Atlyede; teknoloji snf, internet, ilkyardm malzemeleri, sabun, personel dolab, laboratuvar nl, koruyucu malzemeler, lavabo, kt havlu, % 10luk baryum klorr zeltisi , % 95 lik etil alkol, 0,1 N HCI, fenolftalein zeltisi, erlen, geri soutucu, hassas terazi, % 20lik magnezyum nitrat, porselen kapsl, ince kum, etv, sabun numunesi, baget Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

GR G
R Sevgili Genler, Bu modl, siz kimya laboratuvar teknisyeni adaylarnn sabun retimi ile ilgili konularda, ya da ileride alacak olduunuz sabun retimi fabrikalarnda, sabun analizleri konusunda bilgilendirilmek zere yazlmtr. Sabun endstrisi ykama endstrisi olarak da bilinir. Bu endstrinin kkleri gemite 2000 yl ncesine kadar uzanr. Sabun retimindeki temel ilemler 2000 yldan bu yana bir deiiklik gstermemitir. Yani kat ve sv yalar sreksiz olarak bir alkali ile sabunlatrlmakta ve sonra tuz katlarak sabun karmdan ayrlmaktadr. Bu modln sabun analizleri ile ilgili olarak size fayda salayacan dnerek hepinize baarlar dilerim

RENME FAALYET1
AMA
Gerekli ortam salandnda kuralna uygun olarak sabunlarda toplam serbest alkali tayini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Sabun niin temizler? Yzey aktif madde nedir? Aratrnz.

1. SABUNLARDA TOPLAM SERBEST ALKAL TAYN

1.1. Tanm
Yksek molekll karboksilli asitlerin alkali tuzlar sabunlardr. Baka bir ifade ile ntr yalarn sodyum hidroksit veya potasyum hidroksit gibi bazlarla sabunlamasndan ya asitlerinin alkali veya alkali karbon ile ntralize edilmesinden sabun elde edilir.

C18 H36 O2 + NaOH C18 H35 O2 Na + H2 O Stearik asit kostik kostik sabunu su
Kat sabunlar sodyum tuzlar, Arap sabunu kvamnda olan sabunlar ise potasyum tuzlardr. Potasyum sabunlar, sodyum sabunlarndan daha abuk erir. Doymam ya asitlerinin verdii sabunlar doymu olanlara oranla suda ve alkolde daha fazla erir.

Resim 1.1:Sabun retimi

1.2. Sabun eitleri

Piyasalarda pek ok sabun eidi bulunmaktadr. Deiik marka, ekil, renk, koku ve ambalaj eitleri, ierdikleri kimyasallar, boya ve suni maddeler nedeniyle "deterjan" olarak

da adlandrlmaktadrlar. Deterjanlar temizlik amal olup cilde hibir faydalar bulunmamaktadr. Uzun vadede insan saln olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle salk bilinci gelimi lkelerde sabunlarn da doal olanlarna kar byk bir talep patlamas gzlenmektedir. Kk lekli yerel imalathanelerde 5-15 tonluk kazanlarda doal sabun, defne sabunu, zeytinya sabunu vb. adlar altnda sabun retimi yaplmaktadr. retilen bu sabunlarda ucuz olmas asndan zeytinin ya karldktan sonra kalan posasndan elde edilen prina ya, hayvansal yalar(don ya), atk yalar ve benzeri dk kaliteli yalar kullanlmaktadr. Defne ve dier yararl yalar ise %3-5 gibi ok dk oranlarda kullanlmaktadr. Ayrca kaynatlarak elde edilen bu sabunlarn greceli olarak daha kaliteli ya kullanlanlarnda bile, sdan dolay yalarn btn olumlu zellikleri kaybolmaktadr. Kaynama sonucunda dibe ken gliserin ile kark bir sv, ya atlmakta, ya da gliserin ayrtrlarak kozmetik firmalarna satlmaktadr. Sabunun sertliini salamak zere ya kostik oran fazla tutulmakta ve/veya hayvansal yalar ilave edilmektedir. Fazla kostik serbest alkali olarak cildi tahri etmeye, hayvansal yalar ise derideki gzenekleri tkamaya yol amaktadr. Yine piyasada gliserinli sabun ad altnda satlan effaf sabunlarda ilave edilen gliserinin yan sra alkol, eker, s, basn gibi teknikler uygulanmaktadr. Ayrca suni koku ve renklendiriciler, alkol ile birlikte cildin kurumasna yol aabilmektedir. Baz effaf gliserin sabunlarnda ise Propylene Glycol (Antifriz) ve Diethanolamine (DEA) maddeleri kullanlmaktadr. Btn bu sabun eitleri, "scak ilem" ad verilen kaynama scaklklarnda retilmektedir. Bu ise yalarn yararl zelliklerinin kaybolmasna ve sabunun gliserinden yoksun olmasna yol amaktadr.

1.2.1. Kvamna gre

Ya asitlerinin sodyum tuzlar kat sabunlar(amar sabunu) ve potasyum tuzlar ise sv sabunlar(arap sabunlarn) verirler. Buna gre sabunlar, gliserin ile yksek molekll ya asitlerinin verdii Trigliseritlerin alkali hidroksitler ile meydana getirilen alkali Stearat, Palmitat ve Oleat denilen tuzlardr.

3NaOH + ( C17 H35 COO)3 C3 H5 3C17 H35 COONa + C3 H5 (OH)3 1.2.1.1. Sert sabunlar
Sodyum hidroksit kullanlarak yaplan sabunlara sert sabun ya da sudlu sabun denir. amar ykarken ve tuvalet sabunu olarak kullanlr. Mutfak sabununun kullanld alanlarda (ev ileri, tuvalet temizlii vs) yapay deterjanlarn kuvvetli rekabetiyle karlanca, retimi iyiletirildi. Kehribar renginde ya da yar saydam halde olan bu tr sabun yaklak % 62 ya asidi iermekteydi. Sert sabunlar buharla stlan kazanlarda ya da teknelerde dk nitelikli sv yalarn (zeytin, kolza, yerfst) sodyum klorrl ortamdaki alkali zeltiye etkisiyle hazrlanr.

