EDEP YA HU!

Mehmed Zahid Kotku

Mminlere Vazlar
Vuslat: 1
Tasavvuf-Hikemiyat Serisi: 1
Isbn
978-605-61107-0-2
Basm Tarihi
ubat 2010
Bask / Cilt
Metkan Matbaas
Merkezefendi Mh. Ylanl Ayazma Sk.
rme Merkezi No:8/1
Davutpaa - Zeytinburnu / stanbul
Tel: (0212) 483 22 22
Tasarm
rfan Gngrr
Kapak Tasarm
Sena zgi
Tm yayn haklar
VUSLAT VAKFIna aittir.
Kaynak gsterilerek
iktibas yaplabilir.
VUSLAT
Eitim, Yardmlama,
Kltr ve evre Vakf
www.vuslatvakfi.com
ems-i Tebrizi Mah.
stanbul Cd. No: 149/2
Karatay / Konya
Tel: +90 332 350 64 99
Mehmed Zahid Kotku
MMNLERE
VAZLAR
stanbul - 2010
NDEKLER
Seyyid Mehmed Zahid Kotku (ks) Hazretleri Hakknda
Ksa Bilgiler, 7
NSZ, 39
GR, 45
MEVZULARA GR, 55
DULARDAN EVVEL OKUNULACAK KELMELER, 77
DU HUSUSUNDAK HTLAFLAR, 91
Dularn On Adab Vardr, 108
Hazreti Aie (Radiyallahu anha)nn dus, 123
Hazreti Fatma (Radiyallahu anha)nn dus, 123
Ebubekir Sddik (r.a.)n dus, 124
Breyde el-Eslemi (r.a.)n dus, 126
Kubeysa b. Muharikn dus, 126
Ebu-dDerda (Radiyallah Anh)n dus, 127
Halil brahim (Aleyhisselam)in dus, 129
sa (Aleyhisselam)n dus, 129
Hzr (Aleyhisselam)n dus, 130
Maruf- Kerhi (Rahimehullah)nn dus, 130
Adem (a.s.)n dus, 149
Mminlere Vazlar
6
BRAHM EDHEM HAZRETLERNN DUASININ
TRKES, 155
TOPLU OLARAK ZKR ETMENN FAZLETLER, 213
KURAN-I AZMANI OKUYUP OKUTMANIN
LZUMU HAKKINDA, 221
NAMAZDAK DUALAR VE NAMAZ, 243
KK GNAHLAR, 315
Amma ft el-Yed lleti Baduha Kebiri ve Baduha
Sairi ve Baduha Mekruhun Gayri M Zkerre Fil
Kebiri ves-Sagairi, 440
Ve Amma Aftl-zni Elleti Bazuh Kebarin ve
Bazuh Seirn Fe Hiye sna Aereti, 449
Gz le lgili Gnahlar, 454
Karnn (Midenin) fetleri, 458
Fercin fatlar, 467
Ayaklarn Aft, 471
Btn Bedenin fat, 475
SON SZ, 547
CENB-I PEYGAMBER (S.A.V) EFENDMZN
MUBAREK FEM- SADETLERNDEN SUDR
EDEN DULAR , 561
Seyyid Mehmed Zahid Kotku (ks) Hazretleri
Hakknda Ksa Bilgiler
Dnyaya bir gz atnz. Huzur ve mutluluk adna ne-
ler gryorsunuz?
nsan huzur ve mutluluu nasl yakalayacak? Bu konu o-
umuzun bildii bir gerek ki, huzur ve mutluluun merkezi,
itikat, amel-i salih ve iyi ahlak ile Allah sevgisi dolu bir kalb-
dir. Allah (CC)n yce elisi (sav) yle buyuruyor: Dikkat
ediniz! nsan vcudunda yle bir et paras vardr ki, o
iyi olursa btn vcut iyi olur. Eer kt olursa, btn
vcut bozulur. te, o et paras kalbdir. (Buhari)
Kalb, yle harikulde zelliklere sahip ki... Ancak Rabbimize
ynelmekle huzur buluyor. nk kalbin yaratcs Allah-
Tel... Rabbimiz yle buyuruyor:
Dikkat ediniz! Kalbler ancak Allah (CC) anmakla hu-
zur ve skna kavuur. (Rd:28)
Allah (CC)a ynelen bir kalbin sahibinde sevgi, merha-
met, iyilik, hogr gibi ulv duygular geliir. lemi zen-
ginleir. Gnl leminde nur meydana gelir ve sonunda hu-
zur ve mutluluk iklimine yelken aar.
Kalbin bu ulv ykseklie ulamas iin ehil klavuzlara
ihtiya vardr. Kendisi bu noktaya ulatktan sonra, bakala-
rn da ykseltebilecek kemlt ehline... Bu gnl mimarla-
rndan biri de Gmhaneli Derghnn postniinlerinden
Mminlere Vazlar
8
Silsile-i Zehebdeki Mrid-i Kmil Mehmed Zahid Kotku
rahmetullahi aleyhtir.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinin naklettik-
lerine gre babalar Ona: Olum Mehemmed! diye hitap
edermi. Soyadlarnn mtevazi manasna geldii nfus cz-
dannn bana not edilmi idi.
Tevelltleri; hicr 1315, mild 1897 ylnda Bursa
ehrinde, kale iinde Trkmenzde kmazndaki baba
evinde vaki olmutur.
Ailesi
Babalar ve anneleri Kafkasyadan 1297de g eden ms-
lmanlardandr. Dedeleri Kafkasyada irvana bal eski bir
hanlk merkezi olan Nuhadandr ki buras da eteinde, ipek-
ilikle mehur, ahalisi mslman, hlen Azer Trkesi ko-
nuulan bir yerdir.
Babalar brahim Efendi, Bursaya 16 yalarnda iken gelmi,
Hamza Bey Medresesinde tahsil grm, muhtelif yerlerde imam-
lk yapm, Hazret-i Peygamber (sav) sllesinden bir Seyyid ve
mutasavvftr. 1929da 76 yalarnda iken Bursa Ovasndaki zvat
Kynde vefat etmi ve oraya defnolunmutur.
Anneleri Sabre Hanm da Seyyidedir. Hocamz Mehmed
Efendi (ks) Hazretleri 3 yalarnda iken muhterem anneleri yeni
bir karde dnyaya getirmi ve lohusalk hali devam ederken
ehit olmulardr. Bursada bulunan Pnarba Kabristanna
defnedilmilerdir. Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinin muh-
terem anneleri ile ilgili hafzalarnda kalan tek ey; muhterem
babalarnn bir bayram ncesi eve gelirken yannda bir ift
pabu getirmesi ve Olum Mehemmed, annen sana bun-
lar cennetten gnderdi demesidir.
Mehmed Zahid Kotku
9
Bu anne ve babadan doma aabeyleri Ahmed kir
(1308 1335) subaylk yapm, Kudste ve anakkalede
bulunmu, siperlerde hastalanm ve 28 yalarnda iken vefat
edip, Stleme mezarlna defnolunmutur. Ayn anne-
den bir kk kardeleri daha olmusa da ok yaamam ve
birka aylk iken vefat etmitir.
Babalarnn ikinci evlilii yine Dastan muhacirlerin-
den, Fatma Hanmladr. Ondan doma kz kardeleri ol-
mutur. Bunlardan Pakize Hanmn efendisi de, Bursa Ulu
Cami imamlarndan ve smail Hakk Tekkesi eyhlerinden
merhum Ahmet Efendi (ks)dir.
Bugnk anlamda ipek bcekilii zanaatn Kafkasyadan
Bursaya dedeleri getirmilerdir. Kendileri ok kkl ve zen-
gin bir aileye mensup olmakla birlikte tamamen zhd ieri-
sinde yaamay iar edinmilerdi.
Tahsili
Mehmed Zahid Efendi (ks) Hazretleri ilk mektebi Oru
Bey btidsinde okumular, ardndan Maksemdeki iddye
devam etmiler, sonra da Bursa Sanat Mektebine girmilerdir.
Bu esnada Birinci Cihan Harbi dolaysyla 19 yalarnda iken
27 Nisan 1916da askere alnmlar, senelerce askerlik yapp,
birok hastalklar atlatmlardr. Ordunun Suriyeden ekilme-
sinden sonra, binbir glkle stanbula dnmlerdir.
23 Temmuz 1919 Cuma gnnden itibaren 25. Kolordu
30. ubede yazc olarak vazifeye devam ettikleri, 1922 Martnda
hala bu vazifede olduklar hatra defterinden anlalmaktadr.
Tasavvuf ve Din Hizmetleri
Hoca Efendi Hazretleri (ks) stanbulda bulunduu es-
nada eitli dini toplantlara, derslere, camilerdeki vaazlara de-
Mminlere Vazlar
10
vam etmilerdir. Bilhassa Seydiehirli Abdullah Feyzi Efendi
(ra)yi ok sevdikleri anlalyor. 29 Temmuz 1920 Cuma
gn, Cuma namazn Ayasofya Camiinde eddan sonra
Vilayet nnde bulunan Fatma Sultan Camii yanndaki
Gmhneli Tekkesine giderek Dastanl mer Ziyddin
Efendi (ks)ye intisb eyleyip gnden gne ahvalini terakki
ettirmilerdir.
mer Ziyddin (ks) Hazretlerinin, 18 Kasm 1921
(Hicri 1339) Cuma gn vefatndan sonra postniin-i ird
olan Tekirdal Mustafa Feyzi (ks) Efendinin yannda tahsil-i
kemlta devam etmiler, birok defalar halvete girmiler, 27
yalarnda hilfetnmeyle birlikte Rmuzl-Ehadis, Hizb-i
Azam ve Delill-Hayrt iczetnmelerini de alarak Beyazt,
Fatih ve Ayasofya Camii ve Medreselerinde derslere devam
etmiler, bu esnada hafzlklarn da tamamlamlardr. Ayn
zamanda hocasnn iareti zere muhtelif kasaba ve kylerde
dini hizmetler fa etmilerdir.
Mustafa Feyzi (ks) Hazretlerinin vefatndan sonra Bursaya
dnerek yerlemiler ve evlenmiler, 1929da vefat eden baba-
larnn yerine Bursa Ovasndaki zvat Kynde 1516 sene
kadar imamlk yaptktan sonra, Bursada nce bir mddet
Veled Veziri Camisinde fahri hatiplik yapmlar, daha sonra,
ftade Camii erifinin imam-hatipliine tayin edilerek, e-
hirde hisar iindeki baba evine yerleip, burada, 1945den
1952ye kadar hizmet etmilerdir.
1952 Aralk aynda, Gmhaneli Dergh Postniini
eski tekke arkada Kazanl Abdlaziz (ks) Hazretlerinin ve-
fat zerine onun hizmet ettii Zeyrek ivicizade Camisinde
hizmete balamlar ve burada 1/10/1958 tarihine kadar va-
zife yapmlard. Daha sonra skenderpaa Camii erifine
Mehmed Zahid Kotku
11
nakil olunmular ve vefatlarna kadar da bu camide vazifeli
olarak kalmlardr.
Ahirete rtihalleri
Hocamz Mehmed Zahid (ks) Hazretleri, vefatndan tak-
riben bir sene kadar nce rahatszlanmlard. iddetli ar-
larndan srekli olarak muzdariplerdi ve zor ayakta durabi-
liyorlard. 1979 yaznda uzun zaman kalmak zere gittikleri
Hicazdan, ar hasta olarak 1980 ubatnda dnmek zo-
runda kalmlard. 7 Mart 1980de ameliyata girdiler ve mi-
delerinin te ikisi alnd.
Ameliyattan sonra tedricen dzeldiler. Hatta 1980
Ramazannda hi aksatmadan oru tuttular, hatimle tera-
vih kldlar, vaaz ettiler, Hac mevsimi gelince de son hacla-
rna gittiler. Orada rahatszlklar iyice nksetmiti. Hacc
glkle ifadan sonra, 6 Kasm 1980de stanbula dn-
dler. 13 Kasm 1980de (5 Muharrem 1401), Perembe
gn gzyalar ile uyur gibi bir halde iken ahirete irti-
hal eylediler.
Cenaze namazlar 14 Kasm 1980 Cuma gn Sleymaniye
Camiinde muhteem, mahzun, vakur ve edepli bir cemm-i
gafir tarafndan klnarak, mbarek vcutlar, Sleymaniye
Camii haziresinde, kendisinden feyz ald hocalar ve stad-
larnn yanndaki istirahatghlarna defnolundular.
Vefatlar slm leminde byk zntye yol am,
Suudi Arabistanda, Kbede, Kuveytte ve daha pek ok e-
hirde gyablarnda cenaze namaz klnmtr.
Vefat tarihi olan 13 Kasm 1980 tarihli takvim yaprak-
larnda ok manidar ibareler yer alyordu. Mesel bunlarn
birindeki u nazm yn- taaccbdr:
Mminlere Vazlar
12
Arkamdan Alama
ldm gn tabutum yrynce
Bende bu dnya derdi var sanma!
Bana alama,Yazk, yazk! Vah, vah! deme!
eytann tuzana dersen vah vahn sras o zamandr.
Yazk yazk asl o zaman denir.
Cenazemi grdn zaman Elfirak, elfirak! deme!
Benim bulumam asl o zamandr.
Beni mezara koyunca elveda demeye kalkma!
Mezar cennet topluluunun perdesidir.
Mezar hapis grnr amma,
Aslnda cnn hapisten kurtuluudur.
Batmay grdn ya, domay da seyret!
Gnele aya batmadan ne ziyan gelir ki?
Sana batma grnr amma
Aslnda o domadr, parlamadr.
Yere hangi tohum ekildi de yetimedi?
Neden insan tohumu iin
Bitmeyecek, yetimeyecek zannna dyorsun?
Hangi kova suya salnda da dolu olarak ekilmedi?
Can Yusuf un kuyuya dnce niye alarsn?
Bu tarafta azn yumdun mu, o tarafta a!
nk artk hay-huyun, meknszlk leminin boluundadr.
emil-i erifi
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri uzunca boylu,
iri kemikli, yaplca, heybetli, pehlivan gibi bir zatt. Beyaz
tenli, dolgun pembe yanakl, uzunca ak sakall, geni alnl,
aralkl kal, irice bal, gl yzl, sevimli, alml bir kimse
idiler. Genken zayf olduklarn, kszlkte yemek yerine yu-
Mehmed Zahid Kotku
13
murta iivererek byle iri vcutlu olduklarn glerek anlatr-
lard. lk grte insanda sevgi ve sayg uyandran bir halleri
vard. Tandna tanmadna selm verir, gler yz gsterir,
gnl alrlard. lk nazarda koyu kestane renkli grnen, fa-
kat dikkatle baklmas imknsz, esrarl ve derin manal gz-
leri vard. Gzleri iinde krmzlk, srtlarnda ve karnlarnda
ise avu ii kadar iri bir ben mevcuttu. Hafzalar ok kuv-
vetli idi, konumalar tatl ve sfiyne idi.
ahsiyetleri
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, ok kere halk
telaffuzu kullanr, karsndakine sz frsat tanr, ok iyi bil-
dii bir eyi bile sanki ilk defa duyuyormu gibi yumuak bir
tavrla dinler, manal ve nkteli cevaplar verirlerdi. Sohbetleri
ho, hutbeleri fevkalde cellli olurdu. Hutbe esnasnda ses-
lerini ykseltir, ordu nndeki bir komutan gibi celdetle ve
irticalen konuurlard.
Kerametlerini gizler, kendilerini hi belli etmez, kimse-
nin kusurunu yzne vurmaz, mtevazi, gler yzl, bak-
laryla insann iini okur, herkesin haline gre konuur, kii-
nin bilmedii eyi sorup mahcup etmezlerdi. Talebelerine ve
insanlara kar alak gnll davranr, onlara bir karde gibi
muamele ederlerdi. yle ki, bu duruma aldanan insanlar,
kendilerini nerede ise bir arkada gibi grrd.
ok temiz ve titizlerdi. nne bir ey damlasa eyvah
kabahat ettik derlerdi. ou zaman sofralarnda misafir bu-
lunurdu. Hibir zaman hibir kimseye emir vermezlerdi.
Zengin fakir demez, herkesin davetine gider, gnl yapar-
lard. Bazen de davetsiz gider, fakir yahut hastann gnln
alr, dua ederlerdi. Skldklarn hi belli etmezlerdi. Aman
sakn bir kalp krmayn, krarsanz o size yeter de artar der-
Mminlere Vazlar
14
lerdi. Dostlarna vefalar emsalsiz idi; onlar ziyaret eder, arar,
sorarlard. Akrabalarna kar vazifelerinde kusur etmez ve on-
lara kar hibir yardm esirgemezlerdi.
nsanlarla konuurken, glmseyerek sz sylerler, kim-
seye dorudan yle yap, yle yapma demezler, m ile, mi-
salle, dolayl yoldan arzularn anlatrlard. Dini mevzularda
olmayan suallere net cevap vermezlerdi.
zel hayatlarnda ev halkna kar mfik ve latifeli dav-
ranr, onlara dorudan doruya bir ey emretmez, bir ay
olsa ieriz gibi tabirler kullanrlard. Hocamz (ks) Hazretleri,
daima telmih ve m ile sylerler, anlalmazsa sabrederlerdi.
Midelerinin te ikisi alnacak hale geldiinde bile, hastalk-
larndan hibir ikyette bulunmamlard. Rahatsz olduk-
lar, hac annemiz tarafndan ksa istirahatlar srasnda kar-
dklar hafif sesle anlalabilmiti.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri kimseye sert
muamele etmezler ve kimsenin gnln krmazlard. Kendileri
slama aykr olmayan hemen her teklife peki derlerdi.
Gereklemesi mmkn olmayan tekliflere bile peki demi-
ler, vefatlarndan ksa bir zaman nce de Siz peki demesini
renesiniz diye, olur olmaz tekliflerinize peki diyorum buyur-
mulardr. Pekey demesini renmek lazm ve Arkadalk pe-
key demekle kaimdir szleri mehurdur.
Tevzu ve Teslimiyetleri
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri o kadar byk
bir tevazu sahibi ve kendisini gizlemekte o kadar mahir idiler
ki; en iyi bildikleri bir mevzuyu dahi, muhataplar, Hocamz
Mehmed Efendi (ks)nin bilmedikleri zann ile uzun uzun
izah ederken, Hoca Efendi (ks) Hazretleri hi seslerini kar-
madan, onu sonuna kadar dinlerlerdi. Ziyaretlerinde bulun-
Mehmed Zahid Kotku
15
mu bir yabanc, Hocamz (ks)n tevazusunu riyaya kama-
yan bir tevazu olarak nitelendirmitir.
Kendileri; kerametleri zahir byk bir mrid-i kmil ve
zamann kutbu olmalarna ramen, makamn ve kemltn
gizlerler, normal insanlardan biri gibi grnrlerdi. Talebeleri
kendilerinin bu halinden ou zaman aldanr ve edebe muha-
lif laubalilie debilirlerdi. Gene bu tevazu sebebiyle insanlar
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerini cana yakn bulur,
kendisinden ekinmez ve Ona yaklar, istedii suali iinden
veya dndan sorard. Suallerin cevaplar, soran mesul mev-
kide brakmamak iin net olmaz, dolayl olurdu.
Tasavvufu ok iyi biliyor, ne muazzam mutasavvf, ne
kadar stn bilgili adam, denmesini hi mi hi istemezlerdi.
Bilen bilmeyen herkese kaplarn ak tutmak iin tevazuyu
hi terk etmemilerdi. Her grenin Onu bir ky imam
zannetmesine baylrlard. Hocamz Mehmed Efendi (ks)
Hazretlerinin zamann kutbu olduklar, pek ok kiinin ha-
rikulade hallerine ahit olmalar ile son zamanlarnda anla-
labilmitir. Seyyid olduklar ise ancak vefatlarndan sonra
renilebilmiti.
Daima herkese kaplar akt. Gnn be vakti Hocamz
Mehmed Efendi (ks) Hazretlerini grebilmek Onun sohbe-
tinde bulunabilmek mmknd. Hi bir kimseyi kaplarnda
bekletmemiler ve kaplarndan geri evirmemilerdi. Kendisine
ulaamayan fakat bir ey sormak isteyen veya bir mkl olana
da, onu hi krmadan, ona en ufak bir klfet vermeden ula-
masn bilirler, bunu da byk bir gizlilik iinde yaparlard ki
bunlarn ou vefatlarndan sonra ortaya kmtr.
Birini dinlemekte, maddi ve manevi derdine are ara-
makta ok cmert olmakla beraber, fevkalade maddi sknt-
lar iinde olduklarnda dahi, ihtiyalarn hi kimseye syle-
Mminlere Vazlar
16
memilerdi. Kimseden, kimse iin de para ve dier yardmlar
hususunda arac rolne girmemilerdi. Kimsenin iine, eine,
ana, mesleine, merebine, gelirine, giderine, evine barkna,
vastasna, makamna, mansbna, giyimine, kuamna, varl-
na, yokluuna ne karr ve ne de zenirlerdi.
Bir keresinde Mekke-i Mkerremede kendisine sadaka
vermek isteyen bir yabancnn verdii paray kabul etmiler
ve yaknlar hayretle nedenini sorduunda biz o paray alma-
saydk, o kii her sadaka veriinde acaba reddedilir miyim diye
tereddt edecekti buyurmular, o srada oradan geen bir ih-
tiya sahibine, parann zerine birka mislini de koyarak ta-
sadduk etmilerdir.
Kskanlk ve ekememezlik sanki lgatlerinden tamamen
silinmiti. Ben falancadan ders almak istiyorum diyene de
iltifatkr davranarak o kimseye nasl ulaacan ince ince ve
zevkle anlatrlard. Daima gnllere Allah (CC) sevgisi nak-
etmeyi gaye edindikleri, her tavrlarndan anlalyordu.
Hanmlara ders tarifi yapmaktan son derece ekinmi-
lerdi. Zaruret hallerinde ancak kar-kocaya, baba-kza veya
yannda muhterem validemizi bulundurarak odann dnda
oturan bir hanma ders tarif ettiklerine rastlanmt. Sen bu
tarif ettiklerimizi hanmna da anlat, o da derslere devam et-
sin dedikleri de olmutu. Hanmlara cihad olarak; kocala-
rna hizmet etmeyi ve evlerine sahip kmay, ocuklarn iyi
bir mslman olarak yetitirip terbiye etmeyi, dedikodular-
dan son derece uzak durarak, civarna slam yaymaya al-
may tavsiye ederlerdi.
Snnete Olan Ballklar
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri hizmetleri ve
sohbetleriyle olduu kadar yaantsyla da insanlara slam bir
Mehmed Zahid Kotku
17
hayatn nasl olmas gerektiini gstermilerdi. Muhterem
Ali Ulvi Kurucu Rahmetullahi Aleyh, Hocamz Mehmed
Efendi (ks) Hazretlerinin kendisini en ok etkileyen ynn
Snnetleri ihya etmek, Peygamber gibi yaamak... Yani hal
ve hareketlerini Efendimiz (sav)e uydurmak... eklinde an-
latyordu. Sanki Rasulullah (s.a.v) gryor da, O nasl ha-
reket ediyorsa yle hareket ediyorlard diyordu.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, kendi stadla-
rna fevkalde saygl ve bal idiler. Kadm dostlar, stadla-
rnn meclisine gittiklerinde Hoca Efendi (ks) Hazretlerinin
diz st oturup, ba eip hi ayak deitirmeden edeple otur-
duklarn anlatrlar. Bu ballkla ilgili olarak, Aziz Efendi
Hazretleri (ks) 1950 senesinde aadaki menkbeyi aktar-
mlardr:
ki arkada vard, bunlar Cuma namazlarn Hocalar
Mustafa Feyzi (ks) Hazretlerinin kld camide klmak isterlerdi.
O Hazret de Cumay ya Beyazt, ya da Ayasofya Camiinde k-
lard. Bu arkadalar Cuma vakti, nce Beyazt Camiine gelir-
ler, kapdaki deri perdeyi kaldrp ieriyi koklarlar, Hocalarnn
kokusunu alrlarsa ieri girerler yoksa Ayasofyaya giderlerdi.
Bu iki arkadatan birinin Hocamz Mehmed Efendi (ks)
Hazretleri olduu bilinmektedir. Nitekim Rasulullahla (sav)
rabtal olanlara has olan bu koku, Hocamz Mehmed Efendi
(ks) Hazretlerinden de yaknndakiler tarafndan defaten du-
yulmutur.
Gece ve sabah ibadetlerine ok riayet ederler, talebelerini
de bunlara tevik ederlerdi. Ziyaretlerine gelene sormadan ce-
vabn verir, istemeden ihtiya sahibinin muhta olduu eyi
balarlard. Gnllere ve ryalara Allahn izni ile tasarruf-
lar vard. Bereket gittikleri yere yaar; bolluk Onunla bera-
ber gezer, en cra, en ktlk yerlere O gelince nimet dolard.
Mminlere Vazlar
18
Beraberinde seyahat edenler, tevafuklara, tecellilere, madd
ve manevi hallere ve ikramlara gark olur, hayretlere derler,
parmaklarn srrlard.
Btn ihvan iinde belki de kendilerini en iyi anlayan
ve ona gre davranan da muhterem eleri Hac Annemiz
Hazretleri olmutur. Gnlk oturduklar mindere bir kez bile
-velev ki ocuk dahi olsa- bakasn oturtmaz, Hoca Efendi
(ra) hakknda fevkalade titizlenir, bakalar tarafndan -ok
yakn aile bireyleri de olsa- zel eyalarnn kullanmna izin
vermezlerdi. Hoca Efendi Hazretlerine (ra) ve ihvana kar
cansiperane hizmeti ibadet bilirler, yaz-k souk-scak de-
meden her gelene yemek hazrlarlar, kahvalt ikram eder-
lerdi. ayn o kutlu hanede ka kez demlendii bilinmezdi.
Bunlar yaparken zellikle 1960 yllarnda her gn darda
maltz yaklr, yemekler orada pier, ay orada demlenirdi.
mrleri boyunca evlatlar ve torunlar tarafndan muhte-
rem Hac Annemiz Hazretlerinin bir kez yattklar, uyuduk-
lar grlmemitir. Bir kez bile olsa yoruldum, bittim gibi
bir ikyetlerine ahit olunmamtr. Bunlar burada bir vefa
rnei olsun diye arz etmeyi bor biliriz.
unu da kanaati acizanemiz olarak uygun bulduk ki byle
bir mridin arkalarnda onlara hizmet ve vefada sanki bir
Hatice-i Kbra validemizin 20. asrdaki ruhdan grdk de-
mek abartl olmasa gerektir.
Talebelerini Yetitirme Tarzlar
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri gerekten mil-
letimize Mrid-i Kamillik rnei gstermek zere yetitiril-
mi gibi, faaliyetlerini lfetin tesisi iin srdrmlerdi. Var
gc ile enaniyeti terke, her eyde Allah (CC)n rzasn ara-
Mehmed Zahid Kotku
19
yarak Onun sevgili bir kulu olmaya, dedikodu ve gybet et-
memeye, milletin birlii ve beraberlii iin almaya kararl
bir ekilde hibir nefesini boa geirmeden gece gndz gay-
rete soyunmulard.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri dersini dinle-
yenlere yeni bir ey anlatyorsa, sanki kendileri de yeni -
renmi gibi anlatrlar ve bugn bir eserde yeni bir eye rastla-
dm derlerdi. Bylece dinleyenler iin tatbik hususunda ge
kalnmadn, bu yalarnda olmalarna ramen kendilerinin
de yeni rendiklerini st kapal olarak sylemi olur ve bu
hl zere talebelerini eitirlerdi.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, ele ald bir
kimseyi terbiye edip yola getirinceye kadar byk bir sabrla
alrlard. lk zamanlarda kusurlarna msamaha ederler, yl-
larca alr, yar yolda bkp brakmazlard. nsanlar slahn
bir ka lfla ve mnakaa ile deil, hl ile ayrca sabr ve al-
makla olacan buyurmulard.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinin sohbetle-
rindeki bululara tebihlere hayran kalmamak mmkn ol-
mazd. ok uzun ve derin dnrler, bir ayetin, bir hadisin
zerinde haftalarca, aylarca durup konutuklar olurdu. 1980
senesinde tedavi grmekte olduklar kum havuzunun ieri-
sindeyken sylemi olduklar u szler, slikin Allah (CC) yo-
lundaki grevini harikulade bir tasvirle anlatmaktadr:
Sluktan murad, eritii mertebede sinein kanadna de-
meyen dnya ve iindeki mlevveslikten uzak olmak kayd ile
msterih bir zevkle yaarken, vasl olamad mertebeler iin
ite u kum taneleri adedince gam ekmekten ibarettir.
Bu yolun ilme dayandnn uuru iinde kesb ve vehb
ilimlerde zirveye erimilerdi. Nitekim bir talebesine Evladm,
Mminlere Vazlar
20
ite bu Kuran- Kerim bize tam 30 ylda sure sure deil, sayfa
sayfa deil, yet yet deil, kelime kelime yutturuldu. buyur-
duklar nakledilmektedir
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, en kat kalpli bir
kimseye dahi nazar etseler veya o kimse vaaz ettikleri camiye ya
da sofrasna olsun, bir kerecik getirilse, kalbi yumuard.
Sosyal ve Ekonomik Yaamdaki Etkileri
Mehmed Zahid Efendi (ks) Hazretleri yalnz gnller sul-
tan deildi. O ayn zamanda gzel lkemizin manevi ve maddi
kalknmasn ve glenerek slam lemine rnek olmasn is-
teyen ve bunu can gnlden tevik eden bir dava adam idi.
Bireysel kazanmlarn bir araya getirilerek toplum yararna ya-
trmlara dntrlmesini iaret ve tevik ederlerdi.
Bu kapnn nnde cemaatin dizdii otomobillerden ra-
hatsz oluyorum, rahatsz oluyorum! ... Yabanc diyarlara ek-
mek paras iin giden iilerin o diyarlara gitmemesi var iken
buna mecbur kalnmas beni zyor. O getirilen otomobille-
rin yerine atlyeler, fabrikalar kurulsa ve a susuz vatandalara
i bulunsa, hem onlar slam diyarnda yaama imkn bulur,
hem de biz, yabanclarn klesi olmazdk buyurmulard.
Birok konumalarnda, Hocamz Mehmed Efendi (ks)
Hazretleri, ekonomik ynden, zelikle de kk sanayi ve ar
sanayide, darya baml olmamak iin sanayilemek gerekti-
ini dile getiriyorlard. Trkiyenin ekonomik bamllnn,
kltrel bamll getireceini misallerle izah ediyor ve bu-
nun da Batya tutsaklk anlamna geldiinin uuru ile ms-
lmanlarn kalknmas iin birlemeyi, bir ibadet gibi algla-
malarn istiyor ve teebbsler, irketleerek yaplrsa daha kalc,
daha gl, daha heybetli ve daha gzel olur diyorlard.
Mehmed Zahid Kotku
21
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinin Trkiyenin
sorunlarna getirdikleri zm nerileri, sadece dnce
dzleminde kalan fikirler deildi. Mesel mill sanayi-
mizin kurulmasn gndeme getirmiler, bilhare ince-
lemelerde bulunmak zere yurt dna kmlar ve by-
lece bir tabu gibi grnen yerli sanayinin kurulmasyla
ilgili korkularn almasna yardmc olmulard. Bizzat
tevikleriyle kurulan ve zamannda Avrupann en b-
yk fabrikalar olan tesisler bu balamda gzel, canl bi-
rer rnektir.
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, mevki, ma-
kam ve para tutkunu olmaktan kurtarmaya alt insan-
lar bir yandan da Trkiyenin ynetimine talip olmaya yn-
lendiriyorlard. nk gzel yurdumuzun ancak mevki ve
makam dkn olmayan insanlar eliyle kalkndrlabile-
ceine inanyorlard.
Ahlkyla, yaantsyla, tebessmyle, yaratlan Yaratandan
dolay seven ve kucaklayan felsefesiyle gnlleri fetheden
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretleri, hayatn her anna
inancn hkim olmas iin almlar, geriye imzal imza-
sz birok eser brakmlardr. Vakflar, dernekler, ticari ku-
rulular, eitli yaynlar, her kademeden talebeler...
Hocamz (ks) Hazretlerinin, vefatlarndan bir hafta
nce, hacdan dnerken Medine-i Mnevverede yaptklar
bir konumadaki u szleri Onun yaam felsefesinin hem
bir zeti, hem de sevenlerine brakt mirasdr:
Ne dervilikte, ne eyhlikte, ne imamlkta i yok. ,
Allah (CC)n rzasn kazanabilmekte. , Allah (CC) n
rzasn kazanabilmekte... , Allah (CC)a sevgili kul ola-
bilmekte.
Mminlere Vazlar
22
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinden
Nasihatler
Sen amellerin ilendii ve fakat hesap sorulmad u
zamanda frsat eline gemiken deerlendirmeye bak. Amel
ilemenin mmkn olmad, orada ilense de be para etme-
yecei, pimanlklarla yerin gn inleyecei ve fakat hesap so-
rulaca, hesap grlecei, dn olmayan ahiret meknna
doru gidiyorsun. uurlu ol, akll ol. Akln gzel iler yap-
makta kullanmaya bak. Byklerimizden ibret al. Boa za-
man geirme ey aziz karde
nsan dakikada ortalama 18 defa nefes alyor. Her ne-
fesinde Allah (CC)a kar zimmetlenmi olur. Kalp atlar
ise normal olarak dakikada 72 adettir. u halde sen ey kar-
de, her dakika 72 kere sana bu at temin eden Rabbini an-
maya mecbur deil misin? Bu uurda yaamalsn. Bir gnde
24 saat ve 1440 dakika var. u hale gre gnde 26,000
defa Allah diyesin ki nefeslerinin kart kadar Rabbini zik-
retmi olasn. Kalbinin atlarn dnecek olursan gnde
104,000 defa Rabbini anabilmelisin. Biz yle veliler tanyo-
ruz ki Rabbimizin yeryznde Rahmet olarak vazifelendir-
dii peygamberler adedinden fazla Allah demeyi kendi ne-
fislerine bor bilmiler, yani gnde 125,000 defa Rablerini
anmlar. te bunlarn dualar sayesinde bu lkenin pek
ok yerine kfirler girememi, karlarnda hibir fiziki ve
maddi g olmamasna ramen, korkularndan lkeye gir-
melerine frsat bulamadan def olup gitmilerdi. anakkale
niin geilemedi bir dn. Karlarnda daima ehl-i zikrin
dualar vard. Her dua kfirin tepesinde mermi gibi ilem
grmedi mi? te bu zikirler seni yle bir sevgili kul haline
Mehmed Zahid Kotku
23
getirir ki 4 dakikada bir derece yani takriben saatte 1700
km hzla dnen u dnek dnya senin ayaklarnn altnda
dner de sen dnmezsin aziz dostum, sen dndrlmezsin
aziz karde. Herkes dnek olsa da gene sen dnek olamaz-
sn. Yalan dnya iindekilerle dne dne mrn yitirir de
sen dnmezsin! Sen dnmezsin! Rabbinin sevgili kulu olarak
u fni dnyada kimseye zarar vermeden mrn tamam-
lar, arkandan dualar edilen biri olur gidersin. Allah (CC)
seni ya Allah demen veya birine Allah dedirtmen iin ya-
rattn hi hatrndan karmamalsn. Sen byle olmaya
devam edebilsen, Rabbin senin ayan dnyaya bastrmaya
kyamaz. unu hatrndan karma ki Cenab- Hakkn giz-
ledii sm-i Azam senin iindedir. Bul onu kar. Greyim
seni. Bu Rabbimin taahhddr. smi Azam senin iinde
olur da hi Rabbim seni incitir mi? Senin burnunu bile ka-
natmayaca gibi... Ya Sriye! le-l Cebel! dediinde 1500
km mesafeden sesini duyurur. te meydan!
nsanlarla iyi geinmek istiyorsan kimseyi tenkit etme!
Fakir zengini, zengin fakiri tenkit etmeye kalkmasn. Halkn
sevdiini halka ikyet etmeyin. (Halk kandranlarn halka
anlatlmas ise ibadettir). Kimsenin iine, gcne karma!
Dedikodu yerlerinde bulunma! Kardelerinizi sk sk ziyaret
ederek acaba hangi hizmetinde bulunabilirim, hangi iine
yarayabilirim dncesini sakn terk etmeyin. Bu dnce,
sizin muhabbetinizi artracaktr
Hocamz Mehmed Efendi (ks) Hazretlerinin, 1980deki
son haclarnda Mekke-i Mkerremede bir veda hitabeti
nitelii tayan u konumas ok manidardr:
Buralarda bin sevap ileniyor. Bir taraftan da bin g-
nah ileniyor. Hlbuki bir anlk cihad krk hacdan efdaldir.
Mminlere Vazlar
24
Bir anlk nefis ile mcahede (byk cihad) ise seksen na-
file hacdan efdldr. Byk cihad ise ancak halvetlerle olur.
Allah demekten daha byk ibadet mi olur? Halvette her
nefeste Allah deme alkanl edinirsin. Halvet cami, mescid
gibi yerlerde olduu gibi evde de olur. Buralara gelmek yerine
ylda defa, yani Ramazann son on gnnde, Zilhiccenin
arife gn dhil on gnnde, Muharremin ilk on gnnde
halvet usullerine uygun olarak bir yerde geirmenizi, orada
ne yapacanz da Gmhaneli Ahmed Ziyddin Efendi
Hazretlerinin (ra) eserlerini okuyarak renmenizi tavsiye
ediyorum. Bir daha toplu olarak buralara gelemeyiz. Toplu
olarak da bulunacamz zannetmiyorum. Ne dervilikte ne
imamlkta, ne eyhlikte i yok, i Allah (CC)n rzasn kaza-
nabilmekte, i Allah (CC)n sevgili kulu olabilmekte. Allah
(CC)n rzas ise devaml gnahlardan kaarak ve ibadet-
lerle renilir. ok bilmek hner deil. Her ilmin stnde
ilim vardr. ok parann da hesab oktur. Kuvvete sahip ol-
mak da hner deil, hner o kuvveti, o ilmi, o paray Allah
(CC)n emrinde kullanabilmektedir.
lim, edeb ve takvay beraber yrtn. Gnlnze ey-
tan sokmamaya aln, karmas ok zordur. Gmhanevi
(ks) Hazretleri, gnahlar ihtiva eden kitaplarn -Necatl
Gfilni- her salike 1000 defa okuturlard. Siz de okuyun.
Buralara farz hac iin veya baka maksatla gelinecekse, cep-
lerinizi iyice doldurarak gelin. Sakn kimseye snmayn.
Onun bunun yardm ile hac etmeye kalkmayn. Yerlerde s-
rnr gibi hac yapmayn. badetiniz bitince de hemen mem-
leketinize dnn.
Mehmed Zahid Kotku
25
Evrad- erif in nas
Aziz Kardelerim!
Bu gne kadar pek ok dua kitaplar yaynlanmtr.
Abdlkadr Geylni, Ahmed Rufi, Hasan- azeli, Muhammed
Bahaddin Nakibend Hazretleri gibi daha nice byklerin ter-
tip ettikleri gnlk, haftalk evrd kitaplar inceden inceye tetkik
edilerek u an evlerde, mescitlerde takip edilmekte olan evrad-
erf meydana gelmitir. Bu tarzdaki yedi gnlk evrd bir daha
meydana getirmek imknszdr. Bu Kuran evradna ilaveten;
Buhari, Tirmizi, Camius-sagir, Ramuz ve dier hadis kitap-
larndaki Peygamber Efendimiz (sav)in mbarek dudaklarn-
dan dile gelmi zikir ve dualarla stad- muhteremimiz Ahmed
Ziyaeddin Gmhanevi (ks)nin tertip ve bizlere emanet ettik-
leri iki binden fazla sayfalk kitaptan seme dua ve zikirler
alnmtr. Dikkat etmelisin ki senin oradan buradan duyarak
biimlendirdiin dualar bunlarn yerini tutmaz. Sen bu evrad-
daki dualar usulne uyarak oku. Cenab- Hak muhta oldu-
un ve olacan her eyi bilir. Onlar diledii zaman sana ihsan
eder. Her kim ki bu evrad salih bir niyetle, ihlsla okusa, Allah
(CC)n izni ile muradna kavuur. Bu evrad- erifi gn g-
nne ve Allah (CC)dan midini kesmeden srekli olarak oku-
maya devam etmelisin. Niyetinin halis ve saf olmasna dikkat
et. Allah (CC), can gnlden okuyacanz evrad- erifin fe-
yiz ve bereketini sizden ve bizden eksik etmesin.
Bu evrad- erif ile beraber; Allah (CC) bizlere mslman
olarak yaamay, mslman olarak lmeyi sonsuza kadar cen-
nette sdt efendilerimiz ile beraber kalmay nasib etsin.
Mehmed Zahid Kotku (ks)
Mminlere Vazlar
26
stadmz Mehmed Zahid Efendi (ks) Hazretleri, tertib
ettii bu muazzam eser olan Evrad- erif ile bir kimsenin
ilaveten hangi namazlar klacan, namazlardan sonra hangi
sureleri okuyacan, hangi zikirleri yapacan, rabta eit-
lerini anlatmtr. Kendisi, kimsenin bir kelime dahi ekleye-
meyecei zarafette, sanki Halidiyye ye merbut yepyeni bir
Zahidiyye nin karkasn tekil edercesine, efradn cami, a-
yarn mani olan bu Evrad- erif i ina etmilerdi.
Mehmed Zahid Kotku
27
Mehmed Zahid Kotku (ks) Hazretlerinin
Altn Silsile-i erifleri
Silsile-i Zeheb
1. Bamzn tac, gnllerimizin tabibi, dnya ve ahiret efa-
atimiz, hidayetimizin, gzlerimizin ve letifimizin nuru,
yaratlmlarn en stn:
Seyyid-i Kainat Hz. Muhammed Mustafa (sas)
Sddkiyye
2. Peygamber Efendimiz (sav)in en sadk ve maara arka-
da, ashabn en stn, Sddkyyenin kurucusu:
Hz. Ebubekir Sddk (ra)
3. Peygamber Efendimiz (sav)in kendi ailesine severek dhil
ettii:
Hz. Selman el-Farisi (ra)
4. mamlarn imam:
Hz. Kasm bn-i Muhammed (ra)
5. mamlarn rehberi:
Hz. Cafer-i Sadk (ra)
Tayfuriyye
6. Kutuplarn kutbu:
Hz. Beyazid el-Bestami (ks)
7. Evliyalar kutbu:
Hz. Ebul-Hasenil-Harakani (ks)
Mminlere Vazlar
28
Haceganiyye
8. Kutuplarn kutbu:
Hz. Eb Ali el-Faremedi (ks)
9. Kutuplarn kutbu:
Hz. Yusuf el-Hemedani (ks)
10. Kutuplarn kutbu:
Hz. Abdlhalk el-Gcdvani (ks)
11. Evliyann kutbu:
Hz. Arif er-Rivgeri (ks)
12. Evliyann kutbu:
Hz. Mahmud ncir el-Fanevi (ks)
13. Evliyann kutbu:
Hz. Ali Ramiteni (ks)
14. Evliyann kutbu:
Hz. Muhammed Baba es-Semmasi (ks)
15. Evliyann kutbu:
Hz. Emir Kll (ks)
Nakibendiyye
16. mamlarn imam, kutuplarn kutbu, Silsile-i Zehebin
srekli dzenleyicisi, Abdlhalk el-Gcdvaninin
kabri eriflerinden tarikatn btn boyutlarn ve zel-
likle hf zikrinin inceliklerini tahsil eden, srekli fe-
yiz ve nur kayna
Hz. ah- Nakbend Muhammed Bahaddin veysi
el-Buhari (ks)
Mehmed Zahid Kotku
29
17. Nakibend Hazretlerinin damad erifi ve evliyann
kutbu
Hz. Aleddin Attr (ks)
18. Evliyann kutbu:
Hz. Yakub el-erhi (ks)
19. Evliyann kutbu:
Hz. Ubeydullah Ahrr (ks)
20. Evliyann kutbu:
Hz. Muhammed Zahid (ks)
21. Evliyann kutbu:
Hz. Muhammed Dervi (ks)
22. Evliyann kutbu:
Hz. Hacegi el-Emkenegi (ks)
23. Evliyann kutbu:
Hz. Muhammed Baki (ks)
Mceddidiyye
24. kinci bin yl yenileyicisi, evliyann kutbu, tarikat eriat-
tan her boyutu ile ayrmadan; yeniden rk, dil, corafi
tm farkllklar slama endeksleyerek projelendiren:
Hz. mam Rabbani Mceddid-i Elf-i Sani Ahmed
Faruk es-Serhendi (ks)
25. mam- Rabbani nin olu, evliyann kutbu, urvetl-
vska:
Hz. Muhammed Masum (ks)
26. Evliyann kutbu:
Hz. eyh Seyfddin (ks)
Mminlere Vazlar
30
27. Evliyann kutbu:
Hz. Seyyid Nur Muhammed el-Bedvni (ks)
28. Evliyann kutbu:
Hz. emsddin Cn- Cnn Mazhar (ks)
29. Evliyann kutbu:
Hz. eyh Abdullah ed-Dehlevi (ks)
Halidiyye
30. Evliyann kutbu, ak ve gizli ilimlerde iki kanat sahibi,
efendimiz, rabta eyhimiz, hf zikirlerin tmn yeni-
den tanzim eden:
Hz. Mevln Ziyddin Halid el-Badadi (ks)
31. Mevln Ziyddin Halid el-Badadinin zel olarak ye-
titirdii, tarikatlarn efendisi, kutuplarn kutbu:
Hz. Ahmed bn-i Sleyman Halid Hasen e-ami (ks)
Ziyaiyye
32. Evliyann ve ariflerin kutbu, yardmcs ve ellerinden
tutan, kendisine ulaanlarn, kendisinden ne zaman
olursa olsun yardm bekleyenlerin rehberi, yol gsteri-
cisi, Rahmnn ahlk ile tehiz edilmi, Kurann ter-
biye ettii, Rasulullahn snnetini ve yolunu yaayan ve
gsteren, ilim ve irfan kayna her trl olgunlua, ke-
malin zirvesine yerletirilmi ve genellikle Byk eyh
Efendi diye anlan:
Hz. Ahmed Ziyeddin el-Gmhanevi (ks)
33. Byk eyh Efendiden (ks) zel olarak rehberlik eitimi
ile tehiz edilmi, Silsile-i Zehebde Allah (CC)a dayan-
mann, ynelmenin istikametinden zerre miktar sapma-
Mehmed Zahid Kotku
31
yan, tm evliyann, ariflerin, limlerin kutbu olmasn
bilen:
Hz. Hasan Hilmi el-Kastamoni (ks)
34. Byk eyh Efendiden (ks) zel olarak rehberlik eitimi
ile tehiz edilmi, evliya ve ariflerin kutbu, gizli ve ak
ilimlerin iki kanad:
Hz. smail Necati ez-Zaferanboli (ks)
35. Byk eyh Efendiden (ks) zel olarak rehberlik ei-
timi ile tehiz edilmi, evliyann, ariflerin, limlerden
tarikata muhabbet besleyenlerin kutbu, arif yeti-
tirmekte Byk eyh Efendiye en yakn hizmetkr,
Kuran, Hadis hafz:
Hz. mer Ziyddin ed-Dastani (ks)
36. Byk eyh Efendiden zel olarak rehberlik eitimi
ile tehiz edilmi bulunan, evliyann, ariflerin, ke-
mali olanlarn ve silsileye muhabbet besleyenlerin
kutbu:
Hz. Mustafa Feyzi bn-i Emrullah et-Tekfurdai (ks)
37. Mustafa Feyzi Hazretlerinden ok zel eitimle feyiz yol-
larn renen, kutublarn, ariflerin kutbu:
Hz. Hasib es-Serezi (ks)
(Vefat: 15/05/1949)
38. Mustafa Feyzi Hazretlerinden ok zel eitim gren ku-
tuplarn, ariflerin, kemal sahiplerinin kutbu ve yol gs-
tericisi
Hz. Abdlaziz el-Kazani (ks)
(Vefat: 02/11/1952)
Mminlere Vazlar
32
Zahidiyye
39. Mustafa Feyzi Hazretleri tarafndan ok zel bir eitimle
yetitirilmi olan, Kuran ve Hadis hafz olmakla bera-
ber, Seyyidliini gizleyebilen, kutublarn, ariflerin, hoca-
larn, keml sahiplerinin kutbu, silsileye muhabbet besle-
yenlerin yol gstericisi, zikri ve rabtalar ve hatta Hatmi
Haceyi ok basitletirerek tasavvufta ilerlemek isteyenle-
rin ayrt etmeden elinden tutan, yardma ihtiyac olana
Allah (CC)a bor verir gibi koan
Hz. Mehmed Zahid bn-i brahim el-Bursevi (ks)
(Vefat: 13/11/1980)
Silsile-i Zehebde bulunanlarn bariz vasflar nasld?
Onlar Allah ve Rasulne ve silsiledeki byklerine say-
gl, anlay yksek, kavray esiz kimselerdi. Kalplerinden
dnya sevgisi ktktan sonra, Letiflerindeki tm kirlilikler
tevfik nurlarnn sprgesi ile temizlenmiti. Onlar; mrid-
likten, ariflie, ebrarla, zhidlie, sahib-i ahvle ok sratle
gelmi kimselerdi. Onlar erbain frnlarnda, istifar ateinde
tevfik alevi ile hidayet scaklnda srat- mstakim mayasyla
piirilmi kimselerdi. Onlar yal derviini, kal derviini kolla-
rnn arasnda muhabbet ateinde piirip hl derviine dn-
drmek iin alr Allah dostlar ile.
Ebbekir (ra) buyurdular ki:
lm her an hatrlayalm.
Allah ve Rasulnn saknlmasn emrettiklerine yak-
lamayalm.
Dnyada, nefislerimizi Rabbimizin rehin ald u-
uru iinde olalm.
Mehmed Zahid Kotku
33
Ecellerimiz gelmeden, dnyada ahiret iin yaralm.
Selman (ra) buyurdular ki:
Selman (ra)n son nefesine yakn bir halde ellerini y-
zne kapayp hkrklar iinde alarken Sd bin Ebi Vakkas
(ra) ziyaretine gelmi ve niin bu kadar alyorsun? demiti.
Selman (ra) da:
Rasulullahn huzuruna giderken nasl alamayaym.
Vasiyetini tutamam bir mmet olarak utanyorum.
O Rasul bana buyurmutu ki: Sizin dnyadaki
aznz, binek bir hayvann stnde yolculuk et-
mekte olann yanndaki az kadar olmaldr
Ben alamayaym da kim alasn be kardeim diye
cevap verdiler.
Cafer-i Sadk (ra) buyurdular ki:
Yaratlmayann peine dp de harap olmayalm.
Onun peine dersen yorulursun fakat gene de ona
kavuamazsn.
Ya eyh, Rabbimizin yaratmad nedir?
Dnyada mslman iin rahatlktr.
Gel u yaratlmayan rahatln peine taklmayalm.
Abdulhalk el-Gcdvani (ra) buyurdular ki:
nsanlarn hor grmesini, rabet ve tevecchne ter-
cih edelim.
Dnyaya aldanmayp, lme hazrlkl olalm.
Ahiret ilmini dnya bilimine, ahireti tm ile dn-
yaya tercih edelim.
Allahn rzka kefil olduunu hi hatrdan karma-
yalm.
Mminlere Vazlar
34
ok glerek kalbi ldrmeyelim.
Allahtan gayri hibir eyden ve kimseden korkmayalm.
ah Nakibend (ra) buyurdular ki:
Dnyann hretinden, izzetinden iliiimizi keselim.
Halkn itibarndan ve verecei mertebelerden vazge-
elim.
Bakalarnn mptel olduu dnyaln bizden uzak-
lamasndan dolay Rabbimize kr artralm.
Bize verilmeyeceini bildiimiz bir eye kar hr ol-
duumuzu, verilmesini ok istediimiz eyin ise k-
lesi olduumuzu hi hatrmzdan karmayalm.
Bu yolda vcud perdesinden daha byk ve daha
gl perde olmadn dnelim.
Kendi can ve cismimize kar muhabbeti silelim.
Dnyay ebed hayatn saadetine vesile klmak, ahi-
retin tarlas haline getirmek suretiyle yaanmaya de-
er mr geirmek mmkndr.
Amellerimizde srekli azmeti seelim.
Farz ve snnetlere, nafilelere btn gcmzle sar-
lalm.
mam Rabbn (ra) buyurdular ki:
Allaha kar yalvarc, kalbi krk ve O'na her an s-
nc olalm.
Nefsimize byklk ve stnlk pyesi vermeyelim.
Dnya sevgisi btn hatalarn badr. Dnya adam-
larndan, onlarla sohbetten uzak duralm.
Gybetten, kt zandan, kendi nefsine bakasnn
kt zan beslemesinden olabildiince uzak duralm.
Mehmed Zahid Kotku
35
Gnah ve mekruhlardan gze gelen simsiyah ualar
seninle Rabbinin arasn aar. O halde gz haram
ve mekruhlarn her trlsnden koruyunuz.
Dnyay ebed hayatn saadetine vesile klmak, ahi-
retin tarlas haline getirmek suretiyle yaanmaya de-
er yapya kavuturmak mmkndr.
Mevlna Halid (ra) buyurdular ki:
Dnyada mr srerken lm, ahiret hallerini ve
bunlarn gerek sahibini hep hatrda tutalm.
Allahn honut olduu evliyann kalplerinde yer
edenler byk devlete konmutur.
Bedeni beslemeye alandan, makam ve mevki sa-
hibi olmak isteyenden, bidat sahiplerinden, gsterie
kaplanlardan mmkn mertebe uzakta bulunalm.
Fkh ve ilm-i sahih ile srekli ilgilenelim.
Bakasna hibir ekilde yk olmayalm.
Gmhaneli Ahmed Ziyaeddin (ra) buyurdular ki:
hls ile islh etmek dnya sevgisinin terkine baldr.
sraftan ve israf edenlerden uzak duralm.
Yksek ve grkemli binalara, insanlarn zendii bi-
neklere, ar her trl ziynete itibar etmeyiniz.
Diyar kffara ait kefere szlere, kaplara, giyim ku-
ama, yiyeceklere, ev eyalarna zenmeyelim.
lim ve ebeveynden gayrisinin elini pmeyelim.
Kimseye boyun emeyelim. htiyacmz kimseden
talep etmeyelim.
Mehmed Zahid (ks) buyurdular ki:
darecilikte u hususa dikkat edelim:
Mminlere Vazlar
36
Daima adaletle muamele ediniz.
Mavirleri Allaha itaat edenlerin arasndan se-
iniz.
Emaneti, Allah ve Rasulne itaat edenler arasndan
ehillerine veriniz.
Allaha kulluktan alkoyan her ey dnyadr.
Dnyay sevmek demek, zevk ve sefa lemlerine da-
larak mptel olmak demektir.
Byklerimiz dnyada ss, saltanat, her trl ziynet
eyalarnn hibirine iltifat etmemilerdir.
Dnyann aldatc cazibelerine kaplp da gzel amel-
lerden, ibadet ve taatten mahrum bir ekilde yaa-
maktan u aciz canmz korumalyz.
Dnyada evliya gibi yaamak istiyorsan:
Merhamet sahibi olmalsn.
Selmet-i sadr sahibi olmalsn.
Sehaveti- nefis sahibi olmalsn.
Def-i mefsid, celb-i menfiden evldr.
Bir kimsenin mlknde Onun izni olmakszn tasar-
ruf etmek caiz olmadna gre ve "mlk Allahndr"
diyorsak, Onun mlknde Ona isyan ederek, Ona
itaat etmeyerek yaamak hi mi hi caiz deildir.
Silsile-i Zeheb'dekiler;
Rabta eitleri
Gizli zikir eitleri
lm sohbetler ve iradlar
lm risaleler, ilmi kitaplar ve evrd ile alma-
larn srdrdler.
Mehmed Zahid Kotku
37
Allah-u Tel ve Tekaddes Hazretleri, Hocamz Mehmed
Efendi (ks) Hazretlerinin derectn uly eyleyip, biz aciz-
ncizleri de fyzat ve efaatndan feyizyab-u nasibdr bu-
yursun...
min, bihrmeti Seyyidil-Mrseln ve alih ve sahbih ve
men tebiahm biihsnin il yevmid-dn, vel-hamd lillhi
rabbil-lemn.
.
NSZ
Bismillahirrahmanirrahim
Elhamdulillahi Rabbil Alemin Vessalatu Vesselam ala
Muhammedin ve alihi ve sahbihi ecmain.
Bu okuyacamz evrd Kuran-iye same (R.A.)nin
Rasulllah (S.A.V.) Hazretlerinin emri erifleri ile Kur an-
Azimuandan tertib ettikleri yedi gnlk evrdtr. yle
ki: same (R.A.) bir vakitler Acemistann sfahan ehrine
gitmiler. O gn orada (Karamta) denilen sapk bir mezhep
hakim bulunmakta imi. Mbarek ve muhterem same
Hazretlerini hapsetmiler ve sabr tkeninceye kadar da i-
kencede bulunmular. Bir Cuma gecesi ryasnda Rasul-
Ekrem (S.A.V.) Hazretlerini grmler. Ve Rasul- Ekrem
(S.A.V.) Hazretleri;
Mminlere Vazlar
40
Ya Muhammed b. same; Kalk ve Mushaf erifi al ve
ondan yedi evrat kar. Haftada hergn iin bir vird-i mahsusu
tertip eyle. Ve hergn o virdi oku. Muhakkak sen hapisten
kar ve bu halinden daha gzel bir hale eriirsin.
Cuma gn iin Kuran- Azmanda brhan btn
hamde taallk eden yetleri, Cumartesi gn Kurandaki
btn istifar yetlerini, Pazar gn Kurandaki btn tes-
bih yetlerini, Pazartesi gn btn tevekkl yetlerini, Sal
gn btn selmet yetlerini, aramba gn btn tehlil
yetlerini, Perembe gn de Kuran- Azimanda mevcut
btn du yetlerini topladktan sonra bu yapaca evrd gn
gnne okumas tavsiye olunmu. Ve mbarek zat Peygamber
Efendimizin emirlerine imtislen bu evrdlar hazrlamlar
ve okumaa balamlar. Biiznillhi tel Cenb- Hakk da
tesirini halk edip hapisten kp kurtulmular. Binaenaleyh
her kim ihlas ile her hangi bir niyet zerine okusalar mutlaka
muratlar Allah Telnn izniyle hsl olacanda hi phe
edilmemelidir. Sonra bir ok evrdlar vardr ki, Mesel; Ab-
dlkadir Geylnnin, Ahmed Ruf-i Hazretlerinin, Hasan
zelnin, Muhammed Baheddin Nakibend hazretlerinin
ve daha nice byklerin tertip ettikleri gnlk ve haftalk
evrdlar vardr. Fakat bu yedi gnlk yedi Kur an evrd gibi
bir evrd- azim daha meydana getirmenin imkan yoktur.
Onun iin bunun kymetini iyi bil. Ve her gnk evrd,
gn gnne oku; niyetini hlis kl. Cenb- Hak senin
muhta olacan her eyi bilir ve sana mkfat da ihsan eder.
Yeter ki, sen hemen onun yolunda olasn, emirlerine muti
ve yasaklarna da uzak olasn. Sonra emirlerini ve yasaklarn
belle ve mutlaka etrafndaki insanlara ve bhusus komularna
bunlar retmee al. Bunu yapmadn takdirde Hakkn
Mehmed Zahid Kotku
41
yolunda bulunmu olmazsn. Bunu da iyi bilesin, bu da
Cenb- Peygamberin tavsiyeleridir.
Ahmed b. Hanbelin Msned inde same b. Zeyd
(R.A.)n hadisleri meynnda olsa gerektir. Fakat hepimizin
bildii bir yet-i Kerme vardr ki, melen yledir:
Ey iman edenler! Kendinizi ve aile halknz ateten
koruyun ki, onun tututurucusu insanlarla talardr.(Tahrim
66/6)
Yani insanlarn evvela kendilerini sonra da kendi ya-
knlarn, dnya ve hiret ateinden kurtarmaa almak
balca vazifelerinden olmakla, evldna da gzelce retip
emr-i ilh ve emr-i Reslullah- gzelce tutmak, yine Allah
(Azze ve Celle) Hazretlerinin yasaklarn ve gnahlar belleyip
onlardan kamak, efrad- ailesiyle yaknlarn dost ve ahbab-
larn bhusus komularn, kendisinin yapt, hayrl eyleri
yapmaa, gnah ve yasak eylerden kandrmaya almak
mecburi vazifelerimiz arasndadr. nk Mslmanlk nashatle
kaimdir, denilmektedir. u halde Cehennemin ve Dnyann
azbndan kurtulmak ve bakalarn kurtarmak her Mslman'n
vazifesi deilmidir? Bu okuduumuz dular ve yaptmz ve
yapacamz btn ibdetlerin Hakk'n huzurunda kable
yan olabilmesi iin btn gnahlardan tamamiyle syrlp
kurtulmak gerekir. Bir de tasavvufu ahlk kitabnda yazlan
kt huylarda bu gnah kitabnda yazl olan gnahlardan
hite aa deildir. Mesela, bir ekiya dada yol keser, hrszlk
yapp para kazanr, bir dieri de ehirde oturduu yerde seni
lafyla kandrp, paralarn kolaylkla alr. imdi bunlarn her
ikiside ekiya, biri gizli, biri de aikar. kisi de biri birinden
tehlikeli. te gnahlar da byle, birisi aikar gnah: Zina,
kumar, katil gibi, biri de: Kibir, riy, hased ve sair gizli gnah.
Mminlere Vazlar
42
Bunlarn hepsinden saknmak ve kanmak nasl lzmsa,
ibdetlerin de kabl iin mutlaka btn byk ve kk
gnahlardan ve btn yaramaz huylardan ve gnahlardan, hele
para sevgisinden (kendini kurtarda greyim seni) kanmak
lzmdr. Allah cmlemizi muhafaza etsin. nsan para sevgisine
ve gnahlara mptela olunca artk gzler perdelenir. Hakk
grmez olur. te o zaman gayri ihtiyar btla Hak, Hakka'da
btl dedikleri artk hepimizin gz nnde cereyan eden
hadiselerdendir.
Onun iin aziz ve muhterem kardeim. Bu dular gzelce
yap, ibdetlerini de yap, sonra da gnahlardan hem ka, hemde
baklalarn kandr. Mslmanlk ancak byle yaar. Mslmanlkta
buna Emri bilmarf nehyi anil-mnker denir. Mslmanln
can damardr Marf ile emir, mnkert ile nehiy etmek.
Sonra ikinci ksm Camiu s-Sagir de numaralar da balarnda
yazl Cenb- Peygamber Efendimizin mbarek fem-i sadetlerinden
sudr eden dulardrki, hepimiz iin ba tacdr. Bunlara ilaveten
baz mehur dularda vardr. Bizleri dudan unutmamaya vesile
olur midiyle sizlere takdim ediyoruz. Hak Sbhaneh ve Tel
cmlemiz ve cmlenizden raz olsun. Amin.
Hazret-i Eb Bekir Sddk hazretlerinin bu yet-i Kerme
hakknda buyurduklar mehurdur. nsann gerek kendini ve gerekse
hemcinsini ateten korumas ve kurtarmas, ancak cihd ve cihda
yardm ile olacandan kimsenin bhesi yoktur. Cihddan ve ona
yardmdan kamak, hem slmn mahvna sebeb olur, hem de ta
Cehennemin iine tam dlm olmasna sebep olur. Cihdn
da mutlak kffar ile olmas art deil. Dman ve kffar ile olan
cihda, cihd- asgar, yani kk cihd buyurduklar mlumdur.
Asl cihd nefsini islah ile kmil bir insan olabilmenin arelerini
Mehmed Zahid Kotku
43
arayp bulmak ve ona gre hareket edip dnyaya nmne bir
mslman olduumuzu gsterebilmee almaktr.
Onun iin aziz kardeim: Sana szlerimi tekrar edeyim.
Mslmanlk bir taraftan ibdet bir taraftan yasak ve gnahlardan
kamaktr. te bunlar ren, ve mmkn olduu kadar her
mslmana da retmee al. Yalnz ibdetle kulluk tamam
olmaz. Her halde hem ibdet, hem itikat hem nikh, hem
de muamelatda (yani al verite) mslman uslnden ve
yolundan dar kma, ve bunu her mslmana sylemekten
de ekinme, vesselam. Zra du (Muhhul-ibade) yani kulun
Allah Telya ilticas ve yalvarmasdr ki kulun Hakk'a bundan
daha yakn olduu bir hal yoktur. Bu da Cenb- Hakkn en
sevdii bir haldirki; kulunu bu halde meys ve mahzn etmez.
Elbette ve elbette istediklerini fazlasyle verir. Sen de bundan
gfil olma, senin kendi uydurduun du, du deil, asl du
Hakkn sana rettii Kuran dulardr. Sen bu dular can-
gnlden oku ve bizleri de dularndan ayrma.
GR
Bismillahirrahmanirrahim
Esselam aleykm ve rahmetllahi ve berakath...
Aziz kardelerim, Mslmanlk yalnz ibdetle kaim ol-
maz. Evrad olmayann varidat da olmaz derler. yi bilki.
slm dininin be esas vardr. Bunlardan birinin noksanl
dinden kmaa kafidir:
Birincisi itikaddr ki; en mhimidir. Bu hi eksiklik kabul
etmez. Tafsilat her ne kadar geni ise de, (ament) yi bilmek
ve ona inanmak bizim iin kfidir. Bunun da alt esas vardr.
Allah- Telnn sfat- ztiye ve sbtiyesi ile birlikte; varl-
na, evveli ve ahiri olmayp hereyi grp bildiine, gzelce,
eksiz ve phesiz inanp, iman ettikden sonra; meleklerine,
kitaplarna peygamberlerine, ahiret gnne ve ldkten sonra
Mminlere Vazlar
46
dirileceine, amellerin hak terazisinden geeceine, cennet ve
cehennemin varlna, kader, hayr ve errin Allahdan olduuna
inanp iman etmek itikadda kfidir. Her ne kadar tafsilatlar
geni ise de izah bunlarn dnda deildir.
kincisi: Ameldir, namaz, oru, hac, zekt ve kelimei
ehadettir. Bunlar da ilmihal kitablarnda izah edilmitir.
ncs: Nikh meselesidir. eran evlilik kimlerle, nasl
olursa caiz olur ve kimlerle evlilik caiz olmaz ve boanma
meseleleridir. Kadn ne zaman ve nasl boanr? Bunlar bil-
mee taalluk eder ki bu da yine fkh ve ilmihal kitaplarnda
yazlmtr.
Drdncs: Muamelat ksmdr ki; ticaret, alveri
meselelerini hvi olup kazancn nelerin ve ne gibi eylerin
ne zaman hell veya haram olduunu bildirir. Bu da fkh
kitaplarnda mezkurdur.
Beinci ksm: Mcazattr ki; o da kanun ve nizamlarn
vazifesidir.
Bunlar oku ve ren. Binaenaleyh farz, vacip, snnet,
mstehap, mbah, haram, mekruh, mfsit denilen u sekiz
esas bilip ona gre hatt harekatn tanzim etmek, her m-
min mvahhid iin en evvel lzm olan bir eydir. Bunlar
ayn zamanda bu gnk medeniyet vastalarnda kullanlan
makinelere benzetilecek olursa, -malum ya baz ksmlar esasa,
bazlar da teferruata aiddir.- Mesel; teferruata aid dme
veya ark bozulursa, ilemezse ve bu arza her nekadar skc
da olsa makinann ilemesine mani olmaz Mesel bir tayyare
yolculuundasnz. Tayyarenin elektrik lambalar veya soutma
ve stma ksmlar veya koltuklar bozulsa; evet tayyaredekilerin
herhalde houna gitmez fakat tayyarenin yine yerine selmetle
Mehmed Zahid Kotku
47
gitmesinede mani olmaz. Fakat maazallah esas ksmndan
bir ark krlsa, kopsa veya ilemese; tayyare derhal dme
tehlikesine maruz kalr. Tabii krlan ark sebebiyle pervaneler
dnmez, havasn alp veremez. Derken soluu yerde alrlar.
Tayyarenin gvdesi iyi, fakat gerek arklarn birisinin
bozulmas, gerekse benzinin bozukluu ve gerekse kaptann
hastal veya lm halinde, iin nereye varaca hepimizce
malumdur. man da tpk byle bir uaa, gemiye motora,
taksiye ve saate benzer. Ben mslmanm, pek iyi, gvde
gzel, fakat arklar dnmyorsa, pervaneler ilemiyorsa,
dmen bozuksa veya benzini ya yok veya adi ve pis benzin
ise uamaz. Ya kaptan yoksa hi bir eye yaramaz deil mi?
man var; inan bozuksa ve amel yoksa, iman var; muamelat
ksm bozuksa, iman var; nikh meselesi bozuksa eer bir de
mcazat yani cezalar mstelzim kabahatleri var ise, halimiz
nice olur? Bak imdi tayyare var amma makinesi bozuksa,
tayyare var benzini yoksa, tayyare var lkin kaptan yoksa veya
hasta veya sarho veya aklsz ise, tayyare var lakin dmen
bozuk, tayyare var amma ayaklar tekerlekleri yoksa veya var
da bozuk almyorsa imdi sen syle bu tayyare bu motor
bu otomobil bu taksi ve bu saat neye yarar? Bilmem acaba
yanl m dnyorum?
manm var inancm var demekle ne kadar vnr du-
ruruz. Fakat onun ie yarayp yaramadna hi de bakmayz.
Peygamberimizin bize rettikleri dulardan birisi de, (Yarab!
Faide vermeyen ilimden, korkmayan gnlden, kabul olun-
mayan amelden, dinlenmeyen ve mstecap olmayan dudan
sana snrm.) demesi nekadar gzeldir. yle deil mi aziz
kardeim?
Mminlere Vazlar
48
Bu dnyaya hergn bir sr insann gelip bir sr insann
da mezarlara konmakta olduunu hepimiz grp bilmekteyiz.
Eer ldkten sonra i bitti dersen iman ve slmdan ok uzak
olduunu iyi bil. Byle inansz, mslmanm diyen erkekle
bir kzn evlenmesi caiz olmayaca gibi byle inansz kzn
da bir mslman erkekle nikhlanmas dinen katiyyen caiz
deildir. nk nikh ancak dindarlar arasnda muteberdir.
Dinsizlerle nikh mmkn deildir. Biz hristiyan kzlarn
alabiliriz; nk onlar da bir kitap ve bir peygambere inan-
mlardr. Fakat onlara kzlarmz hi bir suretle veremeyiz;
nk onlar bizim peygamberimize ve kitabmza inanp iman
etmemilerdir. Biz ise btn peygamberlere ve kitabIara inan-
dmz iin onlarn kzlarn almaya hakkmz vardr. Onlar
ise bizim peygamberimize ve kitabmza inanmadklar iin,
mslman kz veya kadnla evlenemezler. Bu da mnakht
meselesi iindedir. Dinden dnenlerin nikh hibir suretle
caiz ve kabil deildir. slm itikadlarna inanmayanlar ms-
lman saylamaz.
Adnn Ahmet veya Ali, Veli olmasnn hi faide vermiye-
ceini her akl- selim sahibi iyi bilir. imdi una iyi dikkat et.
Demekki mslmanlk yalnz namaz ve orula hac ve zektla
olmuyor tikat hi eksiksiz, sonra ameller sonra nikh, sonra
ticaret ve muamelat ksm birbirini tamamlyor. Haramdan
mal kazanmak servet yapmak, hile huda yalanla iki satmak,
kumar oynatmak, hrszlkla rvetle veya gasp edip zorla
almak ve aldn vermemek suretiyle kazanlan paralarla
mslmanlk taslamak, ie yaramayan bir sr tayyare veya
otomobillerle vnmeye benzer, derlerse ne dersiniz?
Muamelat ksmna ahlklar da dahildir. Mslman,
kimseyi incitmeyen, herkesin kendisinin elinden ve dilinden
Mehmed Zahid Kotku
49
emin olduu bir zat- muhteremdir. Herkese iyilik yapar,
yemez yedirir, giymez giydirir, kimsenin aleyhinde bulunmaz,
varl ile vnmez, kibir, haset, ucup, riya, hrs, kin, hret,
gadap, fitne, ve fesat ve emsali irkin huylardan uzak; cmert,
cesur, mtevazi, haline raz, muhlis, Hakkn verdiine raz,
hret ve gadaptan ri, kimseye kin tutmaz, mfik, merha-
metli, herkese acr, iyilik yapar, kimsenin fenaln istemez,
su- zan etmez, hep hsn zan sahibidir. Ne aldanr ve ne de
aldatr, halim selim kibar, nzik, edip, lim, slih, zahid, abid,
mttaki bir kimse demektir. imdi sen de bu dular oku ve
Hakka yalvar. bdet ve tatn gzelce yap. Fakat itikad,
muamelat ve mnakehat da ona uydur. Mslmanlk, Hakka
kullukla beraber, Hakkn mahluklarna efkat ve merhametli
olmayda emreder. ihmal edersen bir kanatl ku gibi uamaz
ve kemlta ulaamazsn...
Zemzemi itike yle bir du okuyorduk:

.

.

-

.

.

.

Tayyareye binerken aklma geldi de ne gzel bir ilim.

imdi saat sonra stanbula gtrecek. Elbette byk bir
ilmin semeresi... Sonra dndm: stediimiz ilim herhalde
bu ilim olmasa gerek, nk bu ilmin fidesi ancak dnya-
dadr. ldkten sonra sen tayyare yaptn, elektrik icad ettin,
mikroplar buldun diye her halde bir mkafat vermezler. Orada
ancak iman ve amel-i salih faide verir. Bu tayyare ve saire ise
bir sanat ve bir ticaret metdr. lm-i nfi, olsa olsa insana
ldkten sonra da fayda verecek bir ilim olmas gerektir. Bu da,
Mminlere Vazlar
50
kulu Allahzlcelal hazretlerine balayan bir ilimdir. Buna da
ilm-i ledn ve ilm-i naf derler. Peygamberlerin ve ehlullahn
ilmi bu kabildendir. Cenb- Feyyaz- Mutlak hazretleri bizlere
de sizleri de fazl-i keremiyle afv mafiret eylesin.
Peygamberimiz (S.A.V.)in Cenb- Haktan istedii her
hayr biz de isteriz. Onun Hakka snd btn erlerden,
biz de Hakka snrz. Hakkmzda hayrlar ihsan buyursun.
Dnya ve hiretin btn erIerinden muhafaza buyursun
Amin. Bi hrmeti seyyid-il mrselin. Ve-lhamd lillahi
rabbi-l lemin
DU VE HAYATIMIZDAK NEM
ok muhterem kardelerim! Pek ok du kitaplar olduu
gibi Delail-i hayrat, Hizb-i Azam, Abdlkadir ve Hasan
azeli, Rufa (K.S.) hazretlerinin ve Nak- Bend hazretleri-
nin ve sair velilerin dular da mehurdur. Fakat bunlarn bir
ksm haftalk ve uzundur. Bu gn kardelerime hem ksa ve
hem de daha faideli olacan mid ile staz muhterememiz
Ahmed Ziyaeddin Gmhanev hazretlerinin tertip edip
bizlere emanet ettikleri, byk cild ve iki bin sahifeyi
mtecaviz kitabdan aldmz ve bunlara ilaveten Buhar,
Tirmiz, Cmi-us Sar, Et Tergiyb vet Terhib, bir de Ramuz
kitaplarndan aldmz istifarlar, tesbihler ve Kuran- Azi-
manda Cenb- Hakkn bizlere talim buyurduu dularla
hamde mteallik ayat Kuraniye ile tehlil ve tevhide aid krk
adet ayat Kuraniyeyi ve bir de ilaveten evliyalarn isimleri,
anldnda rahmet-i lahinin nazil olaca cmlenin malmu
olmakla, onlar da eklemek suretiyle meydana gelen bu du
kitabn kardelerimizin istifadesine arzetmekle belki dularnz
Mehmed Zahid Kotku
51
ve Hakkn rzasna nail olmamza sebep olur, diye yazmaa
cesaret ettim.
Her cahilin cesur olduu hepimizin malumudur. Bina-
enaleyh grlecek kusurlarmzn affn, hatalarn tashihini
ulvv cenaplarnzdan reca ederim ..
Ve bu dular okumaa balamazdan nce abdest alr,
kbleye kar oturur evvela 25 istifar, bir Fatiha-i erife ile
de hlas erifi okuyup, Cenb- Peygamber efendimizin
mbarek ruh-u erifleri ile birlikte evld, ezvac, ashap ve
etbann ruhu eriflerine ve bilcmle peygamberan hazera-
tnn ve mmin, mminat kardelerimizin ruhlarna hediye
ettikten sonra lmn gzelce dn ve kabristanlarda
yatanlar, akraba-i taallukatn dn. Onlarn da her bi-
risi bizlerden ok kuvvetli, zengin, lim, bid, kuvvet ve
kudret sahipleri kimselerdi. Bak bu gn onlarn hi sesleri
kmyor. rm gitmiler fakat balarna dikilen talar
onlar bizlere haber veriyor. A gzn bu dnya beka
alemi deil. Yarn senin de bizim gibi adn unutulacak mal
mlkn taksim olacak, sende nihayet burada bizler gibi
kalacaksn. diyorlar. Mnkereyn meleklerinin suallerini
ve ahvali kyameti yle gznn nnden gzelce geir.
Ve stazndan aldn derslere ihmalsiz, dikkatle devam et.
Ve onu da unutma hatrndan karma. Bununla beraber
gnah mucip hereyden ve her yerden son derece korkup
ka. Ve iyi bil ki gnahlar bir ate ve bir zehirdir. ster ufak
ister byk olsun sonra tevbe ederim diye eytana uyup
aldanma. Allan eyler ikinci bir tabiat halinde insann
iine yerleir. Bir daha karmas ok mkldr. Bakn u
sigaray brakabilen ka kii grrsnz? Halbuki ok muzr
Mminlere Vazlar
52
ve hi de fidesi yoktur. Mahlukat ve bhusus Hakkn salih
kullarna kar ok efkatli merhametli olmaa da al.
Kemal-i edep ve saygyle Kuran- Kerimin tilavetinden
sonra bu dularn mmkn olduu kadarn her gn okumaa
gayret et. Hakka tazarruve niyaz eyle evrd olmayann varidat
olmaz derler. Her sabah Yasin-i erif oku ve ezberle. le
vaktinde Sure-i Fethi, ikindide Ammeyi, akam za Vakaa,
yatsda Tebareke surelerini okumay ve bunlar ezberlemeyi
ihmal etme. Sonralar sabah ve akam bunlarn hepsini birden
okuyuverirsin. Ve okurken ancak kendin iitebilecek kadar
sesini kar. Fazla ses karma. Ve gznle sessiz de okuma.
Cenb- Hakk hi bir zaman hatrndan ve gnlnden -
karma. Ve Cenb- Hakkn her bir hareketimizi grp bildiini
ve amellerimizin defterlerimize de yazldn (yani bir teyp
makinas gibi) unutma. Daima Hak sbhnehu ve telnn
rzas olduu amelleri ile Gadabndan son derece sakn.
Kimsenin aleyhinde bulunma. Ve kimseyi en ufak bir ekilde
incitmemeye dikkat et. Dedikodu yerlerinden gybetden ok
sakn. nk kazandn sevaplar elinden bou bouna gider.
Cehennemin, kabrin azabndan, dnya ve ahiret fitnelerinden,
ve Mesihi-d Deccaln fitne ve fesadndan Allah celle ve alaya
snmak gerektir.
Cennete girip cemal-i ilahisini mahedeye nail olmak
ise en byk bir sadettir. Btn nimetlerin tkenip lmn
gelip att srada mmine faide verecek ve onun sadet ve
selametine sebep olan ibdet ve tatla beraber doruluktan,
ihlstan zerre kadar ayrlma. Ve bu fani dnyaya bel bala-
yp aldanma. Ve bu duy her namazn arkasndan okumay
unutma.
Mehmed Zahid Kotku
53

_,

.

"Ey Allah'm! Cehenemin azabndan, kabrin azabndan,

hayat ve mematn fitnelerinden ve Mesihi-d Deccalin er
ve fitnesinden sana snrm. Cenb- Peygamber (Sallahh
Aleyhi Vesellem) hazretleri bu duy Ashab kiram hazretlerine
bir sure ve bir yet gibi talim buyurduklarndan, Pakistan
mslmanlar bunlar namazlarnda tahiyyattan sonra okur
olduklarn da rivayet ederler. Cenb- Hak (celle ve al)
hazretleri cmlemizin muiyni olsun. Dnya ve ahiret selamet
ve sadetlerini ihsan buyursun. Sevdii kimselerle ve sevdii
amellerle ve bizlerden raz ve honut olduu halde ve hsn-
hatimelerle ahirete gen kullarndan eylesin, amin! Bi hrmeti
mrselin ve sallahlah al seyyidina Muhammedin ve alihi ve
sahbihi ecmaiyn vel Hamd lillahi rabbil alemiyn.
*
* 17 Mart, 197s (12 safer 1391).
MEVZULARA GR
Bismillahirrahmanirrahim
Esselam aleykm ve Rahmetullahi ve berkath.
Evvela zerimize bor olan Cenb- Hakka Hamd senadan
ve Peygamberimize seltu selamdan sonra derim ki:
Pek muhterem ve sevgili okuyucu kardelerim! He-
pimiz pek iyi biliriz ki insan denilen bizler iki eyden
mrekkebiz: Birisi et, kemik, kan vesair cismimizin,
cesedimizin meydana gelmesine bal olan eyler; Birisi
de bu cismin harekete gemesi iin Cenb- Hakkn bize
lutfettii ruhumuzdur. Hayat bu ikisinin birlemesiyle
balar ve devam eder. Cesed olmazsa ruh olmaz. Yani
cesedsiz ruh bir i yapamaz. Ve ruhsuz cesed de yine
bylece bir eye yaramaz.
Mminlere Vazlar
56
Binaenaleyh hayatn kvam ruh ile cesedin mevcudiyetine
baldr. Cismimiz cesedimiz yaamak iin maddi gdalara
nasl muhta ise ruhumuzun da gelimesi iin manevi gdalara
ihtiyac vardr.
Binaenaleyh yalnz cesedIerini besleyip de ruhlarnn
manev gdalarn veremiyenlerin halleri ylece daha iyi
anlalr zannederim. CesedIerin muhta olduu gdalar ve-
remiyenlerin hali ne olursa, ruhlarn gdalarn veremiyenlerin
hali de ayndr.
Sakn deme ki, ite bu kadar insan var. Bunlarn bir
ksmnn maneviyattan hi haberi bile yoktur. Ama pekl
yayorlar. Hatta bedevi ve vahet halinde yaayanlar da bu
devirde bile pek oktur. Hele Afrika ve Hindistan gibi byk
lkelerde daima sr halinde grlmektedir. Yamyam denilen
insan yiyenler de bunlardan deil mi? Lkin yaamak deyince
hayvanca yaamak akla gelmemelidir. Zira insan btn
mahlukatn en gzeli ve en mkemmelidir. draksiz, uursuz
ahlksz, hayasz bir hayat elbette mslmann istedii bir
hayat olmasa gerek. Maalesef ruhen beslenmemi insanlar
velevki Mslmanm dese bile ehli kfr ve mrikler de
dahil olduu halde beeriyete ok zararldrlar.
Ehl-i kfrn bu gnk sanatlarnn stnl bizi al-
datmamaldr. O sanatlarn en iyisini ar yapar. Bugn insan
sanatta henz arnn seviyesine bile eriememitir. imdi ar
bu sanatn sahibidir diyerek ba tarafa m oturtalm? Ar
yine hayvandr, yine hayvan... San at hner sahibi olmakla
insanlarla boy lmee hakk varmdr? Dier hayvanlardaki
btn meziyetler de byledir. ok koar, ok uar ve ok
sratli uar ama yine hayvandr yine hayvan...
Mehmed Zahid Kotku
57
nsanlk ise bambaka bir meziyet, bir sadet, bir devlettir
ki; o da ancak dinlerin en gzeli ve en sonuncusu olan slm
Dinidir. nsan haddizatnda ok da zayf ve aciz de bir mah-
luktur. Yaradanmz olan Allah (Tel) hazretlerine her zaman
ve her yerde muhtacz. Ondan ilham almadan yardm olmadan
bir eye muvaffak olamayz. Peygamberimiz (sallallah aleyhi
ve sellem) hazretleri bile bunu bize duyurmak iin nekadar ok
dular buyurmular ve Hz. Allah'a ilticada bulunmulardr.
Bhusus gece namazlarndan sonra gece yarlarndan sonra
herkes uykuda iken ve mbarek gn ve zamanlardaki dular
ne kadar gzel ve tatldr. nsan okumaa doyamaz.
Bize den mhim vazifelerden birisi de bu dular gzel
gzel her sabah ve akam okumaa devam etmektir.
Malm ya insan aciz bir mahluktur. Yardmsz yaaya-
maz, hidyet ise Allah (Tel)nn bir lutfudur. Ona mazhar
olabilmek ne byk bir devlettir. O da Mslmanla her
bakmdan riayet etmekle beraber bu ve bunun gibi mevsk
ve malum olan dulara devam etmekle hem gzelleir hem
de kuvvetlenir. Mslmanlk deyince unu da iyice bilmek
gerekdir ki bu da be blmdr. ibdetler ise bu beten ancak
birisidir. Dier drt de mslmanln icab ve levazmatn-
dandr. Bunlarn en mhimi de akaiddir. Bunu sakn yabana
atma, itikad salam ve drst olmazsa dier drt her ne
kadar salam ve gzel olsa dahi kymeti kalmaz. Makbul-
ilah olamaz. unu sana bilmem ylece anlatabilir miyim:
Peygamberimizin bir dularnda:
Yarab! Fidesiz ilimden sana snrm, buyurmas ne
kadar yn- dikkattir. Bugn says pek ok olan ilimler var.
Kimisinin sadece dnyada kendisine fidesi vardr, bakasna
Mminlere Vazlar
58
deil. Baz bilgilerin fidesi umumi olur. Lkin fidesi yine
dnyaya iddir. hirete bir fidesi yoktur. Belki ibdet ve
tattin mahrmiyetinden n zarar da byktr.
Halbuki bu ilimlerle ve sanatlarla megul olanlar biz
meden insanlar, mterakki memleketler diye medh eder du-
ruruz ve onlar da bir yandan taklit etmee alrz. Yukarda
beyan olunan ar misalini unutma. Bu hnerler ve sanatlar
hi de insanlkla llecek birey deildir. nsanlk ancak
slmiyettedir. Eer her hner ve bilgi sahibi iyi bir insan olsa;
Allah (C.C.) onlar hi zem eder miydi? Kuran iyi oku ve
iyi dn. Sure-i Bakarann 159, 160, 161. yetlerinde;
Kafir olduklar halde dnya hayatna gz yumup lenlere
kar Allah Telnn meleklerinin btn insanlarn laneti
olsun.
Bu ne demek? Allah (Tel) bunlara neden bu kadar ac bir
lnet ediyor? Bunlarda biraz hayr olsayd bu lanete mstahak
olmazlard. Bu gnk Milli gazetede, Konya Milli Selamet
vekili ener Battal: Bu gnk genliin ektii straplarn
ve memlekete yapmak istedikleri zararn balca sebeplerinden
birisi de; "Gemi iktidarlarn ihmalinden dodu. Asl sulu!
Genlii maneviyattan uzaklatran zihniyettir." Maneviyat
denilen ruhun, gdasz kalp mecalsiz kalmasyla ancak ruh-u
hayvaninin tasarrufiyle insanca deil belki hakiki insanln
dnda bir hayat srmelerinden ileri gelmekte olduunu
beyan etmektedir." Ve bu hal zerine hergn buna benzer
yazlar yazlyor. Halbuki Kuran- azimann 98. suresinin
6. yetinde mahlukatn en erlisinin ehli kitabn kfirleriyle
mriklerin olduunu apak beyan etmekte iken bizlere ne
oldu bilmem. Hayat eer ancak bu hayat- Dnyadan ibaret
Mehmed Zahid Kotku
59
olsa dediin doru. Amma, hi de le deil. Hayatn ancak
hayat- hiret olduunu ve bu Dnyann da o hireti ka-
zanabilmek iin bir geit, bir imtihan evi olduunu bilmek
gerektir. Zira gerek Kuran- Aziman hiretin ebedi ve daha
hayrl olduunu mteaddit yetlerle beyan etmekte olduu gibi
btn peygamberler de bilfiil bunu gstermilerdir. Cenb-
Peygamber efendimiz her ey elinde olduu halde bunlarn
hi birisine tenezzl etmemiler. Bu hepimizce malumdur.
Hatta bir gn Hz. mer (Radiyallah Anh) efendimiz
Peygamberimizi bir hasr zerinde yatarken grmlerdi.
Hasr da mbarek vcdu eriflerine iz etmiti Hazreti mer
dayanamad da:
Ya Resulallah msade buyursanzda sizlerin istirahatleri
iin yle yle bir eyler tedarik etsek diye kendilerine
arzedince,:
Ya mer benim dnya ile ne ilgim var diyerek dnya
sadet ve saltanatlarna katiyyen iltifat etmemilerdir.
Muhammed Buseyri hazretlerinin kasde-i Bre erhinde
bidin paa ne gzel izah etmilerdir...

-

.

-

-

-

.

.

.

.
Beytinde.
Ol Resul-i Ekrem (Sallallah aleyhi ve Sellem) hazretleri
bazan alktan dolay mbarek barsaklarnn mahallini ba-
lad. Ve belinin mideye yakn olan yanlarndaki nazik cild-i
mbarekini ta altnda toplayp bkt
Mminlere Vazlar
60
Yani karnlarna ta balarlard. Halbuki fahr- kinat
dileseydi, alk ekmek deil, dnya ve btn nimetleri
efendimiz hazretlerine ihsan olunmas gayet kolay iken,
bize rnek olmak zere ibdetlerime mani olur diye btn
lezzetleri terketmi ve aln iddetinden mbarek beline ta
balamlard. imdi bunu gryoruz ve biliyoruz. Sebebi,
ite o ruh-i insanideki meleki sfatlar kaybetmeyip bilakis
oaltmak iin bunlar bizlere rnek olmak zere ihtiyar bu-
yurmulardr. Hi phesiz ki o mbarek i dnyann btn
nimetleriyle mtelezziz olsalar onlarn haline hibir deiiklik
gelmesine ihtimal yoktur. Bu halleri bizlere birer derstir. Ne
yazk ki anlamaktan ok uzak bulunuyoruz. O bizim batan
beri anlatmak istediimiz maneviyat ve ruhun gdas verilip
beslenmedike insanlarn kemal ve olgunluk bulmas mmkn
deildir. Bir taraftan nefse hakimiyet bir taraftan da ibdet,
tat, zikrullah, du ve ilticalarla, Hak (sbhanehu ve Tel'ya)
takarrb neticesinde insanlk denilen devlet zuhur eder. te
bahtiyarlk o zaman balar. Yoksa servetin okluu bilginin
bolluu bunlar olmadka fayda vermez.
Bakn size o peygamber-i ziann kemaline dellet eden
bu kasidedeki bir beyti daha yazaym. Amma bunlar oku-
yup hemen geme hem ok dn ve hem de zerinde bir
haylice dur.

.

.

,

.

.

.
Ve altundan olan yksek dalar ol kn-i seadetin meylini celb
iin iddetle arzu ve kendilerini fahr-i Kainat a arzeylediler.
Mehmed Zahid Kotku
61
Amma o Habib-i kibriya o dalara ve alayi-i Dnyaya
rabet gstermemekle ulvv-i Cenb ve yksekliin nerede ve
nasl olduunu gstermitir.
erhinde ise, ol Rasul-i mcteba efendimizin saysz
olan byklk ve meziyetlerini sayarken bir nebze de bunu
aklamlard.
Bugn Arabistanda kan altun mesabesindeki petrol
ve bol miktardaki altunlar ite o gn Rasul-i Ekreme olan
muhabbetinden nai teslimiyet-i kmile ile btn varlkla-
rn ona arzettikleri halde bak Resul-i Ekrem onlara nasl
cevap verdi: Gerek dalarn altunlar ve yer iindeki gazlarn
ve cihann sair alayiine muhabbet ve rabet gstermeyip.

_,

'

,

-

\ diye ful edp gidecek eylerin hi birisine

muhabbet etmeyip o altun dalarna ve dnya saltanatna
aldananlara ruhaniyetin ulvv kadrini, yksekliini bihakkn
gstermi olmaktadrlar. nk:

,

.

.

.

,

.

. _

nsanlar hilkat itibariyle ve tabiatlar iktizas rahat

ss ve lezzetli eyleri, mevki ve saltanatlar ok severler. Bu
emellerine nail olabilmek iin, ta o ocukluk devresinden
balayp 25 ve 30 yalarna gelinceye kadar mrlerini hep
bu uurda feda ederler. Nihayet belki bir mevki ve saltanat
sahibi de olabilirler. Fakat ne yazkki o rahatn ve lezzetlerin;
o saltanatlarn ierisinde saklanm zehirli ylanlar iyanlar;
aresi bulunmayan ldrc mikroplar, bir trl gre-
Mminlere Vazlar
62
mezler ve grmek de istemezler. Eer birisi kp ta, Ben
bu ii sizden daha iyi yaparm, siz yle bir keye ekilin
de istirahatinize baknz dese. kyametler kopar. Artk ne
kadar irkin, yaramaz iftira varsa hepsi meydana kar.
Zehirleri yuta yuta, adeta afyonkeler esrarkeler gibi, bir
trl altklarn brakamazlar. Nekadar zarar olursa olsun
hi kulak asmazlar. Sigara ienler ve iki ienler de byle
deilmi? Onun iin azizim, muhterem evladm, kardeim
bu dnya grdmz gibi bir yolcu geididir. Buras du-
rulacak yer deildir. Buras ancak hiret sadet ve selmet
evini kazanabilmek iin bir imtihan evidir. Burann zevk ve
sefasna aldanrsan hakiki sadeti ve selmeti kaybedersin.
Bu zevk ve safa dediin ey gryorsun ya bir sr elem ve
keder dolu. Sonra arkas da yok...
Bir gn lm gelip hepsini altst edip gider vesselam
Binaenaleyh, Sen byle sonu olmayan bireye aldanma ve
Peygamberlerin yolundan, izinden katiyyen ayrlma. sadet,
selmet hepsi bunun iinde... Bak u beytin manasna
Nefsi emmare nice defa insana bir lezzet gstermitir ki
o lezzet ldrcdr.
O cihetten ldrc ki insan onu bilmemi ve bilememi.
(Muhakkak zehir yal lokma iindedir.)
erh: Nefs-i emmare gaddare ve mekkare olduundan
insanlarn helkini mucip olan eitli ac ve zdrap verici en
kt eyleri bile gayet gzel bir surette sslenmi gayet leziz
eylerle kendilerine tabi olanlar zehirler ve zdraplara giriftar
eyler. Eer sen bunu bilfiil grmek istersen, hilekar ve gaddar-
lara bak: Zulmlerini arttrdka kinleri artar ve ortalk berbat
Mehmed Zahid Kotku
63
olur. te o zalimler zehirlerini en tatl yemekler iine koyup
insan maddeten ve manen zehirler ve yok ederler.
*
unu da yazmadan geemeyeceim. nk yutturmak
istedii bu zehirleri hep nefs-i emmare vastasyla icra eder.
Binaenaleyh her ne pahasna olursa olsun eer insanca yaa-
mak istiyorsan

. ,

.

,

.

, ,

_

.

.
Beyt-i erifiyle, nefsin btn arzularna ve insann ta ebedi
dman olan eytana muhalefet edip, onlarn szlerini
sana halis nasihat etseler bile; sen onlara inanp itaat
etme. Bilakis vasihima emri zerine isyan eyle. nk,
nefsi emmare tyneti itibariyle hell, haram, gnah falan
tanmaz. Btn cannn istediklerini yemek ve elenmek
arzusu ile cehenneme kendisini hazrlar. Ve daima isyana
ve gnahlara doru sratle gider, eytan da yardmcs
olunca artk zulm, hased, intikam almak frsatyla neler
yapmaz. Nefsin tesiri ve zarar cisme ve akl- zhiredir.
eytann tezynt ise kalp ve mnyadr. Gerek cismin ve
gerekse kalbin harabiyyeti ile insan insanlktan tamamiyle
km olur. Ondan sonrasn artk sen dn.
Bu gnk ve yarnki dnyamzn ektii ve ekecei
btn ztraplarn kk, menba, kayna ite budur. Bu-
nunda asl kk dinsizlie dayanr. O da yukarda zikro-
lunan lanete mstahak olur vesselam.
* Abidin Paa, Kaside-i Brde erhi, s.30.
Mminlere Vazlar
64
imdi size esas gayemiz olan dudan ve dunn lzu-
mundan bahs edeceim, biraz laf uzad, geciktik. Cenb-
(vacib- vcud) hazretleri Kuran azimann mteaddit
yerlerinde buyurmaktadr.

.

.

Yani; Siz bana ihtiyalarnz arzedin, isteyin, yalvarn,

dular edin bende sizlerin dularna icabet edeyim, istedikleri-
nizi vereyim. buyurmasyla bizleri dulara tevik etmektedir.
nk btn kaynaklar Zat- ecell alann yed-i kudretin-
dedir. stedii zaman hereyi yapar kimse de karamaz. Buna
binaen, Rasl- Ekrem (Sallallah aleyhi ve Sellem) hazretleri
Cenb- Hakka enok yalvaran, du eden, iltica eden idi.
Ve bizlere iltica edip yalvarmann hem ibdet ve hem de
en byk bir kuvvet ve silah olduunu bildirmilerdir. Ebu
Hreyre (Radiyallahu Anh) den

.

.

;

.

