AKTF RETM YNTEMLERNDEN BEYN FIRTINASI YNTEM VE UYGULAMASI

ZET Bu almada, beyin frtnas ynteminin kuramsal temelleri ortaya konularak uygulama aamalarnn nasl gerekletirilebilecei amalanmtr. Beyin frtnas yntemi, rencilerin yaratclklarn gelitirebilme, demokratik bilin oluturabilme ve problemleri zebilmeleri asndan nemlidir. Bu yntemle rencilerin aktif olarak derse katlmlar salanmaktadr. Bylece de geleneksel retim yntemlerinden daha btnletirici ve ibirliine dayal olduu grlmektedir. Ayrca beyin frtnas yntemi ile birok ve eitli dncelerin retilmesi de mmkndr. Sonuta, retmenlerin beyin frtnas yntemini yeri geldiince derslerde uygulamas etkili olacaktr. Anahtar Kelimeler: Beyin Frtnas, Yntem, Uygulama,retmen

Dr. avu AHN

THE METHOD AND PRACTCE OF BRAINSTORM THE ACTIVE EDUCATION METHOD

ABSTRACT In this study, it has been aimed how the practice stages can be achieved by exposing the institutional foundations of the brainstorm method. The brainstorm method is important for the reason of improving students creativity, forming democratic consciousness and solving problems. Students are ensured to join classes actively by means of this method. Thus, it is seemed that it is based on more integrative and cooperation system than the traditional education methods. Otherwise, it is possible to produce a lot and various thoughts by the brainstorm method. Finally, it will be effective that teachers apply the brainstorm method when it is necessary. Key-word: Brainstorm, Method, Practice, Teacher

Atatrk niversitesi Kazm Karabekir Eitim Fakltesi Snf retmenlii A.B.D. ERZURUM

441

I. GR renme-retme srecinde kullanlan yntem ve teknikler, renmede nitelik ve nicelik artna neden olan temel faktrlerden birisidir. retim yntem ve tekniklerindeki eitlilik, renci, konu ve renme evresinin zelliklerine uygun olanlarnn kullanlmas asndan bir zenginlik olarak dnlr. Bu sebepten dolay yntem ve teknikleri etkili bir ekilde kullanmak ok nemlidir. Pek ok retmen yntem ve teknikleri renme-retme durumlarn ayarlamada kullanmaktadr. Fakat retimi ve renmeyi kolaylatran en iyi yntem ve teknii belirleyebilmek olduka zordur. Bu durumda bireylerin yaratc dnmeleri ve problemlerini kolayca zebilmeleri iin son yllarda kullanlan bir yntem de beyin frtnasdr. Beyin frtnas yntemi ilk defa Osborn (1957) isimli bir reklamc tarafndan, yeni rnlere yeni isimler ve sloganlar retme amacyla kullanlmtr. Daha sonralar bir retim yntemi olarak psikoloji ve yazma sanatnda uygulanmtr (Davies,1971; De Cecco, Crawford, 1974). Roger Sperrye 1981 ylnda Nobel Tp dln kazandran, beyin loplarnn fonksiyonlarn aklayan almasndan sonra, beyin fonksiyonlar ile renme arasndaki ilikiler daha kolay kurulabilir hale gelmi ve bu yntem bir retim stratejisi olarak denenmeye balamtr (Rico, 1983; Romizowski, 1986; Diehl ve Stroebe, 1987; Mullen ve Johnson, 1991; Stroebe ve Diehl, 1991; Paulus ve Dzindolet, 1993; Petrovic ve Krickl, 1994; Aiken, Krosp, Shirani ve Martin, 1974; Nakibolu, 1998, 2003). Beyin ve frtna olmak zere iki kelimeden oluan beyin frtnas, szlk anlam ile, parlak fikir, iddetli bir heyecan patlamas gibi anlamlara gelir. Baz aratrmaclarn bu yntemle ilgili yaptklar tanmlar aada verilmitir. Demirel (1995); bir konuya zm getirerek, karar vermek ve hayal yoluyla dnce ve fikir retmek iin kullanlan yaratc bir teknik; Orlich ve arkadalar (1990), yaratcl gelitirme, uyarlma ve tevik edilme, dnce-gr kazandrma retimsel amalaryla, tartma becerilerinin renildii bir etkinlik; Saban (2000), bir gruba ait rencilerin, ak fikirli olarak, bir konu, olay veya problem durumu hakknda dnmelerini ve mantkl olup olmad endiesine kaplmadan olabildiince ok sayda fikir retme; zden (2003) ise, belirli bir durum ya da probleme ilikin fikir ve seenekleri ortaya koyma esasna dayal bir teknik; olarak ifade etmektedirler. Dier bir tanma gre, birden fazla kiinin bir araya gelerek bir konuyla ilgili fikirlerini tartmakszn aklayarak, birbirleriyle fikir alveriinde bulunduklar, bireyin yaratc dnme gcn gelitiren bir retim teknii; Baka bir tanma gre ise, eletiri ve yarglama olmakszn, bir konu zerinde dncelerin yksek sesle dile getirilmesi esasna dayanan, yaratc dnceleri ortaya karmak amacyla kullanlan tekniklerden biri olarak ifade edilmektedir. Yukardaki tanmlardan da grld gibi, beyin frtnas deiik biimlerde ifade edilmektedir. Bir ou teknik olarak nitelendirirken, bazlar da yntem, sre ve problem zme gibi kullanld grlmektedir. Yaplan literatr taramasnda beyin frtnas ynteminin yaratcl gelitirmede etkili bir teknik olduu belirtilmektedir.