Resim1.2: Kat sabun

Sert sabunlar, kle (ekirdek), kle-tutkal ve tutkal sabunlar olmak zere e ayrlrlar; Kle (ekirdek) sabunlar: Kle sabunlarnda ya asidi olarak, stearik, palmitik, oleik asitleri, ya olarak, i ya, kemik ya, palm ya ve zeytinya kullanlr. Sabunlatrmada, NaOH ve Na2CO3 tan faydalanlr. Yalar sabunlatrldktan sonra, meydana gelen sabun zeltisinden sabun, NaCl ile ktrlr. Bu snf sabunlara, amar sabunlar ve marsilya tipi sabunlar rnek gsterebiliriz. Kle-tutkal sabunlar: Bu tip sabunlarn kle tipi sabunlardan fark, laurik ve miristik asitleri de bir miktar iermi olmalardr. Laurik ve miristik asitleri ya olarak koko, palm veya palmist yalarndan temin edilir. retimlerinde 1/3 orannda hayvansal ya, 1/3 orannda zeytinya veya benzer bitkisel yalar ve 1/3 orannda koko, palm veya palmist ya kullanlr. Scakta NaOH ile sabunlama yapldktan sonra, NaCl ile ktrme yaplr. kme tam olmadndan sabunun bir miktar zeltide kalsa da, bu zelti yine sabun piirilmesinde kullanlr. zellikle tuvalet sabunu retimi iin en uygun yntemdir. Tutkal sabunlar: Bu sabunlar 80-90 oCyi gememek zere stlarak yaplr. Esas itibariyle laurik ve miristik asit gibi nispeten dk karbon sayl ya asitleri kullanlr. Bir miktar palmitik asit de ayrca kullanlr. Ya olarak ise, koko, palm, pirina veya zeytinyalar kullanlr. Bu belirtilen yalar, 35 oC lik sudkostik zeltisiyle scakta kolayca sabunlatrlr. Sabun zeltiden NaCl ile ktrlmez. zeltinin btn dondurulur ve dondurulan bu karm gliserin ve su ierir. Ayrca dolgu maddesi de katlabilir. Bu tip sabunlar tuzlu deniz suyunda bile iyi kprrler

1.2.1.2. Yumuak sabunlar

Potas kostik kullanarak elde edilen sabun yumuaktr ve rengi de kahveye dnktr. Arap sabunu da denen bu sabun ev temizlik ilerinde ya da sanayide kullanlr. Arap sabunu retiminde kullanlan sv yalar, keten, kenevir, karanfil ve balktan karlan yalardr. Bazl zelti, bir potas zeltisidir.

Resim1.3: Sv ya da yumuak sabun

Sabun eitleri Metal Sabun: Genellikle ar metallerden herhangi birinin znen bir tuz ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluan sabun eididir. Pul Sabun: Ya asitleri ile reine asitlerinin oran en az % 78 olan, kk ya da iri paral, ince ve dzgn pulcuklardan oluan sabun eididir. Saydam Sabun: Homojenliini korumas, elektrolitlere kar duyarsz hale getirilmesi iin, yapsna eker, gliserin ya da bir alkol katlan sabun eididir. Sv Sabun: Bileiminde %36 orannda hindistan cevizi yandan elde edilmi potasyum sabunu bulunan sulu zeltiye denir. Tbbi Sabun: Badem ya da ekirdek yann sodyum hidroksit zeltisiyle sabunlamas srasnda ilk aamada elde edilen sabun eididir. Bu tr sabunlar kir kartmaktan ok dezenfektan olarak kullanlrlar. Toz Sabun: Ya asitleri ile reine asitleri oran en az %82 olan toz halinde sert sabun eididir. Toz halinde olanlar amar iin zel hazrlanr. Yzer Sabun: Younluunu suyun younluunun altna drmek iin kartrma yolu ile iine hava katlan sabun eididir. Yar Pimi Sabun: Ksmi bir tuzlama yaplsn ya da yaplmasn scakta hamurlatrma ilemiyle elde edilen sabun eididir. Souk retim Sabunu: Sv durumda katlan dolgu maddeleriyle alkali kostik zeltisinin sveren tepkimesi sonunda elde edilen sabun eididir. Ponza Sabunu: Bu sabunun dier ismi mineral sabunudur. Bileimine ponza ta katlarak retilen bir sabun eididir. zc Sabun: Bileimine ya ve yal maddeleri zebilen aseton, btil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbontetraklorr, ksilen, terebentin, toluen, trikloroetilen ve kimi petrol trevlerinin katld sabun eididir. Yal ve ok kirli maddelerin ykanmasnda kullanlr, kireli

sulara kar dayankl bir sabun eididir. Cildi uyarmak, yumuatmak ve beslemek amacyla kullanlrlar. Tuvalet Sabunu: Hemen hemen iinde hi su bulunmayan son derece homojen bir hamur elde edilebilecek biimdeki en yksek nitelikli yal maddelerden hazrlanan sabun eididir. Bu sabuna boyar maddeler, kokular, bakteri ldrc etkenler ve deriyi yumuatc maddeler katlr. Tra Sabunu: Kalplam ve sktrlm sabunlardr.