Hadisi erifine bir bak: ... dunn kendisi (hangi dil ile
olursa olsun) mmin kulun silahdr. Malumdur ki silah
dmana kar kullanlan ldrc bir alettir. Yannda silah
olan ve onu gzelce kullanmasn bilen kii yle olur olmaz
dmandan korkmaz ve kamaz; icabnda dmann yok
eder, ldrr. te tpk bunun gibi du da, insann mnevi
dmanlarn ve nefs-i emmaresini de ldren pek byk bir
kuvvettir. Nefs-i emmare silahtan, toptan, atomdan korkmaz.
eytan da byle... Bunlar korkutan ey ancak kulun Allah
Mehmed Zahid Kotku
65
Tely lykyla yapt zikri ve dulardr. Silah kullanma-
nn nasl usulleri, artlar varsa, dunn da tesiri iin usul ve
artlar vardr. Bu usullere riayet edilmeden yaplan dularn
elbetteki bir faide veremiyecei aikardr.
Dunn kabul iin birok artlar zikredilmitir. Bhusus
evvela btn gnahlardan hakiki ve ciddi bir tevbenin lzumu
herkese malumdur. te asl i bu tvbededir. Bu tvbe az ve
dilin yalnz (estafirullah) demesiyle olmayaca cmlece ma-
lumdur. Tvbe her neden yaplrsa yaplsn, o yaplagelen eyi
bir daha yapmamak zere evvel emirde bir nedamet lzmdr.
Bu nedamet, tabii iten gelen tam bir ikrahtr. Ve bu fiilin bir
daha katiyyen tekerrr etmemesi de matluptur. Ve byle gzelce
yaplan bir tvbeden ve tevbe namazndan sonra yaplacak her
duya Cenb- (Vacibl vcud)un icabet buyuracaklarna hi
ek ve phe yoktur. Onun iin evvela ibdeti lyk vehile yap;
sonra da katiyyen abdestsiz gezmeye alma ve daima Cenb-
Hak (sbhanehu ve Tel) hazretlerine du ve ilticadan da ay-
rlma. Ve bu dularn en iyisi Cenb- Hakk'n peygamberleri
vastas ile Kuran- aziman da beyan buyurulan dulardr.
Sonra da Peygamberimizin mbarek azlarndan bizlere talim
sadedinde buyurulan dular olup, bunlarn her nekadar ma-
nalarn anlamazsak da, bu dularla iltica, yalvarmak, istemek
dier dulardan efdal ve ldr. Sonra bu dular:
a- Namaz arkasndan,
b- Cuma hutbesinin arkasndan,
c- Ezan- Muhammedinin arkasndan,
- Gece yarlarnda,
d- Sonra kandil gecelerinde, Kadir ve Bayram gecelerinde
ve esnay- muharebede yaplan dular da pek makbuldr.
Mminlere Vazlar
66
Bhusus Kuran- Azimann hatminden sonra yaplan
dulara bir de gzyalar katlrsa, daha ok makbul olaca pek
aikrdr. Du yalnz mminin silah deil, ayn zamanda dinin
de direi, gklerin ve yerin nuru olduu beyan buyurulmu
olmas da ayan dikkatdir. Yaptmz evler, bazan ahaptan
bazan da betondan yaplr. Bunlar direksiz yapmak mmkn
olmad hepimizin bildii eydir. Binaenaleyh yaplan, bir
ev, bir cami, hatta alelade bir kulbe bile direksiz olamazsa
dunn nedemek olduu daha iyi anlalr. Sonra karanlkta hi
birey yaplamyaca ve hatta okunamyaca yine hepimizin
malumudur. Gzlerimiz her nekadar ak olsada karanlk
gecelerde bir ey gremediimiz gibi, bazan sisli havalarda
vapurlarmzn da ilemedii gzlerimizin nndedir. Birey
grmek okumak ve yazmak iin nasl a, ziyaya, nura
muhta isek, duya da bylece muhta olduumuz aikardr.
Dudan mahrum olan kii, karanlklarda kalp nn bile
gremiyen ve ne yapacan bilemeyen bir kiidir. Ne kendisi
hayatndan istifade edebilir, ne de mensup olduu cemiyet.
Zannedersem imdi dunn ne kadar kymetli ve mhim
olduu daha iyi anlalabilir.
Dulardan gafil olmaynz, acizlik getirmeyiniz. Zira du
eden Hakka yalvaran, ondan isteyen, hi birkimse helk
olmamtr. Demekki dusz kimseler Hakk'a yalvarmasn
beceremeyen zavalllar, helke, mahva, yoklua mahkum
kimselerdir ki; artk bunun ne demek olduunu anlamamak
mmkn deildir. Kendisine du yollar, yalvarma ve iltica
yollar alm kimse iin rahmet-i ilahiye kaplarnn ald
da pek aikar bir ekilde belirtilmi olmakla en gzel ve hatta
sevgi ile istenilecek eyin ise afiyet olduu yani hasetliklerden
ve belalardan selmette olarak yaamann lzumu da anlalm
Mehmed Zahid Kotku
67
olmaktadr. Yine malumdur ki; hastalkl ve eitli belalara
giriftar olmu insanlardan da istifade mmkn olmad
gibi cemiyetin bana da bir yk olurlar. Bununla da kalmaz,
Hakk'a lyk ne ibdet edebilir ve ne de yalvarabilirler. Baz
iptilalar vardr ki, maazallah insan kfre kadar gtrebilir.
Halbuki kfr zulmetin, karanln ta kendisidir. man da
nurun aydnln kendisidir. Onun iin zulmet, karanlk k-
frle; iman da nur ile izah edilmitir. (celle ve l) mminlerin
velisi olup onlar zulmetten, karanlklardan aydnla yani
nura karm; kfirlerin veIileri ise taut, yani eytan ve
putlar olduu ve bu da kfirleri o gzel nurdan aydnlktan
zulmete karanlklara srkledikleri ve bunlarn da binnetice
cehennem ehli olduklar belirtilmitir.
Bundan dolay her mmin-i mvahhid hemen ve her
zaman sksk Cenb Hakk'a iltica edip hem snmak ve
hem de dnya ve hiret sadetleri iin muhta olduu her eyi
istemekten hli kalmamaldr. Zira du ayn zamanda ibdettir.
Ve hem de du gelen ve gelecek olan belalara da faydaldr.
Onlarn define sebep olurlar. Binaenaleyh ey Allahn kullar
duya devam ediniz, ve biliniz ki: Allah Tel Hayy ve Ke-
rim

dir. Kulunun ellerini apta ondan bir

ey istedii zaman onun dusn kabul etmemezlik yapmaz
ve onun ellerini bo evirmez. Binaenaleyh sizler hacetlerinizi
hemen ve yalnz Allah Tel hazretlerine arzediniz. Ve ondan
isteyiniz. Ve sakn Allah Tel hazretlerinin kullarna boyun
bkmeyiniz. Ve ihtiyalarnz onlara katiyyen sylemeyiniz,
biliniz ki onlar da sizler gibi aciz mahluklardr. Bugn verse
de yarn ister. stemese bile baa kakar. Kakmazsa da bir daha
kapnz amak istemez ve sizi grnce kaar. Artk bunun
Mminlere Vazlar
68
bylesine yzsuyu dkmek yakr m? Allah Tel ise istedike
verdiini daima artrr ve ondan da raz olur. mdi insan olan
byle rahmeti bol bir Allah' brakp ta bakasna hi halini
arzeder mi?
Baksanza mukadderat- ilahiyeyi bile dular nler. O
takdirat- ilahiyeyi tahfif eder. Hafif geer. mrn uzama-
sna iyilikler sebep olur ve gnahlar dolaysiyla da rzkndan
mahrum olur Kazay ilahiyeden kamak mmkn deildir.
Fakat dularn gelmi ve gelecek kaza ve belalara kar gelecei
bilinmelidir. Bu suretle insann dnyas da ahireti de gayet
rahat ve gzel geer. Zira Cenb Hak (subhanehu ve tel)
kullarnn yalvarmasn ve istemelerini ok sever.
badetin efdali de, kulun yapt dularn kabuln
beklemesidir, dular mutlaka kabul olur. Fakat bazan pek
abuk netice alnr, bazan ge netice alnr ve bazan da hirete
braklr. Bazan da onun bana gelecek baz msibetlerin
define vesile olur. Ve hatta yarn kyamet gnnde Cenb-
Hak kuluna sorar:
Filan vakitte yle bir du etmitin. Ben de sana
istediklerini vermemitim deil mi? der. Kul da:
Evet ya Rabbi sonra Cenb Hak tekrar kuluna:
te onu Cennette yle yle nimetler verilmek
iin sakladm deyince kul.
Ah! Keke hep istediklerim bu gne kalsayd
diye temennide bulunacaktr.
Binaenaleyh bizlere lyk olan durmadan gece ve gndz
hemen Cenb Hakk'a yalvarmaktr. nk her zaman her
eyde ona muhtacz. Onun yardm olmadan hibir eyde
muvaffak olmamza imkn yoktur. Bunun iin ne yapp yapp
Mehmed Zahid Kotku
69
Hazret-i Hakk'a yalvarmaa almalyz ki gerek Dnya ve
gerek ebedi alemimiz olan hiretteki sadetlere nail olalm.
Bak sana bir hadsi kudsden zetler nakledeyim. (Fakat iyi
dinle ve dikkat et.) Cenb- Hak (celle ve l) buyuruyor ki
Ey kullarm ben nefsime zulm haram kldm. Siz-
lerin arasnda da haram kldm. yle ise birbirlerinize
kar katiyyen zulmetmeyiniz.
(Burada bhsolunan zulm Cenb Hak hakknda muhaldir.
nk zulm bakasnn mlknde tasarruftan neet eder.
Halbuki btn mlk iindekilerle beraber Hlik (zlcelal)
indir. Binaenaleyh onun hakknda zulm tasavvur olunmaz.
Bu gibi szler bizleri uyarmak iindir.) Yine buyuruyor ki:
Ey kullarm sizin hepiniz dellettesiniz ancak benim
hidyet ettiklerim mstesna. Binaenaleyh benden hidyet
isteyiniz ki, ben de sizi hidyete nail klaym.
Malumdur ki; insan nefis ve ehvetin ve hevasnn adeta
esiridir. Bunlar ise; insan daima nefsani ve eytan yollara
srkler. Bunlarn elinden kurtulmak da yle kolay birey
deildir. Binaenaleyh hak yolu bulmak ancak Cenb Hakkn
ltfu hidyeti ve ihsn ile mmkn olur. Onun iin benden
hidyet isteyiniz ki ben de sizlere hidyet edeyim buyurmu-
tur. Zira bu hidyet nail olamayan kiiler tabiatyla dellette
kalrlar. Yine buyuruyor ki:
Ey kullarm! Hepiniz asnz; ancak benim yedirdik-
lerim mstesna. Binaenaleyh benden sizi doyuracak rzk
isteyiniz ki ben de sizlere itam edeyim.
Yani insan kendim alp kendim kazanyorum ve elimin
emeini yiyorum zanneder. Halbuki bu hatadr. Zira bu a-
lma kuvvet ve kudretini veren odur. Eer o bize bu kbiliyeti
Mminlere Vazlar
70
ihsn etmemi olsa biz ne yapabilirdik. te hastahaneler ve
tmarhanelerdeki insanlarn halleri acaba bizlere nmunei
ibret olmaz m? Binaenaleyh bizim btn kazanlarmz Hak
(sbhaneh-u ve tel) nn bizlere verdii sermaye sayesindedir.
yle olunca kazandmz ve yediklerimizi veren odur. Deil
mi aziz kardeim? tabii bundan hi de phemiz yoktur.
Yine Hakk Tel hazretleri buyuruyor ki: Ey kullarm!
Hepiniz plaksnz; yalnz benim giydirdiklerim mstesna.
yle ise sizde benden giyecek eyi isteyiniz ki ben de size
vereyim. Sizlerde giyinesiniz. Sizlerin giyinmesi yukarda
arzolunduu gibi benim vereceim kuvvet ve kudrete
ltuf ve ihsna baldr. yle ise gaflet etmeyip daime
ihtiyalarnz benden isteyin.
Ey kullarm sizler gece ve gndz daima hata et-
mektesiniz. Ben ise btn gnahlar affederim. imdi
benden mafiret dileyiniz ki ben de sizleri mafiret ede-
yim." (nk Cenb- Hak Gaffar - uz Znup. Settar - ul
Uyubdur.) Gnahlar ne kadar ok olursa olsun ve ne kadar
byk olursa olsun af istendii takdirde o affedicidir ve bazan
da gnahlar hasenata da evirir yani sevaplar da verir.
"Ey kullarm! Sizlerin bana ne zarar dokunur ne de
fidesi .. Ey kullarm sizin evveliniz de ahiriniz de ins ve
cininiz en iyi ve en mttaki bir kiinin kalbi zere olsanz
bu benim mlkmde hibirey ifade etmez. Ey kullarm!
Yine sizin evveliniz ve ahiriniz, ins ve cininiz sizin en
facir ve en kt kiinin kalbi zere olsanz bu da benim
mlkmde hi birey noksan etmez. Yani btn mahlukat
cinler de dahil ister iyi ve gnahsz, daima ibdet ve itaat zere,
isyan ve kusur etmez olsalar, bunlarn benim mlkme hi
Mehmed Zahid Kotku
71
bir ey katamazlar ve bilakis yine btn mahlukat cinler de
dahil ta Adem (Aleyhisselam)dan beri gelen kullarm ne kadar
fena, gnahkar, asi olurlarsa olsunlar onlarn bu halleri benim
mlkmde tek birey noksan edemezler. Zarar da veremezler.
Binaenaleyh iyilikler ve ktlkler sizin kendinize aiddir ona
gre hareket ediniz demektir.
Yine buyurur ki:
Ey kullarm! Sizin evveliniz ve ahiriniz ins ve cininiz
gayet geni bir yerde toplanp benden bireyler isteseler;
ben bunlarn hepsine istediklerini veririm de bu benim
hazinemden bir ey eksiltmez. u kadarki bir ineyi
byk bir denize sokup karsanz o ine denizden ne
eksiltebilir? (tabii hi)
Ey kullarm! Bu ancak sizlerin amelleridir (ki ben
onlar sizler iin saklyorum.) Sonra onlarn mkafatlarn
-Sizlere ok fazlasyla- vereceim. Sizden herkim defter-i
amalinde yapt eyleri hayr olarak gryorsa, Allah azze
ve celle hazretlerine hamdetsin (kretsin) Eer defter-i
amalinde yapt eyleri hayr ilerden gayr gryorsa ancak
o zaman nefsini levm etsin. Bakasna kusur ve kabahat
bulmasn. Malum, deniz gzmzn grd ve dnyann
drtte n kaplayan byk bir varlktr. ne ise hem cilal
ona gre o kadar da ufak birey, denizden ne eksiltebilir. Tabiri
ok manaldr. Hatta biraz noksanln farzedecek olursak ki
mmkndr. nk mahdut olan belirli bir eyden ufak bir
kl dahi koparmak bir noksanlktr. Lakin Allah (sbhanehu
ve Tel) hazretlerinin rahmet ve keremine hudut mu vardr
ki ona noksanlk isnat edilebilsin. Binaenaleyh mlk onun-
dur. indeki canl, cansz, maden, nebat, hayvanat ve btn
Mminlere Vazlar
72
insanlar ve gremediimiz cinniler ve mikroplar dahi hepsi
onun mahlukudur. yle ise bizlere yaraan bu varlklarn
sahibi rahmet sahibi rahman ve rahim olan Allah (celle ve l)
ya layk bir kul olabilmek ve daima onun rzasn kazanmaa
gayret gsteren kullarndan olmaa almaktr. Bu da yine
Allah Tel (ve takaddes) hazretlerinin tevfikine ve hidyetine
muhtatr. Onun iin bizleri yaratan, her nimetini bol bol
veren Hak (sbhanehu ve Tel)ya, daima peygamberimizin
rehberlii altnda onun da bizlere rettii dular hatta tesbih
ve istifarlar ve zikrini de ok ederek yalvarmamz gerektir.
nk bizim kalplerimiz ve gnllerimiz ak olmad iin
gzel dular yapmaktan mahrumuz. En gzel are gerek
Kuran- Azimandaki dular, gerekse Resul-i Ekrem efendi-
mizin bizlere tavsiye buyurduklar dular mmkn mertebe
ezberlemek veya kitaplardan okumak suretiyle devam etmek
arttr. Mesela imam Aliyy-l Kri hazretlerinin (Hizbl
azam, Delaillhayrat ve Hadislerle dular) gibi hazrlanm
kitaplar vird edinip hergn okumak gerektir. Cenb- Hak
cmlemizin muiyni olsun!.. amin.
Tirmizinin ve ibni Macenin ettii rivayette unlar da
grlmekte: lleriniz ve dirileriniz, evveliniz ve ahiriniz
yanz ve kurunuz tabirleriyle ifade edilmektedir. Kendisinin
ok cmert ve macid olduunu eref ve azamet ikram ihsann
nihayetsiz olan ve birey murad ettii vakit ona ol demesi
kfidir. Derhal olur. Du tam bir ibdettir. nk kii tam
manasyla Allah Tel'ya kendisini balar. Ve ylece istemee
balar ve bilir ki Cenb- Hak her istediini hem bilir, hem
de kulun yalvarmasn iitir. Ve ona icabet eder. Onun iin
Cenb- Hakk'a hem ihtiya zamanlarnda du etmek caizse de
asl du her zaman ve bhusus rahatlk zamanlarnda yaplan
Mehmed Zahid Kotku
73
dulardr. iddetli ve mkl zamanlarda dusnn kabuln
isteyen kiinin bolluk ve rahatlk zamannda oka du etmesi
tavsiye edilmitir. Bhusus Hazreti Enes (Radyallah anh)n
rivayeti ok sevindiricidir:
Cenab Hakk'n yle buyurduunu Cenb Resull-
lahdan iittim:
Ey Ademolu sen bana yalvarp du ettiin md-
dete senin btn gnahlarn afederim, de hi umursa-
mam,.
Hele Enes (Radyallah anh)n u hadisi ne kadar ayan
dikkattir: Resul-i Ekrem (Sallah aleyhi ve sellem) hazret-
leri-
Du ibdetin halisidir, zdr.

kemiin iindeki iliktir, o olmazsa insann hayat sona ermi
demektir. buyurmutur.
Onun iin ilii olmayan koyunu kurban etmek de makbul
deildir, bu iki eyden neet eder.
Birincisi. Allah Telnn emrine imtisalen ona yalvarmak
ve iltica etmektir. Bu mahz- ibdettir. Ve hlistir.
kincisi: Grr ki necat ve kurtulu Allahdan gayr
hereyden midini kesip Allah (Tel)ya hlisane du edip
halini ona arzetmekle olur. Sadet ve selamet yollarn da
haktan ister. te bu da ibdetten saylr Amma sevap alma
bakmndan. Yoksa ibdet etmeden dularla ibdet etmi sa-
ylmayaca da malumdur. Yalnz du da u vardr ki kulunu
Cenb- Mevlaya yaklatrr. Bu da tatin asldr. Zira insan
kendisinin aciz olduunu idrak edip Mevlasna iltica ile ona
takarrb etmee alrsa ki, bu da tatn bir nevidir. Fakat
Mminlere Vazlar
74
asl tat Allah Telnn emrettii ibdetleri snnetleriyle
beraber gzelce yapmaktr. Zira ibdetsiz dular makbul-i
ilahi olamaz. Ve ibdet ettii mddete de Allah Telya
yalvaryor demektir.
Dularn en gzeli, namaz klarken okuduumuz Kuran
yetleri ve ondaki dulardr. Mesela Tahiyyattaki dumz na-
maza balarken okuduumuz Sbhaneke ve Fatiha sureleri
tam bir dudr. Kunut dularmz.

.

.

-'

.

.

. _

.
Daha buna benzer ne kadar ok dular vardr ki biz bunlar
hep namazlarmzda okuruz. Birde namazlarmzdan sonra
ayrca tesbih ve dularmz daha vardr ki, en makbul dulardr.
Bir de u var ki Kuran- Aziman okumaa devam eden
kimse her ne kadar hacetlerini Cenb- Hakk'a arzetmee
vakit bulamasalar bile. Hazreti Allah (Sbhaneh ve Tel)
kulunun hacetlerini o istemeden isteyeceklerinin en alsn
verir. En gzel bir ekilde ihsan eder. Onun iin nsan b-
tn gcyle gece gndz demeyip Kuran- Azimann
tilavetine devam etmelidir. Her ne kadar onun manalarn
anlayamasak da Allah (Tel)nn kitab olmak mnasebetiyle
onu okumaa devam etmek en byk sadet ve iki cihann
selmetidir. Kur andaki ilk nazil olan yet de: Alk suresi
deil mi? kra, oku

demektir. Binaenaleyh okuna-

cak ok eyler varsa da en gzeli Kuran- kerimi tecvid ile
birlikte gzel bir ekilde okumaktr. Bunun sevabna baka
Mehmed Zahid Kotku
75
bir eyle erimek mmkn deildir. Onun iin evvel ken-
din, sonra ailen ve ocuklarn da zerinde titizlikle dur, ne
pahasna olursa olsun ren ve ret ve rendiklerinle de
amel etmee al.
Et - Tergib ve't-Terhibin 482. sahifesindeki 24 numaral
hdis de ok ehemmiyetli olduundan onu da yazmadan
geemiyeceim: Cenb Peygamber efendimiz (Sallallah
Aleyhi ve Sellem) buyuruyorlar ki:
Ey mmet-i Muhammed, sizi dmanlarn errinden
necat verip kurtaran ve sizi onlarn ezalarndan emin k-
lan ve rzklarnzn bollanmasna ve genilemesine sebep
olan eye delalet edeyim mi? Gece ve gndz daima Allah
Tel'ya yalvarnz, du ediniz. (Ve ondan maddi ve manevi
ihtiyalarnz isteyiniz) nk du muhakkak mminin
silahdr.
Dunn artlarndan birisi de du etmezden evvel abdest
alp, hi olmazsa iki rekat namaz klmak, tevbe-i nasuh ile
tevbe etmek, _

,

. diye balamak zikrullah
ve tesbihler ekmek... oka salat ve selam getirmek,

_

.

deyip sonra duya balamak. Ve dudan sonra yine tesbih ve

salatu selamlarla dunn kabuln beklemek ve duy daima
tekrar etmekten ekinmemek lzmdr.
DULARDAN EVVEL
OKUNULACAK KELMELER
Bir adamn yle dediini Rasulllah (Sallah Aleyhi
Vesellem) efendimiz iittiklerinde buyurdular ki:
Sen ism-i azam ile istedin. O ismi azam ki onunla
ne istenilirse verilir. dular kabul olunur. du udur:

,

.

.

.

.

.

Yine racl bir kii yle diyordu:

Mminlere Vazlar
78
Resul-i Ekrem (Sallallah Aleyi ve Sellem) efendi-
miz:
Senin duna icabet olunmutur. Hacetlerini Allah
Teldan dile buyurduu Hkim Ebu mame (radiyallah
anh)den rivayetinde:

_,

.

-

Allah Telnn bir takm melekleri vardr ki her kim ka

kerre (Ya erhammerrahimin)derse melek derki. Erhammer-
rahimin olan Allah celle ve al sana ikbal eyledi, istediklerini
dile buyurulmutur.
Yunus (aleyhisselam)n Kur an- azimanda beyan
buyurulan dus da pek mehurdur.

_,

,

.

\
Senden baka ilah yoktur. Sen eksiklerden uzaksn,
ycesin, ben zalimlerden oldum. (el-Enbiya, 87)
Bu duy herhangi bir mslim kii okursa mutlaka dus
kabul olur. Bir kii -dunn kabul Yunus (aleyhisselam)a mahsus
deil mi?- diye sormu da Cevaben Cenb- Peygamber yeti
kerimenin alt ksmndaki

_,

te
biz insanlar byle kurtarrz (el-Enbiya, 87) yeti kerimesini
okuyarak, gerek dunn kabul ve gamlardan kurtulmak btn
mminlere mil olduunu beyan buyurmutur.
Aie (Radiyallah anha) validemizden bir rivayette bir
kul:
Mehmed Zahid Kotku
79
Yarabbi Yarabbi! Yarab, diye Cenb- Hakka ses-
lenirse Cenb hak derhal
(Lebbeyk) Kulum iste: yi bilki istediin verile-
cektir.
Bir rivayette Rab kelimesi Allah Telnn byk
isimlerindendir,buyurulmutur. Secdelerde, ve be vakit
namazn arkasnda ve gece yarsndan sonra yaplan dular
makbul dulardr. Mslim hazretlerinin Ebu Hreyre (radi-
yallah anh)den olan rivayetinde:
Kulun Allah celle ve l hazretlerine en yakn olduu
zaman secdede olduu zamandr. Binaenaleyh o anda
duy ok ediniz buyurulmutur.
_

,

.
Farz namazlarn secdelerinde veya be kere tesbih etmek
(sbhanerabbiyel al) demek kfidir. Nafile namazlarn secde-
sinde ise istediin kadar uzatabilir ve dular edebilirsin.
Zira secde kulun gsterdii en son bir Allah'n huzurunda
gszln ve acizliini kabul etme alameti olduu gibi sahi-
binin de ihlsnn kuvvetine delalet eder. Kulun Allah Telya
en yakn olduu zaman onun secdedeki halidir. Binaenaleyh
en ok du edilecek bir yer ve bir zamandr gaflet olunmamas
lzmdr. Bhusus bu secdeler gece yarsndan sonra olursa
daha makbuldr. Buhari, Mslim, Tirmizi ve Malikin Ebu
Hureyre (Radiyallah Ahn)dan bir rivayetlerinde,
"Cenab- Hak (Zlcelal vel ikram) hazretleri her gece
gecenin sonunda du edenlerin dusn kabul edeceini,
bireyler isteyenlerin istediklerini vereceini, mafiret iste-
Mminlere Vazlar
80
yenleri de mafiret edeceini" beyan buyurmutur. Bununla
beraber bu gibi hacetleri olanlara Yok mu isteyen vereyim;
du edenlere icabet edeyim: mafiret talep edenlere ma-
firet edeyim! diye sabaha kadar nida etmektedir. Yine kulun
Cenb- Hakka en yakn olduu vakit gece yarsndan sonra
herkesin uykuda ve gaflette olduu bir zamandr ki gcn
yeterse o zamanda Allah (Tel)y zikredenlerden ol. nk
dularn en makbul olduu zaman gecenin sonu yani bizim
sahur ettiimiz veya biraz daha evvelki vakittir. Bir de be
vakit farz namazlarn arkasndan yaplan dular da sonderece
makbul ve mstecaptr. Sonra unu da iyi bil ki, dular mutlaka
kabul olurda yalnz acele etmemek lzmdr. Ve sakn deme
ki, ben bu kadar du ettim de istediklerim olmad diye duy
brakma. Ya bilmediimiz baz sebeplerden nai gecikecektir,
veya onun yerine daha ls hirette verilecektir, veya onun
yerine baa gelecek bir kaza gelmeyecektir. Yani bir felaketin
nlenmesine sebep olacaktr. Bir de du ederken yle hazr-
lanm kfiyeli ezberlenmi szlerle yaplan dular da Allah
(Celle ve Ala) Hazretlerinin kabul etmediini bil, gnlnde
o duda hazr olmasdir. Yani gafletle yaplmamaldr. inde
samimiyet ve ihlas ile hatta gzyalar aktarak yaplan dular
son derece makbul ve mstecaptr.
Duya balarken dikkat edilmesi lzm gelen usul-
ler:
1- Evvela Cenb- Hakk'a hamd- sena ve Esma-i Hsna
ile

_,

.

-

.

.

Ya Ehad!
Ya Samed! Ya Fettah! Ya Erhamerrahimin! ve sair
Mehmed Zahid Kotku
81
buna benzer isimlerle ve Reslullah efendimize salat
ve selam ile balamak.
2- Seher vakitlerini, namaz vakitlerini, Ezan- Muhammedi
okunduu zamanlar gzetmek.
3- Sadakalar ve hayrl iler iledii ve namazdan sonraki
vakitleri tercih etmek.
4- Acele etmemek artyle, rfk ve mlayemetle ve edep ile
istemek ve kabul olacana inanmak.
5- ntikam hissiyle ve mslmanlara eza verecek bir tarzda
dudan saknmak, velevki kendi menfaati iin olsa dahi
ve btn gnahlardan ve ezalardan saknmak gerektir.
6- Dileini ok yapmak ve midini kesmemek ve Allah
(Tel)nn yardmn gzlemek.
7- Ellerini semaya doru ap edep ile istemek. Hatta bazan
koltuklarnn alt grnecek derecede kaldr ve sakn
gzlerini semaya doru dikme. nk Allah (celle ve
l) mekndan mnezzehdir.
8- Kalbini de hazr edip gnl uyankl ile du etmek ve
baka eyler dnmemek (Yani emirlerini yapmak ve
yasaklarndan son derece kanmak ki; gnahlarn hepsi
dahildir. Bunlar yapmadan gnl uyankl katiyyen
olmaz.)
9- Kin, gadap, haset, hret ve ehvetten ri olarak, kt dil
uygunsuz szler kavga ve grltlerden de uzak olmak
gerektir. Ve hem de gerek kendi veya mal veya maiye-
tindekilerin aleyhinde du etmemek.
10- Ana ve babasnn rzasn almak onlar honut edip kzdr-
mamak ve onlarn dusn almak. Mazlumun beddusndan
Mminlere Vazlar
82
korkmak nk mazlumun dusda reddolunmaz. Yani
kabul olunur demektir. Bu hususda airlerin de birok
iirleri vardr. Onun iin kim olursa olsun zulm etmemek
gerektir. du vardr ki katiyyen reddolunmaz; 1. Maz-
lumun dus, 2. Misafirin dus, 3. Valideynin evladna
dusdr. Ve bir de kardelerin birbirlerinin arkalarndan
yaptklar dulardr.
Zira du kul ile Hlik-i (Zlcelal) arasnda rabtadr. Ve
bu suretle Hlikna her zaman ve her yerde muhta olduunu
idrak ederek ona sarlmasnn yegane yolu, onun emirlerine
imtisal ile birlikte yine tam manasyla kurtulamadn grp,
(Aman Allahm beni bana brakma, bir gz yumup aacak
kadar olsa dahi) diyerek tazarru ve niyaza balar...
te bu sefer yapt ve yapaca yalvarmalar Cenb
Hakkn ind-i manevisinde byk ltuflara nail olmasna se-
bep olur. Bu sebeptendir ki Cenb Peygamberimiz (Sallah
aleyhi vesellem) hazretleri de her gn yetmi defa ve daha
ziyade istifar ederlerdi. Halbuki kendisinin gelmi ve gelecek
gnahlardan mberra olduu halde ve affedildii kendisine
tebir edildii halde, yine istifarlarn terk etmezler idi. Bizlere
de lyk olan hergn sabah ve akam istifarlara ve dulara
devam etmektir. Bizlerin gnah ne kadar ok olursa olsun
af ve mafiret ve rahmet-i lahiyenin yannda zerre olamaz.
nk Rahmet-i lahiye o kadar genitir ki akl ve havsalamz
onu idrake kfi deildir. Dnyann bandan sonuna kadar
gelen btn mahluklar gerek insan olsun gerek cinnisi, ya,
kurusu ls ve dirisi k ve by iyisi; kts en iyi
bir kalp sahibi gibi, en iyi melekler gibi olsalar Cenb Hakkn
mlkne hi birey ilave edemedikleri gibi; yine bunlar en
aki, kt,fena kalpli eytan gibi olsalar yine Cenb- Hakkn
Mehmed Zahid Kotku
83
mlknden bir ey eksiltemezler. Ve yine bu kadar mahlu-
kat hep bir yere toplanp Cenb- Hakk'tan bir ey isteseler,
hepsine verir yine mlknden rahmetinden bir ey eksilmez.
Mesela; byk denizlere bir ine sokulsa veya bir adam o suya
girse o sudan ne eksiltebilir? Tabii hi demekten baka bir
ey denemez. yle ise ey m min-i mvahid karde, daima
Cenb- Haktan mafiret dile ki, afv mafiret olunasn.
Ve ihtiyalarn her zaman ona arzet ki, korunup muhafaza
olunup saysz nimetlerine mazhar olasn.
Bir seferde iken Cenb- Peygamber efendimiz

.

.

dediler. Biz de istifar eyledik. Buyurdular ki:

Bu istifar yetmie tamamlaynz.
Biz de tamamladk. Buyurdular:
Erkek ve kadn hibir kul yoktur ki gnde yetmi
kere istifar ederse mutlaka Cenb- Hak onun yediyz
gnahn mafiret eder.
Gnde yediyzden fazla gnah ileyen elbetteki haib-
hasir olacaktr. Adem (Aleyhissellam)n istifarlar ise cmlece
mehurdur. Lakin bu duy ona Cenb- Hak telkin buyur-
mutur. du da udur ve Kuran- Kerim de de yazldr. du
kitablarna da gemitir.

.

.

_

.

Mminlere Vazlar
84
Rabbimiz biz kendimize zulmettik, eer bizi balamaz
ve bize acmazsan, muhakkak ziyana urayanlardan oluruz.
(el-A'raf, 23)
Ve bir dus da udur:
_

.

- ,

,

.

,

. U

_

.

- ,

- ,

,

. U

_,

.

-

_

.

_,

.

-

Gnahlarndan ikayet maksadiyle Va znbah! va znbah!

diye huzur-u Resulllaha bir kii geldi ve bu szn birka
defa tekrarlad. Bunun zerine Resulllah (Sallallah aleyhi
vesellem) buyurdular ki:

. _

_ ,

.
Allah'm! Senin mafiretin, balaman, benim gnah-
larmdan ok daha geni; rahmetin de amelinden daha ok
mit vericidir.
de. Sonra bunu kere sylettiler ve buyurdular ki:
Mehmed Zahid Kotku
85
Haydi kalk muhakkak Allah Tel seni mafiret
eyledi.
nsanolu bhusus Mslmanlar Cenb Hakk'a du
edip yalvarrlar ve mitlerini kesmezlerse, Hak (Sbhanehu
ve Tel) hazretlerinin onlarn btn hatalarna hi bir
kymet vermeden af ve mafiret buyuracaklarna hi ek ve
phe yoktur. Eer bu gnahlar bulutlara kadar ulasa da
sonra bana du edip istifar eylese yine mafireti ilahiyeye
mazhar olacaktr. Ve yine bu gnahlar yerleri dolduracak
kadar ok olsa dahi irk komadka istifar ederek bana
mlk olursa ben de ona o kadar ok mafiretle karlarm.
irk ok byk bir gnahtr. Her gnah af oluyorda irk
af olmuyor. Taki irkten vazgeene kadar. Cenb- Hakkn
ilerine karmak da bir irktir.
eytan- (aleyhillane) Allah'n kullarn (sa olduklar,
Ruhlar, cesetlerinde bulunduu mddete) ifal edip azd-
racan ve dalalete dreceini syleyince:
zzet-i celalim hakk iin onlar istifar ettikleri mddete
ben de onlar mafiret edeceim buyurmudur ki kul daima
Cenb- Hakk'a iltica edip snsn.
Malum ya obanlarn koyunlarn bekleyen kpekleri
vardrki insan hayvan paralarlar. eytan da tpk bu kpek
gibidir. Kpekten kurtulmak iin obana barr kpeklerden
beni kurtar dersinde, eytandan kurtulmak iin Allahu (Tel
hazretlerine) yalvarabilirse hi phesiz Allah (celle ve l)
da onu korur, ve muhafaza eder sen de selameti bulursun.
Binaenaleyh dertler pek oktur. En mhimi gnahlardr
ifalar da oktur en gzel ifa gnahlara tevbedir. Onun iin
tevbenin artlar vardr. lalarn artlar olduu gibi en nce
Mminlere Vazlar
86
pimanlktr. Bu pimanlk ierden gelmedike dilin tevbe
etmesi faide vermez pimanln gnle gelmesi iin evvel
emirde daima ok zikiredip oka da dnmek lzmdr.
Evet dnyaya bir tarafdan gelip, bir taraftan gitmekte olan
bu insan akibetinin sonu nedir? Bu hususta Kuran- Kerimde
yazl olan hiret hayat hakkndaki bilgileri ve Rasulllah
(sallallah aleyhi vesellem) Efendimiz hazretlerinin lmden
sonras iin bildirdiklerini iyi dnp ona gre harekat tanzim
etmek gerektir. lmden sonra bana gelecekleri insan biraz
dnse, yine nedamet iin kfidir. Mesela azaba mstehak
bir insann ldkten sonra kabrinde hergn sabah ve akam
vakitleri cehennemdeki yerlerini grmesi acaba yetmez mi
dersiniz? Bu ne felakettir. Sakn yavrum aldanpta biz orada
ryp toz toprak olduktan sonra bu nasl olur deme. Allah
(tel)nn gc, kuvveti iradesi takdiri yle senin benim gibi
kiilerin anlayaca gce gre bir ey deildir. Atom denilen
bir zerredeki kuvveti bu gn gzmzle gryoruz da bu
kuvveti bu kudreti bir zerrede halkeden Allah (celle ve l
Hazretleri) senin dalan vcudunun zerrelerinde o azab
hissedip tadacak bir kuvvet bir kudret bir hayat halkedemez
mi, ne dersin? u ucu buca bulunmaz semann hilkatine
iyi bak. Aylar, yldzlar, gnei vs. si ile tepemizdeki gk
kubbeyi ne gzel sslemi ve bu arada bize klarn vererek
hayatmzn idamesine vesile olmulardr. Sakn bunlar da
tabiatn eseridir diyerek, byk bir hataya dmeyesin. Bak
bugn bu insanlar elleriyle yaptklar fzeleri iindeki adam-
lar ile kazma krekle beraber aya gnderiyorlar. Hem gidip
tandan toprandan alp geliyor. imdi sen buna -tabiatn
eseri- diyebilir misin. Nasl diyeceksin; yapan meydanda...
Koca, muazzam fabrikalar alyor. Mhendisler lp bi-
Mehmed Zahid Kotku
87
iyorlar ve gnn birinde frlatp atyorlar. Gnlerce gidip
yine gelip yerine iniyor. Haydi, de bakalm tabiatn eseri!..
Efendim byle sama szlere inanma. te u grdn koca
krenin ve iindekilerin yapcs, icatcs hereyi ok gzel
hesaplam, hi yanl yok. Bir sahibi var: O da Allah (Tel
ve tekaddes hazretler)idir. Aya gidip gelen bir fzenin kendi
kendine gidip geleceine inanmyorsun da, sonsuz bu aleme
ne cesaretle tabiat diyecek kadar cretkarlk gsteriyorsun?
Bu ise hamakatin ta kendisidir.
stifar haddizatnda o kadar mkemmel ve muazzam
bir dudr ki; emsali yok dense caiz. Herkim istifara devam
ederse Cenb- Hak onu btn kederlerinden gamlarndan
hatta dertlerinden kurtarp selamete eridirir. Ve her darlk
ve skntlarndan halas eder ve hi ummad yerlerden ona
rzklar gnderir

,

.

\
Kim Allah'tan korkarsa, Allah ona iinde bir kolaylk
yaratr. ve onu ummad yerden rzklandrr. (et-Talk, 2-3)
Bu yet-i kerime mucibiyle her kim amel etse, Dnya ve
hiret sadet ve selmetlerine nail olurlar. Bu yet-i kerime
ile amel olunsa btn insanlara yeter. Hazreti Avfun olu
dmana esir olmu babasda Resulllah efendimize ikayette
bulunmu Cenb- Peygamber efendimiz:
Allahtan kork ve

i ok oku
buyurdular. O da buna devam etti. Az bir zaman sonra olu
Mminlere Vazlar
88
yz kadar deve ile evlerine avdet ettiler. Bir rivayette birok
ganimetlerle ve mallar ile geldiler. Cenb- Hak murad edince
herey mmkn olur. Binanaleyh defter-i amalinde ok
istifar bulunan kimseye mjdeler olsun buyurulmutur
. Kendisini Dnya ve hiret sruru iersinde grmek iste-
yen amel defterlerinde istifarn ok eylesin. Herhangi bir
mslman bir gnah ilerse melek onu saat yazmaz
bekler; eer bu mddet iinde gnahndan tevbe ederse o
gnah onun defterine yazlmaz ve ondan dolay kyamet
gn azap grmez.
Btn kalplerin muhakkak bir paslanmas vardr. Bakr-
larn pasland gibi. Ve bunun pasn silen ey ise istifardr.
Bu paslar gnahlardr. Zikrullah ve istifara devam, bu paslar
silip gnlleri cilalandrr. Bu suretle de ibdet ve tata zevk-
evki artar. Gnl nurlanr. Artk gnahlardan da korkup
kaar. Zira aydnlk olan yerde pislik bulundurulmaz. Pislikler
ise ekseriya karanlk yerlerde olur. Herkim

.

.

derse mafiret-i ilahiyeye mazhar olur. Hatta harp mey-

danndan korkup kam olsa bile... (Et-Tergiyb ve Terhib
c. 2, S. 470) 12 nolu hadis).
Risale-i Kueyriyede, 141. sahifede du ksmnda da yle
buyrulmaktadr: Du ibdetin muhhi; yani z halisi
beyni gz ve ilii manalarn tamakla bize ok eyler
retmektedir. Malum ya kemiklerin iinde ilik kalmazsa
artk lm yaklam demektir. O kimse de veya o hayvanda
Mehmed Zahid Kotku
89
hayr yok demektir. Bundan dolay ilii kalmayan bir hayvan
kurban bile caiz deildir. Bundan baka du:
a- Hacetlerin anahtar,
b- htiya sahiplerinin ihtiyalarn temin edip rahata ka-
vuturucu,
c- Muztar kalan zavalllarn melcei,
- mitsizlere mit bah eden; efkat ve merhamet kayna
(menba) dr.
Herkesin, zengin, fakir, dertli, dertsiz btn ihtiyallarn
ihtiyacn grp; tkenmez hazinesinden herkesin istediini
veren bir kaadiri mutlak, Hay. Kayyum olan Allah (celle
anhu)dur. Dervi vari yaamakta byk bir nimettir,
eer saltanat sahipleri hkmdarlar bizim nail olduumuz
devleti bilmi olsalar ordularn zerimize sevk edip bunu
da elimizden almaya alrlar. Fakat ne yazk ki o marur
saltanat sahipleri gaflet iersinde derin bir uykuya dalm
olduklarndan bu gibi eyleri dnmee bile lzum ve ih-
tiya grmezler. Ve Cenb- zl Celal hazretleri de Kuran-
Keriminde du etmek ihtiyacn duymayan bedbahtlar zem
buyurmutur.
Sehl bin Abdullah der ki: Cenab Hak sbhanehu ve
Tel halk yarattktan sonra onlara hitaben: Benden necat
isteyiniz eer bunu yapamazsanz benim kuvvet, kudret ve
kemal sfatlarma baknz, bunu da yapamazsanz benim
kelamm kitabm Kuranm benden dinleyiniz. Bunu
da yapamazsanz benim kapmda bekleyiniz. Bunu da
yapamazsanz hi olmazsa artk hacetlerinizi bana bildi-
riniz buyurmutur. Dularn kabul olunmasna en yakn
hlen olan dudr o da zaruret ierisinde kvranan kimselerin
Mminlere Vazlar
90
dusdr. Onun iin hastalarn, gariplerin, muhtalarn, misa-
firlerin, kimsesizlerin, harp esnasnda skan askerlerin dular
mstecaptr. Abdullah isminde bir zat der ki:
Bir gn bir kadn Cneyd hazretlerine geldi ve olunun
gaip olduundan bulunmas iin dularn rica ettiler. Cneyd
hazretleri de.
Git ve sabreyle, dediler.
Kadn ise mteaddit defalar gelip ayn ricada bulundu
ise de, Cneyd hazretleri de ayn ekilde sabr tavsiye edi-
yorlard. Nihayet birgn kadn gelip artk sabrm takatm
kalmad her eyim tkendi ne olur lutfedip merhamet edip
evladmn bulunmas iin du ediniz deyince hadi kadn
evine git ocuun evine gelmitir buyurdular. Etrafnda
olanlar Cneyd'e sordular ki
Bunu nereden anladnz. Buyurdular ki:

.

.

L

.

,,

Yahut du ettii zaman darda kalmsa kim yetiiyor da

ktl (onun zerinden kaldrp) ayor. Ve sizi (eskilerin
yerine) yeryznn hakimleri yapyor. (en-Neml, 62)
ayet-i kerimesinde buna ak iaret vardr. Skntya denler
Allah Tel'ya candan halisane du ettikleri vakit muhakkak
ki dular kabul olunur. Sonra kadn Cneyd hazretlerine
gelip teekkr etmitir.
DU HUSUSUNDAK HTLAFLAR
Baz ilim sahipleri, dunn ayn zamanda ibdet olmas
hasebiyle du etmek efdaldir demiler; zira duda Allahu
(Tel) nnda hakk vardr. Eer dusna icabet olunmasa
bile hlikn hukukuna riayeten du efdaldr. nk kulun
duda kulluk ihtiyacn hlikna duyurmak ve aradaki irti-
bat muhafazas vardr, demilerse de; bazlar halini saklayp
skut etmek ve Hakkn ceryan eden takdirine teslim olup
boyun bkmek, rza gstermek daha efdaldir demilerdir.
Vst hazretleri de Hakk'n, kendi hakknda cereyan eden
hkmne rza ve teslimiyet; baa gelen her trl zaruret
ve ihtiyalara kar gelip durmaktan daha hayrldr. der.
bdetler, Kuran okumalar, zikrullah yapmak suretiyle Cenb-
Hakk'a ihtiyalarn arzetmee vakit bulamayanlara. Ben
onlara isteyenlerin istediklerinden daha alasn veririm,
Mminlere Vazlar
92
buyurduunu Cenb Peygamber efendimizden hadisi kudsi
olarak nakil etmitir.
Bir ksm ulema da, Kiiye lyk olan, diliyle du edip
kalbiyle de haline raz olmak suretiyle ikisini de cem etmesidir.
demilerdir ki en dorusu da byle olmak gerekir. Bununla
beraber vakitler, zamanlar, haller her zaman herkesde bir ol-
maz. Daima muhteliftir. Baz hallerde du skuttan efdaldir;
baz ahvalde ise skut dudan efdaldir. Edep ise her ikisinin
haline gre harekettir. Zira, zamann ilmi zamannda hasl
olur. Binaenaleyh kalbinde hangi zamanda hangisine iaret
olunursa ona gre hareket etmek edep icabdr. Skta iaret
varsa skt evladr. duya iaret varsa du etmek edeptendir.
Asl hner kulun Allahu Tel ve tekaddes hazretlerinden hi
bir zaman gafil olmamasdr. Bhusus du ederken ve birde
dusnda mslmanlarn fidesi iin veya Hakk(sbhanehu
ve Tel)nn hakknse du etmek evladr. Eer dus kendi
nefsinin hazz iinse evla olan skttur. Sonra unu da bilmek
gerektir ki, Allah(Teala ve tekaddes hazretleri) sevidii kulunun
dusn hikmeti iktizas tehir eder. Ve Cibril (aleyhisselam)
a der ki benim bu kulumun isteklerini verme (zira ben
onun du edip yalvarmasn seviyorum. Bilakis sevmedii
kullarn dusnda, istediklerini veriniz nk ben onlarn
yalvarmasn sevmiyorum... Hikaye olunur ki...
Yahya b. Said, isminde bir muhterem zat ryasnda
Cenb- Hakk grm.
Yarab sana ne zamandan beri yalvaryorum da iste-
diklerimi vermiyorsun. demi. Cenb- Hak da,
Ya Yahya, nk ben senin sesini, yalvarman seviyorum,
verirsem bir daha yalvarmazsn ki. ok dikkate ayandr...
Allah (Telnn) gadap ettii bir kul Allah (Telya) yalvarr.
Mehmed Zahid Kotku
93
Cenb Hak ondan iraz eder, tekrar yalvarr yine iraz eder.
Yine yalvarmaa istemee devam edince meleklerine buyurur
ki Kulum benden gayrsna du etmekten ekindi. ite
bende onun dusn kabul edip istediklerini verdim.
Malik b. Dinar, Enes b. Malikden bir vka nakletmek-
tedir: Medine-i Mnevvere ile am arasnda ticaret yapan
bir zat kafileye iltihak etmez. Hakk'a tevekkl edip yalnz
bana mallarn gtrrm. Bir seferinde amdan Medine-i
Mnevvereye giderken yolda hrsz ekiyalar bunu yakalamlar!
Mallarn alp kendisini ldreceklerini anlam. Kurtulma
aresi de bulamaynca,
Msade edin de bir abdest alp namaz klaym da sonra
ne yaparsanz yaparsnz. demi. Ekiya da msaade etmi.
Abdest alp drt rekat namaz kldktan sonra (Ya ved'ud... )

.,

.,

. ,

.

.

, ,

.

.

\ _

,

.

-

.

-
_

,,

,,

diye kerre bu duy okumu. Bir de baksa ki bir adam

yeil elbiseli, elinde bir de mzrak ile hm gibi geliyor ki
onu gren hrsz ekiya akn bir halde ona kar koymak
istemise de ona vurduu bir darbe ile atndan drm ve
o mal sahibine.
Mminlere Vazlar
94
Al bu adam istersen ldr demi. O da zr dilemi.
Fakat ekiya da zaten d patlayp lm. Mal sahibi.
Sen kimsin yahu, benim bu ssz yerde imdadma
yetidin? diye sorunca o da, ben nc semann melek-
lerinden bir meleim diye sylemi.
Aldklar emir zerine imdadna geldiini ve her kim bu
duy okursa onun da imdadna eriilp her trl sknt,
iddet, meakkat olursa olsun onlardan kurtulacan da
beyan buyurmudur.
te sana ufak bir misal. Onun iin, dunn ehemmiyeti
pek byktr.
Binaenaleyh hi bir zaman gaflet edipte duy elden b-
rakma. Zira duda hem ibdet sevab vardr; hem de aresiz
dertlere are vardr.
Yakup, adl bir devlet reisi bir zaman hastalanm, der-
dine de bir are bulunamam. Nihayet aciz kald bir anda,
kendisinin Sehl b Abdullah isminde bir muhterem zata ba
vurmas teklif edilmi o da naar peki deyip gitmi, derdini
anlatm. Onun dus bereketiyle hastalk zail olmu. Hasta
buna mukabil bir dolu kese altun hediye etmek istemise de
Sehl b. Abdullah hazretleri bunu kabul etmemiler. nki
kendilerinin manevi kuvvet ve kudreti bunlarn ok hem de
pek ok fevkinde idi. Tabiatiyle tenezzl edemezlerdi.
Fakat dudan evvel o vali beye yle demitir: Sizin
idareniz altndaki mahpus hanelerde birok mazlumlar yat-
maktadr. Evvela bunlarn serbest braklmas lzmdr. ve
mahpuslar kurtulduktan sonra du etmiler. nk zulum ile
birlikte dunn fidesi olmayaca yukarda da gemiti. Sehl
hazretlerinin dus da yle: (Allahm ona musibetin zilletini
Mehmed Zahid Kotku
95
taddrdn ve gsterdiin gibi tatnn da izzetini gster.
Ve bunun derdini gider. Hastalndan kurtar.)
te du bu kadar iten gelen bir du olduu ve bu duy
eden de salih bir kimse olduundan dus derhal kabul ol-
mutu. (kimbilir ne kadar zaman doktorlarn elinde zdrab
kesilmemi ve iyi de olamamt) imdi ise iki cmleden ibaret
bir du ile hem ztrab gitmi ve hem de rahata kavumutur.
Binaenaleyh du, bulunmaz bir kimya, bir sadet ve bitip
tkenmez bir sermayedir. nsanlar hem zdrap ve skntdan
kurtarr hem de umulmadk devletlere nail eder. Bu sebepten
sen hibir zaman duy elinden brakma. nki du hacetlerin
anahtardr. Bu anahtarn anahtar da lokmann helal olmasna
baldr. Lokma hell olmazsa ne kadar urasanz yine
botur. nk dunn kabulnn artlarndan birisi de,
Allah Telnn emirlerine itaat etmektir. ibdet nasl lzmsa
hell lokma da ylece lzmdr.
Yahya b. Muaz der ki: Yarabbi ben sana nasl du ede-
bilirim nk gnahm ve isyanm ok; fakat, duy nasl
brakabilirim ki sen ise kerimlerin kerimisin. du ederken
gnlnn de Allah ile olmas gerektir. Gnlsz duda
makbul deildir.
Leys hazretIerinden hikye olunur ki: bni Nfi bir kr
grm ki krl gitmi. Demi ki:
Nasl oldu da krlkden kurtuldun?
Cevaben.
Ryamda bana birisi yle bir du retti:

.,

.

.

,,

Mminlere Vazlar
96
diye duy sylemi Ben de sabahleyin bu duy aynen okudum.
Allah (celle ve al) da onun gzlerini kendisine vermi.
staz, Eba Ali Dekkak hazretlerinin gzleri arm ve
bir ok gnlerde gzlerine uyku gelmemi yani hastaln
iddetinden uyuyamamlar ve bu yorgunluktan bir sabah
yle biraz dalmlar bir zat kendisine.
(Allah kuluna kfi deil midir?) demi, birde uyanm
ki ne gzlerinde ar kalm ne de birey... Ve bir daha da gz
ars grmedim diyor.
Ahmed b. Hanbel (Rahimehullah) hazretIerini hirete
gettikten sonra ryada grmler ki cennette altun naln
giymiler. Ya Ahmed. te Cennet gir denmi o da kemali
selamette cennete girmi. Bu birkere Sfyan Sevri hazretlerinin
dus bereketyle bir de Kuran Allah Telnn kelamdr, s-
znde sebatnn mkfatdr. Zira onun zamannn mnafklar
onu Kuran (mahluk kelamdr) demesi iin ok dvmler-
dir. Hatta vcudundan kanlar fkrm ise de o yine Hakk'
sylemekten korkmam ve Kuran kelamllahdr demekten
vazgememitir. Mkfat da elbette cennet olmutur. Du
insann ihtiyacn hazreti Allah'a izhar eylemesi, bildirmesidir.
Fakat Allah Tel yine bildiini yapacanda phe yoktur.
mmei nsn dus sz ile zahidlerin dus fiilleriyle ariflerin
dus ise halleriyledir.
Abdullah b. Mubarek hazretleri diyor ki: Ben elli sene-
dir Allaha du etmedim ve hibir kimsenin benim iin du
etmesini istemedim. Zira bu hakkndaki takdirat- ilahiyyeye
rzasnn ve hakka teslimiyetinin son derece yksek oluunun
almetidir. Yoksa duya ihtiyacm yok demek deildir. Zira
bykler daima Hakkn hkmne raz ve teslimiyet-i tmme
ile teslim olmu kimselerdir. Du ayn zamanda bir mektup
Mehmed Zahid Kotku
97
gibidir. Veya telgraf veya telefon misali. Hak (Sbhaneh ve
Tela) ile muhaberenin devam o kiinin afiyetinin gzelliine
almettir demiler. Gnahkrlarn ve zdrap sahiplerinin dus
ve alamalar, onlarn mektuplardr. Bazlar da asl du g-
nahlarn terki ile olur demiler. Gnllere verilen du itiyak,
onlara verilecek at ve ihsanlardan daha mhimdir. Du huzuru
celbeder. At ve ihsanlar da onlar una buna vermekle megul
eder. Elbette Hak kapsnda bekleyip durmak, halk ile megul
olmaktan efdaldir. (Dularda bakalarndan du istemek ya-
kmaz. Herkesin kendi halini Hak (celle ve ala)ya kendisinin
arzetmesi daha layktr. Vastaya lzum yoktur.) demilerse de
herkes du etmesini bilemez. inde de birey yoktur. Herhalde
vastaya ihtiya olsa gerektir. Ki hepimizin ba skld vakit
bymze iltica ile dusn talep etmekte olduumuz da
aikardr. Cenb- Hak hepimize gnl ak, kendisine candan
yalvarma kabiliyetini lutf ve ihsan buyursun amin!
Bir zamanlar Basra vilayetinin halk brahim Edhem haz-
retlerine mracaat ederek dularnn kabul olunmad ikayet
etmiler. Halbuki Cenb- Hak dularn kabul olunacana
dair vdi vardr, deyince brahim Edhem hazretleri cevaben
buyurmular ki.
- SZN ON EYDEN NA KALBLERNZ L-
MTR. TABATYLE DULARINIZ KABUL OLUN-
MAZ.
Birincisi:

Mminlere Vazlar
98
Yani. Siz Allah' biliyoruz diyorsunuz da onun
haklarn hi de eda etmiyorsunuz yani, ibdet ve tat
etmediiniz gibi.
kincisi:

. ,

Yani: Sizler Kur an okuyorsunuz ve lkin Kur an

ile amel etmiyorsunuz (Kurann emirlerine ve nehiylerine
riayet etmiyorsunuz.) Bir ksmnz namaz klsa da oru tutsa
da yalan sylemekten, mallarnz fahi fiyatla satmaktan, ha-
ramlara bakmaktan ve haram eyleri dinlemekten, kadnlarnz
ve kzlarnz plak gezdirdiinizden, gybetten, ehvetten,
hretten, gadap ve haset, kin gtmekten, ana baba komu
hakk, dost hakk, insan ve hayvan haklarna riayetsizliiniz-
den ve bunun emsali gnahlardan kamadnzdan, elbette
dunz makbul olmaz.
ncs:

.

. ,
Yine, "Sizler Biz Resulllah seviyoruz dersiniz de
snnet-i Reslllah ile hi de amel etmezsiniz Ne sakalnz
var ne bynz.
Snnet yalnz sakal ve byk ile deil birok snnetler
var ki hibirisini yapmyorsunuz. Mesel yatarken ab-
destli ve namazl yatmak, geceleri kalkp namaz klmak,
Mehmed Zahid Kotku
99
pazartesi, perembe gnleri ayn on, ondrt, onbeinci
gnleri oru tutmak, fukara ve muhtalar gzetmek,
yemek yerken yerde yemek, bir kap yemek, evvela tuz
ile balamak, daima sa eliyle yemek, oturup sa ayan
dikmek, karnn doyurmadan daha itah varken kalkmak,
ackmadka yememek, gnde bir veya iki defa yemek v.s.
gibi eylere dikkat etmiyorsunuz. Hele misvak kullanmak
yerine, Avrupann frasn kullanmak ne kadar irkindir.
Hele selam yerine gnaydn demek hi olur mu? Selam
vermek snnet, almak da farzdr. Hem selam kardeine
Haktan selamet istemektir. Afiyet istemek, dert, bel ve
musibetlerden halas olmasn istemektir. Bu da ne byk
bir iltifattr. Hi gnaydn demee benzer mi? Elbette
bunlar yaplmaynca dular da kabul olunmaz.
Drdncs:

,

.

"eytan dmannzdr. Bunu bildiiniz halde ona

uymaktan vazgemiyorsunuz." Nefislerinizin arzusuna ve
eytan- aleyhillanenin arzularna uymak, kahvehanelerde
ve gazinolarda, sinema ve tiyatrolarda, pilajlarda envai eit
rezaletleri irtikab ile imdi bir de radyo televizyon gibi mr
mahveden oyunlara iltifat eden kimsenin artk dus kabul
olunur mu ne dersiniz? Sen mrn ne demek olduunu
hi de bilmiyorsun. nsann yzbinlerce liras serveti mal
kaybolsa Cenb- Hakkn izniyle yine telfisi mmkndr
ve zayi olan mrn bir dakikasn acaba telfi mmkn
mdr? Biraz dnrseniz elbette bulursunuz. Bu, ky-
metli paha biilmez mr zayi ettiinize ok da piman
Mminlere Vazlar
100
olursunuz fakat ne areki bir daha ele gemesi mmkn
deildir. Binaenaleyh ey aziz kardeim sen bu mr boa
zayi etmemek iin gayret et ve boa geirdiin gnler iin
alayp szlamaa bak. Sonu selmet olur.
Beincisi:

.

.

Yani: "Cennete mtak ve akz dersiniz de, cennete

girmee lyk olmaa istihkak kesbetmee almyorsu-
nuz." nk cennete girmek kolay birey deildir. Sonra
cennetteki kkler saraylar balar baheler hep burada yapa-
camz salih ameller neticesinde olacaktr. Hem bir taraftan
salih ameller yapmak bir taraftan da gnahlardan korunup
kanmak lzmdr ki, o amel-i salihler yanmasn. Evi yap-
mak kolay birey deildir; Fakat bazan bir kibrit dahi onun
yanp yok olmasna yetip artar. Gnahlar da tpk bir kibrit
gibidir. Cenb- Hak cmlemizin amellerini mahvolmakdan
korusun. Amin.
Altncs:

"Siz: "Cehennemden korkuyoruz", diyorsunuz ve

lkin onun ateinden hi de kandnz yok."
nk haramdan ve onun eitli azabndan korkan in-
san herhalde hem ibdetine devam edip hem de azab mucip
gnahlardan kaar ve saknr. Yalnz cehennemden korkmak
veya onun azabndan korkmak hi de kfi deildir. Bu ancak
Mehmed Zahid Kotku
101
duygusuz insanlarn halidir. Halbuki insan Hak (sbhanehu ve
tela) hazretlerinin darlmasndan, gadabndan ve hatta ondan
uzak kalmaktan, feyzinin kesilmesinden, rahmetinden mahrum
olmaktan ekinir de son derece edebe riayetle hareket etmee
dikkat eder. nsan iin asl olan cehennemden ve onun ateinden
deil, Hak (sbhanehu ve Tel) hazretlerinden korkmasdr. Zira
cehennem mahluktur, ne kadar yakc olursa olsun mahluktan
deil hliktan korkmak lzmdr. Cenb- Hak (celle ve al)
gnllerimize (Allah) celle celaluh korkusunu versin. (Allahdan
korkmayandan kork) derler ya pek dorudur.
Yedincisi:

.

.

"Hepiniz: "lm haktr" der de lm iin bir hazrlk

yapmamsnzdr." Hazrlk, kefen veya cenaze paras deil belki
hiretin ebed olduunu idrak edip Hak(celle ve al)nn rzasn
kazanacak say gayret etmektir. Bu ise yle dil ile sylemekle
olmaz. Belki tam kmil olgun bir mslman olmak yani Hakkn
istedii ve raz olduu bir ekilde Kuran- Azimann btn
emirlerine harfiyyen riayet edip Peygamberimiz (Sallallah aleyhi
vesellem) in de snnet-i seniyyelerine tamamiyle uymakla ancak
mmkndr. Bunuda sen sakn kolay birey sanma, ok dikkatli
ok gayretli olmak lzmdr. Eer Allahu (Tel hazretleri) tevfikini
refik ederse o zaman herey kolay olur vesselam.
Sekizincisi:

- ,

.

.

Mminlere Vazlar
102
"nsanlarn ayplaryla mekul olursunuz da, kendi
ayplarnz terk edip onlar izle etmeye almazsnz."
te bugn bu, pek mhim bir dert, bir musibet hatta
bir felaket ki, emsali bulunmaz. Hepimizin dnya kadar
ayplar, gnahlar, kusurlar, hatalar, noksanlklar var da,
bunlarn hi birisinin bile izalesine, islahna almayz da
btn gayretimizle, kardelerimizin hem ayplarn, kusur-
larn ifa etmekle kalmayp belki birok da hususi surette
tertiplenmi ve dzenlenmi bir sr iftiralar, yalanlarn da
dzenlendii grlegelmektedir. Sonra mslmanl, bu
kadar klten huylar maalesef bir birimizin yzne bile
bakmaya imkn brakmamaktadr. Bu hal ise mslmanla
deil insanla bile aykrdr. Hakiki bir mslman bu gibi
adiliklere katiyyen tenezzl etmedii gibi, insanlkla da hi
barmaz. Mslmanlk, insanln en stn noktasdr.
nsanlkta tekemml eden bir kimse, bizzarure iman ve
slmiyetle merref olur. Biz ise hem mslmanz deriz,
hem kardeiz deriz de, u yaptmz irkin hareketleri, emin
olunuz deliler bile yapmaz. Bu gibi hareketlere tenezzl edenler
emin olunuz ki, hakiki mslmanlktan ok uzaktrlar. Yalnz
biz de mslmanz diye hem kendilerini aldatrlar hem ba-
kalarn... Cenb- Hak cmlemizi bu gibi sahtekar insanlarn
erlerinden korusun. Amin. Bu gibi insanlarn bulunduu
cemiyetler rahmet-i ilahiyeden mahrum olur. Burada hem
(gybet) denilen, laf tamak hem de nemmam denilen kt
huylar da mevcuttur.
Musa (aleyhisselam) zamannda ktlk olmu yamur dusna
kmlar fayda etmemi ve sonra Cenb- Hak Musa (aleyhis-
selama), iinizde nemmam var, yani, laf gtrp getirenler var
onlar iinizden karn da yle du edin. buyurmu. Gybette
Mehmed Zahid Kotku
103
en byk gnahlardandr. Mslmanlk birbirimizi karde etmi,
yle olunca biz birbirimizi candan sevmekle mkellefiz. Msl-
manlar bir ceset gibidir, bir bina gibidir, btn azalar birbirinin
yardmcsdr. Binalar da yle birbirlerine kenetlenmitir ki, katiyyen
birbirinden ayrlmaz. yleyse ey mslman karde! Sen de kar-
desin ylece sarl. Halbuki eski hristiyanlktan bize geen kt
huylarn banda hasetle gadap gelmektedir. Haset sevaplar yok
eder, gadap da dini... Herkes cennete girmee hevesli ve aktr,
fakat iman sahibi olmadka hibir kimse cennete giremeyecektir.
Birbirlerini sevmeyen kimseler de hakiki iman sahibi olamazlar.
imdi bizim hangi hareketimizin mslmanla uyduunu gr-
mek mmkndr? Namaz klarz, oru da tutarz. Belki Hacca
da gitmiizdir velkin mslman kardelerimizin aleyhinde bilir
bilmez konutuumuz szleri de hi kle bile almayz. cabnda
kendimizi hakl karmaa da alrz. Mehmet Akifin dedii
gibi. Mslmanlk galiba gklerdedir. nsanlar bu dnyada
ancak Allah (celle ve aly) tanmak ve onu zikredip ibdet ve
tatn yapmak, emirlerini tutmak ve yasaklarndan kamak sure-
tiyle dindar olur. Dnya bir geiddir buradan gidenlerin saysn
bilmek bile mmkn deildir. Hepimiz burann misafiriyiz. Asl
vatanmz hirettir. Ya Cennet veya cehennemdir. Biz burada
cehennemi deil cenneti kazanmaa almamz lzm gelirken
maalesef dnyann ok abuk geen hayatna, zevkine, saltanatna
aldanpta kardeler arasnda hi istenmeyen ekimeler, nizalar,
kavga grltler, birbirlerinin aleyhinde grlmedik ekilde
iftiralar, propagandalar (nekadar irkin birey) olduunu ok
ac bir ekilde grmekteyiz. Bunlarn yegane sebebi imanszlk,
hiret mesuliyetinden korkmamak; daha dorusu hirete iman
olmadnn almetidir. Cenb- Mevla cmlemizi raz olmad
btn yanl hareketlerimizden emin ve muhafaza eylesin. (Amin).
Mminlere Vazlar
104
Bizlere de tam kmil bir insanlk ve slmlk ve slmca yaama
imkanlarn baheylesin. (Amin). Bihrmeti seyyidil mrselin.
Dokuzuncusu:

"Allah'n nimetlerini yersiniz, fakat o nimetler iin

Allah'a kretmezsiniz."
Bu da bizim umumi derdimiz ve kusurumuzdur. Malumdur
ki nimeti verene kar kr etmei yani teekkr bor biliriz.
Fakat asl nimetleri verenin Hazreti Allah olduunu bilmemek
mmkn mdr? Bize yaplan ufak bir yardm bir iyilii mr
boyunca unutmaz, o iyilik eden kimseye daima teekkr etmei
vazife sayarz da bizi douran analarmza kar da ok kusurlu
oluruz. Asl hayat, can, fikri, kemali, kuvvet ve kudreti, ilmi,
grp iitmei, btn duygularmz veren Allah Telya kar
borcumuz yokmu gibi bir kr bile aklmza gelmemektedir.
kr malum olduu gibi ancak Allah Telnn emirlerine imti-
salen mmkn olur. Bu krler yapld mddete nimetlerin
daima artaca ve bu sebeple sadet ve selamete eriilecei de
malumdur. Aksi takdirde ise, nimetler elden gider ve dolaysyle
sadet ve selametten de mahrum kalnr.
Onuncusu:

.

.

"llerinizi defnediyorsunuz da, hi ibret almyor-

musunuz. Sizin dularnz nasl kabul olunur."
Mehmed Zahid Kotku
105
Yani; mevtalarnz e ve dostlarnz hatta ana ve babala-
rnzdan lenleri kendi ellerinizle mezara koyup ve sonra gelip
mirasn taksim edip bazen de kavgalarla neticelenen bu halden
hi kimse ibret almamaktadr. Bugn lenin miras taksim
olunurken yarnda kendi mirasnn taksim olunacan hi de
hesab edememektedir. lm haddizatnda insann Mevlasna
kavuaca ilk merhale ve noktadr. yiliklerle amel-i salih ile ve
iman ile ahirete gen insanlarn dura mezar deil cennettir.
Mezar ise o cennetin ilk kapsdr. Mamafih cehennemin de
kaps orasdr. mansz gidenler ve imana muhalif hareketlerle
hirete genlerin yerinin ise cehennem olacandan hi phe
yoktur. Binaenaleyh mminin asl karargah olan ahirettir.
Orada iki yer vardr. Birisine cennet birisine cehennem der-
ler. Ehl-i imann yeri cennet, ehli kfrn, yani imanszlarn
yeri de cehennem olduunu bilmek gerektir. Bu yerler ite
u iinde bulunduumuz dnyada kazanlr. Dnya sadet
ve selamet ve ebedi nimetlerin kazanlaca imtihan yeridir.
ster iman eder ve imann icabnca amel eder cenneti kazanr
isterse imansz ve kfr iinde yaar. Sonra da cehennemi
kazanrsn "mezar ya cennet bahelerinden bir bahe veya
cehennem ukurlarndan bir ukurdur. Buna gre hare-
ketlerimizi tanzim edebilmee almak elbette en mhim ve
en evvel vazifelerimizdir Dnyaya, dnyaya olan ihtiyacmz
kadar almak, ahirete de ahirette olan ihtiyacmz kadar
almak gerektir.
Dnya fani, ahiret ise bakidir. Cenb Hak cmlemizi iyi
dnen hak ve hakikati grebilen ve ona uyan batl da batl
bilip ona uymamak suretiyle Hakkn muhafz ve mdafii ve
kendsinin de raz olaca kullarndan eylesin. Amin!
Mminlere Vazlar
106
brahim Ethem hazretlerinin Tezkiretl Evliya kitabnda
da pekok ve mehur hikayeleri vardr. Sen de bu brahim
Ethem hazretlerini lalettayin geliigzel bir orta adam
sanma. O byk varlklarn kuvvet ve saltanatn Allah
yolunda terk edebilen ve nihayet bir dervilie raz olup,
ekmeini ancak elinin emei ile kazanan ve hak hukuka
son derece riayetkar ve Allah Telnn emrinden katiyyen
dar kmamaa alan bir bahtiyardr. Mevla cmlemizi
efaatine nail eylesin. Bak bu gnn insanlar ba olabilmek
iin adeta birbirlerini yercesine alyorlar da o mubarek de
onlar terk ile Hakka dnyor. imdi biraz da bu hususta
mam- Gazalinin hya- Ulumndeki sylediklerini yaz-
maa alacam. Biiznillahi Tel mid ederimki Allah
Tel gnllerimizi kendisine evire,
Evvel dunn faziletleri hakknda yeti kerimeleri ylece
sralamtr.

,,

-

.

.

,,

.

.

Bakara suresi 186. yet Kullarm! Sana benden sor-

duklar zaman bilsinler ki sphesiz ben onlara yaknnm.
Benden isteyenin du ettiinde dusn kabul ederim.
Artk onlar da benim davetime icabet etsinler.

,

-

Rabbinize gnlden ve gizlice du edin Muhakkak

o ar gidenleri sevmez. (A'raf suresi: 55 ayet)
Mehmed Zahid Kotku
107

.

.

.

.

_

-

-

.

,

. _

.
Ve Rabbnz bana du edin ben de sizin dunza
icabet edeyim buyurdu!
Bana ibdet etmekten geri olanlar hakir olarak ce-
henneme yakn zamanda dahil olurlar (yani girecekler.)
El-M'min 60

.

.

.

.

.

.

ster Allah diyerek du etsinler ister Rahman ikisi de

Allah telnn esma-i hsnasdr. (sra suresi yet 110)
Hadisi erifler:
Muhakkak du ibdettir.

yani ibdetten saylr. Kul kendisinin hlikn idrak edip ona
tam manasyle balanp yalvarmas ibdettir. nk ibdet
kulun Hlikna merasimi mahsus ile ilticasdr. Du da byle
bir merasime lzum kalmadan kulun dorudan doruya Allah
Tel'ya ilticasdr.
Bana du edin sizlere icabet edeyim.

.

.

Du ibdetin z, kk, iliidir.

Mminlere Vazlar
108

,

.

Allah Azze ve Celle Hazretlerinin katnda dudan

daha kymetli hibirey yoktur.

.

.

Muhakkak kul eyden birini almakdan amaz: Ya

dus sebebiyle gnah balanr, yahut pein bir mkafat
alr veyahut ahirette kendisi iin hayrlara, mkafatlara
nail olur.

,

-

. _

_

.

Allah Telnn faziletinden isteyiniz. Allah celle veal

kendisinden istemei sever. ibdetlerin efdali ferahl
beklemekdir.
Dularn On Adab Vardr:
1- erefli vakitleri aramak: Arefe gn, Ramazan ay gece
ve gndzleri ve gecelerde seher vakti gibi, Cenb- Hakkn
Kuran Azimanda seher vakitlerinin kymetini beyan
sadedinde
Mehmed Zahid Kotku
109

.

.

-

.

Onlar seher vakitlerinde istifar ederlerdi. diye medh

buyurmutur. (ez-Zriyat, 18)
_

_,

-

.

. _

.

.

. _

,

-'

.,

Buna istinaden olsa gerek Yakup (aleyhisselam) yada ocukla-

rnn Yusuf (aleyhisselam)'u kuyuya atp da -kurt yedi- diyerek
babalarna kar yaptklar bu yanl hareketlerinden na
Yakup (aleyhisselam)
_

.

.

.
Sizler iin Cenb Hakh'tan mafiret dilerim buyur-
dular. (Yusuf, 98) Bu dusn sabahn seher vaktinde yaptlar
ve ocuklar da amin diye babalarnn dusna itirak ettiler.
Cenb (celle ve al) da Yakup (aleyhisselam)a (Vahiy) buyurup
onlar mafiret etmekle beraber hem de nebilerden kldm
diye rahmetinin bykln gstermitir.
2- erefli vakitlerden birisi de, slm ordusu ile kffar
ordusunun karlat vakitlerdir ki gk kaps alr. Biri de
hafif hafif, tatl tatl yamur yad vakitlerdir. Bir dieri de
farz namazn arkasndan yaplan dulardr ki, gk kaplar alr
yani dular kabul olunur demektir. Binaenaleyh bu vakitleri
ganimet bilip dudan gafil olmaynz. Zira namaz vakitleri
Mminlere Vazlar
110
gnn en hayrl saatleridir. Namazlar da o zamanlarda kl-
nr. Namazlarnzn arkasndan du etmei ihmal etmeyiniz.

erefli vakitlerden biri

de: (Ezan ile kaamet arasndaki vakitde yaplan dulardr
ki katiyyen red olunmaz.)

.
Orulunun dus da red olunmayaca da mteaddit
hadislerle beyan olunmakda olduu malumdur. Vakitlerin
erefi hallerin erefine rcidir. Mesela seher vakti kalplerin
berrak teviden hal ve halis olduu bir vakittir.

.

-

.

.,

(Kulun Allah celle ve al hazretlerine en yakn olduu

secdede bulunduu zamandr. Secdede Allah Tel ya ok
du ediniz.)

.

-

.

,, ,

. _

.,

. ,

-

.

.,

.

.

. ,
Ben (Ruku ve secdelerde Kuran okumakdan men
olundum. Rkuda Allah Tely tazim ediniz.
Mehmed Zahid Kotku
111
(Subhane rabbiyel azim)

,,

,

. deyiniz.
Secdede ise duda cehdediniz fazla gayret gsteriniz. nk
secde hali dularn kabulne msaid ve daha evladr.)
3- Kbleye dnerek koltuklarnn alt grnecek kadar
ellerini kaldrp du etmektir. Zira Rasul-i Ekremin Arafatta
kbleye dnerek akama kadar duda bulunduklar rivayet
olunmaktadr.

, ,

. _ ,

.

.

.

.

Muhakkak ki sizin Rabbiniz Hay ve Kerim dir. Kulun

ellerini kaldrp bireyler istedii vakit onlarn elini boa
evirmekten haya eder.
ResuI-i Ekrem Efendimiz du iin ellerini kaldrd vakit
koltuklarnn altndaki beyazlk grnrd. (ve yine mucizat-
peygamberidendir ki koltuklarnn altnda ty bulunmazd.)
Du srasnda semaya bakmak doru deildir. Zira Cenb
Hakk haa sanki gkte imi gibi bir tevehhme dmemek
iin de semaya bakmakdan men etmilerdir. Gzlerinizin
nuru, zivas alnr buyururlard. Rasul-i Ekrem hazretleri
du buyurduklar zaman ellerini birletirir ve i ksmn da
yzlerine kar evirir ve du bitince yzlerini ve vcud-
eriflerini sarlard.
4- Du ederken fazla yksek sesle yaplmamasn tavsiye
ederlerdi. nk Allah Tel ne sar ne de gaibdir ve Kuran-
Kerimde

, ,

;

. ,

buyurmutur.
(el-sra, 110) Yani, Namaznda ne fazla bar ve ne de
Mminlere Vazlar
112
sesini pek fazla gizle yani orta derecede okunmas tavsiye
edilmektedir.
Zekeriya (Aleyhisselam) da dusn gizlice yapt iin
Cenb- Hak onu da u suretle medh buyurmutur.
*

*
Rabbini gnlden tazarru ve gizlice yalvarnz
**
buyurul-
maktadr. Dier bir yet i kerimede de:

,

-

Rabbinize tazarru ile birlikde hem gnlden hem

de gizli olarak kimseye duyurmadan du ediniz. Kimseyi
rahatsz etmeyiniz. Uykuda olanlar da uyandrmaynz.
nki Allah Tela ar gidenleri ve hududu tecavz eden-
leri sevmez. (Araf 55)
Sonra duda zorlanp tekelllf ile en birbirine benzer
elfaz- mteradife ve kfiyeli yaplan dulardan Allah Tel
holanmaz. Onun iin Cenb peygamber efendimiz

,

.

.

. _

-

.

* Meryem Sresi, yet 3.

** Araf Suresi: yet 55.
Mehmed Zahid Kotku
113

buyurmutur. Yani "Sizler sec denilen yapmack dulardan

saknnz. Ve Allah'm senden cennetini ve beni cennetine
yaklatracak sz ve amelleri bana nasib etmeni isterim.
Cehennemden ve beni cehenneme yaklatracak kavil ve amel-
den sana snrm." demeniz kfidir. Klfetli szleri aramak
mnasip olmaz. inden gelen sade dular daha makbuldr.
Zira bir zaman bir kavim gelecek; gerek dularda, gerek
taharette haddini tecavz eden mubalaalarda bulunacaktr.
Binaenaleyh siz bunlara uymaynz. Baz byklerimiz dular
ok ksa tutmular hatta yedi kelimeyi gememilerdir.
Efendimiz (S.A.V.) Hazretleri bir dularnda;

.,

_,

-

.

,

.

_, ,

,,

-

buyurmular. Yarab senden o korkulu hiret gnnde

emniyet, ebediyyet gnnde cenneti ve sana yakn olan
mukarrabinlerle olmay, rku ve scud sahibi ve ahidlerini
ifa eden zmreden olmak isterim. Muhakkak sen rahim-
sin; kullarna hem acrsn hem de seversin ve dilediini
istediin gibi yaparsn.
Mminlere Vazlar
114
Binaenaleyh dularda seme szlerle kendini beendirmek
iin deilde Hazret-i Allaha lyk bir ekilde huzur, huu ve
tezelll ile du edilmelidir.
6- Du ederken Hud ve huu iinde Allah (Celle ve ala
hazretlerin)den korkarak ve kabuln mid ederek istedii
eyde de israr ederek du etmelidir. Hak (sbhanehu ve Tel
hazretleri) bu gibi muhterem zatlar Kuran- Kerimde yle
zikretmektedir:

.

.

.

.

Onlar hayrl ilere koarlar ve birbirlerini gemeye alrlar.

Ayn zamanda sevaplara, hayrl ilere rabet edip azabndan
da korkarIar, du ederler. (el-enbiya 90)
Ve sure-i Arafn 55. yetinde

buyurulmutur ki yalvarmann en gzel ve uygun eklinin

Gizlice canu gnlden yaplmas olduu bildirilmitir.
Elbette arlatanlkla yaplan dular ne kadar makbul olur
bilmem. Bugn bu da ok revatadr. Hatta hususi duclar
ihdas edilmi olduu da grlegelmekte, bu da artk bir sanat
haline geldiinden o mbarekler de cemiyetlerde uzun uzun
dular ederek herkesi mest etmee alrlar; amma Allah
Telnn katndaki makbuliyeti ne olur bilmem. Cenb-
Hak kulunun dusn da ok sevdiinden onlara baz ibtilalar
Mehmed Zahid Kotku
115
verir ki bu sebeble dularda bulunsunlar ve bazan istediklerini
hemen vermez ki dulardan hemen kesilmesinIer.
7- Duda azimli ve kabulnde mitli bulunmak da
gerektir. Peygamber Efendimiz Hazretleri de bizleri ylece
uyarmaktadr:

Du ettiiniz zaman, - "Allah'm dilersen beni mafiret et, di-

lersen bana merhamet eyle" demesin. stediklerinizi kati surette
istesin.
Zaten onu icbar edecek hibir kuvvet yoktur. Du etti-
inizde kabul olunacana byk mitle bekleyin. nk;
onun kabul Allah Tel ii kolaydr. Ve hem de gafletle du
etmeyiniz, nk gafletle olan dular Cenb Hak kabul
etmez.
8- Du ederken istediklerinizi defa tekrar ederek,
isteyiniz. nk Peygamberimiz de istedikleri eyi kere
isterlerdi. Dularn gecikmesinden dolay znt duymay-
nz. stediiniz ey kabul olunupta verildii zaman yle du
ediniz:

. ,

Eer dularn kabul gecikirse o zaman da

Mminlere Vazlar
116
demek lzmdr.
9- Duya besmele ile balamal ve yalnz

,,

-

,

. ,
demekle kalmayp

,

.
demei de unutmamaldr. Zira peygamberimiz her ne zaman
du etseler

,

.
ile balarlard. Sonra dunn banda ve sonunda Rasul-i Ekrem
efendimize salevat erife getirmei unutmamaldr. nk
salat-u selam muhakkak kabul olurda arasndaki dular kabul
olmasn olmaz mutlaka onlar da kabul olunur.
10- Dunn kabul olmasnda asl mil olan batn edebdir
O da tevbe etmek yani gnahlar brakmak, helallamak, helal
lokma yemek ve btn himmetini Allah Tel'ya balamak-
tr.
Musa (aleyhisselam) zamannda bir ktlk olmu, duya
gn ktklar halde (Dular kabul olmam olacak ki)
yamur yamam. Bunun zerine Musa (aleyhisselam) "ce-
maatn iinde nemmam denilen, lf tayan bir kimse vardr.
Bunun iin dunz kabul olmaz! der. Bunun zerine hepsi
birden tvbe ve du ederler. Derhal rahmet-i ilahi nazil olur.
Hi phesiz buna benzer ok hadiseler vardr. Gnahdan
kurtulmak da bir cemaat iin pek kolay birey deildir.
Mehmed Zahid Kotku
117
En iyisi du yapmazdan evvel bir gusul abdesti al hi
olmassa iki rekat namaz kl, gzelce tevbe ettikten sonra

_,

,,

-

,

. ,

. ,

-

.

,

. _

;

.

_,

de sonra

,

.
diyerek duya bala. Nihayetinde salavat- erife getirip, Cenb-
Haktan dularnzn kabuln rica ediniz. Hazreti Allah (celle
ve al hazretleri) hepimizin dularn kabul eyleyip bizlerden
raz olduu halde hsn- hatimelerle kendisine kavuan
bahtiyarlarn zmresine ilhak eylesin -min-
Sfyan- Sevr anlatyor: Ben-i srailde yedi sene ktlk
olup hi yamur yamam. Ktlktan plklerdeki leleri
yiyecek kadar kt vaziyete dmler. Hatta ocuklarn bile
yemiler. Bu vaziyette dalara kp Allah Telya du etmiler
fakat Allah Tel onlarn bu niyaz ve dularn kabul etmeyip
Peygamberlerine yle vahiy etti:
Eer bana doru yrmekten ayaklarnz dizlerinize kadar
srtlse elleriniz semaya deecek gibi yksek dalara trmansa-
nz ve dudan dilleriniz de yorulsa kul haklarn demedike
dularnza icabet etmem. Ve aladnza acmam.
Mminlere Vazlar
118
Bunun zerine onlar da kul haklarn dediler, ve birbir-
leriyle helallatlar. Allah Tel da rahmet ve bereketini inzal
buyurdu.
Malik bin Dinar (K.S.) da yle diyor: Yine Beni srail
devrinde vk ktlk zamannda duya kmlard. Allah Tel
onlarn peygamberlerine yle buyurdu: Sen onlara haber ver
pis beden ve haram ile dolmu mide ve kana bulam elleriyle
benim karma km ve benden rahmet istiyorlar. Halbuki
bu vaziyette rahmet yle dursun ancak benim gadabm ve
benden uzakl kazanrlar. Bu hallerinden vazgesinler ki on-
lara rahmet vereyim. Ve bunlara benzer daha drt be vaka
zikretmilerdir.
Rahmet-i ilahiye pek boldur. ltica edilince ve tvbekar
da olunca ve kusur kabahatler de itiraf olunup ve merhamet
istenince Cenb- Hak ok Rahim ok Kerim ok da Raufdr.
Kullarnn dusn kabul eder. Bizler de nihayetsiz nimetleriyle
de perverde olduumuzuda itiraf ederiz. Ya rabbi phesiz ok
gnahkrz. Kusurlarmz itiraf ediyoruz bizim gnahlarmz
affeyle, zira senden baka bizim gnahlarmz af edecek kimse
yoktur. Ancak sen varsn, aman Allahm sevdiin kullarn ve
ok sevdiin peygamberimiz Hazreti Muhammed Mustafa
(Sallallah aleyhi ve sellem)in hrmetine bizi ona bala. Ve u
istediklerimizi ltuf ve ihsan eyle. Bizleri afiyetten de ayrma.
-Amin- (Fazla malumat isteyenin mam Gazalinin hya-u
Ulumddinin birinci cildindeki du ksmlarn okusunlar)
Bir de Risale-i Kueyriyede du ksmnn sonunda zikrolunan
bir hadiseyi yazmay faideli buldum, yleki: (Gzlerden akan
yalar sakl olan hadiselerin nasl tercman ise nefeslerimizde
kalplerde saklanan gizli hallerin tercmandr). Du gnahlar
Mehmed Zahid Kotku
119
terk etmekle beraber dillerin hereyden daha ziyade sevgili
olan Allah (celle ve lya) itiyakn beyan eder.
Duya izin verilmesi, kiinin Cenb- Hakk'a daima
tazarru ve niyazda bulunmas, ona verilecek at ve ihsanlar-
dan daha hayrl ve nemlidir. Ve du huzuru celbeder. Du
hay lisan ile Hakk'a dnmek ve ona tevecchdr. Bundan
nai baz kimseler bana da du ediniz dedikleri vakit senin
Allah Tel ile arana vasta koymakln doru deildir. Yani
dun kendin yapman daha evldr. mamaafih baz hsn-
zan olunan kimselerden du talep olunur amma yine insan
kendi halini Hlikna arzetmesi, ona olan itiyakn, muhab-
betini sevgisini artrr.
Nitekim (Tak) isminde bir zat muhterem bir kadn gelip
olunu Rumlarn esir ettiini ve kendisinin de sonderece muz-
darip olduunu gece gndz gzne uyku girmediini beyan
eder. O zatn merhametini celb edip, dusn rica eder. Mubarek
zat da peki siz gidiniz naallah Cenb Hakkn rahmet tecellisi
zuhur eder diye kadn selametlemi ve kendiside bir mddet
murakabede bulunduktan sonra dudaklarn kmldatarak
bireyler sylemi du etmi. Az bir mddet sonra, esaretten
kurtulmu olan ocuk da hadiseyi ylece nakletmi: Ben
baz rum padiahlarnn elinde dier esir cemaatlerle birlikte
bulunuyordum. Bizi padiahn adamlar hizmet iin sahralara
gtrp altryorlard. Ayaklarmzda zincir bulunuyordu. Bir
gn iten geldik, akamdan sonra bizi gzetleyen muhafzlarla
beraber iken onlarn gz nnde benim ayamdan zincirler
zld ve yere dt. (Bu saat kadnn Tak hazretlerine ricaya
geldii ve o zatn da du ettii zamana tesadf ettii zaman
olduu da anlalmtr). Hemen muhafz bana kar barp
zinciri krdn diye kt. Ben ise hayr ben krmadm o koptu
Mminlere Vazlar
120
dedim. Hayret ettiler. nk ne kopmas mmkn ne de
almas. Demircileri getirip tekrar tamir edip benim ayama
taktlar ise de ben birka adm atar atmaz zincirler yine ayrlp
ayamdan kt. Bunlar da aciz kalp papazlarn ardlar
Bana: "senin annen varm?" diye sordu. Evet var dedim. Onun
hayr dusna mazhar olmusun Allah Tel senin salverilmeni
istiyor. Biz seni artk mmkn deil zaptedemeyiz! dediler. Ve
bana mmkn olan yol ihtiyacm da vererek beni kasabama
kadar da birtakm muhafzlarla birlikte gtrp salverdiler.
dularn ne kadar mhim olduunu u ufack hadise bize pek
byk ders ve ibretlerle anlatmaktadr.
Cenab- Hak (sbhanehu ve Tel) kendisine layk olan
kullarnn arasna bizleri de kabul edip rzasn kazanabilecek
hayrl amellere de muvaffak eylesin. Bi hurmeti seyyidi-l
murselin (Risale-i Kueyri; ilmi tasavvuf, 144 du bab).
Mslmanlarn her hal- krda birbirlerine yardmc olma-
lar hem Cenb Hakkn emri hem de Rasulllah efendimizin
mteaddit hadisleriyle sabittir. Bir de kulun Allah Telnn lutuf
ve ihsanna nail olabilmesi iin yardma muhta durumdaki
mslman kardeinin yardmnda bulunmas gerekir. Gerek
bedenen ve gerekse malen yardmlar her kesin yapabilmesi
pek kolay birey deildir. nk cibilliyeti insaniyye ok
muhteliftir. Kendisine daima yardm olunmasn ister de
kendisi bir yardma arld vakit kaar. Fakat yaplacak
duda ne zarar var ne de para istenir ve ne de emek var yalnz
kardeinin sadet ve selameti iin du edip Cenb- Hakk'dan
bireyler istemek de zor mu? Yine Rasul-i Ekremin

.,

-

. _

. _

Mehmed Zahid Kotku

121
Allah Tel kulunun yardmcsdr. Kul, kardeinin yar-
dmnda bulunduu mddete. Bundan ders alabilirsek ne
mutlu sana ve bana.
imdi biraz da okunmas lzm ve mhim dulardan
bazlarn yazmak istiyorum. Cenb- Hak hem okuyanlara
ve hem de bizlere kolaylk ihsan buyursun Amin... Hazreti
Peygamber efendimizin sabah namazn kldktan sonra farzdan
evvel okuduu du udur:

Yani: Allahm gnlm sana balayacak ve darma

dank halimi biraraya toplayacak dank ve paralanm
ilerimi birbirlerine yaklatracak, kt itiyat ve fitnelerden
beni koruyacak, dilimi islah edecek, batnm koruyacak ve
zahirimi ykseltecek amelimi temizleyip artracak, yzm ak
edecek, rzana ulatracak ve her ktlkten beni koruyacak
olan rahmetini senin fazlndan isterim. Allahm bir daha kfre
dmiyecek ekilde sadk ve yakn bir iman dnya ve ahirette
de ltuf ve kereminin en yksek mertebesine beni ulatracak
olan rahmetini senden isterim. Allahm kazalarda sabr ve
kurtuluu, ehidler mertebesini said tabakasndan olan iyilerin
yaayn, dmanlara galip gelmei ve peygamberlere arkada
olma senin fadlndan isterim. Allahm her nekadar hayrlsn
bilmezsem ve amelim kusurlu ise de btn dileklerimi sana
arzeder ve senden yardm dilerim. Ve yalnz senin rahmetine
muhtacm. Ey gnllere ifa verip btn dertlere derman olan
Allahm... Byk kudretinle birbirine yaklam iki denizin
suyunu birbirine yek dierine kartrmadn gibi, cehennem
azabndan helak oldum diye feryad etmekten ve kabirin fit-
nesinden beni koru.
Mminlere Vazlar
122
Allahm istemesemde veyahut hak etmesem de kusur ettiim
ve amelleri ilemede ziyana uradm ve kullarndan herhangi
birine vadettiin ve ya verecein her trl iyilikleri candan arzular
ve onlar senin fazlndan isterim. Ya Rabbel Alemin. Allahm bizi
sapan, saptrandan deil hidyette olup hidyete ulatranlardan
ve dmanlarna uzak olup dostlarna yaklaanlardan, sana
kulluk edenlerden, senin rzan iin sevip, isyan edenlere rzan
iin husumet besleyen kullarndan eyle... Allahm ben dilimin
dnd kadar du ediyorum kabul sendendir. Kabul eyle...
Ben elimden geleni yapyorum. 'timadm sanadr. Biz Allah
iiniz ve ona yneleceiz. Kuvvet ve kudret ancak azamet sahibi
olan Allah'ndr. Kyamet gnnde emniyet, hiret gnnde
de ahdini yerine getirip rku ve scd eden abidler ile beraber
cennetini senden isterim. Kerem ve ihsanna nihayet olmayan,
dostluk edenlere sonsuz sevgisi olan ve dilediini istedii gibi
yapan sensin.
Ey izzet ridasna brnp herkese galip olan Allah'm,
seni noksan sfatlardan tenzih ederim. Ey ululuk ve ycelik
ridasna brnerek kullarna fazln ve ihrann esirgemeyen
Allah'm. Seni tesbih eder noksan sfatlardan takdis ve tenzih
ederim. Ey takdis ve tenzihe ancak kendisi lyk olan Allahm
seni hertrl noksanlardan tenzih ederim. Ey fazl- kerem
sahibi Allahm seni tesbih ederim. Ey kudret ve kerem sahibi
olan Allahm seni tesbih ederim. Hereyi ilminde toplayan
Allahm. Allahm kalbimi, kabrimi, gzm, kulam,
derimi, tenimi, kanm, kemiimi, nm ardm. sam
solumu, alt ve st m byk nurun ile tenvir eyle. Beni
nurlandr ve nurumu artr.
Mehmed Zahid Kotku
123
Hazreti Aie (Radiyallahu anha)nn dus:

.
Hz. Aie Validemize Btn dularn manalarn iine
toplayan cmlelerle du et. Ve du ederken de yle syle:
Allahm dnya ve hirette bildiim ve bilmediim btn
iyilikleri senden ister, bildiim ve bilmediim hal ve gele-
cekete yani dnya ve hirette btn ktlklerden sana
snrm. Allahm cennetini ve cennete gtrecek o cennete
yakn edecek yaklatracak gzel sz ve ileri ve amelleri,
tatlar, senden ister, cehhenneme srkleyecek sz i ve
amellerden ve hareketlerden sana snrm. Allahm ku-
lun ve rasuln Muhammed (Sallallah aleyhi ve Sellem)
in senden istedii hayr ve iyilikleri ben de senden ister
ve Allahm benim iin takdir ettiin her eyin sonunun
hayrl olmasn senden ve senin merhametinden dilerim.
Ey merhamet edenlerin en merhametlisi...
Hazreti Fatma (Radiyallahu anha)nn dus:
Rasul-i ekrem (S.A.V.) Hazretlerinin kz Fatmaya -
rettii du udur: Ya Fatma, u tavsiyemi dinlemekten
seni ne men ediyor? yani dikkatle dinle de bunu her zaman
oku...
_

.

. _

,,

.

.

. _

i
Mminlere Vazlar
124
Ey Hay, kayyum olan Allah'm btn ilerimi d-
zeltmeni ve bir an bile beni kendi bama brakmaman
rahmetine snarak senden isterim.
Ebubekir Sddik (r.a.)n dus:

,,

, ,

. ,

_

.,

. _

.

_

.,

_,

_

.

_,

, ,

,

.

.

.

.

.

. _

.

.
_

-

.

.

.

. ,

,
_

-

.

.

.

.

.

-

.

.

.

.

.

.

.

. ,

.

.

.

.

,

.

.

.

.

.

_, ,

Mehmed Zahid Kotku

125

.

.

. _

-

.

.

.

- ,

. ,

- ,

.

.

. ,

.

.

.

.

_,

.

-

Allahm! Peygamberin Muhammed (s.a.v.) dostun

brahim, srdan Musa, kelime ve ruhun olan sa hrme-
tine; Musaya inen Tevrat, saya inen ncil, Davuda inen
Zebur, Muhammed (s.a.v.)e inen Kuran hrmetine btn
peygamberlerine yaptn vahiy hrmetine, mahlukatn
zerindeki kaza ve takdirini senden isteyenlere verdiini
fakir ettiin zenginler ve zengin ettiin fakirler, hidyete
ulatrdn sapklar hrmetine; Musa aleyhisselma
bildirdiin, kullarn rzklarn verdiin; yeryzn,
hareketten skna erdirdiin dalarn ayakta tuttuun
ar- azamn tadn ism-i Azam'n hrmetine; Kuran-
Kerimde nazil olan Samed, Ehad ve Tahir isimlerinin
hrmetine, gndzleri aydnlatp geceleri karartan ismin
hrmetine, Azameti Kibriya ve Nuri Cellin hrmetine;
senin kudretinle Kuran- Kerimi okuyup onu anlamay
btn vcuduma duyurmay ve btn hareketlerimi
ona uydurmam senden dilerim. Kuvvet ve kudret ancak
sendendir. Ya Erhamerrahimin...
Mminlere Vazlar
126
Breyde el-Eslemi (r.a.)n dus:
Rasul-i Ekrem (Sallallah aleyhi ve Sellem) Breyde
(R.A.) e yle demitir:
Ya, Breyde! Allah Telnn hayr muradettii kimseye
talim buyurduu duy sana reteyim mi? Breyde (R.A.)
da:
ret ya Rasulallah deyince Rasul-i Ekrem bu
duy retti:

-

.

. _

.,

-

. _

. _

;

.

,

.

. ,

- _

_,

.,

-

. _

_,

.

-

(Allahm ben zayf ve aciz bir kimseyim, rzan tahsil iin

beni kuvvetlendir. Beni daima iyilie gtr. Son emelimi
slmiyet kl... Allahm! Ben acizim, sen beni kuvvetlendir.
Ben zelil bir kimseyim sen beni izzetlendir. Ben fakirim
sen beni zenginletir. Ya erhamerrahimiyn... )
Kubeysa b. Muharikn dus:
Birgn Kubeysa Rasul-i ekreme:
Yam ilerledi birok eylerden kaldm yapamaz aciz
bir hale dtm.
Bana bireyler ret ki onlardan istifade edeyim. Bunun
zerine Rasul-i ekrem:
Mehmed Zahid Kotku
127
Dnyaln iin akam namazn mteakip
kere

,,

,

.

- ,

,

.

,,

de ve buna devam et, nk buna devam eden fel ve czzam

gibi hastalklardan, elem ve kederden emin olur. hiretin iin
de u duy oku:


.

. _

.
Allahm bana kendi katndan hidyet ihsan eyle,
kendi fadl u kereminden ihsan eyle, rahmetini bana akt
ve bereketinden bana inzal eyle Sonra devamla yle bu-
yurmutur: Bu duya kim devam ederse kyamet gnnde
kendisine cennetin drt kaps alr. stedii kapdan
ieriye girer.
Ebu-dDerda (Radiyallah Anh)n dus:
Birgn Ebud Derdann mahallesinde de yangn kt.
Kendisine haber verdiklerinde
Benim evimi Allah yakmaz dedi.
Ko yeti diye kere haber verdikleri halde her nde
de ayn sz syledi. Hakikatte yangn onun evine yaklanca
ate snd. Bu vaziyeti kendisine haber verene:
Ben bunu biliyordum dedi. Bunun zerine:
Mminlere Vazlar
128
(Ne acp ifadelerin var) diye kendisine sordukla-
rnda.
Ben Resul-i Ekremin yle dediini iittim:
Gece ve gndz u duya devam eden kimseye hi
birey zarar vermez.

\ _

,,

,,

,

.

. _

,

.

_

.

. _

,

.

_

.

,,

.

.

. _

. _

,

.

. ,

.

-
"Allahm! Sen benim Rabbimsin, senden baka
ibdete lyk kimse yoktur. Sana gveniyorum; midim
sana ve senin rahmetinedir. Ar- azamn rabbi de sensin.
Kuvvet ve kudret ancak ulu olan Allahndr. Dilerse olur
dilemezse olmaz. Allah Telnn hereye kdir olduunu
bilirim. Onun ilmi her eyi kaplam ve hereyi olduu
gibi, bilir. Allahm! kendi ktlmden ve hereyin (ki
yrr ve hareket eder) zararndan sana snrm. nk
onlarn sahibi ve hlik sensin. Rabbimin yolu da en
doru yoldur."

.,

.

.

.
Mehmed Zahid Kotku
129
Halil brahim (Aleyhisselam)in dus:

L ,

.

.

.,

. , _

,

.

.,

-

.

,,

-

Yarabbi iine girdiimiz u gn yeni bir yaratktr. Bu

gn bana ibdetle balat. Mafiret ve rzan ile neticelen-
dir. Bugn de bana iyilikler yapmam nasib eyle. Onlar
benim iin arttr ve oalt. Bugn de yapm olduum
hatalar bala. Sen mafiret, merhamet, dostluk ve ke-
rem sahibisin.
sa (Aleyhisselam)n dus:

.

.

,

.

. ,

,

.

, ,

,

.

. _ ,

.

.

- ,

,,

.

.

.

"Allahm, istediimi almaa, istemediimi de defe kadir

olamadm halden sabaha ktm: Sevk ve idarem senin elinde
Mminlere Vazlar
130
amelimin mesul olarak sabahlam haldeyim. Benden daha
fakir kimse de yoktur." (Yani en fakir bir kimseyim.)
"Allahm! Benimle dmanm sevindirme. Dostumu da
mahcup etme.badette bana kusur ettirme. Btn gayem
dnya olmasn. Bana acmayan bana musallat etme. Y Hayy
y Kayyum...
Hzr (Aleyhisselam)n dus:
Hzr ile lyas (Aleyhimesselam) her hac mevsiminde bir
araya geldiklerinde u duy okuyarak ayrlrlarm:

,

.

, ,

.
(Bismillah Allah ne dilerse o olur. Kuvvet ve kudret
ancak Allahndr. Allah neyi dilerse o olur. Her nimet
Allahndr. Hayrn tamam Allah'n yed-i kudretindedir.
Allah neyi dilerse o olur. Fenalklar ktlkleri insanlar-
dan def eden ancak Allahdr.)
Her kim sabahleyin bu duy kerre okursa yangndan,
boulmaktan ve hrszlardan Allahn izniyle emin olur.
Maruf- Kerhi (Rahimehullah)nn dus:
Muhammet b. Hasan yle anlatyor: Marufu Kerhi
bana,
Mehmed Zahid Kotku
131
Sana on cmle reteceim, bei dnya bei de hiret
iindir. Bunlar ile kim du ederse Allah (celle ve al) onun
dusna icabet eder, kabul eder dedi. Ben:
Yazaym m? dediim zaman
Hayr ben nasl Bekr b. Hani'sin tekrar tekrar okuma-
syle ezberledimse, Sana da tekrar tekrar okuyarak ezberletirim
dedi. du udur:

_ ,

.

_ ,

.

- _

_ ,

.

. _

,,

_ ,

.

- _

_ ,

.

. , _

.

.

_ ,

.

_ ,

.

,,

-

_ ,

.

-

.

-

_ ,

.

_ ,

.

.,

_ ,

.

,,

Dinim iin Allah bana kfidir. Dnyalm iin Allah

bana kfidir.Btn mhim ilerim iin kerim olan Allah
bana kfidir. Bana hakszlk etmek isteyenlere hilim ve
kuvvet sahibi olan Allah kfidir. Bana ktlk dnenler
iin de edid olan Allah, kfi, lm halinde merhamet
sahibi olan Allahm bana kfi Kabir sualinden beni esir-
geyicek olan Allah'm bana kfi Hesap vaktinde kerem
Mminlere Vazlar
132
sahibi olan Allah'm bana kfi, Mizan banda lutuf sa-
hibi olan Allahm bana kfi, Srat zerinde hereye kdir
olan Allahm bana kfi, kendisinden baka ilah olmayan
Allahm bana kfi. O byk rabbim kafi. O byk arn
Rabbidir. Ben ona tevekkl ettim. Yani balandm...
Ebud Derdadan rivayet olunmutur:
Herkim gnde yedi kerre;

_ ,

.

,,

ayetini okusa ahiret ile alakal ilerini Allah Tel hazretleri

kolaylatrr.
Manas: (Eer onlar yz evirirlerse, de ki:) Allah bana
yeter. Ondan baka ibdete lyk kimse yoktur. Yalnz ona
gveniyorum. O ar- azmin Rabbidir.
Bu dular Hasann olu Muhammede reten Maruf
Kerhi (R.H.) hazretlerinin aslen anas ve babas nasrani, yani
hristiyan imiler. ocuklarn mektebe vermiler. Mektebin
papaz ocua Allahn olduunu sylemi. Maruf haz-
retleri ise o ocukluk halinde: -Hayr yle ey olmaz. Allah
birdir, demi, bunu zerine papaz ocuu dvm. ocuk
da mektepten kam. Ve Ali b. Musa er Rza (Rahimehullah)
-ki o devrin imamlarndandr- nn elinde mslman olmu,
babasnn evine dnm ve onlarn da mslman olmalarna
sebep olmutur. Vefatndan sonra ryada grlm ki (arn
altnda) Hazreti Allah (celle ve al) meleklerine:
Bu kimdir diye sormu. Onlar da:
Mehmed Zahid Kotku
133
Siz bilirsiniz ya Rabbi - demiler. Cenb- Hak da:
O bana olan ak muhabbetinden ni kendini gaib etmi
Maruf-u Kerhidir. Ancak bu halden, bana mlk olduu
zaman aylr. buyurmu...
Maruf Kerhi (Rahimehullah) der ki: - Bana Dvud -
Tinn baz eshab.
"Sakn Allah Tel'ya tat terk etme. Mslmanlara
hizmeti vazife bil ve onlara daima nasihat eyle" diye vasiyet
eylediler.
Yine Maruf (Rahimehullah) hazretlerini vefatndan sonra
ryada grmler ve.
Allah Tel hazretleri sana ne muamelede bulundu diye
sormular. Cevaben;
Mafireti lahiyeye mazhar olduunu sylemi Ryay
gren yine sormu:
Bu mafiret zhdn ve veran sebebiyle mi? demi-
Hayr ben Semmkin mevizesinden aldm dersle ki
fukaraya bakmak, sevmek ve muhabbet etmektendir, demi ve
yle nakletmee balam: Ben birgn Kfe sokaklarndan gei-
yordum. Bir de grdm ki bni Semmk nsanlara vaaz ediyor ve
u cmle kulama geldi (Her kim Allah Tel'dan tamamiyle
yz evirip uzaklarsa Allah Tel da ondan bilcmle yz
evirip uzaklarsa. Ve her kim Allah Telya ynelirse Allah
Tel da rahmetiyle o kuluna ynelir. Ve halkn gnllerini o
kula evirir. Allah Tel ona merhamet eder.) Bu szler bana
ok tesir etti. Ben de her iimi brakp Allah Tel hazretlerine
yneldim. Bir de Ali b. Musa er Rza hazretlerine hizmet ederdim.
lm hastalnda kendisinden vasiyyet istenmi, o da:
Mminlere Vazlar
134
ldm zaman srtmdan kardnz gmleimi
tasadduk ediniz, ben dnyaya plak geldim gine plak gitmeyi
isterim. demi. Bir gn hayatnda orulu olduu halde bir saka
yani su datan adam yle diyormu:
Her kim suyumdan ierse Allah ona rahmet eylesin
Bunun zerine sakadan suyu alp imi. Yanndakiler:
Orulu deilmiiniz deyince
Evet oruluyum fakat bu sakann dusn almak
mdiyle itim. Yarn bir oru daha tutarm demi.
nk nafile orular icabnda bozmak caizdir. Bu zat
Badatllarca ok mehur, dus pek makbul kabri de ziyaret-
gahdr. Ve kabrinin ziyareti de dertlilere, hastalara mcerreb
ifadr. Cenb- Hak, cmlemizi Ehlullah seven kullarndan
eylesin amin.
Bu zatn. bni Semmkin vaazndan ald nasihatte: Fukaraya
bakmak ve onlar sevmek ve muhabbet etmek idi. Maruf- Kerhi
Hz. de dnyadan elini ekip tam manasyle Allah Tel'ya ikbal
etmi ve fakru zarureti tercih etmi olduundan bir nebze de fa-
kirlikten bahsetmeyi arzu ettim. Her ne kadar fakirlie liykatimiz
yoksa da onlar sevmei vazife bilmemiz iin onlarn hallerinden
mevkilerinin ve ind-i ilahideki kymetlerinin yksekliinden biraz
olsada anlatmak ve anlamak bakmndan mnasip grmekteyim.
Faydal olacan zannederek yazmay mnasip gryorum. Ev-
vela fakirlik denince elde avuta mutlaka bireyin olmamas gibi
birey hatra gelmemelidir. nk Hak (celle ve al) bir yet-i
kerimesinde

diye bizleri fukara zmresine idhal

etmitir. nk fukara nasl zenginlerin yardmna muhta, ise
btn insanlar da hatta btn mahluk ve mevcudat Cenb-
Hakkn her an ltfuna ve ihsanna muhta olduundan onlara
Mehmed Zahid Kotku
135
da fakir denilmektedir. Fakir haddizatnda bir eyi olmayan
kimseye denirse de dorusu hi kimsenin bireyi yok demekdir.
nk, nihayet elde kalmayan servet hi bir zaman servet ve
varlk saylmaz. te hepimizin her zaman grdmz hadiseler
meydanda. Kim maln - benim malmdr, servetimdir, mut-
laka gtreceim diyebilmitir? Giderken sessiz sedasz brakp
gitmektedir. Buna imdiye kadar kimsenin itiraz olmam ve
olmayacaktr. u halde o elinde olan senin deil ancak sana bir
emanettir. Onu gzel bir ekilde kazanr ve kullanrsan ona gre
muamele olunursun. Ya cenneti veya cehennemi kazanrsn. Bu
servet senin iin insanln iin, mslmanln iin bir mi'yar
bir ldr. Harvurur harman savurursan elbette cezasn gre-
ceksin. Cenb- Hak bunu sana onun iin vermemitir. Zuafa,
fukara ve mesakinin de onda haklar olduu gibi memleketin
ve milletin de ayrca haklar vardr. Memleketin muhta olduu
hrriyet, selmet ve sadet hep o paralarn hayrl yerlere harcan-
masna baldr. Yoksa-bu benim malmdr deyip de enva eit
lzumsuz israfa kaplarak paralar harcayanlar Allah Tel'nn
sevmediini Kuran Azim- ann mteaddit yerlerinde beyanla

_,

,

-

buyurmutur .
Bazan stanbulumuzun baz semtlerinde grlen ve bu
gn de bir enkaz yn halinde bulunan kklere tesadf
edilmektedir ki, o ssl talar ve malzemeleri ta talyadan
kimbilir ne masraflarla getirilmi, millet paras memleket
serveti bylece hem yabanclarn kesesine girmi ve hem de
memleketin istikbali iin lzm gelen yksek sanayi de bu
suretle ihmal edilmitir. Bunun acsn bugn ve yarn hepimi-
zin ekmekte olduunu da pek ak surette grmekteyiz. te
bunlar hep dinini bilmemekten ve memlekete acmamaktan,
nefsinin esiri ve klesi olmaktan baka birey deildir. Asl
Mminlere Vazlar
136
fakirlik ite budur. Yoksa bir adam a kalm ve lm olsa
ne lzm. O cennete gider. Dnyann meakketinden bir an
evvel kurtulmu olur. Fakat memleket ve millet byle midir?
Onun iin hepimize lzm olan ey en evvel dine iyi sahip
olup gzel dindar bir mslman olmak, dilinden ve elinden
hibir mslman hatta hi bir mahluku rencide etmemek
ve elinden geldii kadar mslmanla fideli yardmlarda
bulunmak ve onlara daima nasihatlarda bulunarak millet
ve memleketin teli ve terakkisi gayesinde olmaktr. Bunun
hristiyan Avrupann deil; slmiyetin emirleri olduunu iyi
bilmelidir. Fakirlik hi bir zaman korkulacak birey deildir.
Belki istenilecek bir devlettir. Bak insanlarn bu dnyaya
gelilerinin balca sebebi, bu mlkn sahibi Allah Tel
hazretlerini bilmek ona lzm gelen kulluk vazifelerini lyk
vehile yapmaa almaktr. Bu i ise yle grld gibi
kolay ve basit bir ey deildir. Allah Tel Hazretlerini bilmek,
O'na lzm gelen kulluk vazifelerin; lyk, vechile bile bilmek
ve O'na tam bir gnl ile kulluk yapabilmek, yle dnyaya
dalmak ve dnya ileriyle megul olup ban kayacak vakit
bile bulamayan kimselere kolayca nasip olan bir ey deildir.
Onun iin gayeleri eitli olan kimselerin buna muvaffak
olabilmeleri adeta muhaldir. Belki baz mstesnalar bulu-
nabilir. Fakat o da kyas olunamaz. Gnllerin Allah (tel)
hazretlerine tam manasyle dnebilmesi lzmdr ki; Allah
(tel) da o kuluna tam manasyle rahmet, bereket, ilim, amel
ve marifetini ihsan buyursun. Bunlar ise yani marifet-i ilahi,
insann kendi almasyle elde edilemez. Mutlak ve mutlak
Allah Telnn lutuf ve ihsanna baldr.
Yerdeki mahsullerin kemle gelii gkten gelecek olan
yamura bal ise insann da kemle ulamas yine Allah
Telnn rahmetine lutuf ve ihsanna baldr. Yoksa kendi
Mehmed Zahid Kotku
137
kendine kalrsa dalalet ukurlarna dp hem kendini ve
hem de etrafndakileri mahv perian eder. Cenb Hak
cmlemizi hfz-u himayesinden bir an dahi olsa ayrmasn.
(min)
Fakirlerin, -bir kerre- zenginlerden be yz sene nce
cennete girecei Ebu Hreyrenin rivayet ettii u hadisle
sabittir:

- ,

Miskin o deildir ki... kaplar dolar da ona bir iki lokma

veya bir iki hurma verilir. buyurmu da
yleyse miskin kimdir diye sorulmu:
Kendisinin ihtiyacn giderecek bireyi olmazda
halkdan istemekten utanr, halini saklar da kimse anlamaz.
Nasdan utanmas Hak sbhanehu ve Teldan utanmasn-
dandr. diye izah etmilerdir. Fakirlik evliyalarn iar olduu
gibi asfiya denilen saf kimselerin ziynetini Hak (sbhanehu
ve telnn has kullarndan muttaki ve enbiyalar iin seip
ihtiyar ettii en gzel bir yol, ayn zamanda hakiki fakirler
Cenb- Hakkn esrarnn da hamili olmakla beraber,
halkn muhafaza ve merzuk olmasna sebep olurlar.
Yine (Sallallah Aleyhi ve Sellem) hazretlerinin beyan-
larnda da:

_,

. _

,

.