442

II. BEYN FIRTINASI YNTEMNN TEMEL KURALLARI Beyin frtnas yntemine btn rencilerin etkili, retken ve yaratc bir ekilde katlabilmesi iin birtakm kurallar vardr. Bu kurallarn uygulanmasn ve oturumun bu kurallar ynnde gereklemesini oturum yneticisi salamaktadr, bu da retmendir. retmen burada, oturuma katlan rencilerin enerjisini aa karan, bu enerjiyi hedefe ynelten ve sreleri ynlendiren kii olarak tanmlanmaktadr (Knowels, 1990). Ayrca, retmen , eitlii salamak ve rencilerin motivasyonunu en st dzeyde tutmakla sorumludur. Beyin frtnas ynteminin, yaratc dnmeyi ve problem zmeyi kolaylatrmas iin drt temel koulu salamas gerektiini birok aratrmac aadaki gibi sralamlardr (Demirel, 1999; Hardingam, 1997; zden, 2003; Erginer, 1999; Senemolu ve arkadalar, 2001). 1. Eletiri kap dna braklr: Kiinin hayal gcn kullanabilmesi ve zihninde imgeleme yapabilmesi iin dncelerinin yarglanaca endiesinden uzak olmas gerekir. 2. Snrsz dnme: Ortaya konan dncelerin farkl olmasndan ekinilmez, aksine bu tr dnceler tevik edilir. Farkl dnce ve dnceler, yeni zm yollarnn ortaya kmasna yardmc olur. 3. Nicelik aranr: Temel prensip, mmkn olduunca ok sayda dnce retmektir. Ama ise, iyi bir zm bulabilme olasln artrabilmektir. 4. Kombinasyon ve gelime aranr: Bu ekilde, dnce listesi daha da uzar. Beyin frtnas oturumunda, renciler birbirlerinin fikirlerinden etkilenerek, deiik imgelemeler yaratacaklardr. Beyin frtnas ynteminin uygulama kurallar detayl olarak aadaki gibi dile getirilmektedir. retmen oturuma gemeden nce, rencilerin ortama snmasn salamak amacyla rencilerle tek tek ilgilenir. rencilerin ortama snmasyla oturuma geilir. ncelikle, soru, sorun yada gereksinim ortaya konur. Eer grup eklinde yaplyorsa 3-4 grup beyin frtnas yntemi iin idealdir. rencilerin aktif katlm salanr. deal olarak gruptaki her rencinin katkda bulunmas beklenir. Ortaya konulan dnceler paylam esnasnda yorumlanmamaldr. Ortaya kan dnceler srayla sylenir ve hepsi nereye yazlr. Ortaya konulan dncelerin tm rencilerce anlalmas salanr, dnceler netletirilir. Benzer mesaj veren dnceler birletirilir ve tek bir sonu dncesi oluturulur. Deerlendirme mmknse btn rencilerin katlmyla yaplmaldr. Her rencinin dncesi deerli olduu iin eit deere sahip olmaldr. Zaman snr olmaldr ve snrn dna klmamaldr. Ortaya konulan dncelere gereksiz gzyle baklmamaldr ve sonunda oylama yoluyla eliminasyona gidilmelidir. Her renci, aklnda ka dnce olursa olsun sras geldiinde sadece bir dnce nermelidir.