Resim 1.4: Sabun ve Gliserin retim Tesisi

1.3. Sabun retimi Metotlar

Fabrikalarda sabun, sabunun esas maddesi, fabrikann byklne gre, 5-10 tonluk kazanlarda kaynatlarak yaplr. Kazan maden kmr, tala ve zeytin posas sklarak stlr. Kazana nce yalar atlr. Onlar kaynarken sulu maden tuzlar eriyikleri katlr. Isnn etkisiyle sabunifikasyon balar. Ya asidi ile gliserin ayrlr; ya asidi maden tuzuyla birleir, organik tuz haline gelir. Bu organik tuz, sabundur. Kazandaki sabunun iindeki gliserine tuz eriyii katlnca gliserin dibe ker, koni biimindeki kazann dibindeki musluk alp gliserin boaltlr. Sabunu iyice temizlemek iin birka defa sabun ykanp soutulur. Bu i bazen 2 -3 hafta srer. Sonra pervaneli kazanlara konur. Burada hafif hafif dvlerek nce stlr, sonra soutulur. Sabun kalba dklrken, istenirse boya veya koku katlr. Bu i, kazana suda kolayca eriyen bir boya ile renklendirilmi su veya kokulu sular katmak suretiyle yaplr. Bazen reine de katlr. Sabun bulamac, dkldkten sonra birinci souma kalplarna dklr. Burada sourken klr. Yumuak halde, kolayca kalptan kar. Sonra ikinci kalplara konur. Burada cendere ile sktrlarak istenen ekil verilir. zerine yaz veya ssler baslr.

Resim 1.5: Sabun retim yeri

Sert sabunlarda NaOH (sodyum hidroksit, kostik), arap sabunu retiminde ise KOH (potasyum hidroksit) kullanlr. Bununla beraber sabun retiminde iki temel yntem kullanlr: Yalarn potalarda sabunlatrlmas Ya asitlerinin ntralizasyonu

ekil 1.1: Yksek bask metodu ile sabun retimi akm emas

Ya ve gliserinli su 7 nolu kartrma kabnda iyice kartrldktan sonra 8 nolu n stcdan geirilerek 1 nolu ilk otoklava gnderilir. Yan nemli bir blm hidroliz edilerek 4 nolu s deitiricisinden 9 nolu bask giderme cihazna verilir. Basks giderilen karm 10 nolu santrifjde gliserinli su fazn altta olmak zere brakr. st faz olan ya

asitli ksm 3 nolu kartrma kabnda bir miktar su ile kartrldktan sonra 4 nolu s deitiricisinden geirilerek 2 nolu ikinci otoklava verilir. kinci otoklavda kalabilen ya hidroliz edilir ve sabunlatrma ilemi tamamlanarak 5 nolu bask gidericiden geirilen ya asidinin gliserinli suyu 6 nolu santrifjle ayrlr. Ya asidi santrifjn st fazdr ve darya buradan alnr. Alt faz olan gliserinli su tekrar sisteme yeni giren ya ile karmak zere 7 nolu kartrma kabna gnderilir.

Resim 1.7: Sabun kalplara dklrken

1.3.1. Potalarda yalarn sabunlatrlmas

Ak kazanlarda direkt stma yaplarak gerekletirilen bir ilemdir. Kazan 3 ayr ksma blnr. Sabun yapmnda ya nce kazanda stlr. Seyreltik ksmdan balanarak serbest ya asitleri ntralize edilir. Sonra kaynatmaya balanr. Sabun oluunca akc yapmak iin bir miktar NaOH zeltisi katlr. Bu ilem reaksiyon sresini ksaltt iin redksiyon ismi ile adlandrlr. Bundan sonra fazladan NaOH zeltisi eklenerek sabun zeltiden ayrlr. Bu esnada ortam fazla scak olduundan sabun yar sv halde yzeye kar. Alttaki zelti aktlr. Kalan sabuna bir miktar sertlii giderilmi su katlr ve sabun pitik bir hal alr ve kalplara dklerek kalplanr.

Resim1.6: Yalarn potalarda sabunlatrlmas

Resim1.8: Kalp kat sabunlar

Basit bir ekilde kat sabun imalat ilem basamaklar: elik bir tencereye 6 bardak su koyunuz. ine 1 bardak NaOH (sodyumhidroksit)i kartrarak ekleyiniz. ok dikkatli olunuz, hepsini bir anda dkmeyiniz. nk reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur ve birdenbire snverir bu yzden yava yava ekleme yapnz ve scakln 40oCye dmesini bekleyiniz. Ayr bir kapta ise 3 bardak zeytinyan 40oCye kadar stnz. Kostik scakl 40oCye dtnde 40oCdeki ya yava yava tahta bir kakla kartrarak elik tenceredeki kostie dknz. Daha sonra ka brakarak bir mikser yardm ile dk devirde karm kartrnz. Etrafa sramamas iin zen gsteriniz. Kartrma ilemine karm koyu boza kvamna gelinceye kadar devam ediniz. Kartrma ilemi boyunca scakln 40oC civarnda olmas gerekir bu yzden termometre ile sk sk scakl kontrol ediniz. lemi benmari usul ile yaparsanz scaklk kontroln daha rahat yapabilirsiniz. lemler bittikten sonra elik tencereyi bir battaniye ile sararak 24 saat bekletiniz. Bu zaman zarfnda karm asla kartrmaynz. 24 saat bekleme sonunda karm kalplara dkerek 2-3 gn bekletiniz. Sabunlar kalptan karnz. Daha sonra sabunlar hava alacak ekilde tel zgara zerinde 2 ay bekletiniz. Daha sonra kullanma hazrdr. Kat sabun yerine arap sabunu dediimiz sabunu elde etmek isterseniz, NaOH (sodyumhidroksit) yerine KOH(potasyumhidroksit) kullanmanz gerekecektir. Dier ilem basamaklar aynen geerlidir, sadece arap sabunu eldesinde kalplara gerek duyulmaz. Kalp iin yarm metre boyunda 70 veya 100mm. apnda atk bir su borusu kullanabilirsiniz. Borunun bir ucunu kapayarak, karm buraya dker ve donduktan sonrada istediiniz kalnlkta sabunlar dilimleyerek kullanabilirsiniz.

ekil 1.2: Arap Sabunu retimi

Ya Asitlerinin Ntratizasyonu ile Sabunlatrma Ya asitlerinden itibaren sabun retiminin salad avantajlar u ekilde sralanabilir: Modern tesislerde ya asidi ve ya ayr ayr stldktan sonra bir dispersiyon makinasnda hzla dispersiyon oluumu ile birlikte reaksiyon sratle gerekletirilebilir. sudkostik yerine soda zeltisi kullanldnda kprmeye neden olan CO2 oluacandan bunun giderilmesi iin buhar gnderilerek gaz k kolaylatrlr. Ya asidinden itibaren srekli prosesle banyo sabunu retimi Mazzoni tesislerinde gereklemektedir.