,

.

Mminlere Vazlar
138
Hereyin bir anahtar vardr. Cennetin anahtar da
sabrllar, fakir ve miskinleri sevmektir. Cnk onlar yevmi
kyamette Allah Tel'nn halisleridir. buyurulmutur.
Bir zat brahim Ethem hazretlerinin kendilerine onbin
dirhem ikram olarak hediye etmek istemilerse de brahim
Edhem hazretleri Bunu bana vermekle ismimi fukara di-
vanndan sildirmek istiyorsunuz. diye kabul etmemitir.
Demekki fakirlik ne kadar kymetli.
Bazlar byk laflar syleyip - eer brahim Ethem haz-
retleri bizim zamanmzda olsayd biz onu saltanatnda bu
kemale eritirirdik- derler. Fakat bo szdr. Zira kul hakiki
kullua eritii vakit Hakk'n takdirine tamamyle raz olur.
eytan- aleyhillanenin en ok sevindii ey vardr:
Birincisi: Haksz yere insan ldrmek,
kincisi: Kfr zerine lmek,
ncs de: Fakirlik korkusu olan kalpdir.
Binaenaleyh fakirlere de lzm olan da, u eyi mu-
hafaza etmektir.
I- Srrn muhafaza,
II- Feraz ilahiyeyi
III- Fakirliini korumaktr. Cenb- Hak (celle ve al)
hazretleri. Musa (Aleyhisselam)a vahiy buyurmutur ki, Fa-
kirleri grdn vakit onlarn hayr dularn iste Nitekim
muhtalar zenginlerden istedikleri gibi sende fakirlerden du
iste demektir. "Eer bunu yapamazsan sana rettiim
hereyi topran altna gm demi; bunlar bizlere nekadar
ibretmizdir. (Zenginlerin meclisininde oturmaktansa bana
yksek bir damdan dp paralanmak daha iyidir) demiler.
Zira (Aleyhisselam) efendimiz buyurmudur ki:
Mehmed Zahid Kotku
139
"ller meclisinden saknnz.
Ya Reslallah o ller kimlerdir diye sormular ..
Zenginler diye cevap vermilerdir.
Binaenaleyh sadk bir fakir hi bir zaman halini ve zaru-
retini mahluktan kimseye bildirmez.
Baknz Cenb- (zlcell hazretleri) Musa (Aleyhisselam)
a vahyediyorki;
"Ya Musa istermisin yarn yevm-i kyamette btn
insanlarn hasenat kadar hasenatn olsun" demi. O da
cevaben
Evet ya Rabbi isterim deyince.
yle ise hastalar ziyaret et, ve fakirlerin elbisele-
rini temizle.
Bunun zerine Musa (A.S.) her ayn yedi gnn fakir-
lere ayrr onlar arar bulur, st ve balarna bakar, hastalar
ziyaret edip onlarn ihtiyalarn gidermee alrm. Acaba
ders olarak bu bize yetmez mi dersiniz?
Sehl b. Abdullah der ki: 5 huy insanlk cevheridir.
1- Fakir olduu halde kendilerini zengin gibi gstermee
alanlar,
2- A olduu halde tokmu gibi grnenler,
3- Mahzun ve kederli olduu halde mesrur ve sevin
izhar edenler,
4- Aralarnda adavet ve dmanlk olduu halde dostluk
zhar edenler,
5- Geceleri kaim gndzleri saim olduklar halde zafiyet
gstermeyenler ve hallerini saklayanlardr.
Mminlere Vazlar
140
Tabiatyle bu gibi insanlar hem ind-i lahide ve hem de
insanlarn sevdii makbul kimselerdir. Bu gibi hakiki fakir
fakirliini mezara kadar muhafaza etmesi gerekir. Bir vakit
fakirlie devam edip sonra dnyaya rabet edip dnmek
makbul birey olmad gibi belki de fukara defterinden silin-
melerine icabettirir. Fakirlik mi efdaldir yoksa zenginlik mi?
diye sorulunca, asl l sabr ve krdr demiler. Fakir
olan sabredemezse kymeti yoktur. Zengin olanda elbette
krn eda edemezse onun da kymeti yoktur.
Herkesin takdir-i lahiye raz olmas en byk bir devlet-
tir. Onun iin Cenb- Hak cmlemizi raz olduu amelleri
ileyip, raz olmad amellerden muhafaza eylesin. Amin.
Fakire u drt ey ok lzmdr. Bunlar olmazsa byk
tehlikelere debilir.
Birincisi: Ona lzm olan ilim eriat'tr.
kincisi: Haramdan ve pheli eylerden korunmaldr.
ncs: Ona meekkatlere tahamml edecek ilmi
ykin veya ayn-el ykin gerekir
Drdncs: Zikrullah da onun nsiyeti ettii dostu
olmaldr. Bunlardan mahrumiyet herkes iin beladr.
Haberde vaki olduu vehile: Herkim bir zengine
zenginliinden nai tevazu gsterirse onun dininin de
ikisi gider; Eer gnl ile de tevazu ederse btn dini
gider demiler. Onun iin Rasuli Ekrem efendimiz,
ller meclisinde oturmaktan saknnz buyurmular,
ller kim ya Rasulallah deyince

Kendini bilmeyen zenginlerdir demiler.

Mehmed Zahid Kotku
141
Bennan Msr hazretleri naklediyor:
Ben Mekke-i Mkerremede Haremi erif de oturuyor-
dum. Yanmda bir gen oturuyordu. Birisi geldi onun nne
bir kese dolusu para brakt. O zat,
Ben istemem dedi. O da,
Fakirlere datrsn deyip brakp gidince o zat onlarn
hepsini orada datt. O zat akam st grdm ki evlerden
dileniyordu. Yanna sokulup dedim ki:
O paralar datrken hi olmazsa bir miktar kendi-
nize alkoysaydnz de byle dilenmeseydiniz olmaz myd
dedim.
Evet fakat bu vakte kadar yaayacam bilmiyordum.
diye cevap verdi.
Allah (celle ve al) hazretleri cmlemizi hakikatlere ulaan
kullarndan eylesin. Amin.
Ebu Hafs diyorki: Fukaralk sahih olmaz: Ona almak-
tan ise vermek daha efdal olmadka... Sevri hazretleri yle
buyuruyor: Fakir bireyi olmad vakit skut eder. Kimseyi
rahatsz etmez kendisine bireyler verilirse onu da hemen datr
ve bakalarn tercih eder, nk cmertlik var iken vermek
deildir. Bunu herkes yapar, asl hner kendin muhta oldu-
un zaman verebilmektir. Cneyd-i Badadi (K.S.) hazretleri
yle diyor: Fakire rast geldiin vakit ona rfk ile muamele et;
nk rfk onun seninle nsiyet etmesine vesile olur. lminle
ona mlakat etme zira, hakiki fakiri ilminle karlarsan, o fa-
kirler atete eriyen kalay gibi erirler buyurulmu. Sen kendinin
indi lahideki kymetini bilmek istersen fukaralarn senden raz
olup olmadna bak. Eer senden raz iseler Hak Sbhanehu
ve Tel Hazretlerinin senden raz olduunu bil.
Mminlere Vazlar
142
Ebu Cafer isminde bir zat- muhterem demircilik yapar
ve hergn bir dinar kazanrm. Her gn de oru tutarm.
Ald yevmiyesini hemen fakirlere tasadduk eder fukarann
alameti yokluun da skut, varlnda da onu baka muhta-
lara vermektir dermi.
Fakir birey bulamad vakit enaz gn sabreder. Drdnc
gn ancak kifayet miktar bireyler isteyebilir demiler.
Hayru-nNessac der ki: Ben bir mescide girmi idim,
beni gren bir fakir eteime yapp,
Derdim byktr bana lutfediniz diye bana yalvar-
maya balad.
Derdin nedir? Diye sordum.
Belalardan kurtuldum afiyete eritim. dedi.
Bir de baktm ki meer fakirlii gitmi, kendisine bolca
dnyalklar ve varlklar gelmi. Binaenaleyh fakirlere mjdeler
olsun ki Dnyada sultanlar onlardan vergi istemezler. hirette
de Allah (celle ve al) onlardan hesap sormaz.
brahim Edhem hazretlerinin u szn yazmadan
yapamyacam: O mlkn terk edip, dervi olup, dervi
vari yaamaya balaynca baz kimseler onu knamlar. O da
Eer padiahlar hkmdarlar bizim nail olduumuz devleti
bilmi olsalar ordularn zerimize sevk edip bunu da elimiz-
den almaa kalkarlard diye cevap vermi. Haddizatnda bu
nimet yle bir nimettir ki bunun kadr- kymetini herkesin
bilmesi mmkn deildir. Zira bunu ancak erbab bilir, her
meslekte yle deilmidir?
*
* Bunlar mam Kueyrinin Risale-i kueyrisinde 146. ila 149. sahifesi
ierisinden seilerek alnm kssalardr.
Mehmed Zahid Kotku
143
imdi yine ayn zatn (Kitab-l Minen) ismindeki ki-
tabnn 144. sahifesinde yle yazlmaktadr: Evliyalardan
bir cemaat Suvey kanal kenarndaki Mukattam danda
ikamet ederler, yiyecekleri ise ancak o dan otlar ile saba-
hn tatl ve hayat veren havas olmakla beraber, bunlar her
akam namazn Mekke-i Mkerreme de kutbun arkasnda
kldklarn da ifadesine katmtr. Bizim bunda hi bir
phemiz olmaz. nk kudreti ilahnin ceryanna tabi ve
raz olan bu gibi kimseleri Cenb- Hakk hikmeti ile byle
yaratmtr. Bunlarn dnya ve dnya ileriyle hi bir alakas
yoktur. Adeta herbirisi bir melek. Yalnz btn mrlerini ve
vakitlerini Allahu Telnn emirlerine itaat ve yasaklarndan
ictinap etmekle geirir olduklarndan Hak (sbhanehu ve
Tel) hazretleri bunlara byle akllar durduran kerametler
lutf ve ihsan ettiinden, Tayy- mekn ve gnllerde dolaan
esrar, gizlilikleri bilir. Ala ve susuzlua tahammlleri ol-
makla beraber Hakk'n rzas balca emelleri ve gayeleridir.
Onlar iin lmek lmek Allah'n rzas dna kmaktan
evladr. Dnya ileriyle hi alakalar yoktur.
Onun iin mam afii hazretleri: bu gibi fakirlerle her
hangibir i iin istiare etmeyiniz nk bunlarn dnya ilerine
akllar ermez buyurmutur. Sonra dnyaya dalm hireti
unutmu zenginlerle de istiare etmeyiniz zira dnyaya olan
hrslarndan ni gnlleri kararm olduundan hayr ve erri
seemezler demitir. Bu zikrolunan fakirlik ayr bir tarikattr.
Her tarikat gibi bu da bugn yok olmu gibidir. Bunlar Hakka
vuslat; alkta sabr ve tahammldedir derler ve en aa -
gn a kalmadka hallerini kimseye bildirmezler, hatta byle
bir cemaat bir memleketten geerken ilerinden birisi alk
ve susuzluun tesiriyle sokaa atlm bir karpuz kabuunu
alp onun suyundan istifade etmek istediini gren eyhi:
Mminlere Vazlar
144
Sen bizim aramzdan k ar pazarlarda dolap para kazan
yoksa bu yol senin yolun deildir. diye onu kovmutur. Bu
taife herkesin korkup kat czzaml hastalardan kamazlar
ve bilakis bunlar evlerine gtrp tedavi bile ederler Rufa
hazretleri de byle czzama tutulmu bir kpei ki, bunu ehli
belde kovmakta iken onu alm bir sahraya gtrp ona hususi
bir glgelik yapp, orada krk gn onu tedavi etmi yaralarn
ykam, ilalam ve nihayet kpek de iyi olmu. Sonra da
beraberce memleketine gelmiler. Bak Hakkn nice kullar var
sen bunlara hsn- zan et, ve bu szleri yabana atma.
Yine mam arani hazretleri diyor ki: Kalbin gnln kt
ve yaramaz huy ve ahlklardan ve mezmm sfatlardan nai
bozulmasnn sebeblerini yle anlamaktadr:
Ulema-i amillin olan zatlarn gnllerine Cenb-
Hak tarafndan be ey verilir.
1. lim,
2. Hilim,
3. Hikmet,
4. Hayetlllah,
5. Keremdir,
Evliyaullahn kalbine de yine Cenb Hak tarafndan
be ey verilir:
1. Sukut,
2. Zikir,
3. Fikir,
4. Nur,
5. Ziyade akl. Bu nimetler alk ve gece namazlarna
devamn mkafatdr.
Mehmed Zahid Kotku
145
Gafillere de be ey verilir:
1. Gaflet,
2. Sehv (unutmak ve yanlmak)
3. Glme
4. Rahat sevme
5. Uykudur.
Mnafklarn kalbine de be ey verilmitir:
1. Hevay-u heves,
2. ibdete kuuy,
3. Habset ve,
4. Hiyle ve,
5. Nifaktr. Bunlar da btn kt huylarn anasdr.
Teferruat pek oktur.
Onun iin Aliyy azeli hazretleri,
Siz, Rabinizin evi olan kalplerinizi iyi gzetleyiniz.
Oraya Rabbinizin raz olmayac hi bir eyi sokmaynz,
onu iyi bekleyiniz. nk Cenb- Hakk'n, kulun ancak
gnlne baktn unutmaynz. Habis olmak, yalanc,
eytan iler hilekarlk, necaset ve murdarlk; irkinlik ve
denliktir.
Cenab- Hak cmlemizi bu gibi yaramaz huylardan
muhafaza buyursun.
Amin.
Bu hususda Ankaradaki Hac Bayram- Veli (K.S.) haz-
retlerinin hulefasndan Lam dedenin buyurduu da ok
ayan- dikkattir.
Mminlere Vazlar
146
Pak eyle gnl emesini ta durulunca.
Dik tut gzn gnln gnlne gz olunca.
nkar ko, dil destisini ol emeye tutdur.
Ol absefa bah ola, t bu desti dolunca,
n Hak seni gnl kapsna beki etti.
Dur kapda, gayr koma ta an anda bulunca
Sen k oradan hanesini sahibine ver.
Bek gelir Allah evine, sen savulunca
Evvel koma kim, sonra karmak g olur g
eytan erisi hane-i kalbe koyulunca.
Binaenaleyh herkes gnln en gzel bir ekilde gzetleyip
gnln gayet temiz bir ekilde tutmak mecburiyetindedir.
Herkim bu husus da gafil davranp da gnlnn bekiliini
iyi yapmazsa netice itibariyle pek byk zararlara giriftar
olur. Hele bir kalbe ahlk- mezmumeler girip yerletikten
sonra onlar karmak ne kadar mkldr. Onun iin ilk
vazife bunlar gnle sokmamaktr. (Bir memleket dman
igaline maazallah urasa onu karmak, kt irkin fena
huylar karmaktan... daha kolaydr.) Demilerdir ki; pek
doru olsa gerek. nsann hayatnda yaad ve ala geldii
iyi veya fena huylar tabiat- saniye dedikleri gibi insanda
kkleip kalr. Bizim dedelerimizden kalma bir darb- me-
selede (Onu teneir temizler) derlerdi. Yani bu hal onun
lmne kadar ondan kmaz demektir. Her ne kadar tev-
bekar olsa dahi alt adeti kolayca brakamaz. Tecrbeler
de bunu byle gstermektedir. Cenb- Hak (sbhanehu
ve Tel) cmlemizi iyi gzel Hak (Tel)nn raz olaca
gzel ahlklarla yetiip ve o gzel hal zere Hakk' gren
kullarnda eylesin. Amin.
Mehmed Zahid Kotku
147
Fakirlik yolu ile Hakk'a vuslat pek kolay bir i deildir.
O yolu tercih etmekten Hakk'n sfat olan zenginlii tercih
daha makbul olsa gerektir. Yalnz yle zenginlik ki; onunla
Hak rzas murad olunur. Bilumum hayrlara canla bala
itirak eder. Her zaruret sahibinin imdadna yetiir. Gnah
yollarna ve israflardan son derece saknr. Bununla beraber
byklenmez gururlanmaz. Kimseye stnlk satmaz. Ver-
diini baa kakmaz. Cami, mescit ve talebe-i ultima yardm
eder. Muhta ve gariplere kimsesizlere bakar, yardm eder.
Kimseyi incitmez. Son derece mtevazi bir zengine can kur-
ban. Bunlarn da helaldan olmas arttr. Zaten haram paralar
hayrlara yaramaz. Sahibini de nihayet cehenneme srkler.
Biz byle zenginlik deil hem kendini cennete gtrecek ve
hem de mahlukatn iine yarayacak zenginlii isteriz. Yoksa
israflara boulmu, gnahlara dalm hak yolunu unutmu,
kendini beenen zengin deil...
Ebu Bekir Sddik (Radiyallah anh) bata, Osman
Zin-Nureyn, Avf (Radiyallah anhma), mam Azam
hazretleri, Meayh- Nak bendiden Abdlhalik (Gucdu-
van) hazretleri, beydullah-el Ahrar hazretleri ve bunlarn
emsali olan zat- muhteremler gibi, dnya ve dnyann
hi bir mal bunlarn gnllerine girmemi, kendilerini
ancak Hakkn bir vekili bilerek sras geldike icabnda
hepsini birden feda etmee hazr ve muheyya olan zevat-
muhteremler ki; bir taraftan memleket ihtiyalarna ordu-
suna donanmasna, havasna bunlar yetiirler. Bir taraftan
da memleketin manevi cephesi olan camiilerin yapm ve
medreseler de bulunanlarn tahsil ve terbiyelerinin hep
zenginlik ile olacandan hi kimsenin phesi yoktur.
Bir fakir ne kadar kemle ularsa ulasn, ne kadar ok
keramet izhar ederse etsin btn hayat ancak ve ancak
Mminlere Vazlar
148
ahsna mahsustur. Fakat zenginliin hayat- ammeye faydas
olduu iin (Hayrn nas men yenfeunnas)

-
hadis-i erifine mazhariyyetinden ni efdaliyeti tahakkuk
etmi olur. Bununla beraber fakiri de yine yabana atmamak
lzmdr. nk netice Hakk'n tecellisine baldr.
Allah (celle ve al hazretleri) o eid fakirleri sever ve
onlarn hrmetine yamurlar bereketler verir. Dmanlara
kar nusretler verir. Gelecek birok afetleri def eder, onlarn
dusyle birok hastalar ifa bulurlar. Ki; bunlar dertlerine
areyi doktorlardan ilalardan bulamamlardr. u halde
hepsine de lzum var demektir. Zenginsiz de olmaz fakirsiz
de olmaz. Grdmz birok hastalar, deliler, sakatlar da
byledir. Bunlardan ders ve ibret alp Hak (celle ve al) ya
kretmek gerektir. Biz de yle olsa idik halimiz nice olurdu
demek lzmdr. Yoksa (Haa) onlar ayplamak hi bir insana
yakmaz. Bu alem Allah (Tel hazretler)inin mlkdr. Sal-
tanat onundur. sterse burasn da cennet gibi yapar. Hastasz
fakirsiz dertsiz ve meakkatsiz bir alem olurdu. Fakat hikmet-
lerine akl erdirmek mmkn deildir. Binaenaleyh buras bir
dar- imtihandr. Kazananlara ne mutlu vesselam.
imdi gelelim dularmza:
(ATABET-L'GULMIN) DUSI: Vefatndan sonra
ryada grlen bu zat bu dular sebiyle cennete girdiini
sylemi.
Mehmed Zahid Kotku
149

_,

_, ,

_,

,,

_,

_,

_,

, ,

_,

_,

_,

_,

-

,

.

Ey dallete denlere hidyet eden, gnahkrlara mer-

hamet eden, hatalara denlere mhlet veren Allahm! Byk
tehlikelere den kullarna ve btn mslmanlara merhamet
eyle. Ve bizleri nimetlerine nail olan nebiler, sddkler, hed
ve salihin kullarndan, merzuk eylediin hayrl kullarndan
eyle. Amin.
Adem (a.s.)n dus:
Aie validemiz, buyuruyor ki:
Allah celle ve l hazretleri Adem (A.S.) dusnn kabu-
ln murad ettiinde Adem (A.S) beyti erifi yedi kere tavaf
etti, sonra da iki rekat namaz klp yle dedi:
_

_ ,

_

.

. _

. _

.,

_ ,

Mminlere Vazlar
150
_

.

.

. , _

,,

.

,

.

,,

Adem (A.S.)n dusn tercmesi. Allahm gizli ve aikar

her halimi bilirsin. Benim zrm, kabul eyle. Hacetlerimi de
bilirsin. Sen istediklerimi de ve nefsimden geenide bilirsin, beni
mafiret eyle. Allahm ben senden yle bir iman isterim ki, o
iman bizzat sen kalbime ileyesin yerletiresin, iime ilesin ve
bir de doru bir yakn ki; ilmelyakin, aynel yakin, Hakkalyakin
olsun, onu isterim. Hatta ben bileyim ki, bana yazmadn ve
takdir etmediin ey olmaz. Ne olursa ancak senin takdirinle
olur, byle bir yakin isterim. Bir de bana taksim ettiin rzka
raz olmay isterim. Ya ze-l celali vel ikram.
Allah (celle ve l hazretleri) vahy buyurdular ki Ben
seni mafiret ettim. Her kim senin zrriyetinden senin yap-
tn bu du ile du ederse muhakkak onu da af ederim ve
gamlarn ve kayglarn ve fakirlii onlarn iinden alr ve her
tacirin ticaretinden daha l ticaretler ihsan eder ve o dnyay
istemedii halde zorla dnya nimetlerine gark ederim.
HAZRET- AL (KERREM ALLAH VECHEHU) NN
DUSI: Peygamberimiz (Salallah Aleyhivesellem) den rivayet
olunan dudr. Buyurmular ki: Allah Tel hazretleri zat- eccelli
alasn temcid eder, senalar eder ve buyururlar ki:

_,

Mehmed Zahid Kotku

151

,,

,

.

,,

,,

-

.

.

.

-

,

-

.

_,

;

.

,

.

, ,

,,

Mminlere Vazlar
152

.,

Tercmesi: Allah Tel Hazretleri her gn kendi

zatn sena ederek yle buyuruyor. Ben lemlerin
Rabbi olan, Allah'm, Ben Hayy,Kayyum olan Allah'm.
Ben kendisinden baka ilah olmayan Allah'm. Ululuk
ve azemet bana mahsustur. Benden baka ibdete lyk
kimse yok. ibdete lyk olan bir Allah'm. Dourma-
dm, domadm. Af ve mafiret eden ancak benim her
eyi icad eden ve her ey kendisine dnecek olan, Aziz,
Hakim, Rahman, Rahim sfatlarnn sahibi, ceza gn-
nn Maliki; Hayr, erri, Cennet, cehennemi yaratan
zatnda, sfatnda orta olmayan, tek olup kimseye
ihtiyac olmayan e ve evlad edinmeyen bir ve tek olan,
kapal ve ak her eyi bilen, Melik, Kudds, Selm,
Mmin, Mheymin, Aziz, Cebbar, Mtekebbir, Hlk,
Musavvir, Kebir, Mteal, Muktedir, Kahhar, Halim,
Kerim olan Allah ancak benim. lmeye ve ta'zime
yaraan da benim. Gizli ve sakl her eyi bilirim. Her
eye gc yeten, rzk da veren, yaratklar ve tabiatla-
rnn fevkinde olan yine benim.
Bu esmay okumak isteyenler evvela una dikkat etmelidir:
Bu Cenb- Hakkn kelmdr. Hak (Subhanehu ve Tel)nn
(ben) dedii yerde bizim (sen) dememiz lzm geldiini ifade
etmiler, bu du ile kim du ederse sacidn, muhbitn olarak
yazlr ve Muhammed (Sallallah Aleyhi Veselem), brahim,
Musa, sa ve dier nebiler ile Drl-Cell'de komuluk eder.
Yer ve gkteki bidlerin sevab verilir.
Mehmed Zahid Kotku
153
Allah Tel Muhammed Mustafa efendimiz hazretlerine
ve her sekin kullarna da rahmet eylesin. Amin.
SLEYMAN B. MUTEMER'N DU VE TESBH:
Yunus b. bid Rum diyarnda ehit den bir zat rya-
snda grm ve ona:
hirette grdn en faziletli amellerden bana haber
verir misin? demi. O ehid de ona:
bni Mutemerin tesbihlerini grdm. diye cevap ver-
mi.
Duda udur.

,

.

. .

,,

.

.

.

.

.

.

-

.

_

.

_

.

_

.

- _

. ,

,

.

.

.

.,

,

.

.

.

.

.

-'

,'

Tercmesi: "Allah Tel hazretleri her trl noksan sfat-

lardan mnezzehtir Hamd (Allah celle ve alya) mahsustur.
Allahtan baka ilah yoktur. Allah Tel her eyden ycedir.
Gnahlardan rucu ve ibdete tevecch ancak yce ve Azim
olan Allah'n yardm iledir. Bu kelimeleri Allah Tel'nn
yaratm olduu ve yarataca mahluklarn adedince, yaratm
olduu ve yaratacaklarnn arlnca, yaratm olduunun ve
yaratacaklarnn dolusu kadarnca gklerin ve yerlerin dolusu
kadarnca ve bunlarn misli kadar tekrar eder sylerim. Bu
tesbihleri mahlukatn adedince, arn arlnca rahmetinin
enginlii kadar kelimelerin adedince rzasna erinceye ve ben-
den raz oluncaya kadar, dnyann yaratld gnden bugne
kadar, mahlukatn onu and kadarnca ve bundan byle
kymete kadar her sene her ay her hafta ve her gn ve her gece
saatlerin her birinde her nefeste ebediyyen, bir ebedden dier
ebede, dnya ebedinden hiret ebedine ve btn bunlardan
daha fazla evvel, eksilmez ve hiri gelmez sonu alnmaz bir
ekilde bu kelimleri syler ve tekrar ederim."
BRAHM EDHEM
HAZRETLERNN DUASININ
TRKES
Merhaba ey bereketli olan yeni gn, ve ey ktip ve
ahidimiz! Bugn bizim bayrammzdr. u sylediklerimizi
bizim iin yaznz. Hamd ve Mecd olan, yaratklar zerinde
diledii gibi hkm eden Allahn ismiyle Allah a hamdederim.
Onun huzuruna kacam tasdik ederim. Onun azametini
itiraf ederek gnahlarmdan istifar ederim. Onun rububiyeti
karsnda sayg ile eilir ve ondan baka ilhlar da reddederim.
Ancak kendisine arz- ihtiya ile ona tevekkl eder ve ona
balanrm. Allahm melekleri, hamele-i ar, peygamber-
leri ve btn yaratklar ahit tutarm ki; ibdete lyk olan;
orta, dengi ve benzeri olmayan ancak O'dur. Muhammed
(S.A.V.) onun kulu ve Resldr. Cennet, cehennem, Havz,
efaat, mnkir nekir meleklerinin sualleri haktr ve gerektir.
Mminlere Vazlar
156
Allahn vadi de hak vadi de haktr. Huzur-u muhasebe
grmek de haktr. Kyametin geleceinden ve btn llerin
dirileceinden hi phem yoktur. Bu itikad zere yayorum.
nallah bu itikad zerine de lecek ve bu imana sahip olarak
dirileceim. Allahm! Sen benim Rabbimsin; beni yaratan
sensin, senden baka ibdete lyk kimse yoktur. Ben senin
ciz bir kulunum. Gcmn yettii kadar sana verdiim sz
zereyim. Allah'm kendi kusurlarmdan ve hariten gelecek
ktlklerden sana snrm. Allahm ben isyan ile kendime
zulmeden bir kimseyim. Senden baka kimse gnahlar mafiret
edemez. Btn kusurlarm sen mafiret eyle. Allahm! Beni
gzel ahlkl bir insan seviyesine ulatr; gzel ilere senden
bakas hidyet edemez. Btn ktlklerden beni uzakla-
tr; muhakkak bunu da senden bakas yapamaz, ancak sen
yaparsn. Emrinde ve hizmetindeyim. Btn iyilikler senin
kabza-i kudretinde ben ancak sana istifar eder ve sana tevbe
ederim. Allah'm! gnderdiin peygamberlere ve inzal ettiin
kitablara inandm, ve iman ettim.

_ ,

. _

_

.

, ,

.,

_,

Allahm Habibinin havzndan kana kana imei nasip

eyle ve bir daha ebediyen susamamak zere, bizi o habibinin
zmresine hor ve zelil olmamak zere ve ahdini bozmamak;
eksiz olarak, fitnesiz bizim zerimize gadap olunmadan ve
dllinden de olmayarak hareyle. Allahm beni dnya fit-
nelerinden koruyarak senin sevdiin ve raz olduun eyleri
Mehmed Zahid Kotku
157
yapmaa muvaffak eyle. Halimi dzelt. Kelime-i tevhid zere
dnya ve hirette beni sabit kl. Kusurlu da olsam beni sap-
trma. Noksan sfatlardan seni tenzih, takdis ve tesbih ederim;
Ey yce ve ulu Allahm.
Y Bri, y Rahim, y Azz, y Cebbr! Ey her kesiyle
gklerin kendisine tesbih ettii Allahm! Seni noksan sfatlar-
dan tenzih ederim. Ey btn dalgalaryle denizlerin kendisini
tesbih ettii Allahm! Seni her trl noksanlklardan tenzih
ederim. Ey kendi dilleri ile balklarn kendisini tesbih ettii
Allahm! Seni tesbih ederim. Ey btn burlar ile yldzlarn
kendisini tesbih ettii Allahm! Seni Tenzih ederim. Ey kk,
gvdesi, dallar ve meyveleri ile aalarn kendisini tesbih et-
tii Allahm! Seni takdis ederim. Ey, yedikat yer ile yedi kat
gklerin iinde bulunanlar ile beraber kendisini tesbih ettii
Allahm! Seni her trl noksan sfatlardan tenzih ederim. Sen
her trl noksanlklardan mnezzeh ve btn keml sfatlar
ile mevsufsun, seni tesbih ederim. Mahlukatndan seni tesbih
eden herey gibi ben de seni tesbih ederim. Sen ok mbarek
ve lisin. Seni tekrar tekrar tesbih ederim. Ya Hayy, ya Kayyum,
ya lim, ya Halm seni tesbih ederim Senden baka ibdete
lyk mabud yoktur. Sen birsin; erikin de yoktur. Hem l-
drr, hem diriltirsin. Sen ise lmeyen Layemut bir dirisin.
Btn iyilikler senin elinde ve sen her eye kadirsin."
Bu tesbihleri ve dular grdk. Hepsi ok gzel. Elbette
Allah Telnn bahtiyar ve sevgili kullar bundan baka
bir ey de demezler. Bizim ise bunlar bulup sylememiz,
yalvarmamz mmkn olmamaktadr. Btn hnerimiz
bunlarn taklit ile yaptklar dular tekrar etmemizden ibaret-
tir. Halbuki hepimizin o Allah- (Celle ve l)nn kullaryz
dolaysyla bizim de onlar gibi gzel dular yapabilmemiz
Mminlere Vazlar
158
mmkndr. Bu da tabii Allah (celle ve al)ya ancak yaknlk
nisbetinde olabilir. Halbuki bizler ise Hakka yaknlk yle
dursun gnahlara batm kendilerini beenen marur ve
isyan yollarndan dnmeyen biareleriz. Ancak yapacamz
ey onlarn dusn takliden Hazreti Allaha yalvarabilmektir.
Bunu da yapabilirsek bu da bize yeter zannederim. Fakat asl
i, u hadis-i erifin manalarna dikkat buyurulmasn rica
edeceim: Cenb- Peygamber efendimiz Hazret-i Allaha
kasemle buyuruyor ki:
manszlarn cennete girmesi mmkn deildir.
Ancak iman ederlerse cennete girebilirler. man ise yle
pek kolay ve basit birey deildir."
Evet La ilahe illahlah diyen herkes mmindir. Fakat
bu kadar bir iman kfi deildir. Bunu kemle ulatrmak
hepimizin en balca bir gayesi olmaldr. Hepimiz pekiyi
biliriz ki, kemle ulamayan hibir mahsul ve hibir meyve
kimsenin matlubu deildir. Eer bilmeyerek aldnz kavun
karpuz ve saire ham ise, olmam ise ne kadar canmz sklr;
hem verdiimiz paraya acrz, hem de ektiimiz emee. te
kemle ulaamayan mminin hali de tpk byledir. Baknz
(S.A.V.) hazretleri sonra buyuruyorlar ki:
Mminlerin birbirlerini sevmedike kmil olgun bir
mslman olmalarna imkn yoktur.
Malum ya sevmek hemen yle kuru bir lafla olmayaca
cmlece aikardr. nsanlarn ve bhusus mminlerin birbirini
sevmesi demek. Ona lzm olan yardm yapmas, elinden
tutmas, okutmas, doruyolu gstermesi, ondan hi bir suretle
ayrlmamas her zaman her yerde onunla beraber olmasdr.
Bunlar hep sevginin alametlerinden ve icabndandr . Zira
bizler mslman mminiz. Binaenaleyh ta ezelde Cenb- Hak
bizi karde yaratm ve Kuran keriminde sure-i Hucuratta
(Mminler ancak kardetirler) buyurmu. yle ise bizim
Mehmed Zahid Kotku
159
birbirlerimizle olan muamelemiz tpk z kardelerin muame-
lesi gibi olmaldr. Ve hatta daha da stn olmaldr. nk
bu kardelik Allah- Telnn ezeldeki kardeliidir. yle bir
anadan ve bir babadan gelme kardelie elbette benzemez.
Ayn zamanda bizim mslman olmamz dolaysyle yer
yzndeki btn mslmanlarla yek vcuduz. Arada katiyyen
ayrlk olamaz. Mesela arkta ve ya garpta olan bir mslmann
ztraplarndan, eleminden, kederinden, skntsndan, yery-
zndeki btn mslmanlar manevi rabta dolaysyle hepsi
ztrap iinde olurlar. Nasl ki vcudun bir tarafnda ki ar
ve szdan btn vcut rahatsz olursa; mslmann da aynen
byle olmas gerekir. nk Cenb- Peygamber efendimiz
Mminler bir ceset gibidir. buyurmular. Komusu ve
akrabas cemiyyeti ile milleti ile ve btn mslmanlarn
dertleriyle ilgili olmayan mslmann vay haline demek ok
azdr. Byle mslmanlk sofuluk, dervilik katiyyen olamaz.
Hele bir de mslmanlar arasnda ayrlk, ikilik ihdas edenlere
ne demek lzm bilemem.
Biraz da insan etrafndan ders alabilse ne mutlu ona.
Mesel, Almanlar birok, dkalklarda ayr ayr yaarlarken
sonra birleip kocaman dnyaya ferman okuyan pek de zen-
gin bir millet haline geldiler de, bu gn de bizim milyona
yakn iimiz maalesef onlarn memleketinde hizmetkarlk
yapmaktadrlar. Acaba bu ac bizim iin yetmez mi dersiniz?
Bir yanda Amerika o da bir ok ufak ufak devletler iken
birleip bir byk Amerika olmu. Bu gn dnya ilerinde
en byk rol oynamakta. Gemisi, tayyaresi, btn teknii
sanayisi, akllar durduracak kadar ilerde. Bak Aya bile gidip
gelebiliyorlar. Birlik ve beraberliin daima byk faideler
temin etmekte olduuna kimsenin phesi yoktur.
Mminlere Vazlar
160
Yine baknz gkten yaan yamurlar tek tek yere
derler. Sonra toplanp dere, nehir haline gelip akarlar.
cabnda bunlardan istifade edip ime sularmz salarz,
balarmz tarlalarmz sularz, bunlardan byk byk
gller meydana getirebilirsek ki bugn onlara baraj di-
yorlar. Ufakl bykl bu barajlarn memleket iin ne
kadar mhim faideleri olduu saymakla bitmez. Bir kere
elektrik istihsali ile memleketin sanayii geliir. Evlerimiz,
sokaklarmz nura a kavuur. Sonra tarlalar yazn kurak
zamanlarda sulayarak mahsullerimizin artmasn ve gzel
olmasna, ok olmasna da sebep olur. O zaman tabiatiyle
hem kendimiz yer ve ieriz ve hem de muhta olan d
memleket halkna satar; halkmzda, devletimiz de zengin
ve mreffeh bir hayata nail olur. Ondan sonra da artk
bakalarnn yardmna hem ihtiyacmz kalmaz hem de ele
bakmak zilletinden bir an evvel kurtulmu oluruz. te gayet
sathi bir grle, bu kadar faide hep bu tek taneciklerin
bir araya gelmesi ile olduunu artk inkara mahal kalmaz
zannederim. Amma ne yazk ki biz bunlar bildiimiz halde
yine de bir araya gelip toparlanamyoruz.
PEYGAMBER (S.A.) EFENDMZN GEREK NA-
MAZDA VE GEREKSE SAR ZAMANLARDA OKU-
DUU BAZI DUALAR
Helaya girerken unu okumay unutma.

,, ,

,

. ,

,,

-

,

.

, ,

Mehmed Zahid Kotku

161
Heladan karken de bunu oku:

. _

,

.

. _

.
Zira yemekleri yerken nasl Cenb- Hakka du ediyoruz.
"Bu nimetleri elhamdlillah bize ltfetdin, yedirdin, doyur-
dun ve bu sularda iirip kandrdn. Vcutlarmza kuvvet
ve kudret ihsan buyurdun. Sana sonsuz krler olsun y
Rabbi! Olmayanlara da lutf ve ihsan eyle y rabbi!" demek
borcumuzdur. Bunu dememekle O Hakkn nimetlerinin
krn yapmam saylrz.
kinci bir nimet daha vardr ki insanlar bundan gafildirler.
Eer o yediimiz yemeklerin artklarn karamazsak nasl
hasta olur, doktor doktor aranrz. Yemek ne kadar mhimse
def-i hacet de o kadar mhimdir. Onun iin onun dusn
belle ve oku, heladan karken de bylece okursun.
Sonra da misvakn kullanmay sakn unutma. nk
misvk ile alnan bir abdestle kldn namaz misvksz kldn
namazdan yetmi misli fazla sevap vardr.
Ve buna mteallik dular da okursun. Bu dularn manalarn
da bilmek mhimdir. "Hamd o Halk Zlcelal Hazretlerine
mahsusdur ki; bana zarar verecek olan kazurat benden
giderdi. Ve bana faide verecek olan ksmn da vcudumda
alkoydu." Eer yediklerimizin hepsi ksa tabii yaayama-
yz. kmasa yine yaayamayz. Fakat O Allah ne byk bir
Allahdr ki o yediklerimiz o eitli - gremediimiz ve bile-
mediimiz fabrikalardan tasfiye olarak geer. Kimi kana kimi
sdie kimi de barsaklarmz vastasyle (ie yaramayanlar)
Mminlere Vazlar
162
darya itilir. Biz de bunlar tabii gibi grr. Ehemmiyetini hi
de dnmeyiz. Binaenaleyh, yemeklerinizden sonra dusn
nasl yapyorsak bunun dus da byledir.
Sofralardan du yapmadan kalkmak ok cahilce bir ha-
rekettir. Bu gnn hristiyanlar bile yemek dusn yemee
balamadan yaparlar. Biz ise, El hamdlillah, mslman oldu-
umuzdan nai yemee balarken Bismillahirrahmanirrahiym
der ve yeriz. Eer besmelesiz yenirse; o yemee eytan da
itirak eder. Ve bylece bereketi ve faydas zil olur. Yemek-
ten kalkarken de mutlaka "ElhamdlilIah", demeli yedikten
sonra da gzelce bir du etmelidir. ster Arapa dulardan
olsun ister Trke.
"Y Rabbi! Sana ok kr. Bizi mslman yarattn.
Bunu piirenlere getirenlere ve hizmet edenlere ve yiyenlere
Allah'n rahmeti ve bereketi zerlerine olsun. Nimet-i ce-
lilullah, berekat- hallllah, efaat ya Resulallah. Ahirete
genlere rahmet, sofradakilere bereket ve uzun mrler
ve hayrl bereketler ve bol rzklar ihsan buyursun" gibi
dular, ocuklara da yaptrp "Amin" demee altrlmaldr.
Yemekten kalknca elini azn da gzelce ykamaldr. Hele
akam yemeklerinden sonra bulak azlarla yatlrsa eytan-
larn onlara musallat olmalarndan korkulur.
ABDEST DUALARI
Abdest almaa niyet eder: -Yarab senin rza-i erifin iin
abdest almaa niyet eyledim- der.
Ve ellerini ykamaa balarken

;

.

Dusn okumay unutma.

Sonra azn ykarken de:
Mehmed Zahid Kotku
163

_

.

. _

dersin.
Burnunu ykarken de:

. _

. _

.
Yzn ykarken:

. , _ ,

_ ,

. , _ ,

dersin. Sa kolunu ykarken de:

,

.

,

.

- _

,

.

.,

, , _ ,

Sol kolunu ykarken de:

.

. , _ ,

.

.

,

.

- _

,

.

Bana mesh ederken de:

_

, _

.
Mminlere Vazlar
164
Kulaklarn ykarken de:

- ,

.

.

. _

.

.

Boynunu mesh ederken de:

. _

. _

_

.

;

.
Sa ayan ykarken:

.,

. _

. _

Sol ayan ykarken:

. _

. _

_,

.,

.
dualarn okursun. Abdestin bitince ehadet getirir, "Sbha-
nekeyi" okur, sonra da:

. _

_, ,

. _

. _

_,

-

. _

, ,

-
Mehmed Zahid Kotku
165
Gece yatmaa hazrlandnda:
Evvela bir namaz kl. Hem de abdestini tazele. Hi olmazsa
drt rekat namaz kl. Birinci rekatta (Fatihadan sonra) yet-el
Krsiyi, ikinci rekatta Amenerresuly, nc rekatta Surei
Hadidin bandan alt veya on yet oku. Drdnc rekatta
da Surei Harn sonundaki yeti oku. Sonra yatarken de
yle du et:

_ ,

-

.

.

. ,

_

.

_,

-

. ,

. ,

,

.

_

.

, ,

. ,

Sonra sa tarafna yat. Geceleri uyandka istifar ve tesbihi

unutma. Bhusus uzun gecelerde erken yat, gece namazlarn
klmaya al. Sabahleyin mmkn mertebe erken kalkmaa
al. Sabahn temiz havasndan istifade edersin. Hem u duy
okumay unutma.


.

,

.

,

.

Mminlere Vazlar
166
_

. ,,

;

.

,

.

;

.

, ,

;

.

,,

., ,

L

.

;

.

_,

.

-

_

.

. _

_,

,

.
Bu du kitabnn 7-8 sahifelerinde de yazldr.
Sabah namazn mutlaka mhim bir mazeret olmadka
muhakkak camide kl. Bence mahalle camisi daha efdaldir.
Byk camilerde cemaat ok olur. Belki sesi gzel imam
efendiler de olur. Amma mahalle camiinde mahalle halknn
toplanmas ve camiye gelip gelmeyenlerin belli olmas iin
mahalle camiini semek daha efdaldir. Hem cami komular
ile tanmak, bulumak ve dertlemek ve cami ve mahalle
komularnn hallerini grmek, muhtalar fakirleri tanyp
yardm etmek, hi olmazsa haftada bir kere de komu cami
ve cemaatlerini de ziyaret edip onlarla konumak mahalle ve
Mehmed Zahid Kotku
167
memleket ilerini elbirliiyle yapmak, birbirlerinin fikirlerinden
istifade etmek faydal olur ve bu arada sakn ola mcadeleye
meydan vermek, ukalalk taslamamak, hemen benim dediim
olsun diye kimsenin hatrn ykmamak, byklk katiyyen
taslamamak, ufak grdn insanlarn szlerine de hrmet
etmek slmn iarndandr. Yine merhum Erzurumlu brahim
Hakk Hazretlerinin marifetnamesindeki alt dersi unutma:
Az ye, az i, az uyu, az konu ok tefekkr eyle ve ok da
zikir eyle. Mevla grelim neyler, neylerse gzel eyler.
Hazinet-l-Esrar da ve Gazzalinin hya-i ulumunda her
gn ve her gecenin ayr ayr namazlar yazldr. Bak oradan
oku ve ren.
EFENDMZ (S.A.V.)N NAMAZDAK DUALARI
YLEDR:
Mescide giderken okunacak du:
Allah'm! kalbimi, gzm, kulam, dilimi, sa ve sol
n ve ard, alt ve stm nurlandr. Allah'm! bana nur ver.
Allah'm! senden isteyenler akna ve senin rzan uruna at-
tm bu admlar hrmetine... nk ben kfran- nimet ve
gsteri iin kmadm. Ancak gadabndan korkarak ve rzan
umarak ktm. Beni cehenneminden koru. Ve, gnahlarm
mafiret et. Zira senden baka kimse gnahlar mafiret
edemez. Ancak sen mafiret edersin.
Bir ihtiyacn iin evinden ktn zaman bunu oku:
"Bismillah. Ey Rabbim! Zulm etmek ve zulm olunmaktan
cehaletten ve techil edilmekten, unutmak ve unutulmaktan
sana snrm."
"Bismillahirrahmanirrahim. Kuvvet ve kudret ulu ve
yce olan Allaha mahsustur. timad ancak onadr." Salevat
erifden sonra: Allahm btn gnahlarm mafiret et ve
Mminlere Vazlar
168
rahmet kaplarn bana a. ve sa ayan ile mescide gir.
Mescidde gayp ettii eyi arayan grdn zaman --naIlah
onu bulamaz- de. Rasul-i Ekrem byle emir buyurdu.
SABAH NAMAZININ SNNETNDEN SONRA
BN ABBAS'IN (R. ANHUMA) RVAYET ETT
DUAYI OKU.
_ ,

, ,

, ,

-

.

, ,

.

.

, ,

-

.

, ,

_ ,

, ,

.

.

, , _

. ,

_ ,

, , _

, , _

.

.

, ,

..

.,

-'

. _

-

.

,

.

, ,

,

-

-

.

.

.

-

.

Mehmed Zahid Kotku

169

-

.

.

.

. _

.,

_,

.,

_,

_,

,

-

\
.

- ,

-

-

.,

.

.

.

,,

.,

- ,

_,

-

.

,

.

_, ,

,

. .

,,

-

,

. .

. ,

,

. .

_

.

,

.

_ ,

.

.
.

- , _

,

.

_

.

,

. .

Mminlere Vazlar
170

_ ,

. _

, _

, _

.

. _

. _

.,

- _

,
_

._

.

.

. _

. _

.

.

,

.

. ,

.

-

,,

.

.

. _

.
Allah'm! Gnlm sana balayacak, darma dan
halimi bir araya toplayacak, dank ve paralanm ile-
rimi birbirlerine yaklatracak, kt itiyad ve fitnelerden
beni koruyacak, dilimi islah edecek, batnm koruyacak,
zahirimi ykseltecek, amelimi temizleyecek, artracak, y-
zm ak edecek, rzana ulatracak ve her ktlkten beni
koruyacak olan rahmetini senin fazlndan dilerim.
Allahm! Bir daha kfr dnmeyecek ekilde
sadk ve yakin bir iman, dnya ve hirette de ltuf ve
keremin en yksek mertebesine beni ulatracak olan
rahmetini senden isterim. Allahm! Kazalarda sabr
ve kurtuluu, ehitler mertebesini, iyiler yaayn,
dmanlara galip gelmei ve peygamberlere arkada
olmay senin fazlndan isterim.
Mehmed Zahid Kotku
171
"Allah'm her nekadar hayrlsn bilmezsem de ve
amelim kusurlu ise, btn dileklerimi sana arzeder, sen-
den yardm dilerim. Yalnz senin rahmetine muhtacm. Ey
gnllere ifa verip btn dertlere derman olan Allahm!
Byk kudretinle birbirine yaklam iki deniz suyunu
yek diyerine kartrmadn gibi cehennem azabndan
helk oldum diye feryad etmekten ve kabrin fitnesinden
beni koru."
"Allah'm! stemede veya hak etmede kusur ettiim ve
kullarnn herhangi birine vadettiin veya verecein her
trl iyilikleri candan arzular ve onlar senin fazlndan
isterim.
"Allahm! bizi sapan ve sapdranlardan deil, hidyette
olup hidyete ulatranlardan, dmanlarndan uzaklat-
rp dostlarna yaklatranlardan, sana kulluk eden, senin
rzan iin sevip isyan edenlere rzan iin husumet besleyen
kullarndan eyle."
Allah'm ben dilimin dnd kadar du ediyorum;
kabul sendendir sen kabul eyle. Ben elimden geleni
yapyorum, itimadm sanadr. Biz Allah iiniz ve ona
yneleceiz. Kuvvet ve kudret ancak azamet sahibi olan
Allahndr. Kymet gnnde emniyeti, ahdini yerine
getirip, rk ve secde eden iyiler ile beraber cenneti sen-
den isterim."
"Kerem ve ihsanna nihayet olmayan, dostluk edenlere
sonsuz sevgisi olan ve dilediini diledii gibi yapan sensin.
Ey izzet ridasna brnp herkese galip olan Allahm! Seni
noksan sfatlardan tenzih ederim. Ey ululuk ve ycelik
rdasna brnerek kullara fazl ve inamn esirgemeyen
Allah'm! Seni tenzih eder, noksan sfatlardan takdis ede-
rim. Ey takdise, tenzihe ancak kendisi lyk olan Allahm!
seni her trl noksanlklardan tenzih ederim. Ey fazl-u
Mminlere Vazlar
172
kerem sahibi Allahm! Seni tesbih ederim. Ey kudret ve
kerem sahibi olan Allahm! Seni tesbih ederim. Her eyi
ilminde toplayan Allahm."
"Allahm! Kalbimi, kabrimi, gzm ve kulam,
derimi, tenimi, kanm kemiimi, nm ardm, sam
solumu alt ve stm, byk nurunla tenvir eyle. Beni
nurlandr ve nurunu artr.
Namazdaki en byk ve gzel du fatiha-i erifedir.
Salevat- erifelerin de en gzeli tahiyyatta okuduumuz
salevat erifelerdir.
Peygamber efendimizin rkuda iken okuduklar du
da yledir:

,

. ,

-

.

_ ,

, ,
_

.

.

- _

. ,

.

.

_ ,

.

_,

Rukudan kalknca okuduklar du:

.

.

5

.

.

, _

,

.

.

5

\

5

Mehmed Zahid Kotku

173
Secdede okuduklar du:

-

.

-

.

.

.

_

.

_ ,

-

.

_,

_

.

_ ,

. ,

. ,

_

.

. _

.
ki secde arasnda okuduklar du:
_

Herhangi bir meclisten dalrken u duy oku ve

bunlar ezberle:

. ,

.

- ,

,

.
_

.

.

.

Allah'm! Seni tesbih eder ve sana hamd ederim Senden

baka ibdete lyk kimse olmadna ehadet eder, senden
mafiret dilerim ve sana tevbe ederim. Gnah iledim,
Mminlere Vazlar
174
nefsime zulmettim, sen beni avf eyle; nk gnahlar
ancak sen mafiret edersin.
arya karken okunacak du:

.'

, ,

,,

_ ,

,

.
Allah birdir, eriki ve naziri yoktur. Mlk onundur.
Hamd ona mahsusdur. ldren de dirilten de odur.
Kendisi lmeyen bir diridir. Hayr elindedir. O her eye
kdirdir.
Bu duya devam ile
arda okunacak du:

,

. ,

,,

,,

.

.

,,

,

.

Bismillh Allahm! Bu arnn ve bu arda olanlarn

iyi taraflarn senden diler ve ktlklerinden de sana s-
nrm. Allahm! Burada yalan ve yemin ile karlamaktan
ve zararl al veriten sana snrm.
Eer borcu varsa,
Mehmed Zahid Kotku
175

. , _

- , _

.
"Allahm hell rzkn ile beni haramlardan koru ve fazl
kereminle beni bakalarna muhtac etmekten kurtar."
Yeni elbise giydii zaman:

- _

.

.

.

.

"Allahm! Bu elbiseyi bana sen giydirdin. Sana hamd

ederim. Bu elbiseyi shhatli olarak giymeyi, iyi ilerde
eskitmeyi senden isterim ve bu elbisenin errinden, erli
yerlerde kullanlmasndan da sana snrm."
Holanmad bir eyi grd vakit:

,

.

.

.

, _

"Allah!m! yilikler veren sen, ktlkleri de yok

eden yine sensin, kuvvet ve kudret ancak azamet sahibi
ulu Allah'ndr."
Yeni ay grdn vakit:
Mminlere Vazlar
176

;

.

.

-

_

.

,

-

_,

;

.

- ,

.

.

-

.

,

.

,
"Allah'm! Bu ay emniyet ve selmetle, iman ve
slmiyetimizin devamyle geirmemizi nasip eyle. Ey ay!
Benim ve senin rabbmz Allah'tr. Bir de hakkmzda hayrl
bir ay ol. Senin iinde iyi iler grelim. Seni yaradana iman
ettim. Bir de Allah'm! mukadderatmn hayrlsn ve bu
ayn hakkmzda hayrl olmasn senden diler ve maher
gnnn dehetinden sana snrm." (Fakat dudan evvel
kere ALLAH EKBER demeyi de unutma.)
iddetli rzgar estii vakit:

,,

,,

. ,

. ,

"Allahm! Bu rzgrn hayrn ve iinde olan hayr ve

bununla gnderdiin iyilikleri senden ister, ktlnden
ve getirdii ktlklerden sana snrm."
Bir Mslmann vefatn duyduun vakit:
Mehmed Zahid Kotku
177

, _

-

-

"Biz Allaha aidiz ve elbette ona dneceiz." ve bir de

"ve phesiz biz Rabbimize dneceiz." ve bir de Allah'm!
Bu ly iyiler arasnda yaz, kitabn alai illiyyinde kl.
Geride kalanlara hayrl halefler ver. Ecrinden bizi mah-
rum etme. Bundan sonra bizi ibtila etme. Onu ve bizi
mafiret eyle."
Sadaka verdiin vakit:

,,

.

.

"Ey Rabbimiz! Bizden u hizmeti kabul buyur. Mu-

hakkak ki sen hem iitir hem de bilirsin."
Bir ie balanaca vakit:

_

.

.

.

"Umulur ki, Rabbimiz, ona bedel bize daha hayrlsn

verir. Muhakkak biz Allah'a rabet edenleriz. Ve Rabbimiz
bize kendi indinden rahmet ver ve bu iimizden bizim
iin doru yolu, doru ahlk, doru itikad nasip eyle.
Malmza ve dinimize zarar verecek yerleri ve ileri bize
bildir. Akl ve idrakimizi kav ve metin kl."

.

. _

"Rabbim, gsm genilettir ve iimi kolaylatr."

Gkyzne bakdn zaman da unu oku:
Mminlere Vazlar
178

,

.

,,

.

. _

.
"Ey Rabbimiz! Sen bunlar bouna yaratmadn. Seni
tesbih ederim. Bizi cehennemin azabndan koru. Ve yine
Allahn an ldir. O ki, gkte burlar ve ziyasyle gn-
dzleri aydnlatan gne ve nuru ile gece karanln izale
eden ay yaratt."
Gk grlediinde hamd ile:

- ,

,

.

,

.

.,

-
"Bulut ve meleklerin kendisini tesbih ettii Allah
Tely noksan sfatlardan tezih ederim."
imek akt zaman bunu oku:

- ,

,

.

- ,

"Allahm, bizi gadabnla ldrme, gadabnla da helak

etme ve bize helkden evvel fiyet ver."
Yamur yaarken bu duy oku:

,

.

,

.

.

.

,

.

Mehmed Zahid Kotku

179
"Allahm! Bu yamuru bizlere krl ve faideli kl.
Yarabbi bunu azap yamuru deil rahmet yamuru kl."
Bireye kzdn hiddet annda oku:

. _

_ ,

_ ,

,,

-

,

.
"AlIahm! Gnahlarm mafiret et. Gnlm ve
hiddetimi teskin et ve beni eytann errinden koru."
nsanlardan korktuun vakit:

. _

.
"Allahm, sana onlar havale eder ve ktlklerinden
sana snrm."
Muharebe srasnda bunu oku:

,

.

.

.

"Allahm, yardmcm sensin, itimadm sanadr. Senin

yardmnla muharebelerde dvrm."
Kulak nlad vakit unu oku:

- , _

"Beni iyilikle yadedeni. Allah zikretsin yani, Allah da

onu hayrla yadetsin."
Mminlere Vazlar
180
stediklerinin kabul olduunu grdn vakit bunu
oku:

- ,

"zzet ve celaliyle, iyilikleri tamam olan -yani istedik-

lerimi veren- Allah Telya hamdolsun."
Dusnn geciktiini grnce yle der:

"Her halkrda Allah Telya hamdederim."

Akam ezan okunurken:

.

.

"Allahm! Bu, gecenin gelii ve gndzn gidii, sana

davet edenin sesi ve namaza hazr olmaktr. Beni mafiret
etmeni senden dilerim."
Sknt zamannda:

, , _

,

.

. _

,

.

. ,

.

.

. _

. ,

.

.

Mehmed Zahid Kotku

181
_

;

-

.

.

_ ,

, ,

"Allahm! Ben senin kulunum. Kulun ve cariyenin

oluyum. Hayatm, boynum, alnm kabza-i kudretinde-
dir. Benim iin hkmn cari, hakkmdaki kazan mahz-
adalettir. Kendi zatn adlandrdn Kur n- Kerm'inde
bildirdiin kullarnn herhangi birine rettiin veya ilmi
gaybndan bildirdiin Esma-i Hsna hrmetine. Kur
n- Kermin, gnlmn bahar gsmn nuru, gam ve
gussamn cilas, elem ve kederlerimin giderilmesine vesile
olmasn senden dilerim."
Rasul-i Ekrem: Her kim bu duy okursa, Allah tela
onun skntsn giderir; yerine nee ve sevin verir. buyur-
mutur.
Senin ve baka birisinin bir yeri ard, sancland
zaman, Rasul-i Ekremin rettii u duy oku.

,

.

.

.

, _

Ve ehadet parman o aryan yere "Bismillahirrahma-

nirrahim" deyip koy, ve u duy oku ve bunu her defasnda
elini kaldrp yedi kere tekrer eyle.

.,

.

. _

.

.

.

.

.

.

,

. ,

,

.

,

. ,
Mminlere Vazlar
182

.

-

- ,

. ,.

.

-

- ,

Mklat karsnda u duy oku:

,,

,

.

.

.

,,

Uykuya yatacan zaman taze abdest al, hi olmazsa drt

rekat namaz kl. Mmknse birinci rekatta Fatihadan sonra
yet-el Krsiyi ve altndaki iki yeti de oku. kinci rekatta
Amenerraslnn zerindeki iki yet ile birlikte sonuna
kadar oku. nc rekatta yine Elhamdan sonra sure-i Ha-
didin bandan alt veya on yet oku. Drdnc rekatta yine
Fatiha-i erifeden sonra Sure-i Harn nihayetindeki -her sabah
namazdan sonra mihrabiyede okunan Hvallahlleziden
yet oku. Sonra sa tarafna yatmadan evvel de 34 Allah
ekber, 33 sbhanallah, 33 elhamdlillah dedikten sonra bu
bu duy da oku:


.

_ ,

.

,

.

;

.

,

.

, ,

;

-

Mehmed Zahid Kotku

183

_,

.,

,,

. _

,

..

_ ,

.

- _

,

.

. _

.,

._

.

.

_

.

.,

. ,

.

.

,

.

.,

,

.

,

. ,

.,

, ,

,,

.

, ,

. ,

;

.

,

.

. ,

-

.

. ,

.

.

\ _

,
.

. _

,

.

Mminlere Vazlar
184

.

.

.

. ,

,

.

_,

,

.

. ,

.

-

-'

,

.

,

.

,

.

,
_

. _

,

.

_

.

._ ,

-

.

.

.

-'

. _

,

.

_ ,

_

.

, ,

Mehmed Zahid Kotku

185
Uykudan uyandn zaman da bunlar oku:

,

.

,

.

Ve dular hem sabah ve hem akamlar oku. Yalnz

akamlar okurken:

_

.

,

.

yerine dersin, sonra bu duy okursun.

Aynaya bakarken bu duy okursun:
_

.

.

.

.

.

_

.

.

-

.

._

,,

.

.

.

.

-

_ ,

_,

. _

Canl birey aldn vakit boynundan tutarak bu duy

okursun:

_ ,

,-

_ ,

.
Mminlere Vazlar
186
Yeni evlenenleri grnce byle syle:

- _

,
Bu dular yazmakla bitirmek belki mmkn olamaya-
caktr. nk pek oktur. nsann btn hayatndaki muhta
olduu en mhim ey dusdr. Her gn ve ann yerine gre
ayr ayr dular vardr, hem de her ahsn dusda yine ayrdr.
Birinin yapt du dierine uymayabilir. in en kolay taraf
yine yapacan dular yap ta, en sonra deki Yarab, pey-
gamberimin yapt dulara beni de mterek kl ve onun
senden istedii btn hayrlar ben de senden isterim. Ve
onun sana snd btn erlerden ben de sana snrm.
Hayrlar ltfeyle, erlerden muhafaza buyur. dersin sonra
Hizbi Azamdaki Aliyylkari hazretlerinin dularn da okumaa
al ve daha sonra Abdlkadir Geylani hazretlerinin Hasan-i
azei Hazretlerinin, Rfai hazretlerinin dular da pek me-
hurdur. Bunlar da brakma. Ve hele Delili Hayrat da oku.
Hem salevat- erifeleri okumu olursun hem de iinde pek
gzel dular vardr. Onlardan da istifade edersin. Malum y
duya ihtiyacmz; ekmee ve suya olan ihtiyacmzdan daha
fazladr dersem beni sakn ayplama. nk dular gelmi
ve gelecek btn kazalar nler. Bu da yine Hak sbhanehu
Telnn bir takdiri ve bir hkmdr.
Allahn takdirinden kalmaz diye gaflete dme. yi bak.
Cenb Hak, her yaratt mahlukuna kendisini koruyabilecek
bir de mdafaa kuvvet ve kudreti vermitir. Bizim de yegane
mdafaa ve korunma silahmz dudr. Sen bunu sakn yabana
Mehmed Zahid Kotku
187
atma. nsan kendini beenir ve kendine ne kadar gvenirse
gvensin yine acizdir. yle haller karsnda kalr ki, Allah'a
snmaktan baka aresi kalmaz. te o zaman du etmesini
bilemiyorsa ok yazk olur.
Allah'szlara bakpta kendini atee atma. yle ruhsuz ve
duygusuz mahluklar pek oktur. Onlara bakp aldanma.
Sen mslmansn Peygamberinin sznden kma. Bak O,
Du mminin silahdr diyor. ibdetin hem anahtar hem de
zdr. Hakka iltica ne byk devlet ve ne gzel bir nimettir.
Kulun Halk'na el ap bel balamas ve gzlerinden yalar
aktp halini arzetmesi ve gnln de ona balayp iltifatna
intizar etmesinin zevkine, tadna, neesine acaba hi doymak
mmkn mdr? O anda mahlukunun Halk' ile sohbetinin
lezzetine doyum olur mu? Cenb- Hak cmlemizi mafiret-i
lahiyyesine mazhar buyurup kapsnda boynu bkk elleri
havada dilleri duda olan sevgili bahtiyar kullarndan ayrma-
sn, bizleri de o sevdikleri hrmetine sevdii ve raz olduu
kullarndan eylesin amn. Bi hrmeti seyyidi- lmrselin.
Velhamdiilillahi rabi-l alemin Salevatullahi ve selamh ala
Muhammedin ve ala allihi ve sahbihi ecmaiyn.
imdi sen u benim nasihatlerimi can kula ile tekrar
dinle: Evvela istifar dilinden brakma. Her gn Rasul-i
Ekrem efendimizin ve btn gemi sadat efendilerimizin
ruhlarna ihlas bir fatihay hediyye etmei unutma. Sonra
lmn gznn nnden ayrma, byklerimizin manevi
huzurlarnda daima dur ve Hak (sbhanehu ve Tel)nn
manevi huzurunda olduunu unutma. Biz onu her ne kadar
grmez isek de o bizi daima grmekte ve bizleri mrakabe edip
gzetmekte olduunu da unutma. Allah grr, bilir, iitir, her
eye gc yeter, her gnk vazifeni ona gre yapmaa al
Mminlere Vazlar
188
ve bil ki bir gn bunlarn hepsini brakp Hakk'n huzuruna
gideceimizi hatrdan karma. Hergn en aa yz istifar
hem de sabahl akaml olsun stifar da yle yap:

,,

.

.

. ,

,,

-

-
Sonra yz kerre (Allah) kelimesini hafife lisannla
syle. Sonra yz kerre (lailahe iIIallah) yine hafife lisannla
syle.
Sonra yz kerre salevat- erife oku. En iyisi Ettehiyyatta
okuduumuz Allahmme Salli ile Allahmme Bariktir.
Sonra yz kerre de Klhvallah suresini yine lisannla
oku ve acele etme, bundan sonra Allah Tely hatrndan
karmamak zere daima yle zikir ile ve btn gnahlarndan
bylece ka. Ve bunlar mmkn olduka sabah namazndan
sonra irak vaktine kadar camide veya namaz kldn yerde
oturup sonra iki rekat irak namazn klp yle karsan hi
eksiksiz bir hac ve umre sevabn alacan bil. le namazna
bir saat veya krkbe dakika kalncaya kadar duha namazn
unutma. 9, 10, 11 rasnda kl. Akamdan sonra da drt veya
alt rekat Evvabn namazn brakma. Yatarken beheme hal
taze abdest alp drt rekat namaz klmadan yatma. Geceleri
mmkn olduka Tehecct namazlarn klmaa al. le
ve yats namazlarnn son snnetlerini de drt rekat klmaa
gayret et. Bor namaz ve bor orularn varsa onlar da
mutlaka kaza etmee al. Hatta nafile namazlarn da bor
Mehmed Zahid Kotku
189
namazlarnla demee al. Kimsenin iine gcne karma.
Dedikodu yerlerine katiyyen sokulma. Gybete hi msaade
etme. Kimsenin aybn ne gr, nede syle. nsann kendi
kusuru ve ayb kendine hem yeter hem artar. Kusur grmek
istiyorsan kendi kusurlarn gr ve onlar dzeltmee al.
Sonra ana baba haklarnn aff iin perembe gecesi akam
ile yats namaz arasnda iki rekat namaz kl. Her rekatnda
bir Fatiha, be yet-el Krsi, Kul euzleri de be defa oku-
mak suretiyle kl. Namazdan sonra-yirmibe kere istifar
ile yirmibe kerede salevat erife oku ve bunlarn sevabn
ana babana hediye eyleyesin. Haklarn eda etmi ve onlara
ihsan ve ikram etmi olursun. Bunlar bir kere daha tekrar
edeyim: Namazlarn cemaatle klmaa al Duha, Evvabin
namazn, yatarken drt rekat gece namazlar, bor namaz ve
orular her gnk dersini de unutma, atlatma. Yz istifar,
yz Allah, Yz lailahe illallah yz Salavat- erife, yz hlas-
erif. Bunlar lisannla hafife kendin iitecek kadar sesli oku.
Sonra iinden sessiz olarak huzur ile Allah zikrine devam
eyle. le ve yatsnn son snnetlerini de drt rekat klmaa
al. Dedikodu ve gybetten son derece sakn. Kimsenin iine
gcne karma.

,

.

,,

,

.

,,

Mminlere Vazlar
190

- ,

,,

,

.

- ,

,

.

_, ,

.

.

_,

hlas- erifi ve bunlar her gn yz kere okuma tavsiye

eden peygamberimiz (Sallallahii aleyhi ve sellem) dir. Yz kere
"Lailahe illaIlah" okumak da yine peygamberimizin tavsiyeleri
iindedir. Bununla beraber hak sevgisi ve hak korkusu senin
mizann olsun. Bak bakalm ibdetlere ve tesbihlerine sevgin
ve devamn ne kadardr. Bu sevgine almettir. Bir de haramlar-
dan, gnahlardan kamana bak. Namahremlere bakmana. Ve
onlarla nsiyetine bak. Bu da Allah'dan korktuuna alamettir.
Allah (celle ve al)ya kar sevgisi olmayann ve lmne kor-
kusu olmayann ibdetleri de o kadardr. Allah (celle ve al)ya
sevgisi tam olan dnyaya rabet edemez. Ve Allah Teldan
hakkyla korkan da ibdetlerde kusur edemez, gnahlardan son
derece korkup kaar. Bu sevgiyi ve korkuyu temin ise ancak
zikrullah ve Kur-an- Azimana devamla temin edilebilir.
Fakat ne yazk ki bu gnn bilginlerinden bazlar tarikat
aleyhinde idare-i kelam etmekten bilaperva azlarna geleni
sylemekten ekinmedikleri gibi erbab- tarika karda bir
husumet beslemekte olduklar hallerinden bellidir.
(eriat bize kafidir) dedikleri halde eriatn emirlerine
kar da riayetleri o kadardr. Belki onlar mslmanl kendi
nefs-i hevalarna uygun olarak tatbik etmek isterler. sraftan
korkmaz. Kadn erkek sohbetleriyle birlikte yaamay severler.
Ss ve saltanat ve almlamay bilirler. Sakal salmaktan dleri
kopar. Misvak kullanmak yerine fra tercih eder. Televizyona
Mehmed Zahid Kotku
191
bakmay mbah addeder. mrn zayi etmekten kanmaz ve
korkmaz. Zikrullah iine gelmez. Tesbihat ile evrd ile vaktini
deerlendirmek istemez; laklakyyat sever. Gece sohbetleri ok
houna gider. Sabah namazlarna, cemaate mecbur olmasa
kmak istemez. Hemen evinde klmakla iktifa eder. Sonra
da erbab- tarikata kar dili bir kar ve belki bir arn. nsan
biraz da sahib-i insaf olsa ne kadar iyi olur.
Alim olmak byk bir nimettir. lmi ile amil olmak da
daha byk bir devlettir. Hi bir ilim sahibi dier bir ilim
sahibini zem etsin, tenkid etsin, yersin olacak birey midir?
Daha dorusu bu gibi kimselere sahib-i ilimdir demek caiz
olmasa gerektir. Tarikatlarda deil de tarikata girenlerde baz
kusurlar grlmekte ise de bu tarikatn kabahati deil o tarikat
idarecilerinin kabahatidir. Nasl ki birok mslmanlarda da
ok eitli kabahatler vardr. imdi bunlarn bu kabahatlerini
mslmanla m ykleyelim. Mslmanl tam manasiyle
grmek istersen menakb- evliyalar oku. Tezkiret-l evliyalar
oku. Bak mslmanla... Nasl hizmet etmiler, nasl cihat
ve mcahedelerde bulunmular. Ala, susuzlua-, plak-
la nasl tahamml etmiler. imdi sen kalk da ehl-i tarikin
aleyhinde konu. Bak ehl-i tarikin vazifelerine. Hergn yz
istifar eder? Peygamberimizin ve btn peygamblerlerin ve
btn ehli imann ve ustadlarnn ruhlarna hediyyeden sonra
peygamberimizin emrine imtisal ve

Kll nefsin zaikatlmevt fermanna ittibaen lm

ok gzel ve derince tefekkr ederler. Acaba sen de bunlar
hi hatrlar msn?
Mminlere Vazlar
192
Yine peygamberimizin emrine imtisalen ulema-i kiram
zev-il ihtiram olan byklerin huzurlarnda yle dururlar.
Sonra hakka tevecch- tam ile tevecch edip zikrullaha devam
ederler. Az yer ve ier ve az konuur ve herkese hsn zan
ile, byklerine kar hrmetkar ve kklerine kar daima
efkat ile hareket eder ve btn mslmanlar hakiki karde
bilerek son derece hrmet, sayg ve sevgi izhar ederler. cap
ederse yemezler, yedirirler. Giymezler, giydirirler. Sonra ken-
dilerini dahi Hakkn huzurunda bilirler. Hakkn emirlerine
muhalefetten son derece korkarlar.
Peygamberimizin snnetlerine de son derece riayet etmee
gayret ederler. Sen syle imdi. Bunlarn hangisi fena ve eri-
ata muhalif. Sonra ok rica ederim baka birey kalmad da,
hemen bu tarikatlara hcumu vazife edindin? Yoksa btn
tahsilinizin gayesi bu mudur? Bak mslmanlk da elden
nasl gidiyor? Meyhane, kumarhaneler, gazinolar, sinamalar,
danslar, balolar hele o yazn ki plaklk rezaleti hele hele bir
de deniz hayat, canm beyefendi senin baka hi bir iin
kalmad da her taraf stlimanken aman bu tarikatlar nereden
bamza kt? Bu tembelleri ne yapp yapp yok etmek lzm
alakalem. Muhterem karde bak bu memlekette ne kadar
kzlba, ne kadar ingene, ne kadar da namaz klmayan ve
hatta namaz klmasn da bilmeyen ve hatta ne kadar da ms-
lman dman var. Bir de mslmanm deyipte ldkten
sonra hayatn ve her eyin sona erdiini ve bir daha dirilme,
cennet cehennem terazi mizan olmadn iddia edenleri,
hatta Allah- (zlcelali) inkar edenleri grmyor musunuz,
her iiniz bitti de hemen bu tarikatlar m kald? Aziz karde,
muhterem karde sorarm sana insaf ile doru syle. Senede
ka gn nafile oru tutarsn ve ne kadar nafile namaz klarsn,
Mehmed Zahid Kotku
193
ve geceleri tehecct namaz klar msn? yemein, giymen ve
yatan ve odan ne dereceye kadar mslmanla uygundur?
Hanmn, kzn, olun mslmanla ne kadar sadktrlar?
Hatta bir de kendimizi hakiki slm terazisine korsak acaba
mslmanlmz ka gramdr? Suceta mslman olmak, hac
olmak dervi olmak kolay Fakat Hak (celle ve al)nn sevdii
ve raz olduu bir kul bir mslman olmak yle kolay bir ey
mi? imdi kendimizi brakp da, (zaten perianlmz yetip
artyor.) bir de mslmanlarn kalplerini krp onlar rencide
etmek bir mslmana yakr m? Sonra unu da iyi bilmek
gerekir ki; bu gibi yazlar ve propogandalar ancak bizim
aleyhimize olur ve mslmanlar bizden sourlar. Tarikatlar
yine yollarna devam ederler.
Ltfen baknz acaba tarikatlar ne iin yasak edildi? Hi
dnr msnz? nk salabet-i diniyyeye sahipdirler
kolayca blnmezler. Canlarn feda ederler, dinlerinden dn-
mezler. Sen bugnk plaklk hayatna ne diyeceksin, haydi
bakalm elinden geliyorsa bu hususta bir neriyat yapta grelim.
Eer hakiki mslman isen mslmanla zarar veren eyleri
akca sylemen yazman lzm deil mi? Ne olur bir de iki
aleyhinde bir eyler yaz. Hem de bugn memleketi kavuran
faizin aleyhinde konu bakalm. Hele bir de o dinsizlere atta
grelim seni. nsaf, insaf muhterem kardelerim. phesiz
ki bizler tarikatlara layk kimseler deiliz bunu itiraf etmek
mecburiyetindeyiz. Fakat tarikatlar emr-i lahi ve snnet-i
Peygamberiden baka birey deildir.
Tarikatn en birinci umdesi, esas Allah- (Tel ve
tekaddes hazretler)ini zikretmektir. Bu da Kuran azi-
mann emri olduundan ve peygamberimizin ef ali
harekat ve akvali ile sabittir. Btn hadis kitabIarnda
Mminlere Vazlar
194
pek aka bildirilir. Bu yet ve hadislere kar hl direnip
belki kendisinin kfrne veya byk gnahlara girmesine
sebep olacak bu gibi hallerden iddetle itinab vazife bi-
lesin. Daha doru hareket etmi oluruz deil mi? Cenb-
Vacibil vcud hazretleri Kuran Azimann mteaddit
yerlerinde zikri ilahinin lzumu ve hem de ok zikir
edilmesini beyan buyurmakla az zikiredenlerin ancak
mnafklar olduu beyan sadedinde (Terip, vet terhibin
ikinci cildinin 393. sahifesinden) otuz adet, toplu olarak
zikir hakknda da ondrt Hadis-i erif beyan etmi ve zikr-i
ilahinin faideleri hakknda yirmi kadar hlasa yapmtr.
Ben de sana bunlardan bazlarn yazaym (Sure-i ahzap
da 41. ve 42. yette):

,

.

;,

.

Sure-i Radin 28. yetinde yle buyuruluyor:

. ,

. ,

.
Surei Ankebutun 45. yetinde yle:

;

.

;

.

_

-

. _

.

.

.
Mehmed Zahid Kotku
195
Sure-i Necmin 29. yetinde:

. _

Hele Taha suresinin 124. yetinde raz kelimesi daha

aka beyan edilerek:

.

.

.

.,

te birok fetvalar bilaperva verenler eer erbab- tari-

kattan olsalard bu gibi tehlikeli fetvalar vermekten ctinab
ederlerdi.
imdi ben sana bunlarn isimlerini yazamam. Fakat mu-
hakkak bunlarn kimler olduunu sizler daha iyi bilirsiniz.
Dn vaaz ve ders krslerinde bilgilerini gsterirken bak
sonra neler oldu? te bu onlarn ilerisini gremeyen krlk
alameti deil midir? Kr olmak iin gzden mahrum olmak
icabetmez. te ayat- ilahilere inanmayanlar ve uymayanlar
da asl kr bunlarn olduu yet- ilahiyede ne gzel bildiril-
mitir. Hele alt tarafn da oku. te bu gn de mekteblerden
fakltelerden mezun olmu koca koca diplomalar ellerinde
nice namaz klmayan ve kt itiyatlarn brakmayan ne ka-
dar mslman istersiniz? imdi kabahat mslmanlkta m?
Yoksa mslmanl tatbik edemeyen bizim gibi zavalllarda
m? Hele Meat-ilharamda yani Mzdelifede inzal olunan
bir yet i celilede:
Mminlere Vazlar
196
Bakara 200. ayet

,

.

-

.

.

.

Bakara 198. ayet.

Hele u yete bir baknz:
_

;

.

,

.

...

,

.

.

- _

, , ,

,

.

.
bni Abbas hazretleri de bunu izah da gece gndz
karada denizde, seferde hazerde zenginlik ve fakirlik hasta
ve salam, gizli ve aikar btn vakitlerde bila istisna zikr-i
lahiden ibdetten, namazdan geri kalmayn. Abdestin yerine
zaruret hallerinde teyemmm, hastalk hallerinde yatanda
oturduu yerde hatta yatt yerde namaz klmay tavsiye et-
miler Denizde su stnde nasl namaz klnaca yazlmtr.
Binaenaleyh bunlar beyandan sonra mnafklarn hallerini
beyan sadedinde de:
Nisa 142. ayet:

;,

Surei Arafn 25. yetinde:

.,

-

. _

_,

.'

Mehmed Zahid Kotku

197
naaIlah bunlar bize bir ders olabilir de biz de Allah
(Tel ve tekaddes hazretleri)ni can- dilden her zaman
zikretmek eref-i devletine nail oluruz. Buhari ile Mslimin,
Ebu Hreyreden naklettikleri u hadisi iyi mtelea etmeyi
Cenb- Hak cmlemize nasiybetsin. Bir nolu hadisin ba
ksmnda:

_ ,

._- . .
_

hadisin alttarafn yazmyorum. nk herkesin bildii ve

okuduu bir hadistir. Fakat unun zerinde hepimizin titiz-
likle durmas gerekir: O ne nimettir ki; kul Allah diyor. Hak
(sbhanehu ve tel), tevfikim, rahmetim, hidyetim her trl
yardmmla beraber ben seninleyim.
Buradaki maiyyetin:

Hadid 4. ayeti celilesindeki maiyyetten has bir maiyyet olduu

bildirilmi olmakla beraber:

_

.

mann efdl, nerede olursan ol, Alah'n seninle beraber

olduunu bilmendir.
Hadis-i erifinde zikr olunan maiyyet ite ancak Allah-
(Tel ve tekaddes Hazretleri)ni ok zikir edenlerin nail ola-
ca bir devlet ve sadettir. Cenb hak hemen cmlemizi
bil istisna hakiki ehl-i tarik zmresine idhal buyursun da
iimizden dilimizden zikrini eksik etmeyip, emirlerine imtisal
edip, yasaklarndan da sonderece kaan kullarnn arasna
bizleri de kabul buyursun. Amin.
Mminlere Vazlar
198
bni Macenin zikrettiini drt numaral hadis:
_

.

.

Tirmizinin Abdullah b. Bsr R. anh dan rivayet ettii

u hadis: Biri Resulllah efendimize gelip:
Ya Resulallah slmdaki eriat yollar oald. (Zannedersem
bu zat biraz da ihtiyarlam olacak ki) bana birey syle ki;
ben onu yapaym. O zaman Cenb- Peygamber efendimiz
o zata kar buyurmu.

. ,

.

.

\
Dilin daima Allah'n zikri ile ya kalsn.
Ne kadar canl dersiniz. O kadar canl ite. inden ve
dilinden Allah- Tel ve tekaddes hazretlerinin zikrini sakn
brakma. Ne dilinden ve ne de gnlnden zikri brakan ga-
fillerden olma. Ah Yarab! Bizleri dnyaya aldanp zikrini
hemen muvakkat saatlerde yapp kaanlardan etme; etme
yarab! Etme yarab!
Muaz b. Cebelin rivayeti de pek gzeldir: Rasul-i Ekrem
efendimize Amellerin hangisi daha ziyade Allah- Telya
sevgilidir? diye sorulduu zaman

.

.

Dilin Allah'n zikri ile ya iken vefat etmendir, buyurmular.

Bunu sakn sen kolay birey sanma. Nefis peimizde
eytan da beraber.Dnyann bu gnk durumunu da dn
Mehmed Zahid Kotku
199
de bakalm bu vaziyette ka kii bulabilirsin. nsann tabii
arasra Allah dedii olacaktr. Dilin daimi bir ekilde zikrul-
lah ile megul olmas dolaysyle gnlnde ylece ilemesidir.
Yoksa gafletle yaplan ve gnllere ilemeyen zikir zikir
deildir. bni Ebi-dDnya Ebil Muharik (Radiyallahu anh)
dan mrselen rivayet ettii u hadise baknz: nsann adeta
baylaca geliyor:
Mirac gecesinde Resulu Ekrem efendimiz ar l'nn
nuru ierisinde gmlm kaybolmu bir zat grmler.
Yanndakilere sormu:
Bu kimdir? acaba bir melek midir?
Hayr demiler. O zaman
Bir nebi midir? demi ona da
Hayr demiler. O zaman.
yleyse o kimdir? deyince;
bu kii kalbi Allah'n mescitlerine bal ve ayn zamanda
valideynine kar da asi olmayan ve onlar hi bir ekilde
incitmeyen ve rahatsz etmeyen bir kiidir demi.
Bu ise ne byk bir nimettir ki: Allah- (Tel ve tekad-
des hazretler)i kendisini zikreden ve hatrndan karmayan
ve yaramaz ilerde bulunmayan bahtiyarlara ltfetmektedir.
Hak (sbhanehu ve tel hazretler)i bizleri de onlarn zm-
resinden eylesin Amin.
Yine baknz ok ayan- dikkattir: Bir zat yz kleyi azat
edip hriyetlerine kavuturmu. Kimbilir ne kadar mhim
bir para vermitir. nk ben bir vakitler sormutum. Bir
kle ka paraya alnabiliyor? Ortalama be bin lira demilerdi.
Bunun deeri yirmi sene evvel. Bu gnk deeri beyzbin
lira kadar eder ki, u an ka milyon derseniz bilmem.
Mminlere Vazlar
200
Ebud Derda hazretleri diyor ki: Evet ok para ve gzel
bir hareket. Bunun als ve efdali ise gece ve gndz sarsl-
mayan devaml bir imanla beraber, sizden birinizin lisan ile
Allah- Telnn zikirleriyle sabit ve daim olmas daha al ve
efdaldir. buyurmulardr.
Yine Ebud Derdann Resul-i ekremden rivayet ettii 9
nolu hadis ok ayan- ehemmiyettir. Efendimiz hazretleri,
Bize, amellerinizin en hayrlsn ve Hak (sbhanehu)nin
indinde medhe lyk en temizi ve derecelerinizin en yksek
olann, altun gm gibi kymetli eylerin infakndan daha
mhimi, dmanlarla arpp sizlerin onlarn boyunlarn
vurmas ve onlarn sizlerin boyunlarn vurmalar yani sizleri
ehit etmelerinden daha hayrlsn haber vereyim mi? diye
sorunca Ashab- kiram da
- Evet buyur ya Resullallah- demiler. Bunun zerine
Rasul-i Ekrem efendimiz de
- Zikrullah buyurmular
Muaz b. Cebel (R.A.) diyor ki: nsan Allah Telnn
azabndan koruyup necat verecek zikrullahdan baka birey
yoktur. demilerdir. Hakim:
nsanlarn hayrls insanlara faydal olandr.

. _

,

.

.
Bu hadis sahih seneddir der. Baz kendini beenenler vardr
ki, bu hadise dil uzatrlar.

-
dr derler. Evet onu kimse inkar etmez lkin insan yle
salim bir fikirle dnrse; bu gibi haberleri yayanlar dikkat
Mehmed Zahid Kotku
201
edilirse yine hep zakirun tabakasdr. Allah yolunda infak-,
harplerde n saflarda yer alp ehadet mertebesine nail ol-
mak iin can atanlara baknz. Bunlar hep Hak celle Tely
ok zikredenlerdir. Zira Hakk zikr ede ede artk hakla hak
olmu artk onun gzne ne para, ne servet, ne dnya ve ne
de dnya lezzetlerinin hi birisinin zerre kadar yeri yoktur.
Binaenaleyh bu o demek deildir ki (paralar sakla dmann
da karsna kma. Allah de otur. Sen yine bunlarn en stn
mertebesindesin.) Allah- alem bissavap.
Fakat insan derki; bunlardan maksat Hakka tam mana-
syla teslim olup ver dedii yerde hepsini vermek, l dedii
yerde hemen tereddtsz lvermektir. Bunu kolay m zan-
nedersin. Bunu ancak Hak ile hak olan yapabilir. O da yine
ancak ve ancak Hak (celle ve al)y durmadan zikri daim ile
zikreden zakirlerdir. Bunu idrak edemiyen zavalllar da ise;
hemen tenkid, hemen itiraz hazr. Allah (Celle ve al) cm-
lemizi Hakk' candan seven ve zikrini dilinden brakmayan
ve gnlnden karmayan bahtiyarlarn arasndan ayrmasn.
Abdullah b. Amr (Radiyallah anhma)n rivayet ettii u
hadis de ok mhimdir: Malumya hayatta her gn btn eya
deimekte, kirlenmekte eskimekte ve yok olup gitmektedir.
Bu deien kirlenen eskiyen eylerin temizlenmesi ykanmas,
tamir edilmesi gerektir. Bunlarn en nazii ve en kymetlisi ise
gnldr. Binaenaleyh bu gnk dnyann fitne ve fesadna
nefsin, ehvetin eytann ivas her zaman kirlenmee maruz
kalan o kymetli kalbimizin islah ve temizlenmesi hepimizce
matluptur. Tabii esvaplarmz amarlarmz da byle deil
mi? Bunlar kirlendii zaman nasl ykayp temizliyorsak ayn
bunun gibi kalplerimizi de daima temiz tutmak en balca
vazifemizdir.
Mminlere Vazlar
202
Zira stmz kirlendii vakit insanlardan utanp ve ka-
yoruz. Srf onlar bizim kirli pis halimize vakf olmasnlar diye.
Halbuki gnllerimizin Allah (Tel)nn nazargah, bakt,
gzledii bir mahal olduunu bilmemiz onu daha da ziyade
temiz tutmaa gayret etmemiz tabidir. Halbuki Cenb-
Hak kulunun ne malna ve ne boyuna posuna gzelliine
ve irkinliine bakmaz. Onun bakt yer kalptir. Gnldr.
Orasnn daima temiz olmasn ister. Oras nazargah- ilahi
olduundan orada baka eylerin olmasn istemez. Onun
muhafazas hereyden daha mhimdir. Onun iin Mevlana,
Mollacami hazretlerinin olduu beyan olunan farisi beytinde
gnln muhafazasn elinde tutabilen bahtiyarlarn en byk
hacl yapm olduklarn beyan sadedinde:

. _

Allah Tel sizin suretlerinize ve ilerinize bakmaz ancak

kalplerinize ve niyetlerinize bakar.
beytini terennm eylemitir. Hakikaten senelerdir hacca
gider geliriz de bir trl insanlk denilen o gzel nimete nail
olabildiimiz yok. Yine eski tas eski hamam tabiriyle, orada
ykanr gnahlardan arnr, gelince yine daha byk gnahlara
giriftar olduumuz, inkar kabul etmez grnen hadiseler-
dendir. Binaenaleyh en mhim eyi, gnln muhafazas ve
hakimiyetidir. Bunun da yegane aresi, nefsin mertebelerini
ap; Mutmeinne. Radiye ve Merdiyye mertebelerine ulaa-
bilmee almak farz deil de ya nedir?
nsana insanl tantan ve insanln yksek mertebe-
lerine ulatran eyin ancak zikrullah olduunu biraz evelki
hadis-i erifte ne gzel beyan buyurmutur. Sonra bir de
Mehmed Zahid Kotku
203
Hak (sbhanehu ve Tel) ile onun maiyyetinde olabilmek
de ayrca bir nimettir ki, baka nerede bulunabilir? Bir insan
bir bakann ve bir kraln, bir padiahn bir Reis-i cumhurun
huzurunda bulunduu mddete kendini nasl bahtiyar ad-
deder ve bunu makam- iftiharla frsat bulduka vnerek
sylemekten birtrl kendini alamaz. imdi bir de insan
dnrse ki, btn varlklarn ve btn mevcudatn sahibi
olan ve kendisine lm erimeyen her eyi grp bilen ve
hereye gc yeten Kadiri mutlak hazretlerinin huzurunda
olmann acaba tadna doyum olur mu dersiniz?

. _

Bundan da anlyoruz ki; nazargah- ilahi olan kalbi her

trl irkab- masiyetten ve her trl yaramaz bo kuruntu
vesveselerden son derece muhafaza edip, zikrullah ile onu
cilalandrmak vazifelerimizin bandadr. Gzel ve son derece
kymetli bireyin muhafazas sizin ellerinize emanet edildii
zaman nasl o muhafazaya dikkat edilir. Halbuki o ne de olsa
fani bir dnya metadr. Asl korunulacak ey ise; ebediyeti
bize kazandracak olan ve Hak sbhanehunun de nazargah
olan kalb ne altuna ne de yakuta deiilir. O canm gnl
kalbi muhafaza edip Haktan gayriyi oraya sokmamak iin
yaplan gayretler, almalar farz deil de ya ne dir? Pek sevgili
ve aziz kardelerim.
nsann vatanna dman tecavz ettii zaman onu korumak
iin cihd farz deil midir? Bir toprak parasnn muhafazas
iin cihat farz olur da o Allah evi olan gnln muhafazas
Mminlere Vazlar
204
hi farz olmaz m? dersiniz? Malum ya cihatta dmana kar
kuvvet kfi gelmedii takdirde btn mslmanlarn; kadn,
erkek, yal, ufak, byk, yaknda, uzakta herkese farz- ayn
olur. Devletin toplad asker dmana yeterse, ne ala. Fakat
kuvvetin kfi gelmedii zaman, btn mslmanlara her
kadn ve erkee cihat farz- ayn olur. Bundan anlyoruz ki, bu
nefis ve eytan gzle grlmeyen ve elle tutulmayan bir d-
mandr. Hem de malubiyeti ok mkldr. nki bunlara
lm erimez. Toptan, tfekten, atomdan, tayyareden falan
korkmazlar. Bunlarn korktuu bir ey varsa, o da mlkn
sahibi olan Allah (Tel)ya ve onun emirlerine smsk sarlp,
zikrullahtan bir an bile gafil olmaa vabestedir.
(ki karpuz bir koltua smaz) derler. Hem dnya hem
hireti kazanmak kolay bir ey midir? Tabiat ile dnya ih-
tiyalarn yemek imek barnacak v.s. ihtiyalarn da temin
iin skntlara karmak mecburiyetindeyiz. Hem zikrullahtan
gafil olmamak ve hem de dnya ihtiyalarn temin ise uzun
bir slk mektebine girip oradaki dersleri bilahere tatbika
muvaffak olmakla olur. Onun iin senede hi olmazsa bir krk
gnn bu slke ayrp devam etmelidir. Yoksa-ben slk
ettim-veyahut-bana slk falan lzm deil- demek bo ve
yaramaz szlerdir. nsann kendi aczini bilmesi kadar hner
olmaz. Bu gn memleket eyh ile dolu fakat slk denince
hi birisinin iine gelmeyen bir derttir. Kimisi bidattr der,
kimisi ise aldrmaz. Byle bir knt srp gider. Pek aziz
kardeim. Bizim stadmz Gmhaneli dergah postniini
Mustafa Feyzi hazretleri tam yirmi drt sene slke devam
etmiler. Buna benzer daha neleri var. Cenb- Hak bizlere
de insaf versin de frsatlar karmadan insan- kmil olmaa
bizleri muvaffak klsn. Amin.
Mehmed Zahid Kotku
205
Abdullah b. merin Peygamberimizden rivayet ettii
hadis yledir:

.

.

.

. _

,

.

. _

,

.

,

. ,

_, ,

. _

Kirlenen paslanan krleen her eyin bir temizle-

yici ve parlatp cilalandrcs var olduundan, kararan
paslanan kirlenen kalbin de pasn giderip parlatan ve
cilalandrp gayet gzelletiren ey zikrullah olduu beyan
edilmektedir.
Gnl malum ya i alemidir. ok da byktr. Dil ise;
d alemindendir. Binaenaleyh lisan ile yaplan zikirler eer i
alemine intikal edemeyip yalnz dilde kalrsa, bu zikir kalbin
cilalanmasna kafi gelmeyecei anlalmaktadr. Onun iin
zikrin i alemine intikali arttr. Murakabeler tefekkrler bu
i aleminin uyanmasna balca sebeplerdendir.
Ondan dolay tefekkre ok tevik olunup bir saat
tefekkr bazan bir sene; bazan de altm senelik nafile
ibdetlerden hayrl ve efdal olduu bildirilmitir. Zikrin
kalbe getiinin alameti kiinin hareketleriyle llr. O
kimse ibdete kar haris olmakla beraber gnahlarn her
nevinden ve hatta en ufak bir kerahetten bile son derece
korkup kaar. i ve d hakiki bir sevgi ile dolu olmakla
beraber Haktan korkusu da o nisbette fazladr. Emr-i ilahiye
imtisal edip yasaklardan kamasyla beraber peygamber
(S.A.V.) Hazretlerinin de snnetlerine pek ziyade bal ve
riayetkardr. Gece namazlarna devamla az yemek, az ko-
numak, az uyumak ve kimseyi incitmemek herkese lyk
olduu hrmet ve saygy gstermekte de pek ileridirler.
Mminlere Vazlar
206
Onun iin byklerin menakpleri okunduu vakit insan
onlarn hallerine imrenmekle beraber gayri ihtiyari onlara
kar bir sevgi ve muhabet de hasl olmaktadr. Bundan
dolay zikirlerin hepsi haktr. Hepsi de gzeldir. Hi biri-
sine itirazmz yoktur. Lakin Naki zikri daha gzel, daha
ala ve daha efdaldir, hatta yetmi derece. nk zikirlerini
gnlden yaparlar. Kimse bilmez. Hatta melekler de bilmez.
Yalnz melekler onlarn manevi zikirlerinin kokusu ile onlar
tanrlar. Ve meclislerine gelip zikirlerine itirak ederler. Bu
zikire devamla btn vcutta zikre itirak ederek zikrul-
laha muvaffak olurlar. Ve bylece kendilerinin fenfillah ve
bakbillah halleri zuhur eder. Bundan sonra ancak hilafete
nail olabilirler. Yoksa yle rya ile veya keif ile hilafet
vermek ve posta oturmak caiz olmasa gerektir. Bugn
veysyyim diyerek ryada bana eyhim izin verdi diyerek
eyhlik yapmaa kalkmak delilikten baka birey deildir.
Onun hrete ne kadar muhabbeti olduunu bu hali izhar
etmektedir. nsann kmil olmas baka, bakalarn kemale
ulatrabilmesi de bakadr. nsan kendini biraz beenipte
eyhlik yapmaa kalkp baz safdil insanlarn bana top-
lanmasyle de gururlanmas tabiidir. Bundan sonra... Allah
cmlemizi aff- mafiretine mazhar buyursun. Haddini bilen
kullarndan eylesin amin.
Hazret-i Nak-i Bend hazretlerinin ektii ileleri ve
riyazetleri hele Abdlkadir Geylani hazretlerinin Badat l-
lerindeki halvet ve ileleri adeta tahamml olunacak birey
deil gibi geliyor. Fakat bir onlardaki azme bak bir de bizim
hazrlop eyh oluumuza bak. Bylebir ey teklif ederseniz
hemen cevap hazr.
Mehmed Zahid Kotku
207
Efendim halvetlerde hret vardr. Biz halvetleri darda
yaparz.diye hem kendilerini hem de baaklarn da aldatrlar.
Bir de bidat diye iftiralarda bulunurlar. O peygamber-i ahir
zamann Hira dandaki halvetlerini hi hatrlarna bile getir-
mezler. Acaba ka sene ramazan- erifteki itikaf yaptnz?
(Efendim vazifelerimiz ok halkn iradyle megul olmak
dolaysyle frsat bulamyoruz.) Acaba bizim vazifelerimiz
Peygamber (S.A.V.) in hizmetinden daha m ok idi? Has-
bnallah ve nime-lvekil.
Hadisi erifin alt taraf daha ok manal nsanlar Allah
Telnn azabndan kurtaran necat veren eyin zikrullah
olduunu bildirilince ashab- kiram hazerat.
Fisebilillah yaplan cihattan da m? diye sorulunca
Eer klnc krlncaya kadar dse yine zikrullah
hem efdaldir ve hem de azab- ilahiden kurtarcdr.
Bir rivayette meer birinci klnc krlr, ikinci klc
ile dr o da krlr. nc klnc da krlrsa o zaman
bu mcahede fisebilillah efdal ve ala olur.
Bilmem dikkat buyuruluyor mu? Askere gidip her lene
biz hemen ehit deyiveriyoruz. Bunlarn ehl-i iman olup
olmadklarna hi bakmayz. ehadette en evvel iman arttr.
Eer byle olmazsa kfirlerin de harpte lenlerine ehit demek
mi lzm? Abdest almasn bilmez namaz klmasn bilmez,
Kuran okumasn bilmez. Vay bizim halimize. Eer biliyor
da yapmazsa o da fena. Nasip olursa biraz ilerde namaz kl-
mayanlarn halini de yazmaa alacaz: Ne kadar irkin
olduunu hi olmazsa renmi oluruz. Tirmizi hazretlerinin
Ebu Said el-Hudr-i Hazretlerinden rivayet ettii 11 No lu
hadis ok dikkate ayandr.
Mminlere Vazlar
208
Peygamberimiz efendimizden sormular:
Allah'n kullarnn ind-i ilahide derece itibariyle
en efdal olan kimdir? demiler: de (S.A.V.) hazretleri:
Allah Tel hazretlerini ok zikredenlerdir- buyur-
mular Soran zat
Fisebilillah - Gazilerden demi?- demek isteyince -
Eer klc krlncaya kadar kffar ve mriklerle
dvse ve kanIara boyansa dahi yine Allah Tely ok zikir
edenler derece itibariyle daha efdaldir. cevabn alm.