443

Beyin frtnas birinci turda herkes pas deyince biter. Beyin frtnas oturumunda mutlaka bir sonu elde edilme art yoktur. Bu durumda sonuca ulamak iin yeni bir oturumun tertip edilmesi gerekir. Dnceler zm bulmak yada kuram gelitirmek iin kullanlr.

III. BEYN FIRTINASI YNTEMN UYGULARKEN KARILAILAN GLKLER VE ZM YNTEMLER Beyin frtnas yntemi, bireylerde dnme becerilerini ve yaratcl gelitiren bir yntem olduu bilinmektedir. Bu yntem ayn zamanda bireylerde problem zme ve karlaacaklar problemler karsnda zmler retebilme becerisini gelitirmektedir. Bireyler bu beceriyi eitim ve renim dnemlerinde tek balarna deil, birlikte altklar bir grup ierisinde, grup yelerinin dncelerini dinleyerek ve bu dncelerden yola karak, yeni dnceler reterek gelitirirler. Bu uygulamalarda, beynin gelime evreleri dikkate alnmaldr (Rawlinson ve Broudy, 1976). Tabi bu durumda da beyin frtnas ynteminin uygulanmasnda baz glkler kabilir. Oysa, oturumun baarl olabilmesi iin ncelikle yaratc dncenin nndeki engeller kaldrlmaldr. Bu engeller ise aadaki gibi zetlenir. Fazla hzl deerlendirme, Komik, ok kt, aptal vb. gzkme korkusu, retmenlerin koyduu davran kalplarna uyma zorunluluu hissi, Aka gzken olgular sorgulamama, Kalplar yada tek bir geerli sonu bulma zorunluluu hissi, rencilerin kiiliinden kaynaklanan ve kendi kendilerine koyduklar engeller, te bu yukardaki glklerin ortadan kaldrlmas, beyin frtnas yntemini daha da kolaylatracaktr. Tabi ki yukardaki glklerden baka glkler ve zm nerilerinin olduunu syleyen baka almalar da vardr (Akgz, 2003; akmak, 2003; Ylmaz ve Snbl, 2003; Erginer, 2000). 1. rencilerin hata yapma korkusu: Btn bireylerin hata yapma olaslnn olduu rencilere anlatlmaldr. Bu durumda renciler cesaretlenecektir. Dolaysyla hatalar azalma eiliminde olacaktr. Yaplan tm oturumlarda rencilerin davranlar hep olumluya dnk olacaktr. 2. retmen ya da oturumu ynetenin korkusu: retmen ya da ynetici burada rencilere dncelerini ifadesi srasnda kstlanmad, dncelerinden dolay tepki almayaca, dncelerinin ileriki hayatn olumsuz etkilemeyecei, her rencinin eit olduu bir paylam ortam oluturulmaya alld izlenimi vermelidir. 3. rencilere gre ie yaramaz bir beyin frtnas oturumu yapma riskinin her zaman varoluu: Beyin frtnas oturumlarnda, ie yarar bir sonucun alnmamas riski her zaman vardr. Etkili bir yntem, yazlm ve kurallarn uygulanmas ile bu risk en aza indirilebilir. Bu durumda retmenin izleyecei teknik rencileri rahatlatabilir. 4. Ortaya konacak konu hakknda bilgi yetersizliinden dolay beyin frtnasna olan gvenin kaybedilmesi: rencilerin ortaya konan konu hakknda evresini yeniden dzenleyebilme, gelitirebilme ve kontrol altna alabilme gibi bilgi ve becerilere sahip olabilmesi gerekir.