ekil 1.3. Ya asidinden itibaren srekli prosesle (Mazzoni tesisi) banyo sabunu retimi akm emas

l: Ya asidi deposu 2: Sud kostik deposu 3: Filtreler 4: Seviye ayarlayclar 5: n stclar 6: Dozaj makinas 7: Turbo- dispersiyon makinas 8: Hcre 9: Kontrol dolab 10: Mikserler 11: Sabun deposu

10

Tesis, distillenmi ya asidi ile alr. Ancak direkt sabunlamadan gelen ya asitlerini de baz ufak deiikliklerle ileyebilir. ekil 1.3 ' de, ya asidi ve NaOH zeltisi bulunduklar depolardan alnarak, birer filtreden geirilirler. n stcda stldktan sonra, seviye ayarlaycs ile sabit akm basnc temin edilir ve dozaj makinas ndan (ayn fazda alan iki makinadr), ortalama bir miktar geirilerek turbo-dispersiyon makinasna varr. Turbo-dispersiyon makinasnda, kostik ve ya asidi ok ince dispersiyon haline getirilir. Turbo- dispersiyon makinasnda, ntralizasyon sratle gerekleir. Oluan banyo sabunu, mikserlere gnderilir ve birinci mikserden bir miktar sabun tekrar turbo-dispersiyon makinasna geri gnderilir. Bunun sebebi, yeni gelen ya asidi-kostik karmna zc tekil etmek ve dolaysyla reaksiyonu abuklatrmaktr. Mazzoni tesislerinde sabunlamann gereklemesi sonras, sabun pompalarla ekilerek filtreden geirilir. Daha sonra pompa ile eanjre baslan sabun, dtan gelen buhar sistemi ile stlmaktadr. Bu n stmann derecesi, eanjrn buhar basncna baldr. n stmadan geen sabun bir miktar nemi burada kaybeder ve daha sonra vakum altnda bulunan ana kazana, sprey eklinde, kazann evre duvarlarna fkrtlr. Sabun bir meme vastasyla atomizerin duvarna pskrtlr. Sabunun memeden kp atomizerin duvarna yapmasna kadar geen sre iinde vakum, sabunun iindeki tm rutubeti ince toz haline getirerek ayrr. Toz sabun kollektrler tarafndan tutulur. Rutubeti uurulan kuru sabun atomizerin duvarna yapr. Atomizerde vakum 20-30 mm Hg' ye getirilir. Scaklk 20-25 C, basn 20 mm Hg dolaylarndadr. Burada herhangi bir vakum kaa olduunda, olas basn dlerini len hassas bir manometre vard r. Atomizerin iinde duvara yapan sabunlar kazmak iin dner bakl bir sistem bulunmaktadr. Bu sistem vastasyla atomizerin duvarna yapan sabun kaznr ve kazann alt ksmna drlr. Birka tane bulunan pervane burgularla boya ve esansn, burada iyice karmas salanr. Daha nce de belirtildii gibi, sabundaki nem miktar n stcnn scaklna ve ana kazandaki vakum derecesine baldr. Vakum derecesi rnn kuruluuna ve son scaklna etki eder. Bu ana kazandan stun halinde kan sabun kesiciye gnderilir. Kesicide nceden belirlenen llere gre kesilir ve bir bant vastasyla tnele girer. Tnel silindirik ekildedir ve iinde dnen raflar bulunmaktadr. Sistemdeki raflar ok yava ilerler. Tnelde, kalp sabunun yzeyi sertletirilerek damgalanmas kolaylatrlr. Tnelden kan sabun, bir bant vastasyla damga ve ambalaj makinasna gnderilir. Mazzoni tesisinde, banyo sabunu retildiinden, kalp sabun damga makinasndan ktktan sonra bu basit vastasyla ambalaj makinasna gnderilir. Burada polietilen ambalaj kd kullanlarak ambalajlama yaplr ve bir rezistans vastasyla stlarak kenarlar yaptrlr.

1.4. Sabunlarda Toplam Serbest Alkali Tayini

1.4.1. Analizin Amac ve nemi 1.4.2. Yntemin Prensibi 11

1.4.3. Kullanlan Ara Gereler 1.4.4.Kullanlan Kimyasal ve zeltiler 1.4.5. Yapl 1.4.6. Hesaplama

12

UYGULAMA FAALYET
Sabunlarda Toplam Serbest Alkali tayini yapnz. Kullanlan ara ve gereler: % 10luk baryum klorr zeltisi , % 95 lik etil alkol, 0,1 N HCI, fenolftalein zeltisi, erlen, geri soutucu, sabun, hassas terazi UYGULAMA FAUYGULAMA FAALYET lem Basamaklar neriler Laboratuvar nlnz giyerek alma ortamnz hazrlaynz. gvenlii nlemlerinizi alnz. Erlenin kuru ve temiz olmasna zen gsteriniz.

300 ml erlen alnz.

erisine 510 gr sabun alnz.

Dikkatli bir ekilde dkmeden sabunu erlene aktarnz.

zerine 100 ml ntrlemi etil alkol koyunuz.

Kuru ve temiz olduundan emin olduunuz huni yardmyla alkol erlen iine aktarnz. Kokusundan rahatsz olmamak iin fazla solumaynz.

Geri soutuculu hazrlaynz.

damtma

dzenei

Cam malzemeleri tutturacanz kskalar dikkatli ve zenli bir ekilde kullannz. Aksi takdirde cam malzemeleri krabilirsiniz.

13

 Su banyosu zerinde 15 dk kelti vermeyinceye kadar yava yava kaynatnz. Karm oda soutunuz. zerine ediniz. scaklnda indikatr kadar ilave

Kartrma ilemini temiz bir bagetle yapnz. Soutma srasnda scak cam malzemeyi direkt souk mermer zerine brakmaynz.

Fenolftalein

Eldiven giymeyi unutmaynz. Renk deiimini kontrol ediniz.