_

.

buyurmulardr. 25. hadisle Ebu Musa (R.A.) dan rivayet

olunur ki (S.A.V.) hazretleri buyururlar ki:
Bir adam evinde oturup para datyor. Biri de oturmu
Allah Tely zikrediyor. imdi bunlardan Allah- Tely
zikreden o paralar datandan efdaldir.Bir rivayette ise;
zikrullahdan daha efdal sadaka olmaz buyurmulardr.
Bununla beraber bizim bamza musallat olan yakamz b-
rakmayan bir nefis ve bir de eytan vardr ki, bunlarn elinden
kurtulmak yle her baba yiidin ii deildir. Buna ancak:
hakiki, muhlis ok zikir edenler ve zikir etmesini renen ve
onu tatbik edebilen bahtiyarlar muvaffak olabilirler. Yoksa
geliigzel her zakir buna muvaffak olamaz. Onun iin zikir
denilince ok zikir de yannda art konulmutur. Zira eytan-
aleyhilane insana ve bhusus mslmana musallattr. Azn
am, adem- olunun kalbi zerine konmu bekler. Eer
zikir ediyorsa, bzlr ekilir. Eer zikirden gafil ise onu yu-
tar. Yani o artk eytann elindedir. stedii gibi oynatr. Yani
Mehmed Zahid Kotku
209
(af ederseniz misalde mnakaa olmaz derler.) Hayvanlarn
azlarna gem vurulduu zaman, artk o hayvan onun elinde,
ne tarafa istenirse o tarafa sevkeder. ingenlerin koca aylara
hkm ettikleri gibi, eytan da zikirden gafil olanlara bylece
hkm eder demektir 22 numaral hadisin hlasas,
Mcahidlerin salihlerin namazdakilerin zekat verenlerin
hac edenlerin sadaka verenlerin iinde en byk ecri alanla-
rn kimler olduu sorulduu zaman Allah Tely ok zikir
edenler buyurmu.
Umm Enes (R.A.) rivayetinde onlara Cenb- Peygamber
efendimiz, Allah- Tely ok zikir ediniz. Muhakkak
Allah- Tel hazretlerini zikir ederek ona mlaki olmak
amellerin Hak (Sbhanehu ve Tel)ya en sevgilisidir.
Bu mm Enes Resulllaha hizmet eden Enes b. Malik
deildir, baka bir ravidir. Hele u 28. hadis pek manaldr.
Ebu Hreyreden rivayet olunmaktadr: Allah- Telnn
zikrini ok yapmayanlar imandan beridirIer yani uzaktr-
lar. Bu nekadar mhim. Sakn sen kalkp bunlar tevil etme
veya-zayftr, senedi yledir, byledir- demee alma; Bak
tam otuz adet, 14 adet de toplu zikir hakknda toplam 44
adet hadisi muhterem zat toplam kitabna yazm, belki
bazlarnn zaifi olsa dahi onlar birbirlerini kuvvetlendirmezler
mi dersiniz? Yalnz zikrullah denince dmz kopmasn. te
dnyamzn hali. Her gelen ykn alp gitmektedir. Sen de
bende muhakkak sramz gelince gideceiz. imdi bu kadar
kymetli bir zikrullah brakpta fani olan ve lnce bizimle
gelmeyen meta ne edeceksin. Bir de bizleri boylu boyunca
gnahlara sokan haramlar irtikap ettiren, faizlere bulatran
dnyay m istersin, yoksa seni nefsin, ehvetin, eytann elinden
koruyan ve kurtaran Allah' (Celle ve al)nn zikrini mi?
Mminlere Vazlar
210
mam Gazalinin u sz ok houma gider: (Dnyaya
muhta olduun kadar dnyana, ahirete muhta olduun
kadar da ahiretine almay tavsiye etmektedir.) Dnyaya
ihtiyacmz her nekadar ok olursa olsun, muvakkat ve
fanidir. Ahiret ise hem bak ve daimdir. Hi insan faniye
bakiyi deitirir mi? Baz muhterem kimseler vardr ki bu
gibi teviklerin pek holarna gitmemesi bakmndan, bu
hadislere itiraz ederler. Cesaretle inkara kadar kalkanlar da
her zaman buluna gelmektedir. Bunlarn inkrlarnn zararlar
kendilerinedir. Kafile yine yoluna devam eder.
28 nolu hadisdeki imandan beridirler lafz Allah
alem imanda kmil deildirler-demektir. Yoksa bsbtn
imansz demek deildir. Yalnz cennete her ehli iman gibi
girerler de, kmiller ilk nce girerler. Yine 10 ve 20. hadis-i
eriflerde ise Hak Tely o kadar ok zikir edersiniz ki,
hatta o kadarki, sizi grenler bunlar mecnun derler.
Yani size deli deninceye kadar zikre devam ediniz. Onlarn
bu szlerine kulak da asmaynz. Dier rivayette-mecnun-
yerine-mrai? kelimesi gelmitir. Bu ne mrai adam derler.
Ne derlerse desinler. Size yakan Allah- Telnn zikrine
devamdr. Mslimin Ebu Hreyreden rivayet edilen u hadisIe
bahsimizi bitirmi olalm:
Resulullah (Sallah Aleyhi ve Sellem) hazretleri Mekke
yolunda iken CMDAN denilen bir daa uradlar.
Yrynz -Bu Cmdandr. Buradan Mferridun
Sebkat etmilerdir.
Bu mferridun ne demektir? diye sordular.
Allah- Tely ok zikredenler, diye cevap verdiler.
Mehmed Zahid Kotku
211
Herhalde bu kadar izahat kfidir hatta oktur. Cenb-
Hakkn lutuf ve inayeti ve ihsan ikram, zerlerimize olsun
da Hak (celle ve al hazretleri) zikr-i daimi zikreden kullarnn
arasna bizleri de kabul buyursun ve cmlemizi sevdii ve raz
olduu kullarndan eylesin amin. Bihrmeti seyyidil mrseliyn.
Salevtllahi ve selmhu aleyhi ve aleyhim ecmaiyn.
*
* Tergyb ve Terhib, c. II., s. 292-400
TOPLU OLARAK
ZKR ETMENN FAZLETLER
mam Buhari ile mam Mslimin Hazret-i Ebu Hreyre
(Radiyallah anh)den rivayet ettikleri hadis-i erifte, Reslullah
(S.A.V.) hazretleri buyuruyorlar ki:
Cenab- Hakkn bir takm melekleri vardr ki zikir
meclislerini aramak zere gezerler. Bir kavmi zikr eder
olduklar halde bulurlarsa hemen dier arkadalarn
da davet edip -geliniz aradmz bulduk- diye derhal
toplanr o zkirleri kanatlaryla ihata ederler ve dnya
semasna kadar dolarlar. Onlarla beraber otururlar. (Bu,
meleklerin Ben-i Ademin ve onlarn zikirlerini dinlemee ne
kadar muhabbetleri olduunu gstermektedir). Cenb- Hak
(sbhanehu ve Tel) meleklerine sorar ki:
Mminlere Vazlar
214
badm ne diyorlar? (halbuki kendisi hepsini ve her
eyi bildii halde bu sorgusu bizleri irad iindir) Melekler
de derler ki-
Seni tesbih ve tekbir ve tahmid ve temcid ediyorlar.
Cenb- Hak Yine buyurur ki
Onlar beni grdler mi? Melekler yine cevaben-
Hayr ya Rab vallahi seni grmediler. Yine Cenb-
HAK-
Eer grselerdi nasl yaparlard? (veya naslolurdu
onlarn hali?)
Melekler cevaben-
Eer grm olsalard ibdetleri daha iddetli tah-
midleri de iddetli ve tesbihlerini de ok ederlerdi.
Onlar benden ne istiyorlar?- deyince melekler de
Senden cennetini istiyorlar.
Onlar benim Cennetimi grdler mi ki?
Hayr ya Rab vallahi grmediler.
Eer grm olsalar halleri nasl olur? Eer onlar
cenneti grseler ne yaparlar? cevaben.
Cennetin iin hrslar ok artar. Ve onu talepte de
ok fazla iddetli olurlar. Ve pek byk gayret gsterirlerdi.
Yine Cenb- Hak meleklerine.
Kullarm nelerden saknyorlar? -Melekler de-
Nardan yani cehennem ateinden.
Onlar o cehennem ateini grdler mi?-
Hayr vallahi grmediler. Cenb- Hak yine
Eer grseler ne yaparlard? Melekler de
Eer onlar o cehennemi grm olsalar son derece
iddetle kaarlar, korkular da o nisbette artard. Bunun
zerine Cenb- Hakda buyuruyor ki:
Mehmed Zahid Kotku
215
Ey meleklerim siz ahit olunuz ki, ben onlar mafiret
eyledim. deyince meleklerden birisi.
O zikir meclisinde onlardan olmayp ancak bir i
ve hacet iin onlarn arasnda bulunanlar var. Derlerse de
Hak celle ve ala.
Onlar yle bir kavim ve cemaat dirler ki; onlarn
arasnda bulunanlar ve oturanlar aki olmaz. Ve rahmet-i
ilahiden uzak olmazlar. Yani hepsi mafiret-i ilahiyeye nail
ve mazhar olup rahmet-i ilahiyeye eriirIer. Yine buyurur ki
Enes (Radiyallahu Anh) n Rasulullah (allalahu Aleyhi
ve Sellem) den rivayetinde
Hi bir kavim yoktur ki Allah Tel hazretlerinin
zikri iin toplanr ve zikir ederlerse (ki; bunlarn muratlar
da, ancak Allah' Telnn rzas iin ise) mutlaka semadan
bir mnadi mafur olarak kalknz, muhakkak seyyiatnz da
hasenata tebdil etti diye tebiratta bulunur.
Taberaninin buna yakn bir rivayet i vardr: Sehl b.
Hanzale (R.A.) (Sallalah aleyhi ve Sellem)in
Her bir kavim ki, (Allah azze vecelle hazretlerinin)
zikri iin bir mecliste oturur, zikr-i ilahiden sonra da-
lrlarken onlara denir ki; Muhakkak AIlah- Tel sizleri
mafiret eyledi ve hem de seyyiatlarnz hasenate tebdil
eyledii halde...
Dier hadis-i erifler de hemen hemen bunlara yakin bazen
daha ziyade bazen da daha ksa olarak naklolunmaktadr.
Mminlere Vazlar
216
Zikir meclislerinin riyaz-l cennet olduklarn yani cennet
baheleri mesabesinde olduunu unutmaynz ve buralara
rast geldiiniz zaman hemen bunlarn arasna girip oturunuz.
Sabah ve akam, daima Allah' Telnn zikri ile megul
olmay da vazife bilin. Zira o Hakk rzas iin toplanp zikir
edenler daldklar zaman, hem mafurinden olurlar ve hem
de seyyiatlar hasenata tebdil olunduu gibi, pek byk m-
kafatlara mazhariyetlere de eriirler. Rahmetli Gmhaneli
Hazretleri, baz dertlerinin veya hastalklarnn giderilmesi
iin mracaat edenlere cemaate devam tavsiye ederlermi
diye dinlemitim. Kulun ndaIlahdaki kymetinin ls.
Kulun Allah- Telnn rzas iin yapt amellere, ibdetler
ve zikirlere gredir. Yani kendisi Allah (Tel)y ne kadar
seviyor onun zikrine ne kadar devam ediyorsa Allah- Tel
da onu o kadar sever. Bu tabii bir eydir. Bizlerin arasnda da
bu byle deil midir? Sevdiimiz kadar seviliriz Yalnz Allah-
Telnn sevgisi bizim sevgimize mukaddemdir. Yani o bizi
sevmedike, bizim onu sevmemiz mmkn olmaz. Halbuki
o bizi sevmi ve yaratm. (Lehl hamd). Bir de iman slm
nimetiyle inam ve ihsanda bulunmu olduundan, artk bun-
dan sonras bizim zerimize bor olan: Vazifelemizi lykyle
yapmaa kalmtr. Binaenaleyh birtakm kimseler vardr ki
Nebilerden ve ehidlerden olmadklar halde yzlerindeki
nur btn bakanlarn gzlerini kamatrr. Nebiler ve ehitler
onun nail olduu devlete ve kurb-i ilahiye mazhiriyetlerine
gpta ederler. Bunlarn kimler olduu Rasulllah efendimize
sorulduu vakit:
- Bunlar mteaddit kabilelerden ve baka baka memle-
ketlerden Allah- Telnn zikri iin toplanm kimseler olup
konutuklar zamanda da sizin hurmalarn iyilerini setiiniz
Mehmed Zahid Kotku
217
gibi onlar da szlerin bylece iyilerini seip konuurlar. Sadece
zikrullah ile Kuran- Kerim ve ehadis-i nebevilerle megul
olurlar. Buyurmutur. Bunu Ebud Derda hazretlerinin, u
hadisi daha gzel bir ekilde anlatmaktadr:
Resul-i Ekrem (Sallallah aleyhi vesellem) hazretleri:
Kyamet gnnde Cenb- Hakk bir takm, kavmi bas
eder ki, yzleri nur iinde, inciden minberler zerinde ol-
duklar halde btn insanlar bunlara gpta ederler. Halbuki,
bunlar ne nebilerden ne de ehitlerdendir. Bunu dileyen bir
arabi dizleri zerine oturup.
- Ya rasulallah bunlar bizlere bildirin ki, biz de onlar
bilelim.- deyince, (S.A.) hazretleri:
- Onlar Allah Telnn rzasn kazanmak iin bir birlerini
seven mteaddit kabile ve memleketlerden Allah Telnn zikri
iin toplanp zikredenlerdir, diye bunlar bize tantlm oldu.
Mslimin ve Tirmizinin Ebu Hreyre ve Ebu Said
(Radiyallah Anhma) dan yapdklar rivayette, bu iki zatn
peygamberimiz (S.A.V) in u szlerine ahit olduklarn da
beyan buyurulmutur.
Bir kavim Allah Telnn zikri iin otururlarsa; onlar
melekler ihata edip rahmet-i ilahiyeye gark olup zerlerine
sekine vekar ve rza-i ilahi olup, Cenb- Hak indindeki
melaike-i mukarrabine onlar zikreder.
Bakn benim u kullarma her ilerini brakp benim zik-
rim iin toplanmlardr deye medh- sena buyurur. Tirmizi
hazretlerinin Enes (R.A.) dan rivayet ettii hadis de:

-
Mminlere Vazlar
218
Zikr halkalarnn hakikaten cennet bahelerinden bir
bahe olduu erbab tarafndan mahede olunmaktadr.
Bir insan kendi kendine ne kadar zikir ederse etsin;
cemaatle halka halindeki zikrin tadn bir trl alamaz.
Mesela hergn kendi kendine yz bin zikir yapsa cemaatle
yapt yz veya bin zikir onun yz bininden daha hayrl
ve efdaldir. Her ne kadar yalnz bana gizlice yaplan zikre
riyadan hali ise de ihlas olduktan sonra cemaatle zikrin
hibir zarar olmad gibi fidesi de o nisbette oktur.
Onun iin frsat bulduka toplu olarak bir miktar
Kuran- Aziman okunur, bir miktar bir nasihat kitab
okunur, bir miktar da zikrullah yaplr. Biraz da salevat-
erife getirildikten sonra:

,

.

- ,

,

.

.

.

Dus da kere okunarak dalnr. Hatm-i Hace yapla-

biliyorsa daha ok ala olur. Bu duy:

_

.

.
ilave ederlerse daha ala olur. Bu dularn meclisde vaki
olan hatalara keffrat olaca da ayrca beyan olunmutur.
unu da bilmek gerektir ki; herhangibir mecliste insan bir
mddet oturur da sonra orada bir zikrullah veya bir Kuran
okunmadan ve salevt- erife getirmeden ayrlrsa, o meclisin
Mehmed Zahid Kotku
219
kimse iin yevm-i kyamette bir nedamet ve hsran piman-
lk meclisi olacan da unutmamak lzmdr. Zira Cenb-
Hakk'n kendisine ihsan buyurduu salk ve afiyet mr
akl ve zeknn icab bunlar ve saysz nimetleri kendisine
bahedeni anmak ve onu rzasn kazanp hiretin sadet ve
selmet evlerinde yerlerini almaktr. Bunun aksi ise; ok ca-
hilane bir hareket olup netice itibariyle nedameti mucip olur.
Bir daha da telafisinin mmkn olamyaca cmlenin de
malumudur. Cenb- Hak cmlemize intibahlar nasip etsin
de mrlerimizi bo yere nefs-i hevya uyarak zayi etmekten
muhafaza buyursun amin.
KURAN-I AZMANI
OKUYUP OKUTMANIN
LZUMU HAKKINDA
... .

-.