444

IV. BEYN FIRTINASI YNTEMNN UYGULANMASI Beyin frtnasnn uygulanmasnda; demokratik, serbest bir tartma ortamnda mmkn olduu kadar, ok sayda farkl dnce, gr ve neri retimi salanmaya allmaktadr. Etkili bir beyin frtnasnn uygulanmas iin Coonun (1983) belirledii kurallar unlardr: 1. Eletirinin yasaklanmas 2. Dncelerin gelitirilmesi ve tevik edilmesi 3. ok sayda dnce retiminin amalanmas Beyin frtnas ynteminin uygulanmas srasnda yukardaki temel kurallara dikkat edilebilirse, beyin frtnas yntemi uygulamak dier yntemlere gre daha kolay ve daha pratiktir. Baz geleneksel (anlatm, soru cevap, tartma, problem zme vb.) yntemlerle karlatrldnda olduka byk avantajlar vardr. Bu konuda Akgz (2003) baz retim yntemlerinin hatrda tutma zerindeki etkinlikleri aadaki gibi zetlemitir. Yntemler Ortalama hatrda tutma oran(%) Anlatm yntemi 5 Okuma yntemi 10 Grsel-iitsel yntem 20 Gsteri yntemi 30 Tartma yntemi 50 Yaparak renme yntemi 75 Bakalarna retme/ rendikleri kullanma yntemi 90 Yukardaki yzdelere de bakldnda etkili bir retim yapabilmek iin rencilerin rendiklerini kullanmas olduka nemli olduu grlmektedir. Bu da bize u gerei gstermektedir. retim iin uygun yntemler kullanlrsa dnyann bir yerinde bir rencinin rendiklerini dnyann bir baka yerinde baka renciler de rahatlkla renebilir. Beyin frtnas ynteminin uygulanmas ile geleneksel retim yntemlerinin uygulanmas karlatrldnda yine beyin frtnas ynteminin etkili bir yntem olduu karmza kmaktadr. Bu karlatrmay Caine ve Caine (2002) aadaki gibi ortaya koymutur.

445

Dzenleme eleri Bilgi Kayna

Geleneksel retim Basit.

Beyin Frtnas le retim Bileik.

ki yollu, retmenden kitaba, Sosyal etkileim, grupla kefetme, deftere veya filme, oradan bireysel aray ve derin dnme, renciye. rol oynama, btnletirilmi ders konusu. Dorusal. Bileik. Snf rgtlenmesi Bireysel alma veya reten Tematik, btnletirici, ibirliine ynelimli. dayal, i istasyonlar, bireyselletirilmi projeler. Snf Ynetimi Hiyerarik. retmen kontroll. Bileik. Belirlenmi konular ve sorumluluun rencilere devredilmesi ve retmen tarafndan gzetimi Bileik.

Sonular

Belirlenmi ve yaknsak.