0.1 N HCI ile titre ediniz.

Titrasyon srasnda kullandnz bretin temiz ve kuru olmasna zen gsteriniz. Titrasyon srasnda renk deiimini ve harcanan hacmi kontrol ediniz.

14

 Sarfiyat okuyunuz. Malzemelerinizi ediniz. temizleyerek teslim

Brette harcanan sarfiyat dikkatli bir ekilde okuyarak not ediniz.

Kirlilie uygun ykama zeltileri kullanarak cam malzemeleri temizleyiniz.

Raporunuzu yazarak teslim ediniz.

lem basamaklar ve aldnz

notlardan faydalanarak raporunuzu hazrlaynz. Raporunuzu retmeninize teslim ediniz.

15

KONTROL LSTES Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Evet Hayr

gvenlii nlemlerini aldnz m?

300 ml erlen aldnz m? erisine 510 gr sabun aldnz m? zerine 100 ml ntrlemi etil alkol koydunuz mu? Geri soutuculu damtma dzenei hazrladnz m? Su banyosu zerinde 15 dk kelti vermeyinceye kadar yava yava kaynattnz m? Karm oda scaklnda kadar souttunuz mu? zerine fenolftalein indikatr ilave ettiniz mi? 0.1 N HCI ile titre ettiniz mi? Sarfiyat okudunuz mu? Malzemelerinizi temizleyerek teslim ettiniz mi? Raporunuzu yazdnz m?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

16

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. Ya asitlerinin metal tuzlarna.denir. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Temizlikte kullanlan sabunlar, ya asitlerinin . tuzlardr. Sodyum hidroksit kullanarak yaplan sabunlara denir. Potas kostik kullanarak elde edilen sabunlar sabunlardr. Sert sabunlarda .arap sabunu retiminde ise kullanlr. Sabunun sertliini salamak zere .oran fazla atlmaktadr. derideki gzenekleri tkamaya yol amaktadr. ...ve.., alkol ile birlikte cildin kurumasna yol aabilmektedir. Ya asitleri reine asitlerinin oran en az %78 olan, kk ya da iri paral, ince ve dzgn pulcuklardan oluan sabun eidine.. denir.

10. Kalplam ve sktrlm sabunlara. ad verilir. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 11. Sabun oluumunun gerek bir kimyasal reaksiyon olduunu gsteren bilim adam aadakilerden hangisidir? A). Pliny the Elder B). Chevreul C). Domeier D).Leblanc 12. Alkali nedir? A).Bazik B). Asidik C).Organik D).Anorganik

13. Yalarn yararl zelliklerinin kaybolmasna ve sabunun gliserinden yoksun olmasna yol aan ilem aadakilerden hangisidir? A). Antifriz ilemi B). DEA ilemi C). Scak ilem D). Ykama ilemi 14. Sabunlar kvamna gre ka gruba ayrlr? A). 1 B). 4 C). 3 D). 2

15. Homojenliini korumas, elektrolitlere kar duyarsz hale gelebilmesi iin, yapsna eker, gliserin ya da bir alkol katlan sabun eidi aadakilerden hangisidir? A). Pul Sabun B). Saydam Sabun C). Tra Sabunu D). Metal Sabun 16. Sert sabun yapmnda aadaki bazlardan hangisi kullanlr? A).NaOH B). KOH C). Mg(OH)2 D).Ba(OH)2

17

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

18

RENME FAALYET2
RENME FALYET2

AMA
Gerekli ortam salandnda kuralna ve tekniine uygun olarak sabunlarda etanolde znmeyen madde tayini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Sabunlar souk suda etkili deildirler. Nedenini aratrarak arkadalarnzla paylanz.

2. SABUNLARDA ETANOLDE ZNMEYEN MADDE TAYN

2.1. Analizin Amac ve nemi
Sabun numunesi suda berrak bir zelti vermek zere znmezse, talk, kaolin gibi anorganik, niasta, dekstrin ve proteinler gibi organik dolgu maddelerinin sabunda bulunmas ihtimali sz konusudur. Etanolde znmeyen madde tayini, sabundaki dolgu maddeleri hakknda bir fikir verdii iin olduka nemlidir. Bu maddelerin miktar, numune etil alkol ile deneyde ngrlen koullar altnda ekstrakte edilerek tayin edilmesidir.

2.2. Yntemin Prensibi

Etanolde znmeyen madde tayininin prensibi, sabundaki anorganik ve organik dolgu maddelerini belirlemeye dayanr.

2.3. Kullanlan Ara Gereler

Etv Szge kd Ekstraksiyon cihaz Desikatr Beher Su banyosu Szme dzenei

19

2.4. Kullanlan Kimyasal ve zeltiler

Bir miktar sabun Etil alkol(%95lik)

2.5. Yapl
Sabun numunesi suda berrak bir zelti vermek zere znmezse, talk, kaolin gibi anorganik, niasta, dekstrin ve proteinler gibi organik dolgu maddelerinin bulunmas htimali vardr. Bu maddelerin tayini, sabun numunesindeki dolgu maddeleri hakknda bir fikir verdii iin nemlidir. Tayin iin, 100-105 C de deimez tartma(m1) getirilmi bir Gooch krozesine 5 gr. sabun numunesi tartlr(m). Krozenin st ksm ekstraksiyon cihaznn sifon borusu stnde kalacak ekilde cam boncuklarn zerine oturtulur. Balona 200 ml. kadar etil alkol konulur ve 8-12 saat sre ile ekstraksiyon yaplr. indeki kalnt ile kroze 100-105 C de deimez tartma kadar kurutulur, desikatrde soutulur ve tartlr(m2). Kroze, iindeki kalnt ile birlikte bir behere alnr, 50 ml. su konur ve 50 C de bulunan bir su banyosu zerinde 15 dakika kartrlarak stlr. Daha sonra szlr. Szntye 25 ml magnezyum nitrat zeltisi ilave edilerek. yice alkalanr. zerine 1-2 damla fenol ftalein indikatr damlatlr. Ortam bazik ise slfrik asit ilave ederek ortam ntrletirilir. Mohr yntemi ile klorr tayini edilir. Bulunan NaCI deeri kurutularak tartlan ktleden (m2) kartlr. Hesaplamalar yaplr NOT: 30 ml.lik etil alkol ksmlar ile 5 kez ykandktan sonra etil alkolde znmeyen ksm, bazen yapkan topak halinde kalabilir. Byle bir durumda alkolde znmeyen ksm tamamen dalncaya kadar etil alkolde kaynatmaya devam edilir.