-
Sizin en hayrlnz Kur'an' Kerimi renen ve reten-
dir.
Osman b. Affan (R.A.)dan rivayet olunan bu hadis,
Ktb-i Sittenin hepsinde de yazldr. nsanlarn hayrls
ve efdalinin kim olduunu ve insanlarn en ok ne zerinde
durmalarn ve neyi bilip bildirmelerinin lzm geldiini u
hadis-i erif bize pek aka beyan etmektedir. Bu gnn in-
san hemen btn mrn dnya tahsillerine harcamakta,
daha sonra da Avrupa mekteplerinde onlarn dillerini ve
ananelerini renip memIeketimize getirerek o temiz ve
Mminlere Vazlar
222
ok nezih olan her eyimizi bozarak ve bizi bugnk hale
getirmilerdir. Tabii her milletin her kavmin bir meziyeti
vardr. Bunlarn iyisini alp ktsn brakmak lzm gelirken,
bilkis ktleri alp iyileri almam ve hi kulak bile asmam
olduumuz meydandadr.
Baknz daha dnk yahudi, bugn memleketine bir
tayyare fabrikas kurmu ve tayyaresinin de uu merasimini
gstermekte olduu grlmektedir. Biz ise hala krk milyonuz
diye vnr dururuz da evlatlarmz Avrupada iilik, ameleIik
yapmakta ve biz daha hala yine, btn muhta olduumuz
askeri ve milli ihtiyalarmz ve hatta yiyeceklerimiz iin onlara
adeta avu amaktayz. Toplar yapp stanbul surlarn dven,
gemilerini karadan yrten Anadolu Hisarn o gnk haliyle
ay gibi ksa bir zamanda tamamlayan Trk milleti bak bu-
gn ne halde. Fatih Sultan Mehmed stanbulu zapteddikten
sonra camisini, btn klliyesiyle birlikte tamamlad ve
tedrisata balad zaman ders hocalarna yevmiye bin ake
verdiini ingiliz tarihisi tarihinde yazm. Birok ngilizce
Franszca, Almanca kitaplar Trkeye eviriIdii halde, bu
ingiliz tarihisinin Fatih Sultan Mehmed hakknda yazd
eseri Trkeye evirmek ihtiyac maalesef duyulmamtr. Bir
cihetten de iyi olmu. nki o ingiliz Fatih hakknda baz
yanl fikirler de beyan etmi. Bugn Akemsettin hazretleri-
nin torunlarnn onsekizincisi olan, sabk Vali ve mebus bir
zat- muhteremin imdi bu eseri hem Trkeye evirmekte
ve hem de hatalar tashih etmekte olduunu duyunca ok
sevindim. naIlah yaknda kar da hepimiz istifade ederiz.
imdi mhim olan; bizim tarihiIerimizin bunlar bilmesidir.
(Her halde bizim tarihimize bunlar) mufassalen gemitir.
Mehmed Zahid Kotku
223
Fakat ne yazk ki; bugn bunlardan istifade edilebilecek pek
az kimseler mevcuttur.
uras herhalde ok mhimdir: Fatih bir taraftan toplar
icad edip gemilerini karadan yrtecek kadar bir kuvvet ve
kudrete sahip iken dier taraftan maneviyatn en mhim rol
oynyacan bildiinden hemen camisinin yanna kocaman bir
niversite kurup din tedrisatna ok byk bir paye ve kymet
vermi olacak ki; her hocaya bin ake vermek ne demektir?
Bu gn bile dnyann hibir kesinde byle bir harika g-
rlmemitir. Bugnki din adamlar olan hocalarmzn dnk
ve bugnki halleri malumdur. Ve bunlarla hlda kimsenin
ilgilendii yok. Avrupa memleketlerinden gelen talebelere
ngilizce, Franszca, Almanca biliyor diye, nasl kymet verip
yksek maalarla yksek mevkileri veriyoruz da bir hoca
efendiyi en dk hatta p ve amele snfndan da daha
aa maaIarla istihdam etmee utanmyoruz. Sonra lmz
de dirimiz de her zaman onlara muhta olduumuz ve pek-
oklarmzn da hocalar olduklar halde lmz bugnk
okullarmzdr. Eer oradan bir diplomas yoksa dnyann
bilgisini bilse yine hi kymeti yoktur. Halbuki bu gn oku-
duumuz btn bilgilere ramen ahlkszln nne geme
imkan bulunamamakta, her tarafta hrszlk, zina, kumar,
ekiyalk, hilelerin enva-i eidi gzlerimizin nnde.
Sade bir ya bulmak, sade st imek hatta sade bir bal
bulmak vs. ne kadar mkldr. Paras ne kadar pahal olursa
olsun ve yine yalara patates vs. gibi eyleri kartrmakta baz
maddelere ta ve kum koyarak arln temin etmekte, bir
sr yasak eyay memlekete eitli yollardan sokmaktayz,
stelik bunlarn nne geebilmek iin birok fuzuli memur,
polis, jandarma kullanmak mecburiyetinde kalyoruz. Bu da
Mminlere Vazlar
224
bizim byk klfetlere katlanmamza sebep oluyor Rahmetli
Fatih insanlar ilme tevik, bir miktar fazla maa vermekle,
bunlarn toptan nne gemeyi hedef etmi ve ordularmz
dman memleketlerini muhasara ve zapt ettikleri sralarda
bile helle harama nekadar dikkat edilmiki, hristiyan ba
ve bahelerinde yenen meyvelerin paralar aalarn dallarna
bir k iinde balanr imi. Tabii bu kadar doruluu ve
drstl gren hristiyan halk da kolaycack teslim olup ve
biroklar da mslman olurmu. te bu gn stanbulumuzu
ssleyen camilerimizin bir ok ksm bu sonradan mslman
olan kumandanlk mevkilerine kadar ykselen zatlarn eser-
leridir. te Aksarayda Hac Muratpaa camii de bunlardan
biridir. Bunlarn kardeleri Avrupa memleketlerinde prensIik
yaparlarken onlar da slmiyeti seip bizlere bu yadigarlar
emanet etmilerdir. Maalesef bir devir geldi ve bunlar yok
etmek iin alan ok oldu, kendileri gitti. O mabetler yine
kald. Elbette kyamete kadar da kalacaktr. nk bu din
Allah- (celle ve lnn) bizlere lutfettii bir dindir.
Bize insanl retmekle beraber Allah Telnn varln
birliini her eyi grp bildiini ve her eye gc yeter olduunu
ldrmek ve yaratmann kendisine mahsus olduunu, o kitab-
Mbiyn olan Kuran- Azman da dnya ve hiretimize
ait hereyi pek gzel ve ak bir ekilde bildirmitir. Bize,
dmanlarnza ve benim dmanlarm olan dinsizlere kar
uyank olup, onlar her zaman korkutacak derecede onlardan
daha ziyade kuvvetli ve hazr olmamz emrederken, topu falan
yerden, silahlar filan yerden, uaklar falan yerden almak ve
bunlara avu dolusu para vermek hi yakrm? Onlar hep onlar
yapsnlar, biz de onlardan alalm. Hi olacak eymi? Ecdadmz
pek az zamanda koca koca donanmalar yapp denizcilerimizin
Mehmed Zahid Kotku
225
hretlerini Dnyaya gsterirken bugn de bak halimize.
Ne desek bo. Bir avu Yahudi daha dn devlet kurdu. Bak
bugn o tayyare fabrikasn kurmu, uan karm, yoksa
yarn biz de ondan m alacaz? Allah esirgesin. Bir an evvel
dinimize dnp evlatlarnz mslman olarak yetitirmek ve
Fatihin yapt gibi yapp ii ksa yoldan halletmek lzmdr.
Biz dinimize ve din hocalarmza kymet vermedike ne yapsak
bounadr. nk dnya hergn iddetini artrmakta zamanlar
deimektedir. Deimeyen dindir. te bugn bir sr insan
gzlerini zenginlerin mallarna dikmi, hazr lop aryorlar.
Bunlar da hi korkmadan ekinmeden aka konuuyorlar,
eitli fitneler koparyorlar. Bu zenginlerin elinden mallarn
fabrikalarn evlerini alalm hep beraber olalm diye feryad-u
figan ediyorlar; yle zannederim ki; bu gn bu zihniyette
olanlara rey verenlerin ou mslmanlkla hi alakas olma-
yan betbahtlardr. Mslman grnpte yine bunlara reyini
veren insanda da hi mslmanlk olmad aikardr. Allah
korusun imdi bir de Masonluk var. O da Avrupa hayran
plaklk ve Avrupal gibi olabilmek sevdasnda bu da komnist
kadar korkulu uursuz bir tabaka. Deden mslman, baban
da mslman, sen de mslmansn ha... Neden mason ol-
dun? Bir yahudi dolabna girdin, hi kimseyi aldatma doru
syle (Sen mslman msn?) Eer mslmanm diyorsan
ne diye mason oldun? Mslmanlkta ne yok ki; yardmn
en iyisini en gzelini emreden mslmanlk deilmi? Mason
cemiyetlerine herhangi bir ekildeki velev ufak bir szle dahi
olsa en ufak bir yardm etmek ve onlardan yine en ufak bir
yardm beklemek hangi mslmana yakr? Biz seni bunun
iin mi okuttuk? Keke sen bir oban ve bir amele olaydn
da mslman olaydn. Masonluun yksek derecelerine
Mminlere Vazlar
226
erienleri hep grp biliyoruz ki; mslmanla tam zt ve
mslmanl ykmaa kasdeden bedbahtlardr. imdiye ka-
dar bunu yapmaa alanlar ok km fakat hepsi yklm
paralanm. Elhamdlillah slmiyet yine ayakta. nki slm
dini Allah- Telnn bize ihsan ettii bir dindir.
Muhafz da yine odur. imdi sen okuduun Kurana iyi
bak. Kuran' Kerim ne diyor sen ne yapyorsun. Eer hiret
yok diyor inanmyorsan bir kere mslman deilsin. O zaman
hi olmazsa ekmeini yediin milletin hakkna hukukuna
riayetkr ol. Mslman olmamz dolaysyle u okuduumuz
Elhamn manasn anlayabilsek bu da bize yetecektir. Yalnz
unu daha ak sylemek lzmdr ki; bidat denilen itikadta
bozuklukla beraber bir de dinsizlerin yardmcs olan zavalllar
balarn secdeden kaldrmasalar ve camilerden kmasalar
bile, Allah- Tel onlarn hibir ibdetlerini kabul etmez.
Ne haclarn ne zekatlarn ve ne de orularn.
Hadis kitaplarnda ve itikat kitaplarmzda pek ak bir
ekilde belirtilmitir. Onun iin Cenb- Hakkn emirlerine
uymakdan daha emin ve gzeli yoktur. Mslman olan mu-
hakkak lmden sonrasn da dneceinden hi bir zaman
kfrn yardmcs olamaz.
Kyafetleri bile insana ok acaip gelmektedir. Sonra Allah
esirgesin bir de Peygamberimize iftira ederek o da salarn
uzatrm diyorlar. Peygamber (S.A.V.) in her eyi pek te-
miz ve pek gzel idi. Onun salar kulaklarnn yumuan
gemezdi ve sonra onu ok gzel tarar ve ikiye ayrrlard.
Grenler hayran kalrlard. Bazen darma dank sal ge-
lenleri huzurlarna bile kabul etmezlerdi. Binaenaleyh btn
irkin ve iren hallerin nne gemek slmiyeti iyi bilmek,
Mehmed Zahid Kotku
227
Kuran- Kerimi iyi bilmek, Peygamber efendimizin hadislerini
iyi bilmee vabestedir. Bilmekle beraber amelde arttr. Bilip
amel etmeyenin bilmeyen cahilden fark yoktur. Belki cahil-
den daha fenadr. nk onun her ii halka rnektir. Cahil
kimse kulak asmaz. Amma alim yle deildir. Binaenaleyh
limi ilmiyle mil olacak bir seviyede yetitirmek gerekir. Yoksa
imdiki mektepler gibi herkesi kendi keyfine brakp isteyen
namaz klar, isteyen klmaz kimse de buna karmaz. Bugn
birok Yksek slm Enstitsnden kp gelenlerin bazlar
gerek askerlik hallerinde ve gerekse sair vazife annda namaz
klmadklar halkn gznden kamamaktadr ve bylelerin
din adam yetitiren okuldan ktn bilenlerce kendilerine
kar bir samimiyyet beslenmedii de grlegelen hadise-
lerdendir. Biz bylesine yksek paralar vererek krsilerimizi
doldursunlar diye deil, hakiki din adamlar, bilgileriyle amil,
byklerine saygl kklerine efkatli, eriate ve tarikata
sadk kimselerin yetimesini ister ve bekleriz. Bunu ayet
idareciler yapmazsa erbab- servetin bir araya gelerek milli bir
vazife bilerek yapmalar lzmdr. te bugn pekok camiler
halk tarafndan yaplrken bunlarn iinde hakiki ve candan
vazife grecek kimseleri de yetitirmek ve bunlara halkn eline
bakmaktan kurtarp zamann ihtiyalarna uygun mreffeh
bir hayata da sahip olmalarn temin etmek yine dini ve milli
borlarmzdandr vesselam.
Bugn tamamiyle aksi bir hal zuhur etmi, camiler birer
bahane ile kapatlm, altndaki vakflar satlm, medreseler
tamamiyle kapatlm, kyda bucakta okumak ve okutmak
isteyenler basknla yakalanarak mahkemelere ve hapishane-
lere atlm. Aman ya Rabbi ne ac manzara. Acaba Fatih
Mminlere Vazlar
228
bunlar grseydi ne yapard? Elhamdllillah o gnlerde geti
camiler ak, medreselerin yerlerine kur an kurslar, mam
Hatip mektepleri, enstitler, dini faklteler ald. nallah
daha ziyade inkiaflar da olur. Binaenaleyh. Her mslman
ana ve babaya ricam udur ki, ocuklarna -her ne pahasna
olursa olsun- dinlerini retip dindar bir nesil yetimesine
almaldr. Yoksa iin sonu felakettir.
Dnya mallarn kazanmak iin hrslarmzn sonu lmle
nihayet bulacak. Bu kazanp geriye braktmz servet bizim
balca dmanmz olup ne kabirde ve ne de ahiret aleminde
yakamz brakmyacaktr. Dnya bilgilerine sahip olup
Kurandan ve dinden nasipleri olmayanlar da byle kabir,
hiret azaplarna mstahak olacaklar ve cezalarn ekecektirler.
Bu gnk bilginlerin ou da hirete inanmamakta, lmle
hereyin biteceine sahip olduklarndan yaptklar btn fe-
nalklardan ve gnahlardan ve mesuliyet-i maneviyeden zerre
kadar korkmamaktadrlar. Onun iin herkesin bana bir polis
ve bir jandarma koysak yine iin iinden kamayz. nki
o polis ve jandarma da nihayet bir insandr. O da aldanacak
ve i kmaz bir yola girecektir. Evet dinsizler diyarnda ve
hristiyanlar aleminde iler pek ala yolunda gidiyor diyecek
olursak ona da deriz ki - biz mslmanz ve mslmanca
yaamak isteriz, ve bu gne bakma. Bakalm yarn o dinsiz-
lerin hali nice olacaktr.
Binaenaleyh bize yakan Kuranmz gzel okumak
ve ona layk olduu saygy gstermektir. Baknz; Osmanl
devletinin ilk kurucusu olan Osman Gazi Hazretleri bir
eve misafir olmu. Yatak odasnda duvarda Mushaf- erifi
grnce sabaha kadar hrmeten ve tazimen yatamam. Bu
Mehmed Zahid Kotku
229
hrmetinden nai kendisine byk zaferler verilerek bu vatan
bizlere emanet etmilerdir.
Eski Trk beylerinden Muzafferddin Gkbr (Erdil-
hakimi) ismindeki bir beye bir mevlid-i erif yazlp hediye
etmiler. O da ona mukabil o gnk sar altnlardan bin tane
vererek mslmanlarn dinlerine nekadar saygl olduklarn
bilfiil gstermilerdir. Bizim ise mevlide olan saygmz mey-
danda.
Bir insann Kuran- Kerim okumasnn hereye bedel
olduunu beyan sadedinde; (Araplarn en gzel mallar olan
develer olduundan) Peygamber, (S.A.) hazretleri onlar ilme
tevik sededinde buyurmular ki:
Buthan veya Akin denilen mahalleye gidip hi eziyetsiz
ve gnahsz, akrabalar arasnda bir geimsizlik ve dargnlk
ve rahatszlk falan olmadan, iki gzel gen kuvvetli deveyi
almak sizi sevindirir mi? (veya byle iki deveye sahip olmak
ister misiniz, sever misiniz?) deyince tabi hep birden.
Evet ya Rasulallah hepimiz byle bir nimete mazhar
olmay severiz. demeleri zerine bakn Cenb- peygambe-
rimiz ne buyurdu:
Sizden birinizin hergn sabahleyin mescide gidip
Allah- Telnn kitabndan iki yeti okuyup renmeniz
veya okumanz sizin iki kuvvetli gen deveye nail olmanzdan
daha hayrldr, buyurmalar ne kadar ayan- dikkatdir.
nk Kuran- Aziman Allah Tel'nn kitabdr.
Emirler, yasaklar onundur. Bizim sadet ve selametimiz ona
baldr. te Kurana bal kaldmz mddete, ftuhat-
lar, memleketimizdeki asayi, rahatlk ve bolluk, o nisbette
ucuzluk da hasl olur. Bizim devrimizde bile unun okkas
Mminlere Vazlar
230
ila drt kurutu. eker ikibuuk kuru. Bir teneke ya 15
kuru bir ekmein okkas bir kuru, budayn vs mahsulatn
fiyatlar da buna gre idi. O zaman yz sar lira maa ikiyz
sar lira, ne demektir? artk sen hesap eyle. Bu gn bir altn
sekizyz lira diyorlar. Fatihin hocalarna verdii bin akeyi
de siz hesab edin.
Hadis-i erifi bir daha yle gzden geirelim:
Sizin en hayrlnz ve en efdaliniz Allah celle ve lann
kitab olan Kuran- aziman renip sonra retendir.
Peygamberimiz (S.A.V.)in malumat ok genitir Bu
gnk her trl teknikten ve ilimIerden de haberi vardr.
Bununla beraber bizlere tavsiyesi Kuran- Kerimi okumak,
renmek sonra da okutup retmek olmutur. Zira Btn
ilimler Kuran- Aziman iinde mevcuttur. Ulum-n
evvelini ve hirini renmek isteyen Kuran okusun ve -
retsin. Fakat maalesef masonlardan Kur an- terceme edenler
km komnistlerden de kmtr. Yzden fazla terceme
olduunu iitiyoruz. Kuran yalnz lafzlardan, kelimelerden,
cmlelerden ibaret bir basmakalp kitap deildir. Onun bir
ad da nurdur.
Nuru ancak nuru olanlar nurlar nisbetinde anlarlar.
Nursuzlar ise hi birey anlayamazlar. O terceme edenlerden
bir ksm da zamanmzdaki bildiimiz insanlardan olmakla
beraber krdklar potlarn hesab yoktur. Gzmz vardr.
Fakat nur olmazsa, aydnlk olmazsa o gz neye yarar? Bilgi
var fakat nuru yoksa ne yapalm o tercemeleri? Binaenaleyh
bir yet bellemek bir devlettir, ikisi, il ahir... byk
devlet ve nimettir. Cennetin en yksek makamlar da Kuran
bilenlerin makam olacaktr.
Mehmed Zahid Kotku
231
yle ise imdi hangi ilmi tercih edeceksin. Yolunu kendin
se. yi bil ki Kurana balln nisbetinde Dnyada Ahirette
de rahat edeceksin. Sen o kfirlerin saltanatna bakpta aldanma.
Onlarda ne dnya huzuru ne de ahiret nimetleri vardr. Belki
dnyada azap iindedirler. Baz hayvanlar vardr; buz iinde
yaarlar. Ve onu hayat zannederler. Baz ate de de lmeyen
mikroplarn olduunu da duyuyoruz. te onlarn hayat-
tpk byledir.
Mmin her nekadar skntl olsa dahi yine Allahna
kulluu brakmaz.
Onu zikirden hali kalmaz. Dnya saltanatna hi kymet
vermez. Yeter ki; Allah ondan raz olsun. Onun iin onun
bize gnderdii kitab daima okumakla huzura kavuur ve
rahat ederiz. Bunun zerine Allah Tel ona ummad
yerden bol rzklar ihsan eder, ve hem de ihtiyalarn
Cenb- Hakka arzetmeden Hak Tel onun isteyecekle-
rinden daha lsn ona gnderir. Ve Hak Tel hazretlerinin
kelmn faziletini ifadeye kimsenin gc yetmez. nk
Allah- Telnn kelamnn sair kelamlar zerine fazileti
Hak (subhanehu ve Tel) hazretlerinin kullarnn zerine
olan fazileti gibidir. Yani biri; Halk- zlcell lyemut, kdir-i
mutlak btn mavcudatn ve varlklarn sahibi inam ve ihsan
bitmez tkenmez; biri de hem aciz, hem mahluk, hem de her
an lme mahkum. Yani aradaki fark kyas kabul edilemez.
yle ise; aziz kardeim, hem sen ren, hem de ocuklarn
katiyyen ihmal etme, Kuran okunmayan evlerde ne rahat, ne
huzur ve ne de selmet bulunamaz. Ne kadar ok alsan ve
para kazansan ne sana ve ne miraslara hayr, fidesi olmaz.
Otomobile kurulmak, evinin iini ziynetlendirmek, paralar
israf etmek, bir surur bir sadet deilmidir? diyecek olursan
Mminlere Vazlar
232
ben derim ki: sadet, i huzuru gnln selameti, Hakkn
rzasn kazanmaktadr. Bir sadet ki, onda Hakkn rzas
yoktur; kibir gurur ve haram gnahlarla doludur. O hi bir
zaman sadet deildir. Belki o sadetin altnda insann ebedi
felaketleri saklanm ve gizlenmi olduundan onun acs ve
zdrab ok gemeden kendisini gsterecektir. Fakat o za-
manki nedamet ve pimanlk da faide vermeyecektir. Onun
iin sen Allah- Telnn emrine uy, yasaklarndan kan ve
Kitab- ilahyi elinden brakma. Bak o sana ne paha biilmez
nimetler ihsan edecektir. Dnya nimetlerinin hepsi fnidir.
Can vermenin yle kolay bir ey olduunu sanma. Sonra
hirete iman yalnz mslmanlarn deil; hristiyanlarn da
hirete iman vardr. Binaenaleyh ahiretteki byk felaketleri
unutma. Her gn sabah ve akam hi olmazsa yz kere tvbe
et ve Kuran okumadan, namazn klmadan iine koma.
Evinde ocuklarna ve ailene kar efkatli ve merhametli ol.
Onlarn slmd yaamalarna gz yummak onlara merha-
metsizlik ve efkatsizIik almetidir. Zira ibdetlerde sonsuz
feyiz ve bereketler vardr.
Onlardan mahrumiyet kadar ac bir ey yoktur. Binae-
naleyh evlatlarna merhameti olan ana ve babalarn bu hu-
susda ok titiz olmalar iktiza eder. Gerek Avrupada, dinsiz
mekteplerinde okuyan ocuklarn ve dinsizler muhitinde
oturan kimselerin dindar olabilmeleri ok g olmakla
beraber, dnya zevk- sefasn isteyen kimselerin de yine
tam bir dindar olmalar gtr. Sen yine kendi aklnla
lmee kalkma. Senin kantarn bu arl ekmez. Sana
den vazife; Kurana sarl emrini tut. Yasandan ka. o-
cuklarn da byle altrman senden rica ederim. ayet sen
bu memleketin evlad ve bu dinin saliki isen bunu yaparsn.
Mehmed Zahid Kotku
233
Zira memleketin selameti de iinde yaayan insanlarn iyi
olmalarna baldr. Dinsizler ise; hi bir zaman iyi insanlar
olamazlar. nk Cenb- Hak kitabnda - mahluklarn en
erlisinin dinsizler- olduunu beyan buyurmutur. (Sure-i
Beyyinenin altnc yeti (Kurann 598 sahifesinde) Artk sen
bunlardan ne beklersin. (7. yetinde ise) "Mahlkatn
en hayrls ehli iman ve amel-i salih ileyenler" olduu
bildirilmektedir.
Elbette dileimiz Allah- Telnn medh- sena buyur-
duu iyi kimselerin, ancak ve ancak ehl-i iman ve amel-i salih
ileyenlerin, zmresine dahil olmamzdr. Cenb- Hak fazl
keremiyle cmlemize ltuf buyursun min.
Baknz Kuran iyi, drst, gzel ve kolayca okuyan bir
kimselerin peygamberler ve melaike-i mukarrabiyn ile beraber
olacaklar gibi, azimle, zorlukla okumaya alanlarn da ecri
iki kat olacaktr.
Bak peygamberimiz (S.A.V.) hazretlerinden bir vasiyyet, bir
nasihat isteyenlere Cenb- peygamberimizin cevab: (Allah-
Teldan korku zerine olup, itaata devam ve kitabyle amel ve
snnet-i Rasul zere olmak) ki btn hayrlarn ba budur.
Hikmetin ba Allah korkusudur Buna devam zere ol.
Sonra bir vasiyet ve nasihat daha istendii zamanda Kuran
azimann tilavetine devam et. nk senin iin yer yznn
bir nurudur. Semada yani hirette senin iin saklanp baki
kalan mahvolmayan yok olmayan bir hazine ve bir nurdur.
6 numaral hadis de getii gibi, insan ne kadar yalvarsa ve
eitli dular etse ona verilecek eylerin en ls ve en gzelini
Cenb- Hak Kuran okuyanlara ve Kuranla megul olanlara
vereceini vaad buyurmutur. yle ise; Kuranla megul ol-
Mminlere Vazlar
234
mak amellerin ve kazanlarn en kymetlisi olduundan, ona
ok hem de pek ok ehemmiyet vermek lzmdr. Bugn ise,
maalesef genlerimizin Kuran okuyabilmelerinin ne kadar
mkl ve zor olduunu her zaman mahede etmekteyiz,
sanki Kuran okumak yalnz hocalara ve hafzlara mahsus-
mu gibi, halkmz bu hususta pek lakayd kalmaktadrlar.
Bundan dolay ocuklarn ya yksek mekteplerde okutup
memur yapmak, ve yahut ticarete altrmak zere erbab-
ticaretin yanna verip ticarete altrrlar. Bu da tabii ok iyi
bir eydir. nk insann elinin emeini yemesi kadar tatl
ve gzel bir ey yoktur. Davud (aleyhisselam) tebdil-i kyafetle
halka- Davut nasl kiidir? veya Davudu nasl bildirirsiniz?
diye sorarm. Tabii herkes- iyidir diye medh edermi. Bir
gn bir melek insan kyafetinde onun yolu zerinde durmu
ve Davut (A.S.) geerken buna da sormu. Davudu nasl
bilirsiniz? O melek:
ok iyidir. Yalnz ukadar var ki Beytl malden yi-
yor- demi.
Bunun zerine Davud (A.S.) demircilik sanatn renerek
badema elinin emeini yemi. Sleyman (A.S.) da yle elinin
emeini yiyenlerdendir. Btn peygamberler hepsi ellerinin
emeklerini yemilerdir. Bizim Peygamberimizin de geliri
cihddan alnan ganaim idi ki, bu da en helal maldr. Ticaret
ve sanat erbaplar milletin parasna gz dikmeden ve hatta
milletin parasna, hazinesine yardmda bulunmak bu suretle
devletinde daha kuvvetli olmasna sebeb olmak bakmndan
sanat ve ticaret, helalndan olmak artyle ok gzeldir. Fakat
dinini, ibdetini ve Kurann da ihmal etmemek artyle. Zira
Kuran- Aziman hem efaat eder hem de efaati indi-i
ilahi de makbuldur, red olunmaz. Ayn zamanda mslman
Mehmed Zahid Kotku
235
olduu halde Kuran- Azimann emirlerine uymazsa bunlar
iin de davacdr. Kuranla amel edenleri cennete eker, g-
trr. Kuran- Azim okumayp onunla amel etmeyenleri ve
Kuran okunurken mnasebetsiz hareketlerde ve kt szlerde
bulunanlar cehenneme sevkeder srp gtrr. Kuran-
Aziman okuyanlara kyamet gnnde efaat edecei de
muhakkaktr. Kuran- Kerimi okumakla beraber onunla amel
eden kimselerin ana ve babalarna da kyamet gnnde yle
bir ta giydirilecek ki, onun ziyas Gnein Dnya evlerine
verdii ziyadan daha ahsen ve gzel olacandan, bir de Kuran
ile amel edenler hakkndaki zannnz ne olacaktr? phesiz
onlarn talar evvelkilerin iki misli olur ve Cenb- Hakka
en ok yakin olma elde edenler Kuran- aziman oku-
yup amel edenlerdir. Kuran- Aziman okumasn bilenler
kyamet gnnde okuyabildikleri kadar yksek makamlara
nail olacaklar en ok bilenler en stn sevap ve makamla-
rnn sahipleri olacaklardr. Hased haddizatnda mezmum
olmakla beraber iki yerde cevaz verilmitir. Lkin bunun
ad hased deil gpta olsa gerektir. Birisi: Kuran renmi
gece gndz daima okur. Buna gpta ile -keke bende byle
olsaydm- diye zenenler.
Birisi: de Allah Tel ona mal vermi o da hak yolda
onlar infak etmektedir. Mal olmayan bir kii de ah benim
de byle servetim olsayd da ben de bunun gibi infak etsey-
dim diye zenenlerdir.
kii vardr ki, kyamet gnnn iddet ve hayeti
onlara dokunmayacak ve hesaba da ekiImeyeceklerdir.
Bununla beraber miskden tepeler zerinde, kokular iinde,
halk hesaptan kurtuluncaya kadar istirahat- kmile zere
bulunacaklardr.
Mminlere Vazlar
236
Birisi: daima Allah (celle ve l)nn rzas iin Kuran
okuyanlar. kincisi: cemaatin kendisinden raz olduu bir
imamla, be vakit mslmanlara namaza davet eden m-
ezzinler.
ncs: de bir ii kii ki, Cenb- Hakk'n emirlerini
yapmakla beraber i sahibinin iini de eksiksiz yapanlar...
Cenb- peygamber efendimiz ok adette bir cemaati bir tarafa
gnderirlerken bunlardan her birisinin Kurandan bildiklerini
okumalarn istedi. Herkes Kurandan bildiini okudu. Sra
gen bir adama geldi. Efendimiz ona sordu:
Sen ne biliyorsun ey kii? O da,
Ben de u u yetleri veya sureleri, bir de Sure-i Bakaray
biliyorum deyince: Efendimiz Hazretleri,
Sure-i Bakaray da biliyorsun ha? deyince gen,
Evet dedi. O zaman Rasulullah (S.A.V) efendimiz:
Haydi git. Sen o cemaatin emirisin. buyurdular. Acaba
bu gnn idarecileri bunlar hi dnmezler de senin hangi
mektepten, okuldan ehadetnamen var diye ona bakarlar.
Gavur okullarndan kar, birka da gavur lisan bilirsen
kymetin ona gredir. Kurann kymetini ancak mslman
olanlar bilir. Allah celle ve al bizi af etsin de Kurannmzn
kymetini bilenlerden eylesin.
Amma ne yazk ki; ne bilginler dnyaya aldanp bu
gn Kuran ahkam ile amel kafi gelmez deyip, kfirlerin
kanunlarnn alnmasna cevaz verdiler. Kendilerini Dnya
meta iin cehenneme attlar. Halbuki Kuran ilmi, ulumun
evvelini ve ahirini camidir. Bunun nasl syleyebildiler nsann
akl duruyor. Allah cmlemizi her nevi dalletten; nefsin, eh-
Mehmed Zahid Kotku
237
vetin, eytann ve eytan klkl insanlarn, cinlerin errinden
muhafaza buyursun. min.
Baknz Kuran- Aziman Cenb- Hakkn bir ziyafet
sofrasdr. Bu ziyafet-i ilahiyeyi kabul edip gcnz yettii kadar
amel ediniz. Bu Kuran, kopmayan ve insanlar Hakk'a eritiren
salam bir ip ve gayet ak parlak bir nurdur ve batanbaa
ifadr. Hem i gnl alemine hem de beden, ceset alemine
ona sarlanlar korur. Hem dnya azabndan hem de ahiret
azabndan korur olmakla beraber Cenb-(zlcelal) Hazret-
lerinin insanlardan kendine mahsus kullar vardr. Bunlar da
ehl-i Kurandr ki, (ehlllah-i hassa) denir. Ne mutlu bunlara
ve ne yazk Kurandan mahrum olanlara.
Kuran okuyanlar btn ihtiyalarn Allah' zlcelalden
istemeleri gerektir. Kuran okuyamayan Allah- Telnn
kullarnn birey istemeleri ve beklemeleri kadar irkin ve
abes birey yoktur. Kuran- azman okuyup helalna ve
haramna dikkat edenleri Hak Tel cennetine koyaca gibi
ehl-i beytinden cehennemlik on kiiye de efaat edecektir.
Sonra Kuran okuyanlar yalar ne kadar olursa olsun hi bir
zaman bunamazlar.
Bundan veya drt sene evvel Medine-i Mnevvere de
bu gnki imamlarn da hocas olan bir zat grdm. Ve ken-
disine hayran oldum. Bu zat 120 yanda imi. una dikkat et,
bir kiinin sabahleyin gidip kitabullahdan bir yeti renmesi
ona yz rekat nafile namaz klmaktan daha hayrldr. Yine
sabahleyin gidip ilimden bir meseley-i diniyyeyi renmesi,
ister, amel etsin, ister etmesin. Bunun da bin rekat nafile
namaz klmaktan efdal olduu buyrulmutur. Zannedersem,
Kuran- Aziman hakknda, bu kadar malumat kfidir. Daha
fazla malumat isteyenler hya-i Uluma ve mam araninin
Mminlere Vazlar
238
ve sairenin eserlerine mracat etsinler. Binaenaleyh Kuran-
Azimandan ilerinde bir ey bulunmayanlar karanlk harap
olmu bir eve benzetilmitir.
nsan mslman olur da ve bir mslman memleketinde
doarda, camisi, hocas olur da o kimse ki Kuran renmez,
onun hli de haraptr. Her eyi de haraptr. Hele Kuran
kk iken renmi, sonra da okumasn unutmu ise vay
onun hline. En byk bir gnah olmakla beraber kyamet
gnnde de elleri kesik olarak harolunacaktr. Yani elleri
hayrdan bo ve hacetsiz kendini mdafaa edemiyecektir.
Hepimizce malumdur ki; Allah- Tel Hazretleri bu Kuran-
Kerimi bizlere, dnya ve hiret sadetlerini kazanabilmemiz
iin gndermitir. Ona uyulmadka bu da mmkn olmaz.
Binaenaleyh Kurana uymak ve ona tabi olmak ancak onun
emirlerini dinlemekle mmkndr.
Allah (celle ve al) ya itaat ve Rasulne itaat nasl borcu-
muzsa Kurana itaat de ayn ekilde borcumuzdur. Kuran bize
der ki (Ey ehli iman, eer sizler ehl-i kitaptan bir frkaya, bir
taifeye itaat eder onlara uyarsanz onlar sizi imandan sonra
kfre ref ederler.
*
Yani iman, slm ile merref olunduktan sonra, ehl-i
kitap olan Hristiyan ve Yahudilere uymak maazallah insa-
nn imandan kmasna sebep olur. Mrted denilen, kestii
yenmeyen, gavurun gavuru olur da; bunun da farkna bile
varmaz. Hala kendisini mslman zanneder.
Ehl-i bidatn ibdetleri kabul olmayp tereyandan veya
ya bir hamurdan kl ekip karld gibi, yani gayet suhuletle
dinden kar da haberi bile olmaz. Zira iman ile kfr bir
* Ali mran, 100
Mehmed Zahid Kotku
239
arada yaamaz. nki iman nur, kfr zulmettir. Nasl gece
olunca; gndzn nuru gayp oluyorsa, kfrn yolunu tutup
gidenlerin ve onlarn yaptklarn yapmaa alanlar hep bu
kabildendir. Mesela tesettr hiristiyanlarda yoktur. Halbuki
eski arabistan hristiyanlar ve yahudileri de tesettrl idiler.
Onlarn kitaplarnda tesettr vardr. Bu gnk kadnlarn
plaklk halleri hep hristiyanl takliddir. Onlarn bir ok
adetleri haberimiz olmadan bizim malmz olmutur. Mesela
Fotin, yelek, ceket, pantolon, apka, kravat, frenk gmlei,
kilot, atlet ev eyalarnn ounun ad - bfe gardrop, vitrin,
salon-salmanje, tren, otomobil buna benzer yzlerce eya
adlaryla birlikte bize malolmu. Ne yazk bunlar kendi di-
limize evirmek bile aklmza gelmemi. Bu taklitcilik deil
de ya nedir? Binaenaleyh Kuran- Aziman okumak ayrca
bir sevap ise asl olan onun manalarna nfuz edip, Cenb-
Hakk'n bize neler dediini iyi anlayp, ona gre insann
kendisine yn vermesidir. O bize benim kitabma emrime
uyun tbi olun, buyurmu.
"Dmanlarn szlerine hareketlerine katiyyen uymayn"
dedii halde biz de onlarn hareketlerini beenir ve onlar gibi
olursak arada ne fark kalr? Mesela bu gnk sa ve sakal-
lar; birde utanmadan Peygamberimizin de salar uzunmu
demeye sklmyorlar. yle ise bindrtyz seneden beri sen
neredeydin? Bu gn gavurlardan grp de onu beendin ve
kendini onlara benzettin. Benzettiin ey bir eye benzese ne
ala. Adeta insanlk sfatndan km, korkun ve iren bir
manzara. Bu da bizim ne adam olduumuzun ve taklitilii-
mizin bir baka nmunesi. Ne ac ki, dn Filistine yerleen
Yahudi, bu gn tayyaresini yapt (gzmzn nnde de) Alt
yz, yedi yz, bin senelik devletiz diyoruz da dedelerimizden
Mminlere Vazlar
240
miras kalan tezgahlar, fabrikalar bugn muattal bir halde.
Hl da bol bol np duruyoruz. Bize Kuran demiyor mu
ki: Siz her zaman, sizin ve benim dmanlarm korkutacak
derecede mkemmel ve muazzam her eit teknie, kuvvete,
lt ve edevatta; top, tfee, gemiye, tanka, tayyareye ve sai-
reye sahip olunuz. Bu emr-i hi mi duymadn? Tabii iimize
gelmiyor. Bize dans, balo, sinema, tiyatro v.s. zevkler lzm.
Bunlarla kim uraacak? Hanmlar istedikleri gibi, beylerde
istedikleri gibi hr bir hayata kavusunlar da, yle dmanlar
korkutacak kuvveti hazrlamaa ne hacet? te Amerikadan
hazr hepsi geliyor. Heyhat zehirden ifa beklemek ne kadar
yanlsa, kfirlerden yardm beklemek de o kadar ve daha
fazla yanl ve zararldr. imdi bamza bir de sol derdi kt.
Herkes hazra konmak iin bekliyor. Allah akl fikir versin.
Biz nfusda ine de benzesek yine buyuz vesselam. Bugn,
gelimi lkelerin alarak byk fabrikalara ve iletmelere
sahip olduunu gereini onlarn teknolojik gelimelerini
grmyor ve istemiyorlar da, hemen akllarna Ruslar gibi mal
mlk her eyi vatandan elinden almak suretiyle sanki her
tarafn fabrika, bolluk, ferahlk, i sahas, fevkalade, olacan
zannediyorlar. Ah aziz kardeim bir de onlara benzemeye
alan, Araplara bak. te yanmzdaki Irak, Suriye, Msr v.s.
leri ne yaptlar ve ne yapyorlar. Yine bakalarna muhtalar.
Sen bunlar grmyor musun? te bizim de halimiz byle
mi olsun istiyorsun? Elbise deimekle, nizam deimekle,
inklaplarla, ihtilallerle i olmaz. Kafalarn deimesi ve mu-
hakkak slm esaslarnn kim olmas, herkesin drst, doru;
yalan, hiyle bilmeyen dinine devletine sadk olmas ve Kur
an- azime uyarak dinsizlikten ve dinsizlerden de kaarak
Mehmed Zahid Kotku
241
elbirlii ile altmz zaman ok rahat, selamet ve emniyet
iersinde yaayacamza hi pheniz olmasn.
Avrupay taklit etmee baladmz zamandanberi hi
bir muzafferiyet kazandmz olmam, bilakis; dedelerimi-
zin kendi elleriyle yaptklar aletlerle kazandklar, Dnyann
drtte birine hakim vaziyetimiz nerede? Bir ucu ark bir ucu
garp, Cebel-i Tarktan tutun da btn Afrika ktasnn imal
sahilleri en gzel yerleri, Cezayiri, Fas, Libyas Msr, Su-
udi Arabistan, Suriye, rdn, Lbnan, Kuveyt, Katar, Irak,
Kafkasya, Sudan, Yemen, Amman, Bosna-Hersek, skp,
Manastr. Yanya kodra, Selanik, Sofya, Filibe, Romanya
ve daha nereleri; bunlar hep bizim deil miydi? Dedelerimiz
buralar Avrupallar taklit ederek mi aldlar yoksa; Fatih,
top yaparken, malzemesini Avrupa devletlerinden mi istedi?
Trkn dehas hereye yeter. Gemilerini de karadan yrmedi
mi? Yalnz bu i iin, kuvvetli kudretli dimalar, kafalar lzm.
Baa apka deil ne geirsen bo. O ban iini iman ve slmla
doldurmann gerek olduunu anlamay Cenb- Hak bizlere
nasip ve myesser eylesin. Amin.
NAMAZDAK DUALAR VE NAMAZ
Evvela namazn dinin direi olduunu bilmek lzmdr ki,
namazn lzumuna kail olup namazn terk etmeden devaml
klsn? Namaz bir gye ve maksada ulamak iin klnmaz. O
ancak Allah Telnn emri olduundan Onun rzasn kaza-
nabilmek iin klnr. Namaza balamak iin evvela gzel bir
abdest alnr. Burada btn azalarnzn ayr ayr, gzel gzel
dular vardr. Camiye girerken sa ayakla dusn okuyarak
girer. Namaza balarken Allah ekber diye balar. Daha ilk
sz ile Allah- Telnn hereyden byk olduunu syler.
Sonra sbhanekeyi okur. Tesbih hamd ve sena ile tevhitden
ibaret bir dudr. Sonra Elhamdlillahi Rabbil alemiyn suresini
okur. Cenb- Hakk'a hamdden, rahman ve rahim olduun-
dan, din gnnn sahibi olduunu ve ibdete ancak ona
yaptmz ve ondan istine ve yardm istediimizi ve doru
yolu ki, (o yol peygamberlerin yoludur). Onu isteyip gadab-
Mminlere Vazlar
244
ilahiyeye urayan Yahudilerle, dalliyn olan hristiyanlarn yol-
lar olmasn diye hergn krk defa huzur- Rabbil aleminde
yalvarp dururken bak u szmze bir de bak yaptklarmza.
Byle uursuz kimselerin ileri hi ileri gider mi? Japonya
byk zenginlerine ramen hala eski adet ve ananelerini
brakmam; kak atal yerine o ubuklarn bir trl braka-
myorlar. Ve yine gerek Japon ve gerek in yazlar pek ok
hurufattan ibaret olduu halde. O ananelerini ve gemilerini
terk edemiyorlar. Japonlar bugn de dnya ticaretine hemen
hemen hakim vaziyette. Biz bunlar grmyor hemen bolevik
olalm- diyoruz. Cenb- Hak ve feyyaz- mutlak hazretleri
ilerimizi ve dlarmz nuru ile nurlandrsn da emirlerine
son derece muti ve mnkad eylesin. Ve yasaklarndan da o
nisbette kaan bahtiyar kullarndan eylesin.
Malumdur ki; gnahlar bir zehir ve bir de atetir. Ya-
plan hayrl amellerin sevaplarn yakp kl eder. Zehir de
malum; o da insan ldrr. Gnah ise manevi bir zehirdir.
Mslmann maneviyatn ldrr feyzini keser. Deirmene
su gelmeyince; deirmen nasl dnmezse feyz-i ilahi kesi-
lince de insan yle muallakta kalr. Binaenaleyh bir taraftan
Allah Tel'ya beraber yalvarp dular ederken; bu dularn
makbuliyeti iinde bilcmle gnahlardan saknmak ve ka-
nmak lzmdr. Onun iin ksackda olsa, bu gnahlar
ylece sralamak uygun olacaktr: Gnah demek Cenb-
Hakkn raz olmad eyler demektir ki; ister kk g-
nah olsun, ister byk gnah olsun muhakkak bunlardan
kanmadka ve korunmadka insann kemale ulamas
ve olgunlamas mmkn olmaz. Her nekadar ibdet ve
tat ve riyazat sahibi olursa olsun. Zira gnahlar hem ate
ve hem de zehirdir.
Mehmed Zahid Kotku
245
nsan ne kadar kuvvetli yemekler yerse yesin bir para zehir
onun lmne kfidir. Sen istersen bu zehirlere mikrop de.
Binaenaleyh ate yakar, zehir mutlaka ldrr. Mmine lyk
olan her ne pahasna olursa olsun gnahlardan sonderece uzak
kalmaktr. Tercmesi ifa-l Mminin kitabnda zikrolunan
byk gnahlar yzyirmibe olarak zikretmektedir. Halbuki
baz ulemaya gre oniki, bazsna gre 150; bazs da 700 e
kadar saymlardr. Bunlar;
Birincisi: En mhimi kfrdr. Gerek inkar, gerek
cehalet ve gerekse ek ve phe zerine olan kfrdr. Kfr
nevidir:
a- Cehalet yznden,
b- nat yznden.
c- Biri de iman ettii halde era tazimi vacip olan bir
emre tazim etmeyip istihfaf eylerse eriat- mutahhare ol ade-
min iddiasnda bulunduu mslmanla ve tasdika itibar
etmeyip onun kfrne hkm eder. Bu kfr maazallah onun
bu vakte kadar yapt btn amelleri mahveder. Hanm bo
olur. Hacca gitmise yeniden gitmesi bor olur. Tevbesiz lrse
ebediyyen cehennemde kalr. Tazimi vacip olan eyleri istihfaf
etmek mesela Kuran- aziman yazl bir kad veya Allah
Telnn ismi yazl bir belge, peygamberimizin ismi yazl bir
kad necasete atmak ve Kuran- azimandan bir yet-i celile
hakknda phe etmek Kabe-i muazzama veya hac efalinde
ve heyet-i marufesi hakknda namaz, oru ve sair ahkm
eriyye hakknda ek ve phede bulunmak, helali haram ve
haram da helal itikad etmek kfr olduu gibi peygamberi-
miz (Sallallah aleyhi vesellemi) ve dier peygamberlerin anl
alilerine yaramaz kelime sylemek kfrdr. Ekser-i lema
bu gibi kimseler katlolunur ve tvbesi kabul olunmaz demi-
Mminlere Vazlar
246
ler. Ve buna benzer irkin szlerle beraber mesela abdest ve
namaz senin karnn doyurmaz veya bir cemaati gldrmek
iin lema vaiz din hocalarn istihfaf, taklit eylese kfir olur.
demilerdir ki Cenb- Hak cmlemizi byle mnasebetsiz
fiil ve hareketlerden muhafaza buyursun: Amin.
kincisi: Zinadr. nikhls olmayan bir kadna fili eni
ilemek, byk gnahlardandr. ster mslman ol ister kfir.
nsan kendi efrad- ailesine ilenmesini ho grmedii bir
fenal baka bir kimsenin aile efradna yapmaa kalkmas
cehaletin ve vahetin en byk delilidir. Ve bu gibi kimselere
uursuz deli demekten baka sz bulunamaz. Kocas olmayan
bir kadna zina ne kadar byk gnah ise, kocal kadna daha
byk gnahtr. Baz ulemaya gre; zinann vebali katl, yani
adam ldrmekten daha fenadr. Zina edenlerin ahiretteki
azaplar ok iddetlidir. Dnyada ise; evli deil bekar ise yz
denek vurulur. Eer evli kimseler bu ii ilerse recm olunur.
Yani talanarak ldrlr. (Gz zinas, kulak zinas, dil zinas
gibi azalarn da zinas vardr) diye Ktb- Fkhyyede yazl-
mtr. Cmlemizi Cenb- Hak muhafaza buyursun amin.
ncs: Livtadr. Eer kars ve klesi olsa dahi
yine gnah- kebirdendir. Eer adet ederler ise katlolunur.
Bu ii yapan veya yaptran kimseler her ikisi de katlolunur.
Baz lema atete yaklmasna kadar gitmilerdir. Ve kimisi
duvar yklarak altnda ldrlr veya minare gibi yksek
yerden atlp zerine de ta atlarak ldrlr, demiler. Yere
batrlan Lut kavminin helakine sebep olmutur. mam Malik
(Radimehullah)e gre mutlaka recm olunur demiler.
Drdncs: arap imek: Her nekadar az olsa ve sarho
olmasalar dahi gnah- kebiri irtikab etmilerdir. Zira katresi
yani; damlas dahi haramdr. Bununla beraber ikiyi ien, iene
Mehmed Zahid Kotku
247
veren, ikiyi alan ve satan, onu skan ve sktranlar, tayan
hammallarla hammallara yardm edip arkalarna kaldranlar
ve parasn yiyenlere Allah- Tel lnet eder. Zina edenlerle
iki ienlerden Allah- Tel iman tenzih eder karr. nsann
elbisesini srtndan kard gibi. ki her fenaln da badr.
Her iki araptr. Her arabn damlas bile haramdr. Binae-
naleyh haramdan hi bir ekilde ne faide ve ne de ifa olur.
nsana verilen ve en byk nimet olan akln, muvakkat bir
zaman dahi olsa, kayp olup gitmesi ile gayet irkin hadiselerin
zuhuru her zaman grlegelen olaylardandr.
arap iene slm hukukunun hkmlerine gre; seksen
denek-had ceza sopas vurulur. Hem de fakirlie ve hasta-
lklara sebep olur.
Beincisi: Bir mslmann iki ien, kumar oynayan ve
emsali haramlar irtikab eden insanlarla ve menhiyatla iti-
gal eden fask ve facir kimselerle bir arada oturmas gnah-
kebirdendir. Kahvehane, gazino, sinema, tiyatro ve deniz
kenarlarndaki alemlere bir mslman kiinin katlmas kadar
ayp, gnah ve kabahat, yoktur. Mslmana den vazife bu
gibi yerlere alan mslmanlar oralardan kurtarmak lzm
iken, onun da bunlarn arasna katlmas af olunmaz bir
kabahat ve gnahtr. nk huylar sridir. Bir de bakarsn
ki o gzel kimse bir gn onlara katlm ve onlarla beraber
olmutur.
Altncs: Hrszlktr. Bakasnn maln izni olmadan
almaktr. Hrszn slm Hukukunda cezas elinin kesilmesidir.
Bakn bu gn Suudi Arabistanda bu Kanun-u ilahi tatbik
edilmee balandktan beri herkesin mal ve can emniyet
iersindedir. Hatta sarraflar namaz vakti paralarn olduu gibi
brakp camiye giderler. Kimse de meteliine bile elleemez.
Mminlere Vazlar
248
alnan mal her nekadar ufak dahi olsa yine hrszlktr ve
haramdr ve gnah- kebirdendir. Mesela bir hurma dahi
olsa. Hrsz ald mal sahibine vermedike tevbesi kabul
olmaz. Sahibi lmse varislerine vermek lzmdr. Mirascs
da yoksa fakirlere veya hayr yerlerine sahibi nmna verilir.
Yedincisi: Katildir. Haksz yere klesi ve ocuu da olsa
ama kasten ldrmekdir ki; gnah- kebirdendir. Bunlarn
yerleri Cehennemdir. Allah Tel'nn gadab ve laneti
zerlerinedir. bn-i Abbas hazretleri mmini katleden katilin
tevbesi kabul olunmaz demitir. Katli helaldir der ise kfre
der,fakat sonradan hatasn anlyarak tvbe ederse ki tevbe
kaps daima aktr.
Yani memleketimizde bulunan hristiyanlar, isyan etme-
dikleri mddete ldrmek gnah- kebirdendir. Haksz yere
Allah Telnn yaratt eref-i mahlukat olan bir insann ve
bhusus bir mslman ldrmek Allah Telnn yapt bir
binay ykmak demektir ki; Kabey-i Muazzamay ykmaktan
daha byk bir gnah ilemi olur. Evlatlarn ldrlmesi
ise; iki trldr:
Birisi: Eski zaman cahiliyye ktlk yznden ve bazen da
ar etmek yznden onlar ocuk iken ldrmeleridir.
Bhusus kz ocuklar hakknda daha fazlaca olurmu.
Onlar diri diri mezara gmerlermi.
Bir lm daha vardr ki; bu diri gmlmekten daha
fenadr. Zira bu gmlen ocuk haksz yere ldrldnde
yeri cennet olur. Bir de onu maneviyatsz, dinsiz, imansz
yetitirmek vardr ki; bunun manevi lm daha byktr.
nk: neticesi dinsiz olduu iin, yeri ebedi cehennemdir.
ster inan ister inanma. Bu byledir. Binaenaleyh eer senin
Mehmed Zahid Kotku
249
mslmanlkta azck nasibin varsa ocuuna mutlaka dinini
ret, ve yaptrmaa al.
Onu fani dnya hayatn kazansn diye gayret eder oku-
tursun. mdi ahiret hayatnn kazanlmasna neden gayret sarf
etmeyeceksin. Bu da ana ve babann balca ve en mhim
vazifelerindendir.
Hem okutacak ve hem de onu kt adetlerden, gnah
ilerden ve yerlerden de koruyacaksn. Bu vazifelerini yapmadn
iin yarn ar mesuliyetinden kendini kurtaramazsn.
Sekizincisi: Haramln itikad ederek ekimi hurma
suyunu imek gnah- kebirdendir. Dier ekitilmi her su
da bylece haramdr. Bir ikinin ki, ou insan sarho eder,
onun az da haramdr
Dokuzuncusu: ffetli bir erkek veya hanma; ya zni veya
zniye veyahut ocuklarna veled-i zina gibi irkin isnatlar ve
iftiralarda bulunmak gnah- kebirdendir. Bu isnad yapan isbat
edemedii takdirde kendisine seksen denek vurulmak zere
cezalandrlr. Halbuki bu gn yaplan ok irkin iftiralarn cezas
ne olacak? Eer isnad olunan o fiil hakikaten ilemi olsalar bile
yine gnah- kebirdir. nsana yakan ayplar rtmektir. Ceza-
nn en iddetlisi zina edenler sonra iki ienleri sonra namuslu
kimselere zina ile iftirada bulunanlarndr. mam Azama gre;
Bu gibi iftiralarda bulunanlar tvbe etseler bile ehadeti yani
ahitlii ebediyyen kabul olunmaz demitir.
Onuncusu: Grd bir hususta ehadet iin arld
zaman ahitlik yapmaz ve saklarsa; bu da gnah- kebirdir.
Bildiini, bildii halde sylememesi bir ok haklarn zayi ol-
masna sebep olaca gibi hak sahibine de ayrca zulm etmi
olacandan gnah kebreyi irtikab etmi olur.
Mminlere Vazlar
250
On birincisi: Bir kiinin bilmedii halde biliyorum diye
yalanc ahitlik yapmas da gnah- kebiredir. ehadeti yap-
mayan hak sahibine zulm etmi olduu bu da hak sahibinin
hakknn zayi olmasna sebep olaca gibi, hem yalan ve hem
de mslmann zararna hareket ettii iin iki gnah kazanr.
Yalanc ahitler suretle gnahkar olur demilerdir:
Birincisi: yalan syledii iin,
kincisi: zalime yardm ettii iin,
ncs: de mazlumun zararna sebep olduu iin.
On ikincisi: Gemiteki bir fiil iin bir kimsenin kasten
yemin etmesine yemin-i gmus derler. Gnahlara dalan,
batan kimse demektir. Sahibini dnyada gnaha, ahirette
cehenneme daldrd iindir.
Mesela: Bir adam ilediini bildii halde ilemedim diye
yemin etmi ve tccarlarn mallarnn pahasn tayin ettikleri
zaman, yalan yere yemin etmesi gibi, gelecekteki bir i iin yemin
etse de, yemini bozsa veya kzip olsa; bunun cezas keffarettir.
Bu yalanlarda bakalarnn hakknn zayi olmasna sebep olma-
snn cezas cehennemdir. nk slmiyyet kardeliktir. Ona
riayet etmesi lzm gelirken baz menfaatlere aldanarak hakkn
zyi olmas veya batl hak etmek gibi ilerde bulunarak dinde
hrmetsizlik ve istihfaf etmesi ve yalan yere yemine cret etmesi,
iddetli azaba uramasna sebep olur. Hristiyanlar hakkndaki
yeminin hkm ayn cezay mstelzimdir.
On ncs: Gasbdr. Zor ile bakasnn maln almaa
derler ki; gnah- kebirdir. Velev ki ald ey ok ufak olsa
dahi. Mesela: zm veya hurma tanesi gibi... Tarlalar srer-
ken komunun tarlasnn az bir yeri kendi tarlasna katsa yine
gnah- kebiredendir. Bu ald yerler kyamet gnnde onun
srtna yklenir ve yedi kat yerlerin dibine batrlr. Her kim
Mehmed Zahid Kotku
251
haksz olarak komusunun tarlasndan bir yer alsa kyamet
gnnde o yerin topran maher yerine tamakla emrolunur.
Bu teklif ona ceza olarak yaplr. Tamas mmkn olmayan
bir eyi yapamaynca azab o nisbette ar olacaktr.
On drdncs: Kffar ile muharebe esnasnda ve dv-
t zamanda sebat edemeyip ve bir zr yok iken dman
nnden kamak da gnah- kebiredir. Bunlar Cenb- Hakkn
gadabna uramakla beraber yerleri de cehennem olur. Yedi
tehlikeden saknmak gerektir.
1- irktir.
2- Sihirdir.
3- Haksz yere adam ldrmektir,
4- Faizi yemektir,
5- Harp yerinden kamak,
6- Yetim mal yemek,
7- Namuslu kimseleri namussuzlukla iftirada bulun-
maktr.
Muharebede dmandan kamak ancak arkadaki byk
ktalara iltihak etmek artyle ve bir de dman adet itibariyle
bire ikiden fazla ise ve mutlaka dman elinde katl olunacan
bilen kimsenin firar gnah- kebire deildir. Ehl-i slma kar
kffara casusluk yapan mslmann hali dman karsndan
firar eden mslmann halinden daha fenadr. Bilmemki acaba
mason denilen zmre ki hristiyan ve Yahudi a olan ve bu
ekle girenler bunlardan daha fena deilmidirler?
On beincisi: Faiz paras yemek. Faiz: Alveri eden iki
kiiden birisi iin art klnan fazlaya denir. Mesela; bir kile
budaya bir kilede fazla almak ki, bu fazlaya riba yani faiz der-
ler. Para bozdurmak iin verdiiniz yz kurua veya yz liraya
Mminlere Vazlar
252
doksanbe kuru veya doksanbe lira verir ki, sana eksik olarak
verdii para onun iin haram bir kazantr. Veya birisinden
ay sonra vermek iin aldnz; mesela yz liray - verirken yz
on veya yz yirmi lira vermek de faiz, alan iin de veren iin de
faiz olur ki iki tarafa da haramdr. kinci nevi faiz mesela yz
kuruu bakkalnza bozdurmak isterseniz onun yannda doksan
kuru vardr. unu al on kuruu da sonra veririm der. Siz de
raz olursanz ite bu da bilinmeyen hi de dikkat edilmeyen
bir nevi faizdir. ncs de veresiye satlarda grlr.
On altncs: Yetim mal yemektir: Su-i hatimeye sebeptir.
Yetimin maln yemek gnah- kebirdendir. Baz ulemaya
gre; imansz lmee sebeptir demiler. Ancak yetimin velisi
olan zat fakir ise ve yetimin maln muhafaza iin urat
kendi ticaretinden alkoyyorsa, hizmeti kadar cret almasnda
vebal yoktur demiler. Fakat veli olan zat zengin ise; o zaman
yetimin malndan yemesi gnah- kebirden olur. Yine yetimin
babas, dedesi ve vassi olan anas iin yeter miktarda yetimin
malndan nafakalanmalar vacip olur. Yetimin velisi yetimin
taamn birletirip yemeleri ve misafirlerine de yedirmeleri
caizdir. u kadar ki; her zaman yedikleri adetten fazla olmaya.
Adetten fazla misafir iin birey hazrlanrsa caiz deildir. Ve
yetime hsn- muamelede bulunmakla emrolunmutur.
Yetime kendi evladna yapt gibi muamele de bulunmak
gerektir.
On yedincisi: Rvet yemek gnah- kebirdendir. Bir i
sahibinin meram ve maksadn icra ettirmek iin verecei paraya
rvet denir. Rveti alana ve rveti verene, aracya olmak zere
ne de lanet olunmutur. Yalnz rveti veren kimse kendisine
tevecch eden bir zulmn defi iin verirse; kendisi mesul olmazsa
da alan ve vasta olan gnah- kebiri ilemi olur.
Mehmed Zahid Kotku
253
Hakk iptal veya mstehak olmad emeline vasl olmak
iin, veya bir Mslmana eza ve cefa iin verirse; alan da veren
de vasta olan da fask ve lanete mstahak olur.
On sekizincisi: Ana ve babaya asi olmak gnah-
kebirdendir. Cenb- Hak anaya ve babaya lutuf ile beraber
ikram ve ihsan emretmitir. Onlarn suallerine verilecek
cevapta sertlik gstermemeli ve onlara hiddetle bakmamal.
Yzlerine kar barmamal. Belki klenin efendisi yanndaki
gibi tezelllane hareket etmeli. Onlara efkat ve muhabbet
izhariyle rzalarn tahsil etmee almaldr. Onlara f
demeyi bile men eden Allah (celle ve ala) onlarn ihtiyarlk
devrelerinde ocuklara benzer hareketlerine kar, ocukluk
devrelerinde onlarn size gsterdii efkat ve muhabbeti,
sizlerinde ayn; hatta daha fazlasyla gstermeniz lzumunu
bildirmektedir. Ana ve baba hakk pek mhimdir. Onlara
yaplan saygszln cezas da o nisbette byk olacan-
dan hi phe yoktur. Bu hususta yazlan eserleri mteala
buyurmanz tavsiye eder ve ana, baba, dede, nine gibi
byklere son derece hrmetkr olmanz ve onlar hayat
ve mematlarnda daima hayrla yadetmenizi vazife olarak
kaydederim.
On dokuzuncusu: Ana baba ve sair nikh haram olan
akrabay- taallukatnn ne halde olduklarn aratrmamak
gnah- kebirdendir.
Akraba-i taallukatla alakay kesmek elbette byk bir
gnahtr. kimsenin cennete girmesi memnudur.
Birisi: arap ienler,
Dieri: Akraba ile slayrahim etmeyenler ve Biri de: Sihri
tasdik edenlerdir.
Mminlere Vazlar
254
Slay- rahim, bizzat evlerine gidip misafir kalmak, hal
hatrlarn sormak, muhta iseler yardmda bulunmak ol-
duu gibi, onlara hediyeler gtrmek ve mektuplamakla da
mmkn olur. Amca, day, teyze ve halalarn da ana ve baba
mevkiinde olduklarn unutmamak ve ona gre hrmet ve
sayg gstermek vaciptir demiler.
Yirmincisi: Allah Telnn Resulne her ne niyetle
olursa olsun kasden yalan isnad etmek byk gnahtr.
sterse ibdete tevik veya gnahlardan korkutmak iin olsa
dahi Resulllahn sylemedii bir eyi o byle dedi demek
byk gnahtr. Resulllahn sylemedii bireyi Rasulllah
syledi diyenlerin yeri cehennemdir. Okuduu hadisleri
yanl okumak veya yanl anlatmak da byledir. Maazallah
Resulllah, haram veya haram helal kld diye kasden yalan
isnatta bulunmak kfr muciptir demiler.
Yirmi birincisi: Ramazan- Mbarekde helldr demez
de kasden orucunu yerse byk gnahtr.
Eer helaldr derse kfir olur. slmn artn inkr etmi
olduundan kfir olmakla beraber btn yapt hayrl iler
de mahvolur. Hacc ve nikhda batl olur. Tecdid-i iman ve
tecdid-i nikh etmeden kars kendisine hell olmaz. Her kim
ramazan- erifte zrsz, rahatsz ve hastalksz olduu halde
oruu yerse btn mrn oru tutsa bu bir gnn orucu-
nun yerini tutmaz. Feraiz-i ilahiler bir btndr biribirinden
hi ayrlmazlar. Esasat- slmiyeden herhangi birisini terketse;
inanmasa, dierleri de ind-i ilahide kabul olunmaz. Bir gnlk
orucun kazasnda yine bir gn oru tutar. Fakat geceden niyet
edip de sonradan onu bozarsa bunun keffareti 61 gn aras
bozulmadan oru tutmaktr. Mesela: bir ay tutupta sonra
bir gn yerse o otuz gn boa gider. Yine yeniden 61 gne
Mehmed Zahid Kotku
255
balamak lzmdr. Fakat zrsz ramazan- erifde aikare
orucunu yiyen kimsenin dini islm istihza ve farz olan
orucun farziyetini inkar olacandan katli lzmdr demi-
ler. Halbuki eski devirlerde hristiyanlar bile ramazan- erifte
alenen yemek yemezler ve hatta ocuklarna tenbih ederler ve
ayet sz dinlemezlerse dverlermi.
Yirmi ikincisi: ly, kantar, terazisini eksik yap-
mak gnah- kebiredendir. Eksik tartp eksik lenler sure-i
Mutaffifiynde (veyl) kelimesiyle tehdit edilmektedirler. Her
hangi bir kavimde beytl mal denilen ganimet malndan al-
mak ve her halde haddi tecavz etmek zuhur ederse, Allah
Tel onlarn kalplerine bir korku ilka eder. Bir kavimde zina
aikar olursa; orada lm ok olur. llerini eksik yaparsa
rzklar noksan olur. Haksz kan ok akar. Kavgalar, ldrme
hadiseleri doar.
Bir kavim yine ahdini bozarsa Allah da onlara dman
musallat eyler.
Binaenaleyh terazi ve lsn doru yapmayanlar bir
nevi hrszlk yaparak haram kazan temini ile ocuklarn
da haramla besledii iin ne kendisinden ve ne de ocukla-
rndan, ne kendisi ve ne de cemiyyet bir hayr gremez. Bile
bile bir dirhem hatta bir tane bile eksik tartmak yine haram
ve byk gnahtr. ki paras da bylece haramdr. Cenb-
Hak btn mmet-i Muhammedi dine sadk ve hrmetkar
ve muti kullarndan eylesin, amin.
Yirmi ncs: Namaz vaktinden evvel klmak da
byk gnahtr.
nk namaz vakitleri muayyendir. Vakit girmeden klnan
namaz caiz deildir. Vaktinden sonra klmakta zrsz olursa
o da byk gnahtr. Namaz vaktinde klmann ok fazileti
Mminlere Vazlar
256
vardr. Muhakkak mmkn mertebe namaz cemaatle klmaa
almaldr. Tek bana namazIa, namaz borcunu demi olsan
dahi vacip kuvvetinde olan cemaati brakmak caiz deildir.
Cemaatle namaz klanlar geim darlndan, kabir azabndan
kurtulurlar. Amel defterleri sa taraflarndan verilir ve srat
kprsn de imek sratiyle geerler. Hesap olunmadan
cennete girerler. Namaz vaktinde klmayanlarn mrlerinden
bereket gider. Yzlerinde iyilerin simas kalmaz. dular kabul
olmaz. lrken ok fena ekilde lrler. Azap- kabre duar
olurlar. Kyamet gn ilk hesap namazdan olacaktr. Namaz
hesab drst olanlarn dier amellerinin hesab da drst olur,
ve kurtulur. Bilakis namaz hesab kt olanlarn dier amelleri
de bozuk olacandan perian olup gider. Cenb- Hakk'n
en ok sevdii ameller evvela vaktinde klnan namaz, sonra
ana babaya ikram ve ihsan, sonra da fi sebilillah cihddr.
zr- erisi yok iken kasten bile bile namazn terki baz-
larna gre; kfr ve bazlar da gnah- kebiredir demiler.
zr erisi yani hastalk, baygnlk sebebiyle klamayanlar,
oturduklar yerde, yattklar yerde veya ima ile klmaldrlar.
ayet klamadklar olursa; onu da derhal kaza etmeli ve af
dilemelidir. Hazretlerden birisine doktor: Yzn ykama ve
namaz klma, yani eilme demi, o da, lme terk olurum
da Allahn emrini brakamam, demi.
Yirmi drdcs: Namaz kasten vaktinden tehir et-
mek: Mesela:leyi kindi vaktinde, kindiyi akam vaktinde
klmak gibi, byk gnahtr.
Byk, iddetli azaba mstahak olmalarna sebep olur,
namazn vaktini tehir etmek btn btn terk manasna
olmayp vaktini geirmek diye tefsir etmilerdir ki; ok
Mehmed Zahid Kotku
257
byk gnahtr. Ve mslmann namaza gayreti ve dikkati
olmadnn alametidir.
Yirmi beincisi: zrsz orucu vaktinde tutmayp baka
zamana brakmak da gnah- kebiredir. Yani Ramazan-
erifte tutamad bir gnlk orucu ramazandan sonra hemen
kaza etmesi lzm gelirken tehir etmesi de byk gnahtr.
Zira zrsz Ramazan- erifte oru tutmayan kimseye fask
denir. bu fskdan kurtulmak iin hemen kaza edip tevbe
etmelidr. Namaz, Zekat ve Hac da byledir. Tehir iyi deildir.
Ecel bakarsn anszn geliverir. nsan vasiyet etmeye bile vakit
bulamaz. Vasiyet etse bile bu devirde kim tutuyor?
Yirmi altncs: Zektn vacip olduktan sonra eda
etmeyerek zrsz tehiyri ve zrsz terki gnah-
kebirdendir. Zekatn vermeyenler mrik diye zikrolun-
mutur. Karada ve denizde mallarn telef olup zayi olmas
ancak zekatlarn verilmemesinden Neet eder olduu gibi
fukara-i msliminin hakk olan zekat vermeyenlerin de
yeri cehennemdir buyurulmu. Zira seni zengin eden Allah
(celle ve al) hikmeti iktizas, onu fakir klm. Acaba seni
de onun gibi bir fakir olarak yaratsa idi elinden ne gelirdi?
Mesela, uur noksanl, shhat noksanl, zeka noksanl,
olsa ve alma kabiliyetin de olmasan ne yapabilirdin? Sa-
kn - bu zenginlik benim sayimin, zekamn, kuvvet ve
kudretimin neticesidir- ben geceleri bile uyumaz, alr
dururum- deme. Bunlar hep cahil szdr. Sen, sen isen
lmede greyim seni. Bizi yaratan Allah (celle ve ala) bu
kuvvet ve kabiliyyeti ihsan etmi de servet sahibi olmuuz:
Hi hastahanelere, tmarhanelere yetimhane ve dulhanelere
gitmedin mi? Bak onlar da senin gibi insan. Belki senden de
Mminlere Vazlar
258
kuvvetlileri var. Fakat hi bir ie yaramaz durumdalar. Allah-
(Tel) bunlar ibret olarak yaratmtr.
Bir gz ki ibret olmaya nazarnda
Ol dmandr sahibinin ba zerinde msra nekadar
yerindedir. Binaenaleyh sana bu serveti veren Allah (Tel)
ya kr borcunu vaktinde ver de fukarann dusn al ve
hem de Allah- Tel senin maln o nisbette hem artrr ve
hem de korur.
80,18 gr. has altna veya 13,75 adet tam altn liraya (bu
kadar paraya) sahip olan kimse, zengin addedilir. Yani on
drt sar altundan yirmibe kuru eksik.
Zektn vermeyenlerin azab elbette iddetli olacaktr.
nki: merhametsizlik alametidir. te bugn kopan fitnelerin
bu yzden olduu da inkar edilemez. yle ise; dnyann hu-
zurunu karan bu haller hep zektlarn vermeyen zenginlerin
yznden olduuda muhakkaktr. Halbuki; ilk mslmanlarn
zektlarndan maada btn servetlerini bile Hak yolunda feda
ettikleri malum. Ebu Bekir Sddk gibi dier bir ksm zektn
fazlasyla verir, geri kalan servetini hayrlara harcamak iin
saklard. Yalnz zektn vermekle iktifa edenler bahil adn
alrlar buyurulmu. Artk vermeyenlere ne denecek bilmem.
Altun ve gm eyalara da atal bak tabak v.s. gibi eyalara
da zekt vardr. Yalnz kadnlarn ssleri iin kullandklar
altun, kpe ve bilezikler ticaret niyeti olmadka zekat olmaz.
Zektta niyet arttr. Fakat bunu malndan ayrd vakit yapar.
Ve bu benim zektmdr der. Fukaraya verirken bu benim
zektmdr demesi art deildir.
Yirmi yedincisi: Hacc- erifi, muktedir olduu halde,
hl ed etmeyerek terk gnah- kebirdendir.
Mehmed Zahid Kotku
259
Namaz bedenen bir ibdettir. Oru bedenen bir ibdettir.
Zekat malen bir ibdettir. Hac ise; hem mal ve hem de
bedeni bir ibdettir. Salam olduun ve mal kudretin de
bulunduu halde Hacca gitmemek pek byk gnahtr.
nki hacda pek ok menfaatler ve ibretler vardr. Hem o
slmn fkrd yerleri grmek ve hemde muhtelif insan-
larla muhtelif memleket halk ile temaslar neticesi birok
eyler renilir veya retilir. Dnyann nasl olduunu
kitablardan deil, bilfiil grm olur. Sonra gnahlarndan
tamamyle arnr, dular da makbul olur. Beytullahdaki
bir ibdetin yz bin derece fazla sevab olduunu, oradaki
hayrlarn sevab ayn derecede ok olduu gibi, o ihram
iinde tavafn, sayin, Arafattaki yalvarmalarn acaba tadna
doyum olurmu? yalnz una ok dikkat lzmdr ki; ihrama
giren bir insann nasl esvaplarndan soyundu ise btn
varlklarndan, benliklerinden ylece soyunup, kimsede
kusur, kabahat grmeyip ancak kendi hata ve kusurlarnn
islahiyle megul olmas ve fuzuli masraflardan saknp bu
paralar fakir fukara ve hayrat- hasenata harcamas ve de-
dikodu gibi eyleri yapmaktan son derece saknarak Kuran
okumak, zikrullah ile megul olmak ve kimseyi hor ve hakir
grmiyerek rza-i ilahiyye tahsile almak, muhtalara daima
yardm etmek insann iari olmaldr. Sonra Hac her zaman
nasip olan bir devlet deildir mrnde bir kere gidiyorsun.
Onun iin namazn artlar, uslleri varsa haccn da farz ve
vacip snnetleri vardr. Bunlar hac kitaplarndan iyi ren
ve bilenlerin yanndan ayrlma ve daima sor.
Elbiseni soyunduun gibi benliini brak. Kurban kestiin
gibi nefsini, nefsani arzularndan kes ve kurtar.
Mminlere Vazlar
260
Kurban kesmek kolay, fakat nefsini kesmek onun elinden
kurtulmak pek mkldr. eytan taladn gibi iindeki
eytan da yle tala ve ldr ki, Haccn hac olsun.
Yirmi sekizincisi: Haksz yere bir mslman ve hatta
bir zmmiyi dvmek gnah- kebirdendir. Her kim bir
mslman haksz yere yaralarsa, incitirse, dverse, Allah-
Tel ona gadap eder ve dnyada insanlara yaptklar azap
kadar da ahirette onlara azap yapar. Haksz yere dvlenlere
yardm edip onlar kurtarmak gerektir. Aksi takdirde oraya
lanet yaar. Hele bu zulm ana ve baba hakknda, belde-i
haramda yani Mekke-i Mkerreme veya Medine-i Mnev-
verede yaplrsa gnah o nisbette byk olur. Zaten mslim
demek herkesin onun elinden ve dilinden salim olduu,
selamette kald bir insandr. Mslman kimseyi incitmez,
darltmaz; fenalk yapmaz ve bilakis herkese yardm eder,
acr merhamet eder, iyilik yapar, herkesi sever herkes de onu
sever. Mbarek, muhterem, nurlu, Haktan korkan. Hakk
seven, ibadat ve tata mdavim bir kimsedir. Mslmanm
iddiasnda bulunanlarn da byle olmas gerektir.
Yirmi dokuzuncusu: Ashab- Kiramdan birisine seb-
betmek de gnah- kebirdendir.
Hazret-i Ebu Bekir ve Hazreti Aie validemize sebbetse
kfrdr. Cenb- Vacib'l-vcut hazretleri Kuran- Azman
mteaddit yerlerinde bu zevat- muhteremeyi medh ve sena
buyurmu, en sonunda da (Radyallah anhm ve radu anh)
buyurmutur. Artk bunun zerine kimsenin azn ap da
sz sylemesi mmkn deildir. Eer mslman ise. Ms-
lman deilse biz ona karmayz. Onlarn cezasn verecek
olan Allah- (celle ve al)dr. Ashab- kiram arasndaki ihtilafa
karmamal. Onlar birer ictihada mebnidir. Bize den onlar
Mehmed Zahid Kotku
261
sevmek ve hrmetle yadetmektir. Allah'a ve ahirete iman eden
kimse Ensara buz etmez. Benim ashabma sebt etmeyiniz
nefsim yed-i kudretinde olan Allah- Celle ve alaya kasem
ederim ki, sizden biriniz Uhud da kadar olan altun infak
etmi olsanz onlarn infak ettii bir madde veya yars
kadarna eriemezsiniz. O mbarek peygamber (S.A.V.)e
erimi iman etmi onun urunda maln ve cann feda etmi
slmn gelimesine ve yaylmasna vesile olmu o bahtiyarlara
dil uzatmak ve onlar tenkid etmek dorusu delillikten baka
birey deildir. Mslmana yakan onlara kar hrmetkar ve
saygl olmaktr. Cenb- Hak cmlemizi bu gibi fitnelerden
muhafaza buyursun, amin.
Otuzuncusu: Ulema-i kiram hazeratnn ve hamele-i
Kuran olan zevat muhteremeyi de zem ve gybet gnah-
kebirdendir. nsan olmak mnasebetiyle ulema da olsa
hamele-i Kuran da olsa hatadan salim olmak mmkn deil-
dir. Hatalardan ancak byk evliyalar, mahfuzdurlar. Herkes
evliyann byklerinden olmaa muvaffak olamaz. Nefs-i
eytan hepimize musallatdr. Bunlarda ve hatta hepimizde
grlen hata kusur kabahatler ve birbirlerimizi zem etmek ve
gybet etmek mslmanla hi yakmaz. Biz birbirimizin
ayp ve kusurlarmz rtmekle memuruz. Binaenaleyh Ulema-i
kiram hazareti da beerdir, birok kusurlar da olabilir. Fakat
onlarn ilim hususunda gstermi olduklar sayi gayrete ba-
karak yapm olduklar bu byk hizmete kar onlar zem
ve gybet deil belki medh sena edip hrmet ve sayg ile
anmamz lzm gelirken insanlk ve mslmanlk hilafna
onlar zem ve gybet etmek elbette gnahtr. Hem de byk
gnahtr. Kuran yetleri buna ahittir. Bir hadisi kudside
buyurulmu ki:
Mminlere Vazlar
262
(Bir kimse benim velilerimden birisine ihanet yahut
adavet ederse bilsin ki, ben onunla muharebedeyim) ite
bundan daha iddetli vaid olmaz. Birkimse ki: Allah- Tel
ile harb etmeye kalkarsa; elbette helak olaca malumdur. Ayn
zamanda ulemnn eti zehirdir. Onlar zemedenlerin kalpleri
lr. Cesetleri ne kadar yaarsa yaasn kymeti yoktur. Hak
(sbhnehu ve Tel) cmlemizi yaramaz fiilerden muhafaza
buyursun amin.
Otuz birincisi: nsanlarn kusur ve kabahatlerini bir
zalim kimseye haber vermek gnah- kebirdendir. nki
mslmann dvlmesine ve eza cefa edilmesine sebep olur.
Fakat bakasnn rzna, malna, canna, tasallut etmek iste-
yen kimseyi de idarecilere haber vermek mendup ve belki
de vaciptir. Fakat mslmanlar Kuran okuyorlar, mevlid
okuyorlar, zikir yapyorlar diye veya din ilmi reniyor diye
haber verenlerin hali ok hem de pek ok ackldr.
Otuz ikincisi: Deyyusluktur: Bir erkein hanm ile veya
mahremlerinin birisi ile fask bir adam bir arada grpte halleri
zre terketmee deyyusluk derler ki, gnah- kebirdendir.
kimsenin cennete giremiyecei bildirilmi. Bunlardan,
Birisi: ana ve babaya asi olandr.
kincisi: deyyus veya pezevenk denilen mahremini ks-
kanmyan adam, ncs: de kendisini erkeklere benzeten
kadn. Cennete giremeyen insann yerinin cehennem olaca
herkesce malumdur. Valideynine asi olmak, deyusluk yap-
mak, kendini erkeklere benzetmek, insanlk sfatlaryle ba-
damayan ok irkin huylardan olmakla gnah- kebireden
addolunmutur.
Mehmed Zahid Kotku
263
Otuz ncs: Pezevenklerdir. Yani kars veya mah-
remi ile dier bir yabanc erkek arasnda arabuluculuk
yapan kimseye denir ki, gnah- kebirdendir.
Bu, adilii, cinayeti irtikab eden, uursuz, aklsz, beyinsiz
kimseye denilir. Deli demek daha doru olacak. nsan ancak
namusu, iffeti ve hayas ile insandr. Bu dahi alakca yaplan
hareketlere alet olan kimse byk gnah ilemesinin yannda
ayrca insanlkta nasibi olmayan kimse demektir. Cenb- Hak
cmlemizi muhafaza buyursun! Amin.
Otuz drdncs: Emr-i maruf iyiliklerle emr ve
fenalklardan menetmemek de gnah- kebirdendir.
eriatn emrettikleri ibadat-u tat, hayr, hasenatlarla
emretmek ve ayn zamanda yine eriatmzn istemedii
gnah, haram ve yasaklardan da men etmekle mkellefiz.
ayet bunlar yapmazsak elbette eriatn ve dinin elden
gitmesine sebep olacamzda byk gnah ilemi oluruz.
darecilerin vazifesi de olarak bu hkm ilahiyeyi tatbik
etmektir. Sonra bunlarn adna kanun nizam denmi. Her
ne derlerse desinler. Allah- Telnn emirlerine inkyada
idareciler memurdurlar. Ulema-i kiram yalnz vaz ve nasi-
hatleriyle telkine alrlar, halk da emirleri dinlemeyen ve
yasaklardan kamayanlara ilerinden buz eder. Demiler
ki, bu da imann en zayfdr. Din-i - slmn devam emr-i
maruf, nehy-i ani l mnkere baldr. hmal edilirse fesat
artar beldeler harabolur, kullar da helk olur.
Otuz beincisi: Sihri renmek, retmek veya sihir
ile amel etmek gnah- kebirdendir. Bir rivayette sihre
itikad ve amelini icra etmek kfrdr demiler. Sihir yapann
tevbesi de makbul deildir. Sihir yapt sabit olursa; katlo-
lunur buyurmulardr.
Mminlere Vazlar
264
Otuz altncs: Kuran- Aziman rendikten
sonra yzne okuyamayacak kadar unutmak gnah-
kebirdendir.
Bu tabii rendii o gzel kelam- ilahiyi ihmal edip
okumadndan neet eder ki:
Her kim kur-an- Azimsan okuduktan sonra
onu unutursa kyamet gnnde eli kesik olarak mlaki
olur. Yani hayrlardan eli kesik kimse gibi. Baz ulemya gre
Kuran unutmak ahkamiyle ameli terk etmektir demiler.
Malumdur ki; Kuran- aziman ehline ve Kuran ile amel
edenlere efatidir ve ayn zamanda Kurandan iraz edenler
hakknda davacdr. efaati red olunmad gibi dava ettii
kimselerde yakalarn kurtaramazlar. Cenb- Hak cmlemize
hidyetler eylesin de Kuran daima okumak ve mucibi ile
amel etmek nasib eylesin min.
Otuz yedincisi: Byk veya kk, canl hayvan atete
yakmak gnah- kebirdendir.
O hayvan ister eti yensin ve isterse eti yenmiyen tabakadan
olsun. Yalnz yakmaktan baka are bulunmayan hayvanlarn
yaklmasna cevaz verilmitir.
Otuz sekizincisi: Kadnn hkm-i eri ile bir zr
yokken kendini kocasna teslimden kamas, gnah-
kebirdendir.
zr, farz olan Ramazan orucunda, hayz ve nifas halinde
ve bir de takat getirilemiyecek kadar hasta olmasdr. Bundan
gayr kadn her haliyle kocasna itaat etmekle mkelleftir. Er-
kein kadn zerindeki hakk pek byktr. Emri dinlemezse
lanete mstahak olur.
Otuz dokuzuncusu: Bir insann, gnahnn okluun-
dan ni, Allah- Telnn rahmetinden midini kesmesi
Mehmed Zahid Kotku
265
gnah- kebirdendir. Cenb- Hak Erhamrrahimindir.
Rahmetinin sonu yoktur. Kullarna rahmetinden mit kes-
memeleri tavsiye olunmutur. Allah- Telnn rahmetinden
midi ancak kfirler keser. Bir kimse - Ya erhamerrahimiyn-
diye veya -Yarab diye veya ekramelekremiyn diye mnacatta
bulunsa Cenb- Hak onun gnahlarna bakmadan kulunun
dularn kabul eder. Cenb- Hakkn rahmetinin sonu olma-
d halde, bizleri uyandrma bakmndan hakkn yz rahmeti
vardr. -Bu kesretten kinayedir.- Bu yz rahmetten, yeryzne
kyamete kadar gelecek mahlukata bir rahmet verilmitir ki;
btn mahlukatta grlen efkat bu bir rahmetin eseridir.
Kyamet gnnde bu bir rahmetten geri kalan 99 rahmet
eklenir, o zaman bu yz rahmetin nasl tecelli edeceini akl
ve hafsala ihata edemez. Gnahlardan korkmamak olmaz.
Fakat bununla beraber Allah Telnn da rahmetinden bil-
klliye mit kesmek de olmaz. Onun iin pek byk gnahtr
denmi. Bize den vazife gnahlarmzdan korkmak, ayn
zamanda rahmetinden mit kesmemektir. Korku ile reca karn
kardetir. Birisi olur birisi olmazsa olmaz. Havf ile reca kuun
iki kanad gibidir. Bir kanatla nasl uulmazsa yalnz mit ve
yalnz korku kfi deildir. Her ikisinin denk olmas lzmdr.
Yalnz shhatli zamanda korkunun galip olmasn ve hastalk
zamannda recann galip olmasn muvafk bulmulardr.
Krkncs: Allah Telnn mekir azap ve gadabndan
emin olmak da gnah- kebirdendir.
Bir kuluna masiyet zere olduu halde Allah (Tel)
hazretleri ona istediklerini veriyorsa buna istidrac derler ki,
bir nevi azaptr. Dars parlak, ii ate doludur. Cenb- Hak
kulunu yaratm, shhat ve afiyet ihsan buyurmu. Yedii ve
itii o eit eit nimetlere kar daima tefekkr ve azemet-i
Mminlere Vazlar
266
ilahiyenin ve namtenahi nimetlerin karsnda ibadat-u tat
ve sair hayrlarla megul olmas kr etmesi lzm gelirken
bilakis isyan vadilerin de mr- azizini zayi etmesi kadar
acnlacak bir ey yoktur. Bu, insanda havfullah olamadnn
almetidir.
Krk birincisi: Hall addetmeyerek ve zaruretsiz lm hay-
vann etini yemek haramdr ve gnah- kebirdendir.
Zira len hayvann kan damarlarnda taaffn neticesinde
ar hastalklara ve uygunsuz hallerin zuhuruna sebep olduu
beyan olunmaktadr.
Krk ikincisi: Hall addetmeyerek ve zarurette olma-
d halde hnzr (domuz eti) yemek haramdr ve gnah-
kebirdendir. nsann yedii eyler insann bedeninde bir
cevhere munkalip olacandan bizzarure ol gdann cinsinden
insanda kt fena vasf safiyet ve ahlk peyd olur. Hnzrn
tabiatyse diisini kskanmamakla beraber menhiyyat ve kabih
eylere haris olduundan hnzrn etinin yenmesini haram
oluu o kt huylarnn insanlara gememesi iin denmitir.
Bunu yeme adeti olan hristiyanlarn halleri de meydandadr.
Fenalklar ilemekte ve karlarn hi bir surette kskanma-
maktadrlar. Dier mikrop ileri ayr. Bugnk fen de, her
ne kadar onlar ldrmeye alsa da yine bir ksm fena
mikroplarn yaadklar sabit olmutur. Asl mesele mikropta
deil, belki o kt ve irkin eyleri yiyenlerde zuhurudur ki,
nizam- alemi bozar.
Krk ncs: Nemimedir: Kt ve mekruh olan
kerih grnen sz nakleden kimseye nemmam denir.
Gnah- kebirdendir. ki taraf birbirine attrmaa sebeb
olur. nsana yakan, byle bir sz sylenmi olsa bile onu
teville hayra vesile olmak daha gzel, yattrc bir ekilde
Mehmed Zahid Kotku
267
davranmaktr. Nemmamlarla, iki taraf arasnda bozucu sz
tayanlar nikh sahih ile domamlardr. Ns ayplayanlardan
gybet edenler; fesat iin say edenler; ara bozucu sz tayan
zalimler; kendisini ayplayanlara bende kusur kabahat yok
diyerek kendisini ok iyi tantmak isteyenler, kendilerinin
kyamet gnnde kpek suretinde harolunacaklar rivayet
edilmektedir. Nemmam asla tasdik etmemek ona nasihat
etmek ve hatta ona buz etmek, sz naklolunan kimseye
suizan etmemek nemmamn szn aratrmamak, ve nem-
mamn szn bakasna nakletmemekle de mkellefiz.
Krk drdncs: Kumar oynamak: kumar er bir
oyundur ki; galip maluptan bir ey alr ki gnah-
kebirdendir.
Cenab- Hak Kuran- azimannda hem de arap
yetinde bunlara ricis adn vermi ve eytan ameli olduunu
bildirmitir. Bir ok zarar vardr. Bir kere almaktan kalr-
lar. Geimlerini kumar denilen haramdan temine alrlar.
alsalar da drst almazlar. Sonra tatl tatl oturur kavga
grlt ile kalkarlar. Uykusuz kalrlar. Vakitlerini haram yerde
zayi ederler ne kendilerine, ne de ailelerine ve ne de cemiyete
yararlar. Bunlarn yerlerinin cehennem olduu bildirilmitir.
Almak suretiyle terki g olan bir masiyet ve bir musibettir.
Hatta ev eyalarn ve hatta hanmlarnn ve ocuklarnn ihti-
yalarn bu yolda harcarlar. Netice olarak hrszla sevkeder
ve belki de sonu da lmle biter. Allah (celle ve al) cm-
lemizi ve ocuklarmz da hatta btn insanlar bu dertten
kurtarsn. Gel kumar oynayalm demek bile gnahtr. Yalnz
bu sz iin sadaka ve keffaret vermek icabeder. Dama, tavla,
iskanbil dedikleri oyunlar da bu kabildendir. Hatta evlerde
ocuklarn oynadklar yzk oyunu da byledir.
Mminlere Vazlar
268
Krk beincisi: Bay-i mal, din, rz, namus hakknda
yeryznde fesat ve zulm etmek: nsanlar zdraba, ihtilal
ve ihtilafa mihnet ve belaya drecek efal ve akvale sevket-
mek, ve nsn anlamadklar sz sylemek; zaif kavillerle fetva
vermek ve hatta ihtiyar kadnlarn tecvit bilmediklerini bildii
halde tecvitsiz Kuran okumalarnn ve namaz klmalarnn
caiz olmayacan sylemek, onlarn bsbtn namaz klma-
malarna sebep olacandan fesaddan addedilmi ve gnah-
kebirden saylmtr. Krunun yere bat da yeryzndeki
fesattandr. Hatta vaaz ve nasihatlerde de ok dikkatli olup
nas ibdetten soutucu hareketlerden ve szlerden son derece
saknmaldr. Mesela: Teravih namazn klmayan bir kiiye
oru da tutma demek namaz sair zamanda klmyorsun,
ramazanda klmann ne faydas var, namaz tadil-i erkan ile
klmyorsun byle namaz hi klma, gibi szler hem ayptr
hem de gnah..."
Krk altncs: Hekimin hakdan UdI etmesi Kuran-
Kerimden karlan ahkam- ilahiye ile hkmetmeyip
nefsinin muktezasyla hkmetmesi gnah- kebirdendir.
Ahkam- ilahiyye ile hkm etmeyen hakimlerin veballeri,
gnahlar malum olduundan, eslafn pek ou hakim ola-
caksn diye zorlandklar halde hapislere dayaklara raz olarak
hakimlii kabul etmemilerdir. mam A zam hazretleri
bunlardan birisidir.
Krk yedincisi: Adam ldrmek, yol kesmek, ekiyalk
yapmak gnah- kebiredendir. Hem mal alr hem de adam
ldrrlerse gnah stne gnah ilemi olacaklarndan, (-yol
kesmek, mal almak, adam ldrmek gibi-) hem gasb yapm
olurlar hem de ktil olurlar. Onun iin dnyada ve ahirette
azab- azim vardr. Mal almak ve adam ldrmek cinayetini
Mehmed Zahid Kotku
269
ileyenler ktil olduklarndan idam olunurlar. Katl olunann
velisi af etmi olsa bile katl cezas sakt olmaz. Ekiya yalnz
mal almsa eli ve ayaklar kesilir. Yalnz korku vermek suretiyle
yol kesenler srgn edilir. Kaan ekiya tutulmad takdirde
grp tutanlarn ldrmesine izin verilir demiler. Srgn
etmek cezas hapis etmek cezas ile tevil olunmutur.
Krk sekizincisi: Zhardr. Zhar fkhi bir kelimedir.
Bir insan hanmna sen benim anamn arkas gibisin- diye
sylemesi ki buna zhar denir. Anasnn btnln ifade
eden her azasna tebih de byledir. Bunu syleyen kimseye
hanm haram olur. Keffaret yapmaynca hanm kendisine
helal olmaz. Keffaret ya bir kle veya cariye azadetmek veya
60 gn aras kesilmeden oru tutmak veya 60 fakire sadaka-i
ftra miktar para vermektir. Bu annelerin yksek kymetlerini
ifadede ok beldir. Annenin ne demek olduunu bu hadise
pek gzel anlatr zannederim.
Krk dokuzuncusu: srar. Kk gnahlara devam
ve srar byk gnahtr. srar ile kk gnah olmaz.
stifar ile byk gnah kalmaz. Kk gnah byk
yapan israr hakknda ihtilf olunmu, kk gnahlar
kiinin ibdet ve tatna galebe ederse; bu israrla gnah-
kebirden olur. Bir insan irtikab ettii bir gnah tekrar
ileyeceine azmli ise; bu kebirden olur demiler. Bazen
ufak kvlcm denilen ate bir evi ve mahalleyi yakt kl
ettii grlen ve bilinen eylerdendir. Mesela, bir sigara da
kerahat olduunda ittifak vardr. Yirmi sigara yirmi kerahat
eder, sekiz kerahet bir gnahtr. Gnah kk olsa dahi
mtemadiyen ve hergn iildii iin bu israr deil midir?
srar ise byk gnahtr. u halde biriken gnahlarla acep
halimiz ne olur? Kerahetten korkmayan tabiatiyle ve kk
Mminlere Vazlar
270
ne de byk gnahlardan kaacak korkacak deildir. nsan
herhangi bir eye alrsa onu terketmek ok g olur. Sonra
o alt ey evvela gnah iken bir de bakarsnz mbah
gibi kullanmaktan ekinmez, kanmaz ve korkmaz hale
gelir. Oyun oynayanlar seyir ede ede bir de bakarsnz o
da almtr. Maazallah...
Ellincisi: Gnah olan eylere yardm gnah- kebirdendir.
Gnahlara tevik de bylece gnah- kebirdendir. Masiyete
rza masiyettir. Hazret-i Allah (celle ve al) Hazretleri Kuran-
Keriminde ihsan ve hususunda yardma tevik etmekle maasi
ve adavete yardm men etmitir.
Elli birincisi: nsanlar iin ark veya gazel gibi eyleri
teganni etmek gnah- kebirdendir. Kendi kendine sylemek
de mekrhtur. Tegnni zaman bitirir. Sularn otlar bitirdii
gibi. Ve yine bir insan teganni ile sesini ykseltse; Cenb-
Hak onun omzularna iki eytan gnderir. Bu eytanlar adam
teganniden vazgeinceye kadar kafalaryla, ayann topuuyla
ol adamn gsne vururlar. Dn ve bayramlar da, ulema
arasnda ihtilaf olunmutur. Sevap olan terkidir demiler.
Elli ikincisi: Gerek hamamda ve gerekse insanla-
rn arasnda kef-i avret mutlaka haramdr ve gnah-
kebiredir. Avret mahallini aan kimse gerek erkek, gerek
kadn, gerek yal, gerek gen olsun ve hazr olan kimseler
dahi, gerek mahremi olsun gerek ecnebi olsun kef-i avret
etmek haramdr, gnah- kebirdendir. Ve hamamdan gayr
yerde ve namazda ve yalnz halde kef-i avret etmek haram-
dr, caiz deildir. Tedavi, snnetlik ve lohusalk hallerinde
mazurdur. Erkekler gbei altndan diz kapann altna kadar
mahallerin kaffesi haramdr. Kadnlar ise; kadnlar yannda
bile gbeinden dizi altna kadar olan yeri, erkekler yannda
Mehmed Zahid Kotku
271
ise kaffe-i azas haramdr. Namazda yalnz ellerin iiyle yz
haram olmayp bunlardan maada azasnn cmlesi haramdr.
Hatta kadnlarn bu zlardan mada yerleri namazda ak
olsa namazlar sahih olmaz demiler ve hatta kadnlarn
kabristanda rm kemiklerine bakmak, yapmak caiz
deildir. Ayn zamanda kadnlarn erkekler yannda amas
caiz olmayan azasn hristiyan kadnlarnn yannda amas
da caiz deildir.
Elli ncs: Bahillikdir. Vcip olan zektn ftra-
sn, kurbann ve borcunu saklayp vermemek gnah-
kebirdendir. Nezrini yapmamak ve mahsulnn rn
zerine bor olanlarn haklarn vermemek dahi bahillikdir.
Hatta zekatn veripte mrvvet babndan olan hayrlar
ilememek de bahillikden saylmtr.
Elli drdncs: Hazreti Ali (kerremallah vecheyi),
Ebubekir ve mer (Radiyallahu Anhuma) hazretleri zerine
tafdil etmek de gnah- kebirdendir. Zira Rasul-i Ekrem
(S.A.V) hazretleri Ebu Bekir Hazretleriyle Hazreti mere
iktida edilmesiyle emir buyurmutur. Gerek bu ve gerek sair
ehadis-i nebeviyeye ittibaen sra evvela Hazreti Ebubekr, sonra
Hazreti mer, sonra Hazret-i Osman ve sonra da Hazret-i
Ali efendimizindir. Ehl-i snnet itikad da bunun zerinedir.
Hazreti Ali efendimizi (eyheyn) zerine takdim ise rafizilerin
mezhebidir ki, merduttur.
Elli beincisi: Nefsini katl veya azasndan bir azay
itlaf etmek, yok etmek gnah- kebirdendir. Katl-i nefis
her ne suretle olursa olsun mesela: silahla, bakla, asmak,
zehir imek, yksek minareden atlamak bunlarn hepsi birdir
gnah- kebirdendir. Zira her kim kendini byle ldrrse
Mminlere Vazlar
272
kyamet gn cehennemde ayn ekilde ebediyyen azap olu-
naca bildirilmitir. Allah muhafaza buyursun.
Elli altncs: edii zaman bedenini ve elbisesini sidik
sramasndan muhafaza etmemek de gnah- kebirdir.
Ayakda iemek de buna sebeptir. nki namazn esas taha-
rettir. Necasetli elbise ile namaz klndnda kabir azabna da
mstahak olunur. Taharet esnasnda gerek bevlde ve gerekse
dier taharete gzelce taharetlenmek, elbise ve bedenini kir-
letmemek lzm iken orada necaset kalsa bu dahi sidikten
kendini korumayanlara dahildir. Kabir azabnn ou bu
temizlie dikkat etmeyenleredir. Bhusus umumi yerlerdeki
helalara belki insan temiz girip pis kar. Onun iin ya ma-
azasnda hususi bir mahal olmal veya ok dikkatli olmak
gerek. stibra ve istinca zamannda avret yerlerini amaktan
ok saknmaldr.
Elli yedincisi: Sadaka veren kimse sadakay alan
kimsenin bana kakmas; -ben sana unu verdim bunu
verdim diyerek yapt iyilikleri saymak ve nefsince sa-
dakay alan kimseye kar bir meziyet grmee derler ki
gnah- kebirdendir. Bunlar yapt hayrlarn ve iyilik-
lerin sevabn yok eder. Zira tasadduk ettii mal ona veren
ve bakasna verdirmee iktidar veren ancak Cenb- Haktr.
Buna mukabil kr etmesi lzm gelirken her ne suretle olursa
olsun utandrmaa dair yaplan herey sevabn hem imha
eder hem de Cenb- Hak kelam- kadiminde men ettii gibi
efendimiz hazretleri de baa kakan valideynine asi olan ve iki
ienlerin cennete giremeyeceklerini beyan buyurmular. Ve
bir de Allah- Tel kyamet gnnde kimsenin yzne
bakmaz. Verdiklerini baa kakan, elbisesini uzun eden ve iki
arap ien. Allah korusun.
Mehmed Zahid Kotku
273
Elli sekizincisi: (Allah- Tel hayr ve erri takdir etmez
demek yani kaderi tekzip etmek gnah- kebirdendir.
Buna Mezheb-i kaderiyye derler. Bu taife kadere inkr ile
hayr olsun er olsun-kul fiilinin hakkdr- der. Eer Hak
Tel, kul zerine er ve masiyeti halk ve takdir etmi olsa
ol masiyet iin o kula azap etmesi caiz olmaz derler. Cebriye
de bunun aksini iddia edip kulda asla kuvvet yoktur. Hayr
ve er ne ilerse cmlesini Mevlann kudretiyle mecburi
iler derler. Bu mezheplerin ikisi de batldr. Kaderi inkar
edenler bu milletin mecusisidir. Eer hasta olsalar ziyaret
edilmemeleri ve cenazelerine gidilmemesi ok calib-i dikkattir.
Ehl-i snnet itikadnda hayr ve er her ne varki olursa olsun
cmlesi Allah- Telnn takdir ve iradesiyle olur. Takdir-i
ilahi olmakszn hi bir ey meydana gelmez. Kul hi bir
zaman fiilinin halik olamaz vesselam. Asla kulda hi bir
kudret olmayp mecburi ilenilerini de doru olmad da
her akl- selim sahibine malumdur.
Altmncs: Kullarn ilerini kendilerine isnat etmeleri
gnah- kebirdendir. Cennab- Hakkn izni olmadka hi
bir kimsenin, hatta hi bir zerrenin bir eye kadir olmadklar
ehl-i snnet itikaddr. Hakkn msaadesi olmadan unu yle
yaptm bunu da byle yaptm demek Kaderiye mezhebidir.
Yukardaki gibi: Kuran- Aziman bunlar akca beyan
eder. Her eyin halik Allahtr. Allahtan baka bir Malik mi
var? Kullar ve kullarn btn harekatn yaratan ve her eyi
yaratan Allah (sbhanehu ve tela) olup ondan baka halk
yoktur. diye itikad etmek lzmdr. Halik- (zlcelal)in irade-i
ezeliyyesi taalluk etmedike hi birey olamaz. Bu meseleye ok
dikkat edip ne kaderiyye mezhebine ne de cebriyye mezhebine
kaymamaldr. Ben yaptm ben ettim deme kendine isnat
etmek ve benlik vadisine, dmek de ok tehlikelidir. Her
Mminlere Vazlar
274
iin Allah- Telnn izniyle ve iradesiyle, takdiriyle olacana
iman etmek gerektir.
Altm birincisi: Kahini, mneccimi, Arrafiyi tasdik
etmek de, gnah- kebirdendir. Bizim kap kap dolaan
hanmlarn ve beylerin kulaklar nlasn. Kahin; gaibden ha-
ber veren kimseye denir. Mneccim yldznamelerden ahkam
karanlara, Arraf da; eyay alanlar meydana karrm diye
iddiada bulunan kimseye denir. Bazlar arraf sihirbaz demektir
demiler, hangisi olursa olsun bunlar tasdik etmek haramdr
ve gnah- kebirdendir. Mneccime de kahin diyen olmutur.
Bir kimse kahine, mneccime, arafa, sihirbaza gitse de onlar
tasdik eylese veya iman eylese Hazreti peygambere inzal olunan
eyi yani, Kuran inkr etmi olur ki, kfir olur.
Altm ikincisi: Zahir-i eriyyede nesebi belli olan
bir kimseye tan etmek yani ol mmini rz ve namusunu
ayplayacak sz sylemek gnah- kebirdendir. Bazlar
o tan olunan mminin babasn baka babaya hamletmekdir
demilerdir. Mutlaka insana tan etmek ne suretle olursa olsun
haramdr. Zira tan ezadr. Mmine nesep cihetinden eza etse
en byk bir ezadr. ki snf insan vardr ki, bu hareketler
kfre mucib hareketlerdendir. Birisi nesebe tan eden, birisi
de l iin medhiyeler syleyip alayandr. Alamadan, yine
onun baz evsafn sayp dkmek de haramdr.
l iin yemek, ziyafet, helva vesaire yapmak caiz de-
ildir, menhidir.
Altm ncs: Mahluk iin kurban kesmek haramdr
ve gnah kebirdendir. Byle mahluk iin kesilen kurbann
etini yemek de haramdr. Zira Allah Tel'nn ismi erifinin
gayrile kesilen hayvan l hkmndedir. l hayvan etini
yemek haram olduu gibi kesilen hayvan byk olsun kk
Mehmed Zahid Kotku
275
olsun horoz ve tavuk gibi namna kesilen kimse ister nebi ister
veli olsun caiz deildir. Nebiyy-i zian iin ve evliya- izam iin
kurban kesmek caiz olmad halde nasdan birisinin erefine
kesilen kurban da tabii hi caiz deildir. Allah (celle ve al)
nn isminin gayrsna, kurban kesmek veya ismiyle kul ismini
birletirmek suretiyle de kurban kesmek de caiz deildir ve
etini yemek de haramdr.
Mminin kurban keserken sehven, unutarak (bismillah)
demeden kesse mazur olmas hasebiyle hayvann etini yemek
mubahtr ve caizdir. Fakat (bismillah) ve bism-i Muham-
med diyerek kesilen hayvan, Musa ve sa namna kesmek,
Kabe namna peygamberimiz namna veyahut padiahlar ve
emsali bykler iin ve yollarda karlayp onlarn erefine,
veya cin peri iin kurban kesmek katiyyen caiz deildir, eti
haramdr. En gzel kesilen kurban ancak ve ancak Allah
rzas iin kesilir, badema sevab istedii kimsenin ruhuna
hediyye etmektir.
Altm drdncs: Elbisesinin eteini uzun edip
sokakta gezerken onu yere doru salvermek gnah-
kebirdendir.
Birincisi: Sokaklarda pislikten muhafazas mmkn
olmaz.
kincisi: kibir zaten haramdr. Elbise de hatt vasatt topuklara
kadar olmakdr. Bundan ziyadesi ifrattr. Bir insan iin nefsine
ucup verecek eyi giymesi ve onunla almlanmas haramdr.
Hatta parmana takd veya boynuna takd kymetli eylerle
ucup gelirse kendini beenirse varl ile iftihar ederse bunlar
da haram olur. nki kibir ve ucup son derece saknlacak
mezmum sfatlardandr. Ve bunlardan korunarak bu gibi eylere
Mminlere Vazlar
276
meydan vermemek lzmdr. nki kalbinde zerre miktar kibir
olan Cennete giremiyecektir, diye buyurulmutur.
Altm beincisi: Bir kimse iin evldn dalalet
yollarna kt ve fena adet ananelere ve irkin szlere
altrmas gnah- kebirdendir. Zira insan evladn en
iyi bir ekilde yetitirmee mecburdur. Evladna retip
onu camiasna sndrmak ve altrmak, devamn temin
etmek, Kurann lyk- vechile retmek, emirlerine ve
yasaklarna kar ocuu uyarmak her ana ve babann
balca vazifelerindendir. ocuklarmzn sokakta top
oynamalarna, konu komuyu rahatsz etmelerine engel
olmalyz. alg ve mziin usullerine kendilerini kaptr-
mamaa da dikkatli olmalar lzmdr. Sonra evlat deyip
geme. Onun dnya istikbalinin temin iin babalarn nasl
gayret gsterdikleri nasl masraflara katlandklar malm.
Buna mukabil evlatlarn dindar yetitiremezlerse bunun
mesuliyetini tabiatiyle ebeveyn zerine alacaktr. u da
hepimizin malmudur ki onlar bizlerin yerine braklan
birer emanet-i ilahidir. Yaptklar ve yapacaklar btn
hayr ilerinde ebeveynine de ayn sevap olaca gibi,
yaptklar gnah ilerden ve yaramaz hallerinden de ayn
ekilde mteessir ve mteezzi olacaklar da malmdur.
Dinsiz olarak yetiirse artk bunun vebaline nasl tahamml
olunacaktr bilemem. Erkeklerin kadn kyafetine kadn-
larn da erkek kyafetine girmesi katiyyen caiz deildir ve
menhidir. Herkesin evinde bulunan hanmlarn ve ocuk-
larn namaz ile ve slmi hayat yaamalar iin Allah-
Tel'nn emrini duyurmas ve tatbik etmesi lzmdr.
Sonra herkim evladn arap ien kimseye verirse onu
cehenneme eliyle sevketmi olacandan evlenecek kzlara
da mslman koca aramalar vaciptir. Dinsizlere verilirse
Mehmed Zahid Kotku
277
nikh batldr. Hkm yoktur. Her ikisinin dindar olma-
lar arttr. mansz kimselere kzlarn vermek katiyyen
caiz deildir. Bu gnn nazikliini iyi dnmeli imansz
kzlarda katiyyen almamaldr. Her nekadar mnevver
olursa olsun. nki nikh sahih olmaz. Malum nikh
iman ile meruttur. Abdest olmaynca namaz nasl sahih
olmazsa man olmaynca da nikh sahih olmaz.
Halbuki slmdan evvelki devirlerde bhusus Araplar
arasnda evlatlarn diri diri gmenler olurmu. O masum
ocuklar, haksz yere ldrldkleri iin bunun cezasn ana
ve babalar ekecektir. Fakat masum ocuk naallah cennete
gidecektir. Fakat bugn maalesef dinsiz olarak yetien evlatlarn
yeri tabiatiyle cehennem olacak. Ve ebeveyninin yerinin neresi
olacan onlar dnsn. Bugn biz, evlatlarn ldrenleri
ayplarken bak kendimiz ne hale geldik.
Altm altncs: Kt bir yol ve bir r amak eriatta
olmayan eyleri icad ve ihdas edip meydana getirmeye bidat
dedikleri gibi kt yol amak da gnah- kebirdendir. Bu
alan yol slmn istemedii bir yol ise ve bu yola gidenlerin
btn veballeri bu yolu aann defterine gemekte olduunu
bilmek gerektir. Mesela: Kahvehaneler, gazino ve sinema, dans
ve balolar, denizlere kadn erkek kark girmek, meyhane ve
kumarhanelerde hep (setr-i seyyie) yani kt r, avret yerle-
rinin almas, yarplak gezmek ve bunlara benzer hadiseler
hep ayn gnaha dahildir. Bugnn mslman bunlara hi
kulak asmaz ve mslmanl kendi keyf ve arzusuna gre
olsun ister. Byle mslmanlk olmaz vesselam. Halbuki g-
nah ne kadar byk olsa dahi aff- mercdur. Fakat kt yol
amak suretiyle kazanlan gnahlar daima artmakta ve devam
etmekte olduundan gnahlar da birer gibi bymektedir.
Mminlere Vazlar
278
Cenb- Hak cmlemizi kt yol amaktan ve hakkn rzas
olmad btn yollardan muhafaza buyursun, amin.
Altm yedincisi: Bir mslmann mslman karde-
ini silah, bak ve sair demir aletleriyle, velev akadan
olsun, korkutmak gnah- kebirdir. Hatta bir kimsenin
yannda bulunan eyasndan haberi olmakszn latife yoluyla
da olsa saklayp o zat telaa drmek ve korkutmak da bu
kabildendir.
Herkim kardeini demir vesair birey ile tehdit eylese,
melekler, o kimseye la net eder. T o fiilinden vazgeinceye
kadar. Mslman korkutmaynz. Muhakkak mslman
korkutmak byk bir zulmdr. Mmin kardeini her ne-
ekilde olursa olsun korkutan Allah Tel yevmi kyamette
korkularndan emin klmaz. Tabii bunlar hepimizce malumdur.
Yalnz u kadar var ki baz kimseler bu gibi huysuzluklardan
adeta lezzet alrcasna irtikap ederler.
Altm sekizincisi: Ahir kimseyle mcadele ve niza
etmek gnah- kebirdendir. Mezheplerin mdafileri has-
mn utandrmak ve kendini faziletini izhar kastiyle olduu
surette, gnah- kebiri ilemi olur. Buna husumet-i batla
derler. Lakin mcadeleden murat bir hakkn meydana k-
mas iinse mendup ve caizdir. Ahurin syledii kimsenin
ya lafnda veya manasnda syleyeni tahkir ve kendi meziyet
ve zekasn izhar eylemek zere itiraz etmee derler ki, bu
dahi kebirdendir. Hakikatn lykle bilmedii ey zere
mcadele ve husumet eyleyenlere Cenb Hak gadap eyler.
Ta o mcadeleden vazgeinceye kadar. Mmin-i mvahhide
lzm olan hak kelm iittii vakit onu tasdik ve batl sz
iittikte eer umuru dine mteallk ise batl olduunu isbat
Mehmed Zahid Kotku
279
ile ve batl isbat etmektir ki, vacip olur. Haram derecesinde
olan mcadele ile mri nur-i iman sndrr.
Mcadeleyi hakl olduu halde bile terketmek efdaldir.
Ekseriya kardeler arasnda nefreti mucip olacak derecede
ayrlklar olduu grlegelmektedir ki, ekseriya bunu biraz
dnya ilmine vakf olanlar meziyetlerini izhar iin ikidebir
mcadelelere giriirler. Ve sonra da birok herzeler doar.
Bilseler bile gururlar skta raz olmaz vesselam.
Altm dokuzuncusu: Klesinin zekerini keserek onu
tva etmek yani hadm etmek, erkeklikten mahrum etmek
kebirdendir. Kle ister ufak olsun ister byk zekerini kesme
gerek zulmen olsun ve gerek bakasna daha pahal satmak
iin olsun haramdr. Yalnz eti yenen hayvanlarn semiz
olmalar iin burmak ve hayalarn karmak caizdir. Zekeri
kesilen kle erkeklikten kmayaca iin; onlarn mahremi
olmayan hanmlara bakmas caiz olmad gibi; kadnlarla
beraber oturmas da caiz deildir. Kadnlarn bu hadm olan
erkeklerden kamamalar da haramdr.
Byle kimsesiz zuafa ve garip kimseler (ki yardmclar yalnz
Allah'tr). bunlara zulmedenlere Hakkn gadab iddetli olur.
Hatta bunlara zulmetmek deil belki insanlk icab daha fazla
efkat, merhamet gstermek ve hatta yediinden yedirmek,
giydiinden giydirmek ve takatlar fevkinde i gstermemekle
de mkellef bulunurlar ve byle yapmad takdirde, onlar
satmak evlerde kullanmamak daha evladr.
Yetmiincisi: Yine kle ve cariyesinin azalarndan
birisini kesmek gnah- kebirdendir. Onlar kle olmakla
fakir ve zaif olmakla mslmanlktan km deildirler. Ve
mslman, kardeindir. Amma Allah- Tel sizleri zengin
Mminlere Vazlar
280
etmi ve onlara galip klm olmakla, onlara yaplan bu gibi
haksz zulmlere raz olmaz.
Kle kardeinizdir. Karde muamelesi yapnz. Sonra
Hakkn lanetine mstahak olursunuz.
Yetmi birincisi: Yine insann kle ve cariyesine eza
etmesi kuvvetinin gcnn yetmedii ar ileri teklif et-
mesi haramdr, gnah- kebirdir. Merhametsizlik almetidir.
Kabahat ve kusurlarn daima af etmek hatta gnde yetmi kere
dahi olsa yine afv ile muamelede bulunmak mslmanln
iar, insanln iktizasdr; efendiliin iardr.
Yetmi ikincisi: nam ve ihsan grd kimseyi medh-
sen etmek lzm olduu halde bu kr ifa etmeyip in-
kar etmek gnah- kebirdendir. kr Hakk'n hakkdr.
Fakat vasta ile sana ihsan eden kimseye teekkr gerekir.
nki inam ve ihsan grd kimselere teekkr edemeyen
(Allah celle ve ala)ya da kr edemez buyurulmutur. Aza
kr etmesini bilmeyen oa da edemez. nsanlara teekkr
edemiyen Hakka da kr edemez. Allah- Telnn nimet-
lerini anmak kr saylr. Bunun terki ise kfran- nimettir,
cemaat rahmettir, ayrlk da azaptr. Cenb- Hak u mmet-i
Muhammede birlii nasip eylesin.
mmet-i Muhammet muhtelif milletlerden mrekkeptir.
Ya biz bir kavim ve bir milletiz. Yazk deil mi bizlere. Bir
takm partilere blnm haldeyiz hi birisi dierini beenmez
durumda Allah acsn halimize.
Yetmi ncs: Nasn suya ihtiyac olduu srada
nehir ve dere sularndan kendi ihtiyacndan gayrsn
menedip, ns susuz brakmak kebirdendir. Men olunan
sular dere sulardr. nsanlar eyde mterektir. ot su ate.
Bunlarn paralar da haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
281
Bunlar umum ns iin meta olur. Kendi menfati iin
mani olmaya kalkmak haramdr gnahtr. Hatta kendi kazd
kuyunun suyunun fazlasn bile men edemez. Hayvanlar
sulamak iin arazisini sulamak iin hakk vardr.
Yetmi drdncs: Btn gnah ve kabyih ve hiya-
neti iine alan zulme meyil demektir ki; bunlar Mekke-i
Mkerremede ilemek gnah- kebirdedir. Her ne kadar
ufak olsa dahi. Mekke-i Mkerreme de nsn muhta olduu
eyleri pahal satmak da byledir.
Ns dvmek ve hatta kars dahi olsa gnah kebirdendir.
Zira o mahalli mbarekenin erefine mebni sevaplar nasl yz
bin oluyorsa gnahlar da ne kadar ufak olsalar dahi byle
byr. Orada adeta melek gibi kimseyle itimemek, baka-
larnn hata ve kusurlaryle onlar maheze etmeyip kendi
kusurlarnn islahna almaldr.
Yetmi beincisi: Bir kavmin sylediklerini onlarn izni
olmadan dinlemeye tehasss derler haramdr ve gnah-
kebirdendir. Byle rzasz sz dinleyenlerin kullarna eritilmi
kalay aktlaca da ceza olarak bildirilmektedir.
Yetmi altncs: Nsn ahvalini tefti ve ayplarn
tahkik etmee tecesss derler ki, kebirdendir.
Yetmi yedincisi: Tavla ve dama oynamak ve oynamaa
azmetmek de kebirdendir. Bunlarla oynamak insann en
aziz ve kymetli mrn bo yere zayi ettii gibi oynayanlar
fasktr ve ahadetleri de red olunur ki, ne kadar ac bir lekedir.
Sonra bu oyunlar oynatanlar eer namaz klan tabakadan ise
irin ve hnzr kanna ellerini bulatrm olduklar halde namaz
klarki bu da makbul bir namaz olmaz demilerdir.
Yetmi sekizincisi: Yedi tala ukurlara atlarak oyna-
nan oyuna MFKALET diyorlar ki, oynamak gnah-
Mminlere Vazlar
282
kebirdendir. Bu oyunu satran veya tavla oyununa tebih
etmilerdir. Hangisi olursa olsun, mr- azizin bo yere zayi-
inden baka hi bireye yaramayacandan ve hem de insan
ibadat- tattan ve cemaatten de alkoyacandan gnah-
kebirden addedilmitir. nsana gereken, kulluk vazifesini ifa
edip, mr zayi eden hereyden kamaktr.
Yetmi dokuzuncusu: Haraml icma-i mmetle sabit
olan her bir oyun ve her lehviyat almak ve ttrmek
gnah- kebirdendir. Ddk, zurna, ud, saz ve bunlara
benzer ne kadar alat- edevat varsa ki, insan hem ibdetten
alkoyan ve hem de insann nefsaniyetini ve ehveti takrik eden
ve gnahlara sokan eyler ki yet-i kerimede (melahi) lafz-
fsk- fcur meclislerinde alnmalar itiyad olunan bilumum
aglara amildir. Bunlarn tarifi hyay Ulumda daha geni
olarak vardr.
Seksenincisi: Bir mslmann dier bir mslmana
- Ya kfir demesi de kebirdendir. Bu sz eer doru
karsa yani o mslim kfir ise; ne ise; eer kfir deilse;
syledii - kfir sz- syleyene gider. Bu takdirde insan, din
kardeinin kfrn veya kendi kfrn iltizam etmi olur
ki; byk gnahtr. Kardeinin kfrne zahip olan kimsenin
cezalandrlmas lzm gelir demilerdir. Yahudi veya hristiyan
demek de bylece gnah- kebirdir. Kardeine kfr isnat
etmek onu ldrmek demektir vesselam.
Seksen birincisi: Birka hanm olan kimsenin hanm-
lar arasnda her bakmdan yemek, giyinmek, ev, vesaire
bakmndan adalete riayet etmemesi gnah- kebirdir.
Adalet her eyde arttr. Bhusus aile efrad arasnda daha
ziyade dikkat edilmesi lzm olan bireydir. Birka hanm
Mehmed Zahid Kotku
283
olupta adalete riayet edemiyen kimse kyamet gnnde bir
taraf tutmaz olarak sakat olduu halde har olunacaktr.
Seksen ikincisi: Eliyle Menisini kartmak (nakihul
kef) derler ki, gnah- kebirdendir. Yalnz bekar olanlar
ehvetini teskin iin olursa mazurdur.
Telezzz iin olursa hem gnahtr hem de vcuda ok
zararldr. Ruha zarar ise daha byktr.
Seksen ncs: Helal itikad etmeksizin hayzl ve
lohusa halinde iken hanmna zevcesine muameleyi cinsiyye
icra etmek de gnah- kebirdendir. Bu benim zevcemdir,
ne zaman istersem muamele-i zevciyyede bulunurum dese
kfrnden korkulur demiler.
Seksen drdncs: nsanlarn her zaman muhta
olduklar yiyeceklerin, gdann pahal olmasna sevin-
mek ve kebirdendir. nki bunlara bila istisna herkes
muhtatr. Herkesin pahal olan muhta olduu eyi almas
mmkn olmaz. Bu ise ekseriya bunlar alp satan tccarlarn
yapageldikleri ilerdir. Umumun zararn istemek, pek byk
mezmum bir sfattr.
Ucuzlua mahzun olmak da haramdr. kisi de bir yola
kar. Elindeki zahireyi pahal zamanda satp, ucuzlaynca
satmayp saklamaa ihtikar denir.
htikar, yalnz zahireye mahsus olmayup insanlarn muhta
olduklar hereye amildir demilerdir.
Kendi mahsul ise; bir senelik ihtiyacn alkoyup baki-
sini satmak evladr demiler. Hatta esvaplar da kumalar da
byledir derler.
Seksen beincisi: Esrar yapra, bizim haha dediimiz
eyden karlan bir maddedir ki, bunu ienlerin akllar
Mminlere Vazlar
284
balarndan gidip, bir hlya alemine dalp, kendilerinden
geer ve ne yaptklarn ve ne yapacaklarn bilemeyecek
uursuz bir hale derler.
arap ikisi bazan sahibine cmertlik ve ecaat ve nee
tevlid ettii halde, bu afyon denilen habis ise, insanda ne uur,
ne shhat, ne ecaat brakr. Bilakis bedende uyuukluk fikirde
durgunluk, skut; uyku ve hamiyetsizlik hasl eder, derler.
Hayvana yedirilmesi de haramdr. Esrar necistir, rengi
sarartr, kan ifsad eder. Bedeni shhati bozar. Son nefeste
kelime-i ehadeti syleyememesinden korkulur. Afyonun 120
kadar maddi ve manevi zarar vardr demiler. Cenb- Hak
cmle mmet-i Muhammedi bu gibi afatlardan muhafaza
buyursun. u biraya nerde ise artk helal demee az birey
kald. Bizim lkemizde biz mslmanken bu serbest satlyor
ve iiliyor da halbuki bugn gavur Amerikada ise bunun da
iki gibi olduunu ve serbest satlmadn renince insan
ne kadar zlmektedir.
nsan, ok itii takdirde sarho eden her eyin az da,
damlas da haramdr.
Seksen altncs: Hayvann gerek fercine ve gerek d-
brne yani gerisine ve yabanc kadnn dbrne yani
gerisine fiili eni icra etmek gnah- kebirdendir. Kendi
ailesine bu livata muamelesi yapan kiinin akbeti yukarda
gemiti. Ecnebiye de yaplan fiil- ennn ukbet derecesi
daha iddetlidir. Helal itikad ederse kfrne icmaan hkmo-
lunmutur. Cezas zina cezasndan daha iddetlidir. Mesela:
Minare gibi yksek yerden ba aa atlr Ebu Bekir ve
Ali (R.A.), Abdullah b. Zbeyr, Hiam b. Abdlmelik ise
yaklmasn emir buyurmulardr.
Mehmed Zahid Kotku
285
Bu fiil-i eniyi ileyenler her ikisi de katl edilir. Hayvanna
kar bu fiili ileyenlerinin hayvan da ldrlr, kesilir ve
gvdesi yaklr.
Hayvan baka kimsenin ise; bu fiili ileyene de tazmin
ettirilir, demilerdir.
Seksen yedincisi: limin ilmiyle amel etmemesi de
gnah- kebirdendir. Zira amelsiz ilim vebaldir. Ameli
olunmayan her ilim, sahibine vebaldir. Kyamet gnnde en
iddetli azap ilmiyle amel etmeyen limlere olacaktr. Krs-
lerde caka satarak eliyle koluyla iaretler yaparak alm satan
ve ilmiyle amil olmayan limlerin vay haline.
Bu byk gnah Mekke-i Mkerreme'de ki ufak gnah-
larn byk oluuna benzetilmitir. Onun iindir ki; Krs
tahtalarn krarcasna yumruunu vurup herkesi ikaza alan
vaiz efendinin btn emekleri bouna gitmektedir. Hele
imdi bir de mam-Hatip mekteplerinden ve Enstitlerden
mezun olup da namaz bile klmayan ve Ezan- Muham-
medi okunurken herkes Cuma namazna giderken bunlarn
top sahalarnda top oynamalar ne kadar derseniz? o kadar
ayptr. Bunlar yarn, bu millete hoca olacaklar heyhat, vay
halimize. Dier taraftan btn teknik mhendisi, mimar,
doktor, kimyagerler, madenciler, iktisadclar ve sair btn bu
mnevver tabakann tuttuu istikamete bak. Bir de bizim din
adamlarmzn halini gz nne getirecek olursak alamaktan
baka aremiz kalmadn grrz.
Yalnz itimadmz Allah- Celle ve alyadr.
Bizleri ve Trk milletini muhafaza buyursun. Fazl- keremi
luf-i inayetiyle.
Seksen sekizincisi: Gerek alrken ve gerek yerken ye-
dii taam ayplamak, bu iyi deildir, demek gnah-
Mminlere Vazlar
286
kebirdendir. Mesela: alaca eyi beenmiyorsa bu da iyi
amma daha iyisi yok mudur? Varsa ondan veriniz demek
lzm geldiini byklerimiz beyn etmilerdir.
Seksen dokuzuncusu: Davet olunan yemee bir masiyet
ve gnah olmadndan, gitmemek gnah- kebirdendir.
Menhiyattan bir ey olduuunu anlarsa ki; bugn gerek
dn ve gerek nian cemiyetlerinde yaplan rezaletler gz
nnde olduundan bu yerlere gitmemek ayrca sevaptr.
Lakin davete icabet vacip kuvvetinde bir snnet-i seniyyedir.
Oraya gitdikten sonra byle bir menhiyat zuhur ederse ona
kulak asmadan yemeini yersin. Snnetin terki caiz olmaz
demiler. Nitekim cenaze namazlarnda baz mnkiratlar
grlmektedir. Fakat bununla beraber cenaze namaznn
terki caiz olmad gibi davetlerde de baz kusurlar olur bu
kusurlar haram mahiyetinde deilse onlara kulak asmadan
yaplan ikramlar yedikten sonra, Allah cemiyetinizi mubarek
etsin, deyip kalkar gidersin demiler.
Doksanncs: Zikrullah annda veya Kuran okunduu
zaman, tesbih ve tehlillerde onlarn dtna mutabk ve
mevzun olarak bilihtiyar kendi istei ile lehv iin raks
harekat izhar etmektir. Raks, harekat muzka ile kalkp
oynamaa derler. Fakat bu oyun yle dnlerde oynanan
oyunlara benzetilmemelidir. Her nekadar taklitilikse de zikrin
tesirine kendilerini kaptran zuafann halleridir. Zikirde olgun-
lam kimseler bu gibi eyleri ho grmezler. Zira gnahtr.
nk: ibdette arbal olmak gerektir. Bazen buna cezbe
ad takp cezbeye geldi derler. Bu da hatal bir szdr. nki
cezbede insan kendini kaybeder. Yaptklarndan haberi bile
olmaz. Onun iin o mazurdur. Fakat zayf olan dervi onun
gibi yapmaa zenir. Btn hareketleri kendinin mfmudur.
Mehmed Zahid Kotku
287
Bazen de aka gelip bir de -Allah- diye bir feryad koparmaz
m artk herkesin gz bunu arar. Acaba bu ak kimdir diye.
Halbuki; o ak dediimiz zat ok gnah ilemi bir zavalldr.
Allah cmlemizi affetsin de o uydurmaclktan bizi kurtarsn,
amin. Ciddi, sahih olann yle algya veya sylenen szlere
hi ihtiyac yoktur. Zira o, herzaman sekir, sevin ve uur
iindedir. Hak (sbhanehu ve Tel) hakiki ve ciddi cezbeyi
bizlere de nasib eylesin, amin.
Doksan birincisi: Dnyaya muhabbet etmek, gnah-
kebirdendir. Dnyann bir takm ok abuk geen hazIarna
kalbini balamak suretiyle dnyaya muhabbet eden, tabiatyle
hiretine zarar verir. badat ve tatn, hayr, hasenatn, lyk
vechile yapamaz. Bu suretle hireti iin zararl olur. Evvela
cemaate devam edemez. kincisi sabah namazlarna vaktiyle
kalkp camisine gidemez. Kalkp klsa da yalnz kld iin
yine zarardr. hiretine muhabbet eden, tabiatyle dnya ni-
metlerinden faydalanamaz. Onun iin, onun da dnyas zararl
olur. Dnyaya ihtiyacmz kadar dnyaya, hirete ihtiyacmz
kadar da hiretimize almak, teraziyi iyi kullanabilmek ve
hireti elden karmamak gerektir.
Doksan ikincisi: Delikanl gen, gzel yzl kimselere
ikinci defa ehvetle bakmak gnah- kebirdendir.
nki bu ikinci bak Allah korusun insan livataya sevke
sebep olabilir. ehvetsiz bakmak da yine haramdr. Zira bu
baklarda bizim bilemediimiz idrakimizin haricinde bir
kuvvet vardr ki o bizi zehirler. Bu sebepten buyurulmu.
Bakmak iblisin zehirli oklarndan bir oktur.
Herkim Allah korkusundan nai bu bakmay terkederse
ona yle bir iman verilir ki; onun tadn kalbinde bulur.
Mminlere Vazlar
288
Yemeklerin lezzetini shhatli kimseler azlarnda bul-
duklar gibi imann lezzetini salam imanllar kalplerinde ve
gnllerinde bulurlar. Yemeklerin lezzetini bulanlar o sev-
dikleri yemekleri nasl daima ararlarsa hakiki iman sahipleri
de ibdetlerin tadna doyamazlar. Gndzleri ibdetlerini
yaptklar halde geceleri de herkes uyurken veya dnya zevk
safalarna kendilerini kaptrm olanlara bilmukabil, Hakkn
rzasn elde edebilmek iin gece ibdeti yaparlar. Alarlar,
szlanrlar, tazarru ve niyazn en gzellerini yaparlar. te
bunlar hep Hak Tel'nn o kulunun gnahlardan kamasna
kar verdii iman, nimet ve onun semeresidir. Sen bu gz
bakmasn yabana atma. Bunun yasak ediliindeki hikmetlere
aklmz ermez. Bize den Hakk'n yasaklarna sayg gsterip
gnahlarn her eidinden korkup kanmaktr. Ondan naidir
ki, kimse kyamet gnnde cehennemi bile grmeyecekler,
yani azap olunmayacaklardr.
Bunlardan birisi:
Allah yolunda nbet bekleyenler, hudutta dman gze-
ticiler, askerlerle birlikte Hakk gzleyen herkes dahildir.
kincisi: Allah korkusundan nai alayan gzler.
ncs: de Allah- Tel'nn haramlarndan gzlerini
men eden bahtiyarlardr. Gen delikanllarn fitnesi kadnla-
rn fitnesinden daha iddetli ve fena olduu da ayrca beyan
olunmaktadr.
Onun iin bize gereken ey, haram m, gnah m hemen
kamaktr.
Doksan ncs: Bakasnn evine kap deliinden
aralnda ve sair grlen yerlerden bakmak da haramdr
ve gnah- kebirdendir.
Mehmed Zahid Kotku
289
Hatta ev sahibi o bakan kimsenin bakarken gzn karsa,
eran deme, ksas yapmak lzm gelmez, demiler.
Bir kimse bir eve girmek istedii zaman evvela izin iste-
mesi gerekir. Evvelce bu selamn aleykm diye yaplrm.
imdi ise kaplar almak ve zillere basmakla yaplmaktadr.
Eve girmek isteyen kimsenin -bu selam ve kap almasndan
nce- gz evin iersine bakarsa o zata ceza olarak eve gir-
mesine izin verilmedii gibi o zat, Allah ve resulne de asi
olmu olur.
Doksan drdncs: Bakasnn evine izinsiz girmek
de gnah- kebirdendir.
Yine bunun gibi etraf duvarla evrili ba ve bahelere
girmek de byledir. u kadar ki; komunun kymetli bir
mal herhangi bir sebeple komunun bahesine dse ve
komu yine, sonra bunu vermeyeceini ve inkar edeceini
muhakkak bilirse, o zaman izinsiz girmesinde beis yoktur ve
caizdir demiler.
Doksan beincisi: Fsk zhir olmayan yani bilinmeyen
kiiyi gybet etmektir ki, gnah kebirdendir.
Kardeinin holanmad kerih grd irkin szleri
onu zem yolunda arkasndan sylemektir. Amma fsk- zhir
yani her trl gnahlar alenen ilemekten kanmayan ahsn
aleyhinde konumak gybet deildir demilerdir.
Fakat bunun aksi olan dier hallerini zikir ve beyan yine
haramdr. Dinleyenlerin bilmedikleri bir kavim ve bir cemaat
aleyhinde konumak gybet deildir. Ve yine bir adamn hreti
mesela kanbur veya a vesair buna benzer bir eyle bildirmek
lzm gelse bu da gybet deildir. Ve yine bir zalimi zulmnden
nai korumak ve o zalimi korkutmak iin, ol zalimin zulmn
sayp dkse bu da gybet saylmaz. Ve lakin fsk yani faskl
Mminlere Vazlar
290
bilinmeyen kimsenin kerih grecei grd ve gcenecei
sz sylemek katiyyen caiz olmayaca gibi, byk bir gnah
ilemi olur. Ve bu gybet o kadar kt bir eydir ki, lm bir
kardeinin etini yemee benzetilmitir. Ayn zamanda gybet
ile nemime, yani sz tayan, burda duyduunu hemen teki
kimseye eritirendir. Bu ara amaa sebeptir. man meyveleri
olan salih amelleri mahveder. Bu insann hali, obann hay-
vanlarn beslemek iin meyval aacn dallarn kesmesine
benzer. Gybet, din cihetinden olan ayplarn zikriyle olabi-
lecei gibi, dnya cihetinden olan ayplarn zikriyle de olur.
Mesela; kamburdur, adr, topaldr gibi ve mminin nesebine
bir ey isnat etmekle olur. Sznde, hareketnda, elbisesinde,
evindeki noksanlar zikretmekle de olur. Bir de iaret, ima ve
kitabetle de olur. Hele bazen korkun sert baklar da Sre-i
Hmezede de beyan olunduu vechile pek fenadr. Cenb-
Hak cmlemizi bu afatlardan muhafaza buyursun. Kendi
kusurlarmzn islahiyle megul eylesin, amin.
Doksan altncs: sraftr. Gnah kebirdendir. Allah
Tel'nn msrifleri sevmediini hemen hemen herkes bilir
zannederim. yle tarif etmektedirler: Bir insann geinebilecei
mikdar mal ile kifaflanmaa kanaat etmeyip ziyade mallar
sarf ve harc etmee israf derler ki, pek byk gnahtr. Zira
hem kendini hem de efrad- ailesini ve hem de cemiyyetini
mutazarrr etmektedir.
Kifaf miktar maiyete raz olmaypta bir takm tayyibat-
mubaha ile itigal ve itibar eden kimsenin tabii nefsi dnyaya,
ve dnya lezzetlerine meyil ve rabet eder. Sonra da bu nefsi
bu lezzetlerden men edip geriye dndrmek ok zor olur.
Ve ibdet yollar kapal kalr. Bunlara hacet brakmamak iin
insan evvelemirde az eye kanaat eylemeli. Malm ve param
Mehmed Zahid Kotku
291
oktur diye velev ki mbahtan olsun, nefsin her istediini
vermemek lzmdr. nki hirette mafur olan yalnz kifaf
miktar olup ondan ziyade olan sarfiyat iin insan mesul
olsa gerektir. nki kyamet gnnde drt eyin cevabn
vermedike yerinden kimse kmldayamyacaktr.
Onlardan birisi: Paray nereden ve nasl helal mi, haram
m kazand, sonra da bu paralar nerelere hayrlara m,
erlere mi yoksa israfa m harcad sorulup cevap alnacak
ve ona gre mkafat veya mucazat grecektir. Halbuki insan
cannn her istediini yemesi de israftan saylmtr. yle iken
bak bizim masraflarmza ne kadar fuzulidir. nki kanaat
hemen hemen hi kimse de kalmam gibi en zaruret sahip-
leri bile bu israfa kendilerini kaptrdklar iin iki yakalar bir
araya gelmemektedir. Hele bata sigara, ondan sonra ay ve
kahve masraflar ve sonra da fuzuli evin ss eyalar hepimi-
zin belini bkmektedir. nki milyoner bir zat evini nasl
sslerse biz de ona benzetmee altmz meydandadr.
Hele o dnlerimizdeki israf... Bir de bugn adeta tam bir
Avrupa taklitcilii daha ak tabirle, hristiyanlk taklidi gelin
elbisesinden tutun da, nianlar, dn salonlar, danslar, erkek
kadn karmakark oyunlar, aman yarabbi sen koru bizleri.
srafn en korkuncu, mrn ve genliin israfdr. Bundan
kendisini kurtarabilecek ancak evliya kimselerdir. Kyamet
gnnde sorulacak drt sorgudan;
kincisinde: Genliini nerelerde rttn ve mrn
nerelerde zayi ettin? dedikleri vakit nasl cevap verebilecei-
mizi bilemiyorum. mrmzn hi olmazsa geriye kalan
ksmnn kymetini bilebilsek yine ne mutluyuz diyeceimiz
geliyor. nki insann dald gafletten kurtulabilmesi denize
denin kurtulabilmesinden daha zordur. ok acayipdir ki,
Mminlere Vazlar
292
hayvan tabii bir kudret ve kuvvet ile kendi kendine yzme-
sini bilir. At, kpek, manda ve saire hayvanlara yzmeyi kim
retmitir. nsanm diyen zavall kiiler boulup giderler
de hala benliklerinden bir trl vazgemezler. Bak dikkat et
insanm diyorsun eyhlik ne olacakm ben ilham eyhden
deil Allahdan aldm diyen zavall, dtn denizden kendini
kurtar bakalm. Orada nasl abalarsn ve nasl feryad edersin
-aman gelin beni kurtarn- dersin. Bak geenlerde batan geminin
taifesi? Su zerinde alkalanrken onlarn imdadna erienler
olmasa hepsi bir mddet sonra suda boulup gideceklerdi. Sen
neden bu kadar inatlk edipde -ben eyh istemem- diyorsun.
yle ise peygamberde isteme. Zira bugn peygamberlerin
vazifesini onlar yapmaktadrlar. Sen daha bir ey bilmiyorsun.
Hem kendini hem de bakalarn artyorsun. Sana ok yazk
demekten baka birey diyemeyiz. Senin ne kadar bilgin var
ki bu gn artk mezhep de tanmyorsun. Herhalde mam
Azam, mam Maliki ve mam afiiyi de getin, maaallah
sana. Sen o zaman peygamber (S.A.) e niin byle muhtelif
kollar buyurdunuz? diye sor ihtilaf- mmeti rahmettir ne
demek? Sonra Cenb- Hakka da sor bakalm sen bu insanlar
ve dillerini niin muhtelif kldn? Hepsi bir ahenkde ve bir
dilde olsalard, herkes birbiri ile daha iyi tanr, biliir herkes
her yere rahata tercmansz gidip gelirdi. Ne diyeceksin aziz
kardeim. Sen bu bo akl brak. Vahhabilii iyi bir ey mi
sanyorsun doru syle bu dinini ka paraya sattn? Ve bu
yeni dini ka paraya aldn bak bunlarn hesaplar senin evdeki
hesabna hi benzemez. Akln bana al da mslmanlarn
gittii yoldan ayrlma.
Sonra bak sen namaza niyaza karyorsun. Bunlar biddattr
diyorsun amma, kendinin mbtela olduun bidatlarla hi megul
olamyorsun. (Bak israftan maduttur her istediin eyi yemek)
Mehmed Zahid Kotku
293
Syle bakalm nefsine ne kadar hakimsin, yalnz yemekte deil
ahir zamanda (yakn zamanda, yani ok uzak deil)
Benim mmetimden birtakm erkekler gelecek bunlar
eit eit tatl tuzlu yemekler yiyecekler ve yine eit eit sular
iecekler Meyva sular, buzlu sular, gazozlar, portakal suyu,
zm suyu, nar suyu, limon suyu... bir ok envai eit sular
da iecekler. Ve de eitli renkli elbiseler giyecekler. Kravatlar,
tl pantolonlar, pardsler ve sair yazlk, klk, gndelik,
bayramlk, seyranlk her bir ayr ayr renklerde gzleri kama-
tran gayet kymetli ve pahal kumalardan elbiseler, sonra
gayet gzel konumalar, edebiyat, fesahat, belaat, dinleyenler
hayran kalrlar, bir sr eserler neredip kendini tehir edip,
aleme tantmaa alan ve bu arada da zehrini dken ylan
gibi, mslmanlar zehirleyen ve fikirlerini artan eserlerinize
bakn, sonra da kendi hayatnza bakn. Bakalm peygamberi-
mizin szlerine ne kadar uyuyorsunuz. Bak ka eit esvabn
var. Gnde ka defa yemek yiyorsun her yedike de ka kap
yiyorsun? Ylda ne kadar oru tutuyorsun, geceleri ne kadar
tehecct namaz klyorsun, bunlarn hesabn hi yaptn m?
Hemen bol bol atyorsun. Mslmanlk senin dediin gibi
tesbihleri terkedelim, snnetleri klmayalm imamlara da
uymayalm. olmaz. Sonra Allah kerim. Kerim amma kuyusu
da derindir kardeim. Sonra bir baksana ki herkes yoldan
km rlplak, meyhaneler, kumarhaneler, deniz lemleri
senin elinden geliyorsa, bu gnahlardan mslmanlar kurtar.
Bunlarn hepsi hem dnyevi hem de uhrevi bir felaket yuvas
sen bunlar hie sayyor, hemen u mslmanlar nasl vahhabi
yaparm, diye urayorsun.
Vahhabi olsak ne olacak, tesbih ekmeyeceiz, snnet-
leri klmayacaz, tarikat ve mezhep tanmayacaz. Pekala
Mminlere Vazlar
294
kumar oynarsak, iki iersek, plak gezersek, dans ve baloda
yaarsak ne olur? Ben sana soraym: Bu boynuna takdn
kravat peygamber takar m idi? O hibir zaman gsn
bile yani boaz ksmn rtmemiler. Orasn hava alabilmek
iin geni brakmlar Evvela sen kendini u ufack bidattan
kurtar; sonra u giydiin pantolonu beeniyormusun, bu
bize nereden geldi?
Peygamberden mi, yoksa nereden? Yeter yeter kardeim
mslmana elleme. Mslmanl yaamaa bak. yle laflarla
i olmaz vesselam. Sonra biz dne kadar dedelerimizden miras
kalan alvar beenmedik, yerine Avrupann darack pantolo-
nunu aldk. Halbuki pantolon daima t ister ve mslman
iin en abuk diz kapaklarndan eskir. imdi yama da yok,
hemen yenisini... Halbuki bizim alvarlarmz hem shhi hem
de iktisadidir. Bir alvar en aa drt be pantolonu eskitir.
Sonra alvarn dikimi de kolaydr. Onu ev hanm da kolayca
diker, israfn daha ok nevileri de vardr.
Doksan yedincisi: Bidatlarda, gnah- kebirdir.
Bidatlar iki ksmdr:
Seyyie,
Hasene.
Seyyie de iki ksmdr: Biri ilimde, biri de itikaddadr.
badat ve tatta ziyade etmek veya noksan etmekle olur ki;
sahabe-i kiram hazretlerinden sonra, ibadat ve tatlarda vaki
olan fazlala veya eksiklie derler.
Peygamberimizin kavlen veya fiilen, sarahaten veya
iareten izin ve ruhsat olmayan bir amele itaat- eriyyedir
diye itikad etmek veya asl din ve eriatten olan bir eyi bir
ameli terk-i eridir diye terketmek, dinde noksan veya ziyade
Mehmed Zahid Kotku
295
olmakla, gnah- kebirden addolunmutur. Buna ibdette
bidat denir.
Bir de itikadda bidat vardr ki; bunun bazs kfrdr.
Dirilmeyi veya kyamet gnnde toplanmay inkar gibi veya
sfat- lahiyeden bir sfat nefyetmek ve alemin sonradan
yaradldna inanmamak ve evveli yoktur demek ve baz
byk gnahlardan, kabir sualini inkar ve mirac- erifi tasdik
etmemek gibi, bunlara itikadda bidat denir. Bizim din ve
eriatmz olmayan bir eyi ihdas ederek ahkam- eriyyenin
iine idhal eden kimsenin bu uydurmas eriat indinde kabul
edilmeyerek sahibine red olunur.
Bu gibi bidat sahipleri bidatlarn terketmedike, ne
tevbeleri ne de ibdetlerinin hi birisi kabul olunmaz. (Allah
Tel hazretleri bidat sahiplerinin tevbesini, bidatn terk
edinceye kadar kabul etmez). Allah Tel Hazretleri bidat
sahibinin ne orucunu, ne haccn, ne umresini ve ne de
cihdn ila hir kabul etmez, buyurulmutur.
Amma yemek, imek ve giymekde olan bidatlar kebirden
olmayp bunlar eran nehy olunmu bir eyin ilenmesine
sebep olursa veya eran bir fiilin terkine sebep olursa bu
bidatlar mekruh olur.
Bana byk sark sarmak ve secdeleri lyk vechile
yapmamak, ucup ve riyay mucip olan eyler ve esvaplar
giymek gibi demilerdir ki; mekruh olan bu kerahatlerden
saknmak gerektir.
Doksan sekizincisi: Hiynetlik, gnah-
kebirdendir.
Hiynetlik emanetlerde eri erifin hilafna tasarruftur.
Mesela: emanet veya rehin olarak verilen mal ve eyay sahibinin
izni ve ruhsat olmakszn kullanmak gnah- kebirdendir.
Mminlere Vazlar
296
Bir adama gizlice sylenen bir sz saklamayp, bakalarna
sylemek de hiyanetliktir. Allah Tel hazretlerinin emirlerini
ve yasaklarn tutmak da emanettir. Emirler, ibdetler, yasaklar
da bilumum gnahlardr. bdetlerini yapp yasaklarndan
korunup kaan insanlar (mslmanlar) emanete riyet etmi
saylrlar. Bilakis emirlerini tutmayan ve yasaklardan da ka-
nmayan kimse emanet-i ilahiyeye hiyanetlik yapm, Allah
ve Resulne ve yevm- hirete iman etmemi saylr. Ahdini
yerine getirmeyen kimsenin dini yoktur.
Yani dinde kemli yoktur, demektir. ki kimse arasnda
olan ahid ve misak vaki olduunda, ahdini yerine getirmek
ve bir i iin meveret yapldnda en doru olann sylemesi
emanettir. Aksi hal ise hiyanettir.
Abdest alp namaz klmak, oru tutmak, hac ve zekat gibi
vazife-i eriyyeyi ifa etmek; bunlarn cmlesi emanettir. Allah
korusun, bunlar yerine getirmeyenler de emanet-i ilahiyeye
hiyanetlik etmi saylr, diye kitaplarmzda yazlmtr.
Doksan dokuzuncusu: Zalim emirlere ve vekillerine
sadakat gstemek gnah- kebirdendir.
Zulm ile muamelede bulunan vali, mera ve hakimlere
de yardmda bulunmak da byk gnahtr. Bilseniz bunlar
dikkatle okumak ve zerlerinde durmak ne kadar mhimdir.
nki zalim olan kimseler ne kadar zalim olurlarsa olsunlar;
etraflarndan yardm grmeyince birey yapamazlar ve bilakis
etraflarndan nefret hislerini grnce bsbtn arrlar. Tabi-
atiyle zulmlerini icra edemez hale gelirler. te her zamann
firavunlar vardr. Dnya hi bir firavuna kalmam. Btn
firavunlar tarih kitaplarnda ve irkin eserleriyle meydandadrlar.
imdi o zata nasl akll adam diyebilirsin, bu zalimlere alaca
be - on kuru iin dalkavukluk yapar. Dinini ve dnyasn
Mehmed Zahid Kotku
297
da satar. Milleti de bu suretle zdraplar iersine sokar. nsan
hrdr ve hr olarak yaamak da balca gayesidir.
nsann bu hrriyetini kstlayan kanunlarla, mslmanlar
bhusus rencide edenlere yardmda bulunan kimseler yarnki
ahiret gnnde Cenb- Hakka nasl cevap verecekler? Mesela:
Allah diyen insanlar tesbihleriyle, takkeleriyle hapisanelere
srkleyenler, siz Kuran okuyorsunuz veya okutuyorsunuz
diye; veya minarelerde neye Allah Ekber diyorsunuz diye,
niye toplandnz zikrullah yapyorsunuz diye; sr sr in-
sanlar hapislere sevkeden zalimlere yardmc olan kimselerin
her halde akllar olmasa gerektir.
Sen tmarhanede olan delilere sakn acma. Onlar hirette
sorgu grmeyecekler. Asl acnacak deli, aklsz bu zalimlere
ve onlarn avanelerine yardmc olanlardr. Malum zalimlere
yardm demek; onlarn iledikleri zulme yardmc olmaktr.
Hatta zalime yardm yle dursun; onlara meyil, muhabbet
etmek de gnahtr. Byle zalimlere meyil, muhabbet ve on-
larla sohbet ve onlara sadakat gstermek adeta budalalktr
dersem, beni ayplamaynz. nk btn fenalklar bunun
zerine konmaktadr. Zalimin zulmn men etmek iin
gayret gstermemiz lzm gelirken, zalime yardmc olmak
elbette affedilir bir gnah deildir. Bir eserde yle birey
grdm: (Adam lm, kabre konmu, melekler hesap
kitap adam dvmee balamlar adam feryad figan beni
niin dvyorsunuz? diye sormak mecburiyetinde kalm.
nki benim hi klmadm namaz yok, orucumu da tu-
tarm, hacca da gittim, zekatm da verirdim. Artk beni ne
diye dvyorsunuz. deyince melekler - sen falan zamanda
falan yerden geerken bir zalim kii bir garibi dvyordu da
sen hi alkalanamadan veya onu kurtarmaya almadan
Mminlere Vazlar
298
ban evirip grmemezlikten gelip getin. te bu sopalar
onun iin. Binaenaleyh zalime yardmc olmamak gerekir,
insana yakan zalimi zulmnden men etmee almaktr.
Zalimi Cenb- Hak katiyyen sevmez. Allah'n kullarn
Allah'n evlerinden mescitlerinden ve orada Allah Tel'nn
zikrinden ve ibdetinden men eden ve onlar birer bahane
ile kapatan kimselerden daha zalim kim olabilir? Yani en
zalim kimseler Allah- Tel'nn zikrine ve ibdetlerine mani
olmaa alan bedbaht kimselerdir. Camiler her ne kadar
ak olsa dahi, orada ibdet etmee lyk kimseleri yetitir-
memek ibdethaneyi kapamak deil midir? ibdethaneyi
ancak imanl kimseler imar eder. manl kimseleri yetitir-
mee mani olanlar hep zalimlerdendir.
Ayn zamanda imanl kimselerin yetitirilmemesi ise,
ibdethanelerin harabiyetine alan zmreye dahildir. Allaha,
yalanla iftira eden - Olu var- kz var diyen hristiyanlar
gibi ve onlara benzeyenlerden daha zalim kim vardr? Allah-
Tel'nn verdii hkmlerle hkm etmeyenler Kuran-
Kerimde sfatla anlmaktadr: Kfirun, zlimun, fsikun.
Zalime kyamet gnnde en ar zulmat karanl, felaketi
olacaktr. Yine ondan daha zalim kim olabiliyor ki; Allah-
Telnn mbarek ismi anld vakit, gerek vaaz ve gerek
nasihat anlarnda onlardan iraz edip, yz evirirler. Yani,
slm istemeyenlerden daha zalim kim olabilir? Allah-
Telnn zikrinden iraz edenler iin dar bir maiet ve bir
de kabir azab vardr. Kyamet gnnde de kr, m olarak
harolunacaklardr.
airin sz de pek mehurdur:
Zulmn topu var, gllesi var, kalas varsa;
Hakkn bklmez kolu, dnmez yz vardr.
Mehmed Zahid Kotku
299
Haccac- Zalimi de unutma (bak ne fena lakap)... (Za-
limlere en ufak bir meyil ile meyletmeyiniz). Emr-i lahi pek
kuvvetlidir. nki meyleden duvar, aa bina, minare yklmaya
mahkumdur. Binaenaleyh, zalimlere meyil slmiyetin mahvna
sebep olur. Ona gre dikkatli olmak gerektir vesselam.
Yzncs: Allah- Teldan gayrya secde etmek,
gnah- kebirdendir.
Secde tevazuun son hududur. Bu ancak kainatn sahibi
olan Allah- (Tel ve tekaddes hazretlerilerine) mahsustur.
Ondan gayrsna yaplmas katiyyen caiz deildir ve gnah-
tr. Eer secde yaplmas lzm gelse, kadnn kocasna secde
etmesiyle, emir edilecei beyan ok yerindedir. Allah- Tel
kainatn halikdr. Koca da kadnn hamisi ve hafzdr. Bunun
iin ona son derece hrmetkar ve saygl olmas iktiza eder.
Bu suretle aile tekilat gayet nazikane ve edibane bir hayatla,
mesut ve bahtiyar olurlar.
Yz birincisi: Az veya ok rzkndaki taksime, ken-
disine verilene kretmemek de byk gnahtr. Evvela
nimetin by hilkatimizdir. Sonra salmzdr. Ondan
sonra da rzkmz gelir. Bu da ezelden biz yaradlmazdan ok
evvel Cenb- Hak herkesin rzkn taksim etmitir. te bu
ezelde taksim olan rzk seni muhakkak bulur. Bu, az veya
ok ne olursa ona kr, zerimize bortur. Verilene kr
ettiimiz mddete rzklarmz artar. Ve bilakis krszlk,
nimetleri azaltr. Fakat sen bunu bakalaryle kyas etmee
kalkma. Sonra aldanrsn. nki taksimin nasl olduunu
kimse bilmez. kr ise; Allahn verdii nimetlerle hasl
olan kuvvet ve kudreti yine Allahn emrettii ibadat-u tat,
hayrat ve hasenat yapmakla olur. Yalnz (Yarabbi kr)
demek kfi deildir.
Mminlere Vazlar
300
Bu olsa olsa lisann kr olur. Matlup ise bedenin Hakk'a
teekkrdr ki; nimetlerin artmasna sebep bu krdr.
Sakn deme ki; u kiiler ki, btn gn mrleri haramlarla,
fenalklarla geer. badat ve tat da bilmezler ; fakat rzklar
nerede ise balarndan taacak. Sen rzk hemen yemek ve
imekde mi sanyorsun? Allah- (celle ve ala) Kullarna ayr
ayr rzk manevi verir. Ondan mahrum olduktan sonra
hayvanlardan ne fark kalr? Hayvanlarn da ok yiyenleri ve
rahat yaayanlar vardr. Amma ne yazk yine hayvandr. Biz
ise mslmanca yaamak ve mslman olarak lmek isteriz.
Allah- Tel-elhamdlillah rzk- maddi ve hem de manevi
rzklarla merzuk eylemi olduundan krmzn de bu
sebepten ok olmas gerektir. Muhterem efendim, Allah-
Telnn verdii nimetleri bir taraftan yedirenler ve hakka kr
edenlerin, namazlarn dosdoru klp sabrla oru tutanlarn
sevabna nail olaca gibi, aza kr etmeyenin oada kr
edemiyecei gibi, Allah- Telnn nimetlerinden bahsetmek
kr, terki de kfrdr, diye birok hadisler mevcuttur.
Yz ikincisi: nsanlarn renginde vesair azalarnda
kusur bulup ayplamak byk gnahtr.
Zira yaratan yle yaratm. Ona bakp ibret almak
lzmdr.
Mesel, kanbur olarak yaratlm birisini kanbur diye
ayplamak ok irkindir. Eer seni de Allah- Tel yle
kanbur yaratsa idi, ne yapabilirdin? diye dn. Hereyi de
buna kyas et. Haline kr eyle ve sakn kimseyi ayplama.
Zaten ayplayc olmak kadar irkin birey yoktur.
Byk gnahlarn da by; haksz yere bir mslman
kiinin rzn namusunu ihlal edici ekle de dil uzatlmasdr.
Bu kadar byk gnah yoktur,
Mehmed Zahid Kotku
301
Yine kebireden maduttur, bir insan gnahlaryle anmak.
Senin aypladn ey nihayet kendi bana gelmedike de
lmezsin. Bu da ayr bir ceza.
"Kanlarnz mallarnz rzlarnz ve namuslarnz
Mekke-i Mkerremenin hrmeti gibi, sizler zerine de
haramdr." Yani birbirlerinizin ne mallarna, ne canlarna, ne
de rz ve namuslarna tecavz etmeyiniz. nk kardesiniz.
Karde kardee daima iyilik yapmakla mkelleftir.
Ey dilleri ile iman edipte; iman henz ilerine gnlle-
rine, kalplerine dahil olmayan cemaat, mslmanlara eziyet
etmeyiniz ve onlar ayplamaynz. Hatalarn kusurlarn
aratrmaynz. Bu nekadar gzel bir nasihattr. Eer biz bu
nasihatlere uysak memleketimiz halk ok rahat eder. De-
dikodu kalmaz. Halbuki bugn ne hale geldik. Adeta bir
iftira kampanyas alm. stediin kadar yalan, iftira hazr.
nk mslmanlk yok. Sonra hiret korkusu yok. Herkes
zannediyor ki ne yaparsam kr. Halbuki hi de yle deil.
Hep kabahat hakiki ve salam mslman olmadmzdan
ileri geliyor vesselam.
Yz ncs: Cuma namazn bir kere zrsz
terketmek gnah- kebirdendir. Eer Cuma namazn
terkederse kalbi zerine perianlk, rsvalk mhr vurulup,
yardmsz bir halde braklr.
Artk o adamn kalbi hayr ve erri, hak ile batl farke-
demez hale gelir.
te tpk byle bugn -mslmanm- diyen milyonlarca
insann mslman dmanlarn desteklemekte olduu
apaikrdr. Bu hususdaki ehadis-i erifler pekoktur. Kalbi tab
olunur (yani mhrlenir). Kalbi mnafk, kalbi gibidir.
Mnafklardan yazlr. slam' arkasna atmtr.
Mminlere Vazlar
302
Cuma namazn terkedenler, ya tevbe edip bu gnn
fena adetlerinden vazgeer; veyahut kalpleri zerine mhr
vurulur. Ondan sonra da gafletten kendilerini kurtaramazlar.
Ve gafiln zmresine girerler. Misafir, hastalara kadnlara cuma
farz deildir. Amma o gnn le namaz farzdr. Fakat imkan
bulup cumay klarlarsa cumalar sahih olur. Cuma namaznn
farziyetini inkr ederse o zaman da kfir olur demilerdir.
Dier namazlarn inkar da byledir. Yani kfrdr.
Yz drdncs: Selam, kelm ve eya gibi emanetleri
yerli yerlerine eda etmeyip, vermemek gnah- kebirdendir.
nk: slmiyetin almettindendir. Emanetlere riyet etmiyen
bir kii kendisine yaplan itimad suistimal ederek emaneti
yerliyerlerine vermemesi itimad sarsar. Hem de mslman-
ln istedii istikametten de ayrlm olmas mnasebetiyle,
an- slmiyete kir getirmesi yznden pek byk bir hata ve
gnah irtikab etmi olur. Allah- (celle ve lnn) ve rasul
Muhammed Mustafa (S.A.V) in kendisini sevmesini isteyen
kimse, sz doru sylesin. Emanetleri eda etsin ve komusuna
eza etmesin. Ve yine (Emanete riayet etmeyenin imn yok,
ahdinde durmayann da dini yok) Ne szdr bu. Lkin kimin
kulana girecek, kalp mhrlenmi ise ne faide. Ne desen
bo. Bir de byle hakikatleri arayacak ekilde yetimemi ise,
bu szler ona kolayca faide vermez.
Yz beincisi: Vadinde durmamak gnah-
kebirdir.
Mesel; sana unu alacam veya unu vereceim, gibi
vaidlerde bulunup sonra onu yapmamak hem yalancl ve
hem de karsndaki mslman kardeini aldatm olmas
dolaysyle, iki, gnah birden yklenir. Bunun zdd va-
dettii her eyde sadakat gstermesi ve sznde durmasdr.
Mehmed Zahid Kotku
303
Mnafklk almeti malum olduu zere tr. (Her nekadar
Oru tutup namaz klsa dahi ve kendisini mslman zannetse
de yine mnafktr.)
1- (Konuurken yalan sylemek,
2- Vadinde durmamak,
3- Emanete hiyanetlik yapmak).
Ve yine:
Drt ey kimde bulunursa halis mnafktr. Drdnden
biri olursa, onda da mnafklkdan bir hisse var demektir.
Hatt o birini brakmadka mnafklktan kurtulamaz.
Bir: Emanete hiyanetlik,
ki: Yalan sylemek,
: Ahdinde, vadinde gadr etmek,
Drt: Hasmiyle ekiirken gnah ilemek. Vermemek
niyetiyle yaplan vaadlerin gnah ise iki kat olur. Fakat vadinde
bir emr-i zaruri hasebiyle vadini yapamazsa vadinden hulf
etmi saylmaz. Lkin o zaruret herkesce ve eriatce kabul
olunan bir zaruret olmas lzmdr. Yoksa lalettayin her eyi
zaruret gibi gstermek de caiz olmaz.
Yz altncs: stihza, horlamak, hakir grmek, alay
etmek; gnah- kebirdendir. Aher kimseyi kk grp
ona hakareti icabeden ve ima eder yolda sz sylemee,
istihza derler ki; (ve ol ahs maskarala almaa da shriyye
denir ki;) byk gnahtr. Kendisini byk grmek ve istihza
ettii insan da kk grmek demektir. Umulur ki; o istihza
ettii kimse indallah da ondan daha kymetli ve hayrl bir
kuldur. Binaenaleyh kimse kimse ile alay etmemelidir. Fakat
ne yazktr ki; kk yalarnda ald huylar insanlardan
kolayca ayrlmyorlar. Bunlar tecrbelerle sabittir.
Mminlere Vazlar
304
Seksen yana giren insan hala o ocukluundaki hallerini,
akalarn, alay ve istihzalarn bir trl brakamaz. Onun iin
kk yalarda tevbenin kymeti pek mhimdir. hmalide o
kadar fenadr.
Yarnki kyamet gnnde bu alayc ve nas ile istihza
eden kimselere cennetten bir kap alp gelin girin diye
arlacaktr. Fakat kapnn yanna gelince kap kapanacak
ve bu ekilde ceza oluncak ve nihayet kap alp gel, gel diye
arld halde gelmeyeceklerdir. stihzalar szle olduu gibi
fiilen de olur.
aret ve ima ile glmekle de olur. Her halde arbal
olmak byk bir devlettir.
Yz yedincisi: Sultan kaplarna, yani devlet kaplarna
gitmek de, gnah- kebirdendir. Zulm ile adeti olan sultan
kaplarna gidip onlardan yardm istemek, hizmet istemek
elbette gnah- kebirdendir.
Acaba bugn zulm etmeyen hangi sultan bulabilirsiniz.
Bugn okumakta olan yzbinlerce talebenin, hep devlet ka-
plarndan hizmet beklemekte olduklar grlmektedir. Tabii
bu iin vahametinin bilinmediindendir. Sonra memurluk
tenbellik almetidir. alp alnteri ile kazanp yemesi de zor
gelir. Onun iin en kolay ey, (biraz okuyup zahmet eker
sonra mr boyunca rahat ederim) davas bata gelmektedir.
Fakat vebal ksm hi de gz nne alnmaz. nki; bu ve-
balden ancak olgun mslmanlar korkar. yle namaz, niyaz,
olmayan mslmann bir korkusu olmaz.
O Allah'a yakn olmu, uzak olmu, akllnn ii deildir.
O hemen karnn doyursun zevkine baksn. te o zaman hay-
vanlar bu gibi insanlardan daha faideli olurlar. nki; insann
eti yenmez st iiImez, derisi kullanlmaz, hemen topraa
Mehmed Zahid Kotku
305
gmlr gider vesselam. Hayvann ise; eti yenir, st iilir.
Ynnden, derisinden, hatta kemiklerinden boynuzlarndan
ve hatta barsaklarn da istifade edildii grlmekte ve bi-
linmektedir. imdi o ulvi, bazen de meleklerden bile stn
olan insanlk nerede biz nerede? nsan hac olur, hoca olur,
profesr olur, bey paa olabilir amma insan olmak ok zor
mu ok zor. Yani Allah- Telnn sevip, raz olduu insan
ki ona kmil insan denir. Matlup olan da bu insanlk ve bu
mslmanlktr. Yoksa sra mslman, sra insan olunca, o
zaman hayvanlar daha ziyade puan kazanmaktadrlar. Bak
mam Azam gibi bir zat, o kadar bilgisi ile, kadl ne iin
kabul etmedi, hapishanelere dt, sopalar yedi yine kabul
etmedi? lm ihtiyar etti ve memurluu istemedi. Sen ve
ben bugn onlar da beenmiyoruz; vah vah bizlere...
Bak Sfyan- Sevri isminde bir alim o da bir mezhep
sahibi imi. Bir gn ders okuturken posta bir mektup getir-
mi. Mektup Harun-Reidden geliyormu. Okumu meer
Harun Reidle evvelce karde olmular. Harun Reid halife
olunca etraf civardan bir sr dalkavuk hac, hoca tebrike
gelmiler. Bu srada Harun Reit kardeliinin gelmemesinden
zlerek bu mektubu yazm. Mektubunda da ziyaretilere
olan ikram ve ihsanndan bahsetmi. Bunun zerine Sfyan-
Sevr, yazdrd mektupta:
Bu beytlmale hangi hakla tasarruf ederek bu ihsanlar
yaptn ve Allahtan korkmadan beytlmali zayi ettiin; hatta
kendi parandan dahi yapsan bu da israftr! Hak sbhanehu
buna raz olmaz, diye ok ac bir mektup yazdrp postacya
vermi.
imdi bilmem sen ne dersin. Yz milyonlarca liralar bir
eref uruna harcanyorda kimsenin ty bile kprdamyor,
Mminlere Vazlar
306
heyhat. Halbuki bugn ne kadar diyebilirsin. Devlet kaplarna
ancak onlara nasihat etmek, doru yolu gstermek, Allah'n
emirlerini ve yasaklarn bildirmek iin gitmek lzm gelirken;
nerede bylesi... Bana bela istersen syle. Aslanlar niin
aslm, Sor ve dn.
Hele Atf hocann idam, daha onun gibi neler... Birgn
Bayezid camiine sabah namazna gidiyordum. Polisler bizi
yoldan evirdi. Ne var diye baktm meer meydana sehpalar
dizilmi. Beyaz gmlekliler belki ondan fazla kimselerdi. Hep-
sini birer birer asverdiler. Artk kabahatleri ne idi bilemeyiz.
Henz o zaman stanbulda saltanat devri idi. te insanlar
kendilerine yaramayanlar bylece imha ederler de zerre kadar
mteessir olmazlar. Haccac- Zalim de byle deilmiydi? Sen
artk ne diye bu memuriyete zenir durursun. Ticaret ve sanat
kadar tatl birey var mdr? Hele o toprakla megul olup,
insanlara, hayvanlara maddi hayatn mahsl olan meyveleri
yetitirmeleri ne kadar hotur. Sabahn erken vakitlerinde tar-
lasnda, o kularn cvlts iinde, sabahn da tatl bahar havas
ile namazn klp, iine balamas yokmu? Buna doyummu
olur? Sen bu gzel canm hayat brakta, havas bozulmu,
kk bir ky halk gibi bir bina iine doldurulmu binalara
git rahat yok, huzur yok -Ah bir pazar olsa da yle bir hava
almaa ksak. Amma nereye kacaksn her yer dopdolu. O
kyn havasn bulmaa imkan m var? Biraz zor. Fakat zevki
tattm; rahat hi bir eyde bulunmaz.
Onun iin ey aziz kardeim, memuriyete hi zenme. Ti-
caret, sanat, ziraatte hayat vardr, sadet vardr, selamet vardr.
Hele kanaatin de olursa paalarn paas, beylerin beyi, senden
daha alas yoktur. Gafil ve cahillerle sohbet insana darlk verir.
Avclk yapmak gaflete sebep olur. Sultan kaplarna mracaat
Mehmed Zahid Kotku
307
fitnelere uratr. Sultanlara yaklatka Allahn rahmetinden
o nisbette uzak olur. Yani rahmet-i ilahiden mahrum kalr.
Bunlar iyi oku ona gre hareket eyle aziz evladm.)
Yz sekizincisi: Dnya ve dnya hreti ve nasn tevec-
chn murad ederek ilim renmek gnah-, kebirdendir.
lim ancak Cenb- Hak hazretlerinin rzasn kazanmak ve
mmet-i Mhammede dinlerini retebilmek iin renilir.
Bu yolu brakp da dnyann ve dnya hretini ve nasn
kendisine ikbalini murad etmek elbette gnah- kebirden
addolunur.
Zira dnya haddizatnda bir cifeye benzetilmi olup
bunu talep hibir ilim sahibine yakmaz. Dnyann btn
lezaizi zikrullah ve zikrullaha tealluk eden ilim ve ibadat-
tat- ilahiye dururken dnyaya ve ehli dnyann arzularna
uyarak, dnyaya meyletmek ve muhabbet duymak byk
kabahattir. Herkim ilme ulemaya yaklamak ve muarzlar ile
mcadele veya nasn kendisine tevecchn muradetse Allah
Tel bu gibi ilim sahiplerini cehenneme idhal eder. Ve yine
(herkim Allah- celle ve alnn rzasndan gayr bir maksatla
ilim renmek isterse cehennemde yerini hazrlasn. Bunlar
iyi dinlemeli sonra da ona gre hareket etmeli.
Yz dokuzuncusu: lm-i eriyi rendikten sonra
dnya sevgi ve zinet ve hretlerini arzu etmek, gnah-
kebirdendir. Din ilmi hususiyle btn ilimlerin ve sevilenIerin
stnde bir nimet-i uzmadr. Buna nail olduktan sonra tekrar
dnya zevk ve ehvetlerine iltifat edip de ilmi brakmak, en
byk kabahat ve gnahtr. nki elindeki nimetin kadrini
bilmeyip ve onunla dnyay ve zevklerini elde edemeyince,
onu hakir grerek brakmas elbette affolunmaz bir kabahattir.
Allah- (Celle ve al) cmlemizi korusun.
Mminlere Vazlar
308
Bir vakitler ilim adamlarna ok hakaretler edildi, maalar
kesildi. Onlara rabet eden olmad. Hatta mahpuslara atlanlarn
says belirsiz idi. Adamcaz hoca olduuna; eyh olduuna
piman idi. Trl trl iftiralar, bahanelerle mahkemelere sevk
olunup, hapse atlanlar ve orada inleye inleye lenlerin says
belli deil. Halkn gznden drmek iin ne lzmsa yap-
lyordu. Hele gsteri gnlerinde, temsiller de hoca efendilerin
ocuklar uzun sopalarla dverek okuttuklar tehir olunuyor ve
hele nikh kylar ok acayip klklarla alay mevzu oluyordu.
Bunu gren hoca efendiler, artk meslek deitirmekten baka
are yoktur diye boyuna meslek deitirirlerdi. Halbuki sab-
retseler sonu elbette selamet olacaktr. nki havalar ne kadar
kararsa bozulsa frtnalar kopsa; bir mddet sonra yine alp
gl glistan olduunu cmlemiz grrz Bizce malumdur.
Binaenaleyh ilim sahibine yakan her ne kadar rabet grmese
ve tahkir de olunsa mesleini muhafaza etmesidir. Bu ilmin
anndandr. Cenb- Hak ehl-i ilmi hi bir zaman brakmaz.
Ona bilinmedik yollardan ferahlklar verir vesselam.
Yz onuncusu: Bir kiinin koca ile karnn arasn
aarcasna fitne ve fesat eylemesi gnah- kebirdendir.
Ya kadnda gz vardr; kendisi almak iin, veya bir
bakasna vermek iin yaplan bu gibi iren hadiseler, elbette
deil mslmana, insan olan hibir kimseye yakmaz. Senin
karn byle aldatsalar senin vicdann buna raz olur mu?
elbette olmaz. yleyse sende bakasnn hanmn aldatmaa
alma. Byk gnahlara girer ve cezan bulursun.
Yz on birincisi: Zlimin yzne glmek ve ona
sadakat izhar ederek onunla dostluk yapmak da gnah-
kebirdendir. Zalime nasihat edip onu zulmden vazgeir-
mek icabederken; bilakis zalimin yzne glmek, onunla
Mehmed Zahid Kotku
309
dostluk etmek, onunla birlikte olmak, onun yapt zulum
ho grmek demektir. Zulmde onunla mterek olmaktr.
Zira zulm ehli ve onlarn avaneleri cehennemdedirler. Bir
emir, iecei araplar dken alim bir zatn arslanlarn nne
atlmasn emretmi. Zalimin avanesi de hemen zavally
arslanlarn nne atmlar, atmlar amma Alim de hemen
namaza durmu. O a arslanlarn alime hi birey yapmadn
grnce o zalim de tvbekar olmu. Zira Allahtan korkandan
herey korkar. Onun iin ecdadmzn az kuvvetlerle, byk
dman kuvvetlerini tarumar ettikleri hepimizin malumudur.
Dnk anakkale ve Yunan savalar ortada.
Yz on ikincisi: Mslman kardei iin er murad
ederek uyumak da gnah- kebirdendir. Mesela: sabah
olsunda ona yle yaparm byle ederim, diye er kasdederek
yatmas bile gnah kazanmasna kafidir. Halbuki Mslman;
mslman kardei iin daima hayr murad etmekle memur-
dur. Binaenaleyh byle kt niyetlerle yatanlarn, ta sabaha
kadar defterlerine gnah yazlr. Ve btn gece er iinde
geer. nki mmin, niyetiyle cezalanr. Hayr niyet ederse
hayr grr, er niyet ederse er grr. Binaenaleyh (Mmin
olamaz o kimse; kendisi iin istedii hayrlar; mmin kardei
iin istemez ise.) Ne dersiniz bu hepimize gzel bir ders ve
nasihat deil mi? Cenb- Hak hepimizi kardelerine hayr
isteyen ve hayr ileyen kullarndan eylesin amin.
Yz on ncs: Yalan olduunu bildii halde kar-
deinin aleyhindeki konumay dinleyip, skt etmek de
gnah- kebirdendir.
Bunda iki vebal vardr: Birisi, yalan tasdik edip yalan-
cya frsat vermek, birisi de mslman kardeinin aleyhinde
konumaya, plna ortak olmaktr. Mslmana den vazife;
Mminlere Vazlar
310
bu kardeini mdafaa ile beraber, o yalanc mfteriye de,
-Allahtan kork, byle yalan syleme- diye onu ikazdr. Yoksa
skt edip onu tasdik deildir.
Bak (herkim, yannda Mslman kardei gybet olur da
gc yettii halde ona yardm etmezse; Allah da onu dnya
ve ahirette zelil eder) ne kadar acdr. Halbuki her yerde ve her
zaman mslman mslmann yardmcsdr. Gybet ise en
ar bir gnah olmakla beraber buna dikkat eden mslman
ise pek az grlmektedir. Allah cmlemizin muyni olsun.
Yz on drdncs: Mslman kardeinin kabih,
irkin, aypl bir halini, bir rahatszln iitip de sevin-
mek gnah- kebirdendir. Zira Msllmanlar bir vcut
gibi karde kardetirler. Gerek, gnaha mteallik olsun ve
gerekse, sair rahatszlklara mebni ona acmak ve mteessir
olup ve hatta alamak yerine, sevinmek elbetteki iyi birey
deildir. (Ve hem de herkim mslman kardeine isabet eden
bir musibetten nai srur sevin izhar ederse iyi bilmelidir ki;
Allah (celle ve ala) ona afiyet verip kurtarr da yerine o sevin
ve srr duyan, kimseyi mptela klar.) Bundan anlalyor
ki; herin musibetine sevinmek ol musibet ve belay zerine
ekmek demektir.
Yz on beincisi: Bir kimse iin baka bir kimsenin
hanmna hediye gndermek veya gizlice baz latifelerle
taltif etmek gnah- kebirdendir. Halbuki o kiinin bu
hareketi ilerde vaki olacak byk fesadn mukaddemesi
demektir. Bundan dolay neticesi byk fesatlara sebep olan
hareketler, gnah- kebireden addolunmu ki, buna cesaret
edilemesin.
Mehmed Zahid Kotku
311
Yzonaltncs: Yanlarnda nc bir kimse olmadan
yabanc bir kadnla bir adamn yalnz bir yerde bulunmas
da gnah- kebirdendir.
Zira bu hal o zaman olmasa bilahere ileride fesad- azi-
menin vukuuna sebep olur. Zira:
(Kadnlarla halvetde kalmadan, kannz. Zira bir
erkekle bir kadn yalnz kaldklar vakit mutlaka eytan
araya girer. (Yani onlarn fikirlerini bozar ve gnaha girmele-
rine sebep olur.)
Bir adamn amura bulanm bir hnzra srnmesi omuz-
larnn kendisine helal olmayan bir hanma srnmesinden
hayrldr) buyurulmu. Nedersiniz. Bu gnk hayata...
Yz on yedincisi: Allah- Telnn tazim buyurduu
eyi, ufak ve ehemmiyetsiz ve yine Allah- Telnn ufak
kymetsiz, kk grd eyi bytmek, ona tazim
etmek gnah- kebirdendir.
Zira byle yapan kimse Allhah- Telnn iini been-
meyip, aksini iltizam etmek; Cenb- Hakka aka muha-
rebe ilan kadar byk olduundan, hareketin batl olduu
meydandadr. Bunlar sen iyi dn.
Yz on sekizincisi: Bir adamn, grmediini grdm,
demesi, duymadn duydum demesi, bilmediini bil-
yorum iddiasnda bulunmas gnah- kebirdendir.
Zira bunlar, yalanclktr. Yalan, haramdr. Halbuki in-
sann her iittiini sylemesi bile caiz deildir. Nerede kald
ki, duymadn duydum, grmediini grdm, bilmediini
biliyorum demesi. Bu hem cehlinin meydana kmasna ve
hem de yalanc olarak tannmasna sebeb olur.
Mminlere Vazlar
312
Yz on dokuzuncusu: Erkein her ne suretle olursa
olsun kendini kadna benzetmesi ve kadnn da yine her ne
suret ve ekilde olursa olsun kendisini erkee benzetmesi
gnah- kebirdendir.
Hatta erkein sesini bile kadn sesine benzeterek ince bir
ses karmas, kadnn da erkek sesi gibi ses karmalar ve hatta
erkeklerin ferace, araf ve pantolonlarn giyip onlarn ban
rttkleri gibi rtmesi, kadnn bana fes veya sark, alvar
veya cbbe giymesi, erkek gibi kaln seda karmas kendilerini
erkeklere benzetmek demektir). (Resl-i Ekrem bir kadnn
erkekler gibi kln kuanm olduunu grnce - Kendini
erkeklere benzeten kadnlara, yine kendilerini kadnlara ben-
zeten erkeklere lanet buyurmutur) ok mhimdir.
Yz yirmincisi: Allah- Telnn ismi erifinden gayr
bir eyle yemin etmek gnah- kebirdendir. Ve her kim:
Allah- Telnn mubarek ismi erifinden gayr bir eyle yemin
ederse; Allah- (celle ve ala)ya erik komu olur. irk ise af
olmayan gnahlardandr. Mesela: - Ben falan ii ilersem kfir
olaym, veya buna benzer szler sylemesi Allah' Tel'dan
gayrya yemindir. Sonra ilersem kfir olaym deyipde, sonra
da ilerse; veya gemi zamanda ilediini bildii bir eyde,
(kafir olaym ki ilemedim) derse kendinden korkulur. Teh-
likeli bir szdr, kanmak gerektir.
Yz yirmi birincisi: inin cretini vermemek veya
tehir etmekde gnah- kebirdendir.
inin pazarlk mucibince iini bitirdikten sonra cretini
bir bahane ile vermemek tabiatyla insanla ve slmla ya-
kmayan irkin bir harekettir. Elinden gelirse, onun hakkn
daha fazlasyle verip onu memnun etmek insanlk iktizasdr.
Byle yapmayp bir de cretini vermemesi elbette byk bir
Mehmed Zahid Kotku
313
gnahtr. Hem iinin gz kalr ve hem de emeinin hak-
kn alamaz ki; bu da byk bir zulmdr. Peygamberimizin
(Sallallah Aleyhi Vesellem) kyamet gnndeki hasmlarn-
dan dmanlarndan birisi de iinin cretini vermeyenler
olacaktr.
Yz yirmi ikincisi: ki kimse beynini (arasn) bozmak
iin almak da gnah- kebirdendir.
Peygamberimiz (Sallallah Aleyhi ve Sellem) tarafndan
kimse lanetlenmitir.
Birisi: Ana ve babasnn rzasndan yzn eviren;
kincisi: Kar koca beyninde fesat ve fitne ilka edip kadn
boandrmak sonra o kary kendi almak, isteyen,
ncs: Mminler beyninde buz, haset ve adavet ilka
etmee alan kimseler ki; lanete mstahak olmulardr.
Hakikaten bu gnk fitnelerin hemen hepsinin bu fitneci
kimselerin elinden dilinden ve yazlarndan kopmakta olduu
grlen gelmektedir. nki; bunlarn hemen hi birisinin
dinle diyanetle gnahla alkalar yoktur. Btn gayeleri
yalnz dnyalklardr. Onun iin hell, haram demeden;
yalan doru, hak, btl tanmadan gayelerine hizmet etmee
alrlar ki, yalnz bizim iin deil btn beeriyet iin bir
felket yuvasdrlar.
Yz yirmi ncs: Bir adamn dinkardeine -Ya
mrai diye sylemesi gnah- kebirdendir.
En kolay ey, hemen birisine biraz kzdk m ilk sz-
mz:
Brak u mrai herif - demektir. Fakat tam krk
senelik amelinin mahv ve iptaline sebep olur. Mmin, karde-
ine kar daima hsn zan ile memurdur. Herkesi mmin,
Mminlere Vazlar
314
mttaki bilmek ve salahhane tesbit etmek icabederken; bilakis
ona riyakarla tesbit etmek "Ya mrai" diye syleyerek hem
gnah- kebir ve hem de krk senelik amelin mahvna sebep
olmas elbetteki ok ac bireydir. Zira riya hiret ameliyle
dnyay muradetmee derler. Kalben olacak eydir. Bunu da
Allahdan gayrs bilmez. Binaenaleyh bilmedii eyi mmin
kardeine ymri diye sylemesi bir s-i zan almetidir.
Bu da yasaktr.
Yzyirmidrdncs: Kar-koca st emen ocuunu,
veya st annelerin baktklar ocuklarn vakti gelmeden
zaruretsiz memeden kesmeleri, gnah- kebirdendir.
Zira st emen ocuun st emmek hakk iken, ufak tefek
bahanelerle onu stten kesmek o ocua zulmdr. St anne
ise, o da mukavelesine riayet etmedii ve ocuu hakkndan
mahrum ettii cihetle gnah- kebiri irtikap etmi olur.
nki; annenin st kadar ocua faideli bir gda yoktur.
Nevnemas, akl ve zeks sonra eksik kalr. Bunun vebali
de onu stten vaktinden evvel kesenleredir.
Yzyirmibeincisi: Nass, bana iyi desinler ve bana b-
yk adam desinler, bu gzle baksnlar, diyerek kendinde
olmayan bir hali zhar etmek byk gnahtr.
Perianlk almetidir. Dininde, ihlasnda amelin az olsa
da sana yeter.
Hlis olmak insann ii ile dnn bir olmasdr. Sz
ile hareketi uygun olmasdr. i baka d baka, mnafklk
alametidir. Kendisinde olmayan bir hali izhar ise, yalanclk
ve riyakarlktr. Cenb- Mevla cmlemizi bu saylan (125)
byk gnahlardan ve bundan sonra saylacak olan kk
gnahlardan muhafaza buyursun, Amin.
KK GNAHLAR
Birincisi: Bakmas ciz olmayan kimselere bakmak,
gnah- saairdendir.
Kyamet gnnde her gz alayacaktr. Yalnz kii
mstesna.
Birisi: Bir gz sahibi ki, Allahn haram kld kadnlara
bakmaz ve gzlerini yumuverir.
kincisi: Allah yolunda, gerek muharebelerde ve gerekse
tahsili-i ilmieriyyede uykusuz kalp nbet bekler veya derse
alr. (Dman gzetlemek gibi.)
ncs: de Allah korkusundan nai alayp gzlerin-
den az da olsa su karanlar. Ve haram olan gzel kadnlara
ehvetle bakanlarn da gzlerine kyamet gnnde kurun
dklecei beyan olunmaktadr. nki bu baklar bilahare
byk gnahlara da sebep olmaktadr.
Mminlere Vazlar
316
kincisi: Bakmas haram olan kimseyi ehvetsiz pmek
gnah- saairdendir. (ab- emred) delikanllar da pmek
byledir. ehvetle pse byk gnah olur. nki zina, ellerin
tutmasyle, ayaklarn zina mahalline gitmesiyle, azlarn zinas
da pmekle olur buyurulmutur.
ncs: Az bir ehvet sebebiyle, menisini eliyle
getirmek gnah- sagairdendir.
Hanmnn eliyle de olsa yine gnahtr. Belki bekar olupta
ehvetinin galebesi ile, byk gnah ilemekten korkan kimse,
lezzetlenme gibi bir hal olmayup, ancak ehvetini teskin iin
olursa msaade varsa da; bedene byk zarar iras edeceinden,
bundan kanmak evladr.
Drdncs: ehvetsiz bakasnn hanmna yapmak
haramdr.
Gen ihtiyar msavidir.
Zira be eyi yapan cennetliktir:
1- Konuurken doru konumak, doru sylemek,
2- Ahdini yerine getirmek,
3- Emanetleri eda etmek,
4- Ferlerini muhafaza etmek, gnahlara bakmamak iin
gzlerini yummak.
5- Ellerinizle kimseyi incitmemekdir.
Beincisi: Gerek gen ve gerek ihtiyar kadnla tenha
hali ve baka kimselerin bulunmadklar yerde bulunmak
caiz deildir. Haramdr.
Bu kadn veya erkek stkardei olsalar veya kaynvaldesi
olsa dahi, bu halvetler caiz deildir. Allah (celle ve al)ya ve
ahiret gnne inanp, iman eden kimse, baka bir mahremi
Mehmed Zahid Kotku
317
olmadan, ecnebi, yabanc bir kadnla yalnz kalmasn, ka-
dnlarla yalnz kalmaktan saknnz. nki ncs eytan
olacaktr. Sizi byk gnahlara drr.
Altncs: Hayvanlara bile olsa, lanet etmek caiz de-
ildir. Zira Lnetin Manas: Allahn rahmetinden uzak ol
demektir. Halbuki btn eya Hakkn rahmetine muhtatr.
yle ise; lanet edici olmaynz. Bir kimse mmin kardeine
lanet ederse byk gnah ilemi olur.
Yedincisi: Hadd-i eriden bir hadd icab etmeyen, zaruri
ve zaruri olmayan yalan sylemek de gnah- kebirdir.
Amma haddi-eriyi mucip yalan sylese, gnah- kebir olur.
arap imeyen kimseye, arap iti, diye yalan ehadet edip,
haddi eri vardr demek gibi. Lakin bir emr-i zaruri vukuunda
veya ahare byk zarar mucip bir halin zuhurunda sylenen
sz gnah deildir. Mesela: bir katil, bir adam ldrmek kasd
ile arad ve nereye gittiini sorduu zaman, gittii mahalli
bildiini saklayp, baka taraf gstermek gnah deildir.
Belki birini ldrmekten, dierini lmekten kurtard iin,
bu yalan gnah deildir. Muharebelerde yalan sylemek, iki
mmin kardeinin arasn bulmak iin yalan sylemek caiz-
dir, ve eridir. Fakat emr-i zaruri olmadka yalan sylemek
katiyyen haramdr, ve menhidir. nsan doru da olsa yalan,
akay, mcadeleyi terk etmedike insan kmil olamaz.
Sekizincisi: Bir mslman syledikleri doru bile
olasa iir ile hicvetmek gnahtr, haramdr.
Hiciv, bir adam iirle zem etmektir. Zikrettii adamn
aybn, gerek sarahaten sylesin ve gerekse tariz ve kinaye
tarikiyle sylesin yine haramdr. Hatta hicviyesinde zikrettii
ayplar, ister o adamda bulunsun ister bulunmasn, hicvinde
sadk dahi olsa yine haramdr. Hicviyesinde yalan varsa o
Mminlere Vazlar
318
zaman iki gnah ilemi olur. Bu hiciv nasn rzna, dinine,
aklna ve ahval-i sairesine mal ve eyasna taarruz ile de olur.
Halbuki biz mslmanlar, birbirlerimizin ayp ve kusurla-
rn rtmekle ve onlarn rz, namus, eref ve haysiyetlerini
muhafaza, mdafaa ile memurken, bunun hilafna onun
an, erefini lekeleyecek her hat ve harekt, byk bir gnah
olmakla beraber insanlk ve slmiyete de hi smayan irkin
bir harekettir. Yalnz dmanlar iin hiciv sylemek caizdir.
Efendimizin airi Hassan (Radiyallah Anh)a "Ya Hassan
mrikleri hicveyle" diye emir buyurmudur.
Dokuzuncusu: Nasn evlerinin iine bakmak ve onlarn
hareketlerine muttali olmak haramdr.
Eer kasden bakarsa o zaman gnah- kebir olur. Ev
sahibi bakann gzn bakarken vurup karrsa, birey lzm
gelmez; cezasn bulmu olur. Bu bakan ister erkek olsun ister
kadn olsun msavidir.
Onuncusu: zr- eri olmadan bir mslmanla gn
ks olmak haramdr.
Amma zararl bir kimse olmak dolaysyle zararndan ve
errinden korunmak iin nadiren dargnlk gnah deildir.
Fakat bunu bahane ederek, herkesle bir zarar hissiyle
ksmek suizandr, doru olmaz. Mslmanlarn birbirlerine
arkalarn dnmeleri, ksmeleri, hasetlik yapmalar, buz
etmeleri katiyyen caiz deildir.
"Ey Allahn kullar karde olunuz ve kardee yaaynz,
birbirlerinize katiyyen ks durmaynz. Kendi kusurunu gr
ve onun islahna al.
Bakasnda sakn kusur arama. Sonra aldanrsn vesselam.
Mehmed Zahid Kotku
319
Onbirincisi: Hakikatn bilmedii eyde muhasama
ve muhakemeye kyam etmek haramdr.
Dava vekilleri gibi. nki bunlar vekil olduklarndan, asl
i sahipleri gibi iin hakikatna malumatlar yoktur. Bittabi
hasmna galip gelebilmek iin yalanlar irtikap edeceinde
de phe yoktur. Halbuki bunun makbul birey olmad
malumdur. sahibinin de hakikat doruca anlatmas iine
gelmez. Onun iin kaamak yollardan kurtulmaya bakar. Bunu
da, dava vekili alaca para mukabilinde kurtarmaa alr.
Maazallah bir katili, bir hrsz, bir sarhou, bir kumarbaz, bir
muhtekiri, bir mfteriyi, bir caniyi, bir zalimi mdafaa edip
kurtarmaa almak, bilmem ne kadar doru olur?
Onikincisi: Bir iin knh ve hakikatna malumat
olsa bile, hakk- eriata riayet etmeksizin her kimse ile
muhasama etmek gnahtr, haramdr.
Husumet diye kelamda inat etmee derler ki, bunun ile
aherin maln ahz ve istil eder ve maksuduna nail olur. Eer
nail olursa maksudu batl olur, veya hasmn kahr ve tenkil
etmek zere muhasama ederse bunlarn cmlesi haramdr.
Fakat bunlardan r olarak husumet, batl olmayp hak olur.
Husumet iinde eziyet verici kelime olmayarak ve hasmiyle
de adavet ve dmanlk zere olmayp; mcerret muhasamas
hakkn almaktan ibaret olursa, o zaman husumet mubah
olur.
Onncs: Bir mslmann kendi istei ile glmesi
menhidir.
Kendi ihtiyar elinde iken glmemeyi tercih etmeyip
glmesi, sfat- mezmumedendir. nki az glmek ve belki
hi glmemek ve ok alamak lzm gelirken, ihtiyar elinden
Mminlere Vazlar
320
gitmi gibi glmek kstahlktr. Amma grlen acayip eyden
nai ihtiyar olmayarak glmesi haram deildir.
kimse vardr ki; Allahn azabna mstahaktr.
I - Ackmadan yemek,
2 - Uykusu yok iken uyumak,
3 - Lzumsuz yere glmek.
Glmesi ok olan kendi kymetini drr. Bo szleri
ve latifesi ok olann bykl gider. Mizah, latifesi ok
olann da vekar gider. A karnna su imek kuvvetinin yarsn
giderir. ok konuann da hatas ok olur.
Ondrdncs: Huzuzat- nefsaniye ve dnya nimetlerin-
den bulunan eyleri gaybederek, elinden gitmesinden dolay
mahzun olup alamak, ah edip teessf etmek haramdr.
Elinden giden dnyalklar iin alayp szlamak nasl gnah ise,
naim-i dnyann o kimseye okca gelmesinden sevinmesi de,
hep cahillik alameti olup, kil kimse btn ve zhirini daima
hiret ilerine sarfetmesi lzm gelir. nki dnya mallar ne
olursa olsun fnidir. nsan gibi... Fakat ibdt ve tt daima
baki ve sahibi ile beraberdir. Ahirettede. Binaenaleyh abuk
elden gidecek metaa elden gitti diye hzn ve keder yle
dursun, bunlara iltifat bile etmez. nsan o kimsedir ki, ta
ile altun yannda birdir. Onun iin, giden dnya iin meyus
olmaynz. Verilen nimetler iin de sevinmeyiniz vesselam.
Onbeincisi: Kibir haramdr.
Fakat yrmesinde ve sair harekatnda; kibir alameti
olarak iki tarafa sallana sallana yryerek byle kendisini,
nefsini byterek, yrynde kibirli ve gururlu yrmesi
caiz deildir. Nihayet Hakkn gadabna uramasna sebep
olur. Zira yevmi - kyamette byle esvaplarn srkleyerek
Mehmed Zahid Kotku
321
veya ekerek kirletenlerin yzlerine, Allah Tel'nn bakma-
yaca da aikardr.
Onaltncs: Erkeklerin ipek elbise giymeleri, altn ve
gm eya kullanmalar haramdr.
Hatta parmaklarna taklan altn yzkler de caiz deil-
dir.
Gm yzklerin de birbuuk dirhemden fazlas yine
haramdr. Bunlar erkek ocuklara da haramdr. Vebal, g-
nah ana ve babasna yazlr. Dnyada ipekli elbise giyenler,
ahirette cennete girseler bile, ipekli elbise giyemiyeceklerdir.
Bunlar erkeklere haram, kadnlara helaldr buyurulmu. Fakat
kadnlarmz da tevazuan kullanmazlarsa, byk hanmlk
yapm olurlar.
Onyedincisi: Fask bir kimse ile bir mddet oturmak
gnah- saairden, adet edip daima dp kalkarsa kebir
olur.
Fask diye; tat- ilahiden huruc eden, yani ihadat-u
tat yapmad gibi gnahlar irtikab eden, iki ien, kumar
oynayan, mrn bo yerlerde israf eden, dans ve balodan
ekinmeyen, deniz banyolarnda kadn erkek kark oturan
ve denize girenlerle ve buna benzeyen sair fsk ve gnahlar
irtikab edenlere denir. Zira huylar saridir, yani birbirine abuk
geen hastalklardandr. Onun iin onlarla oturmay itiyad
eden kimse, hi farkna varmadan, bakarsnz ki, bir gn onlar
bile gemitir. Allah'n velilerinden gayrsn dost edinmeyiniz.
Allah (Tel)nn zikrinden iraz edenlerden yani, ibdt ve
tattan uzak olanlardan siz de iraz ediniz. Uzak olunuz. Ancak
mminle dost ol ve yemeini de mttaki kimselere yedir ki,
hem dnyada hem de ahirette sana fidesi olsun. Ve bir de,
Mminlere Vazlar
322
kt, gnahkar insanlarla dostluk etmek, ateten bir paradr.
Dostluu fayda vermez. Ve szlerinde de durmazlar.
Onsekizincisi: Kerahat vakitlerinde namaz klmak caiz
deildir. sterse cenaze namaz olsun. Bu da yirmi vakittir
demiler. Secde-i tilavet de byledir. Bunun vakti: Gn
doarken, zeval vakti, bir de gn batarkendir. Gn doar-
ken bir veya iki mzrak boyu ki; otuz veya krkbe dakika
demektir. Zevalde byle akam da byledir. Halbuki afaktan
sonra ancak sabahn sneti klnr. Baka namaz mekruhtur.
Fakat bor namazlar, gne douncaya kadar, sabah namaz-
nn farzndan evvel de sonra da klnr. Zira borlardan bir
an evvel kurtulmak gerektir. Bu vaktten gayr evkat-
kerahette snnet veya nafile namaz klnmaz. Velakin farz
namazlar ve bor namazlar eda edilir. afaktan sonra, gne
doduktan sonra, akam ezan okunduktan sonra, ve akam
namazndan evvel, cuma gn hutbe okunurken, cuma iin
kamet olunurken ve bayram gnleri bayram namazndan
evvel ve bayram hutbeleri okunurken, gn tutulduu zaman
ksuf namaz, yamur dus iin namaz, hac iin okunan
hutbe esnasnda, ikindi namaz klndktan sonra akam
ezan okununcaya kadar nafile veya snnet namaz klmak
caiz deildir. Sebebi Efendimizin:
"afaktan sonra irak vaktine kadar, sabah namaznn
snnet ve farzndan baka namaz klnmaz ve ikindi nama-
zndan sonra gne batncaya kadar nafile namaz klnmaz
buyurmu olmasdr. Ve yine bayram gnleri, bayram nama-
zndan evvel nafile namaz klnmaz. Ve Kurban bayramnda
da namazdan evvel kurban kesilmez. Ancak bayram namaz
klamayan kyler mstesna, Gne tam zevaldeyken namaz
Mehmed Zahid Kotku
323
mekruhtur. Yalnz cuma gnleri mstesnadr. nki hergn
cehennem kzdrlr, yalnz Cuma gn mstesnadr.
Ondokuzuncusu: Bayram ve eyyam- terik denilen
gnlerdeki, -senede be gndr- oru tutmak caiz deil-
dir.
Zira bu gnler Cenb- Hakkn kullarna ziyafet
gnleridir. Yemeyi imeyi terkedip oru tutmas tabiatyle
mnasip olmaz. Nuh (aleyhisselam) btn yl tutmutur.
Yalnz bayram gnleri tutmamtr. Eyyam- terik; yeme,
ime ve zikir gndr.
Yirmincisi: Camilere necaset idhal etmek, zerlerinde
necaset bulunmas ihtimali olan deli ve ocuklar sokmak
caiz deildir, gnahtr.
Zira mescidler hayrl yerlerdir. Camilerin, ndallah da
hrmet ve kymeti vardr. badullahn da bunlara hrmet
gstermesi lzmdr. Temizliine yalnz mezzinlerin veya
kayyumlarn deil, btn cemaatin elbirlii ile gayret gs-
termesi lzumu aikardr. Bugn kilise ve havralara yaplan
temizlik adeta dillere destan gibi sylenmekde iken, maalesef
bizim gerek byk camilerimizin hali adeta utan verecek bir
ekildedir. Hele byk camilerimizin, baheleri, ocuklarmzn
top oyunu haline getirilmi, sylenirseniz derhal sizi piman
ederler ki, ne deseniz botur. Halbuki kilise baheleri ne kadar
muntazam, ieklerle ssl olduu grlmektedir. Memleket
bizim olduu halde niin ehemmiyet veremediimize akl
erdiremiyorum. Allah Tel cmlemize hidyet ve tevfikler
ihsan buyursun.
Yirmibirincisi: Elbise ve bedenine necaset bulatrmak
ve yine herbir kymetli erefli itibar olan her eye necaset
bulatrmak haramdr.
Mminlere Vazlar
324
Ve gnah kebredir demiler. Bunlar hem nezafete mu-
halif ve hem de ziyanna sebeptir. Halbuki en temiz giyinen
ve en temizi yiyen mslman olmas lzm gelirken, byle bir
mslmann gerek elbisesinin ve gerekse bedeninin pis olmas,
veya pislie bulatrlmas, akln tecviz edemeyecei eylerdir.
Fakat o pisliklerdendir ki; abdest ettii yani, def-i hacette g-
zelce taharetlenmeyen ve iedii vakit gzelce kurulanmayan
kiilerin, gerek stleri ve gerekse bedenleri daima pistir. Ve
o elbiselerle namaz bile caiz olaca phelidir. nki gnde
kimbilir ka defa helaya gider de, gzelce temizlenir ve taharet
bezleriyle kurulanr, maalesef. Bir ok evlerde taharet bezleri
de bulundurulmamaktadr ki, pek acdr. Ve baz yerlerde ise
kat kullanlmaktadr ki, daha byk bir hatadr.
Yirmiikincisi: Gerek def-i hacet esnasnda ve gerekse
ieme esnasnda kbleye kar yzn veya arkasn evir-
mek haramdr.
Kapal yerde olsun ak yerde olsun yine haramdr. Zira
kbleye kar tazimsizlik ve hrmetsizlik vardr. Ve hem de
Efendimiz hazretleri,
"Gaita (byk) ve gerek bevl esnasnda kbleye nnz
veya arkanz vermeyiniz. Lkin ya arka veya garba dnnz"
buyurmutur. Binaenaleyh evlerimizin hela talarn koyarken
buna gre konmasna dikkat etmelidir. Bina yapanlar bunlar
dnecek kadar diyanet sahipleri olmadklarndan, ilerine
nasl gelirse yle yaparlar. O zaman bunun tashihi her halde
sizin zerinize olacaktr. Siz de kulak asmazsanz mr boyu
gnaha girersiniz.
Yirmincs: Hamamlarda, kimsenin grmedii
yerlerde avret mahallini amak haramdr. Sair mahallerde
amak da byle haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
325
Lakin insanlarn grecei yerlerde avret mahallini aarsa
gnah- kebir irtikab etmi olur. Avret mahalli, erkekler iin
gbekten diz kapann altna kadardr. Kadnlarda ise, btn
vcutlar avrettir. Evvelce kadnlar iin hususi deniz hamam-
lar var idi, tahta perdelerle rtl idi. imdi ise; bila perva
her yerde soyunup denize girmekten saknmyorlar. Halbuki
denize bu kadar baylmak caiz deildir. Zira Memleketimizin
i taraflarnda yaayan ve denizi de hi grmeyen ve bilmeyen
kimseler olduu unutmamaldr. Sonra denizden maddi bir
istifade edeyim derken, ruhunuz ve maneviyatnz mahvolur.
Artk ie yaramaz hale gelirsiniz. Faide ancak Allah- (Tel)
nn emirlerine uyup yasaklarndan kamakla olur. Evet belki
vcudunuz bir ok istifadelerde bulunur. Amma manevi
zararn dnrseniz ok zararl karsnz vesselam. Yine
maalesef bu Avrupa hayranl nedir? Btn iffet ve ehvet
mahalleri pervaszcasna, hi sklmadan tehir edilmekten de
ekinilmedii gz nndedir. Halbuki mslman hatunlar
ok nezih ve ok temiz ve ok da kymetli olan namus,
eref, iffet alameti olan tesettr terkederek, onun yerine
manto diye adlandrd, veya araf diye zerinde titiz-
likle durduklar kyafetlerin bugn hi kymeti yoktur.
Asl tesettr hanmefendinin evinde oturup evinin ve
ocuklarnn hizmetiyle megul olmas lzm gelirken;
her ne ekilde sokaa kt an bu tesettr yok olmutur.
Zira tesettrden murat, kadnn erkekler tarafndan herhangi
bir tecavze uramamasdr. Byle olunca, kadnn darda
grlmesi, ar pazar gezmesi, evinin ihtiyalarn almak
iin u veya bu dkkanlara gitmesi ve bu arada onun felakete
uramasna sz ile gz kafidir. Bir de yz aksa tamam.
ster manto giysin ister araf. Asl gaye kadnn korunmasdr.
O araf ve manto iinde oynanan oyunlar, dolaplar, herkesin
Mminlere Vazlar
326
malumudur. Binaenaleyh, cennetin anahtar ayaklar altnda
olan annelerin, bu hususa ok titiz ve ok dikkatli olmalar
lzmdr. Evlatlarmz okutacaz diye, onlar yirmi yalarna
tecavz eden bir zamana kadar, erkek ocuklarla birlikte
hemhal olmalarna gz yuman babalara ne dersiniz?
Yirmidrdncs: Zaruret yok iken, abes yere avret
mahallini amak haramdr. Kimse grmese bile Allah-
Teldan utanmak gerekir. Efendimiz hazretleri:
"Kendi baldrn kimseye gsterme. l veya diri kimsenin
de baldrna bakma", buyurmutur. Hatta gusul esnasnda
bile. mmkn olan hereyle korunup; avret yerlerini kimseye
gstermemelidir. Yine maalesef hamamlarda ve denizlerde bu
usule riayet eden kalmamtr. nk sokakda bile yarplak
gezmekten artk kimse ekinmemektedir.
Bundan hemen tecavze uramak gibi birey anlalma-
maldr. Evet koyun ile kurdun bir arada geinecei bir devir
mi geldi yoksa? Atele barut birbirleriyle anlatlar m? Bu
Allahu (Tel)nn emri ve hem de tabiatn icabdr. nki;
Cenb- Hak kadn ile erkein arasnda bir alaka halket-
mitir de, bu alem o nizam iinde birbirleriyle nsiyet edip
geinirler. Avrupa Hiristiyanlarnn bugnki haline aldanma
ve imrenme. O kfr ihtiyar edenlerin, yeri cehennemdir.
Mahlukatn da en erlileridir. Onun san at ve maharetine,
Aya gidip geldiine de aldanma. Rabiat-l Adeviye kadarda
m dnemedin. Onu kandrabilmek iin bir byk zat
havalarda umu, denizlerde yrm Rabia hatun bunlarn
hi birisine iltifat etmemi ve yle cevap vermi. "Havada en
adi sinekler de umakta, denizde, balklar da yzmekde, eytan
ise bir anda ark ile garp arasnda gidip gelmektedir." Asl
marifet bu mlkn sahibi Allah (celle ve alnn) raz, honut
Mehmed Zahid Kotku
327
olduu, sevdii bir kul olabilmektedir. te her gelen nbetini
savp gitmektedir. Hani senin sevgili baban, dedeciin hani,
o sevgili annen hani, o annenin annesi? Bak, ibret gzyle
bak. Sen bu dnyaya boy gstermee gelmedin. Geldiin
gibi gideceksin. Bir hristiyan gibi mi gitmek istersin, yoksa
Allahn raz olduu bir mslman gibi mi? yi dn yolunu
ona gre se.
Yirmibeincisi: Orulu, akam iftar etmeyip ertesi
gnn orucuna niyet etmee savm-i visal diyorlar ki, bu
gnah- saairdendir.
Caiz deildir. Bizim dinimiz herkesin isteine gre deil,
peygamberimizin emirlerine uymakla olur. Bunu da peygam-
berimiz men etmitir.
Hem de bilahere baz zafiyetler dolaysyle ibadat- tatdan
kalmak tehlikesi de vardr.
Her eyin iyisi, peygamber efendimize uymaktr vesse-
lam.
Yirmialtncs: Keffaret yapmadan mzheret olunan
kadna yakin olmak ve hatta pmek de caiz deil, gnah-,
saairdendir. Bu mzheret, erkein karsnn azalarndan
birisini, nikh kendisine haram olan anasna, kzkardeine
halasna ve teyzesi gibi kimselerin, bakmas haram olan arka-
sn ve baldrlarn karnn ve sair bakmas haram olan yerlerini,
karsnn azalarndan birisine benzetmesine derler. Ve byle
sylemesine (zhar) derler ki, buna ceza olmak zere 60 gn
oru tutmak, veya, 60 fakire fidye sadakas vermek, veya bir
kle azad etmekle mkelleftir borludur. Bunu yapmadka
hanmna yakn olamaz. Bu mslmanlk da, anne ve akrabann
kymetinin ne kadar yksek olduuna balca delildir.
Mminlere Vazlar
328
Yirmiyedincisi: Muhacire olmayan bir kadn, yannda
kocas, babas, kardei, olu gibi mahremleri olmad
halde, onsekiz saatlik mesafeye valnz bana gitmesi ha-
ramdr. Yola kan hatun ister gen, ister yal olsun msavidir.
ster ibdet iin -hac gibi- ister ziyaret iin olsun, katiyyen
caiz deildir.
St kardei veya damad olsa, zamanmzda bunlarla
yola kmak da caiz deildir. "Allaha ve yevmi ahirete iman
eden hi bir kadna helal olmaz ki, gnlk ve daha ziyade,
yalnz bana sefer ede. Meer yannda babas veya kocas
veya olu veya kardei veya mahremlerinden birisi ola" baka
trl caiz deildir. Burada hem kadnn muhafazas ve hem
de erkeklerin fitneye dmemeleri ve gnaha girmemeleri
de mevzu bahistir. Yabanclarn kadnlarla yolculuklar her
nekadar emniyet altnda olsa dahi emri peygamberi ile
yasaklanmtr. Zira fitnelere hudud yoktur. Sevap kazanyo-
rum diye birok gnahlara girerler de haberleri bile olmaz.
Yukarda da anlattmz gibi ibdetler birer kuvvet kaynadr.
Gnahlar da zehir yuvasdr. ok kuvvetli ve besili kimse,
biraz zehir alnca nasl dayanamadan lyorsa, gnahlar da
byledir. Netice peygamberimizin szlerine itaattir. Hazreti
Aie (Radyallah anha) validemiz, peygamberimizin (Sallal-
lah Aleyhi ve Sellem) ahirete intikalinden epey sonra hacca
gitmeyi murad etmiler. Hazreti mer, (R.A.)dan o zaman
halife olma mnasebetiyle izin istemilerse de, Hazreti mer
raz olmam ve izin vermemi. Nihayet mnasip bir zamanda
hazrlanmalarn emretmi ve kendilerini muhafazaya iki
kimseyi memur etmiler. Birisi devenin nnde, birisi de
arkasnda nihayet Mekke-i Mkerremeye varmlar. Hazreti
mer (R.A.) muhafzlara,
Mehmed Zahid Kotku
329
Bunlar gece yars gtr, tavaflarn ve saylerini tenha
bir zamanda yaptrp, bulunduklar yerde birisi darda birisi
de kapda beki olarak bulundur.
Sen o zaman bir dn, bir de imdiki zaman, Allah
cmlemizin muini olsun vesselam.
Yirmisekizincisi: Almayaca maln kymetini artrmak
iin fiyatna zam etmek haramdr. nk; bir nevi hiyledir.
Birisini sevindirmek suretiyle alcy zarara sokmak vardr.
Kaldki mmin kendisine istedii iyilii bakasna yapmakla
da mkelleftir. Heyhat imdi mslmanlk enede, yani lafda.
Allah cmlemizi raz olduu kullarndan eylesin. Aziz karde
hedefin hemen hakkn rzas olsun.
Yirmidokuzuncusu: htikar da haramdr.
Bhusus insan ve hayvan yiyecei olan ve hatta giyecei
eylere, insanlar muhta iken, satmayp fiyat daha fazla
olsun diye mal saklamaa derler. Yiyecek ve iecek daha
mhim olduundan, Arpa, buday, un gibi eyleri, eker,
et, ya peynir, de bunlara ilave edilirse ki, insanlar bun-
lara her zaman muhtatr. Onun iin bunlar saklayanlara
melun ad verilmitir. Kendi menfaati iin harin zararn
isteyen kimseye bundan baka ad da yakmaz. Yalnz
mahsul sahibi renber, maln kendi oluk ve ocuu iin
saklasa, muhtekir saylmaz demiler. Fakat mahsul fazla
ise ve nasn da ihtiyac varsa, o zaman satmazsa, hkmet
onu elinden alr ve satar. Muhtekirin en kts zahire
ucuzlaynca mahzun ve pahal olduka sevinen kimsedir
ki, tam ehl-i dnya demektir.
Otuzuncusu: Bir adam bakasnn pazarlk ettii mala
sahip kp, onun da pazarlk yapmas haramdr.
Mminlere Vazlar
330
Pazarlk zerine pazarlk, alcy kandrp caydrmak,
ben sana bundan daha iyisini ve ucuzunu da alrm demek
de, pazarlk stne pazarlk saylr. Velakin aldanmak veya
aldatmak gibi bir hal vukuunda kardeini zarardan vikaye
iin yaparsa, bu da caizdir ve iyidir:
Alc ile satc bir ite mutabk kaldktan sonra, birisi gelip
alcya sen, bunu alma ben sana daha ucuz veririm, diye caydrp,
yaplan pazarl bozmasdr ki, irkinlii herkesce malumdur.
Otuzbirncisi: Bir hatunu almak zere birisi talip olup,
oda yani velisi vereceine sz verdikten sonra dier talibin
zuhuru ile ol hatunu istemesi caiz deildir.
Bu hal tabii pazarlk zerine pazarlk gibidir ki, memnudur.
Caiz deildir. Hatta istediini bildii halde, sz kesilmede
dahi araya bakasnn girmesi tabiatyle memnudur. Bazlar
bunu kebirden saymlardr.
Otuzikincisi: ehir halknn taama ihtiyac olduu
bir zamanda kylnn satmak zere getirdii mal ehir
halkndan birisi gelipde O kylye, ben bu mal senin iin
ziyade pahalya satveririm demesi, ve bu zahireyi kyl
iin satmas haramdr.
Yalnz ucuzluk ve bolluk zamanlarda caizdir demiler.
Otuzncs: ehir ve kasabaya mal getirerek satmak
isteyen bir kylnn elinden daha ucuz alabilmek iin
ehir dnda, yollarda bekleyip, kyl piyasay bilmeden
elinden ucuza mal almak ciz deildir.
Halbuki kyl de ehire geldikten sonra piyasay re-
nir, ucuz sattn anlaynca; alverii bozup bozmamakda
muhayyerdir, demilerse de, bugn iin mmkn olmayan
bir eydir. En iyisi ehre getirir, piyasaya gre ucuz ve pahal
Mehmed Zahid Kotku
331
satmak daha dorudur, bylece alan gnahtan kurtulur, satan
da aldanmam olur.
Otuzdrdncs: Bir adam; satt koyun, kei, inek,
maklesi hayvann stlerini samadan, memelerini stl
gsterip pahalya satmak caiz deildir. Bu da bir nevi hi-
ledir. Fakat bunlar bilenlerde azdr. Yapanlara Allah' Tel
insaf versin. Cmle hilekrlar bizden deildir ve hile edenlerin
yeri cehennemdir. nki hilenin hi bir nevi mslmana
yakmaz.
Otuzbeincisi: Cuma ezan okunurken al veri haram
olduu gibi, caminin dnda yani evinde veya dkkannda,
okuduu Kuran- kerimi bile brakp ezan dinlemesi
lzmdr byle yapmazsa mekruhtur.
Yani cuma vakti mmkn olduka ezandan evvel camiye
girmek veya Kuran dinlemek veya tefekkr etmek lzmdr.
Bunu yapmad halde ezan vakti bile al verile megul ol-
mak emr-i ilahiye muhaliftir. nki; ezan okunur okunmaz
derhal her ii brakp camisine namaz klmak iin gitmek,
Allah (Tel)nn emridir. Bunu yapmad takdirde emr-i
ilahiyi dinlememi olur ar davranmas hi bir mslmana
yakr birey deildir. "Btn cefnn cefs, kfr, nifak,
Ezan- Muhammediyeyi iitibde, bu davet-i ilahiyeye icabet
etmeyenleredir" buyurulmu.
Otuzaltncs: Ceriyeleri henz bulua erimemi
evlatlarndan ayrp satmak da haramdr.
Ya ikisini birden bir kiiye satar, veya ikisini de satmazsn.
Anne ile evlad ayrmak caiz deildir. Baba ile evlad
ayrmak caiz deildir. Yalnz kendi kendine yiyebilen ve ta-
haretini yapan sabyi veya deliyi anasndan veya babasndan
ayrmak caiz demiler.
Mminlere Vazlar
332
Satmak caiz olmad gibi ayr ayr memleketlerde bu-
lundurmak da caiz deildir. Kars ile ocuunu ayrmak
da caiz deildir. St emmekten mstani olmayan hayvan
yavrularn dahi analarndan ayrp satmak mekruhtur. Ve
merhametsizlik eseridir.
Otuzyedincisi: Ayp maln aybn saklayarak satmak
da haramdr.
Hatta ayb belli olmasa bile, aybn sylemek lzmdr.
Mesela suya sokarak maln ar ekmesini salamak budayn
yaln saklamak ve her eyin iyisini stne koyup, ktsn
altna saklamak caiz deildir.
Manavlara Allah selamet versin. Tablaya gzel gzel
dizerler, arkaya bozuk, ezik, rkleri saklarlar. Bakar imre-
nirsiniz, bir okka alrsnz, eve gidince bir de bakarsnz ki; o
grdnz meyvalara hi de benzemez. "Hilekarlar bizden
deildir, maln satarken aybn sylemeyerek satanlar, Allah
Tel'nn gazabna dar olurlar ve melekler de mtemadiyen
ona lanet ederler."
Otuzsekizincisi: Zaruretsiz kpek beslemek.
Bak aziz karde gryor musun? Avc olanlarn, ziraat ile
uraanlarn veya koyun besicilii yapanlarn dnda evde veya
iyerinde kpek beslemeleri gnahtr ve haramdr. Evini hrszdan,
ve ekinlerini ve koyunlarn korumak iin saklamak caiz demilerdir.
Fakat lzumsuz, ss iin kpek besleyenlerin hergn amellerinde
iki krat eksilir. Her krat Uhut da kadardr. Bir de kelp olan eve
melekler girmeyeceinden ve onlarn hane sahiplerine istifar etme-
lerinden de mahrum kalacaklar cihetle, lzumsuz kpek saklamak
caiz grlmemitir. Ve belki meleklerin lanetine mstehak olur.
Otuzdokuzuncusu: Parasz ve namaz vakitlerini geir-
meden oynanan satran oyunu gnah- saairdendir.
Mehmed Zahid Kotku
333
Eer para olursa veya namaz kaarsa o zaman gnah-
kebir olur. Cenb- Hakkn hergn kuluna 360 nazar vardr
ve satran oynayanlara bundan bir nasip yoktur. Yarnki yevm-i
kyamette en edid azap bu satran oynayanlara olacaktr. Bir
kimsenin elinde atei snnceye kadar tutmas, daha hayrldr.
Bu santran oyununu oynamaktan.
Krkncs: Bir mslmann, bir mslmana para ya
da mal ile pein veya veresiye arap satmas haramdr.
arap Mslime gre; (intifa) olunur mal deildir. Baknz
bir mslmann, arap satan bir mslmandan alaca olan
paray arap parasndan verse, o adam alacan alm saylmaz.
Allah- (celle ve al), Kuran- Keriminde arabn haramln
bildirdii halde, peygamberimiz de arab iene ve iene verene,
(verene saki diyorlar), satana, alana, suyunu skana, tayan
hammala ve hammaln arkasna yardm edip kaldranlara
ve parasn yiyenlere lanet etmilerdir).
Bak Mslmann arap parasndan borcunu deyeme-
dii anlald. Fakat bir hiristiyann satt arap paras, onun
maldr. Ondan borcunu deyebilir demiler. Aradaki fark
grdnzm? slmiyet ne kadar nezihdir. kiyi imek yle
dursun, ikiyi tayan hammala bile yardm tecviz etmemi-
tir. Hatta kendi satmaz fakat bir kfire sattrrsa bu da tecviz
edilmemitir ki, bir hiledir.
Krkbirincisi: arap satmak nasl haramsa, arap almak
da ayn ekilde haramdr.
nk Cenb- Peygamber efendimiz arap ticaretini
men buyurmutur.
Krkikincisi: arap saklamak da haramdr.
Mminlere Vazlar
334
Gerek hanesinde ve gerekse harite olsun, az veya ok
olsun haramdr.
Talha (R.A.) birgn Rasulullah (S.A.V.) efendimize:
- Ya Rasulallah yanmdaki yetimler iin arap aldm ne
buyurursunuz diye sorduklarnda "arab dk, akt, kabn
da kr" buyurmulardr.
Binaenaleyh mslmann evinde bile arap bulundurmas
caiz grlmemitir. Ancak arab sirke yapmak iin saklamak
caiz demiler.
Krkncs: Bir adam bir lokmay yani ok az bir
eyi bile sirkat etmesi haramdr.
nk bu az bireyi sirkat etmesi, onun ahlken ok
dk olduunun almetidir. ald okca bir ey olursa;
gnah- kebir olur. Hatta kapal yerden aldysa, elini de kes-
mek lzmdr."Bir alet-i harp alp eli kesilen veya bir ip alp
eli kesilen hrsza, Allah lanet etsin" buyurulmutur. Burada
(beyda) kelimesi demirden mamul bir nevi alet-i harp olup,
kymeti dolaysyle elinin kesilmesine sebep olur.
Krkdrdncs: Kuran okumak, hadis okumak ve
zikrullah yapmak iin cret art komak haramdr.
Mesela hatm-i Kuran veya hatm-i tehlil ve zikrullah iin
cret almak ve bunu art koup parasn alp yemek caiz deildir.
Ve byle cretle okutturulan Kurandan, edilen ve ettirilen zikrin
dnyevi ve uhrevi hi bir fidesi yoktur. Belki zarar vardr. y-
leki: Rasul-i Ekrem (S.A.V.) efendimiz hazretleri buyurmulardr
ki: Herkim nasn maln yemek iin Kuran okursa, kyamet
gnnde yz etten ari plak bir kemik iskeleti olarak, yani
korkun bir ekilde harolunucaktr demitir.
Mehmed Zahid Kotku
335
Ve yine herkim okuduu Kuran cret alarak okursa,
dnyada acele hasenatn alm olur. Ve yevm-i kyamette
Kuran onunla huccetini izhar ile galebe eder. Yani hakkn
alr. Fakat, rza-i bari iin okuyup da sevabn hediye eder. Ona
da hediye namna bir ey verirlerse onu almakda beis yoktur
demilerdir.
Krkbeincisi: Ayakda zrszken iemek ve sidik
kabn odasnda saklamak haramdr.
Ayakta iemek birok zararlar olduu gibi, zerine de
sidik sratm olaca iin namazna da mani olabilir.
Oturarak iemekte ise bu korku olmamakla beraber,
baz faideleri de vardr derler ve sidii kap iinde odasnda
saklamak, oraya meleklerin girmemesine sebep olur. nk
Efendimiz menetmilerdir.
Guslhanede iemek de iyi deildir. Hemen btn vesve-
seler bundan gelir. ey cefadandr: Birisi, ayakda iemek,
namaz bitmeden alnn silmek ve secdesinde frmek veya
puf demek gibi.
Krkaltncs: Guslhane ve hamamda gusl ettikleri
mahalde ve yer de bulunan deliklere iemek haramdr,
gnahtr. Zira delikler haerat yuvasdr. Onlar da mutazarrr
etmemek lzmdr.
Krkyediincisi: Nsn gelip getii yerlere, su mecrala-
rna ve nasn oturaca glgelik mahallere, aa altlarna
iemek veya pislemek haramdr. Zira buralardan nas istifade
eder. Onun iin buralarn temiz tutulmas lzm gelirken
bilakis pisliklerle kirletmek tabii mslmana da insana da
yakmaz.
Lanet olunmaa sebep olan eyden korkunuz.
Mminlere Vazlar
336
Biri: herkesin oturup dinlenecei ve gnein scandan
korunup, istirahat edecei yerlere def-i hacet etmek, bunun
gibi yollar zerine, sularn akt yerlere, veya nasn toplan-
dklar yerlere ve yollarn ortasna ve tesine berisine, neresi
olursa olsun insanlara zarar veren her yere defi hacet etmekten
saknlmaldr.
Krksekizincisi: Namaz klarkan labalice ve gzelce
giyinmeden, esvabn omuzlarna alarak namaz klmak ve
hatta boyun atklarn da namaz esnasnda boyunundan
karmamak ve yle namaz klmak mekruhtur denilmi-
tir.
Herhalde namaz ok nemli ve ehemmiyetli klmal-
dr.
Krkdokuzuncusu: Cnp olan kimsenin gerek cami
iinde ve gerek cami dnda, ezan okumas ve kaamet ge-
tirmesi caiz deildir. Bunlar namazn mukaddimesidir. Ezan
ve kaamette temiz olmak gerekir namazdaki gibi taharet ve
kbleye dnmek arttr. Binaenaleyh namaz gibidir. Dikkatli
olmak gerektir.
Ellincisi: Camilere velev gemek iin olsa dahi cnp
ve hayzl olarak girilmesi haramdr.
Zira mescidlere girmek, cnp ve hayzllara helal ol-
maz.
Ellibirincisi: htisar; yani namaz klarken sa elini
sa brne sol elini sol brne koyarak namaz klmak
gnahtr.
Bu adet evvelce yaplyormu ki, onu Cenb- Peygam-
berimiz men buyurmulardr.
Mehmed Zahid Kotku
337
Bugn byle namaz klan yoktur. Namaz slmn en
birinci alameti ve nianesidir. nsan namaz nisbetinde
mslmandr. Yani namaza olan dikkati, devam, hudu ve
huuu mslmanlkdaki olunluunu gsterir. Herkim kl-
d namaz, kalbi dnyadan boalm olduu halde, Hakka
tevecchle klarsa, ve namazn erkan ve usulne riyet eder
ve vakitlerine de, snnetlerine de riayetle klarsa, bu zat m-
mindir. Yani kmildir.
Kyamet gnnde kul, ilk nce namazdan sual olunacaktr.
Namazn gzelce vekitlerinde, taharetle ve snnetlerine riayetle
kld ise kurtulur. Felaha eriir. Eer namazn klmam veya
eksik, dikkatsiz klm, taharete ve snnetlere uygun ekilde
bazan klm bazen de klmam ise bu zat byk bir husran
ve zarar iersinde kalr ki; telafisi artk mmkn deildir.
Cenb- Hak (celle ve ala) mmet-i Muhammede hidyet ve
tevfikna refik buyursun da namazlara lzm gelen ihtimam
gstersinler.
Elliikincisi: Namazda elbisesini ihram gibi balamak
caiz deildir.
hramla namaz, ancak Hac gnlerine mahsustur. Dnya-
dan ayrlmann alameti l gibi kefene sarlm olduu halde
bulunmak suretiyle, nefsin slahna medar olur. Elbisesini
karm, ihrama girmi bir kimsenin dnyay da iinden
yle karmas lzmdr derler.
Ellincs: Namaza aykr bir vaziyetde ve lakin
namaz ifsad etmeyen hareketler de haramdr.
Mesela: Namazda elbisesiyle veya bedeniyle oynamak,
urasn burasn kamak gibi ki, bir veya iki defas afv olup,
ncs ise namazn fesadna sebep olur.
Mminlere Vazlar
338
ey vardr ki; Allah Tel bunlar sevmez. Bunlar
mekruhtur. Birisi; Orulu iken mnasebetsiz sz sylemek,
kincisi: Namazda uras buras ile oynamak,
ncs de mezarlklarda glmektir. nki mezarlklar
alanacak yerlerdir. Orada yemek, imek ve glmek hatta
konumak bile caiz deildir. Oras intibah yeridir. Yarn gide-
ceimiz ve orada ryp perian olacamz yerdir. Oras ya
cennet bahesidir ya da cehennem ukurudur. Ders alnacak
yerdir. Orada glen ve konuanlarn akllar yok demektir.
Ruhsuz bir insana ne yazk Yarabbi!
Ellidrdncs: Namaz klan insan yzn kbleden
evirmesi gnahtr, haramdr. Eer gsn de kbleden
evirirse namaz bozulur. Dikkat etmek lzmdr. Gz ile
de iki tarafa bakmak caiz deildir. nk; namazda iltifat,
yani iki tarafna baknarak iltifatta bulunursa, Cenb- Hak
bunlarn namazn reddeder, yani kabul etmez. nk; bu
adamn kld namazdan haberi yoktur demektir. nki
namaza Allah Ekber diye girmek ve Halk- (Zlcell)in
huzur-u manevisinde bulunmak lezzetinden haberdar olmayan
kii iki tarafna baknr.
Siz bir byn huzuruna girdiiniz zaman onun kar-
snda baka bireyle megul olabilir misiniz. Binaenaleyh
vazifen, hedefin Allahtr. Ve onun rzasdr. Divannda ona
gre bulunmak lzmdr.
Ellibeincisi: Camilerde konumak, alveri yapmak
gnahtr, memnudur, haramdr.
Ancak itikafa girmi olan mutekif iin konumak caizdir.
Fakat camilere girerken itikafa niyet ettim demek snnettir.
Bunu yap. Camide bulunduun mddetce itikaf sevabn
alrsn ve hem de konumalarn (inaallah) affa urar. Camiler
Mehmed Zahid Kotku
339
yalnz ibadat, tat, zikir ve namaz iin bina olunmu olup,
hayrl yerlerden maduttur, tatn gayr kelam sylemek caiz
olmayaca malumdur. "hir zamanda birtakm kavim, mes-
cidlerinde dnya kelam konuurlar ve Allah iin bir gayeleri
ve hacetleri yoktur ve yine yaknda ahir zamanda bir kavim,
camilerde halka halka toplanp otururlar. Fakat btn mak-
satlar dnyadr. Sakn siz onlarla oturmaynz. Muhakkak
onlarn AIlah Tel icin bir hacetleri, dilekleri yoktur."
Halbuki; bugn artk buna dikkat eden ve riayet eden
hemen hemen yoktur. Hele Harem-i erifler, ok dikkatli
olunmas gereken yerlerdir. Her zaman ele gemez.
Ellialtncs: bdet olmayan eyleri mescidde ilemek
haramdr.
Sanat, ticaret, kazan, terzilik ve hatta para ile Kuran
yazmak ve buna benzer eyleri cami-i erifde yapmak caiz
deildir. Camilerde para ile su satmak da caiz deildir. Yalnz
hayr yapmak isteyenler, su satana parasn verip -Sen bu
suyu camilere git dat dese bu caiz olur. Mekke-i Mker-
reme ve (Medine-i Mnevvere)deki su satanlarn vay haline.
Fakat hac vakti kalabalk mnasebetiyle zaruret vardr. Bu
zaruretler baz mahzurlar mbah kldklar cihetle inallah
affa mazhar olunur.
ocuklara para ile Kuran ve saire dersleri retmek de
caiz deildir demiler. Caminin 14 kadar adab vardr. Camiye
girerken sa aya ile girip
1- (Allahmmeftahlena ebvabe rahmetike) der, sonra (Es-
selam aleyna min Rabbina ve ala ibadillahissalihiyn)
demek.
2- Oturmazdan evvel namaz vakti deilse, iki rekat tahiyyat-
mescid namaz klmak.
Mminlere Vazlar
340
3- Mescidde hi bir suretle barmamak,
4- Saf arasna girip kimseye eziyet etmemek,
5- Saflar yarp ileri gitmee almamak,
6- Mescidde tellal bartmamak,
7- Alveri yapmamak,
8- Dnya kelam sylememek,
9- Hakk ok zikretip, gaflet etmemek,
10- Oturaca yeri iin kimse ile ekimernek,
11- Tkrmemek,
12- Parmaklarn tlatmamak,
13- Ceza daya vurmamak,
14- Namaz klann nnden gememek ve benzerlerinde
saknmak gerekir.
Elliyedincisi: Orulunun hanmna fercinin gayr yerleri,
butlarna, koltuklarna, karnna cima muamelesi haramdr.
pmesi de byledir. Ve bunlar inzal vaki olmad surettedir.
Eer inzal vaki olursa hem orucu bozulur ve hem de haram
irtikab etmi olur. Hem de kaza lzm olur. Eer fercine cima
ederse, inzal vaki olduu takdirde, hem kaza hem de keffaret
lzm gelir.
Ellisekizincisi: Zekt malnn ktsnden vermek
haramdr. Zekt mal bir ibdettir. Bedeni ibdetlere nasl
dikkat ve ehemmiyet vermek lzmsa, zekt da yledir. Mesel;
krk koyundan bir tanesini verecek. lsn istemeyiz amma
edns da olmamaldr. (Hayru-l umr evsath) olmak zere
ortasndan vermek iktiza ederken, en adisini vermek Cenb-
Hakkn kendisine lutfettii mal ksmetinin kymetini bilme-
Mehmed Zahid Kotku
341
mesi ve ayn zamanda fukaraya da zulm etmi olacandan
gnah addedilmitir.
Ellidokuzuncusu: Hayvan keserken eziyet etmek, kr
bakla kesmee almak veya kesmee yatrdktan sonra ba
bilemee almak, kesme yerine srkleyerek gtrmek ve
buna benzer hareketlerle hayvana eziyet etmek haramdr.
Altmncs: Suda arkas aa, karn yukar gelen
lm bal yemek haramdr.
Zira su iinde len baln, yenmesi helal olmaz. Baln
su iinden ktktan sonra lmesi onu kesmek gibidir ki; o
zaman yemesi helal olur.
Altmbirincisi: Kokmu etleri ve yemekleri yemek
haramdr. Yemesi mbah olan hayvan etleri veya yemekler
kokmas sebebiyle necis olmu olur. Bunu yemek vcuda ve
mideye byk zararlar iras eder. Gda olmaktan kar, ksmen
zehirlemeler hasl olur. Saknmak gerektir. Buzdolaplarnda
da uzun zaman bekletilen yemekler de nefasetini kaybeder ve
faideleri de gider. Bouna emek olur. Buzlu sular da zarardan
baka bir ey deildir.
Altmikincisi: Eti yenen hayvanlarn bevil mahalli,
hayalar ve aralarnda bulunan ve beze tabir olunan
nesneleri, dleri, fercleri ile zekerini ve dbr ile akan
kanlarn yemek katiyyen haramdr.
Efendimiz (S.A.) hazretleri hayvandan 7 eyin yenmesini
kerih grmlerdir, onlar da yukarda yazldlar.
Altmncs: Ekmeki, kasap ve ar esnafnn sat-
tklar ekmek, et, ve sair erzakn fiyatnda fahilik vukuu
bulmadkca, bunlara narh koymak caiz deildir.
Mminlere Vazlar
342
Lakin esnaf et ve ekmein kymet-i hakikiyesine tecavz
ederler, fahi fiyatla sattklar surette halk zarardan korumak
iin narh vaz edilmesi caizdir. Narh icabederse btn eyaya
vaz olunabilir demilerdir.
Altmdrdncs: Mkellef kadnn ana ve babasnn
izni olmadan mhrsz ve ahitsiz nikhlar caiz deildir.
Velisinin izni olmadan akile ve balia kadn nikh etmek,
sahih ve nafiz olsa bile gnah- saairdendir. Eer kfv
gayrsna nikh edilmise ocuk getirmedike itiraz etmee
velisinin hakk vardr. Ve kfvnn gayr nikh edilmi ise
nikhn ademi -cevaz ile fetva verilir. Mihirsiz ve ahitsiz
nikh kylmas dahi ciz deildir. ahitler dil olmasa dahi
kylan nikh caiz deildir.
dil demek hasenat seyyiatna galip gelen kimsedir.
Hasenat az, gnah oksa, o adil olmaz.
Nikah da, fetva kitaplarnda ahideyn-i adli tabiri vardr
ki, herkesin ahitlik yapmaa kalkmas doru deildir. Akile
balia hatunlarn nefislerine tasarruflar caiz olduundan,
velilerin izni olmasa bile, kendi kendilerine kfv olursa
nikh sahih olur. Dengi deilse o zaman velisi itiraz edebilir
denmitir. Mslmanlkta evlilerin kfv olmas, gerek eref
bakmndan gerekse diyanet bakmndan arttr. Mesela:
mslman olmayan kadn veya erkek, mslman olan bir
kadn veya erkekle evlenemezler? Yahudi ve hristiyanlarn
kzlarn almak caizdir. Velakin onlara kzlarmz vermek
katiyyen caiz deildir. haram-i katiydir. Zira biz onlarn
kzlarn alrz. nki hem Musa (A.S.) a inanrz ve hem de
sa (A.S.) a inanrz. Binaenaleyh kzlarn almaa hakkmz
vardr. Velakin onlar bizim peygamberimize inanmadklar
iin kzlarmza denk olamadklarndan nikhlar sahih ol-
Mehmed Zahid Kotku
343
maz. Mslmanm diye geinen imanszlara da mslman
kzlar verilemez.
Ben de mslmanm diyip de kzn Yahudiye veren
adama ne dersiniz.
Altmbeincisi: Bir adam mehir tesmiye etmeksizin
birisine, kzm sana verdim, kzkardeini bana vermek
zere artyla kylan nikh sahihdir. man afiiye gre ise
sahih deildir. Hanefiye gre keraheten sahih olursa da, olur.
Bu suretle mihri tesmiyesi vacip olur.
Altmaltncs: Zevcesini gerek taharet ve gerekse
hayzl halinde boamak gnah- saairdendir.
Zira ekseriyetle boandktan sonra pimanlklar olagelmekte
olduu vechile ocuklar da varsa, nikh islah ve tedariki
mmkn olur. Birden ziyade talak ile birden boamakta
ise, bir daha tamiri ve islah mmkn olamayacandan
pimanlklarda fayda vermez. ocuklar da piman olurlar
vesselam. Talak nevi zerinedir:
1- Ahsen,
2- Snni,
3- Bidi dir.
Ahsen olan talak, cima etmedii taharet halinde rici
olarak bir kere boamaktr.
Snn olan, boama halinde hayzdan kesilmi hatunu
vatyden sonra boamaktr.
Bid talak da bunlara uymayan ve birden fazla talak
ile boamaktr ki, bir daha dn yoktur. Halbuki "evleniniz
ve boamaynz. Zira boanmakta arn bile titredii" zikr
olunmaktadr.
Mminlere Vazlar
344
Altmyedincisi: Talak- rici ile karsn boadktan
sonra mddet iersinde karsna mracaat hakk vardr.
Ve bu mracaat sz ile yapmas lzm gelirken, fiili ile
kadna mracaat mekruhtur.
ddet iersinde nikh baki olduundan her zaman m-
racaat edebilir.
Lakin bunun sz ile olmas gerekir. Haydi artk gel bakalm
demesi gibi.. mam afiiye fiille mracaat olmaz demitir.
Altmsekizincisi: Meclislerde sokaklarda halkn top-
landklar yerlerde yellenmek, sada ile koku karmak
saairdendir ve ok ayptr.
Zira bu hal kabahat ve hayaszlktr. Haya ise imandandr.
Altmdokuzuncusu: Hanmn drt ay mddetle vatiy
etmemek yani ona yakn olmamak ve cima etmemek zere
yaplan yemindir. Sairdendir.
Gnahtr. Drt ay karsna yaklamazsa bir talak - bayin
ise bo olur. Drt aydan evvel karsna yaklar ve mcameat
ederse talak vaki olmaz, yalnz yemin iin keffaret etmesi
lzmdr.
Yetmiincisi: Bir adamn evlatlar arasnda adaletsizlik
yapmas caiz deildir.
Yalnz evlatlar ok olup da bazs ilim ve salat cihetinden
dierlerinden stn olsa yalnz bu ilim ve salah halinden
nai ona ikramda, fazla bireyler verirse ve bu hal dierlerin
de ilim ve salaha tevik iin olursa, o zaman memduh ve
makbuldr.
Efendimiz (S.A.) hazretleri "Allah Tel'dan korkun ve
evlatlarnz arasnda adalet ediniz? Size yaplan iyilikleri sev-
diiniz gibi" Yani siz de evlatlarnza bylece ihsan ediniz ve
Mehmed Zahid Kotku
345
adaletten ayrlmaynz. Hatta ocuklarnz severken bile
birini dierinden ayrmaynz. Birisini nasl perseniz
tekini de ylece pnz. Hereyde olduu gibi evlatlar
arasnda da adaletten ayrlmaynz, buyurmulardr.
Yetmibirincisi: Kadlarn, hakimlerin, hasmlar arasnda
msavata riayet etmemesi gnah- saairdendir.
Mesela: Birisine iltifat edip dierine etmemesi, birine
kyam edip dierine bakmamas; birinin szn dinleyip,
dierini dinlememesi ve birisini taama davet edip dierini
etmemesi ve bununla beraber meclisde vakarn muhafaza
etmekle beraber meclis haricinde dahi kimse ile aka ve latife
etmemesi ve ahitlere ehadet yolunu gstermesi ve hasm-
lardan birisinin bilmedii bir lisanla konumas hakimliin
adabna muhaliftir.
Yetmiikincisi: Emirin ve malnn ou haramdan
olduunu bildii kimsenin hediye ve ihsanlarn kabul
etmesi gnah- saairdendir.
Zalim emirlerin ekser mallar, ekseriya slmlardan ve aha-
liden haksz yere zor ile alnan mallardan ibaret olduundan,
bunlar kabulde byk vebal ve gnah vardr. Fakat o verilen
hediye ve ihsanlar alp, mstahak olan fukaraya vermek daha
aladr. mam afii hazretleri Harun-Reitten ald ihsanlarn
hemen bir kuruunu bile brakmadan fukaraya datm.
Hazret-i merin olu da, hazreti Aie (R.A.) da, ve bunlara
iktida eden zevat hep byle yapmlardr. hir zamanda
insanlarn fitneci sultanlarn kaplarna, onlardan birer nasip
veya bir eyler almak iin birikecek olanlar, iyi bilmelidirler
ki, onlara verdikleri kadar da, verdikleri kiilerin dinlerinden o
kadar alrlar. Bunun iin ok dikkatli olmak gerektir. Bu ehl-i
Mminlere Vazlar
346
takvaya gredir. Lakin ayni haram olan eyden vermedike,
fetvaca onun alnmas caizdir.
Yetmincs: Ekseri mal haramdan olduu bilinen
kimselerinde taamlarn yemek caiz deildir.
Ekseri mallar, mingayr vechi - eri ibadullahdan al-
nan mallardan olduundan ve istihkaklarnda hem fazla ve
hem de hari aldklarndan, pheli taam olduu ihtimaline
mebni, onlardan uzak kalmak evladr. Zira bir lokma haram
yiyenin krk gnlk namaz kabul olmamakla beraber, 40
gnlk dus da kabul olunmaz. Her et ki haramdan hasl
olur: Onun hakk cehennem olur. Yani atetir. Muhakkak bir
lokma haram, dahi vcudu yer bitirir. phelerden kananlar
dinini ve rzn muhafaza eder, Selamete eriir. Hak cmlemizi
muhafaza buyursun, amin.
Yetmidrdncs: Gasb, sahibinin rzas olmadan,
zorla alnan araziden olduu bilinen mahsul yemek
sgairdendir. Sahibinin elinden cebren alnan araziden hasl
olan mahsul, her zaman yine eski sahibine mahsusdur. Her
ne kadar el deitirirse deitirsin. Hatta lmlerden sonra
miraslara den mal dahi, yine eski sahibine aitdir. Deerin-
den ok aa alnan iftlik, ba ve baheler de (gaspedilmi
arazidan) saylr. Bu emval vereseye intikal etse dahi, yine
eski sahibinin maldr. Baz cehabire ve zalim kiiler, byle
zuafann mallar gasb etmekle, mal katiyyen onlarn olamaz.
Btn yedikleri haramdr. Helal ile haram topland zaman,
mutlaka haram galebe alar. Allah korusun, amin...
Yetmibeincisi: Haram mal galib olan kimsenin da-
vetine, zrsz olarak icabet etmek segairdendir.
Amma, icabet etmedii takdirde kendisine adavet olunaca
bilinirse, bu zre mebni, gitmesi haram olmaz. Lakin byle
Mehmed Zahid Kotku
347
zalim ve fasklarn taam ve davetine icabet etmekden, Resul
Ekrem efendimiz hazretleri men buyurmulardr.
Yetmialtncs: Gasb olunmu arazide, abdest almak
ve namaz klmak iin dahi olsa, girmek caiz deildir.
nk bu, mal sahibinin rzas olmadan, aharin mlkne
girmekdir. "Her kim zulmen bir kar yer alsa, muhak-
kak onlarn boyunlarna yedi kat yer taklarak, haydi
ta bakalm gibi, takat getiremeyecekleri ekilde ta'zb
olunurlar" tehdidi karsnda, byle arz-yi masubeye
girmekten kanmak gerektir.
Yetmiyedincisi: zni olmakszn bakasnn malna
girip, gezib yrmek seairdendir.
ster ev, ister tarla, ba ve bostan olsun, sahibinin izni
olmadkca, bunlara, girmek caiz deildir. Amma buras
ekilmemi kuru toprakdan ibaretse, ve etrafnda duvar ve
hendek gibi bakalarnn girmesine mani birey yoksa, oraya
girmesi bir zre mebni olursa, ve mal sahibine de bir zarar
dokunmazsa, girmekde beis yokdur derler. Lakin etraf du-
varla evrili mahale girmek caiz deildir. Zimmilerin yani
hristiyanlarn arazisinde namaz klmak mekruhdur. Fakat,
mslmann srlmemi tarlasnda namaz klmak caizdir.
nk mslman bundan memnun olur. Kendi malndan
bakalarnn istifadesini nmet bilen mminin malna girip,
onun mahslnden, meyvasndan ve hatta taamndan yemek ve
belki mahsulnden koparp evine gtrmek caizdir. Dostunun
evine girip taamn stp yemesi vakdr buyurmular hatta
paralarndan da istifade edenler olmudur. Ev sahibi, akam
geldiinde bunu duyunca, sevincinden hizmetkarn azad
edip taltif ettikleri, (hyal-ulum) da zikr olunmaktadr. Fakat
bugn o mslman bulmak ne byk bahtiyarlkdr.
Mminlere Vazlar
348
Resul Ekrem (Sallallah aleyhi ve sellem) efendimiz
hazretlerinin u hadisi - erifleri de ayan - dikkattir. "gh
ve mtenebbih olunuz. Zulm etmeyiniz. Hi bir msl-
mann mal size hell olmaz, ancak onun izni ve nefsinin
memnuniyeti ile olur." Binaenaleyh hi bir kimsenin ml-
kne izinsiz girmek ve yrmek caiz olmaz. Zira izinsiz, hi
kimsenin malnda tasarruf olunmaz. Hatta asb olunan eve
girip namaz klmak bile caiz deildir. Yemee davet etseler
bile, gidip yemek caiz deildir. Acaba bugn ucuz kira ile
oturup evden kmayanlarn hali nice olur derseniz? Kanunlara
dayanp kiray artrmaz. Mal sahibinin hakkn hi hesaba
katmaz. Acaba byle oturmalar helal olur mu dersiniz?
Yetmisekizincisi: Kuyruk, kulak veya burun gibi
hayvann baz azasn, btn btn kesmek gnahdr,
seairdendir. "Herkim ruh sahibi bir mahlukun azasn
bylece keserse, kyamet gnnde, onun azasndan kesilmek
suretiyle cezalanacaktr." Birgn Resul ekrem efendimiz,
(S.A.V.) yzne da vurulmu (yani kzgn demirle dalanm)
bir merkebi grdler, ki burnundan kan akyordu.
"Bunu kim yaptysa Allah ona lanet etsin" diye beddu
ettiler. Sonra hayvanlara da vurmaktan ve hatta insan yzne
vurmadan men ve nehiy buyurdular. Yani hi kimsenin byle
ilere teebbs etmemesi tavsiye edilmitir.
Yetmidokuzuncusu: Muharebede esir edilen kfiri,
mslmanlktan hristiyanla dnen mrtedleri, ken-
dilerine tvbe etmeleri ve mslmanla geri dnmeleri
tavsiye edilmeden ldrmek gnah - segairdendir.
Fakat ldrenlere ksas ve diyet lzm gelmez. Zira Resul
ekrem efendimiz, hazreti Ali (Kerremallah vecheye)
Mehmed Zahid Kotku
349
"Senin elinde bir kiinin hidyete erimesi, ark ile
arb arasndaki kffrn katlindan hayrldr." buyurmu-
lardr. Bu gibilere slm olmalar iin gn mhlet verilmeli
ve slmiyyet hakknda bir bheleri varsa, onun da izalesine
almaldr.
Seksenincisi: Dininden dnen kadn ldrmek caiz
deildir, haramdr. Belki tvbe edinceye kadar habs olunur.
Ve slmiyete cebr olunur
nk:
"Kadnlarla ocuklar ldrmeyiniz" diye nehiy bu-
yurulmutur.
Seksenbirincisi: Namazda okunan secde yetinin sec-
desini namazdan sonraya brakmak mekruhdur.
Namazda iken yaplmayan tilavet secdelerini, namazdan
sonra yapmak caiz olmaz. Zira edas kmil olarak vacib olmu,
namazdan, sonraki secde ise naks olduundan, ebediyyen