Ezberlenmi kavramlara, szck Bilintinin kendine zg biimde yeniden rgtlenmesine vurgu, bilgisine ve becerilere vurgu. yordanabilir ve yordanamaz rnler, yaklama ve uzaklama, deien balamlarda renilen becerileri kullanma yeteneiyle sergilenen doal bilgilerde art. Btn eitimcilerin ortak hedefi, en iyi renme ve retimin gereklemesini salamaktr. Yaplan aratrma verileri geleneksel renme stratejilerinin yeterli olmad ve yeni yaklamlarn denenmesi gerektii ynndedir (Gow ve Kember, 1990). Yukardaki ortaya konan geleneksel retim yntemleri ile beyin frtnas ynteminin karlatrlmas bize u gerei de yanstmaktadr. Daha fazla dnce daha fazla nitelii artrabilir. Btn bunlara ramen, beyin frtnas ynteminin baarl bir ekilde uygulanmas iin aadaki aamalarn dikkate alnmas gerekir. 1. Aama: Beyin frtnas ynteminin oturumunda ibirliini salayacak oturumun amacn takdim edecek ve kurallar zetleyecek retmenin, bakanlnda oturum alr. retmenin bundan sonraki ii beyin frtnasna katlan rencilere eletirici bir bak asndan uzak, destekleyici bir tutumla yaklamak olmaldr. Bunun yannda beyin frtnasnn belirlenen konunun dna klmamasn salamak gibi

446

nemli bir grevi de vardr. Burada karmza beyin frtnasn uygularken retmenin grevlerinin neler olduu kmaktadr. Bunlar; 1. Beyin frtnas yaplacak konu yada problemi belirler, 2. yi bir dinleyici grevi yapar, 3. Beyin frtnas iin scak, katlmclarn holanacaklar bir ortam hazrlar, 4. Beyin frtnasnn kurallarn oluturur, 5. Oturumu ynetir. 2. Aama: Ele alnacak konu ak ve kesin bir biimde belirlenir. Oturumun hemen banda konu tanmlanarak, gerekli grldnde yeniden tanmlama yaplmaldr. Beyin frtnas ynteminde dnce retmek kadar sorulan sorular ve ele alnan konular da nemli grlmektedir. Beyin frtnas oturumunda sorular iin ilk planda nicelik, daha sonraki planda ise nitelik dnlmelidir. 3. Aama: Beyin frtnas ynteminin kurallar tm rencilere retmen tarafndan hatrlatlr. rencilere oturumdan nce beyin frtnas yntemi hakknda mutlaka bilgi aktarlr. Bu ekilde oturumdan yksek verim alnmas salanacak ve gereksiz konularla vakit kayb nlenmi olacaktr. akmak (2003)n da belirttii gibi, beyin frtnas yntemi srecinde en nemli aama hazrlk aamasdr. Bu aama gerek anlamda beyin frtnas balamadan sorunlarn ksaca tartld aamadr. Bu aamadan sonra beyin frtnas yaplacak problem tartlr., zm aranacak problemle ilgili bilgiler ortaya konur. Beyin frtnasna belki de en iyi ksa ve elenceli sorularla balamaktr. Bir anlamda bu snma aamas olarak da nitelendirilebilir. 4. Aama: Bundan sonra beyin frtnas oturumuna geilir. rencilerden biri veya grevlendirilecek bir renci, yaplan nerileri herkesin grebilecei byk bir kat, tahta vb. zerine yazar. retmen ayn zamanda yazc da olabilir. Bu aama yaratc ve retken dncelerin ortaya kmas asndan son derece nemlidir. Bu sebepten dolay bu aamada rencilerin dncelerini eletirmemeye, yarglamamaya veya bir ekilde deerlendirmemeye zen gsterilmelidir. rencilerden konu yada problemle ilgili her ne dnrlerse sylemeleri beklenir. 5. Aama: Deerlendirilecek nerilerin saysn azaltmak iin 1.tur oylamaya geilir. Btn neriler oylanr. Oylamaya katlan renciler doru olduuna inandklar neriye oy verirler. Bu aamada, problem iin, hangi zm yolu yada dnce anlam ifade etmektedir. Hangi dnceler daha pratik ve uygulanmas kolaydr? gibi sorular zerinde dnlebilir. Ortaya konulan dnceler bu aamada denenir, alp almad belirlenir. Sonular zerinde tartlr. 6. Aama: Bu aamada, oylama sonucunda en ok oy alan neriler bir daire iine alnarak iaretlenir. Hangi nerilerin (oy miktarna gre) 2. turda oylamaya alnacana retmen veya retmenle birlikte renciler karar verir. Burada nemli olan en iyi dncenin ortaya kmasnda ortaya konan ltlerin ak ve kesin olmasdr. Bazen bu ltler iin bir lek de gelitirilebilir. Bylelikle de problemin belirlenmesi daha kolay olabilir. 7. Aama: Daha sonra, retmenin insiyatifine bal olarak, neriler herkes tarafndan anlalana kadar zerinde tartlr, neriler deerlendirilir. Oturumun eitli aamalarnda bu ilem tekrarlanabilir. 8. Aama: Bundan sonra ise, 2.tur oylamaya geilir. Bu oylamada geri kalan neriler deerlendirilir. Geriye 3-4 neri kalncaya kadar oylama devam eder. Oylamalar sonunda neriler nem srasna gre belirlenmi olur. Burada,