2.6. Hesaplama
% Alkolde znmeyen =
M = m2 m1 NaCl m = Numune miktar m1 = Kroze m2 = znmeden kalan ksm + Kroze rnek: Arl 20,9867 g olan bir kroze ierisine etanolde znmeyen madde tayini yapmak zere 4,5360 g sabun tartlyor. Kurutma ileminden sonra yaplan tartm miktar 21,1117 g geldiine ve bulunan NaCl miktar 0,0152 g gre sabundaki % alkolde znmeyen madde miktarn hesaplaynz. m1 = Kroze = 20,9867 g m = Numune = 4,5360 g m2 = znmeden kalan ksm + Kroze = 21,1117 g

M 100 m

20

M =

m2 m1 NaCl = 21,1117 20,9867 0,0152 = 0,1098 g

Arl 20,4537 g olan bir kroze ierisine etanolde znmeyen madde tayini yapmak zere 5,0798 g sabun tartlyor. Kurutma ileminden sonra yaplan tartm miktar 20,6289 g geldiine ve bulunan NaCl miktar 0,0132 g gre sabundaki % alkolde znmeyen madde miktarn hesaplaynz M % Alkolde znmeyen = 100 m 0,1098 % Alkolde znmeyen = 100 =2,42 4,5360

21

UYGULAMA FAALYET
UYG Sabunlarda Etanolde znmeyen Madde Tayini yapnz. Kullanlan ara ve gereler: % 95 lik etil alkol ,% 20lik magnezyum nitrat lem Basamaklar Delikli Gooch krozesi alnz. Szge kd alnz ve krozenin iine yerletiriniz. Etvde sabit tartma getiriniz. (m1) Szge kd ierisine 5 g kadar sabun tartnz. Szge kdn gooch krozesine yerletiriniz. Krozenin st seviyesi soxlet cihaznn sifon tertibatnn st seviyesinde kalacak durumda cam boncuklarn zerine oturtunuz. Soxlet balonuna etil alkol koyunuz. Cihaza 812 saat ekstraksiyon yaptrnz. lem sonunda szge kdn kartnz. neriler nlnz giyiniz, maskenizi taknz. alma ortamnz hazrlaynz. Uygun boyuttaki szge kdn kroze iine yerletiriniz. Sabit tartm ilemi iin etv nceden uygun scakla ayarlaynz. Tartm yaptnz cam kabn kuru ve temiz olmasna zen gsteriniz. Dikkatli olunuz Malzemenin kaybn nleyiniz. Cam malzemeleri tuttururken uygun mantar tpalar ve uygun pensler kullannz. Cam malzemelerin kuru ve temiz olmasna zen gsteriniz. nerilen sreye dikkat ederek alma srenizi belirleyiniz.

Szge kdn karrken yrtlmamasna zen gsteriniz.

Sabit tartma getirilmi kaba aktarnz. Etvde 105 oC de sabit tartma gelinceye kadar kurutunuz.

Sabit tartma getirilmi kab dikkatli bir ekilde maa ile alnz. Etv daha nceden bu scakla getirmek iin ayarlaynz.

22

 Desikatrde soutunuz.

Desikatr kapan dikkatli ve kuralna gre acnz.

Tartm ilemi yapnz.(m2) Tartlan ktle szge kd ile birlikte bir behere alnz.

Hassa teraziyi kuralna uygun kullanarak dikkatli bir tartm alnz.

Dikkatli bir ekilde behere alnz.

zerine 50 ml saf su ilave ediniz.

Ekleme ilemini baget yardmyla yapnz.

23

 50 oC de su banyosunda 15 dakika kartrarak kurutunuz.

Termometre ile scaklk kontroln yapmay unutmaynz.

Szme ilemi yapnz.

Szme ilemi srasnda dikkatli olunuz. Olabilecek szge kadndaki tkanmalar nleyiniz.

Szntye 25 ml magnezyum nitrat zeltisi ilave ediniz.

zelti ilavesi srasnda baget kullannz.

24

 yice alkalaynz.

alkalama srasnda dar dklmemesine dikkat ediniz ve mutlaka eldiven giyiniz.

zerine 1-2 damla fenolftalein indikatr damlatnz.

Pastr pipeti ya da kk hacim lei olan pipet kullannz.

25

 Ortam bazik ise slfrik asit ilave ederek ortam ntrletiriniz.

niversal indikatr kadndan yararlannz.

Mohr yntemi ile klorr tayini yapnz.

Mohr yntemi ilem basamaklarn kitabnzdan bakarak yapnz.

Bulunan NaCI deerini kurutularak tartlan ktleden (m2) kartnz. Kullandnz malzemeleri temizleyerek teslim ediniz.

Dikkatli olunuz. Cam malzemeleri dikkatli bir ekilde temizleyiniz.

26

 Raporunuzu teslim ediniz. lem basamaklar ve aldnz notlardan faydalanarak raporunuzu hazrlaynz. Raporunuzu retmeninize teslim ediniz. .