kaza olunamaz. Baz ulemaya gre secde-i tilaveti namazda
iken eda edemeyenler, namazdan sonra sehvi-secde yapsnlar,
caizdir buyurmulardr:
Seksenikincisi: Secde-i tilavetleri, ister namazda ister
namaz haricinde olsun, okuyan ve dinleyenlerin bunu
yapmamas, vacibi terk sebebiyle gnahkar olurlar.
Secde-i tilavet Kurann ondrt yerindedir. Secde yetleri u
czlerdedir. (9-13-14-15-16-17-19-19-21-23-24-27-30-30)
Namazda daima muayyen bir sreyi okumak veya mazeret
ve unutmak gibi olmadan, srelerin arasn bir sre atlayarak
okumak mekruhdur. Fakat bu kerahet farz namazlar iindir.
Nafile namazlarda deildir. Baka sre bilmeyenler ve renme
imkn da olmayanlar, bildikleri sreleri tekrar ederek okur
ve klarlar. Amma gen ise mutlaka renmelidir. Namazda
Mminlere Vazlar
350
mesela, birinci rekatda, (Elemtereyi) okuyup, ikinci rekatde
(Liilafiyi) atlayp (Ereeytelleziyi) okumak veya birinci rekatde
(liilafiyi) okuyup, ikinci rekatde, stndeki (elemtereyi)
okumak, yani aadan yukarya doru okumak, veya birinci
rekatde (sure-i asr) okuyup, ikinci rekatde hemen altndaki
(veyliin liklli nmezetin) sresini okumak, yani ikincide
birinciden daha uzun bir sure okumak mekruhdur. Mesela,
sabah namazlarnda (sure-i hucura) dan (sure-i buruca) kadar,
le ve ikindi namazyla yats namaznda (sure-i burucdan)
(elem nerah lekeye) kadar olsa, akam namazlarndan da
(Vettini) den nihayete kadar okunur. Yats namazndan ikinci
rekatda (sure-i asr) okumak mekruhlarn iindedir.
Seksenncs: Cenazeyi kollar arasnda tutmak
da mekruhdur.
Belki, kollarnda onar adm olarak krk adm gtrmesi
gerekir, nk "Herkim cenazeyi krk adm gtrrse, krk
byk gnah afv olur" (Hilafen liafii) buyurulmudur.
Seksendrdncs: Bir kabre erkek dahi olsa, iki veya
kiiyi koymak mekruhdur. Amma zaruret olursa, ka tane
olsa caizdir. Yalnz aralarn toprakla ayrmak lzmdr.
Seksenbeincisi: Cenazeyi mescidin iine sokarak na-
mazn klmak caiz deildir. (Hlafen liafii) Yalnz cenaze
darda, cemaatin bir ksm cami de bir ksm da cenazenin
yannda olduu halde klnrsa caizdir demiler. Fakat Medine-
i-Mnevverede ve Mekke-i Mkerremede gryoruz ki, btn
cemaat haremi-erifde iken, cenazeyi ieriye getirip, namazn
pek ala klyoruz. Herhalde mam- azamn devrinde de byle
idi ki, buna tiraz etmek caiz deildir demiler, fekat dinleyen
olmam. Yalnz, cenaze mescidin kapsna konup, imam ve
cemaat ieride olsalar, bu da ihtilafldr. Namaz klnmadan
Mehmed Zahid Kotku
351
defn olunan cenaze, iib kokmadan zerine namaz klmak
caizdir. Halen harbde ldrlen tg ve ekiyalarn, yolcu
soyanlarn zerine namaz klnmaz. Bu bakalarna ibret
olmak iindir. Fakat harbden sonra katl olunurlarsa, tvbe
etmilerdir ihtimaline mebni namazlar klnr (Men salla ala
meyyiti fi-mescidi cemaaten fela ecre lehu) mam-azamn
kavli bu hadis-i erif e imtisalendir.
Seksenaltncs: Suretlere kar veya zerinde suretler
bulunan hallar stnde namaz, klmak caiz deildir. Suret
zaten iyi deildir. Kelb ile suretin bulunduu yere meleklerin
girmeyecei de herkesin malumudur. Bugn ise, bunlara ok
kymet ve ehemmiyet verilmeyip, gelin gvei resimleri de dahil
olduu halde, evlerin ileri bir resim sergisi gibi donatlmakta-
dr. Buralara melekler nasl girerler bilemem artk? Meleklerin
girmedikleri yerler ise; eytanlarn dolaca da aikardr.
Seksenyedincisi: Dileri altn ile kaplamak, balamak
haramdr. Bu dier imamlarca caizdir. Eer altn yerine gm
olursa mttefikan caizdir.
Seksensekizincisi: Altn ve gmden yaplan kablar,
erkek ve kadn iin de haramdr. Bunlar sahan, leen, ka-
k, atal ve saire gibi. Fakat kadnlarn ziynetine mteallik,
kullandklar yzk, kpe, ine ve bilezik, ister gmden
ister altndan olsun, kullanmalar caizdir. Erkekler iin yalnz
dirhem mikdar gmden yzk istimali caiz olub, bunlardan
maada gerek altndan ve gerekse gmden yaplan eylerin
istimali caiz deildir. Altn saat ve kstek, gm saat ve
kstekleri kullanmas da caiz deildir. Bunlar kullanmayp,
fakat evinde bulundurmas caiz isede, bundan da saknmak
lzmdr. pekli elbise, atlas kuma, altn ve gm kablardan
yiyib imek doru birey deildir. nsan firavunlar gibi ziynete,
Mminlere Vazlar
352
sse kendini kaptrp, memleket davasn unutarak, fukara ve
zuafann haklarn, byle ss eyalarna harcayp zay etmek,
herhalde mslmanlk davasnda bulunan kimselere yak-
mayaca cmlenin malumudur.
Seksendokuzuncusu: Erkeklerin birbirlerinin azn,
yzn, ban veya azasndan bir yeri pmek caiz olma-
d gibi, kadnlarn da birbirlerini byle pmeleri ciz
deildir. zerinde ince bir gmlek bulunan kimse ile sarlp
muanaka etmek haramdr. ehvetten nai olmayp ikram
kasdyla olursa, veya muanaka edenlerin yani birbirlerine sa-
rlanlarn stlerinde bir ka kat elbise olursa, o zaman haram
olmayp mbah olur. Bir dekde iki erkein yatmas da caiz
deildir. Her ne kadar biri ba dieri ayak tarafnda yatsa dahi
caiz deildir. Kz olsun olan olsun, on yandaki ocuklarn
bir yerde yatmalar da caiz deildir. Alim, fazl kimselerin,
adil padiahlarn ellerini pmek teberrken caiz isede, baz
ulema, bunlardan ayrisinin elini pmek yokdur demilerdir.
Dostlarn ellerini pmek yokdur, mekruhdur. Muhabetten
ocuklarn yanaklarn ve merhameten ana ve babann ba-
larn ve efkaten kz kardein yzn ve ehveten hanmnn
azn ve tahyyeten mminlerin ellerini ve diyaneten Hacer-i
Esvedi pmek vardr. Kabe-i-Muazzamann eiini, Mushaf-
erifi pp yzne srmek vardr.
Doksanncs: Klelerin boyunlarna zincir takmak
haramdr. Arkasnda olursa beis yokdur.
Zinciri boyuna takmak adeti, zalimler adeti ve kfirler
ukubeti olduundan, insan ve sair mahlukat atee atb yakmak
nasl haramsa, byle zincir takmak da haramdr.
Doksanbirincisi: Fitne ve fesad ehline ve kfirlere silah
satmak haramdr. Ve yine onlara mushaf-erif ve ktb-
Mehmed Zahid Kotku
353
eriyyeyi satmak caiz deildir. Zira bunlara silah satmak, onlara
yardmdr. Halbuki, Cenb- Hak, ehl-i fesada ve dmanlara
yardm etmeyiniz buyurur. Yardm ancak mminIere, takva
zerine caizdir.
Saz, tanbur, ddk ve bunlara benzer alg aletlerini ya-
panlara aa satmak da haramdr. Tazimi vacib olan Kuran-
Azman ile ktb - eryyeyi ki, biz bunlar ellerimize
abdestsiz bile alamayz, bunlarn kfirlere satlmas, onlarn ise
bu mukaddes kitablarmza kar hrmet ve tazimsizlikleri ve
taharetsizlikleri ve hatta tikadszlklar sebebiyle, satmak veya
vermek caiz olmad her akl- selim sahibine malumdur.
Fakat be on kuru fazlaya satacam diyen satclara da
Allah (Tel) insaf ve merhamet ve takva versin amin...
Doksanikincisi: Kfire, zndka, mrtede, nce selam
vermek caiz deildir. Haramdr, Zir selm - selamette ol,
fiyette ol - demekdir. Kfire, zndka, mrtede ; kfr, zndklk
ve mrtedlikde bak kaldn halde yaa - demekdir ki; byle
du elbette caiz deildir. Baz ulema ihtiya zamannda kffara
selam vermekde beis yokdur demilerse de, bu pek doru
olmasa gerekdir. Onlara sabahlarnz veya akamlarnz hayr
olsun demek daha mnasibdir. Mcerred kfr iin, kfire
tazimen selam vermek kfr mucibdir demilerdir. Mecusi
olana, (y staz) diye htabda bulunmak da byledir. Onlarn
verdikleri selama kar ise, yalnz (aleykm) lafzyla mukabele
olunur. Mslmanlarla kfirler bir yerde bulunduklar zaman,
yalnz slm kasd ederek selam vermek lzmdr demiler
Doksanncs: Erkekliin alameti olan zekeri veya
hayalar karlm olan kleleri hizmette kullanmak,
gnah segairdendir. Eti yinen hayvanlar vurmak veya
hayalarn karmak caiz ise de, insanda caiz deildir. Ve eti
Mminlere Vazlar
354
yenmeyen hayvanlarn da hayalarn karmak veya burmak
caiz deildir.
Doksandrdncs: Byklerin giymesi haram
olan ipekli elbiseleri, erkek ocuklara da giydirmek caiz
deildir.
Haramdr. ocuklar masum olduundan vebal ve gnah
ana ve babalarna ait olur. Hazreti Peygamber efendimiz bir-
gn bir elinde ipek bir elinde de altn olduu halde kp(bu
iki ey, yani ipekle altn, mmetinin erkeklerine haram,
kadnlarna ise helaldr) buyurmulardr.
Doksanbeincisi: Bir adamn, kendi kendine trk
syleyip teanni etmesi haramdr.
Byle kimselerin ehadeti makbul olmaz. Amma hanende
ve sazendeler gibi, alemi elendirmek iin trk syler ve
teanni ederse, o zaman gnah- kebairi irtikad etmi olur.
Zira teanniler, kalbde nifak bitirir, suyun otlar bitirdii
gibi. Vaz tazammn eden ear ve ebyat okumak mbah-
dr. (Vecd sahih olmakszn, tegannileri dahi dinlemek caiz
deildir) demilerdir.
Doksanaltncs: Bir ibdete balandkdan sonra, bir
zr- eri yok iken, ol ibdeti bozmak ve iptal etmek de
haramdr.
Mesela, tuttuu orucu zrsz bozmak veya balad
namaz, kezalk, zrsz bozmak gibi, Bilahare bunlarn
kazas lzm gelir. Eer farz orucu zrsz bozarsa, 60 gn
kefaret orucu tutmak lzm gelir, veya 60 fitreyi fakirlere
vermek icab eder.
Doksanyedincisi: Bir adam akl eren bir kimsenin
yannda zevcesine muamele-i Cinsiyede bulunmak, velevki
Mehmed Zahid Kotku
355
onlar uykuda olsalar bile caiz deildir, hayaszlkdr. Haya
ise imandandr. Bazlar; hayvanatn yannda bile muamele- i
cinsiye caiz deildir demilerdir.
Doksansekizincisi: Tazime mstehak olmayan emir
geldiinde, istikbal etmek haramdr.
Emirin adamlarna da istikbal byledir. Onlara istikbal,
onlara meyil ve muhabbetin almetidir. Bu da emri - ilahi ile
yasaktr. Mfessirin-i kiram, onlara edna, yani; az bir meyil ile
bile meyl etmeyiniz diye tefsir etmilerdir. Onlarn kyafetine
girmek, ve onlarn zikrine yani hatralarna tazim etmek,
onlara tazimden maduddur, haramdr. Bir yerden geldikleri
vakit karlamaa kmak ve onlarla sohbet, muhabbet etmek,
yemek ve imek de byledir demiler.
Doksandokuzuncusu: Ezan- Muhammediyi iitdikden
sonra, zr olmad halde cami-i erife ve cemaate daha
vakit vardr diyerek, ardan almak ve kamet vaktine kadar
yerinde beklemek de seairdendir.
Ezan iittikten sonra deilde, belki ezandan biraz evvel gidip
n safda yerini almak ve ezan camide dinlemek gerekirken;
ezan iitdikten sonra ge kalanlarla, cemaate gelmeyenlerin
hali nice olur, bilemem?
Yzncs: Oru olduu iin veya misafiri iin olma-
yp, srf kendi oburluundan nai, doydukdan sonra da
yemek haramdr, israfdr.
Ve iki tarafl zarardr. Az tefrit, ou da ifrat olduundan,
(Her iin hayrls ortasdr), kaidesine riayeten, ne az yiyib zaif
derek ibdet edememek ve kendini evhamlara kaptrmak;
ne de ok yiyip, midesini, kalbini, bbreklerini yormaktan
kanmaldr. Hem ok yemekde kasvet-i kalb vardr. Bu
durumda ibdet ve tat tam ve drst olarak yaplamaz.
Mminlere Vazlar
356
Azalarda fitneler uyanr, yaramazlklar balar. Karn a olann
sair azalar tok olur. Bilakis, karn tok olann sair azalar a
olup, kendi nefsani arzularn icraya zorlarlar. ibdetde halvet
ve lezzet bulamazlar. Yemek yerken, insan telezzz iin deil,
belki ibdet ve tate kudret ve kuvvet hasl olsun diye, yemek
mslmanlarn ahlkndandr. Zira (Mslman bir barsakla
yer, kfir ve mnafk ise, yedi barsakla yer) denilmitir, ki
mslman ancak ibdet edebilecek kadar bir kuvvet hasl
olsun diye yer. kfir ve mnafk ise tka basa yer demekdir,
"Adem olu, kendi karnndan daha erir bir kab dol-
durmamdr. Yemee muhta olduu zaman, midesini
e blmeli; birini yemee, birini suya, birini de nefes
almaa brakmaIdr. Nasn hirette en ok azab greni
en ok tok olanlardr" buyurulmutur. Bu tavsiyelere uyan
insan shhatli yaar.
Yzbirincisi: Ackmadan, zaruretsiz, yemek ve imek
haramdr.
Misafir iin yemek de zaruretden saylmtr. Yani karn
tok bile olsa, misafirinin yemesi iin, onunla birlikte yemek
haram deildir. Ackmadan yemek haram olduu gibi, her
grdn alp yemek de israftr. Peyyemek haram olduu
gibi, her grdn alp yemek de israfdr. Peygamberlerin-
den sonra, bu mmetde en evvel hdis olan ey, tokluk
olmudur; nk karnlar tok olanlarn, vcudlar semizler,
amma kalbleri zayflar ve ehvetleri sratle artar. Ve yine
kii vardr ki Allah Telnn gazabna mstahak olurlar:
Bunlar, ackmadan yiyenler, uykusu gelmeden uyumaya
alanlar ve lzumsuz yere glenlerdir. Bylece tokluun
zarar ve aln faydalar beyan buyurulmutur.
Mehmed Zahid Kotku
357
Yzikincisi: Alim kimselerden ve adil, zahid sultanlar-
dan gayrsinin ellerini pmek gnah- segairdendir.
Bunlardan bakasnn ellerini pmenin caiz olmad
evvelce de zikr olunmudur. Yalnz slmiyete tazimen, sair
mminlerin de ellerini pmenin caiz olduunu ulema-i kiram
beyan buyurmutur. Burada haram denilmesi, yle diyen
ulemann szne binaendir.
Yzncs: EI ve ba ile selam vermek caiz olmad
gibi, karlat kimseye selam vermeden sze balamak
da caiz deildir.
Evvel selm sonra kelmdr. Nasrnn selm ellerini
azlarna gtrmek koymak, yahudinin selm, el ile iaretdir.
Mecusilerin selm, eilmek, Arabn selm, (hayyenk-llah)
dus, mslmanlarn selam ise, (Esselam aleykm) dir.
Yzdrdncs: Kuran okuyan kimsenin, babas ile
hocasndan bakalar iin ayaa kalkmas haramdr.
Yemek yerken de byledir.
Yzbeincisi: Yeni ald cariyesini, hamile olup olma-
dn bilmeden mnasebet-i cinsiyyede bulunmak caiz
deildir, haramdr.
Yzaltncs: Mcerred vehim ve ek sebebiyle, Allah
Tel hazretlerine ve mminlere su-i zanda bulunmak
haramdr.
Ve belki gnah- kebirdendir. Su-izandan ok saknmak
lzmdr. Muhakkak ki; baz zanlar gnahdr. Su-izandan
ekinin, nk zan, szlerin en yalandr. Kt sz sylemek
haram olduu gibi, o adama kalben su-izan etmek de ha-
ramdr. Halbuki mslman daima kardei iin hsn- zanla
memurdur. Kt halini grd zaman, onu rtbas etmeye
Mminlere Vazlar
358
alr. Ve onu hi bir zaman mahcub olacak bir duruma
sokmaz. Gzyle grmedii eyleri iftira edip syleyenlere
ne demek yakr bilmem. Bunlar mslmanlkdan uzak
kimseler olmakla beraber insanlkdan da uzak olduklarndan
hi phe yoktur.
Yzyedincisi: Hased, bazlarna gre gnah-i, kebirdendir.
Bir adama Cenb- Hakkn verdii nimetlerin zevaln yani
onun elinden gitmesini istemek ve murad etmee derler.
ok fena ve kt bir huydur, ve haramdr. Bundan sonra,
o adama gelecek olan nimetin gelmemesini istemek dahi ha-
seddendir. O nimet ister dini, ister dnyevi olsun; o adamn
selah, hayr bilinirse, o zaman o adamdan bunlarn zevaIini
istemek haramdr, kt ahlkdr. Velkin mansblar vardr
ki; o zat iin hayrl deildir. Sala- hal deil bilakis dnya ve
belki dnya cihetinden ykmn mucibdir. Onun o felaketden
kurtulmas iin elindeki nimetin, devlet, mansb veya mevkin
elinden gitmesini istemek haram deildir. Hased ne de olsa,
ahlk- zemimelerden olduundan, herkimde bulunursa, kendi
kendisini yer bitirir. Tpk bunun gibi "Hased, hasenat da
yer bitirir, atein odunu yiyip bitirdii gibi".
Yzsekizincisi: Kibirdir: Kibir ki, gayrin zerine ulviy-
yet, ve byklk iddia etmekden ibaretdir. Bu da hased gibi
byk, irkin, fena bir huydur. Mezmum hlaklarn ban-
dadr. Baz ulemaya gre gnah- kebirdendir. Hased nasl
sevablar mahv ederse, kibir de yledir. Kibir ancak Allah-
(Tel)ya mahsustur. Kullarndan her kim tekebbr ederse
Allah- (Tel)nn gazabna urar. Bir adam ahar kimselerin
kendisine ayaa kalkmasn, hizmetkarlarn arkasndan yr-
mesini istemesi ve dostlarnn ziyaretine gitmemesi. Hasta ve
malullerdan ekinip uzak kalmas, aba ve adi kumalardan
Mehmed Zahid Kotku
359
elbise giymemesi, hep kibirden ileri gelir. Akran ve emsalinin
kendi zerine stn olmalarn istememek de kibirdendir,
derler. Bir zerre kibir kimde olursa, Cehennemde yanma-
dka Cennete girmesi mmkn olmaz. Halbuki insan biraz
dnse, ibtidas nasld, sonu da lm deil mi? O toprak
altndaki halini biraz dnse, katiyyen kibir edebilir mi? Kibri
ancak mezarlkdaki llere yap da dersini al. Bak mezar ta
kimbilir ka seneliktir, bak duruyor. Fakat oraya gmlen
insan, cenaze okdan rm, topraa mnkalib olmu, ne
bilen var ne tanyan. Artk kibrin nerede kald. imdi marur
olda greyim seni. Bunu iyi dn de, bu kibri brak. Tevazu
sahibi ol. Kibirliler daima alalrlar. Tevazu sahibIeri de daima
ykselirler. Bu kaide, umumidir, asla deimez.
Yzdokuzuncusu: Ucbdr. Ucb ki, insann kendisini
beenmesine derler.
yle ki; nail olduu dnya ve ahiret nimetlerini, hakik
nimet sahibi olan Allah- (Tel)ya izafe etmeyi unutup, bu
nimetleri gznde byterek marur olmaya ve onlara me-
yil ve muhabbet etmeye derler ki, fena huylardan ve ahlki
mezmumedendir. Bazlar bunu da hased, kibir gibi byk
gnahlardan saymlardr. Mesela, ibadat ve tat ilemek ve
gnahlardan kap korunmak, helaldan dnya nimetlerine
nail olmak, shhat ve afiyeti, hep Cenb- Hakkn ihsann,
tevfikini, lutuf ve inayetini, ve btn bunlar kendisine izafe
edip ucblenmesi, mahz-cehil ve afletden neet eder. lim,
amel, can, mal, akl ve irfan cmle nimetler, mnm- hakiki
olan Cenb- Vcib-l vcud, Allah- (Tel) hazretlerinin
verdiini bilip kretmek lzm gelir.
ey mhlikatdandr. Kendisine uyulan bahillik,
kendisine tabi olunan hev ve kiinin kendisini beenme-
Mminlere Vazlar
360
sidir. Ve bir de "Ucb muhakkak yetmi senelik ibdeti
batl klar". Yani ie yaramaz eder. Baz ulema ucb, insan
kendisini ayn felahda ve kemalde bilip, gayri kimselere noksan
sfatla bakmakla tefsir etmiler, bazlar da, insan kendisini
gayet yksek bir mertebede grp, o mertebeye bakalarn
layk grmemekle tefsir etmilerdir.
Yzonuncusu: alg dinlemek ve alg meclisinde
oturup bunlarla telezzz etmek haramdr. Bunlarn herbiri
ayr ayr gnahtr. Baz ulema bunlar kebirden saymlardr.
alg dinlemek gnahdr. alg meclisinde oturmak fskdr.
Fasklk alametidir. Bunlarla telezz, eer helal itikad
edilirse, kfrdr." Bu hadis-i erif mealidir.
Yzonbirincisi: zr- eri olmad halde gerek er-
kek gerek kadn, cnb olan kimsenin camide oturmas
haramdr.
Hayz ve nifas halinde olan lousa kadnlarn da mes-
cide girmesi ve oturmas da byledir. Caiz deildir. Dikkat
edilmesi lzmdr.
Yzonikincisi: Bir mslmann gybet olunduu veya
ayb zikr olunduu meclisde bulunub da, mmkn olduu
mertebe ona yardm etmez ve onlar tayib etmeyip skt
ederse, onlarn gnahlarna itirak etmi olur ve onlarla
beraber gnaha girer.
Halbuki yine mslmann vazifesidir ki mslman kar-
deini hem mdafaa ve hem de muhafaza etmesi ve onu bu
gibi fenalklardan kurtarmaya almas arttr. Zira "Herkim
mslman kardeine arkasndan yardm ederse, Allah Tel
da ona dnya ve hirette yardm eder" Binaenaleyh ve skt
edib -bize ne derlerse,- onlar lmeden evvel AIlah- (Z-l
celal) hazretlerinin ikabna urarlar. Bu da bize bir dersdir
Mehmed Zahid Kotku
361
ki, mslman kardelerimizi daima himaye etmek zerimize
bordur. Halbuki bugn bunun tam zdd grlmektedir ki;
bir mslman ayplanrken herkes onun aybna itirak edip,
ona birey ilave etmekden ekinmemekdedirler. Yapmaynz
ayptr, gnahtr diyen de yok vesselam.
Yzonncs: lm ve hastalk gibi musibetler
isabet ettii zaman, bara bara alamak haramdr.
Amma savtsz, sessiz alamak ve gznden ya aktmakta
beis yoktur. Cenb- Peygamber (Sallallah aleyhi ve sellem)
efendimiz hazretleri, mahdm- alileri brahimin vefat
sebebiyle aladklar ve eshab- kiramn Uhud ehidleri iin
aladklar da vakdr. Nesebe tan ve llerin iyiliklerini ve
baz mallarn sayarak alamak, ok irkin bir adet-i kabi-
hadr. Musibet zamannda insann yzn dvmesi haram-
dr. Yzn trnaklamak, stn ban yrtmak, yzn
karalamak, san ban yolmak, bana toprak dkmek ve
bilhassa kadnlarn bazsnn, lnn adet ve ahlkndan bahs
ile alamak katyyen caiz deildir. Bu gibi ahlk-cahilyyeyi
ileyenler bizlerden deil.
Yzondrdnc: Bir adamn kendisini istemeyen
kavme imam olmas caiz deildir, haramdr. Bazlar bunu
kebirden addetmilerdir. Cenb- Peygamber efendimiz:
kimsenin namaz kabul olunmaz. Yani Allah- Tel
hazretleri kabul etmez.
Birincisi: Kendisini istemeyen kavme imam olmak,
kincisi: Namaz vakti getikten sonra klmak,
ncs: Hr bir kimseyi kle olarak kullanmak. mam
istememek, onun eran bir kusuru yoksa, o gibi imamlarn
imametini, baz ulema tecviz etmilerdir.
Mminlere Vazlar
362
Yzonbeincisi: Hutbe esnasnda konumak, tesbih
ekmek, salavat- erife okumak, emr-i maruf veya nehy-i
ani-I mnker yapmak caiz deildir. Namazda sz sylemek
haram olduu gibi, hutbe okunurken de skt edib dinle-
mek ve dinler gibi oturmak, cemaatin zerine vacibdir.
Hlafna hareket, Cumann sevabn giderir. Cuma gn
hutbe okunurken konuanlarn misali, kitab tayan merkebe
benzer. Yani merkebin tad kitapdan haberi olmad gibi,
bu adamda kld Cuma namazndan haberi yoktur. Cuma
namaz esnasnda, yannda konuan kimseye sus diyenin bile
Cumas gitmitir. Cuma namazna ge kalbda, camide cemati
ineyerek n saflara gemek isteyenin de vay haline. Fakat
n safda bo yerler braklm ise, kabahat brakanlarn olur.
Cuma gnleri cemaati bol olan camilerde bu da mmkn
deildir. n safa gemek iyidir, ancak erken gelmek artyla.
Sonradan gelip de herkesi ineyerek gemek, geenin ahireti
iin ok fenadr. nk mminlere ezadr. Mmine eza ise
haramdr. Mekke-i Mkerreme ve Medine-i Mnevverede
mecburen yaplan bu hareketler inaaIlah afv olur.
Yzonaltncs: Camilerde, ileri saflara gececeim,
diyerek cemaatin omuzlarna ve eteklerine basarak ara-
larndan gemek haramdr.
Saflarda bulunan iki kiinin arasna girip, onlar sk-
trmak caiz deildir. Amma cami-i erife giripte oturacak
yer bulamayan, ileride bo yer grd zaman bu bo yere
gemek iin, zaruri olarak, saflar geip o bolua gitmesi
caizdir, demilerdir. Bu hal yalnz Cumaya mahsus olmayp,
her zaman da bylece caiz deildir. Dikkat edilmesi ve camiye
vaktinde gidilmesi lzmdr.
Mehmed Zahid Kotku
363
Yzonyedincisi: Cami-i erifin gerek stne ve gerekse
drt tarafna necaset ve pislik atmak haramdr.
Zira mslmanlarn camileri muhterem ve mukaddes-
dir. Onlarn mmkn mertebe iini ve dn temiz tutmak,
her mslmann vazifesidir. Yalnz mezzin ve kayyumlara
brakmak kfi deildir. Yksek kubbeleri ve etraf- erbaasn
temizlemek, yalnz bir iki kiinin kr deildir. Elbirlii lzmdr.
Mesela Cuma gnleri veya cumartesi, pazar gnleri ki bu
gnler tatil gnleridir, hi olmazsa leden evvel veya sonra,
bu hizmeti hane halkyla birlikte canla bala, kimi camlar
temizler, kimi kaplar temizler, boyarlar, prl prl yaparlar.
naallah Cenb- Hak da onlarn gnllerini ve ilerini hem
dzeltir hem parlatr, hem de oaltr. Hatta cami-i erife
soan sarmsak gibi kokulu eyleri yiyipte gitmek caiz olma-
d herkese malumdur. Acaba sigarann kokusu, soan ve
sarmsan kokusundan daha hafif midir?..
Yzonsekizincisi: Sokaklara, insanlarn gelip getikleri
yerlere, necaset, hayvan leleri ve insanlarn irenecei
eyleri atmak caiz deildir.
Bunlar hep insanlara eza ve cefa veren eylerdir. Bu da
tabii olarak haramdr. Bunlara yani byle eza veren eylere,
balgaml tkrklerde, hatta sigara izmaritleri de dahil olabilir.
nsan evini ve evinin etrafn temiz tutmakla nasl mkellef ise,
sokaklarn da temiz tutulmas mslmanln icabdr. Halbuki
bugn gryor ve reniyoruz ki, avrupa memleketlerinde
sokaklar ve umumi yerler pek temizdir. Hi kimse oralara
birey atmaz ve atana da mani olur. Kenarlarda p kutular
vardr. Herkes elindeki p o kutulara atar. Bu suretle de
hem temizlik salanm olur, hem de oralara konacak birka
temizleyiciden baka yerlerde istifade edilir. Sonra ok ayp olan
Mminlere Vazlar
364
birey varsa o da, ocuklarla birlikde byklerde de grlen
vaki'dir ki, o bahelerinde olan iek, meyva ve yemilere
musallat olurlar ve oradaki meyvalardan, ieklerden sahibine
tatmak bile nasb olmadan bitirirler. Hele o sokaklardaki top
oynamalar, bunlar bizlerin umumi terbiyelerimizin ne kadar
dmekte olduunu pek ak bir ekilde gstermektedir. Bu
kabahat ksmen ana ve babalara ait ise de, byk bir ksm
da okullardaki retmenlerin ocuklara vermek istedikleri
terbiyenin ne kadar gevek ve alkasz olduklarnn alame-
tidir. Halbuki btn dnyada bunlar yasaktr. Hatta bu
gibi terbiyesizliklere Allahn ve insanlarn lanetiyle beraber,
mslmanlara yollarnda eza edenlere, mslmanlarn laneti
vacib olur buyurulmutur.
Yzondokuzuncusu: Yedi yan geen oluyla bir ya-
takta yatp uyumak haramdr. On yana varan olan ve kz
ocuklarn bir yerde yatrmayp yataklarn ayrmak lzmdr.
Yedi ve on yandaki erkek ocuklarn analaryla bir yatakda
yatmalar, ve yabanc kadnlarla da, yabanc kimselerle de bir
yerde yatmalar caiz deildir. Kz ocuklarnn anasyla bir arada
beraber yatmasnda mahzur yoksa da babasyla yatmas caiz
deildir. Binaenaleyh ocuklar yedi yana geldikleri zaman
namazIa emr olunurlar. On yana geldiklerinde namazn
klmaz, ihmal ederse, dvmek ve yataklarn ayrmak
Reslullahn emridir.
Yzyirmincisi: Cnb, hayz ve lousalk hallerinde,
gerek erkek ve gerek kadnn Kuran okumalar ve okut-
malar haramdr.
Hatta bir yet dahi olsa caiz deildir. Abdestsiz olarak
Kuran- Kerimi ezberden okumak caiz isede, velakin Mushaf-
erifi eline alamaz, ancak bir pekir veya mendil ile tutabilir.
Mehmed Zahid Kotku
365
Fakat cnb iken hi bir suretle okumasna msaade edilme-
mitir. yle ise derhal gusl etmek veya teyemmm etmek
lzmdr ki, namazn klabilsin ve Kurann okuyabilsin.
Hlaf caiz deildir.
Yzyirmibirincisi: Kber dedikleri byk kimselerin,
zenginlerin ve zlimlerin nail olduklar nimetleri hatrlayp
saymak havz- btldr. Havz- btl, gnahlar hakknda
sz sylemekten ibaretdir ki, haramdr ve ciz deildir.
Mesela: ki meclislerindeki fisk ve fcurlardan, dans ve
balo rezaletlerinden bahs etmek iki kere gnahdr. Bir kere
evvela o yapd gnah almtr. imdi bir daha onu hatrlayp
anlatmak ikinci bir gnahtr. Ayrca da insan gnahn sakla-
mak mecburiyetindedir. Saklamayp da onu aklamas ayrca
gnahdr. Ancak bu gibi konumalar, dinleyenleri uyarmak
ve byle gnahlardan, fiillerden korumak ve kurtarmak iin
olursa caizdir.
Kur an- Azman- okumay brakp da bir takm hi-
kaye kitablarn ve hatta bsbtn zararl kitabIar, komnist,
mason ve dinsizlerin kitablarn okumak ve onlardaki yalan
ve uydurma eyleri bellemeye kalkmak, ve bir ok trkler,
gazeller, arklar, maniler, hep havz- batldandr. Bunlarla
megul olacana, dinine, dnyasna, gerek ahs ve gerek
amme menfeatine yarayacak eylerle megul olmak, elbette
daha hayrl ve daha aldr.
Binaenaleyh memleketin en ok zarar grd eylerden
biri de, ayhane, kahvehane, kraathane ve gazino gibi yer-
lerdir ki, mrler buralarda tamamen boa gider zyi olurda,
kimsenin haberi bile olmaz. Bu hususda isizlerle emeklilerin
byk rolleri vardr. nk elenecek vakit geirecek yer
ararlar. Ekmek paras kazanmaya ihtiyalar yoktur. Devlet
Mminlere Vazlar
366
baba bol bol para veriyor. Bunlar harcayacak yer aramak
lzm. Halbuki; bunlar iin en gzel yer ktphanelerimizdir.
Maalesef orada da bunlardan kimseyi bulamazsnz. Hem
dnyay ve hem de ahireti kazanabilmek iin en byk frsat
emekliliktir. Fakat ne yazk. Cenb- Hak cmlemize insaf ve
merhamet versin ve tevfikat- sbhaniyesine eritirsin. Kyamet
gnnde insanlarn, en byk hataya denleri, en ok batl
eylerle megul olanlardr...
Yzyirmiikincisi: Zikrinden gerek kendi ve gerekse
bakalar iin fayda olmayan szleri sylemek, malayani
kabilindendir.
Yani faydasz szlerdir. Ve mrn ziyanna balca sebeb-
lerden biridir.
Her zayatn telafisi mmkndr. Fakat mrn ziya-
nnn aresi olmad malumdur. mr sratle akan bir
suya benzer. Kaan dakikalarn deil, saniyelerin bile telafisi
mmkn deildir.
Akl o deildir ki; unu bunu her oyunda yener, fakat
hirete birey yok. Asl akl odur ki; ahiretini dnyas iin
zyi etmez. Dnyasn da hireti iin terk etmez. Dn-
yada ne ekerse ahirette onu biecektir. Dnyada hasene
hiretde de hasene ister. Allah (Celle Ala)nn gsterdii
slm yolu, yollarn en gzeli, Peygamberimizin yolu da
yine yollarn en gzelidir. Her israf haramdr. Hem de
zayattandr. Fakat mrn israf, her israftan daha acdr.
Hatta bugn insanlarn, dnyalar iin hiretlerini feda
ettikleri, grlen aclarn en acsdr. Dnya denilen u
mvakkat bir zamandaki rahatl iin, ebedi hayat ve
ebedi rahatl terk etmesi, olsa olsa cahilliin en bariz
bir almetidir. Bu dnya tabiatn eseri deil, bir Allahn,
Mehmed Zahid Kotku
367
Hay ve Kayyum olan tek yaratann eseridir. Bunu biraz-
ck dnsek kfidir. Bandaki apkann veya ayandaki
ayakkabnn da tabiatn eseri diyen biri ksa, sen onada
evet yle mi diyeceksin? yoksa, Birader bunlar u kadar
tezgahlarda alan kimselerin yapd eylerdir mi diye-
ceksin? Ufak bir bina, ufak bir levha ve yine ufack bir
tabloyu grnce bu kimin eseridir? diye soruyorsun,
bu koskoca kainat iindeki akllar durduran mahlukat
ve mevcudat, yle bir -tabiatin eseridir- deyib gemek
caiz midir? Kim ne derse desin, Allah Tel'nn kullarna
verdii bir akl ve bir zek vardr ki; bunlar alt zaman
pek gzel anlalr. Bu mlkn sahibi ancak Allahdr der,
iman ve slma girer ve onun emirlerine kendini uydur-
maya alrsn. Bugn Avrupada pek ok mnevverlerin
slm ile merref olduklarn, pek ala hepimiz grmekte
ve duymaktayz. Senelerce gavurlua hizmet etmi, anas
gavur babas gavur olduu halde o, mslmanl sesin
de, bu mslman memleketinde, anas, babas mslman
olan bir ahs mslman olmasn, mslmanla dman
gzyle baksn, ve mslmanl istemesin, dorusu bu
felaketlerin felaketi, tehlikelerin en tehlikelisi, zehirlerin en
zehirlisi deil de nedir? Mslmanlk en mkemmel bir
dindir. En byk bir nimetdir. En kymetli paha biilmez
bir servettir. Bunu elden karmak kadar byk bir ac
tasavvur olunamaz vesselam. "nsanlarn en cok gnah
sahibi olanlar, en ok bo ve faydasz sz syleyenle-
ridir" buyurulmudur.
Yzyirmincs: Kendisine faydas olmayan szleri
sylemek haram olduu gibi, sylemek de faydas olan
Mminlere Vazlar
368
szleri syledikten sonra fazla ve ziyadesini sylemek de
haramdr.
Acaba dikkat edilir mi? Bugn bizim konutuklarmzn
ne kadar faydaldr? Sohbet diye toplandmz zamanlarda
bile kazanlan gnahlarn hesab yoktur. Tekrarna lzum
olmad takdirde fazla szden saknmak ve ihtisara riayet
edib, az konumak mstehabdr. (Mjdeler olsun ol kimseye
ki; szn fazlasn tutar. Malnn fazlasn ise infak eder)
(mam- Gazali hazretIeri derki, imdi dnya tersine dnd.
imdi herkes maln smsk tutar, szn de bol bol sarf eder,
ite bu da bizim dnyamz zafiyetimizin eseridir.
Yzyirmidrdncs: Medh ve senada ifrat etmek, fazla
ileri gitmek haramdr. Onun iin Resul Ekrem efendimiz,
meddahlarn yzlerine toprak serpilmesini tavsiye buyurmu-
lardr. Bu da medhin ne kadar fena birey olduunu beyana
kafidir. Bir insann yzne kar medh edilmesi, onu manen
ve maddeten helk etmektir. Bir insann dier bir kimseyi itidal
dahilinde medh etmesi caiz isede, medh olunan kimseye ucb
ve kibir gibi eylerin gelmemesi arttr. Resul Ekrem efendi-
mizin, Ebubekir, mer, Osman ve Ali (rdvanullahi aleyhim)
ecmain hazratn medh ettikleri sabittir. Fakat bunlarn hi
birine ucb gelmeyecei de malumdur. Eer medh olunan
fask ve facir ise veya ok gen ise, bunlarn da medihleri ka-
tiyyen caiz deildir. Fask medh etmek; fasikn fiskn, zalimin
zulmn artrr. Medhe lyk olmayan kimseleri medh etmek
yalanclktr, dalkavukluktur. Medhe lyk olan kimseleri, ifrata
kamadan, ancak bildiklerini sylemekden ibaretdir. Mesela;
yle namaz klar, byle oru tutar, ve byle sadaka verir gibi
eyleri, fazla ve eksik olmadan sylemek caizdir.
Mehmed Zahid Kotku
369
Yzyirmibeincisi: Zorlanarak, tekellf ile sz syle-
mee ve kendisini beendirmee ve bakalarna stnlk
taslamak iin fesahat ve belaata zenerek, sz sylemeye
almaa derler ki; mezmum ve fena bir huydur ve ha-
ramdr. Cenb- Peygamber efendimiz de, bu gibi huylara
sahib olanlara helkle dua buyurduklar gibi.
"Bana en mebuz ve meclis cihetinden benden en uzak
olanlardan birisi de bunlardr" buyurmulardr. nsana olduu
gibi grnmek ve grnd gibi olmak en mnasib bir
haldir. Uydurmack ve yapmacklar, her yerde ve her eyde
mezmumdur.
Yzyirmialtncs: Kafiyeli ve birbirine sonlar uygun,
msecca ve sanatlk sz sylemek iin zahmet cekip, te-
kellf etmek gnah- segairdendir. Amma mevhibe-i lahi
olarak, tabiat-i riyyesi olann, feshat ve belat zere sz
sylemesi makbl ve merubdur. Tekellf ile iir sylemek de
byledir. Tekellfsz ve kimsenin hiciv ve zemmi olmakszn,
arap airlerinden Hassann syledikleri gibi sylemek ms-
tahsendir. Allah (Tel) zorlanarak sz sylemeye alanlar
sevmez ve buz eder olduu da malumdur.
Yzyirmiyedincisi: Kabih olan ve akca zikri ayp olan,
irkin, yaramaz olan umuru, ibarat- sariha ile beyan ve
tabir caiz deildir. Bu gibi eylerin iarat ve kinaye tarikyla
beyan edilmesi lzmdr.
Mesela: senin karn demeyip, (senin ocuklarnn an-
nesi) demek gibi.
Vacibi-l vcud hazretleri de Kuran- Azimanda
mnasebet-i beeriyyeyi akca deil, (lems) kelimesiyle irade
ederek bizlere edeb talim buyurmulardr.
Mminlere Vazlar
370
(slamda fuh ve tefehhn yeri yoktur. Muhakkak, irkin
ve ayp olan utandrc szleri sylemek haramdr. slmda
nasn en gzeli ahlken en gzel olandr.) diye irkin ve ayb
verici, utandrc szleri sylemek haramdr.
Yzyirmisekizincisi: Seb etmek (svmek) har, kimseye
gcenecei sz sylemek, svmek ve levm etmee derler
ki haramdr.
Mesela, ey kfir, ey zani, demek de caiz deildir. lye,
hayvana, zamana, mekana, svmek haramdr. nsana yaraan,
lisann daima kibar, nazik ve iyi eylere altrarak konumak,
irkin, yaramaz szlerden daima saknmaktr. En iyisi zikir,
tesbih ve tehlile altrmaktr, ki, bunlarn hsn hatimeleri
umulur. Bilakis kt ve irkin szlere dillerini altaranlarn
da su-i hatimelerinden korkulur.
Yzyirmidokuzuncusu: Ey cahil, ahmak adam
diyene, cahil sensin, ahmak da sensin demek caiz
ise de, Ya zani diyen kimseye kar da, zani sensin
demek asla caiz deildir. Mslmann sebbi fsuk, ve
onunla mukabele kfrdr.
Yzotuzuncusu: Bezyllisan kt sz mecnun gibi
kendi, kendine konuan, yahut kimsenin anlayamaya-
ca gibi sz syleyen kimseye (bezyllisan) derler ki
bu haramdr. Ve hafif akll ve vesveseyi mucibdir. Baz
ulema bezyllisan, (mstehcen olan sz aka sylemeye)
derler diye tavsif etmilerdir. Hereyde haya lzmdr.
Konuurken de edeb ve hayaya riayet ederek, irkin sz
sylemekten kanmaldr.
Yzotuzbirincisi: Kim olursa olsun ltife ve akada
ifrat edib, ileri gitmek caiz deildir, haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
371
Zira sonralar i kavga ve grltlere mncer olur. Bo
yere aralarn almasna sebeb olur.
"Kul hakikat-i imana eriemez, taki aka, latife, yalan ve
hakl dahi olsa mcadeleyi terketmedikce" Bunlar ok gzel
nasihatlerdir. nsan daha kk yalarda, bhusus ebeveyn ve
stazlar ve retmenlerin, bu hususlarda ocuklara ok faydal
olmas gerektir. nk alanlar, bu huylarn irkin olduunu
sonradan anladklar halde terk etmeleri ok zordur.
Yzotuzikincisi: Srr ifa etmek, sylenmesi istenmiyen
gizli szleri ve halleri if etmek, zhar etmek, bakalarna
sylemek de haramdr.
Gerek efrad- aile arasnda, gerek yabanclar arasnda
sylenmesi ve duyulmas istenmeyen eyleri syleyip duyur-
mak, duyulmasn istemeyen kiilere eza ve cefadr. Bir de
gizli tutulmas istenilen sz, ayn zamanda bir emanettir. Bu
srr ifa etmekle emanete hyanet etmi olur. Meclislerdeki
szlerde emanettir. Onlarn da ifas yasaktr, haramdr. Yalnz
o meclisdeki szler haram olan katI-i nefs, zina veya hrszla
aid olursa, o zaman bunlar, bu fenalklar yaptrmamak iin
lzm gelen yerlere haber vermek merudur.
"Meclisler emanettir. Yalnz u ey mstesnadr.
-haram olan kan aktmakdan, haram olan zinadan,
haksz yere bakasnn maln gasb etmekden bahsedilen
meclisler." Zaten bunlar haramdr. Bunlara her zaman mani
olmaa almak mminlerin vazifesidir.
Yzotuzncs: Va dinde durmamak haramdr. Ve
mnafklk alametidir. Birisine, sana unu vereceim diye
vad ettii eyi zaman gelince vermemek, sznde durmamak-
tr. Vadinden hulfdr. Sz verirken, vermemeyi kasd ederek
sz vermekde mnafklkdr. Cenb- Hak, vaidlerini yerine
Mminlere Vazlar
372
getirmeyi, kullarna emir buyurmu, Peygamber efendimiz
de,Vad, denmesi vacib olan bir bor gibidir. buyurmu
ve, belki de efdaldr, diye mmetini vadlerini ifaya tevik
etmilerdir. nsanlk ve mslmanlk icab da byledir. Ancak
ocuklar alatmamak ve hanmlarn ezasndan kurtulmak
iin ve harblerde dmana kar yalanlara ruhsat verilmitir.
Herhalde mazeret-i merua olmadka szden dnmemek
iar- slmiyedendir. Mnafkln alameti dr: (Her ne
kadar namaz klp oru tutsa da, ve kendisini mslman
zannetse de, mnafklktan kendini kurtaramaz.)
"Konuurken yalan slyemek, vadinden hulf etmek,
emanete hyanet etmek" bunlarn de bir kimsede bulu-
nursa tam mnafk, ikisi olursa, de iki, birisi varsa de
bir mnafk demektir. Allah cmlemizi bu irkin huylardan
muhafaza buyursun amin.
Yzotuzdrdncs: Gazab, (Din ve eriate dokunan
eylerin gayrisinde gazab) etmek haramdr.
Amma din ve eriate dokunan bir mnkerat grd-
nde, itidal artyla gazab etmek ve onlar tekdir ve tevbih
etmek; muktedir olursa o mnkerat ortadan kaldrmaya
gayret etmek lzmdr. Gazab halinde itidali gemek caiz
deildir. Gazab haddizatnda nehy edici birey deildir. Ga-
zab olmazsa insan haklarn muhafaza ve mdafaa edemez.
Nefis ve ehvetine meyl eden kimsede gazab olmazsa, o
kimse ehvetine esir olur. Nefsi hakknda gazablanmamak
nur-u iman sndrr. nsan gazabland zaman ayakda ise
oturmak, oturuyorsa yatmak, ve (euzbillah) deyip skt
etmek, abdest almak veya ykanmak gibi eylerle gazab
sndrmek efdal-i amaldr. Gazab, delilikden bir paradr.
Gazabn yenemiyen kimse eytann maskaras olur. eytan,
Mehmed Zahid Kotku
373
ocuklarn topla oynad gibi, bu gibi insanlarla oynar.
Binaenaleyh gazabn def eden kimseden, Allah' (Tel)
hazretleri de azabn def eder. Dilini tutann, Allah'
Tel da ayblarn rter olduunu buyurmulardr.
Yzotuzbeincisi: Ailesinin ferdlerinin namus, iffet ve
rzlar hakknda hamiyetsizlik de haramdr.
Arslann yavrusunu kskand gibi, aile ve efrad- aile-
sinin rz, namus, eref ve haysiyyetinin muhafazasna gayret
gstermemek caiz olmadndan, her Mmin ve Mvahhidin
efrad- ailesini kskanmas lzm olan sfatlardandr. Bu hususda
Peygamberimiz: Eshab- kiramdan (Sad) hazretlerinin gayretli
olduunu bildirirken, kendisinin daha gayretli olduunu ve
Allah' Tel hazretlerinin daha ziyade gayretli olduunu
beyan buyurmulardr.
Yzotuzaltncs: Zekt, mddeti gelince vermemek
haramdr.
Zira zekat, Cenb- Hakkn bah etmi olduu servet,
mal, hayvanat ve sairenin iinde fukarann hakk olan krkda
birdir ve verilmesi farz klnmtr. Bunu vaktinde vermeyip,
fukarann hakkndan istifade etmee kalkmak, tabiidir ki; hem
ayp hem de gnahtr. Sizin paralarnz bakalar kullansalar
raz olur musunuz? Siz raz olsanz dahi, Allah- (Celle Al
hazretleri) ve Resul Ekreminin buna raz olmadklar gibi, o
fukara da buna hi raz olmaz. u halde, kullandnz parann
bir ksm fukarann hakk olarak faydalandnz bilmeniz
lzmdr. Sonra zekt tehir deil, belki vakti gelmeden evvel
vermek adab- slmiyyedendir. Hem de fakiri sevindirmek
kadar faziletli ne vardr. Zektn tehirinde ise, gnah ile
beraber pek ok aratlar da vardr. Bir kere bu hal, cimrilie
alamettir. Baka bir kusur aramaya lzm kalmaz. nk
Mminlere Vazlar
374
cimrilik yetip artar. Hem dnyas berbad olur hem de hireti.
Zektlarn tehir edenler byle olunca, ya hi vermiyenlerin
hali, acaba nasl olacaktr. Zekat vermemek veya tehir etmek,
o servet sahibi iin felaketidir vesselam.
Yzotuzyedincisi: zrsz cemaati terk etmek haramdr.
Dman korkusu, hastalk, ve malllk gibi mazeretler
olmadka, cemaati ehemmiyetsiz bireymi gibi terk
etmek hi caiz deildir. Terk eden haram irtikab etmi
olur. CemaatIe namaz klmak, snnet-i mkkede diyenler
varsa da, ekseri Hanefi ulemasnca vacibdir. Zaten snnet
diyenler de, vacib kuvvetinde bir snnettir, derler. Vacibin
terki ise byk gnahdr. Halbuki cemaat farzdr diyenler
de vardr. (mam Sevriye gre, mam- Hanbelinin mez-
hebinde de byledir). Bunlarn mezhebine gre evlerinde
yalnzca kldklar namaz sahih deildir derler. Bizim
mezhebimize gre, hastalklardan maada, iddetli yamur,
frtna, amur ve iddetli karanlklar, sis gibi haller cema-
ate mani olan zrlerdendir. Borlusundan korkmak da
zrdr. Fask imamlarla, bidat sahibi ve bozuk mezheb
sahibi olan imamlara iktida asla caiz deildir. Cefann,
kfrn, nifakn en kabas, ezan- Muhammediyi iitip
de ona icabet etmeyenlerindir. Mmine bedbahtlk,
yaramazlk ve midsizlik cihetinden yetip artar, m-
ezzinin ezann iitirde ona icabet etmezse. Nekadar
acdr. Halbuki mslmann namaz ne kadar mhimdir.
Evvela insan intizama altrr. ntizam ise herkes iin en
nemli bireydir. Muntazaman sabahlar kalkar. Havann
en temizinden en gzel bir ekilde istifade eder.
Sonra abdestini alm zerindeki uyuukluu atmtr.
Arkasndan camisine gider. Mslmanlarla birlikte tam bir
Mehmed Zahid Kotku
375
sessizlikle Hakkn huzuruna durur. Okunan Kuran- Azim-
ann verdii zevk ve nee ierisinde onu dinler. Tesbihat, tah-
midat, ve tekbiratn bir vecd ve huzur iinde bitirip, ellerini de
huzur- ehadiyyete ap ihtiyalarn can- gnlden arz eder
ve sonra yine tam bir huzur ve nee ile vazife-i ubudiyyetini
yapabildiinden, Hak (Sbhanehu ve Tel) hazretlerine kr
ederek evine gelir. Birde bakarsnz ki, ii, d, gnl, gz
gayetle mesrur, evi nimetlerle dolmu, sofralar kurulmu, o-
cuklar etrafna toplanmlar, hepsi de mesrur, Allah (Celle ve
Al hazretleri) de onlara lutfn, ihsann, bereketini bol bol
vermektedir. Artk o evin sadetine doyum olur mu? dersiniz.
Namaz hakkndaki fazaili ve klmayanlar hakkndaki felaketi,
anlatan Tergib ve Terhib adndaki hadis kitabnn 174 den
512 inci sayfasna kadar tam 338 sayfa bilgi vardr. Tabiatiyle
bu ufack esere onlar sdrmak mmkn olamaz. Yalnz sen
kardeime tavsiyem; bu mlk Allah' Telnndr. Kim ne derse
desin azck dnrsen bana hak verirsin. Binaenaleyh o, bir
eriki ve misli olmayan ve hereyi yaratan, kuvvet ve kudret
sahibi, grr, iitir ve bilmedii hi birey yoktur. Babas ve
evlad yoktur. Her noksan sfatlardan mnezzeh ve her kemal
sfatlaryla muttasfdr. Bizim ve btn mevcudat ve mahluka-
tn yaratcsdr. Onun szn dinlemekten, gsterdii yoldan
gitmekten daha gzel birey olamaz. Hayvanlar bile grmez
misin sahiblerini nasl tanrlar ve hizmet ederler de, insan bu
kadar mkemmeIiyetine kar sahibini, halkn, razkn, bu
gzel vcudu kendisine vereni, (deli deil, hasta deil, malul
deil, byle iken) halikn tanmasn hi olur mu? Sakn sen
o tanmayan gruhdan olma. Tarihe iyi bak, byle inatlar
ok gelmitir. Fakat hepsi de Hakkn gazabna urayarak he-
lak olup gitmilerdir. Onlar bizlere bir ibret nmunesidirIer.
Sen bunu tekrar tecrbeye kalkma. Zira tecrbe olunan ey
Mminlere Vazlar
376
bir daha tecrbe olunmaz. Ancak buna deliler teebbs eder,
bakalar deil.
Yzotuzsekizincisi: ar ve sokaklarda ve umumi
yollarda durup konumak, alveri yapmak gnahdr ve
haramdr.
Bugn buna da riayet eden hemen hemen kalmamtr.
Eer belediye memurlar olmasa, adeta ar ve pazarlardan
gemek mmkn olmayacaktr. Yollar umumun hakkdr.
Onu kstlamaa kimsenin hakk yoktur. Herkesin serbestce
gemesi iin yaplmtr. Onlar igale kimsenin hakk yok-
dur. yle zorla igal olunan yerlerden kazanlan paralardan
da hayr gelmez. Hatta Gemlik ve zmir gibi, baz memleket
halknn bilhassa kadnlarnn akam stleri, hava almak veya
konumak iin olsun, kaplarnn nne kp oturmalar da
irkin bir adetdir. Sanrm ki; bu gavurlardan kalma bir adet
olsa gerek.
Yzotuzdokuzuncusu: Taassub, darld birine kin
balamak, heva ve hevesine uyarak dier mezheblerin
sahiblerine, tan eder yolda sz sylemek haramdr.
Drt mezhebe ehl-i snnet denir. Drd de hakdr.
Tan ve teni etmek haramdr. Hem de ayptr. Zira Resul-
Ekrem (Sallallah Aleyhi ve Sellem) hazretIeri, baz mesail-i
diniyyede ruhsatla, bazsnda da azimetIe, bazsnda da
iddetle ve bazsnda da kolaylkla amel buyurmulardr.
Drt mezheb sahibi, herbirerleri Hazret-i Peygamberin bu
gn ef al, akval ve harektlarna ittiba buyurduklar cihetle
temessk etmi olduklarndan, cmlesine hak nazaryla
bakp, her birerlerinin eshab dierine taassub etmemek
lzme-i diyanetdendir. Teaddd- hak meselesi bu bab
da cari deildir. nk; bu meselede hakkn umuma gre
Mehmed Zahid Kotku
377
oluudur. nsanlarn bazs zayf bazs kavi, bazs bilgin,
bazs da cahildir ve renkleri de ayrdr dilleri de. Amma
hepside ayn insandr. Deiiklik yokdur. Teaddd de
yokdur vesselam. Binaenaleyh insana yakan, kimseye kin
tutmayp, herkesle gzelce tatl tatl geinmektir. Kusuru
daima kendisinde aramak, bakalarnn kusurlarn afv
edici olmak eair-i slmiyedendir.
Yzkrkncs: Mslmanlarn zimmilere, ya kfir, ya
mrik demesi de haramdr. Kfiri, zimmiyi kabul ettikten
sonra onun rz, mal ve hereyi her suretle taarruzdan masun
ve mahfuz olaca gibi, hi bir gcenecei eyi onun hakknda
yapmamak da lzmdr. Zira Resul Ekrem efendimizin
"Herkim zimmiye eza ederse ben onun hasmym.
Ben herkime hasm olursam kyamet gnnde onunla
muhasame ederim" buyurmudur. Bir Peygamber ki bir
kiiye hasm olursa, artk o kimsenin kurtulmasna imkan
olmayaca cmlece malumdur. Binaenaleyh zimmilere ezadan
son derece saknmak gerektir.
Yzkrkbirincisi: Cenb- vacibi-I vcud hazretlerine
(Ar- azmike zzi makadiyediyetihi ev ya makadihi)
demek gnahdr. Ve haramdr.
Cenab- Hakkn izzeti, kadim olan izzet sfatnn, hdis
olan, yani sonradan yaratlan ara nisbeti, ar- azme teallukunu
ibham, yani bhesini uyandrdndan haram olmaklnn
hikmeti budur. (mak adil-zzi min arike) demek de haa,
Cenb- Hakka oturma isnad lzm geldiinden tr, bu
gibi pheli dulardan ictinab etmek lzmdr.
Yzkrkikincisi: Evliya, enbiya ve Kabe hakk iin
Cenb- Hakdan birey istemek mekruhdur.
Mminlere Vazlar
378
Zira hi bir mahluk, ister enbiya ister evliya olsun, Al-
lah Tel zerinde hi bir hakk yoktur ki; onu yad ederek
du etsin. Amma zatn hakk iin veya; enbiya, evliya, veya
Kabe hrmetine demek suretiyle du etmek caizdir. Hatta
dilencilerin (Allah hakk iin veya Allah rzas iin) diyerek
dilenenlerine, sadaka vermemek gerektir demilerdir. nk;
o dilenci, fani olan dnyay celb iin Cenb- Hakkn hak-
kn ve rzasn vasta edii layk olmayan bireydir. Onun
iin Allah rzas iin isteyenler melundur buyurulduu gibi,
isteyeni de men etmek lzmdr demilerdir. Yalnz ihtiya
ve zarureti bulunduu halde byle du ediyorsa, onu men
etmek yoktur. Yani ihtiyac bilinene yardm edilip, dilencilii
adet edenleri de men etmek lzmdr. Cenb- Hak kimseyi
zaruretde brakmasn amin.
Yzkrkncs: Hacc tehiri de haramdr. Hac farz
olduktan sonra o sene gitmeyi tehir etmekle, -zr- erisi
yoksa- haram irtikab etmi olur. Velakin zr-i erisi varsa,
her ne kadar gnahkar olmazsa da, hac farizasn ifada gste-
rilen geveklik, belki o paralarn elden gitmesi veya yollarn
kapanmas veya hastalklar veya lm gelip atarda borlu
olarak ahirete gitmek gibi bir ok mahzurlar vardr.
Onun iin farziyyet tahakkuk eder etmez hemen gitmeye
almaldr ki, ecir ve mkafat ve hatta dnyal da o nisbetde
artar. Sonra her zaman gitmeyi ister ve ak artar. Muhabbet
artar, iman kuvvetlenir. Namazna niyazna, helala, harama
dikkati artar. Daima kast, gayesi hakkn rzasn kazanmak
olur. O zaman en byk devlete mazhar olmu olur. Cenb-
Hak cmlemize hemen her sene gidip ziyaretler nasib ve
myesser eylesin, amin.
Yzkrkdrdncs: Mdahene dir ki; haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
379
Measi ve menhiyyat grpde, bir zarar olmadan menine
muktedir olan kimsenin, o menhiyat men etmeyip skt
etmesine ve emr-i dinde zafiyet ve ftr gstermesine, m-
dahene derler ki haramdr. Zira hakk sylemekten ekinen
kimseye, dilsiz eytan demilerdir. Halbuki mminlerin din
ilerinde bilhassa salbet ve metanet gstermeleri lzm gelirken
geveklik gstermeleri caiz olmaz. nk geveklik, bilahara
bir ok eylerden taviz vermeye, daha sonralar da bir ok
menhiyat, bu sefer kendi ilemee balar. Daha sonra da,
dinini de unutur maazallah imann da. nk cibilliyet-i
insaniyede nefs-i hevaya uymak meyli vardr. te bugnk
halimiz bunun belirli alametidir. Mesela; televizyon saatlerinde
ezan okunur, kulak asan olmaz. Camiye gitmeyi istese de
gidemez. Sonra oradaki irkin manzaralar gre gre kalb de
kararr. Tabii sonra hi ie yaramaz bir hale gelir. Ad msl-
mandr, fakat mslmanlkdan zerinde eser gremezsiniz.
Maazallah, daha sonra mslmanla zararl da olmaya balar
ki, byk felaketdir. nsann mslmanlktaki tekaml kolay
birey deildir. Her ne kadar okumu, dinini diyanetini iyi
bilirse de, eer dp kalkt veya hizmet ettii yerler, ms-
lmanlk gayesine uygun yerler deillerse, birgn bakarsnz
ki, o mslman kimse ne hale gelmidir. O zaman haline acr,
alarsn. Onun iin mslmanl muhafaza etmek isteyenlerin,
herhalde zararl yerlerden kanmalar arttr. Levm edenlerin
levminden ekinmeyerek, Allah yolunda mcahede etmekle
emr olunduumuzu unutmamak ve bir de hakk sylemek,
her ne kadar zor ve ac da olsa onu sylemek lzmdr. Yoksa
dilsiz eytan olunur.
Yzkrkbeincisi: hriyyedir. Bir adamn kendisini
hayrl, duI ve bakasn, kk ve hakir grp onunla
Mminlere Vazlar
380
istihz etmesi, maskarala almas ve tvbe ettii aybn
hatrlatarak onu utandrmas haramdr.
stihza, sz ile hareket ile ve iaretle ima ile de olur. Haz-
reti Allah (Celle Al,) sure-i Hucurat da bu gibi hareketleri
men buyurmulardr. Bu, tabii her akl-i selimin sevmedii
ve istemedii; irkin ve yaramaz huylardandr. Fakat buna
alan zavalllar bu hallerden bir trl vaz geemezler, ta
teneir tahtasna kadar. Cenb- Hak cmlemizi bu saylan
mezmum huylardan, ahlklardan muhafaza buyursun ve
bunlarn yerlerine gzel ahlk, gzel huy, gzel edeb ve gzel
hsn-i muaeretler ve hepisinden daha alas olan gzel din
ve Hak (Sbhanehu ve Tel)nn raz olaca gzel ameller
nasib ve myesser eylesin. Son nefese de cmlemize iman-
kmil ile hirete gmek nasib ve myesser klsn. Cehennem
azabndan, kabir azabndan, dnya ve ahiret fitnelerinden,
ve err-i olan Mesihu-d deccaln fitnesinden de muhafaza
buyursun. Hem kendisine hem de cemiyyete faydal olmak
isteyen her kardee, acizane bu hediyemizi maa-l kusur takdime
cesaretimden nai bizleri mahaze etmemeleri ve grecekleri
kusurIarmz da aczimize balamalar ricasyla 120 gnah-
kebir ve 145 de segair olarak ceman 269 gnah ki, bunlarn
hep derece derece, insann insanln kemiren birer zehirli
mikrob olduklarn arz eder cmleye seadet ve selamet-i
dareyn dilerim. Ve cmlemizi Allah (Celle Ala)ya emanet
eylerim... ve bizleri de hayr dularnzdan unutmamanz
ayrca dilerim...
13/6/975 (5 Cemaziyelevvel 1395)
Mehmed Zahid Kotku
381
GNAHA SEBEP HALLER
Bu yazlardan gayri yet-i kerime ve hadis-i erifelerden
mehuz olan bir takm mesi vardr ki, bunlarn bazs kebir,
bazs seair ve bazs da kfr mucibdir. Kebiri (K) seairi (S)
kfr mucib olanlar da (F) harfleriyle iaret olunmutur.
Birincisi: Riy (F.K) Buna baz ulema irkdir, kfrdr
demiler. Bazlar da, gnah- kebirdendir demilerdir. (F)
harfi kfre (K) harfi de gnah- kebire iaretdir. hiret ame-
liyle, dnya menfeatini murad etmeye derler. Mesela, amel-i
hiretten olan namaz, oru, zekt gibi ibdet ve tati Allah
rzas iin ilemeyip, belki dnya menfeatlerini kasd ederek
ilemeye, riya derler ki, haramdr. Byle yapan kimseye riykr,
mri derler ki; ind-i ilahide makhur ve menfurdur. Amelleri
klliyen mahv ve iptal eden measinin birisi de riydr. Pek
byk ahlk- reziledendir. irk- hafiden saymlardr. Ta-
savvufi ahlk kitabnda, bu hususda geni malumat vardr.
Ayet-i celilelerde mriler iin, azab-i elim olduu beyan
buyurulmaktadr. Buna mukabil ihlas, medh- sena buyu-
rulmutur. hlas hakknda, yine ahlk kitabmzda oldukca
geni malumat vardr.
Resul Ekrem (sallallah aleyhi ve sellem) efendimiz
hazretlerine, Necat nerededir? diye sorulmu, cevaben
"Kiinin Allah' Tel'ya tat etmesi ile beraber, nasn tevec-
chn murad etmemesidir" buyurmulardr. Bir adam kendi
kendine kald zaman, ibdet ve tatde geveklik gstermesi ve
insanlar arasnda bulunduu zaman neeli bulunmas; kendisi
medh ve sena edildiinde amelini artrp, zem edildiinde ame-
lini azaltmas, mrilik lametidir demilerdir. Nefis insanlarda
Mminlere Vazlar
382
olduu mddetce, insann kendisini riyadan kurtarabilmesi pek
mkldr. Onun iin daima Cenb- Hakka yalvarp,
(Ya rab sevmediin ve raz olmadn her amelden ve bil-
hassa kibir, gurur, hased, hrs, ehvet, riya ve nefse uymakdan
ve riyakarlktan sana snrm. Sen bizleri hfz- hmayenden
zerre miktar ayrma) diye her be vakit namazda, dier dular
gibi bunu da unutmamak lzmdr.
kincisi: Cehil: Her mslim ve mvahhidin zerine,
bilmesi vacib olan itikad, amel ve muamelata dair ilimleri
bilmemek, kebirdendir. "ilmi taleb her mslim zerine
farzdr" buyurulmutur. lmi taleb iin gerekirse ine kadar
gitmek lzm geldiine dair hadis-i erif vardr. Bu ilmin hangi
ilim olduuna, ulema arasnda ihtilaf km ve her biri bir
gn tefsir etmilerse de, hulasas, her mmin kendisine bil-
mesi lzm ve vacib olan namaz, oru, zekt, hac ilimIeriyle
beraber, itikadn tashih etmek ve bir de, kazancnn helal ve
haramn iyice renip, yiyip itiinin hell olmasna dikkat
edip haram olan eylerden ve btn yasaklardan, saknmak,
bunlardan yememek, imemek, satmamak, kumar oynama-
mak ve oynatmamak, sinemaclk yapmamak, faiz almamak
ve vermemek ve riya olan gsterilerden ve btn gnah
kitaplarnda saylan gnahlardan ve irkin ahlklardan ne
varsa, onlar da renip kanmak ve iyi ahlklarla mtehallk
olmak iin, ahlk kitaplarn okumak ve bu suretle cehilden
kurtulmak gerektir. nk:
(Allah Tel hazretleri cehil zerine kimseyi aziz etmedii
gibi, ilimle de hi kimseyi zelil etmemitir.) Bu hadis-i erif,
ilmin de, cehlin de derecelerini beyana kifayet eder. Cehil
hakknda bir ok eserler de mevcud dur. nsan dnyasna
Mehmed Zahid Kotku
383
ait bir ok bilgileri bilirde, eer dini ilimleri bilmiyorsa, yine
cahil saylr vesselam.
ncs: Kfran- Nimetu-IIah: (K) Kulun ken-
disine verilen nimetleri grmemesi ve ondan gafil olub
Cenb- Hakka, verdii bu nimetlerden nai kr etmemesi,
kfrn- nimetdir, haramdr. Ve gnah- kebirdendir.
Bunun zdd ise verilen nimetlere kr etmektir. Bazlar,
verilen nimetlere kar isyan etmemektir, demilerdir. Baz-
lar da, nimeti grmeyip, (nimeti veren) Allah Tel'dan
olduunu grmektir. Nimetlere kr edildike, nimetler
artaca gibi, kfrn- nimet edenlere de azab- lahinin iddeti
beyan buyurulmutur. Resul Ekrem efendimiz de, nimet-i
lahiyyeyi haber vermek, anlatmak, zikr etmek, hatrlamak
ve hatrlatmak kr olduu gibi, bunun aksi olarak, verilen
nimet-i lahiyyeleri hi anmamak, onlardan bahs etmemek
ve grmemei de, kfran- nimet saymlardr.
Cemaatte ise; daima rahmet, ayrlklarda da azab- lahi
olduu bildirilmi bulunduu halde, bugnk dnya alemi
kendi elleriyle kendilerini nasl azaba itmektedirler. Aman
gelin biz hep bir milletiz, birleelim, ayrlk, particilik falan
yapmayalm, derseniz, kyametler kopar. nk fikir ayrlklar,
bilahire cisimlerin de ayrlna sebeb olur. Sen Avrupallara
bakpta itiraz etme. Bak sana ufak bir tecrbe. Elin kesildii
zaman orada bir ac hasl olur ve o yara kapanmadka da
ac kesilmez. Bunun neden olduunu hi dndn m?
te bu acma ve szlama, birliin bozulup ikiye ayrlmasn-
dandr ve birlemedike ar ve ac durmaz, devam eder.
te tpk bizim halimiz de byledir. Bhusus mslmanl
bize ta rif ederlerken, btn mslmanlarn bir cesed ve
bir vcud gibi olduu ve bazan bir bina gibi olmas lzm
Mminlere Vazlar
384
geldii bildirilmektedir. Cesedlerin paralanmas nasl ac
akbetler dourursa, binann talar skld vakit nasl
yklrsa, blclk de tabii byledir. Bazan abuk yklr,
bazan da biraz ge yklr. Amma muhakkak yklr. Cesed
de muhakkak ie yaramaz hale gelir veya lr vesselam.
Onun iin iman ve slmiyet bir nimettir. Salk ve afiyet
bir nimettir. Bilgi bir nimettir. ibdet ve tat bir nimettir.
Ne kadar saysak bitiremeyiz. Cenb- Hak, vermi olduu
btn ni metlerin kadir ve kymetini bilip krn ifa eden
bahtiyar kullarndan eylesin amin...
Drdncs: Essuhtu li-l kazai (FK) Bir kimsenin
murad hasl olmamas sebebiyle, Cenb- Hakkn kaza
buyurduu emrin gayrisini zikr ederek darlp, gazab-
lanmaa (suht) derler: ki; baz ulema gnah- kebir ve
bazs da kfrdr demilerdir. Mizca ve tabiata muvafk
olmayan kazay- lhnin vuka geliinden tela gstermeye
(Tezaccr) derlerki, bunlarn ikisi de fena huylardandr. Hal-
buki mslman, gerek menfaat gerek mazarrat, gerek hayr
ve gerek er, kendisine isabet eden her emr-i lahiye ve kaza-i
lahiye tyb-i nefsle teslim ve inkyad etmek ve tabna mva-
fk olmayan ilerde bile, zahiren ve batnen itiraz etmemek
durumundadr.
Bir hadis-i kudside, Hak Celle ve Al hazretleri buyurur
ki:
"Her kim benim kazama raz olmaz, belama da sabr
etmezse, benden baka kendilerine Rab arasnlar" diye
tehdidde bulunmutur. Binaenaleyh, kullara den ey, kazay-
lahiye ye raz olup, hlafndan saknmakdr.
Beincisi: Elcezeu (F.K): Bir adamn kendisine isbet
eden musibetlere dert ve meakkatlere tahamml ve ketm
Mehmed Zahid Kotku
385
etmeyib, kavlen ve filen zhar ederek har kimseye ikyet
etmesi haramdr. Buna bazlar kfr, bazlar da gnah-
kebirdir demilerdir. Feryad- figan ile bakalarna ekvada
bulunmamak, sabr ve tehammln neticesidir. Sabr olmayan
kimseler tabiatiyle bu gibi ikayetleri yapp, herkesi de rahat-
sz ettikleri gibi, ellerine de birey gemeyecei malum;dur.
Halbuki sabr edildii takdirde, Cenb- Hakkn sabrl kul-
larna vad ettii hesapsz ecirlere ve mkafatlara nail olaca
gibi, musibetleri saklayp kimseye ikayet etmedii takdirde,
mafiret-i lahiyeye mazhar olaca da ayrca bildirilmidir.
Altncs: Hubb-z zalemeti ve-l fesekati (K) Zlimlere
ve fasklara muhabbet etmek ve onlara az dahi olsa meyl
etmek gnah- kebirdendir. Zira Cenb- Hak zalimlere
meyl etmemeyi emr etmi olduu halde onlarla dp kalk-
mak emr-i lahiye kar gelmek olacandan, bunun gnah-
kebirden olmasnda bhe yoktur. Hatta byle zalim kim-
selere, mnafklara, efendim diyerek tazim gstermekten,
Peygamber efendimiz mmetini nehiy buyurmulardr:
"Mnafk bir kimse kavmi arasnda seyid ittihaz olunmu
ise, ancak Cenb- Hakk kzdrm olursunuz" diye mmetine
tenbihde bulunmutur. Bunun zdd, (hubb fillah) ve (buzu
fillah) dr. Fask ve facire isyan ve ahare de zulm sebebiyle
ona buz etmektir. Velkin fsk ve zlim tvbekar olsalar, o
zaman bunlara muhabbet etmek lzmdr. Hubb fillah ve
buzu fillahn mizn budur. Bir adama, fisk halinde ettiiniz
buuzunuz buzu fillah olduundan, o adamn fiskndan tvbe
ederek slah- hal ettikden sonra, buz gidip yerine muhabbetin
gelmesi lzmken bir muhabbet gelmezse, o zaman eskiden
ettii buzu fillah olmayp, belki nefsani olarak onun zatna
buz etmi olursunuz ki, bu da haramdr.
Mminlere Vazlar
386
Yedincisi: Buzu-s Salihin (K) ve-I Ulema. Ulemaya ve
salih kimselere buz etmek haramdr ve gnah- kebirdendir.
Bunun zdd, onlara Allah iin muhabbet etmektir. Zira kii
sevdii kimselerle har olunacakdr. Bunun iin daima salih,
abid, alim kiilerle dp kalkmak ve onlara muhabbet etmek,
mminlere lyk olan makbul sfatlardandr. Bilakis bunlara
buz ve adavet de ebedi husrandr. Allah' sevenler, herhalde
onun sevdii lim ve salih kimseleri de sevecekleri aikar
bireydir. Ve yine Allh Telnn sevmediklerini sevmemek
ve Cair-i slmiye ve insaniyedendir, vesselam.
Sekizincisi: Kalbini makam ve mansblara talik edip
nefsinin ehvet sahibi olmasn istemesi gnah- kebir
olduu gibi; vcudunun shhatini ve hayatnn idamesini
Cenab- Haktan bilmeyip, taam, arab ve ilalardan bilmesi,
kalbini esbab- zahireye balamas, gnah- kebirdendir. Bu-
nun zdd, tevekkl zere olup, vcudunun kvam, shhat ve
afiyetini, Cenb- Haktan bilmektir. Yemek yemeden doymak,
ate olmadan yakmak mmkn olmadndan, esbabna
teebbs, tevekkle mani deildir demilerdir. Bunlarn
en kts hubb-i cahdr. Halbuki insanlar, buna kar ok
zaifdrlar. Hemen her okuyann gayelerinden balcas bir
makama eriebilmek iin gayret sarf etmekdir ki, boa bir
emekdir. Tehlikeleri ve afetIeri pek oktur. Akll kimse bu
gibi eylerle ban derde sokmaz, vesselam.
Dokuzuncusu: Havf-z zem (K) Bakalarnn zem-
minden korkmak, gnah- kebirdendir haramdr.
nk bu korku insanlar birok hayrlardan men eder.
Mesela: Namaz klanlar istihza eden bir kavm iinde bulunan
bir mmin, beni istihza ederler korkusuyla namaz terk
etmesi, nasn tevecchn kaybederim, yahut mevkiime
Mehmed Zahid Kotku
387
noksan gelir, havfiyle memur bulunduu ibdeti terk etmesi
gibi, bunlarn hepsi de byk birer gnahdr. Mmine lzm
olan, her yerde, her zaman insanlarn ne zem ve ne de medhine
kulak asmadan memur olduu ibdet ve tati, vakti vaktinde
yapmakla beraber Cenb- Hakkn kurbiyetini kesb edecei
her bir ef'al-i haseneyi icrada kimsenin medh ve zemmine
bakmadan icra ve eda etmesi gerektir.
Onuncusu: El-inad (K) Bireyde inad etmek gnah-
kebirdendir.
Ve ahlk- mezmumelerin badr. nad diye, hak sz
ve hak kelam kabul etmemeye ve o kelmn hak olduunu
biIdikden sonra, inkr etmeye derler. ok fena bir huydur.
Bu gibi insanlar hem Cenb- Hakka asi olurlar ve hem de
hakdan mahrum olurlar. Bu inad, riydan, kinden, hasedden
ve tamadan neet eder. d, Semud, ve Lut kavimlerinin
helakleri, hep hakk grp bildikleri halde inatlarnda sebat
etmelerinden ileri gelmidir. Yunus (aleyhisselam)n kavmi ise,
hakk grdkden sonra eski hallerinde inad etmeyip, tvbe
ve istifar etmeleri sebebiyle necata nail olmulardr. Onun
iin mmine lyk olan, hakk grnce kabul edip, inkara
kalkmamakdr.
Onbirincisi: Essalef (K) Kendisini tezkiye edip
meakkatli ileri grmeye kudretli olduunu izhar et-
mesidir. nsan kendi nefsini medh- sena etmeye, kendi
ktln ve aybn izhar edenlere buz etmeye derler
ki, kebirdendir.
Kendisinin aciz olduunu bildii halde, meakkatli ilere
kudret izhar etmeye ve yalan szlere ehemmiyet vermeksi-
zin, inanrlar m, inanmazlar m demeden, dnmeden,
umur- garibeden haber vermek dahi, salefdir. Salef, yalandan
Mminlere Vazlar
388
ve ucbden neet eder. Ve nifak da bundan hasl olur. "Her
kim ben alimim derse, o cahildir" buyurulmutur. Cenb-
Hakkn Kelam- Kadiminde "kendinizi medh etmeyiniz"
buyurmu olduunu unutmamak lzmdr.
Onikincisi: Hubb- medhh (K) harin medhine
muhabbet etmek gnah- kebirdendir. Ve haramdr.
Zira bu muhabbet, medh edenin syledikleri szlere al-
danp; insan kendisinde kemal his edip, onunla telezzz hasl
etmekden ibaret olur. Halbuki bu telezzz dnyaya aid mal,
mlk ve makam gibi eyler olup, bunlarla telezzz ise, hakkn
sevmedii dnyaya meyil ve muhabbet etmesinden ileri geldi-
inden, haramlnda bhe yoktur. Eer bu, kemlt ilim ve
amel gibi, kemlt- uhreviyyeden ibaret olsa dahi, bunlardaki
ihlas ile beraber, baz artlarn bulunup bulunmamas mechul
olduu gibi, amellerin habt olmas yani mahvolmas, tehlikesi
de mevcud olduundan, bunlara gvenip aldanmak ve bunlara
iltifat etmek akln kabul etmedii eylerden olup, bazan da
erre ve isyana mnkalib olmak ihtimaline mebni, benim
ilmim ve amelim vardr, diye marur olmak eytanlktr.
nsan byle bir kemlta nail olsa bile, onlarn cmlesi Hak
(Celle ve Ala)nn tevfiki ve hidyetiyle hasl olduundan, byle
kuru laflara iltifat etmeyip, daima Cenb- Hakdan havf ve
hayet zere bulunmas lzmdr.
Onncs: (K.S.) Nefsini, dnyadan istedii, be-
endii, alageldii, lfet ettii eylerden men edemeyip,
hevay- nefsine tabi olmaktr. Buna gnah kebirdendir
demilerse de, bazlar da seairdendir demilerdir.
Yaratl itibaryla, nefsin daima kt, fena ve yaramaz
ileri emr edip, isyan yollarna sapmas ve istedii eylerin
haramlardan olmas sebebiyle; ona istediini vermek ne kadar
Mehmed Zahid Kotku
389
fena ve ne kadar gnahdr. Hatta ilenmesi ve yaplmas m-
bah olan ve gnah olmayan eyleri yemek, imek ve giymek
veya uraya buraya gezmelere gitmek, ehli hakka yakmayan
ve netice itibaryla insanlar gnahlara srkleyen ve zevk-
safaya altran ilerden olmakla, bunlardan dahi uzak kalmak
lzmdr. nk; nefisler daima, altklar eyleri hem braka-
mazlar, hem de ileri gtrmeye alrlar. Bu suretle de byk
gnahlara giriftar olurlar. Nihayet birgn lm gelipde onu
yakalaynca, pimanln da fayda vermiyecei bedihidir. Onun
iin byklerimiz, ruhsatlardan daima kap, azimetle amel
etmeyi emir buyurmulardr. Evet her ne kadar baz eylerde
ruhsata izin varsa da, bu ruhsatlar bazan ar gidip, insanlar
gnahlara soktuklar da malumdur. Biraz gemilerimizi ve hatta
Eshab- kiramn devrini ve bilhassa Resul- Ekrem efendimizin
hallerini dnecek olursak, hatalarmzn ne kadar byk
olduunu anlamakta glk ekmeyiz zannederim. ResuluIlah
(Sallallah aleyhi ve sellem) hazretlerinin hayatnda, mbarek
karnlarn arpa ekmeiyle bile doyurmadklar hepimizin
malumudur. Sonra gerek hane-i sadetlerinde ve gerek hususi
hayatlarnda, zarruri ihtiyalarnn ne kadar mahdud olduu
bilinmektedir. Yata gayet basitti, yemeini yerde yer ve o da
gayet basitti, hi bir zaman gurura, srura, zevka, meyyal bir
halleri de bulunmamtr. Daima hireti dnr, Dnyaya
hi kymet vermezlerdi. mmeti olan bizlere yakan, ona
uymak ve onun yolundan ayrlmamaktr. Halbuki Reslullah
efendimizin gnlerce, a kaldklar ve hane-i seadetlerinde de
aylarca ocak yanmad, ancak st ve hurma ile iktifa ettikleri
buna kar da, gnah yle dursun, btn gn ve gecelerini
ibdet, tat ve tesbihle geirdikleri ve her halleri ile tam bir
sabr ierisinde, Cenb- Hakkn ihsanlarna raz olduklar ve
bu suretle de cennetin yksek makamlarna nail olduklar da
Mminlere Vazlar
390
phesizdir. Nefsin istedii eyler mbah eylerden ise, bunun
dahi ancak kifayet miktar olup, fazlasndan mesul olunaca
gibi, vebali ve gnah da vardr. Veya gnaha srkleyicidir.
Onun iin mmin ve mvahhide yakan, nefsinin hevasna
uymayp, olduka ve elden geldii kadar ona muhalefet et-
mekle beraber, ibdetde ve kabahatta hep onun istediinin
hilafn yapmaktr. ibdetin yalnz farzlarnda nefsin hi yeri
yoktur. Farzlar mutlaka ifa edilecekdir. Bazan nefis insan
gece ibdetlerine ve sabaha kadar uykusuz kalmaya tevik
eder ve bazan da btn gn oru tutmaya alr ki, ya sabah
namazndan mahrum edecek veya zayflatp, hastalandrp
bsbtn ibdetten mahrum etmek iindir ki,bu da nefsin
hylelerindendir. Onun iin onun istediinin tersini yapmak
suretiyle onu yldrmak gerektir. nk; nefsin gznn doy-
masna ihtimal yoktur. Her istedii olduka, bitmez tkenmez
istekler birbirini takib eder. Ve sahibi de aciz ve aresiz kalr.
Onun iin imam- Busayr (rahmetullahi aleyh) kaside-i br-
desinde ve (hilefet-n nefs ve- eytan ve asmhd) diye nefis
ve eytana muhalefeti tavsiye etmidir. Zira nefs-i hevaya tabi
olmak insan Allah yolundan karr olduundan, yerlerinin
cennet olmasn isteyen bahtiyarlar, nefislerini arzularndan
men etmeleri lzmdr. Aksi takdirde nefs-i hevasnn esiri
olarak dnya ve ahiretini zayeder, vesselam.
Ondrdncs: (K.S.) Taklid: Huccetsiz, delilsiz, tah-
kksiz mcerred hsn- zan sebebiyle, amelde, kavilde,
itikadda bakalarna iktida ve taklid etmek caiz deildir.
Ve gnah- kebirdendir.
Bazlar da segairdendir demilerse de, huccet ve burhana
mstenit olan amel ve itikada, taklidi denmez. Eer bu
gayr- taklid itikatda olursa, icmalen olsun, nazar ve istidlale
Mehmed Zahid Kotku
391
mracaatle taklidden kurtulmak lzmdr. Ehl-i snnet ve-l
cemaat mezhebine gre mukallidin iman her ne kadar sahih
ise de, itikatda mukallid olanlarn zerine vacib olan, nazar
ve istidlal terk etmelerinden dolay gnahkar olduklarndan
bhe edilemez. Amelde adil olan ulemann szn ve malum
olan mtedeyyin zevatn kitabn taklid etmek caiz ise de, her
ulemann ve her kitabn szleriyle amel etmek katyyen caiz
deildir. Ve bhusus bilinmeyen ve imdiye kadar iitilmemi
eylerde, u yle demi, u yle yazm, felan da byle yaz-
m diye onlar taklid etmek katiyyen caiz deildir. Byle az
olan kavillere itibar ve itimad olunamaz, sahibi her ne kadar
mehur kimse olsa dahi caiz deildir.
Onbeincisi: Tl- emel: (K) Tul- emel gnah-,
kebirdendir.
Bunun sebebi ya cehildir veya hubb-i dnyadr. Yani
dnyay sevmektir.
Bir adam, dnya ve dnyann ehevatyla ve lezaiziyle
nsiyet ederse, sonra bunlardan ayrlmak, o kimseye ok
zor gelir. lmden ve lm dnmekden imtina eder. Ve
daima dnyalklarn ister. Bu sebeble daima dnya lezaiz ve
ehevatn, binalarn, tezyinatn ve emsali eylerle mr-azizini
zayi edip giderken, birgn anszn lm gelip onu yakalar
da; artk gafletine, ve fani eylerle bou bouna uratna,
kimbilir nasl nedametIer hasl olmutur. Fakat hepsi bo, o
nedametin lmeden evvel olmas gerekdi. Yalnz tl- emel,
slmn kalknmas iin vakflar brakmak, tahsiI-i ulm-i eri
edebilmek, slma beldeler kazandrmak, ibd- mslimine hayat
verici neriyat yapabilmek gibi hayrlar iin olursa, o zaman
makbuldur ve ayn ibdettir. Ve gemideki byklerimize
iktidadr. mmet-i Muhammed (Sallallah Aleyhi ve Sellem)
Mminlere Vazlar
392
zerine en ok korkulan belalardan, iptillardan, felaketlerden
en tehlikelisi, nefs-i hevaya uymak ve bir de tul- emeldir
nsan ne kadar yaasa da gnl bir trl ihtiyarlamaz derler.
Hele u iki eyden, ya 80 veya 90, o hala tulemel peinde,
uda olsa, bu da olsa diye urar durur. Halbuki konumaya
bile mecali kalmamtr. Birisi de mal sevgisidir. Bunlar ahiret
iin yani Hakkn rzasn kazanmak ve mmet-i Muhamme-
din faydalanmas iin olursa, ne mutlu ona, eer kendi nefsi
iinse, ne yazk demekden baka aremiz yoktur.
Onaltncs: Tama: (K) mur-i dnya ve mal- dnya ya
tama edip oaltmaya almak, gnah- kebirdendir.
Bunun zdd kanaattr. nsanlar mala iltifat etmeyip ve
nasl olursa olsun diye helal ve haramna bakmadan mal
kazanmaa haris olmayp, gerek taamda ve gerek libasda ve
gerek binalarda zaruret mikdar ile iktifa etmesi ile kanaat hasl
olur. Eer dnyalnn kesretini arzu eder ve emelini ona
gre uzatrsa, "Azze men kanaa, zelle men tamaa" kelimat-i
hikmetiyyesi mucibince, kanaatdeki izzeti gayb edip, ziIIet
taamna dm olur. Bu hrs ve tama onu kt huylara ve
mnkerat ve menhiyata eker gtrr. Hrsa ve taman fenal
hakknda, Peygamberimiz (S.A.V) yle buyurur:
"Eer adem olu iin iki vadi dolusu altn olmu olsa,
ona bir ncsnn daha ilavesini taleb ederdi. Adem
olunun iini ve gzn ancak toprak doyurur. Tvbe
edenlerin ise tvbelerini Allah kabul eder" Bu mehur olan
ve hemen herkesin bildii bir hadisedir, ve nmuneleri de her
zaman gzlerimizin nnde cerayan etmektedir.
"Ve yine mjdeler olsun o kimseye ki, slma hidyet
olunmu ve hayat, yaay, mikdar- kifayeye kanaat ile-
dir." Belki bunlar bize acaib gibi gelirse de, hakikat byledir,
Mehmed Zahid Kotku
393
nsann ksmeti nasl olursa olsun sahibini bulacana bizim
kanaatimiz vardr. Bizim boazmzdan gemeyecek olan
dier mal ve mlk, bizim deil miraslarndr. Bakalarnn
istifadesi iin, insann hiretini ayb edib, hsrana dmesi
kadar hangi ac olabilir? Tabii evlatlarna faydal olabilmek
fena deildir. Fakat tamahsz ve hrssz olan gelirlerden olursa
ne mutlu. Onun iindir ki "Sizler kazanlarnz gzel ve
helaldan kazanmaya dikkat ediniz. nk, muhakkak
hi bir kul yoktur ki, dnyadaki rzkn tamamlamadan
ayrlsn. Her kula yazlan, takdir edilen rzk onu bulur.
Ve hi bir kul dnyadan ayrlmaz, hatt o istemedii halde
bile ona rzk kendi gelir" Malumdur ki bu, siz oturunuz,
rzknz ayanza gelecektir, almanza lzm yoktur demek
deildir. Baz sofular bunu tecrbe iin, kimsesiz llerde
dolaarak Hakkn tecellisini grmek istemiler. Bu hususda
tasavvufi ahlk kitabnda uzunca tafsilat vardr. Binaenaleyh
rzkn seni araya, araya bulacaktr. Hrs ve tamahn sana za-
rardan baka bir faydas yoktur vesselam.
Onyedincisi: Et-Tezelllli-d Dnya: (K.S.) Dnya
ileri iin mahluka tezelll, tevzu ve temelluk etmek
haramdr.
Bazlar buna kebir ve bazlar da saair demilerdir. Za-
ruretsiz olarak amirlerin, zenginlerin ve hakimlerin kaplarna
gitmek ve byklerle, ulularla mlakat esnasnda, selam alp
verirken, rku eder gibi eilip bklmek tezelllden sayld
gibi; zalemenin karsnda da ayakda durmak ve onlarn el ve
eteklerini pmek dahi tezellldendir. Fakat gerek ev ilerinde
yemek kablarn ykamak ve yalamak ve yere den krklar
toplamak, fukara ve mesakin ile oturup kalkmak, sanat ile-
mek, al veri yapmak, ve hatta cretle bakalarnn ilerinde
Mminlere Vazlar
394
almak, (gerek renberlik ve gerekse sair ilerde olsun) bunlar
tezelll deil, belki makbul olan tevazudandr. Mesela, gc
yettii halde cretle bakalarna i yapmaktan kanmak ve
nafakasn temin edemeyip zarurette kalmak, det-i cebabire
ve mahz kibirdendir. Lkin hocasna ve ilminden istifade
edecei kimselere temelluk, tezelll etmek caizdir. "Zengine
zenginliinden nai tevazu gsterenin dininin de ikisi
gider" buyurulmutur.
Onsekizincisi: El-hkd (F.S.) Hkd diye; baka bir
adam iin kalbinde kin ve adavet tutup, frsat beklemeye
ve onu istiskale ve ondan nefrete devam ile ona buz
etmeye ve er murad etmeye derler.
Buz ettii kimse bunun hakkn yemi veya ona bir eit
zulm etmi ie o zaman bu hkd (kin) haram olmaz. Velakin
hakkn alamad halde afv ederse ve kinini kalbinden atarsa
daha efdaldr. Hakkn almaa muktedir olduu halde afv
ederse daha ziyade efdaldr. "Hi bir mal sadaka vermekle
eksilmez. Ve afv edenlerin daima izzetleri artar" olduu gibi;
"aban aynn onbeinci gecesi olan berat gecesinde, Cenb-
Hak kullarnn hallerine muttali olduundan, o gece istifar
edenlere, mafiret ve merhamet isteyenlere, rahmetini ibzal
buyurup, ehl-i hkdn istedikleri ise tehir oluyor, ta barncaya
kadar verilmiyor" buyurulmutur ki; kin hi bir zaman iyi
birey olmayp, ancak deveye yakr, derler. Yani kin hayvan
sfatdr. nsana yakmaz, vesselam.
Ondokuzuncusu: El-ematat: (K.S.) Dmana isa-
bet eden musibete ferahlanp sevinmeye derler ki, gayet
mezmum bir sfattr. Bilhassa, bu musibetin geliini
kendi keramet-i nefsiyyesine ve dusnn kabulne atfe-
derse daha fenadr. Halbuki, byle musibete sevinmekden
Mehmed Zahid Kotku
395
ise; kendi hakknda bir mekir olmaklndan korkmak ve
mahzun olmak ve o musibetin o adamdan izalesine du
etmesi lzmdr. Fakat o musibet kendisine erien kimse eer
zalim bir kii ise, o musibet onu zulmnden men eder ve
ahar zalimlere de ibret olacak olursa, o zaman onun ferah,
zulmn izalesi iin olmu olacandan, haram olmayp; belki
bila bhe caizdir. Lakin ekseriyetle grlen birey varsa o
da, bu gibi musibetlere sevinenler, ekseriya kendisine yaplan
hakszln cezasdr, diye bir de vnrler. Halbuki Resul-
Ekrem (S.A.V.) efendimizin "Kardeinin musibetine sakn
sevinme ki, sonra Allah- Tel hazretleri ona afiyet
verir ve seni de onun gibi bir derde mbtela klar" da
nereden geldiini anlayamazsn. Binaenaleyh musibetlere
sevinmek insanlara yakmad gibi, mmin ve muvahhid
bir mslmana hi yakmaz.
Yirmincisi: El-Adavet: (K.S.) Mmin, kardeini
dnya iin veya huzuzat- nefsaniyesi iin terk edip, adavet
etmek haramdr.
Bazlar buna kebirdendir, demilerdir. Efendimiz (Sallal-
lah Aleyhi ve Sellem) hazretleri "Hi bir mminin, mmin
kardeine gnden fazla ks kalmas helal olmaz. gnden.
sonra ona mlk olduunuz zaman selam verin, eer selm
alrsa ikinizde mecur olursunuz, almazsa o gnahkar olur"
buyurmulardr. Fakat ahiret iin yani gnahlarndan nai
onu terbiye iin kserse caizdir demilerdir.
Yirmibirincisi: El-Cbn: (S) Cbn korkaklkdr.
insan kendisine gelen hakszlklar ve eziyetleri defetmeye
gayret etmeyip, ehemmiyet vermemesidir ki mezmumdur,
gnahdr. nsana yakan her trl eziyetlere ve bhusus eref,
haysiyet, namus, iffetsizlik hallerinde gayrete gelib bunlar
Mminlere Vazlar
396
men etmeye almas ve sonra da bu eziyetleri yapanlardan
intikam almaya kalkmas ecaattir ki, makbul, memduh ve
mergubdur. Belki muhafaza-i din ve dnya iin lzmdr.
Muharebelerde olan ecaat gibi. korkaklara kalrsa, ne din
kalr ne de dnya. O zaman tam bir zillet ve tam bir esirlikden
baka are kalmaz. Allah muhafaza buyursun.
Cenab- Peygamber efendimiz de dularnda, Korkaklk-
dan ve sklkdan Allah (Tel)ya snrlard. Zira korkaklk,
hanmnn, ocuklarnn ve sair akrabalarnn muhafazasnda
hamiyyetsizlik ve gayretsizlik olaca gibi, nefsinin zem ve
hakaretine de tahamml edecei ve mnkerat annda skt
edib sesini karamayaca da malumdur. Yine m mine
yakan sfatlardan birisi de ve belki de en mhimmi, gerek
dmanlara kar ve gerekse hakszlklara kar iddetli ve
mukavemetli olup, dostlara kar da bilakis ok rahim olmas
iktiza eder. ecaatin aas korkaklk ve fazlas da ifratdr. Ne
yapdn bilmez derecede kzmak, her ikisi de mezmumdur.
Hereyin ortas makbul olduu gibi, ecaat de, Cbn ile
tehevvrn ortasdr. Makbulu da budur. Binaenaleyh kor-
kaklara den vazife, kendilerini ecaate altracak usulleri
tatbik edip korkaklkdan kurtulmaktr.
Yirmiikincisi: El-Gadr: Gadr, llan etmeksizin kf-
farla olan ahdi bozmakdr. Veya nas ile ettii mukaveleyi
bozmakdr ki, haramdr. Buna bazlar gnah- kebir,
bazlar da kfrdr demilerdir. Gadrin fenaln herkes
bilir. Gadrin zdd ahdi muhafaza etmektir. Yani verdii sz,
ahdini tutmak ve yerine getirmektir. Bazan da bu kiinin
zararna olabilir. Bazan satt mal, piyasann abuk abuk
deimesiyle, o mal ok bahaya kar, ite o zaman verdii
sze riayet ederek, eski pazarlk zere vermesi, ahda riayettir.
Mehmed Zahid Kotku
397
Halbuki bugnk tccarlarn eitli bahanelerle ahitlerini
bozduklar hep grlen eylerdendir. Fakat hide makbul bir
ahlk deildir. Dervinn da eyhleriyle ettikleri muahede de
byledir. Muhafazas vacibdir. Salikin eyhinden ayrsinin
meclisine gitmesinin caiz olup olmad da ihtilafldr. Dier
gidecei eyh hakikaten eyh-i kmil ise, oraya gitmesi caizdir
demilerse de, eriatleri ayr iki Peygamber arasnda, veyahut
iki kocal karya benzeterek, caiz deildir demilerdir. Yani
bir derviin iki eyhe hizmet etmesini ve gidip gelmesini ho
grmemilerdir. Mrid iki ksmdr. Biri terbiye iin, biri
de sohbeti dinlemek iindir. Binaenaleyh sohbet mridinin
mteaddid sohbetlere gitmesinde beis yoktur demilerse de,
bu da eitli yemekleri yiyip midesini bozan adama benzer
vesselam...
Yirmincs: Et-Tyeret: (S.F.) Baz eyleri meum
addetmek ve onu ktle hamletmek haramdr. Bazlar
buna kfr de demilerdir. Bazlar da, (tatayyr); insann
kendisine menfeat celb eder tikad zere olmakdr diye tefsir
etmilerdir. Mesela: yola giden bir kimsenin nnden ku
usa, tavan gese, iim rast gitmeyecekdir diye itikad etmesi
(Tatayyr) olduu gibi, baka bir hadisenin hususunda iim
rast gidecekdir itikad da caiz deildir. Binaenaleyh hayr ve
er, fayda ve zarar, cmlesi ilm-i lahi ve kudret-i sbhani ile
vuku bulup, hi bir kimse gerek hayr ve gerek er, gerek fayda
ve gerek zarara muktedir olamayacandan, insann bana ne
gelirse, hepisi kudret-i rabbanye ve hikmet- kazay- rabbanye
hamd edip, yle kuun umasndan, tavann gemesinden
birey hasl olmaz, diye itikad etmek lzmdr. Ku umak iin
tavan gemek iin ve karnlarn doyurmak iin urarlar.
nsanlara ne hayrlar ne de zararlar dokunur.
Mminlere Vazlar
398
Yirmidrdncs: Hubbl-mal (K) Huzuzat- nefsaniye-i
dnyeviyye ve ehvaniyesi iin mala muhabbet etmek
ve onun okluuna kalbini meylettirmek haramdr ve
gnah- kebirdendir. Amma sadaka vermek ve kendi zaruri
ihtiyalarn gidermek bir bor ve zerine den nafakalar
iin vacib olan bu borlar yerine getirebilmek iin istemek
ve mala muhabbet etmek, haram deilse bile mezmumdur.
Mal ve evlatlar fitne olduklar gibi, bunlarn hayrl yerlerde
ve hayrl ilerde kullanlmas ve evlatlarn da hayrla terbiye
edip, lm- irfan sahibi yapmak da byk ecirler olduu
cmlece malumdur. Fakat Muhakkak ki; her mmetin bir
fitnesi vardr. mmet-i Muhammedin fitnesi de en ok malda
olduu grlegelen eylerdendir. Bugn hayrlara yarayan
paralara olan ihtiyacmz, kendimizin ekmek ve yemee olan
ihtiyacmzdan daha ok fazladr. Yalnz u kadar varki; bu
paralar nefsin arzularn tatmin iin olmayp, din ve devletin
ihyas, mdafaas ve muhafazas urunda harcanmas ok zaru-
ridir. Nefislerimizin arzularna harcanan paralara acmak hatta
alamak lzmdr. nk halimiz her zaman meydandadr.
Ne bir top nede bir tank veya bir uak yapacak fabrikamz
nede yapmaya kudretimiz vardr. Eldeki btn malzemeler
gn getike eskimekte ve modalar da gemektedir. Nihayet
ie yaramaz hale gelmektedirler. Her zaman bunlar sk sk
deitirmeye hem gcmz yetmez hem de paramz. Bak
batan bir harp gemisini almak kolay birey mi? Halbuki
ecdadmz, zamannda bunlarn hepisini yapmlar. Sen o
Fatihin olu deil misin? Bir taraftan yapd gemileri karadan
yrtrken bir tarafdan da o koca kaleleri ykacak toplar
dkyor. (Hayr-I mali ma enfaka fi sebilillah) olduunu
artk hepimizin renmemiz lzmdr. Bunlar katlarda ve
duvarlarmz ssleyen levhalarda mahbus kalmakta ve bazan
Mehmed Zahid Kotku
399
da okuyup gemekteyiz. Biraz olsun onlarn zerinde durmak
ne aklmza nede iimize gelmemektedir. Maazallah birgn
memleket mdafaa edilemeyecek hale gelirse, artk o zaman
senin ve benim ne kymetimiz kalr. Bugnn mdafaasnn
da yle palavralarla olamayaca da malumdur. Onun iin
elinden geldii kadar az ye ve az i de artan paralarn devlet
ve millet mdafaasna harca. Ve ilim kalasn da unutma.
Her tarafn uakla, topla, tankla, zrhllarla dolsun. Fakat ilim
ve iman olmaynca bunlarnda faydas olmaz. Herey bugn
ilimle olmakdadr. limsiz din ve slm, ruhsuz beden gibidir.
lim de amel de arttr. Kuru kuruya ben mslmanm
demek fayda etmez. Her davann isbat lzmdr. slmn
iman davas da ameldir. Amelsiz iman ve slm meyvasz
aaca benzer. Cenb- Hak cmlemize hidyet ve tevfik ihsan
buyursun, amin.
Yirmibeincisi: Hrs: (S) Bakalarnn nail olduu
nimetleri temenni etmek ve kendisinin nail olduu nimetleri
dahi ayriden bilmek haramdr ve gnah- Segairdendir.
Mevlann kendisine verdii nimetlere kanaat etmeyip, nasn
elinde olan mala gz dikmek ve onu istemek, temenni etmek
rahatszln istemektir. nk; bu ahlk kendisinde olan
kimse iin gece gndz rahat yoktur. Acaba dnyay celb
edebilir miyim? midiyle btn vaktini icray- sanata ve
ticarete hasr edip, mr-i azizini ifna ve yok eder. Halbuki yine
takdir-i ilahiden baka, her kimin ki gayesi ahiret olursa
(Hakkn rzasn kazanmak suretiyle) Cenb- Hak onun
zenginliini kalbinde klar. Btn dank ileri derli toplu
olur. Bunun iin her ii kolay olur. Bereketli olur. Her ne
kadar kendisi dnyay istemez olsa da, dnya ona koa
koa gider. O da rahat eder. Eer o kimsenin gayesi dnya
ise; Cenb- Hak onun fakrini iki gznn arasna koyar
Mminlere Vazlar
400
ve btn ilerini dank klar. Ve kendisine, dnyadan
ancak takdir olunan gelir, Baka deil. Binaenaleyh btn
emekleri hem boa gider hem de mr-i azizi, o canm kymetli
mr bou bouna zay olup gider. Hem de insan olunda iki
haslet vardr ki; kendisi ihtiyarlarda bu huylar ihtiyarlamaz.
Daima genlik halindedirler. Bunlardan birisi hrs, dieri de
tul-i emeldir. Halbuki; yle gayet sathi olarak dnecek
olursak ne kadar yanl hareket ettiimiz meydana kar.
Tarih hepimizin gzmzn nndedir. Halk brak, dnya
hkmdarlarn bir gz nne getirirsek, iyileri de, firavunlar
da hepsi bu fani dnyay brakp gitmiler ve hepsi de asllar
olan topraa mnkalib olmular, yalnz isimleri dillere destandr.
Emeline erimi hi birini bulamazsnz. Binaenaleyh siz bu
dnyaya baha biilmez kymetli mrnz zayi etmek iin
mi geldiniz? Hi kendinize acmaz msnz? Hem mslmanlk
taslar hem de ne byklerin szlerini dinler, nede yollarnda
gidersiniz. Yarn Azrail (aleyhisselamn) eline dd zaman
acaba hangi nedameti onu kurtarabilecekdir?
Aziz karda; hrs, emeli, tama brakda Allaha dn.
Emirlerini vaktinde yapmaya al. Zikrini, fikrini de ona
gre ayarla. Yoksa nedametler kimseye fayda etmemitir. Sen
de iyi dn. Bu fani olan aldatc dnyaya kendini kaptrp,
sonra piman olma.
Yirmialtncs: Es-Sahafet: Akldaki hffet ve zafiyet,
rekket ve sehafet bulunan kimseye denir. Aklndaki zafiyete
binaen, kendisini slmn istedii eriat-i slmiye zere
idare edemez olan kimsedir. Erkein kerem ehIi, ihsan ve
ikram sahibi olmas, onun Allah- Tel'nn yasaklarndan
korunma kabiliyetine gredir ki, ona takva sahibi denir.
Kerem ad ancak bunlara lyktr. Kiinin mrvveti de akl
Mehmed Zahid Kotku
401
ile llr. Akln ls de yine o zatn, Allah- TeaIann
emirlerine ve yasaklarna uymas nisbetindedir. Biri de hase-
bidir ki, o da ahlknn gzelliine baldr. Hasebi, nesebi ne
olursa olsun, onun ls de ahlkdr. yle byle pek byk
bir insann evlad olmak para etmiyor. Eer ahlk dzgn
deilse. Fakir bir kimsenin evlad da, ahlk sayesinde, pek
byklerin mevkilerini igal edebilir ve ismi de, cismi de dillere
destan olurcasna ykselir, kleleri seyyid yapar. Ahlkszlk
ise, seyyidleri klelie drr. Onun iin en mhim kazan,
insann kendisinin hidyete ulamasna vesile olacak bir ilme
nail olmasdr. Bu ilimden maksad herhangi bir ilim deil,
hidyete erimesine vesile olacak olan ilim veya onu kt
durumlardan, felaketlerden, dalalet yollarndan kurtaracak bir
ilimdir ki, en gzel bir kazantr. Sonu olmayan bu dnyada
en mhim ey, insann evvela kendisini dalalet ukurlarn-
dan kurtarp hidyete ulamasna sebeb olacak ilmi arayp
bulmasdr. Yoksa kendisini bo ve faydasz ilimlerle megul
edip mahv eder. Zira insann akl doru olmadka, Hak ile
batl seemedikce, dininin doru olmas mmkn deildir.
Buna binaen, insann vcudu zayflayp i yapamaz hale ge-
lince, nasl ki kuvvetlenme ihtiyacn anlayp, are aramaya
balarsa, akl da zayflayp gnahlardan kaamaz hale gelince,
bu akln da kuvvetlenmesi iin evvela vcuddaki hastaln
izalesi, sonrada beslenmesi arttr. Hastalk olduka beslenme
fayda vermez. Baz hastalklar beslenme sayesinde yenilebilirse
de hastalk baki olduka ona beslenme kafi gelmez. Yine has-
talk onu ykar. Akln beslenmesi de byledir. Evvela gnah
yollarnn tamamyla kapanmas ve buna mukabil ibdet ve
tat kaplarnn tamamyla almasyla mmkn olur. Hal-
buki Cenb- Hak Kuran- Mecidinde (mallarnz sfehava
vermeyiniz) diye emr ederken, bak u bizim yapdklarmza.
Mminlere Vazlar
402
Kendimiz de adeta o sefihlerin yerlerine kaim olup, btn
btne akncasna mallarmz haram yerlere, haram olan
alg ve emsaline harcamakda, adeta yar halindeyiz. Bir ok
bahanelerle evlerimizi lzumsuz eyalarla doldurmakta ve
sslemekte olduumuz artk inkar edilemez hale, gelmitir.
te bunlar hep sefihliin, akln zaifliinin alametleridir ki,
aklszlk demektir. Bunun izalesi de pek kolay deildir. Tvbe-i
nasuh ile beraber Hak-Sbhanehu ve Tel'ya tam bir dn
ile beraber, snen-i Peygamberiye de tam bir itaat ve inkyad
ve ittibala mmkn olur. Cenb- Hak cmlemizi emirlerine,
muti ve Peygamberimize tam manasiyle teslim olup, ittibada
kusur etmiyen bahtiyar kullarndan eylesin, amin.
Yirmiyedincisi: El-Batlet: (K) Ahirete aid ibdetlerinde
ve kemlt- islmiyeyi kazanmaya say- gayretde ve
mcahede ve riyazatlerde tenbellik ve battallk gstermek
haramdr ve gnah- kebirdendir.
Dnya nimetlerini ki; abuk elden gider, sonu da yoktur.
Onun iin tenbellik edenler de makbul deildir. Kendisinin
ve ocuklarnn, efrad- ailesinin, bakalarnn ellerine bak-
mamas iin onlarn ihtiya ve nafakalarn temin etmek ve
bunun iin elden gelen almay yapmak, vezif-i insniye
ve slmiye iktizas olduu halde, tenbellik edib yapmazsa,
elbetteki mesul olacaktr. Halbuki dnya fan, hiret ise
bak ve ebedidir. Binaenaleyh; hiret iin almak, ibdet ve
tatlerde kusur etmemekle beraber, bilhassa geceleri teheccd
namazlarnda ve gndzn orularndaki fayda ve faziletler
saymakla bitip tkenmez. Cenb- Hak cmlemizin gnlle-
rini uyandrp ahiret sadetini kazanmaa alan kullarndan
eylesin, amin...
Mehmed Zahid Kotku
403
Yirmisekizincisi: El-Acelet: (S) Maksad ve meramna
nail olmak iin teenni ile hareket etmeyip, acele etmek
de haramdr.
Gerek acele ve gerekse sebebIeri terk etmek mezmumdur.
Akll kimselerin ii deildir. Hem de acelenin eytandan
olduu, ar ve teenni ile hareketin ise Allah- (Tel)nn
istedii bir hareket olduundan, Kuran okumakta bile aceleyi
mene hususunda (ve latecel) buyurulmutur. Acelede ok
hatalar olagelmektedir.
Hatalarn tashihi ise pek mkldr. Bunun iin acelecilik
hide makbul saylmamtr. Evlerde bile acele ile yaplan ilerde,
bir ok eylerin krlp zayi olduu bilinen eylerdendir.
Yirmidokuzuncusu: Et- Tesvif -I Amel: (S) Hayrl
ilerde ar davranp, tehir etmeye tesvif derler ki, eran
mezmumdur.
Mesela hac vakti geldiinde, shhati ve varl msaid olan
zatn, imkanlar da mevcud iken, bu sene dursun da u iimi
de bitireyim diye tehir etmesi; namaz vakitlerinde cemaate
erkenden gitmesi lzm gelirken, tehir edib cemaati karmas
ve buna benzer eylerde ar davranmas, gayretsizlik alameti-
dir. Ehemmiyetsizmi gibi grnr bir hal almas, tabiatiyle
bir ok hayrl ilerden mahrum kalmasna da sebeb olur. Bu
kimseler dnya ilerinde de muvaffak olamazlar. mrleri
skntlar ierisinde geer. ocuk oluklar da perian olurlar.
Halbuki, Cenb- Hak(Zl-celal) hazretleri:
"Hayrl ilerde birbirinizle adeta msabaka ediniz, birbi-
rinizi gemeye alnz" diye emr ederken, bugnk ii yarna
brakmak elbette akll kimselerin ii deildir. lmezden evvel
tvbe etmek, salih ve hayrl ilerde msabaka edercesine
gayret gstermek ki, yarnn ne olaca mehuldur, hastalk
Mminlere Vazlar
404
gelir, lm gelir, musibetler gelir, umulmadk hadiseler olur,
onun iin hayrl ileri yapmakta acele ediniz. Allah (Tel)
nn ok zikriyle aradaki rabtay temin ediniz. Gizli ve aikar
sadakalar da ok ediniz ki, rzknz bol ve dmanlarnza
kar da yardm olunasnz. yle ise hayrl amelleri ar deil,
msabaka ile acele etmemiz lzmdr.
Otuzuncusu: El-Fezazet: (S) Fezazat diye, kat kalbli
ve merhametsiz olan ve mahlukata kar efkat ve mer-
hameti olmayan kimseye derler. Bunun mukabili yumuak
kalbIi olup, bakalarna kar bile yaplan ezadan mteessir
ve mteezzi olarak, o kimselere acyp merhamet eden ve o
eznn giderilmesine alan kimsedir. Cenb- (Zl-Cell)
hazretleri, Efendimiz (Sallallah Aleyhi ve Selleme):
"Eer sen kat kalbli olsaydn, etrafndaki insanlar dalrlar
ve artk yannda kimseleri bulamazdn" buyurmas bunun en
bariz delilidir. Merhamet edene merhamet olunaca gibi,
merhametsize de kimse merhamet edip acmaz, ve hem de
merhamet sahibi olmayanlar ise ancak kilerdir buyurulmu-
dur. Cenb- Hak bizleri de, Peygamberimiz gibi yumuak
kalbli ve merhametli eylesin, amin.
Otuzbirincisi: El-Vekahat: (K.S.) Vekaha, utanmayp
kabih ve kt eylere gnahlara cret etmeye derler ki,
haramdr.
Bazlar buna kebir, bazlar da segairdendir demilerdir, Bu-
nun zdd hayadr ki, kabih olan eyleri ilemekden daima korkup,
nefsini muhafazaya ihtimam gstermektedir. Haynn efdali, Hak
(sbhanehu ve Tel hazretleri)nden utanmadr, kulunu mnasebetsiz
yerlerde ve ilerde grmemesidir. Sonra meleklerden ve insanlardan
da utanmak gerekdir ki; masiyet yerlerinde onu grmesinler. Velakin
ezan okumak, plak ayakla yrmek, misvak kullanmak, yemek
Mehmed Zahid Kotku
405
kablarn snnetlemek, parmaklarn yalamak ve bunlara benzer
snnetleri yapmakdan utanmak caiz deildir. Bunlar yapmamak
belki kibir ve gurur almetidir. Allahtan utanmayp kuldan utanmak
ise en byk gnahtr.
Hay imandandr. Ehl-i imann yeri de cennettir. Kt
szler, irkin ve hayasz iler, ezadan ve cefadan saylr. Bunlarn
yeri de cehennemdir. Fuhu nerede olursa orada irkinlik; haya
nerede bulunursa, oras da ziynetIi olur. Hak Tel cmlemizi
hayaszlkdan muhafaza buyursun, amin.
Otuzikincisi: El-Hzn fi emrid Dnya: (K.S.) Dnya-
daki nimetlerden, mallardan, mahsullerden, ticaretlerden
fevt ettii, elinden kard ey zerine acnp mahzun
olmak caiz deildir.
Buna bazlar kebirden ve bazlar de segirdendir de-
milerdir. Byle dnya nimetlerinin gayb olmasndan nai
teessf etmek ve dnya nimetlerinin kendisine ok gelmesin-
den de ferahlanmak iyi deildir, fenadr. Zira bunlar dnya
sevgisinden ibrettir ki; mahz cehildir. hireti murad eden
kimselere lyk olan, ibdat ve hasenta devam edip, kemalta
ulamaya ve ruhaniyyetini kuvvetIendirmeye almaktr...
Hak (Sbhanehu ve Tel) hazretleri.
"Fevt edib ayb ettiklerinize esef etmeyin. Verilen
nimetlerle de sevinmeyin. Belki bu sebeble Allah-
Tel'ya, kulluunuzu arttrn ve rzasn kazanmaya
caln" buyurulmudur.
Otuzcncs: El-Havf fi Emrid-Dnya: (K) Ken-
disine eriecek olan bir musibetten, sevmedii, kerih
grd eylerden kalbin mnkabz olmasdr. Dnya
ilerinden bireyin fevt olmasndan korkmak gibi. Mesela
sadaka vermekle malm noksanlar, kendim a kalrm,
Mminlere Vazlar
406
fakir olurum gibi dnerek korkmak gibi ki, gnah-
kebirdendir.
Bu korku, insann dnya mallarndan kaybedip, elin-
den kard eylerden mahzun olmasndan bakadr. Zira
hzn gemi de olan birey iindir. Korku ise, gelecekde
olacak ey iindir. Her ikisi de haramdr. Yani gemideki
zayi olan ey iin hzn, veya gelecekdeki bireyin fevti,
elden kamas ve ziya korkusudur ki, her ikisi de haramdr.
Bu korku ya fakirlik veya hastalk veya hrszlk ve bunlara
benzer mahluklardan korkmasyla olur. nsann fakirlikden
korkmas afv olunmaz bir kabahattir. nk fakirlik b-
yk bir nimettir. Ve sadet alametidir. Peygamberlerin ve
salik kimselerin yoludur. Bundan korkmak mezmum bir
sfattr. Fakirlik insan bir ok israflardan ve gnahlardan
korur. Cenb- Hakka kar daima boynu bkk, kalbi
mahzundur. Yani krk kalblidir. Dnyaya kar iltifatlar
yokdur. Olanla iktifa edip, ancak Hakka kulluk etmeye ve
rzasn kazanmaya alrlar. Sonra korkunun hi bir faydas
da yokdur. Takdir-i lahide mukadder olan ey seni nasl
olsa bulacakdr. Binaenaleyh hemen kullua bel balayp,
Mevlann verdiklerini, elden geldii kadar yine Allah yoluna
sarf etmeye nefsini icbar edip, aldrmal ve bahllikden,
korkaklkdan kurtulmaya almaldr.
Cenab- Peygamber efendimiz hazretleri, bahllikden
de korkaklkdan da daima Allah'a snmlardr. Fakirlik
korkusuyla maln sarf etmiyen kimse, eytann silahna
itibar etmi olur. Zira eytann en kuvvetli silah, mminIeri
fakirlik ile korkutmasdr. Bir insan sadaka verirken, onun
eline, eteine, sana, sakalna tam yetmi eytan sarlr.
Aman verme bak senin ocuklarn var, hastalk var, sana
Mehmed Zahid Kotku
407
u lzm, bu lzm" diyerek insan hayrlardan men etmeye
alrlar. Halbuki Hak (Sbhdnehu ve Tel) hazretIerinin,
en az bire on vereceinden hi bhemiz yokdur. Sonra asl
senin maln, senden nce hirete yolladklarndr. Yoksa
elinde kalan senin deil, belki mirasclarnn veya daha ba-
kalarnndr. Onun iin akl- selim sahbi kii, parasn bir
an nce ahrete yollayp rahatna bakar. Sonra benim iin
unu yapn, bunu yapn, bir de hac ettirin diye vasyyete
lzum kalmadan, kendi iini kendin gr ve ocuklarn da
vebalde brakma. Onlarda byle eylere almasnlar. Ve
sonra sana da du etsinler vesselam.
Otuzdrdncs: El- Gi: (K) Yapd nashati
halisane yapmayb, bakalarna er isabet etmesinden
saknmayan ve kendisinde bir nevi hyanetlik bulunan
kimsenin haline (Gll- ) derlerki, haramdr ve gnah-
kebirdendir.
Mesela: Aybl metan aybn saklamak suretiyle ahare
satmak veya cret mukabili vermek ve buna benzer hainlik
etmek, bor yerine zrl mal vermek, gll- gten ibaretdir
ki haramdr. Peygamber (Sallallah Aleyhi ve Sellem)in, bir
buday yn zerine urayb, mbarek elini yna sok-
duunda ya olduunu grnce, (Bu nedir? diye sormu),
sahiblerinin,
Yamur sabet etti ya Resulallah diye cevab vermesi
zerine,
yle ise bunu herkesin grb bilmesi icin neden
stne koymadnz? diyerek "Hyanetlik edenler bizden
deildirler" buyurmulardr. Bir maln ayb varsa onu
zhar etmek, gizli ayblar varsa onu da bildirmek lzm
ve vacibdir. Fazla pahal mal satmak da ll- dendir.
Mminlere Vazlar
408
Baz ulema, fazla fiata mal satmay ki, bakalarnn on li-
raya satt mal ondrtbuuk liraya satmaya, (gabnfahi)
dir demilerdir. Baz tahfif ediciler varsa da, gaddarlk iyi
birey deildir. Yine bir maln hakiki kymeti budur, sizin
verdiiniz kymetinden azdr diye maln medh ederek sat-
mak da ll- dr demilerdir. Hiyle ve hud alar, ll-u
dan maduddur. Ve haram- kati ile haramdr. Bundan
kurtulmann aresi "Nefsim yed-i kudretinde olan Allah
Tel'ya kasem ederim ki, hi bir kimse nefsi icin sevdiini
din karde icin de sevmedikce mmin olamaz" yani olgun
mmin saylamaz. Bu hadis-i erif btn ilerimizde tam
bir l olmas lzm gelirken, maalesef gazete stnlarnda,
takvimlerde hemen hemen her bilginin dilinde sz var, lakin
z yok. Sz var sadakat yok. Sz var amel yok. Sz var fakat
iman? Mmin ve mslman kii kendi nefsi iin her neyi
severse ve layk grrse, mmin kardeine da onu layk
grp, kendi istemediini de bakasna layk grmemek ve
istememekdir. Ah mslmanlk ne kadar kolay ve ne kadar
da zordur, vesselam...
Otuzbeincisi: El-ns bi Mahluki: (S) Gerek insanlar
ve gerek hayvanlarla veya mallar, mlkleriyle (nsiyet)
edib, onlardan ayrlnca vahet ve korku duymak ha-
ramdr. Zira mahlk ile nsiyet, vakt-i azizini yamaya
vermekden ibarettir. Mal, meta ve mlk ile nsiyet ise,
dnyaya meyil ve muhabbetten ibarettir. kisinin de haram
olduundan bhe yokdur. Bunlardan ayrldklarnda vahet
hasl olmas, kulluunu layk vechile yapamamas ve Hakkn
zikriyle megul olub, zikrullah ile nsiyet etmemesinden
ileri gelmektedir. nk; nefis daima kendisiyle lfet ve
nsiyet edecek bir ey arar. Eer zikrullah ile nsiyet ederse,
baka bir ey aramaz. Eer zikrullah ile nsiyet edememi
Mehmed Zahid Kotku
409
ise, muhakkak elenecek bir ey arar. Mesela zikrullahdan
afil olanlarn, kahvehane, gazino, deniz ve saire gibi e-
lence yerlerini aramalar ve oralara gidib vakitlerini bou
bouna oyun ve elencelerle hatta haram ve gnah eyleri
seyr etmekle geirmeleri gibi, ok acnacak hadiselerdendir.
Evet zikrullahdan nasibi olmayan bir kimsenin dahi, bu gibi
yerlere gidib vakitlerini ldrmek, gafletin ve dolaysyla
gnahlarn en bydr. Zira bu adam henz mrn
ve vaktin kymetini bilememidir. Eline geen altn veya
yakutu veya incileri sokaa dkb gezen adam bundan
daha iyidir. nk zayi ettii ey dnya metadr. Belki
de onun iin hayrldr da. nk o paralarla umulurki;
ok byk tehlikeli ilere girer de boylu boyunca gnahlara
batard. Mesela bankaclk yapp, faizle para vermesi gibi.
Fakat mrn ve vaktin zya hi bir suretle telfi edilemez
olduu herkesce malumdur. Baknz.
"Her, kim sabaha eriirde, maksad ve gayesi Allahdan
ve onun rzasndan gayri birey iin olur ise, Allah-
Teldan ona hi birey verilmez. Ve onun o gnk hayat,
Allah icin deildir." Ve yine
"Bir kimse mslmanlarn seadet ve selameti icin
gayretde bulunmaz ve ihtimam gstermezse, o da ms-
lmanlardan deildir."
Mevlann rzasndan gayri eylerle megul ve rz-ullahn
gayri yola giden ve mmet-i Muhammed ile alakasn kesib,
onlarn terakki ve tealisine hizmet etmiyenleri Allah- Tel
sevmez ve bilakis rzu-llah yolunda ve mmeti-Muhammedin
btn ileriyle candan alkadar olup, din ve dnyalar iin
lzm gelen gayreti gstermeleri gerekdir ki, Allah- (Tel)
da onlardan raz olsun ve dnya ve hiretlerini de mesud
klsn, amin...
Mminlere Vazlar
410
Bismillahirrahmanirrahim
Vakt-i seher feryadmz.
Ara kar efgnmz.
Herdem hatadr krmz,
Yessir Lena hayrel-umr.
Senden erimese emn.
Oldu kamu iler yaman.
Y sahib-i kevn- mekan
Yessir lena hayre'l-umr.
Biz kullarn bkes garib.
Lutfundan etme b-nasb.
Y bk ve Hay ve Mcib.
Yessir lena hayrel-umur.
Bir aceb, onulmaz derdim var benim.
Derde derman buldum elhamdlillah.
Ald sr bab, eyhim yznden.
Can sefalar buldu irin sznden.