447

deerlendirmede esas alnan kriterler uygulama alan bulunabilen dncelerin saysdr. Ortaya konan dnce says ve bunlarn orijinal olup olmadklardr. Deerlendirme sonucu da hangi nerinin veya nerilerin seildii tm grup yelerine (rencilere) mutlaka bildirilmelidir. Sonular, ie yarayacak hibir dnce olumam olsa dahi grup yelerine aklanmaldr. Beyin frtnas yntemi bazen de tersinden uygulanr. Yani, problem tersinden ele alnr. Buna da tersine beyin frtnas denir. rnein, toplumun ahlakn nasl kertebiliriz? Okula devamszl nasl arttrabiliriz? rencilerdeki yaratcl nasl ldrebiliriz? Toplumda iddet kullanma eilimini nasl trmandrabiliriz? Gibi konulara zm nerilerini dolayl olarak ortaya koyarak uygulamaya geilebilir ( Ylmaz ve Snbl, 2003). V. SONU Bilgiyi nasl rendiimiz hakknda iki nemli farkllk vardr. Bunlardan birincisi; bilgiyi nasl algladmzdr, ikincisi; algladmz bilgiyi nasl ilediimizdir. Her birimiz gerekleri farkl olarak alglarz, farkl yntemlerle zihnimize yerletiririz. Bazlarmz hissederek, bazlarmz izleyerek, bazlarmz dnerek, bazlarmz yaparak gereklerin farkna varrz (McCarthy, 1987; Morris& McCarthy, 1990). nemli olan da bu bilgileri rencilere en az emekle ve en az srede nasl vereceimizdir? te burada karmza aktif retim ve aktif retimi gerekletirebilmek iin uygun yntemler kmaktadr. Son zamanlarda yaplan almalardan geleneksel eitimden aktif eitime yani renci merkezli eitime bir geiin olduu grlmektedir (Paulson, 1999). Bunun en nemli nedeni, aktif renmeyi bilen, problemlere zm getirebilen ve kendini toplum ierisinde rahatlkla ifade edebilen bireylerin yetitirilmesidir. Bunun iin de, aktif eitimi gerekletirebilmek ve uygulayabilmek iin etkili retim yntemlerini kullanabilmek gerekir. Etkili retimde uygulanan retim yntemlerinin renme zerinde byk bir etkisi vardr (Kkahmet, 1995; Joyce ve Weil, 1996). retim amalarna ulaabilmek iin ierik kadar uygulanan yntem de ok nemlidir. Hatta eitli disiplinlerde meydana gelen gelimelerin sonucu olarak, gemie gre, daha ok bilginin ortaya karlmas bir disiplin iinde ierikten ok ynteme nem verilmesi sonucunu dourmutur (MEB, 1972). Bu yntemlerin biri de beyin frtnas yntemidir. Beyin frtnas yntemi, rencilerin yaratclklarn gelitirmek amacyla eitimde nemli bir rol vardr. Her ya grubunda problem zme amal olarak uygulanabilir. Beyin frtnas yntemi ile ilenen bir derste merkezde retmen deil btn renciler aktif durumdadr. retmen ise onlar ynlendirici durumdadr. renciler derse daha ok katlrlar ve daha kolay renirler, ders elenceli geer. Ksa sre ierisinde bir ok fikir retilir. Bylece rencilerin yaratclklar geliir. letiim retmen-renci ve renci-renci arasnda olur. Paylam ve iletiimi gelitirir. Beyin frtnas yntemiyle rencilerin yaratc dnmelerinin gelitirildii de dnlrse, yaratc dnen bireyler yaptklar ie daha ok motive olduklarndan, iin verimi ve kalitesi de artabilir. Ayrca, beyin frtnas yntemi yoluyla renciler hangi renme-retme ortamnda olurlarsa olsunlar birlikte alarak, dnme becerilerini de gelitirir. Bunun yannda beyin frtnas yntemi, rencilerin snf ierisindeki etkinliklere gzellik katan; rencilerin gerilimlerini azaltp duygu ve dncelerini kolaylkla dile getirmelerine olanak salayan, bir problemin zmnde hipotez