27

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 nlnz giyip alma masanz dzenlediniz mi? gvenlii nlemlerini aldnz m? Delikli Gooch krozesi aldnz m? Szge kd alnz ve krozenin iine yerletirdiniz mi? Etvde sabit tartma getirdiniz mi? (m1) Szge kd ierisine 5 g kadar sabun tarttnz m? Szge kdn gooch krozesine yerletirdiniz mi? Krozenin st seviyesi soxlet cihaznn sifon tertibatnn st seviyesinde kalacak ekilde cam boncuklarn zerine oturttunuz mu? Soxlet balonuna etil alkol koydunuz mu? Cihaza 812 saat ekstraksiyon yaptrttnz m? lem sonunda szge kdn karttnz m? Sabit tartma getirilmi kaba aktardnz m? Etvde 105 oC de sabit tartma gelinceye kadar kuruttunuz mu? Desikatrde souttunuz mu? Tartm ilemi yaptnz m? (m2) Tartlan ktleyi szge kd ile birlikte bir behere adlnz m? zerine 50 ml saf su ilave ettiniz mi? 50 oC de su banyosunda 15 dakika kartrarak kuruttunuz mu? Szme ilemi yaptnz m? Szntye 25 ml magnezyum nitrat zeltisi ilave ettiniz mi? yice alkaladnz m? zerine 1-2 damla fenolftalein indikatr damlattnz m? Evet Hayr

28

23 24 25 26 27

Ortam bazik ise slfrik asit ilave ederek ortam ntrletirdiniz mi? Mohr yntemi ile klorr tayini yaptnz m? Bulunan NaCI deeri kurutularak tartlan ktleden (m2) karttnz m? Malzemelerinizi temizleyerek teslim ettiniz mi? Raporunuzu yazdnz m?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz. 1. Sabun numunesi suda berrak bir zelti vermek zere znmezse, talk, kaolin gibi maddeler ieriyor demektir. 2. Sabun numunesi suda berrak bir zelti vermek zere znmezse, niasta, dekstrin ve proteinler gibi. dolgu maddeler ieriyor demektir. 3. Etanolde znmeyen madde tayininin prensibi, sabundaki. ve . dolgu maddelerini belirlemeye dayanr. 4. Etanolde znmeyen madde tayini, sabundaki hakknda bir fikir verir. Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 5. Sabunlarda etanolde znmeyen madde tayini srasnda aadaki cihazlardan hangisi kullanlmaz? A). Refraktometre B). Polarimetre C). Ekstraksiyon Cihaz D).Santrifj cihaz 6. Sabunlarda etanolde znmeyen madde tayini ilem basamanda kullanlan etilalkol % de kalk olmaldr? A). %63 B). %70 C). %46 D) 95 7. Arl 20,4537 g olan bir kroze ierisine etanolde znmeyen madde tayini yapmak zere 5,0798 g sabun tartlyor. Kurutma ileminden sonra yaplan tartm miktar 20,6289 g geldiine ve bulunan NaCl miktar 0,0132 g gre sabundaki % alkolde znmeyen madde miktarn hesaplaynz. A) 2 B) 30 C) 3,18 D) 25

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

30

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3 RENME FAALYET2 AMA
Gerekli ortam salandnda kuralna uygun olarak sabunlarda rutubet ve uucu madde tayini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Evinizde hangi tr sabunlar kullanyorsunuz? Neden sabunlar deterjanlardan daha ucuzdur? Aratrnz.

3. SABUNLARDA RUTUBET VE UUCU MADDE TAYN

3.1. Analizin Amac ve nemi
%1den fazla gliserin veya herhangi bir zc iermeyen ve bileiminde keten tohumu ya gibi kolay kuruyan yalar bulunmayan sabunlarda nem ve uucu madde miktarnn renilmesi amac ile yaplr.

3.2. Yntemin Prensibi

Ksilol metodu ile sabundaki nem ve uucu madde miktarnn tayin edilmesi prensibine dayanr.

3.3. Kullanlan Ara Gereler

Etv Ksilol cihaz Bek Soutucu Termometre

3.4. Kullanlan Kimyasal ve zeltiler

Sodyum asetat Ksilol ile doyurulmu sulu zelti Susuz olein

31

3.5. Yapl
Numuneden 5 g lk bir tartm alnarak, uygun bir kap iinde 150 oCye stlm bir etvde sabit tartma kadar kurutulur. Tartm kaybndan nem ve uucu madde miktar hesaplanr. Fazla gliserin, organik zc veya kuruyan yalar ieren sabunlarda nem tayini, Ksilol destilasyon metodu ile yaplr. Ksilol metodunda, tartlan numune, ksilol cihaznn balonuna konur. 10 g eritilmi sodyum asetat ve 100 ml su ile doyurulmu ksilol ilave edilerek, l kab ve soutucu yerine taklr. Bir bek ile soutucudan dakikada 100 damla destilat akacak bir hzla stmaya balanr. Istma srasnda fazla kprme oluyorsa, balona 10 g kadar susuz olein ilave edilir. Suyun byk bir ksm toplandktan sonra stma hzlandrlr. Destilasyon srasnda soutucuya stten 5 mllik porsiyonlar halinde ksilol aktlarak cidarlara yapm olan su zerrelerinin aa inmesi salanr. Bu ekilde destilasyona iki saat devam edilir. Ve stmaya son verilir. l kabna toplanm olan suyun scakl 25 oCye geldikten sonra hacmi okunur ve hesaplama yaplr.

3.6. Hesaplama
%Nem = 100x0.97xOkunan hacim ( ml ) Numune tartm ( g )

rnek: Ksilol metodu ile yaplan deney sonucu l kabna toplanm olan hacim 5,2 ml gelmitir. Numune arl 4,875 gr olduuna gre % nemi hesaplaynz. %Nem = 100x0.97x 5.2 ml 4, 875 gr

%Nem = 103, 46

UYGULAMA FAALYET

32

UYGULAMA FAALYET
Sabunlarda Rutubet ve Uucu Madde Tayini yapnz. Kullanlan ara ve gereler: Porselen kapsl, ince kum, etv, sabun numunesi, baget, lem Basamaklar Bir porselen kapsl alnz. erisine 2 - 3 gr kadar ince kum ve bir cam baget koyunuz. neriler nlnz giyiniz, maskenizi taknz. alma ortamnz hazrlaynz.

Kapsln kuru ve temiz olmasna zen gsteriniz.

Sabit tartma getiriniz. Sabit tartm ilemi iin etv nceden uygun scakla ayarlaynz.