448

gelitirme alkanln kazandran; daha ok bilisel ve duyusal zelliklere ynelik bir yntem olarak grlmektedir. Beyin frtnas ynteminin uzun sreli ve eitimin ilk kademesinden itibaren uygulanmaya balanmas ve etkili bir ekilde kullanlmas, rencilerde aadaki olumlu davranlar gelitirebilecei dnlebilir: rencilerin st dzey tartmalara katlmalarn salayabilir, rencilerin yaratcln ve menmuniyetini gelitirerek, snfa uyumsuzluklarn ortadan kaldrabilir, renciler yaamlarnda karlaacaklar problemleri kolaylkla zebilir. Arkadalaryla olumlu ibirlii yaparak, okul ve dersten sonra bu ibirliinin devam etmesini salar, Karlarna kacak olaylar deerlendirerek, neyin anlaml olup olmadn ortaya koyabilir. renciler snf ii performanslarn deerlendirerek, zayf ve gl ynlerini ortaya koyabilirler, renciler derse katldklar zaman daha ok zevk alrlar, bu da anlamlar kolaylatrarak baary artrabilir. Grld gibi, beyin frtnas yntemi, rencilerin problem zme ve yaratc dnme glerini artrmada etkinlikle kullanlabilecek bir yntem niteliini tamaktadr. retmenler, yerinde ve zamannda bu yntemi kullanabilirlerse, rencilerin dnsel anlamda geliimine de byk katkda bulunabilirler. KAYNAKLAR Akgz, K. (2003). Etkili renme ve retme, Eitim Dnyas Yaynlar, zmir. Aiken, M; Krosp, J; Shirani, A. Martin, J. (1974). Electronic Brainstorming in Small and Large Groups Information Management, New Jersey: Prentice-Hall. Caine, R. N.; Caine G. (2002). Making Connections, Teaching and the Human Brain, Beyin Temelli renme, ev: lgen, G.; Turgut, O.; Ergen, H.; Uur, Y., Nobel Yaynlar, Ankara. Coon, D. (1983). Introduction to Psychology: Exploration and Application. (Fourth Edition), St. Paul, Minnesota: Northwest. alk, T. (2003). Ynetimde Problem zme Teknikleri, (Beyin Frtnas, Melek akmak), Nobel Yaynlar, Ankara. Davies, I. K. (1971). The Management of Learning. Mc. Graw Hill, P.169-77, London. De Cecco, J. P.; Crawford, W. R. (1974). The Pyschology of Learning and Instruction, New Jersey: Prentice-Hall. Demirel, . (1995). Genel retim Yntemleri, Usem Yaynlar II, Ankara. Demirel, . (1999). Plandan Deerlendirmeye retme Sanat, Pegem Yaynclk, 5. Bask, Ankara. Diehl, M.; Stroebe, W. (1987). Productivity Loss in Idea Generating Groups: Training Dawn the Blocking Effect, Journal of Personallity and Social Psychology, 61, 392-403. Erginer, E. (2000). retimi Planlama ve Deerlendirme, An Yaynlar, Ankara.