Homojen hale getirilmi sabun numunesinden duyarl olarak 3-4 gr alnz. Kapsl ve bageti numune ile birlikte 100-105oC de tutulan etve braknz.

Tartm ilemi srasnda dikkatli olunuz.

Dikkatli olunuz. Elinizi yakmaynz.

Kat bir ktle meydana geldiinde

Kapsl etvden karrken uygun

33

kapsl etvden karnz. Baget ile sabun ktlesini toz haline getiriniz.

maa kullannz.

Dikkatli olunuz.

Kapsl ve bageti numune ile birlikte tekrar etve yerletiriniz.

Dikkatli olunuz.

Ktle kayb saatte 3 mg gibi bir deere dnceye kadar kurutma ilemine devam ediniz. Kurutma kaplarn desikatre alnz.

Her tartm kaybn hesaplamak zere, hassas terazide tartm yapmadan nce desikatrde soutmay ihmal etmeyiniz.

Desikatr kapan dikkatli ap kapaynz.

Soutarak tartnz. Yzde uucu madde miktarn hesaplaynz.

Soutma ilemi yapmadan tarttnz takdirde hem hatal sonu elde etmi hem de hassas teraziye zarar vermi olacaksnz. Dikkatli olunuz. Hesaplamalar srasnda herhangi bir yanlla yer vermemek iin

34

dikkatli olunuz. Kullandnz malzemeleri temizleyerek teslim ediniz.

Kirliliklere uygun temizleyiciler kullanarak cam malzemeleri temizleyiniz.

Raporunuzu teslim ediniz. lem basamaklar ve aldnz notlardan faydalanarak raporunuzu hazrlaynz. Raporunuzu retmeninize teslim ediniz.

35

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 nlnz giyip alma masanz dzenlediniz mi? Evet Hayr

gvenlii nlemlerini aldnz m?

Bir porselen kapsl aldnz m? erisine 2 - 3 gr kadar ince kum ve bir cam baget koydunuz mu? Sabit tartma getirdiniz mi? Homojen hale getirilmi sabun numunesinden duyarl olarak 3-4 gr aldnz m? Kapsl ve bageti numune ile birlikte 100-105oC de tutulan etve braktnz m? Kat bir ktle meydana geldiinde kapsl etvden kardnz m? Baget ile sabun ktlesini toz haline getirdiniz mi? Kapsl ve bageti numune ile birlikte tekrar etve yerletirdiniz mi? Ktle kayb saatte 3 mg gibi bir deere dnceye kadar kurutma ilemine devam ettiniz mi? Kurutma kaplarn desikatre aldnz m? Soutarak tarttnz m? Yzde uucu madde miktarn hesapladnz m? Raporunuzu teslim ettiniz mi?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

36

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Ksilol metodu ile yaplan deney sonucu l kabna toplanm olan hacim 2,3 ml gelmitir. Numune arl 4,582 gr olduuna gre % nemi hesaplaynz. A). 50 B). 45 C). 48,7 D). 47
2. Hangi sabunlarda nem ve uucu madde tayini yaplmaz? A). %1 den fazla zc iermeyen B). %1 den fazla gliserin iermeyen C). Keten tohumu gibi kolay kuruyan yalar bulundurmayan D). %1 den az gliserin iermeyen 3.Fazla gliserin, organik zc veya kuruyan yalar ieren sabunlarda nem tayini hangi yntem ile yaplr? A. Kjeldahl Yntemi B. Soxlet Yntemi C. Ksilol destlasyon Yntemi D. Spektrofotometrik yntem 4.Arl bilinmeyen bir sabun rneinde nem miktarnn %10 olduu biliniyor. Yaplan ksilol destilasyonu sonucu 18 ml suyun destilasyon l kabnda topland grlmtr. Buna gre numune ka grdr? A. 17,46 gr B. 174,6 gr C. 1,746 gr D. 1746 gr DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

37

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Ksilol metodu ile yaplan deney sonucu l kabna toplanm olan hacim 3,7 ml gelmitir. Numune arl 3,982 gr olduuna gre % nemi hesaplaynz. A). 92,13 B). 90,30 C). 90,130 D).92,013
Arl 8,725gr olan bir kroze iersine etanolde znmeyen madde tayini yapmak zere sabun tartlyor. Numune sabun tartm miktar 1,275 gr geldiine gre sabundaki %alkolde znmeyen madde miktarn hesaplaynz. A). 1 B). 11 C). 25 D). 4 Evinizde sabun yaparken scakl ka derecede sabit tutmak durumundasnz iaretleyiniz. A). 4oC B). 20 oC C). 40 oC D). 25 oC

2.

3.

4.

Dier ismi mineral sabunu olan sabun aadakilerden hangisidir?

A). Tra sabunu B). Ponza sabunu C). Sv sabun D). Metal sabun

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

5.

Sabun retiminde iki temel yntem kullanlr:

Yalarn potalarda. Ya asitlerinin .

6. 7. 8. 9. ..Tbbi . kir kartmaktan ok dezenfektan olarak kullanlrlar. . yapsna eker, gliserin ya da bir alkol katlan sabun eididir. %36 orannda hindistan cevizi yandan elde edilmi potasyum sabunu ... Cildi uyarmak, yumuatmak ve beslemek amacyla . kullanlr.

10. Kalplam ve sktrlm sabunlar dr. DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

38

CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8

Sabun Alkali Sert Sabun Yumuak NaOH-----KOH Kostik Oran Hayvansal Yalar Suni Koku Ve Renklendiriciler

9 10 11 12

13 14 15 16

Pul sabun Tra sabunu B A C D B A

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5

Anorganik Organik Anorganik ve Organik Dolgu Maddeleri C

D C

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI 1 3

C C

2 4

D B

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5

C A C B sabunlatrma ve ntralizasyon

6 7 8 9 10

Tbbi Saydam Sabun Sv Sabun zc Sabun Tra Sabunu

39

KAYNAKA
R.Norris Shreve, Joseph A. Brink, Kimyasal Proses Endstrileri 1985 Anka Ofset stanbul

40