449

Ggow, L.; Kember, D. (1990). Does Higher Education Promote Independent Learning? Higher Education, (19), p.307-322. Hardingam, A. (1997). Takm almas, ev: A. Bora ve O. Cankoak, lkkaynak Yaynlar, Ankara. Joyce, B. Ve Weil, M. (1996). Models of Teaching, Allyn and Bacon, Fifth ed., Boston. Knowles, M. S. (1990). The Modern Practice of Adult Education, Educational Technology Publications, Inc. Enlewood Cliffs, New Jersey. Kkahmet, L. (1995). Genel retim Yntemleri, Gazi Bro Kitabevi, Ankara. McCarthy, B. (1987). The 4 MAT System: Teaching to Learning Styles with Right/Left Mode Techniques, Barrington: Excel, Inc. MEB, Ortaretim Programlarndaki Ynelmeler, Talim ve Terbiye Dairesi Yaynlar, No:16, MEB. Ankara. Morris, S. And McCarthy, B. (1990). 4 MAT in Action II: Sample Lesson Plans for Use with the 4 MAT System, Barrington: Excel, Inc. Nakibolu, M. (1998). Biyoloji Eitiminde Beyin Frtnas Yntemi zerine Bir Aratrma, A.F.S. Projesi, Proje No:0901.98.01.05. Nakibolu, M. (2003). Kuramdan Uygulamaya Beyin Frtnas Yntemi, Trk Eitim Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Say:3, 341-350, Orlich, D. C. ; Harder, R. J. ; Callahan, R. C. ; Kauchak, D. P.; Pendergrass, R. A.; Keogh, A. J.; Gibson, H. (1990). Teaching Strategies, A Guide to Better Instruction, D. C. Healt and Company, Toronto. Osborn, A. F. (1957). Applied Imagination: Priciple and Procedures of Creative Problem-Solving, Charles Scribners Sons, New York. zden, Y. (2003). renme ve retme, Pegem Yaynclk, 5. Bask, Ankara. Paulson, D. R. (1999). Active Learning and Cooperative Learning in the Orcganic Chemistry Lecture Class. J. Chem. Educ 76, 1136-1140. Paulus, P. B.; Dzindolet, M. T. (1993). Social in Fluence Processes in Group Brain Storming, Journal of Personallity and Social Psychology, 64(4), 575-586. Petrovic, O.; Krickl, O. (1994). Traditional Moderated Versus Computer Supported Brainstorming-A Comperative Study, Information, Collier, Macmillan, p. 420-421, London. Rawlinson, J. G. ; Brovdy, H. (1976). The Arts Human Development and Education, eisner, Elliot Company, Berkeley. Rico, G. L. (1983). Writing the Natural Way, Jp. Tarcher, Inc.Los Angeles. Romizowski, A. J. (1986). Designing Instructional Systems, Kogan, Page, London, New York Nichols Publishing. Saban, A. (2000). renme-retme Sreci, Yeni Teori ve Yaklamlar, Nobel Yaynlar, Ankara. Senemolu, N., Gmleksiz, M., stnda T. (2001). renmenin Oluumu, lkretimde Etkili retme ve renme retmen El Kitab, T.C. MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Bakanl, Ankara. Ylmaz, H.; Snbl A. M. (2003). retimde Planlama ve Deerlendirme, izgi Yaynlar, Konya.

450