Msiv tozunu gnl yznden.
Tevhid ile sildim elhamdlillah.
Geri nce katlandm cevr-i cefaya.
Lkin sonra erdim zevk- sefaya.
Vasl oldum Muhammed Mustafaya.
lmezden evvel ldm elhamdlillah.
eyhimin yznden perde ald.
On sekiz bin aleme NUR sald.
Mehmed Zahid Kotku
411
L-mekn ehrine oldem geildi.
Fena-fillah oldum elhamdlillah.
Ey ak-i didr ulu yezdna gnl ver, a canm.
Ayra deil, candaki cnna gnl ver a canm.
Mauka visal-i bezm-i seherlerde uyanda a canm.
Uak yakan ate-i szna gnl ver a canm.
Bezminde hazn olmayacak nee dilersen a canm:
lemle fen bulmayacak cn gnl ver, ey canm:
Yalar dkerek derdine derman arayorsan, ey canm:
Her derde deva hazreti Kurana gnl ver, ey canm.
Mahbb- Hud, ah -i Rsl, Server-i lem a canm.
nsanla rehber, Peygamber-i zna gnl ver a canm.
Kesafet brakan izleri silde, ey canm.
Vicdanlarn vizesi; imana gnl ver ey canm.
Her zerrenin Allah diyen hengini duy da canm.
Milyarca dilin and Sbhana gnl ver ey canm.
Gzden boanan sel gibi yalarla ykan da ey canm.
Gndz geceden domada mademki cihanda canm.
Mutlak doacak, fecr-i dirahna gnl ver ey canm.
Allah a dn evkn ruhunda yaat da canm.
Her hkm- adalet yce divne gnl ver ey canm.
rfanda tekaml eer ulvi ise sence a canm.
Gkden yere inmi yce fermana gnl ver ey canm.
Gafetle geen gnlere gz yalar dkde a canm.
Manal tekamldeki seyrna gnl ver ey canm.
Dn Rabbna ey ruh-u revan dindii anda canm.
Her an sadet dolu gufrana gnl ver ey canm.
Mminlere Vazlar
412
Essalat vesselam aleyke ya resulallah, Kerimallah,
rahimallah, Hak lailahe iIIallah{ Habiballah, Muhammed
Resulllah.
Devri doluydu zulm ile. Geldi cihane ilm-ile.
Ykd gururu hlm ile.
Ate-i kfr sndren. Zulmeti nura dndren.
Ah- enini dindiren.
Parlad nr- rahmeti. Koydu inanca vahdeti.
ekdi btn meakkati.
Sarsd cihan gr sesi. ns- cin oldu makesi.
Hakka ard herkesi.
Ruhlar nura ark eden. Dehri srura gark eden.
Ns huzura ark eden.
Essalat vesselam aleyke y reslallah, Habibalah, Kerimal-
lah, Rahimallah. Hak lailahe iIIaIIah, Habiballah, Nebiyyallah
Muhammed resulllah.
Otuzaltncs: (El-Hffet fil-Aza-i vel Etvr)
Tarz, etvar ve azsnda hffet gstermek haramdr.
Hffet, arln mukabiIi (hafiflik) dir. Vekr, temkin
mukabili; yani vekrszlkdr. nsana yakan vekr zere bu-
lunup, harekat ve sekenatnda hadd-i itidali tecavz etmemek
lzmdr. Mesela; kollarn sallaya sallaya yrmek, koarcasna
yrmek, lakrd sylerken eliyle, bayla iaret ederek konu-
mak ve bhusus zamana vzlar gibi (vaz ederken ok gze
arpar hareketlerle) vz etmek, hele Mekke-i Mkkereme ve
Medine-i Mnevverede vaz eden hocalarmzn hareketleri
dorusu pek acdr, Hoca denilen zatn ok ar bal, temkinli,
Mehmed Zahid Kotku
413
oturakl olmas ve konuma srasnda sinamadaki oyuncular
taklid edercesine hareketler yaparak konumak, elbette hem
fayda vermez hem de haram ve gnahdr, hem de hocann
erefini haleldar eder. Cenb- (vacibl-vcud) hazretlerinin,
Kuran- Mecidinde, yrmekde ve sylemekde kullarna itidal
tavsiye etmekte olduu malumdur.
Otuzyedincisi: (Ettemerrd vel-i bad) Bir adam icin
kendisinin stnde bulunan kimsenin nasihatini kabul
etmemek, onu dinlememek haramdr.
Bazlar buna gnah- kebir ve bazlar da kfrdr
demilerdir.
Otuzsekizincisi: (El-Gabavet ve-I Beladetu).
Zira din nasihat ile kaimdir. Bunu Cenb- Peygamber
efendimiz (Eddin-n Nasiha) diyerek, kere tekrar etmi-
lerdir. Bundan anlalyor ki din-i mbin-i Ahmediyenin
ayakda kalmas nasihata baldr. Nasihat iin de nasihat
edebilecek bir ilme ihtiyacmz tabiidir. "Din nasihatle
kimdir" denilirken, din ilimle kimdir demekdir... Zira
ilimsiz nasihat olmaz, nasihatsiz de mslmanlk olmaz.
nk; herkes lim olamaz. Her meslek ayr ayr bilgilere
muhtadr. Her meslek sahibi kendi mesleini bilir. Binae-
naleyh, mslmanl renmek iin de din mesleklerinde
alanlarn szlerini dinlemek mecburiyetindeyiz. te
kendisini byk grp bu nashatleri dinlememek, byk
gnahdr. Yalnz bilmek hi bir zaman kfi gelmemektedir.
Tatbik sahas da ayrdr. Bilmemek baka, bilip de yapmamak
daha bakadr. Her ikisi de ayr ayr gnahdr. Bu nasihat,
btn Peygamberlerin, ulema-i kiramn, ehl-i ilmin ve eh-
lullahn, hal ve anlardr. Nashat ile mmet-i Muhammedi
hya edib hiret yollarna sevk ederler.
Mminlere Vazlar
414
Kabul edenler seadet-i uzmaya nail olub, nasihati kabul
etmiyenler de kfr, tuyan ve isyan ierisinde, evvelce helk
olanlar gibi helk olub giderler. Onun iin mmine ve ms-
lmana lyk olan, yaplan nasihat kabul edip mucibince
amel etmek gerektir, vesselam.
Otuzdokuzuncusu: (El-ereh) (oburluk)
Hayr ve erri idrak edemez derecede ahmaklk ve a-
knlk etmek haramdr. Bu bir nevi hem cahillik hem de
krlkdr. kisi de tabiatiyle haramdr. Zira her trl fena-
lklar bunlardan doar. Yukardan beri saylan fenalklarn
hemen ba budur. Binaenaleyh izalesine cehd ve gayret edib,
insann kendisini bu belay- azimden kurtarmas vacibdir...
Bugnk insanlarn ou bu derde mptela olduklarndan,
btl ve erri destekledikleri gzlerimizin nndedir. Ve
bu gibiler hep "biz biliriz, biz doru yoldayz," diye feryad
etmekte olduklarn da hepimiz grmekteyiz. te bu hal,
gabavetin ve beladetin yegane eseridir. nkre hi lzum
yok. nsan zerre kadar dnse hatasn bulmakta glk
ekmez zan ederim.
nsanlarn ellerinden mallarn almak ve onlar esirler
gibi altrmak m iyidir? yoksa serbest brakp, hrriyetini
muhafaza ile, insanca alp terakki etmesi mi iyidir? Ben kle
oldukdan sonra yer gk altn olsa bana ne faydas var. nsan
ancak hrriyetiyle insandr. Hrriyeti elinden gidince, bu
sefer onun da dier mahluklardan fark kalmaz. Gabavetin bir
manas da ferasetsizlikdir. Mminin ise feraseti vardr. Anlay,
sezi, idrak, yarn grmek, ilerisini tahmin etmek, hatay,
kusuru, kabahati, daha evvelinden anlamak, iyiyi, kty,
hakk, batl, hayr ve erri anlayp semek, hep feraset iidir.
te insan bundan mahrum olunca kr gibi olur. Hayr er,
erri de hayr grmeye balar. Tam bir aknlk. Binaenaleyh
Mehmed Zahid Kotku
415
bunu gidermeye almak ve hakka yalvarp kudret ve kuvvet
istemek, insanlk andr.
mam- Azam hazretlerinin mam- Ebu Yusufa yle
syledii rivayet olunur. "Ya Ysuf, sen akn bir kimse
idin. Lkin senin tahsili ilme devamn, seni bu aknlktan
kurtard." Demekki, bu derdin en byk aresi ulum- di-
niyyeye almaktr. Zira dier ilimler insanlarn krln
artrmaktan baka bir eye yaramazlar. stersen bak bugnn
profsrlerine, btl nasl destekliyorlar. Elbette artk bundan
da dersini alamazsan, sana sz kr etmez demektir. Bu sebeb-
den sa (aleyhisselamn) u szleri ne kadar hakldr. "lleri
diriltmekden ciz kalmadm. Lkin ahmaklarn ilacndan ciz
kaldm" Diye bize bu hakikatleri gstermi oluyorlar.
Otuzdokuzuncusu: (El-ereh) (oburluk)
Yemee, imee ve cima haris olmak, haramdr. Zira
bunlarn zerine kesretle devam etmek, mezmumdur. Bazlar
bunlarn adn anma bile kerih grmlerdir. Resul Ekrem
(sallallah aleyhi ve sellem) hazretleri:
"Benim mmetimin erlileri ve en nce Cehenneme sevk
olunacak olan hakir ve zelili, ol kimselerdir ki, yedikleri vakit
doymaz ve mal cem ettikleri vakit de; yeter artk demezler"
buyurmudur ki, mrlerini bu suretle yemek, imek, para
ve mal toplamakla zayi ederler ve hirete bo elle giderler.
Krkncs: (El- Humud)
Humud, yime, ime, cima gibi mtehiyat-i mbahiyeden
aciz ve kasr kalmaa derler.
Eer cima etmee kudretsizlii zafiyetinden ve taam
yememesi de mide ve sair bir uzvunun hastalndan ileri
geliyorsa, bunu doktorlara mracaatla tedavisine bakmaldr.
Eer evli deil ve midesinde ve sair bir hastal yoksa, bu da
Mminlere Vazlar
416
ona Allah- (Tel)n bir takdiri olub, bunlarn klfetinden
kurtulmu olur. Ve bu suretle ibdete fazla vakit ve imkanlar
bulur. Kendisini taciz edecek kimse de olmadndan huzur
ve rahat iyi olur. Fakat imkn bulup da ibdet edeceim,
diye evlenmemek pek byk bir hatadr. Zira "insanlarn en
erlisi bekarlardr" buyurulmutur. Eer o bekar her ne kadar
abid, salih bir kimse olsa dahi, kendini erden kurtaramaz.
nk hakkn verdii o ehvet, onu hi bir zaman rahat
brakmaz. Ve akla hayale gelmedik gnahlara sokar. aresi
ancak meru bir surette evlenmektir. Rezzak Allahdr. Allah-
(Tel)nn helal kld rzklardan onlar mahrum etmeye
kimsenin hakk yokdur. Lkin hereyin ifrat mezmumdur.
Bundan evvelki gnahda zikr olunduu gibi, ifrat ve tefritin
ortas olan itidalden ayrlmamak gerekdir. nk nefis gz
doymayan bir mahlukdur. Yedikcede azmak adetidir. Onun
iin gemini elden brakmamak lzmdr. Azgn atlar ancak
gemler zabt eder. Bir kere gemi azya alrsa, onun hakkndan
gelmek mmkn olmaz. Nefisin ise, o azgn attan daha azgn
olduu unutulmamaldr.
Krkbirincisi: Israr (Measide srar)
Measiye srar, measiye kasden devam demekdir ki;
haramdr.
Kasdla beraber bir kere sudur etmi olsa dahi,yine srar
saylr. Zira kasd mevcuddur ve nedamet de yokdur. O bir
kere olan gnahda srardr. Gnahlarda nedamet, piman-
lk olduu mddetce gnde yetmi kere de olsa, yine srar
saylmaz. Zira nedametler hem tvbedir, hem de yapdna
pimanlkdr. Umulur ki bir daha yapmaz. Masyete srarn
gnah oktur. nk masyet, ne kadar ufak olsa dahi,
srarla kebir, yani byk gnah olur. Byk gnahlar, tvbe
ile mahvolduu gibi, kk gnahlar da devaml olunca,
Mehmed Zahid Kotku
417
onlar da byk gnahlardan olurlar. Gnahlardan kurtulmak
ok mkldr. Onun iin ilememee almaldr. Bir kere
allrsa, Allah muhafaza eylesin, artk bir hastalk haline gelir.
Nasl ki top oynayan genler, bir ok tehlikelere dtkleri
halde, yine oyunlarn brakamazlar, zira alkanlk ok fenadr.
Onun iin hatay idrak edip gzel bir tevbe-i nasuh ile tvbe
ederek, eski dostlarn terk ile beraber mstakim, drst,
musaIli, dervi dostlar bulmak, onlarla har olmak, namaz ve
niyazna ok dikkatli olarak, Hakkn da yardmn istemelidir,
vesselam. Tvbe edenlerin gnah ilememi gibi olduunu da,
unutmamaldr. Bir tarafdan tvbe eder ve gnaha devam
ederse, o zaman Cenb- Hakla istihza etmi olur.
Krkikincisi: (El-Cerbezet)
Cerbeze, mteabihat yetleriyle ve kader bahisleriyle
ve bilinmesi mmkn olmayan ince ileri reneceim,
hakikatlerine muttali olacam, diye akl ve fikrini istimal
etmee derler ki, muhal olan eylerle itial kabilindendir.
Bunlarla uramak haramdr.
Bunun ilac, Cenb- Hakkn bize verdii ilmin azldr.
Misali udur.
Yz kilo tartan bir kantarla bin kiloluk bir eyi tartmaa
almak gibidir. yetlerin tevilini, ancak Allah (Tel)
hazretleri bilir. Cerbezelik yappta, akln ermesine imkan
olmayan eylerle urap gnahlara girmek, elbette akl- selim
sahibinin ii deildir. te mslmanlkta treyen 73 frka,
bu suretle olmutur. Fekat bunun 72 si dalalete dmler
ve yalnz ehl-i snnet ehli-i cennet olarak kalmtr. Cenb-
Hak cmlemizi aklmzn ermedii eylerle uramaktan
muhafaza buyursun, amin.
Krkcncs: (El-Nifak)
Mminlere Vazlar
418
Nifak, gerek ahlk ve gerek itikad cihetiyle, ii dna, ve
d iine, uymamaklktr. Mesela, bir kimseye zahirde dostluk
gsterip, iinden ona adavet etmektir. Yahut diliyle bir ey vad
edib iinden o va dini yerine getirmemek niyetinde bulun-
mak gibi, buradaki nifakdan murad, szde ve ahlkda olan
nifakdr. Amma itikadda nifak olursa, neuzbillah kfrdr.
mam- Taberaninin rivayet ettii hadis-i erifde,
Hazreti merin (radyallah anh) oluna demiler ki,
- Biz meralarmzn huzurlarna giriyor bireyler sy-
lyoruz. Oradan kdmzda o sylediklerimizin gayrisini
sylyoruz, deyince; bni-mer (Radiyallah anhma).
Biz bunu Resulllah efendimizin zamannda nifakdan ad
ederdik buyurmulardr. Nifak gnah olduu gibi yalancy
tasdik de nifakdandr, demiler.
Krkdrdncs: (El-fitnet) Fitne; faide-i diniyye
olmayan yerlerde, ibadullah mihnet ve meekkate, ihtilaf
ve iztraba, drmee derler ki haramdr.
Byk gnahdr. Nas birbirine drp, haklar gasb,
iftira ve bhtan gibi eylerle yekdierine zulmettirmek, veya
hkmet zerine ayaklandrmak, gibi ki; bunlar ok fena
eylerdir. Ve ok fena ve vahim kbetler dourmakta olduu
da grle gelmektedir. mam olan kimsenin, cematin arna
gidecek derecede uzun okumas da bu kabildendir. Vaz ve
nasihat erbabnn, nsn anlayamadklar szleri sylemeleri
veya syledii meseleyi cemate anlatrken, hata etmesi,
kavl-i zaif ve kavl-i metruk ile fetva vermesi ve mesela tecvid
bilmeyen, ister kyl, ister ehirli olsun tecvidsiz namaz sahih
deildir demesi, hep fitnedendir. Zir tecvid bellemek zaman
gemi, aznda dii kalmam, yalanm bir kimseye tecvid
retmek kolay bir ey midir? Sonra bu adam namaz terk
Mehmed Zahid Kotku
419
ederse ki; (benim namazm madem ki sahih olmuyormu)
vebl kimin olacak? Onun iin nsa ancak akllarnn erecei
kadar konumamz iin (Kellimin-nse al kaderi ukulihim)
buyurulmudur.
DER GNAHLAR
yt ve ehdisden alnan, bazs kebir, bazs saair,
bazs da, tahrimen mekruh olan ve saair ve kebir g-
nahlarn iinde olmayan gnahlardr. Byk gnahlar (K)
saairler (S) mekruhlar (M) harfleriyle iaret edilmidir ki,
40 adeddir.
Birincisi: (Havf l-Kfr) Kfrnden korkulan
sz demekdir (K) (Syledii sz sebebiyle, ol ademin
kfrnden korkulur, yani, ol sz o ademi kfre yakn
klar.) Bu gibi szleri sylemek byk gnahdr. Mesel;
"sen bana dnyada arpa ver, ben de sana hiretde buday
vereyim" szn sylemek gibi, ki Cenb- Hakkn azimdir
dedii ahreti hafif, ehemmiyetsiz, kymetsiz, bir eymi gibi
ad etmek, saylm, ve Fukahay- zm hazretleri, buna benzer
szleri, bin kadar elfaz- kfrden saymlar ve mslmanlar,
bu gibi szlerden men ve nehy etmilerdir. Bu zamanda bile,
ekseriyetle rast geldiimiz baz yarm bilginler, Reslullahn
hadisi eriflerine iltifat etmeyib, "Kur anda varm? varsa
yetleri oku, Kurandan delil getir," gibi ukalalk etmekte
olduklar grlegelmektedir ki bu szleri sylemee cret
edenler, tvbe ile beraber tecdid-i iman ve tecdid-i nikh ile
emr olunurlar demilerdir.
kincisi: (El-Hat) (S.K.) Hat, sevabn zdddr ki,
kasd olmakszn bir adamn gnah ilemesi gibi, bunun
hkm yalnz tvbe ve istifar ile emr olunur. Doru
zannyla yanl fetva vermek de hatadan saylmdr.
Mminlere Vazlar
420
ncs: (El-Kizb) (K) Bireyin bulunduu halin
gayrsyla, o eyden haber vermekdir ki yalandr. Ve gnah-
kebirdendir.
Mesela, gelmeyen bir kimseye, geldi demek gibi. Bir de
iittiinden eksik veya fazla sylemek de yalandan saylmtr.
Bu yalan kasden olmazsa, yemin-i lavin mafv olduu gibi,
bu da mafudur. Amma kizib kasden olursa, katyyen haramdr.
yet-i kerimelerde, yalanclar iin ac bir azab olduu ak-
lanmdr. Bir de kulun kemle ulamas, yani kemal- imane
nail olmas mmkn olmaz, hatta akay, yalan, mcadeleyi,
terk etmedikce. Mcadelede her ne kadar hakl da olsa, yine
terk etmesi lzmdr. nk neticede mslmanlarla ara a-
lr, kslk hasl olur. Birbirlerinin yzlerine bakmaz olurlar.
Birbirlerinin aleyhinde konumalar olur. Velhasl irkin, ayp
ve gnahdr. Fakat ukalalara laf anlatmak, deveye hendek at-
latmakdan zordur. Mcadele, ekseriya kendini ve kendi reyini
beenmekden ileri gelir. Mcadelede karsndakini tahkir,
tezyif ve hor grmek gibi gnahlarla beraber yalan syleyen
diller de vardr buyurulmudur. Hak Tel hazretleri cmlemizi
bunlardan ve bilhassa yalanclkdan korusun, amin.
Drdncs: (Et- Tariz)... Tariz, zahir kelamdan hadis
ve mtebadir olub, herkesin anlayamayaca manann
gayrisini murad ederek, sylenen szdr. Fakat lgaten,
konuann muradna dahi ihtimali olan kelam sylemee
tazir derler. nsan yalan sylemeye mecbur olduu yerde,
tarizi ihtiyar etmek caiz isede, zaruret olmayan yerlerde tariz
haramdr. Zira mahz- yalandr. Yani yalandr. Buna dolambal
yalanda derler. Mesela, eve gelen bir kimse ile grmemek
iin, evde yoktur dedirtmek yerine, onu camide veya filan
yerde bulabilirsiniz dedirtmek gibi, ifade ettirirler. Yalandan
Mehmed Zahid Kotku
421
kurtulmak iin u drt eye dikkat etmek lzmdr: naallah,
maaallah, belki, umulurki, gibi szlerle mmkn mertebe
insan kendini kurtarmaa almaldr. Tehlikeli ve korkulu
yerlerde tariz mbahdr demilerdir.
Beincisi: (El-Hata- fit-Tabir) (S) Tabirde hata, gnah-
dr. Bu hata, hakimin hkmnde, kssalarda, misallerde,
de olur. Mesela, du eden kimse, enbiya ve evliya hrmeti
iin diyecek yerde, enbiya ve evliya hakk iin demek, veya
anan ve baban ba iin, diye du etmek tabirde hatadandr.
Bizlere kssa ve hikayeleri naklde bile takdim ve tehirden, ve
kartrmalardan, ilavelerden, yanllk yapmakdan, saknmamz
tavsiye olunmudur ki, hatalardan muhafaza olunabilsin.
Altncs: (Nifak- Kavli) (K) Birisin medh ve sena,
ve onun hakknda gy zhar- muhabbet ettii halde,
iinde onun hlafn saklamaa nifak- kavli derler ki,
haramdr. Ve gnah- kebirdendir. Lisanyla medh sen
eyledii kimseye, kalbinde buz ve adavet etmek, mminin
anndan deildir. Bu hal hased ve adavetten neet eder. Ya-
lancy tasdik etmek de nifak- kavlidr. hir zamanda bunlar
istediimizden fazla bol ve mebzuldur. Adeta kimseye itimad
edilecek gibi deil. Efendimiz (Sallallah Aleyhi ve Sellem)in
bu hususdaki buyuruklar da ayan dikkatdir:
"Elbette nsn zerine bir zaman gelecekdir ki, o zaman
eer gkden bir ta, y fcire bir kadnn veya bir mnafk
erkein zerine der" buyurulmas, o zamanda halis mmin
bulmann ne kadar g olacan bildirmektedir.
Yedincisi: (El-Emr bil-Mnker ve Nehyi aniI-Maruf) (K)
Hayrl iler emr ve mnker olan eyleri de nehy et-
mek ktza ederken, bilakis kt eyleri emr ve iyi, hayrl
Mminlere Vazlar
422
ilerden men etmek, herkesin malumu vechile, elbetteki
haramdr ve gnh- kebiredendir.
Ve mnfklar sfatdr. Zira mnfklar, birbirlerinin yar-
dmcs olub, mnkerat ile emr edip, hayrlardan men etmek,
onlarn sfatlarndandr. Bakalarna zulm ile emr etmek ve
zalimlere sz ile yardm etmek dahi, bu fiilde dahildir. Bunun
zdd, gc yettikce hayrlarla emr edib, mnker olan ne kadar
kt, fena eyler varsa, onlardan da men etmee almak,
mminlerin hem borcu hem de vazifesidir.
Sekizincisi: (El-Kelamu fis-Selati) Namazda ister az, ister
ok, ister Araba, ister baka bir dilden olsun; konumak,
sz sylemek haramdr, gnahdr, mekruhdur.
Namazdaki Kuran dularndan ve hads-i erifle bildi-
rilen dualardan gayri, eran okunmas caiz olmayan dualar
okumak, ve namaz iinde okunmasna msaade edilmeyen
tesbih, tehlil ve zikirde bulunmak, (Bhusus farz namazlarda
olursa) namazda iken bakasnn selmna, aleykm selam
demek, (bir iki harfle cevab mekruhtur,) btn cmle halinde
konumak, namaz ifsad eder. O vakit katiyyen haram olur.
Gnah- kebiredir. bdet iptal olur. Yani yok olur, mahvolur,
battal olur. Bunu da Cenb- Hak "Amellerinizi iptal etme-
yiniz" diye nehy buyurmudur. Bu gibi namaz ve orularn
tekrar tutulmas ve klnmas lzmdr. Eer Ramazan orucunu
bozarsa 61 gn ceza olarak oruc tutmas vacibtir.
Dokuzuncusu: (Ed-Da- ala Mslimin) (K) Bir ms-
limin aleyhine er ile, ktlk ile du etmek haramdr,
gnah- kebirdendir.
Bilhassa imansz olasn, kfr ile gidesin gibi dalar, ok
tehlikelidir.
Mehmed Zahid Kotku
423
nk bir mslmann kfrne rz olmak, o duy
yapann da kfrne hkm etmilerdir. Zira "kfre rza k-
frdr" kaidesine mebn, insann kendi nefsine, ehl yl ve
evladlarna, byle ktlk ile du etmesi pek kt ve fenadr.
Ana ve baba dus, ya kabul oluverirse, o zaman ne kadar
nedamet etse fayda vermez. Bu yanl dunn zararn kendi
eker. Onun iin insan daima kendisine ve gerek efrad- aile-
sine ve bhusus evlatlarna hayrl dular etmeli, bunun eair-i
insaniye ve slmiyeden olduunu unutmamaldr. Bhusus
bu dular yaparken, meleklerin de bizim iin du ettiklerini
hatrdan karmamaldr. u halde, bakalarna yaptmz
dunn faydas yine kendimize ait oluyor, demekdir. Bizim
dumz baka, meleklerin dus da bakadr deil mi? Zalime,
ancak zulm kadar du edilirse caizdir demilerse de, zulm
tecvz etmemek lzmdr.
Onuncusu: (Ed-Da- liz-Zlimi vel-Kfiri) (K) Zahm
ile kfire, Mevla sana mrler versin, ok yaayn, Mevla
muradlarnz versin diye du etmek haramdr. Gnah-
kebirdendir.
Zir zlim ile kfire, byle du etmek zulmne, kfrne
raz olmakdr.
Kfire ve zlime, mevlszlara, "tevbe ve iman nasib
etsin" diye dua kafidir. "Herkim zlime, btl hareketleriyle
hakk kaydrmak iin uraan kimseye, her ne suretle yardm
ederse, ondan Allah' Tel'nn ve Resulnn, himmeti uzak
olur, yani himayesi beridir." diyerek, bizi kfire zlime dua
etmekden nehy buyurmulardr.
Onbirincisi: (Tefsirl-Kurn bi Reyihi) (K) Velev
isbet olsun. Kendi reyine ve hevy hevesine gre Kuran-
Aziman tefsir etmek haramdr.
Mminlere Vazlar
424
Ve bu vechile yapd tefsir, manay- hakikiye m-
vafk ve mutabk olsa dahi, makbul olmayp red olunur,
merduddur. "Herkim Kurna kendi reyi ile man
verirse hatdr. Ve herkim, Kurna ilmi kfi gelmedii
halde bir mna verirse, cehennemde yerini hazrlasn".
Bu nehiy mteabihata aitdir. Cami-i Kuran deildir.
Mteabihatn tefsirini, ancak Allah- Tel bilir. Dier
ksmlarn, Arapaya hakkyla vkf, sebebi nzln,
nasih ve mensuhunu, mecaz ve hakikatini ve sair luzumlu
ilimIeri bilenler iin ve daha muhimmi iman tam olanlar,
Kuran tercme edebilirler. Mesela hristiyan arabIardan
da tercme edenler, siyer kitab yazanlar ve slmdan bahs
edenler de olur. Kendisinde iman, inan ve amel olmayan
insanlarn yapdklar tefsirler, tercmeler de o kadar olur.
Bazan aralara sktrlm, ok tehlikeli cmleler de bu-
lunabilir. Onlar okuyanlarn, ok dikkatli olmalar lzm
gelir. Mesela Felemenkli doktor Duzinin siyeri iinde, o
kadar tehlikeli ve slm ile kabil-i telif olmayan eyler var
ki, bunlar ancak erbab bilir. Buna kar yazlan reddiyeler
de, herkesin eline geerde okuyabilirmi? O da ayr bir dert.
Binaenaleyh, ben Arabay ana dili gibi bilirim demek de
fayda vermez. Ebu Cehil, Ebu Leheb, ve emsali de Arab-
ay pek iyi bilirlerdi amma, ahkam karmaya muktedir
mctehidin-i zam ve ayardaki kimselerin tefsirleri gibi,
bunlar bilmiyenlerin, Kuran tefsire kalkmalar caiz de-
ildir. Buradaki nehiyden murad da budur.
Onikincisi: (Sl-l-mal) (S) htiya ve zarureti olma-
yan kimselerin bakalarndan mal ve menfeat-i dnyeviye
taleb vesl etmesi haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
425
Mevki, memuriyet, makam istemek ve byledir. Ve bu
istemek yalnz mala mnhasr olmayb, bakalarndan hizmet
beklemek ve istemek de byledir. Hususan, sabilerden yani ufak
ocuklardan, bakalarnn hizmetkarlarndan, hizmet istemek
hi caiz deildir. Kendi ocuunu hizmette kullanabilir. Hasta
veya mall olup da almaya gc yetmeyen ve bir gnlk
yiyecei bulunmayan kimse, bakalarndan sadaka ve saire
istemesi caizdir. Ev ilerinde hanmefendi, yetikin talebesini
iinde kullanabilir, fakat henz blua erimemi talebeyi,
ancak velisinin izniyle iinde kullanabilir. En kabih ve irkin
isteme ise; Allah iin veya Allah rzas iin istemekdir ki, bu
gibilere lanetle du etmilerdir. Kadnn kocasndan sebeb-i
eri olmakszn boanmasn istemesi de, bylece haramdr;
Haram olan isteklerindendir.
Oncncs: (Sl-l Avmin amm la Yebl
Fehmhm) (S) Avam-nsn, akl ve fehimleri ermiyen
eylerden sormalar ciz deildir, haramdr.
Allah Telnn zatndan, kaza ve kaderden ve bunlara
benzer eylerden sormak da bylece gnahdr. Ve hem de
sormakta fayda da yokdur. Belki zarar vardr. Akln ermedii
herey de byledir. Akln ermedii saati bile kartrrsan
bozarsn. Bazan da tamir kabul etmez, zarar grrsn, buna
kyas eyle.
Ondrdncs: (Kelm Zil-lisneyn) Aralarnda
advet olan iki kimseye gidib, lakrd sylemeye derler.
Bu da bir ka vehiledir.
Birincisi, herbir hasma gidip, onlarn herbirine, kendi
muradlarna muvfk sz sylemekle olur.
Mminlere Vazlar
426
kincisi, herbirisinin lakrdsn dierine nakil ve ifade
ile olur.
ncs de, herbirerlerinin yekdierlerine ettikleri
adavette hakl olduklarn sylemekle ve herbirisine yardm
ederim, diye vad etmekle olur. Bu da nifak icab eder. Bun-
larn cmlesi haram ve gnahdr. Byle iki yzl insanlar,
kyamet gnnde ateden iki dilli olarak cezalanacaklardr.
Yani iki yzllk yapanlarn cezalar da, o nisbette byk
olur.
Onbeincisi: (E-efaat-Seyyiet) (S) Ktlk eden
insana efaat edip, veya adeta hakknda icras lzm gelen
cezadan kurtarmak, veya ktlk eden kimseye mutlaka
sahabet edib himaye etmek haramdr.
Mesela; hrsz veya serhoun kabahatleri tebeyyn ettikten
sonra, bunlara efaat etmek hem haram hem de gnahdr.
Zira bunlara efaat, bu gibi fenalklarn oalmasna sebeb
olaca gibi, (Allah- Tel)nn da emirlerine muhalefet
etmekdir. Halbuki; bunun yerine iyi gzel eylere efaat,
daha ala ve evladr. Bir adamn kadla, hakimlie ve mal-i
vakf ve mal-iyetim zerine tayini iin efaatte bulunmak,
efaat-i seyyiedendir. Ve ehli olmayan kimseye imametlik,
mezzinlik ve mderrislik ve buna benzer ilerin verilmesi
iin, efaatte bulunmak efaat-i seyyiedendir. Zira sebebi
cehilden ve dnyevi tamadan ve eriat-i mutahhereyi m-
balatsz, ehemmiyetsiz grmek demekdir. Akrabay- teall-
katna muhabbetinden nai, layk olmadklar halde, onlara
vazife bulmak gayreti yerine, Cenb- Hakdan sevab murad
etmek hususunda, insan kendi nefsine muhabbet etmek daha
evla ve ladr. efaat-i seyyieler, mezmum, haram ve gnah
Mehmed Zahid Kotku
427
olmakla, efaat-i haseneler de makbul ve memduh ve ayni
zamanda sevabldr. Yalnz insann yapd efaatin, hayrl
veya seyyielimi olduunu idrak etmesi lzmdr. Bu feraseti
olmazsa, yani hayr ile erri ayrd edemezse, i tehlikeli olur.
Sakn sen deme ki, hayr ile er bilinmez mi? Evet bu gn
hepimizin gz nndedir ki, yzde yz er olan tarafa,
insanlarn nasl akn ettikleri pek akca grlmekte oldu-
undan, meselenin ehemmiyeti o nisbette bymekte, ve
bazlarnn erre hayr demekten ekinmedikleri meydandadr.
Bir misal de, kanunen su saylp hapse atlanlarn, nasl afv
edilip, hapisden karldklar da, malum ve mehurdur. Ya
Rab bizleri hakk hak bilip hakka uyanlardan, ve batl batl
bilip onlardan ictinab edenlerden eyle, amin.
Onaltncs: (Glzat-l-Kelam) Nas ile kelam eder ve
onlara nasihat ederken, rfk ile sz sylemeyip de, unf ile,
iddetle, sertlikle sylemek haramdr. Hususiyle kalabalk
mahalde olursa, rz ve namusu haleldar edici, incitici ve eza
verici, szlerden son derece saknmak lzmdr. Lakin, kefe-
reye, zalimlere, ehl-i bidate, rfk ile muamele fayda vermezse,
o zaman sertce, ar ve ac konumak caizdir demilerdir. Ve
Cenb- Hakkn emri de "valuz alayhim" byledir. Bunlara
merhamet etmek, acmak, efkat ve efaat de caiz deildir.
nk cibilliyet denilen huy, daima iktizasn yapmaktan e-
kinmez. Bu suretle de cemiyet, bunlarn yznden her zaman
rahatsz olur. Bunlardan baka yerlerde, tatl dilli, gleryzl
olmak mstehabdr. Zira Resul Ekrem (Sallallah Aleyhi ve
Sellem) efendimize, bir zat sordu ki,
Cennete girmeyi mucib olan eyler nelerdir? Efendimiz
cevaben "itmuttam ve ifs Selm ve hsn kelm"
buyurdular.
Mminlere Vazlar
428
Sofras ak olup fukaraya, yolculara ve dostlarna daima
yemek yedirmek ve bilip bilmedii herkese selm vermek
ve konuurken tatldil, gleryz ve gzel szl olmaktr.
Cenb- Hak cmlemize byle olmak nasib ve myesser
eylesin, amin.
Onyedincisi: (Et-Tekellm Indel-ezan) (S) Ezn ve
ikmet zamanlarnda, zaruretsiz olarak kelm sylemek,
hatta her eyi brakp Kurn bile okuyorsa, durub din-
lemek lzm iken, bunlar yapmazsa haramdr.
Ezan ve ikameti dinleyen kimseye selm vermek bile caiz
deildir. Selm verseler de, aleykm selm demenin vacib
olub olmad ihtilafldr. Ezan iiten kimseye, mezzinin
dediini demek lzmdr. Ve bu da hemen camiye gitmekle
olur. Ezan- Muhammedi iar- slmiyeden pek mhim bir
mevk igal eder. Ona hrmet ve sayg gsterenler, byk
mkafatlara nail olurlar. Bayezid- Bestami hazretlerinin za-
mannda, mmi bir demircinin kutubluu tahakkuk etmi.
Bayezid hazretleri de bu zata sormu ki.
Bu devlete ne sebeble nail oldun? Cevaben,
Ezan- Muhammedi okunurken, ekici elimde kaldrm
olduum halde ezan bitinceye kadar elimi indirmez ylece
dururdum. O ar topuzu bylece muhafaza ettiimin mkafat
olsa gerekdir demi. Ve bir de, Mekke-i Mkerremeye gelen
suyu halife Harun-l Reidin kars Zbeyde hatun getirtmi.
Kendisini cennette grmler,
Bu mkafata ne sebeb oldu demiler. Cevaben o da,
O suyun gelmesi iin alan iileri, bir gn ezan
okunurken skuta davet ettim ve ii durdurdum, ite buna
mukabil bu devlete nail oldum demidir. Yani bugn Mekke-i
Mehmed Zahid Kotku
429
Mkerremeyi sulayan suyun getirilmesinden deilde, ezan-
Muhammediyeye olan sayg ve hrmetten nai olduunu
bildirmek istemilerdir. Cenb- Hak da bizleri, dinimize ve
bhusus ezanlarmza hrmet ve sayg gsterenlerden etsin
amin.
Onsekizincisi: (Et-Tekellm inde-I Cim) Hanmyla
mumeley-i cinsiyye esnasnda konumak, glmek, gnah-
seairdendir.
Zira bu esnada dnyaya gelmesi muhtemel olan evladn,
o andaki hadiselerle alkal olarak teebbl etmesi, dolaysyla
evlatlarn iyi veya kt olmalar, ana ve babann o andaki
durumlarna baldr. O anda ana ve baba eer huzur iinde
bulunabilirlerse, evlad evliya olur demilerdir. Mescidde, ce-
naze arkasnda, helada, sz sylemek de caiz deildir. Cima
annda sz sylemek, ocuun dilsiz olmasna iffet yerlerine
bakmak da, yine ocuun kr olmasna sebeb olduu gibi,
unutganlk getirmee de sebebdir derler.
Ondokuzuncusu: (Et- Tekellm nde Kreti Kurani)
(S) Kuran okunurken konumak haramdr. Zir, Kuran
dinlemek ve skt zere olmak vcibdir.
Kuran- Azim-an okumak snnet, dinlemek ise farz-
dr. Yani farz kifayedir. Manasn ister bilsin, ister bilmesin,
ister namazda ister namaz haricinde olsun, dinlemek bortur.
Ve lkin insanlar ileriyle megul iken birisi Kuran okusa,
bunun gnah okuyana aittir. Amma Kuran okunurken
iiyle megul olup da, Kuran dinlemese, gnah sonradan
ie balayann zerinedir. Cehren Kuran okuyanlara selm
vermek mekruh olduu gibi, ilim mzakere edenlere de
selam vermek mekruhdur. Farz kifayelerde, bazlarnn din-
Mminlere Vazlar
430
lemesiyle dierlerinden gnah sakt olursada, dinlememek
herhalde mslmana yakmaz. Cenaze namazlar da byledir.
Bazlarnn klmasyla dierlerinden sakt olsa dahi, kardan
seyre bakar gibi seyirci olmak, dorusu hi bir mslmana
yakmaz. Ayakkaby karmak yok, rk ve secde de yok,
hani nerede o yenilikciler?
Yirmincisi: (Kesret-l Yemin) (S) Yemin etmek, haddi
zatnda ok kklkdr. nsan ne diye yemin etsin. Doru
szl bir kii, yemin etmeye neden macbur olsun. Yemin
kendini bilmeyen zuafa takm iindir. Kendisini bilen ko-
layca yemin etmez. Vaka Peygamberimiz (Sallallah Aleyhi
ve Sellem) de yemin etmilerdir. Fekat onlarn yemini bizim
gibi deil, "Nefsim yed-i kudretinde olan Allah hakk iin"
gibi cmleler kullanrlard. Baz kimselerin verdikleri bin-
lerce lira iin, isbat hususunda yemin teklif olunduu halde,
Cenb- Hakkn ism-i erifine hrmeten ve tazimen yemin
etmedikleri ve (yanarsa param yansn ben Allahn ismini dnya
metana deiemem) dedikleri ok grlmdr. yle sokak
ve pazar satclarnn, (Allah muhafaza buyursun) bol bol
yemin ettikleri, hep cehalet eseridir. Ve bu yemin edenlerin
ekserisi, sahtekarca yemin ettiklerinden tr, onlardan al
veri etmemek daha evladr.
Yirmibirincisi: (Sal-I Emret vel-Kuzat ve-s efaat
leha) (S) Cah, mansb ve kadlk istemek, ve bunlar iin
efaat etmek haramdr. Ve bazlar buna gnah- kebir
de demilerdir.
Bu gibi vazifeler, memurlar tarafndan seilerek, sana u
vazifeyi veriyoruz, derler. Cenb- Hak tarafndan takdir edilen
i ne kadar ar olursa olsun (Allah Tel)nn yardmyla onu
pek gzel yapar. Lkin kendi arzusuyla bir yere gelirse, kendi
Mehmed Zahid Kotku
431
haline braklr ve hakkn ona yardm olmaz. Emirliin evveli
nedamet, ortas garamet, sonu da yevmi kyamette azabtr.
Yani memuriyet esnasnda klamad namazlar, tutamad
oruclar, haclar ve sair zimmetine geirdii borlar, demek
klfetine maruz kalr. Velhasl her istemek memnudur, bhusus
memuriyet istemek en fena eydir.
Yirmiikincisi: (ihafet mmin) (S) Her ne suretle
olursa olsun bir mmini korkutmak, ve istemedii eyi
zorla yapdrmaya almak gnahdr.
Zorla maln sattrmak ve zorla kzn bakasna nikh
ettirmek gibi. Herkim bir mslman haksz yere korkutursa,
Cenb- Hak kyamet gnnde onu korkutur. Bu cihettendir
ki bir mminin, velev aka kabilinden olsa dahi, onun abasn,
kebesini, ayakkabsn saklamak da bu kabildendir.
Yirmincs: (Es-sl an hallin ve tahretin)
Herhangi bireyin, hell ve haram vey temiz vey necis
olup olmadn, meydanda bir emre ve almet olmadan,
kendisinin ok inceleyen eshb- veradan olduunu his
ettirmek iin, ev sahbinden vey mal sahbinden, o e-
yin temizlii, pislii ve helall hakknda sorgu sormak
haramdr.
nk eyada asl olan teharettir. Ve bu kaideye riyet
lzm edendir. Mesela, bir mminin satt maln veya he-
diye ettii eyin hal ve anndan sal etmek, veya davet eden
kimsenin taamnn hell ve haramln aratrmak, veya ken-
disine imek iin veya abdest almak iin ald suyun temiz
olup olmadn, veya seccadenin teharetinden sormak caiz
deildir. Eshab- kiram hazratnn itimad ettikleri gibi. Ve
lkin fisk zahir olan kimsenin eyasndan sormak ve ihtiyat
etmek evladr demilerdir.
Mminlere Vazlar
432
Yirmidrdncs: (El-Mizh ve-I Medh) har kimse
ile latife etmek, akalamak, ve yine her kimseyi medh
vey zem etmek haramdr.
Mizah haddizatnda mbahdr, amma latifede yalan olur
ve ahari korkuya drrse, o vakit caiz deildir. Bakasnn
ayakkabsn veya ceketini saklamak gibi ki adam eyasnn
alndn zan ederek korkmas nevinden eyler. Birisini medh
etmek be arta baldr.
1- nsana kendi nefsini, evlad-iyalini, ana ve babasn,
akrabasn, talebelerini ve eserlerini, medh etmek doru
deildir.
2- Medh ederken ifrat derecede mbalaa etmek, yalan ve
riya kartrmak, caiz deildir.
3- Medh olunan kimse fask olmamaldr. Zira faskn med-
hinden Allah Tel hazretleri raz olmaz.
4- Medh olunan kimseye kibir, gurur ve ucb gelmemelidir.
Eer bu hallerden biri olursa o kimseyi helak etmi olur.
5- Zina ve livataya sebeb olacak halde, onun genliinden,
gzelliinden, medh-sena etmek de caiz deildir. Bun-
lardan baka, mstesna hallerde caiz ise de, ihtiyat elden
brakmamak lzmdr. Ve amma bir kimsenin zemmi,
ekseriya yalan ve gybeti de tazammn edeceinden, ka-
tyyen caiz deildir, haramdr. Bunun gibi, bir kimsenin
yemek ve elbisesinden, hayvan ve evinden, zem etmek
de, kibirden neet eder olduundan, katiyyen haram ve
caiz deildir.
Yirmibeincisi: (Et- Tekellm maa abbetin ecne-
biyyeti) (S) Alveri ve ehadet gibi zaruret olmadkca,
ecnebi bir hatunla konumak haramdr.
Mehmed Zahid Kotku
433
Hatta aksrsa dahi ona, (YerhamkaIlah) demek caiz
deildir. Ve bunun gibi, ecnebi hatunlara selam vermek,
ve selamlarn cehren almak caiz deildir. Amma ol
hatun selam verirse, (aleykm selam) gizlice sylemek
vardr. Allah Tel hazretleri bizleri ve btn mmet-i
Muhammedi korusun amin. Gen bir kadnn, yine gen
bir erkekle konumas da haramdr. Zira, zinann birok
ncleri vardr ki; bunlar, Allah korusun, insan zinaya
srklerler. Hi olmazsa insan, zina gnahna sokarlar.
Mesela, erkek ve kadn gzlerinin birbirlerine bakmalar,
kulaklarn birbirlerinin szlerini dinlemeleri, dillerin birbi-
riyle konumalar, ellerin birbirleriyle tokalamas, ayaklarn
zina mahalline gitmesi, kalbin, gnln, nefsin hevasna
uymas ve zinay temenni etmesi, bunlarn hepisi zinadan
maduddur. Fercin bunlar ya tasdk edib byk gnahlara
girmesi, veya salabet-i diniyyesiyle kar koyup, bu byk
felaketten kurtulmas mmkn isede, gz zinas olan erkek
ve kadnn birbirlerine ne kadar samimi olurlarsa olsunlar
baklar, bilahare byk felaketler dourageldii, her za-
man grlegelen hadislerdendir. Konumalar ve temaslar
da byledir. nsan ne kadar mtedeyyin olursa olsun, Hak
Tel Hazretleri bu baklar yasak etmitir. Elbette bunda
bizim bilmediimiz nice hikmetler vardr.
Cahillik yappta veya kendine gvenipte, bu emirleri
dinlemeyenler; bu baklaryla ve grmeleriyle, ne byk
gnahlara sebeb olurlar. Bazan kzlklar da elden gider. Hal-
buki bugnk nianlar, dnler, merasimler, hep Avrupay
taklidden baka birey olmadndan, bu gibi mahzurlar, hi
de gz nne alnmadan, (artk nianladk ya herey mbah,
gezer tozar elenir birbirlerini tanrlar) derken bakarsnz
Mminlere Vazlar
434
birgn bir bahane ile ayrlrlar. Bu arada kim bilir ne kadar
gnahlar kazanlmdr. Bu konuda pek yaknda dinlediim
bir hadiseyi ibret iin yazyorum.
Nianllar kendi kendileriyle evlenmiler, herey olub
bitmi, fekat nian da bozulmu. Kaynvalide lrmde
kzm bu herife vermem diye tutturmu. Halbuki erkek
pek mslman kimse idi. Fekat nefsin o andaki iddetine
tehamml herkes iin mmkn olurmu? Frsat bu frsat
demi, gnah falan unutmu, bylece olanda olmu. imdi
de ayrlk zaruret olunca, Her ikisi zinadan mahkmdrler.
Kanun- ilahi cezalar bozar. Meydan deynei, fakat kim
yapacak. Eer bu ii evliler yapsalard cezalar recimdir, yani
talanarak ldrmekdir. Zira iffet, namus, eref, haysiyet, ka-
dar kymetli birey yoktur. Bunlarn ihlali lmden beterdir.
Onun muhafazasna son derece ehemmiyet verilerek, sebeb
yollar kapatlmtr. Bu bir hakszlk deil, kulun tam bir
sadet ve selameti iindir. ffet elden gittikden sonra yaa-
mann hi bir kymeti kalmaz. Konya mebusu Vehbi efendi,
Ahkam-Kuraniye adl eserinde, bunu pek gzel tavsf edib
demidir ki, ... kadn, erkek yannda, lodosun karsndaki
kar gibi erir. Yani lodos denilen scak esen rzgarn, veya
gnein harareti karsnda kar nasl erirse, kadn da byledir.
Cenb- Hak her yarattn eitli ve mstesna gzellikler,
zenginlikler, hnerler ve cazibelerle yaratmdr ki bunlara
tehamml mmkn olmaz. Ancak ve ancak Allah (Tel)
nn emirlerine uyarak, yasaklardan korunup kanmak arttr.
Allah (Tel) hazretleri cmlemizi nefsin, eytann, ehvetin
ve sevmedii btn eylerin tesallutundan muhafaza buyursun
ve sevdii, raz olduu, hayrl amelleri de nasib ve myesser
eylesin, amin.
Mehmed Zahid Kotku
435
Yirmialtncs: (Esselam ala zimmi) slm hukukunda
ve slmn Fkhi hkmlerine gre Zimmilere ibtiden
selam vermek haramdr. Zimmi diye slm memleketinde
oturan ve vergilerini verip kanunlarna tabi gayr-i mslimlerdir.
Bunlara selam vermek caiz olmad gibi hristiyan kfirlere
de selam vermek caiz deildir. htiya annda ise; selam ver-
mekde beis yokdur, demilersede, o zaman (sabahlar veya
akamlar hayrolsun) demek daha ehvendir. Fisk zahir olan
gnahkarlara da selam vermek, algc ve arkclara da selam
vermek haramdr. Gvercin uuran kimseye selam verilmez
demilerdir. Eer hristiyan selam verirse, ona yalnz (aleykm)
ile cevab verilir, selam sylenmez. Cenb- Hak cmlemizi
uyandrsn amin.
Yirmiyedincisi: (Esselm al Mtegavvt) (S) Def-i
hcet eden kimseye, yani (yz numaradaki halde) selm
vermek ciz deildir. Yalnz oraya girerken (Y Rab hubs
ve necisden sana snrm) der. Ve heladan karken de bize
zarar veren kazurat giderdiin ve fayda veren ksmn da
alkoyduundan dolay sana hamd eder ve mafiretini dile-
rim) dersin ki, bu da bizim iin bir bordur. nk hemen,
hayvanlar gibi, ihtiyacn bitirip ayrlmak, onlara mahsustur.
nsan olana bu da bir nimetdir. Bunun kadrini, kymetini
bilmek lzmdr. O da, ona hamd ile olur. Allah esirgesin, ya
ishal olupta devam etse neticesi lm olmaz m? Kabz olup
def-i hacet edemese, yine neticesi vahim olmaz m? Bu iki
felaketten insana emniyet verip shhatini muhafaza etmesi,
ne byk devlettir. Onun iin u ufack du ok mudur;
Faydas yine bize deil midir? Bevl eden, yani ieyen kimseye
de selam vermek ve almak caiz deildir.
Mminlere Vazlar
436
Yirmisekizincisi: (Vel-Izn bimahve Masyyetn) Bir
adam hanmna, eran gitmesi caiz olan yerlerin gayrsna
gitmesine izin vermesi haramdr.
Mesela; bir hatunun ihtiyac olmad halde evden
kmasna izin vermesi gibi. er an gitmesi caiz olan yerler
unlardr: Anasn, babasn ziyaret etmek, hasta olduklarnda
onlara bakmak, bir musibet annda taziye etmek, gibi. Koca,
karsnn muhta olduu mesail-i eriyyeyi renmeli veya
camilere gidib vaz ve nasihat dinlemeleri iin kmalarna izin
verilmidir. Ebelerin ve cenaze ykayan hanmlarn da cenaze
ykamak iin kmalarna msaade vardr. Hacca gidecek ha-
nmlarn yanlarnda mahremlerinden biri bulunduu halde
gitmelerine msaade vardr. Mahremleri, babas, aabeysi,
kardei, amcas, days, gibi mtedeyyin olduklar takdirde,
bunlarla hacca gitmeleri caizdir. Mahremsiz olarak dier ka-
dnlarla birlikde gitmeleri, katyyen caiz deildir. Hele ikinci
hac, mahremsiz katiyyen caiz deildir. Bu cihet drt mezhebde
de haramdr. Cenb- Hak bu gibi kadnlara insaf versin.
Evinin ar ilerini grecek kimsesi olmayan hanmlarn da,
ev ihtiyalar iin kmaa izin vardr. Bunlardan baka bir
ekilde, hanm efendilerin sokaa, ar ve pazara, kmalar
mnasib grlmemidir. Hele bugnlerde grlen hadiseler ok
acdr. Beyefendi evinin masraf parasn hanmefendiye verir,
kendisi evinin ihtiyacyla hi de alakalanmaz. Hanmefendi
ar pazar yiyecek, giyecek neler lzmsa alr getirir. Halbuki
bu hi de doru deildir. Evin erkeine de yakmaz, erkeklie
de. Erkein vazifesi, btn d ilerini temamyla yapmak ve
hanmefendi de, i ilerini yapmakla memurdurlar. Dar
ilerdi de hanmn zerine yklendii vakit, iler tersine gider
vesselam. Bu ise hem ayp, hem de gnahtr.
Mehmed Zahid Kotku
437
Yirmidokuzuncusu: (Vet - Tenci (S) kii bir yerde
otururken, ikisi bir araya gelib ncden gizli bireyler
konumalar haramdr.
Cemaat drt, be kii veya daha fazla olursa; beis yokdur
demilerse de, yine gizli konumalar, ekseriya insanlar huy-
landrr. Evhama ve haylta kaptrr. Mahzun ve mkedder
olmasna sebeb olur. Hele bulunduklar yerlerden baz kim-
seleri dar karmak ok ayptr. ki yabanc kadn bir yerde
bulundukdan sonra, birisi kocasna veya baka bir erkee onu
anlatmas, vasf etmesi, de haramdr. Bu sebebden namuslu,
iffetli, hanmlarn kendilerini facire, fasika, olan mesturesiz,
namazsz, niyazsz, kadnlara da gstermeleri caiz deildir. Hele
hristiyan kadnlarna grnmek, hi de caiz deildir. Baknz
mslmanlk, hanmlar nasl vikye etmektedir. Bunun iki
mahzuru vardr.: Birisi zm zme baka baka kararr
derler. Yani Hristiyanlk adet ve ananesi, yava yava iimize
iler demekdir. nk bir mddet sonra birde bakarsnz ki,
sanki bizim eskiden halimizmi gibi sarlrz. Sonra bir daha
ondan ayrlmamz da mmkn olmaz.
Bugnk adetlerimizin ou da onlardan gemedir. Krk
mevldnden tutunda btn nian, evlenme ve dnlerdeki
btn irkinlikler, ikiler hep onlardan geen adetlerdendir.
Onun iin hakiki bir mslmann hristiyanlarla dostluk
kurmas ve onlarn evlerine gidib gelmeler, dine de dnyaya
da byk zararlar getirir. kincisi de; dinine ok zararl olur.
Onlarn zerindeki kfrn zulmeti imann nurunu sndr-
meye alr. Karanlk basnca aydnlk nasl ayb olursa, insan
farkna bile varmadan, kfrn usl ve ananelerini benimsemeye
balamaz m? Efendim yle sadklar, yle alrlar, yalan felan
bilmezler, ileri gayet intizam dahilindedir, kimseyi aldatmay
Mminlere Vazlar
438
bilmezler, daha neler neler. Sanki bizler onlarn yannda bir
hiden ibaretiz. Allah korusun, bunlar hep mslman kai-
delerine uymamann cezasdr.
Otuzuncusu: (ftithu edn nde kelm-i al) (S) Bir
meclisde lim ve fzl kimseler varken, onlardan evvel edn
olan kimselerin sze balamalar haramdr.
Hocasnn yannda talebenin, eyhinin yannda derviin
konumalar, hatta ustann yannda ran da konumas
bylece memnudur. Zira meclisleri tezyin, ulema ve fudalann
hakkdr. Cahil ve edna olanlara, skt edib onlar dinlemek
yakr. Alimin yerine cahilin, stadn yerine talebenin eyhn
yerine derviin, oturmas da yasaktr. Bunlarn szlerini red
etmek, yolda giderken nlerine gemek, onlardan izinsiz sz
sylemek ve yanlarnda fazlaca oturmak, konumak, melalet
anlarnda onlara sorgu sormak, kaplarn almak, ve her
ne suretle olursa olsun onlar rahatsz etmek, incitmek caiz
deildir. Gerek taleb-i ulum ve gerekse derviane yakan,
ustazlarnn rzasn kazanmak ve herbir emirlerine imtisal
edib msareat etmek lzmdr. Hatta byklerin bulunduu
yerde, birde, efendim namaz vakti geldi geiyor, gibi szler
sylemek, edebe muhalifdir.
Otuzbirincisi: (Ve kelamd-dnya bade TuIl-
fecri) (M) Sabahn afak vakti dodukdan sonra, sabah
namazn klncaya kadar dnya kelam etmek haramdr,
Mekruhdur.
nk bu vakit mbarek bir vakitdir. ZikruIlah ve tefekkr
ile geirilecek bir zaman iken, bunlarla itigal etmeyip de, dnya
kelam etmek, vakt-i mbareki zay etmek demekdir. Helada
ve kazay-i hacet srasnda ve bevl esnasnda sz sylemek de
mekruhdur. Zira bunlar hakknda nehiy vardr.
Mehmed Zahid Kotku
439
Otuzikincisi: (Ve kati-kelam ayrihi) (M) Baka bir
kimse konuurken lakrdsn kesmek, yahud kendi ko-
nuup dururken birdenbire kelamn kesmek ve bunun
gibi eyleri zaruretsiz yapmak mekruhtur.
Hususen, kitab ve fkh okurken bunlar kestirmek, daha
ziyade mekruhtur. Hatta bu haldeki kimselere selam vermek
bile mekruhtur. Kuran okuyan ve du eden, tefsir ve hadis
okutan ve nsa htab eden kimseki, (bu Cuma hutbesi gibi
deil, baz ihtiya sebebiyle bugn bizim konferans dediimiz
konuma olsa gerek) bu esnada bir ahsa iltifat edib, havayic-i
beytiyesinden birey emr etmi olsa, zaruret olmayan yerlerde
bunlar dahi caiz olmayp, ders meclisinde vaz meclisinde
oturan kimselerin dahi skut zere olmalar, bakalaryla
lakrd etmeleri caiz deildir. Bu da su-i edebtir. Saygszlktr.
Maalesef baz kendini beenenlerin ve laf sevenlerin adetleridir.
ok fenadr.
Otuzncs: (Ve redd tabiin, kelame metbuihi
(K)
Metbuun kelmn, tbi olan kimsenin red etmesi ve
ona mukabele edip, muhalefet etmesi haramdr, gnah-
kebirdendir.
Bu redd-i kelm, tbi olduu insann dediinin zddn
yapmak, veyahud meru olan emirde onun kelmn kabul
etmemek, ve ona itaat eylememekle olur. Raiyyenin yani hal-
kn, vali, kad ve sultann meru olan emirlerine itaati kabul
etmemek ve bunlarn yasaklarndan saknmamak gibi, evlad
anasnn ve babasnn ve kle efendisinin, talebe hocasnn,
kadn kocasnn, cahiller alimlerin szlerini tutmamalar da
byledir. Byle hareket eden kimseleri eran tazir lzm gelir
demiler.
Mminlere Vazlar
440
AMMA FT EL-YED LLET BADUHA
KEBR VE BADUHA SAR VE
BADUHA MEKRUHUN GAYR M
ZKERRE FL KEBR VES-SAGAR
Bunlar da 33 tanedir. El ile masyet ki; zikr olunduu
vechile kalb ve lisan ile olan kebir ve saairin ayri ile olarak
burada zikr olunan masyatin adedi 33 tanedir. Bazs kebir,
bazs seair ve bazs da mekruhdur.
Birincisi: (Nebl-kabri) (K) Meyit kabre defn olun-
dukdan sonra kefenini almak veya baka bir sebeble ol
meyvitin kabrini amak, gnah- kebirdendir. Burada
meyyitin hukukuna riayetsizlik vardr. Bir meyit kabre defn
olunduktan sonra, aradan gerek az ve gerekse ok zaman
gemi olsun zr olmadka, kabrin almas caiz deildi.
Hmile htun defn olundukdan sonra, karnndaki ocuun
diri olduu bilinirse, kabir alp o kadnn karnndan ocuun
karlmas caizdir. l bakasnn mlkne izinsiz olarak
gmlrse, mlk sahibi muhayyerdir. sterse onu mlknden
kartr. sterse kabri dzeltir, zerine ekin eker. Amma meyyit
toprak olduktan sonra, o kabre bakasnn defni caiz olur. Ve
zerine ekin ekmek, bina yapmak da caizdir demiler.
kincisi: (El-ulul) Gulul diye, mslman gazilerinin
hakk tealluk eden ganimet malndan almaa derler ki,
hynetlikdir ve gnh- kebirdendir.
Bir nevi hrszlktr. Bir adama emanet olarak verilen
maldan veya paradan, vakf maldan ve yetim malndan, almak
da haramdr. Her ne kadar az da olsa caiz deildir.
Mehmed Zahid Kotku
441
ncs: (Ahz Zekt ve Fitret) (K) Muhta
olmayan kimsenin zekt almas, sadaka, fitre ve nezir,
kefaret ve lukatay almas, ve kabul etmesi haramdr. Ve
gnh- kebirdendir.
Zir bunlar fukarann hakkdr. Bunlar zengin olan ve
ihtiyac olmayan kimselerin almas, fukarann hakkna tecavz
demektir. Yolda bulunan mahlkta derler. Sahibi bulunmad
takdirde beytlmale verilmesi lzmdr.
Drdncs: (Vel-ahz min vakf-i btl) (S) Btl olan
vakfdan yemek haramdr. Zir asl btl olan eylerin feri
ve cz de haramdr.
Mesela, vkf edenin, ettii vakf arta ve lmne izafe
etmemesi gibi. Amma vkfn mevtine izafe edilirse o zaman
vasyyet hkmnde olur. O zaman ondan yemek caiz olur.
Ve vakf edenin artna uymadan, onun vakfndan yemek
de caiz olmaz. nk vakf edenin koyduu artlar, eriatin
hkmleri ve esaslar gibidir. Kimsenin onlar deitirmeye
haklar yoktur. Onlara uymak herkes iin vacibdir. Hlfndan
son derece saknmak gerektir.
Beincisi: (Vet-i zekt il usulihi ve fruihi) Bir adam
kendi zektn, ve sadakay- ftrini, nezir ve kefaretini;
kendi usul ve fruuna vermesi yani anas, babas, dedesi,
ninesi, evlatlar ve torunlarna ve eran nafakas zerine
vcib olanlara vermesi ciz deildir haramdr.
Amma fakir olan kardeine, amca ve daysna, hala ve
teyzesine vermek caizdir. Ve efdaldr.
Altncs: (Vel-ahz min beytl-mali) Beytlmalden
ihtiyadan ziyade para ve mal almak ciz olmaz.
Mminlere Vazlar
442
Esasen beytlmalden para almaa ehil olmayanlarn
almas caiz deildir. Akl hastalarnn ve bunaklarn maln
yemek caiz deildir.
Yedincisi: (Vel iti Iir-Riy vel-Masyeti (K) Riy ile,
yani gsteri iin verilen sadaka, veyahud masiyet iin ve
masyet yerlerine harcayacak kimselere, az vey ok para
vermek haramdr ve gnh-, kebirdendir. Zira onlarn
masyetlerine yardmdr. Cenb- Hak da, gnah yerlere yardm
etmekden kullarn men etmitir. Her nevi oyun yerlerine ve
oyun aletlerine para vermek, hem israfdr, hem de haramdr.
Oralara gitmek, ayrcada gnahdr. Riya dedikleri ahlk, irk-i
hafden maduddur. Ne verdii parann, ne kld namazn,
ve ne de tuttuu orucun, ndi - ilahide makbuliyeti olmaz.
Sekizincisi: (Ve intizau grimin) Borlunun firrna
sebeb olmak haramdr. Zira alacaklnn alacan ibtale sebeb
olur. Bu suretle alacaklya zulm etmi olur. Bunun da haram
olduunda bhe yoktur.
Dokuzuncusu: (Ve tebikil-Esbii fil-Mescidi) Gerek
mescidde ve gerekse mescide giderken, parmaklarn bir-
birlerine sokup kilitlemek haramdr.
Zira mescide giderken, insan hkmen mescidde gibidir, ve
mescidde namazda gibidir. Mescidde ve namazda el kilitlemek
bhesiz caiz deildir. Parmaklarn tlatmakta byledir. Ve bu
adet Lut kavminden kalmtr. "Sizden biriniz abdest alr, ve
onu da gzel eder, sonra mescidi kasd ederek evinden karsa,
parmaklarn kilitlemesin, nk o muhakkak namazdadr"
yani namazda gibidir. Allah alem bis-sevab.
Onuncusu: (Ve Mess Hizin ve Nfese ve Muhdisin
bil-Kurni) (S) Hayz ve lousa olan kadnlarn, ve abdesti
Mehmed Zahid Kotku
443
olmayanlarn, mushaf- erifi tutmalar ve dokunmalar
ciz deildir.
Ayet-i Kuraniye yazl olan eyleri dahi, tutmak ve ya-
pmak da byledir. Yani caiz deildir, haramdr. yet yazl
levhalar tutmak da bylece haramdr. Zira Kuran- Aziman
ancak temiz, tahir ve abdestli olanlar tutabilirler. Bakalar
iin caiz olmaz. Ve byle yet yazl eylerle helaya girmekde
caiz deildir.
Onbirincisi: (Ve ahz mal-i Gayrin bil iznihi) (S) Bir
kimsenin izni olmakszn faydalanp, sonra yerine vermek
zere maln almak haramdr.
Velevki o mala noksan gelmese bile yine haramdr. Me-
sela odun kesmek iin baltasn almak, ykn tamak iin
hayvann almak, bakasnn ayakkabsnn giymek gibi. Zira
bunlar mal sahibinin trl trl vesveselerine sebeb olur. Bu
da tabii caiz olmayan bireydir. "gh ve mtenebbih olunuz
da, birbirlerinize zulm etmeyiniz. Ve iyi biliniz ki hi bir
mslimin mal dierine helal olmaz. Ancak kendisinin rzas
ve izni ve honutluu ile olur" buyurulmutur.
Onikincisi: (Vel-kazeu) (S) (Kaza) diye insann ba-
nn baz yerini tra edip baz yerini etmemee derler ki;
haramdr. Bu rafzilerin adetidir ve bidattir. Zira "banzdaki
salar, ya temmen kesdiriniz vey temmen braknz, bazsn
kesib bazsn brakmak bidattir" buyurulmu ve nehy edilmi-
dir. Kadnlar balarn, erkekler sakallarn tra ettirmeleri ve
sakaln bir kabzasndan azn kesmeleri haramdr. Kadnlarn
salarn kesmeleri kocalarnn izni ve arzusuyla da olsa yine
haramdr. nk masiyettir. Ve masiyete izindir. Binaenaleyh
iznin kymeti yoktur. Kadnlarn salarn kesmeleri, bir adamn
Mminlere Vazlar
444
elini ve burnunu kesmek gibidir. Trnak kesintilerini ve kesilen
kllar ve tra da dklen salar helaya atmak, guslhaneye
atmak haramdr. Hastalk zuhurune sebebtir demilerdir.
Onncs: (Ve Kat u-evketi vel Hair-Rutbeteyni
aleI-Kabri) (S) Kabristanda biten yeil ve taze otlar kesip
koparmak haramdr.
Kabristandaki aalar kesmek de byledir. Zira bunlarn
orada yatan mevtalar iin tesbih ettikleri hakknda rivayet
vardr. Binaenaleyh onlar kesmek, mevtalarn tesbihlerini
kesmek demektir. Kurularn kesmek caizdir. lnn kabrini
amann haram olduu tekrar beyan olunur.
Ondrdncs: (Ve idhall-sbii fid dbri) (S) nsan
kendi dbrrne vey fercine parman sokmas haramdr.
Velevki istinc nnda olsun, yine haramdr. Orulu olduu
halde parman sokarsa orucu bozulur. adesi lzmdr. Baz
ulemaya gre gusl bile icab eder demilerdir. Baz ulemaya
gre ise (oru da bozulmaz, gusl de icab etmez) demilerdir.
Velakin ihtilafdan saknmak lzmdr. stinca zamannda sa
eli kullanmak da caiz deildir. Smkrmek de byledir. Sa
eli hi bir zaman mnasebetsiz ilerde kullanmamal ve kirli,
pis ve necis eyleri, daima sol el ile yapp, sa eli yemek imek
ve Mushaf erif gibi eyleri tutmakda kullanmaldr. Elbise
ve ayakkablarn giyerken de sadan balamak, karrken de
soldan karmak adabdandr.
Onbeincisi: (Vel-imsk an HalsI-Mazlumi ndeI-
Kudreti) (S) Bir mazlumu, zlimden kurtarmaya, kudreti
varken, kurtarmakdan nefsini alkoymak, yani kurtarma-
mak haramdr. (Kii kardeine zalim de olsa, mazlum da olsa
herhalde yardm etsin. Zalim ise onu zulmden-men etsin,
Mehmed Zahid Kotku
445
ki ona yardmdr. Mazlum ise, ona da yardm etsin). Bunu
yapmamak elbette hem insanla hem de mslmanla
yakmayan bir irkinliktir.
Onaltncs: (Vel-imsk an KassI-Ezfr) Trnaklarn
uzatb kesmemek mekruhdur. Ve hem de o kimselere fakirlik
iras eder. Hem de eytanlarn oralara yerleip oturmalarna
sebeb olur. Ve dahi "Herkim koltuklarnn altn temizlemezse,
trnaklarn kesmezse, byklarn ksaltmazsa o kimse bizden
deildir" yani, benim snnetlerimi ilemeyenler benim has
mmetimden olamazlar, buyurulmutur.
Onyedincisi: (Vel-imsk an Kesri Tanbur ve sir Alt-i
lehvin ndel Kudreti) (S) Tanbur ve sir lat-i lehvi krp
iptl etmeye kudreti olan kimsenin, bunlar krp iptal
etmemeleri haramdr.
Mesela; iki ien mslmann ikisini dkmee iktidar
olan kimsenin, o ikiyi dkmekten ekinmesi de haramdr.
Zimmnin ikisini dkmeye hakkmz yoktur. Kim dkerse,
demesi lzmdr. Amma mslmann ikisini dkse birey
lzm gelmez.
Onsekizincisi: (Vel-imsk an Ref l-lakiti vel-Ikati)
Yolda bulduu ocuu veya mal, zay olur korkusu olduu
halde, bunlar alp kaldrmamak haramdr.
Lekit diye yolda bulunan ocua, lkata da yine bulunan
mala denir.
Yolda byle birey bulup da almad takdirde zay olacan
anlarsa, o zaman bunlar alp kaldrmak ve ilan edip sahibini
aramak, bulunmad takdirde de beytlmale teslim etmek
lzm gelir. Hemen bulmas sebebiyle, o mal o adama hell
olmaz. Yemek veya giymek caiz deildir. Eer bulan fakir ise
Mminlere Vazlar
446
kendisinin faydalanmas caiz olduu gibi, baka fakire vermesi
de caizdir demilerdir ..
Ondokuzuncusu: Vel-imsk an Refiz-Zlimi vel-hayvan)
Her nerede olursa olsun zlimin zulmnden, ve hayvanat
da, aharn maln ve nefsini telef etmekden ref ve men
etmee kudreti varken, ref ve men, etmemesi haramdr.
Mal ve nefsini batmakdan, suya dp boulmaktan, veya
ykseklerden dp helak olmaktan, muhafaza etmemesi de
haramdr. Hatta namazda, dirhem mikdar kymeti olan bir-
eyin alndn grd zaman, namaz bozup o mal hrsza
kaptrmamak lzmdr. Bir hristiyan, mslman olmasn
istedii zaman, namazda olsa dahi, derhal namaz bozup o
zimmi hristiyana iman ve slm telkin etmek lzmdr.
kuru kymeti olan bireyin ateten kurtulmas, veya suya
dp ayb olmasndan korkulduu zaman, namaz bozmak
caizdir demilerdir, O zamanki kuru herhalde bugnk
be on lira demektir. Gryor musunuz? Maln ve cann mu-
hafazasna ne kadar nem verilmitir. Halbuki bugn elence
yerlerinde harcanan ve tamamyla israf olan paralarn, nasl
zay olduu ok ak bir ekilde grlmektedir. Bu paralarn,
memleket faydalarna harcanmas ne kadar yerinde olurdu. Ve
bunun yaplmamas, srf ahlk dzenimizin bozuk olduunu
gstermezmi?
Yirmincisi: Vel-imsk an Keffis-Sbyn vel Mevi
(S) Gne battktan sonra kz ve erkek ocuklar, buza,
olak ve kuzu gibi hayvanlar ieriye almamak haramdr.
Onlar vikaye ve muhafaza bakmndan borcumuzdur.
Yirmibirincisi: Ve Hatemn lir-Ricli biayrI-fdd-i
(M) Erkeklere dirhem mikdarndan az gmn gayr-
sndan yzk ittihaz etmek haramdr. Altndan, demirden,
kalaydan, pirinden yzk yaptrmak gibi, bunlar da haram-
Mehmed Zahid Kotku
447
dr. Demirden yzk ehl-i cehennemin ziyneti olduu gibi
altn yzk ise ehl-i cennetin ziyneti olduundan, dnyada
muminlere haram klnd ki, ahirette bu nimetten mahrum
olmasnlar . Fakat yzk hakknda muteber olan halkasdr.
Ka tabir olunan st ksm zmrtten, yakuttan, elmas ve
sair mcevherattan olsun, onlar kullanmak da zarar yoktur.
Yalnz kibir ve ururdan saknmak lzmdr. Yz sa veya
sol parmaa takmakta beis yoktur.
Yirmiikincisi: (Vel-imsk an ilkl-Bbi) (M) Ge-
cenin evvelinde evinin, dkknnn ve odasnn kapsn
kapamamak haramdr. Zira yabanc, serseri veya hrszlardan
vikaye, ev sahibinin vazifesidir. Bunu ihmal caiz deildir. Sen
vazifeni yap, sonra Allah'a emanet et demilerdir.
Yirmincs: (Vel-imsk an itfs-Sirci) Mmine,
mumunu, kandilini ve her nevi ateini sndrmemek
haramdr.
Zira bunlardan her eit fenalklar, ve bhusus yangn
tehlikesi her zaman grlmektedir. Mesela, kontaklarn ak
braklan elektrik ceryanlarndan neet ettii malumdur.
Yirmidrdncs: (Vel-imsk an Tahmiril-ini (M)
Akam olduunda btn su, ya, ve yemek kablarnn
azlarnn kapatlmamas da gnahdr.
Kapatacak birey yoksa, onlarn azlarna, Besmele-i erif
ile birer denek uzatmak gerekdir. Zira senenin bilinmeyen
bir gnnde, illet, dert, veba, gibi hastalklar nzl eder, ve
ak kablara tesadf eder korkusuyla hi bir gece ve belki de
hi bir zaman kablarn azlarn ak brakmamak lzmdr.
Hem shhat bakmndan hemde adab slmiyeye riayet ba-
kmndan evladr.
Mminlere Vazlar
448
Yirmibeincisi: (Ve-ihlk Mlil-ayr ve Nakzuhu) (K)
Bakasnn maln helk etmek onu bozup ykmak ve eri
lzum olmad halde, yine bakasnn maln ayplamak
gnahdr. Ve hemde gnh- kebirdendir.
Aharin maln yakp helak etmek, evinin veya dkkannn
bir tarafn bozup ykmak, veyahud hayvannn kuyruk ve
kulan kesmek ve aypl klmak gibi; hulasa bakalarnn
mallarnda vech-i eri olmakszn tasarruf caiz deildir. Belki
onlarn mal ve canlarn, kendi mal ve can gibi muhafaza
etmek slmn emirlerindendir.
Mehmed Zahid Kotku
449
VE AMMA AFTL-ZN ELLET
BAZUH KEBARN VE BAZUH
SERN FE HYE SNA AERET
Yani amma kulak ile olan gnahlar kebir ve seair olarak
on ikidir, demekdir.
Birincisi: (stim-ul-Gn) (K S) Teanni ile sylenen
alg ve hereyi dinlemek fisk, ve nlarla, alglarla, telez-
zz etmek kfrdr. Bazs gnahn seairden olduuna kail
olmularsa da, devam ile kebir olacanda bhe yoktur. Fakat
mam- Azama gre algy dinlemek fisk ve onunla telezzz
kfrdr. Yani holanp daima isteyip durmak, nihayet insan
kfre kadar gtrr. Cneydi - Badadi (rahmetullahi aleyh)
demidir ki, algy nefsani olarak dinlerler. Fakat zahitlere
gre ise mbahtr. Zira bunlar alglarla nefsani deil ruhani
lezzetler kesb ederler ve mevlaya daha sratle giderler. Ariflere
gre ise mstehabdr. Zira bunlarn kalbIeri hayat- tybe nail
olmulardr. alg, bilakis bunlardaki gnl alemini coturur.
Ve Hakka vuslatlarna sebeb olur. Nisan yamurunun baln
karnnda inci, ylann karnnda zehir olduu gibi.
kincisi: (Ve istimuI-Kurni Mimmen yakre bilahnin
ve Hatin). Lhin ve hata ile okunan Kurn- Azim-an
dinlemek de hatadr, gnahdr, ciz deildir.
Kuran- Kerimi dinlemek farz- kifyedir. Amma
doru ve gzel gzel lahnsiz ve tegannisiz olursa. Amma
lahn ve teanni ile ve tecvide riayetsiz olarak okunan,
ve birde kendini beendirmek iin medlere riayetsizlik
yaparsa, o zaman o Kuran dinlemek caiz olmaz. Zira
(ok Kuran okuyanlar vardr ki Kuran onlara lanet eder.)
Birisi Kurana saygsz olup tecvidine uygun olmayarak
Mminlere Vazlar
450
okunursa, biri de, okuyan adama zlim veya kzib, Allahn
laneti yalanclara olsun diye okuduu yetlerin hkmne
mstehak olmu olacandan kendi kendine lanet etmi
olur. Byle okunan Kuran dinlemek caiz olmaz. Bir de
gerek byk ve gerekse kk camilerde, sesini boazn
yrtarcasna bararak okumak ve zikr etmek de bunlar
dinlemek de meru deildir.
ncs: (Ve istimu kelm- bbeti ecnebiyyeti)
(S) htiya olmayan yerde gen yabanc bir htunun
szlerini dinlemek ve iitmek ciz deildir. Hatta bunlara
selam verip, cehren selam almak da caiz olmad, yuka-
rda da zikr olunmudu. Bu gen hanmlar aksrm olsalar
bile, onlara yerhamkallah demek vacib olmad da zikr
olunmutu. Zira selamlar szleri cezb eder, ve szler de uzar,
muhabbetler teesss eder ve nihayet iin sonu zinaya kadar
gider, demilerdir. nk gzlerin manal baklar, szlerdeki
tatllklar, ellerin birbiriyle musafahas, hep zinann ncleridir.
Binaenaleyh saknmakdan baka are yoktur. Kadn eyalar
satanlarn Allah Tel yardmclar olsun. Hele doktorlarn
halleri daha tehlikelidir. Eskiden hanmlar erkekleri yanlarnda
olmadan doktora kmazlard ve hem de byle soyunmak
falan da yoktu.
Drdncs: (Adem-i istiml-Kurn) (S) Lahn
olmakszn ve ehlinin okuduu Kurn dinlememek
haramdr.
Okunan Kuran dinlemek vacibdir, Farz- kifyedir.
Ve byk ibdettir. nsanlar megul olduu zaman, Kuran
okumann gnah okuyana aittir. Ve lkin Kuran okunurken
dinlemeyip de iine gitmenin gnah, dinlemeyene ait olduu
malumdur. Kuran okunduu vakit, huu ile onu dinlemeyi,
Allah' Tel emr etmitir.
Mehmed Zahid Kotku
451
Beincisi: (Ve Adem-i stiml-Hutbet) artlarn
uygun olarak okunan hutbeyi dinlememek haramdr.
Gerek cuma ve gerek bayram ve gerekse nikh hutbelerini
dinlemek farzdr. Cemaat ok olup ta hutbeyi iitemese bile,
yine iitir gibi skt edip dinlemek lzmdr . Yanndakilerle
konumak caiz deildir. Zira hutbe namaz gibidir. Namaz
iinde konumak haram olduu gibi, hutbe annda da konu-
mak haramdr. "Herkim ki; kld namaz onu fuhiyattan ve
mnkerattan nehy ve men etmiyorsa, o kimse ancak Allah
Teldan uzakl ziyade eder" Onun iin mslman, ok
mteyakkz olup, daima kendini kontrol etmeli ki bakalm
Allah Tel'ya, yaknlk ve rzasna mvafk hareket ediyor
mu? yoksa Hakkn azabn ekiyor ve onun rahmetinden
uzaklayor mu? diye kendini hesaba ekmelidir. Cenb- Hak
cmlemize uyanklklar versin ve rzay- bariyi kazanmaa
ayret eden bahtiyarlar zmresine ilhak buyursun amin.
Altncs: (Ve Adem-i istimul-Emir vel-kadi vel-
Vlideynine (K), Vli ve kadnn ve ana ve babann meru
olan emirlerine ve nehiylerine itat etmemek hramdr,
ve gnahtr.
Hemde gnah- kebirdendir. nk bunlara itaati Al-
lah Tel hazretleri emir buyurmutur. "Cennete en evvel
girecek olanlardan birisi klelerdir, ki; Allah ve Resulne ve
efendilerine itaat edenler" Binaenaleyh Cennet yolu itaatten,
Cehennem yolu da isyanlardan gemektedir vesselam. Cenb-
Hak cmlemizi Hakka ve Resulne ve ana ve babalarna ve
byklerine muti olan kullarndan eylesin amin.
Yedincisi: (Ve ademi stimu Htabil stzi (K) Bir
talabenin, stznn szn ve htabn dinlememesi,
haram ve gnah-kebirdendir.
Mminlere Vazlar
452
Dinleyib de mucibiyle amel etmemek de byledir. Ka-
dnn erkeinin, klenin efendisinin szn dinlememesi
ve itaat etmemesi haramdr. Bakasnn baz hatasndan nai
zr diledii zaman, o meru zr kabul etmemek de caiz
deildir. Yani dilenen zrleri kabul etmelidir. Hatta eytan
aleyhillanenin firavnle olan bir konumas srasnda, "Ey fi-
ravn senden, benden daha fena kimse var mdr?" sorusunun
cevabn yine kendisi vererek "evet senden ve benden daha
kts ve fenas u insandr, ki; kendisinden zr dilenildii
halde onu kabul etmeyen" demitir.
Sekizincisi: Ve Adem-i istimul-Kdi, KelmI-
Hasmeyni (K) Kad zat, yani hakim olan kimse, iki hasmn
davalarn ve ifadelerini gzelce dinleyip de ona gre hkm
vermesi lzm gelirken, ikisini birden dinlememesi haramdr.
Ve gnah- kebirdendir. Adalete riayetsizliktir. Tabii bu da
haramdr.
Dokuzuncusu: (Ve Adem-i istimul-Mfti Kelmel-
Mstefti) Fetva isteyen vey soran bir kimse, velevki miskin
de olsa, onun szn dinlemek, sorduu eye lyk vechile
cevab vermemek haramdr, gnah- kebirdendir. Tabiidir
ki; bu hareketler, ehl-i ilme hi de yakmayan hareketlerdir.
Zenginlere iltifat edip, fukara ve mesakine ehemmiyet ver-
memek elbette hi bir ehl-i ilme yakan eylerden deildir.
Allah muhafaza buyursun.
Onuncusu: (Ve Adem-i stimu lI-Emri ve ekvel-
MazIum) (K) llemr olan zta mazlumun evkasn
dinlememek haramdr, gnh- kebirdendir.
nk zaten vazifesi, mazlumu zalimden kurtarmak ve
adaleti temindir. Bunu yapmamak tabiatiyle gnah olmakla
beraber, memleketin asayii de berbad olur. Gc yeten her
gaddar ve zalim, meydan bo bulunca neler yapmazlar.
Mehmed Zahid Kotku
453
Onbirincisi: Muztar bir halde bulunan ve birgnlk
yiyecei bulunmayan dilencinin szn dinlememek de
gnahdr.
Zira mslmana yakan, muhta olduunu bildii kim-
seye yardm edip,hatrn ho etmek, slmn iarndandr,
Bunu yapmamak elbette gnahdr. Bhusus komu olursa, o
zaman daha mhimdir. nk kendisi tok olup da komusu
a olanlar aleyhinde ac tehdidIer vardr.
Onikincisi: Byklerin ve zenginlerin zuaf ve fu-
karay hakir grerek, onlarn szlerini dinlememesi de
gnahdr.
Zira bykln ve zenginliin an, fukara ve zuafay
hmaye ve muhafaza, ve onlara iltifat edip gnllerini almak,
ve ihtiyalarn gidermektir. nk mslmanlkta zengin
ile fakir, kavi ile zaif msavidir. Adeta bir cesed ve bir bina
gibidirler. Hep birbirilerini desteklemekle mkellef ve mu-
vazzafdrlar. Bunu yapmadklar takdirde, Cenb- Hakkn
kendilerine vermi olduu nimetlere kfran etmi olurlar.
Bunu iyi bilmeli ve unutmamaldr ki; bu nimetleri veren hep
Allahdr. Eer seni de onlar gibi yapsayd ne gelirdi elinden?
Sakn, ben bilirim, ben yaparm, ben alrm, diye kendini
aldatma. Bak o da senin gibi bir insan, hele tmarhanelerdeki
zavalllar iyi dn. Seni zengin eden Allah- Tel onu da
fakir klm, seni kavi ve seni bilgin yapan Allah onu da zaif
ve fakir yaratm, bunlar kendinden bilme, sonra piman,
ok piman olursun. Takdir-i Hudaya raz ol ve o Allah'a
ok kret ki, seni de yle ele bakanlardan etseydi ne gelirdi
elinden?
Mminlere Vazlar
454
GZ LE LGL GNAHLAR
Gzn rat da sair gnahlardan olarak betir.
Birincisi: Fukar ve zuafya hakret gzyle bakmak
gnahdr, kibir almetidir. Bakasn hakir grmek, kendisini
beenmekden ve byk grmekden ileri gelir. Halbuki insana
yaraan, daima kendini hakir grmektir.
O grd insan, ister fakir ister miskin olsun. Zira
fakirlik yksek bir mertebedir. Hep bykler fakirlii ihtiyar
etmilerdir.Zira zenginlikde Cenb- Hakka tam tevecch
kolay olmaz. nk; dnya ileri, onu Hakka ynelmekden
alkoyar. Bununla beraber biraz da zengin olunca; tabiatiyle
bir gurur ve bir kibir istila eder. Ondan sonra da kendisini
kurtarmak imkann bulmak ok mkl m olur ok
mkl. Bunlar hergn gzlerimizin nnde ceryan etmek-
tedir. Bir de uda ok dikkat ister "insana er olarak kfidir,
mslman bir kardeini tahkir etmesi" Buna delil isterseniz,
stanbul ve her memleketin semtlerine dikkat ediniz, hi bir
fakir mahallesinde, semtinde, acaba bir zengin evi bulabilir
misiniz? ayet yle mstesna birka eve rastgelseniz bile, on-
larda mvakkatdr. lk frsatta mutlaka kaacak ve zengin bir
muhite yerleecekdir. Fakir mahalleler, ne kadar havadar ve
suyu da gzel olsa dahi, zengin gelip orada oturmaz. Ezan da
olmasa, camisi de olmasa, onun iin mhim deildir. Mhim
olan ey emsaline ve zevkine uygun olmasdr. Bugnk bina
fiatlarnn ok artmasna sebeb de, yine zenginlerdir. nk
emsalini bulunca, zevkine de uydu mu, fiyatna kim bakar.
Yine zavall fakir, biraz ucuz olsun diye urar, zenginin ise
aklnn ii bile deildir. Belki fiyatnn ykseklii ile de iftihar
eder, vnr durur. Tabii imdi bu zat-i muhterem, fakirin
Mehmed Zahid Kotku
455
yzn bile grmek istemez. Siz ne derseniz deyiniz. Fakat u
ne kadar calib-i dikkattir. "Bir kiinin, kardeinin yzne evk
ile bakmas, benim mescidimde bir sene itikfdan hayrldr."
Cenb- Peygamber efendimiz, mslmanlarn birbirlerine evk
ve muhabbetle bakmalarnn bile, ne kadar hayrl olduunu
beyan etmektedirler. Itikaf her zaman olursa da, snnet olan,
Ramazan- erfin yirmisinden sonra, Cuma namaz klnan
her mescidde, niyet ile beraber, geceli gndzl kalnmasdr.
Yemeler, imeler mescidde; ancak zaruri ihtiyac ve birde ab-
dest almak iin klabilir, sevab pek byktr. Hanmlar da
evlerindeki namazgahlarnda girebilirler. Bu gzel hizmeti de,
yine ancak fakirler yapabilirler. Zenginlerin ilerinden ayrlp,
bir mescide kapanp kalmalar, adeta onlara gre cinnettir. O
verecei be on kuru zektn gznde bytrde bytr.
Byle camilerde, mescidlerde itikafa lzum grmezler. Lakin
Avrupa memleketlerini grmek ve zevklerini tatmin iin on
gn deil aylarca kalrlar. ok paralar da harcarlar. Bir sr
gnaha da girerler. Sonra fakire artk nasl baksn "Efendim
o da alsn. Onlara yardm, onlar tenbellie tevikdir"
derler. Daha neler neler. Cenb- Hak cmlemizin muini
olsun vesselam.
kincisi: Zaruret olmad halde masyet ve mnkerta
bakmak gzn ftndandr ve gnahdr.
Gnah yerleri herkesce malumdur. Says da pek oktur.
Mslman buralara ne sokulur, ne de gider. Buralar ancak
kendini bilmez zevk-u sefa dknlerinin iidir. Hem dnya
kadar paralar harcalar ve hem de bir o kadar da gnaha
girerler. Bununla beraber yine haftann tatil gn gelsede
oralara gitsem diye dnrler. Hem iktisad edib kuru
artraym da, bama bir ev alaym veya bir i sahibi olaym
Mminlere Vazlar
456
diye de dnmez. Mtemadiyen oralara gidip nefsini tatmine
alrlar. Hele yaz gnlerinde arabas olan hemen herkes bir
tarafa ekilir. Kadn erkek karma kark o deniz kylarn
grmeyin. Aman Allahm bu nasl mslmanlk? Artk vaz
ve nasihat kime?
nsanda, en mhim olan aza gnldr. Bunun yollar
gz, kulak, az ve bir de tefekkrle buralara aktlan eylerdir.
Bunu bir havuza benzetirseniz, bu havuza akan sular, eer pis
ve fena eylerse tabiatiyle bunlar bu havuzda birikirler. Binae-
naleyh bu havuzdan alacanz su, ite o kirli ve kokmu, pis
sudur. Hi iinize yaramaz. Fakat bu havuza ne kadar gzel
ve temiz sular aktrsanz, istediiniz zamanda onlar alabilir
ve faydalanrsnz. Onun iin kap iinde ne varsa onu aktr
derler. Pekmez olan kapdan pekmez, bal olan kapdan da bal
kar ve bilakis o kabn iine zehirIi birey koydu iseniz, o
zamanda zehir kacakdr .Bunun iin insan, szlerinden nasl
adam olduunu pek ala belli eder. Eer gzel eyler sylyorsa
ki onun gnlnn gzelliklerle dolu olduuna almetdir. Eer
yaramaz, irkin ve gnaha mteallk szler sylyorsa, onun
da iinin bozukluuna hkm olunur vesselam.
Aziz karde! Onun iin bu gzel cevheri kirletme ve temiz
tutmay vazife bil. Allah- Tel hazretlerinden daima hulus ile
yardmn ve hfz- hmayesinde kalmay can yrekden iste. Zira
insan, gz, kulak ve gnlden mesul olacaktr. Hak (Sbhanehu
ve Tel) hazretlerinin emirlerindendir ki, gzleri gnah mucib
olacak hereye kar kapamak ve iffetlerini muhafaza etmek
lzmdr. Cenb- Hak cmlemizin muni olsun amin.
ncs: Gkten bazan ehab denilen yldz d-
mesine gz dikip bakmak da, gzlere zarar olduundan
saknlmas gerekdir.
Mehmed Zahid Kotku
457
Drdncs: Dnya umuru hususunda, kendisinden
stn olanlarn hallerine imrenerek bakmak da gnahdr.
Ve gzn afatndandr. Mmine yakan, dnya umurunda
kendinden aasna bakmak, ahiret ilerinde ise kendisinden
ileri olanlara bakp onlarla yar etmeye almakdr. Ve rahat-
lk da bundadr. nk takdir-i Huda ne ise yle olacanda
bhe yoktur. Herkes zerine den vazifeyi yapar, sonra
Allah- Tel ne takdir ettiyse ona da raz olur, rahat eder,
selamete eriirsiniz vesselam.
ki huy vardr ki, her kimde bulunursa, akir ve sabir olarak
deftere geer. Ve bilakis bu iki huy, kendisinde bulunmayanlar,
kir ve sbir yazlmazlar. Bunlardan birisi: Din hususunda
hayrl ameller ileyenlere bakb onlar gibi olmaa almak.
Dieri: Dnya ilerinde ise, kendinden aalarna bakp
Allah- (Tel)nn kendisine vermi olduu nimetlere hamd
etmekdir. Tevfik Cenb- Hakdandr.
Beincisi: Namazda gzleri yummak mekruhdur. Zira
kyam da iken secde yerine, oturduu zaman dizleri zerine ve
secdede iken burnunun yanlarna bakmak gerekdir. "secdede
yani namazda gzlerinizi yummaynz. nk bu Yahudilerin
iidir." Bize de onlarn yapdklarn yapmak yakmaz olduu
cmlece malumdur.
Mminlere Vazlar
458
KARNIN (MDENN) FETLER
Karnn yani midenin afetleri, evvelce zikr olunanlardan
baka 34 adettir.
Birincisi: Misfir olan kimsenin ev shibinden hay
etmemesi gnahdr. Zira ev sahibi, misafiri iin elinden
geldii kadar hizmet etmekde ve baz masraflara da katland
halde, misafirin de buna kar edeb ve terbiye dairesinde otur-
mas lzm gelirken, evin etrafn tefti, eyalar kontrol, gelip
gideni ve halkn gzetleme gibi, terbiye hlaf hareketlerde
bulunmak caiz deildir gnahdr. Misafire gsterilen yerde
oturmak ve kendisine yaplan ikram kabul edip, ev sahibine
klfet etmemek lzmdr.
kincisi: Gerek kadnlar ve gerekse erkekler iin altn
ve gm kaplardan yemek yemek gnahdr. Su imek de
bylece gnahdr. Bunlar byklk taslamak, kibir ve gurur
alametleridir. Ayn zamanda bu altn ve gm umum in-
sanlarn ticaret metadr. Bunlar byle kaplara intikal ettirib
ev eyas veya ss yapmak, hatta parmaklara yzk olarak
takmak bile caiz grlmemidir. Binaenaleyh byle altn ve
gm kaplardan yiyip ienler iyi bilmelidirler ki; bu tatl
sular ve canm yemekler, onlarn karnlarnda atee evrilecek
ve bu cezay daha dnyada iken tadacaklardr.
ncs: Zikir meclislerinde, mevltlerde vesir
yerlerde altn ve gm buhurdanlklar ierisinde d aac
yakmak mekruhdur.
Gl suyu serpmek de byledir.
Sanatkarlarn byle buhurdanlk, glabdanlk yapmalar
da caiz deildir.
Mehmed Zahid Kotku
459
Drdncs: Ziyfet yemeklerinde oyun ve lehviyat
varsa, o yemei yemek gnh- seirdendir.
Byle davetlere gitmemek lzmdr. Dn davetlerine
icabet etmek vacibdir. Yalnz orada gnaha mteallk birey
olmazsa. Eer varsa gitmemek lzmdr. Gittikden sonra
byle bir hal zuhur ederse, (eer defne gc yeter ve def
edebilirse ne ala), def edemeyeceini bildii zaman, oradan
usulcack kamas lzmdr. Avam- nasdan ise; yemei yeyip
oturmamas lzmdr. Yemekler her ne kadar helal ise de,
oradaki mnkerat ve gnahlar sebebiyle o yemein yenmesi
gnah- seairden saylmdr.
Beincisi: Gsteri ve riykrlkla hazrlanan taam
yemek de haramdr.
Zira riyakar adamlarn hallerini beenmek oluyor ve
onlara zmnen yardmc olunmu oluyor, ki, bu da ayrca
bir masyetdir. Fakat bu riyay anlamak mkldr. Ya kendi
itiraf eder veya zann- galib ile anlalrsada, byle bir almet
olmad zaman hemen su-i zanna kaplp, bu yemek riyakrane
yaplmtr diye yememek de caiz deildir.
Altncs: Besmelesiz yemek yiyip su imek ve meyva
yemek gnahdr.
Zira Besmele-i erife taamn snnetidir. Taamn bereketine
ve eytann yememesine sebeptir . Yemek yerken (bismillah
demek) lzmdr ve snnettir. Eer bir tela sebebiyle yemee
balarken unutulursa, yemein sonunda (Bismillahi fi evvelihi
ve ahirihi) demek lzmdr. Yemekden kalkarken de (Elham-
dlillah) demek yine snnetdir. Bakalarna da rnek olmak
zere cehren sylemekde mstehabdir. Bir taamn haram
olduunu bildii halde, besmele ekmek kfr mucibdir,
Mminlere Vazlar
460
demiler. Mesela kumarbazlarn ve iki satanlarn ve faizden
geinenlerin ve ekiyann yemekleri gibi.
Yedincisi: Yemei sol el ile yemek ciz deildir. mek
de byledir.
Kuran- Kerim, hadis ve fkha aid olan kitaplar, da sol el
ile alp vermek caiz deildir. "Sol el ile yemeyiniz ve imeyiniz.
nk eytan aleyhillane sol eliyle yer ve sol eliyle ier" Yani
sizde kendinizi ona benzetmeyiniz. Sa elleri mbarek yerlerde
kullanp, sol elleri de taharet yerlerinde kullanlmas gerektir.
Bir zre ve bir rahatszla mebni olursa, o zaman mazur saylr.
Veya sol eliyle yardm ederse beis yokdur demilerdir.
Sekizincisi: Mrikin kabndan yemek yemek gnah-
dr. Zira mriklerin kablarnn temizliine itimad olunmaz.
Bununla beraber onlarn kablarndan yemek caiz deildir
demilerdir. Amma daima gnah ile yemek ise, insan kalbi-
nin kararmasna ve ahlknn bozulmasna sebeb olur. Bir de
onlar yemeklerinde iki de bulundururlar. O zaman bsbtn
fena olur. Allah muhafaza etsin. Zira kffar ile dostluk caiz
deildir, her ne ekilde olursa olsun.
Dokuzuncusu: Cnb olan kimsenin ellerini ve a-
zn ykamadan yemesi ve imesi mekruhdur. Necaset-i
hkmiyye ile necisdir. Ykamadan veya ykanmadan yemek
caiz deildir.
Onuncusu: Vcuduna zarar olan her nevi eyi yemek
haramdr.
Bunlarn bir ksm insan ldrcdr, bunlar katiyyen
haramdr ve gnah-i kebirdendir. Bir ksm da ldrmez
amma, vcuda zarar verir, toprak ve amur gibi. Bir ksm
da baz kimseye fayda, bazlarna da zararldr. Bunlardan da
kanmak lzmdr. Mesela: baz kimselere yumurta dokunur,
Mehmed Zahid Kotku
461
balk dokunur, bal da dokunur, bunlar mizacna gre tertib
etmek gerekdir.
Onbirincisi: Sokakda, yolda, kabristanda, cenzede
yemek yemek mekruhdur.
Ve cenaze yannda glmek de bylece mekruhdur. So-
kakda veya yolda yemek yemek insanlk eref ve haysiyetine,
vakarna, mnasip deildir. Kabristanda yemek ise; byk
bir gaflet ve saygszlk almetidir. Buralarda yatan nice bil-
gin, nice zengin, nice kumandanlar, beyler, paalar, bak hep
sessiz sadasz yatmaktadrlar. Bunlar iyi dn ve bunlardan
ibret al da Allaha dn, onun emirlerine muti, yasaklarndan
uzak olmaa al ki; insanln ne demek olduunu o zaman
anlarsn.
Onikincisi: lnn vefat ettii gn veya gecesi vey
haftasnda hatta krknda, miras taksim olunmadan ha-
zrlanan yemekleri yemek mekruhdur. Hele yetim varsa
hi ciz deildir. Cenaze sahibinin yemek ve helva gibi
eyleri vermesi caiz olmaz, nk yemek yedirmek sevin ve
srur alametidir. Cenaze evinde ise; matem vardr, yemekle
uramak elbette caiz olmaz. Yalnz komu ve akrabalarn,
cenaze evine yemek gtrmeleri mstahsendir. Ve adab-
slmiyedendir .
Onncs: Yemek sofrasna konulan yemein or-
tasndan vey bakalarnn nlerine isabet eden yerlerden
yemek mekruh ve su-i edebdir. Meyvalarda olursa istedii
yerden almakda beis yokdur. Yemeklerin ortasna Hak tara-
fndan bereket nazil olur. Bunu hemen almak sofrann bere-
ketten mahrum kalmasna sebeb olur. mer bni Seleme den
rivayet olunur ki, "Ben ocuk idim. Reslullah efendimizin
odasnda dolayordum, yemek zamanlarnda elim sofradaki
Mminlere Vazlar
462
sahanlarn etrafnda dolard. Bunu gren Resul Ekrem
(sallallah aleyhi ve sellem) efendimiz:
"Ey ocuk Bismillah de, sonra nnden ye" buyurdular.
Ondan sonra artk hep nmden yer oldum. Huzur-u Pey-
gamberiye bir tabak hurma gelmi, huzurlarnda bulunan
(Akra) ismindeki zate (istediin gibi ye) buyurmulardr ki;
meyvalardan seerek yemenin cevazna delildir, demilerdir.
Ondrdncs: Erkek ve kadn iin tundan, bakrdan
yaplp da, kalaysz olan kaplardan yemek mekrhdur .
Bugnlerde gazetelerde okuduumuz bir haberde, bir
dn yemeinde, kalaysz kablarda piirilen yemekden yiyen
150 kadar insann zehirlenip hastaneye kaldrld bildiril-
mekde idi. Kalaysz kabdan yemek caiz olmad gibi, kalaysz
gnlden de fayda deil zarar hasl olur. Kalaysz gnlden
murad, zikrullahdan bihaber kalblerdir. nk zikrullah,
kalblerin hem kalay hemde cilasdr. Zikrullahdan haberi
olmayan gafiller, gerek kendileri ve gerekse etraflar iin zararl
olacandan, kalaysz kabdan yemek yiyip zehirleneceklerinden
bhe yokdur.
Onbeincisi: Cenze yannda ve kabristanda glmek
de mekruhdur.lem, meyh ve kber yanlarnda
glmek de mekruhdur. Cenaze ve kabristanda glmenin
abesliini sylemeye lzum yoktur. Orasnn ibret mahalli
olduu evvelce de sylenmidi. Bu afv olunmaz gaflet ne
byk bir gafletdir ki; ahiretin gz nne serildii bir yerde
bulunurda ahireti dnemezse, artk ona ne demek lzm
olduunu siz syleyiniz. Bylesinin ya ahirete inanc yok veya
lm temamyla unutmu kimsedir. Byklerin yannda
glmek de, onlarn hakknda yaplmas lzm gelen tazimat
Mehmed Zahid Kotku
463
ve tekrimata muhalifdir. Ve belki de gnllerinin krlmasna
sebeb olur ki; bu da o glen kimseye ceza olarak kafi gelir,
bir daha belini dzeltemez derler.
Onaltncs: Yemek yerken azn sofra zerine ve
yemek sahanna kar uzatmak da mekruhdur.
Zira yemek yiyenlerin tiksinmesine mucib olur. Onun
iin yemek yerken azn sahana ve yemek kabna doru
uzatmamaldr ve besmeleyi de unutmamaldr.
Onyedincisi: Hcet olmadka eti bakla kesmek de
mekruhdur.
Zira Reslullah efendimiz "Eti bakla kesmeyiniz nk
byle yapmak acemlerin (yabanclarn) adetidir." buyurmu-
dur. Lkin siz eti yerken sra sra yiyiniz. nk bu kolay
hazm olur ve vcuda pek yarar. Ekmei de lzum olmadkca
kesmemek iyidir.
Onsekizincisi: Bir taraf krlm bardan, krk tara-
fndan birey imek de mekruhdur.
Zira Reslullah efendimiz byle krk bardaklardan su
imemeyi tavsiye buyurmulardr. Krk bardaklar ekseriya
pislik ve mikrobu sakladklarndan ykamakla temizlenmesi
de mmkn olmaz. Tabiate de muhalifdir. nsan idii eyi
tatl tatl iemez.
Ondokuzuncusu: Gerek yemek ve sofra kablarna ve
gerekse yemekIere frmek mekruhdur. Meyvalara da fr-
mek byledir. Gerek tozlarnn gitmesi ve gerekse soutmak
kasdyla olsun, frmek mekruhdur. Sebebi de malumdur.
Yirmincisi: Su bardana ve sair yiyecek ve iecek
kablarna nefesini salvermek de mekruhdur.
Mminlere Vazlar
464
nk; o kablar nefesinin kokusuyla kokutmu olaca-
ndan, kendisi iinde bakalar iinde memnuniyeti mucib
olmaz. Bu ayn zamanda Peygamber efendimiz tarafndan
nehy edilmidir.
Yirmibirincisi: Su itii zaman, bir defada ve bir
nefesde imekde mekruhdur. Bunun shhi zararlar ma-
lumdur. Ve Efendimiz hazretlerinin (Develer gibi suyu birden
imeyiniz. erken besmeley-i erife ekiniz. Bitince de Allaha
hamdediniz) yani (elhamdlillah) deyiniz, diye bizleri irad
buyurmulardr.
Yirmiikincisi: Yemek yerken ellerini yemek kabnn
iine silkmek mekruhdur.
Zira hem taam istihfaf hem de bakalarn o taam ye-
mekden irendirerek men etmek vardr ki; mslmana deil,
insan adn tayan hi bir kimseye yakmaz.
Yirmincs: Yemek sofras ortadan kaldrlmazdan
evvel doydum diyerek sofradan kalkmak da mekruhdur.
Gelen bir kimse iin veya birisinin ihtiyac iin de sofradan
kalkmak caiz deildir, demilerdir. Zira "sofra ortada durduka
melaikeler sizlere du ederler" . Yemek yemeye ihtiyac varken,
yani karn doymadan kalkmak, velevki namaz iin dahi olsa,
yine mekruhdur.
Yirmidrdncs: Ekmek oldukdan sonra sofrada
yemek beklemek, katk beklemek de mekruhdur. nk,
ekmek bal bana bir gdadr. Hele has buday ekmei olursa.
Onun iin "Ekmee ikram ediniz nk o gklerin ve yerin
berekatdr" "Herhangi bir kavim ekmei hafif grrse, Allah'
Tel hazretleri onlar ala mbtela klar." Yani ekmee ikram
edib, onu hor ve hakir grmeyiniz demekdir.
Mehmed Zahid Kotku
465
Yirmibeincisi: Cemiyetle yemek yendii vakit, baka-
larnn lokmalarna bakmak ve onun yzne de bakmak
mekruhdur. Bakalarnn lokmalarn nasl inediklerini
gzetlemek de mekruhdur. Yemek yiyenin yzne bakmak,
onun utanmasna sebep olaca gibi, lokmalar gzetmek de
arada souklua sebep olur demilerdir.
Yirmialtncs: Kffar ve zalemenin kazd yollardan
gelen suyu imek de mekruhdur. Kffar ve zalemenin ye-
meini yemek de, zaruret olmadka mekruhdur. Su haddi
zatnda mbahdr. Fakat kffar ve zalemenin ekser emvali
haramdan olduu iin, baka su varken o sudan imemek
evladr, yemek de byledir.
Yirmiyedincisi: i grnmeyen kabdan, bardaa dk-
meden birey imek de mekruhdur. Testi, kabak ve benzeri
ierisi grnmeyen kablarn ierisinde belki zararl birey olur
diye, imeyi men etmilerdir. Herkesin itii yerden imeyip,
azn bardaa dedirmeden, suyu azna dkerek imek de
doru deildir. Kibir almetidir.
Yirmisekizincisi: Cemiyyetle yemek yerken, korkun
ve kederli eyleri sylemek de mekruhdur. Skut etmek
de caiz deildir. Belki tatl szlerle, insanlarn iradna yarar
sohbetler taamn adabndandr.
Yirmidokuzuncusu: Sofrada bulundurulmas lzm
olan tuzu, ekmein zerine koymak vey ekmei, yemek
sahannn altna koymak da mekruhdur. nk ekmee
ikram ile memuruz. Bu haller ise ikrama uygun dmez.
Otuzuncusu: Alkdan lnceye kadar yemeyi ve imeyi
kesmek gnh- kebirdendir. Cumaya ve cemaate gide-
meyecek kadar zafiyet, de gnah- kebirdendir. Zira nefsini
Mminlere Vazlar
466
tehlikeye ilk etmektir ki; bu da Allah' Tel'nn emirlerine
muhalifdir. Nefsini helkten kurtaracak kadar yemek imek
farzdr. Namaz ayakta klabilecek kadar yemek mstahab-
dr. "M min-i kavi, ehabb ilallahi, minel mminiz-zaifi"
Kuvvetli mmin Allah' Tel'ya, zaif olan mminden daha
sevgilidir. demekdir. "Nefsin senin bineindir, ona rfk ile
muamele eyle" lkin ibdet ve tatden aciz kalmamak artyla,
nefsini a brakmak da, fazilet vardr.
Otuzbirincisi: Anasna ve babasna si olan yerde,
yemeyi ve imeyi terk etmek gnh- kebirdendir.
Mesela bir kiinin babas veya anas, evladm unu ye,
unu da i dedikleri halde onlar yememek ve imemek
gibi. Zira anaya ve babaya eriate muhalif olmayan yerlerde,
emirlerine itaat etmek ve hatta staznn ve eyihinin ve
llemri olan byklerin, era muhalif olmayan szlerini
dinlemek, lzmken, byle yemek ve imek gibi eyleri, velevki
tok olsa dahi, teberrken emirlerine imtisalen biraz olsun
yiyerek onlar memnun etmek, insanlk, slmlk ve evladlk
vazifelerindendir.
Mehmed Zahid Kotku
467
FERCN FATLARI
Fercin yukarda zikr olunanlardan, yani kebir ve segairden
mada on afat vardr. Cmlesi segairdendir.
Birincisi: Hayz ve lousa olduu zaman da zevcesinden
gmlek altndan menfeatlenmek, yani cinsi muamelede
bulunmak haramdr.
nk hi bir erkein hanmna bu hallerde yakn olmas
caiz deildir.
Yalnz byle zamanlarda nefsine hakim olamayanlarn,
ancak gmlek zerinden faydalanmas caizdir. Veya gbekden
yukar ve dizden aa olan mahallerden de istifade edilirse
de, gbekden aa ve dizden yukar mahallerden istifade caiz
deildir. nk buralar yasak mevzilerdir. Onlara yaklamak
caiz olmaz.
kincisi: Cima tehamml olmayan kk hanmna
cim etmek de haramdr. Cim sebebiyle hasta olacak
hanmna da cim yine haramdr. Tabii bu hanmna kar
merhametsizlik olur. Halbuki mminin sfatlarndandr ki,
"man cihetinden ekmel olan mmin, huy ve ahlk cihe-
tinden en gzel olan ve ehl-i iyalna lutf ile rfk ile muamele
edendir" buyurulmudur.
ncs: Kaz- hcet zamannda aya vey gnee
kar ve hatta kbleye, kar yzn evirip oturmak g-
nahdr. Fakat bir hail olursa, bulut ve duvar gibi, o zaman
gnah olmaz demilerdir.
Drdncs: stibr etmeksizin ald cariyeye cim
etmek ciz deildir. Hatta pmek ve yapmak da caiz de-
ildir. nsann yeniden ald kadn kleye cariye derler. Buna
Mminlere Vazlar
468
bir ay, bir hayz grnceye kadar, yakn olmak caiz deildir.
Yani rahmde ocuk olup olmadn anlamak iindir.
Beincisi: Kymetli eyleri taharet bezi olarak kullan-
mak ve onlarla taharetlenmek ciz deildir.
Gnahdr. Mesela kymetli mendil, havlu, evre gibi eylerle
istinca caiz olmad gibi, pamuk gibi eylerle de caiz deildir.
Yenilen ve giyilmesi lzm olan eylerle, ve mak ada zarar vere-
bilecek kemik, kam, billur, kmr, desti krklar gibi eylerle
de istinca caiz deildir. Kemik, hayvan tersi, hayvan yiyecei
olan ot ve aa yapraklaryla da, istinca caiz deildir. "Tezek
ve kemiklerle istinca etmeyiniz. Zira bunlar kardanz olan
cinlerin gdasdr" buyurulmudur. Bundan baka, bakasnn
suyu ile, bezi ile, ta ile de istinca caiz olmaz.
Altncs: Muktedir olduu halde zevcesiyle cinsi
mumelede bulunmamak vey ndir olarak bulunmak
gnahdr, ciz deildir.
Bunun kesreti de matlub deildir. "Muhakkak senin ce-
sedinin senin zerinde bir hakk vardr." Hanmnn da senin
zerinde bir hakk vardr. Ziyaretcilerin de senin zerinde bir
hakk vardr. Bu haklara riayet hepimizin balca vazifelerimiz-
dendir. Malum cesed, bir binee benzer. Ona baklmazsa zaif
der, seni tayamaz ve senin ilerini gremez. Binaenaleyh
vcudumuza, shhatimize, onu rfne yetitirecek ekilde tah-
siline, riayet etmek mecburiyetindeyiz. Sonra hayvanlardan
aa duruma deriz.
Halbuki insan, cesediyle insan deildir. Belki ruhuyla
insandr. Ruhen tekemml etmemi ve kalbleri cilalanmam
olan kimselerin cesedleri, shhatleri ne kadar gzel olursa olsun
insanlkdan mahrumdur. nsanlk en byk bir eref ve devlettir.
Mehmed Zahid Kotku
469
Onu yazk etmek kadar ac birey olamaz. Sizin ok kymetli
bireyiniz zayi olsa, Allah esirgesin eviniz yansa, dkkannz
yansa, vapurunuz batsa, daha neler neler, fakat bir zaman sonra
bakarsnz ki, Allah Telnn verdii kuvvet ve kudretle hepsi
telafi olmu belki daha iyisine nail olmusunuzdur. Fakat insanlk
hi de byle deildir. Onun zya lm demekdir. lmle de
bitmez. Ondan sonraki sorgu ve hesab daha korkun ve daha
acdr. Zira Hak (Sbhanehu ve Tel) hazretleri bizlere verdii
bu kuvvet ve kudreti, bilgileri ve servetleri nereden kazanp,
nereye harcadmzn hesabn vermeden kimse yerinden k-
mldamayacakdr. Onun iindir ki, kalaysz kaplardan yenen
nefis yemekleri yiyenler iin, nasl zehir olup onlar zehirliyorsa,
gnlleri cilalanmam insanlardan da istifade edilemez. Belki
kalaysz kaptan yiyip zehirlenenler gibi. Bu gibi insanlarn
beeriyete zararl olduklar ite bugnde hepimizin gzleri
nndedir. Solcu ve anaristler de bunlarn birer nmunesidir.
nk devlete itaatsizlik byk gnahlardandr. nsan Allahdan
korkmadka, byklerine kar saygs ve sevgisi olmadka,
nasl insan olacaktr. nsan bir ok hnerlerin sahibi olabilir,
gklere de kar, aya da gider. Bunlarn hepsi ilmin erevesi
iindedir ve o ilmi veren de Allahdr. nsanlk ise bunlarn ok
stndedir. Arya bir baksana, ne gzel bal yapar. Daha bu
kadar gzel bir bal Avrupal henz yapamamdr. imdi ar
bu kadar gzel bal yapyor diye bamza ta m yapalm. Ar
yine ardr. Yine uan bir hayvandr . Yani yine hayvan olu
hayvandr, vesselam. Bal yapmakla hayvanlkdan kmamtr
ve kamazda. imdi sen Avrupalnn bu kadar sanatna hayran
olubta, ona kymet ve paye vermeye kalkma, o yine gavur olu
gavurdur. Yani mahlukatn en aas, en fenas ve en erlisidir.
(Lem yekn suresini iyi oku)
Mminlere Vazlar
470
Yedincisi: Zevcesinin izni olmakszn cim esnasnda
meninin inzl vuku bulaca srada, menisini zevcesinin
rahmine dkmeyip, darya dkmesidir ki; gnahdr.
Szde ocuk olmasn diye yaparlar bunu. Eer her meniden
ocuk olsayd dnya almazd. O bir takdir-i Hudadr. O za-
man mnasebat-i cinsiyye, ancak ehvani ve hayvani arzulara
dayanr ki, bu da mslmanlkda makbul birey deildir.
Sekizincisi: htiyarlk ve hastalk gibi zr olmayan-
larn, snneti terk etmesi gnahdr. Kadnlarn da snnet
olduklar Arabistan beldeleri gibi bir yerde olurlarsa, onlarn
da snnet olmas lzmdr. Zira be ey vardr ki ftratdandr.
Snnet olmak, avret yerlerini tra etmek, byklar kesmek,
trnaklar kesmek, koltuk altlarn yolmakdr. Bu be ey
ftrat-i slmiyyedendir.
Dokuzuncusu: Mescid ve musallya yakn olan yerlere
bevl etmek (iemek) gnahtr.
erefi olan her mekana ve insana, daima lzm olan
mahallere, bevl etmek de byledir. Mesela; insanlarn oturup
dinlenecei yerlere, glgeliklere, aa altlarna, iemek de by-
ledir. Kuyu ve eme kenarlarna bevl etmek de byledir. Fare,
ylan deliine, karnca yuvasna, rzgara kar ve kabristanda
bevl etmek, yol kenarna ve adr civarna gerek iemek ve
abdest etmek de caiz deildir.
Mehmed Zahid Kotku
471
AYAKLARIN AFTI
Ayaklarn aft, yukarda zikr olunanlardan maada on-
bedir. Bunlar gnah- seairlerdendir.
Birincisi: Masyet meclislerine gitmek gnahdr. sterse
o masyeti ilesin, isterse ileyenlere bakmak iin gitmi olsun.
Mesela kahvehanelerde oynanan iskambil ve sair oyunlar,
ister oynasn ister onlar seyr etsin birdir. Deniz kylar da
byledir. Velhasl masyet olunan yerlere gitmek gnahdr.
Masyet ilerse o da ayrca gnahdr.
kincisi: Ana babasnn izni olmakszn cihda gitmek
ciz deildir.
Velevki anas ve babas kfir olsalar dahi. nk ana ve
baba haklar ok bykdr. Onlarn izni olmadan dman
ile harbe gitmek bile caiz deildir. Haramdr. Artk ocuklar
iyi dnsnler. Ana ve babann hizmete ihtiyalar olduu
zaman, oullarnn onlar brakp hacca gitmelerine bile ruhsat
yokdur. Eer hizmete ihtiyalar yoksa o zaman serbestdirler.
Zira "Ana ve babann veya herhangi bir adamn evladna
merhamet nazaryla bakmas, onun iin makbul bir hac sevab
vardr" demiler. imdi sen olda ana ve babana kar ne kadar
saygl olmann lzm geldiini iyi belle.
ncs: Tehlikesi olan yola gitmek gnahdr. Frt-
nal gnlerde ufak gemilerle veya kayklarla denize almak,
yakn da olsa bir yere gitmek, ekyann bulunduu yollara,
canavarlarn bulunduu mahallere gitmekte bylece gnahdr.
nk bunlarda her zaman iin tehlike vardr. Cenb Hak
da tehlikelerden kendimizi korumay emretmidir.
Drdncs: Tun, veb ve sir bulac hastalklarn
bulunduu yerlere girmek vey oralardan kmak (Ka-
Mminlere Vazlar
472
mak) ciz deildir. Bunlardan Peygamberimiz (sallallah
aleyhi ve sellem) efendimiz hazretleri bizleri men etmidir.
Yalnz dmandan veya korkulu vakalardan nai oralara il-
tica etmek caizdir. Ve bir de kemal-i slmiyete ulam ehl-i
yakn ki, eyada messir ancak kadir-i mutlak hazretleridir
diye inananlar, girip kmakda mstesnadrlar.
Beincisi: Davetsiz ziyfetlere gitmek ciz deildir.
Gnahdr.
Davetsiz meyyitin vasyyetine gitmek de byledir. Ve yine
meyyitin iskat-i salat iin lnn akrabas deilse davetsiz
gitmek caiz deildir. nk byle davetsiz yemeklere gidenler
hakknda "hrsz olarak girmi ve yamac olarak kan kimse
gibidir" buyurulmu ki, bir nevi haram demekdir. Ve bu hal
erefsiz kimselerin halidir.
Uyku halinde veya uyank iken ayaklarn kbleye ve
Mushaf- erife kar uzatmak gnahdr. eran tazmi zeri-
mize bor olan bu gibi eylere hrmetsizIik elbette caiz olmaz.
Ve bunlara hrmet nisbetinde feyizyab olunur.
Altncs: Zaruret olmadka mezarlkda yrmek
gnahdr. Yalnz Kuran okumak ve Sure-i Tekasr okumak
suretiyle yrmek caizdir demiler. "Bir adamn ate zerine
oturup stnn yanmas daha hayrldr, kabir zerine otur-
makdan" buyurulmudur. Heybe iinde kitab varken hayvann
zerine binmek caiz olduu gibi, alt katta mushaflar varken
st katta oturmak da caizdir.
Yedincisi: ster mahremi, ister yabanc, kadnlar ara-
sndan gemek de gnahdr.
Zira ResuluIlah (sallallahu aleyhi ve sellem) efendimiz
men buyurmulardr. Tabiatin fesdna unutkanlk rz olur.
Mehmed Zahid Kotku
473
ehvetin ziyadelemesine sebeb olur. Daha baka mazarratlar
da vardr.
Sekizincisi: Kadnlarn cenzeye tabi olmas, yani
cenzeyle birlikte gitmesi, az bir mikdar olsa dahi g-
nahdr, caiz deildir.
Kadnlarn kabir ziyaretine gitmeleri de caiz deildir. Bun-
lar hakknda lanet vuku bulmudur. Baz limler erkeklerle
karma ve tehlike olmad hallerde cevaz vermilerdir.
Dokuzuncusu: Kabristana gidip kabir stnde otur-
mak gnahdr.
Kabrin zerinde gezmek gibi, isterse bu kimse kabristana
veya trbelere bakanlardan olsun. Hem orada yatan mevtaya
ve hem de oturana eza edilmi olur.
Onuncusu: Bir insann seferden geldii zaman ev
halkna haber vermeden anszn eve girmesi gnahdr.
Bir mjdeci veya baka bireyle haber vermek adabdandr. Ve
efendimiz hazretlerinin emridir. Kadn kendini toplar, taranr,
efendi de buna gre temizlenip gelir ve Allah Teldan o
gece hayrl evlad isterler.
Onbirincisi: Gndelikci vey aylkc kimsenin, iinde
devaml surette almayp oturmas ciz deildir, gnah-
dr.
Yalnz namaz vakitlerinde, namaz klacak kadar bir zaman
iini brakabilir . Sair zamanlarda iine devam etmemesi, cretin
kendisine helal olmamasna sebeptir, demilerdir.
Onikincisi: Evinin i ilerini ve hizmetlerini hanme-
fendinin grmemesi ve yapmamas da gnahdr.
Gzel geim, erkeklerin dar ilerinde alp, maetle-
rini temin etmesi nasl vazfesi ise, hanmefendilerin de evin
Mminlere Vazlar
474
i ilerinde, temizlik, diki, yama, ocuklara bakma, yemek
piirme, amar ykama gibi ileri yapmalar ile gzel geim
hasl olur. Beyefendi evin ihtiyacn yetitiremezse, hanmefendi
de evin i ilerini ihmal eder, gezme veya baka lzumsuz
eylerle megul olursa, elbette orada gzel geim denilen ey
bulunamaz. Ve bundan her ikisi de mesul olurlar.
Mehmed Zahid Kotku
475
BTN BEDENN FATI
Btn bedenin afat yukarda zikr olunanlardan baka
kebir ve segair ve mekruh olmak zere 174 adettir.
Birincisi: Klelerin ve criyelerin isyn olmayan
yerlerde ve ilerde, efendilerine itat etmemeleri gnh-
kebirdendir.
kincisi: Kfir ve zimmi dahi olsa komusuna eziyet
haramdr. Ve gnah- kebirdendir. Komunun hanmna
bakmak, komuya zarar verecek derecede binasn ykseltmek
gibi. Efendimiz (sallallah aleyhi ve sellem) buyurmular ki,
"Allah'a kasem ederim ki; Mmin deildir. Allaha kasem
ederim ki; mmin deildir." Eshab- kiram hazretleri.
Kimdir o ya Resulallah, cevaben Reslullah efendimiz,
"ol kimsedirki, komusu onun errinden emin olmaz". Bu
ders hepimize byk, hemde ok byk bir dersdir. Komu
ile gzel geinmek hem insanlk, hem de mslmanlk ba-
kmndan ok lzumludur. Komu icabnda akrabadan daha
yakn olur. Mesela akrabalarnz var amma herbiri bir yerde,
her nevi hastalk, felaket, yangn, lm hallerinde, imdada
yetien en evvel komudur. Byklerimiz bizlere nmne
olarak komularna, hristiyan dahi olsalar bile yine haklarna
ok riayetkar olmulardr. Mesela hazreti Hasan veya Hseyin
(radyallah anhma) efendilerimizin evinden, Yahudi kom-
usunun lam geiyormu, birgn lam patlam, Yahudi
komuda ziyarete gelmi, pis kokuyu duyup.
Niin bana haber vermediniz? deyince.
Ceddim bana komuya eza etmemekle beraber
komunun ezasna tehamml eylememi emr etmidir. Bunu
duyan Yahudi hemen mslman olmudur. Biz ise btn
gn komularla kavga edersek hi yakr m? Komu belki
Mminlere Vazlar
476
fenadr amma Yahudiden de fena deildir ya. Sabrn sonu
selametdir, vesselam.
ncs: Kasden, bile bile, namaz terk etmek
gnh- kebirdendir.
Unutsa veya uykudan uyanamasa veya ima ile klacak
kadar kudreti olmasa o zaman mazur saylr. nk "Bilerek
bir vakit namazn terki, ak bir kfrdr" "Kul ile irkin
arasnda alamet, namazn terkidir. Herkim kasden, bilerek
namaz terk ederse, muhakkak irk etmi olur." Namaz terk
ile klmaya, klmaya bu hal onu kfre kadar gtrr ve kfre
yakn klar. Onun iin gnah- kebirdendir.
Drdncs: Namaz klmamak nasl gnah- kebir
ise, abdest almamak da ayrca gnah- kebirdir. Hemde
abdest azalarn gzelce ykamak arttr. Buna riayet etmez ve
abdest azalar kuru kalrsa, bu da ayrca gnahdr.
Beincisi: Gusl terk etmek gnah- kebiredir. Kadn,
erkek cnb olan kimsenin vcudunun hi bir yerinde kl
kadar kuru yer kalmamak artyla usul vechile gusl etmek
vacibdir. Hemde gusl ederken avret yerlerini kimseye gster-
memeye ok dikkat etmelidir. Avret yerlerini gstermek, o
da ayrca gnahdr. Sonra yalnz su dknmek kfi gelmez.
Herhalde birde vcudunu ovalamak lzmdr. Zira her kln
dibinde cenbet vardr. Onun iin btn vcudu ovalayarak
ykamal ve hi bir kuru yer brakmamaldr. Kulaklarn ilerine
ve gbek ukurunun iine su vermekde dikkatli olmaldr.
Altncs: Yabanc bir kadna eliyle temas etmek gnah-,
kebirdendir.
Gerek ehvetle olsun gerek ehvetsiz, o hatun ister gen,
ister yal olsun yine haramdr. Zira bir tarafta ehvet bulunursa
Mehmed Zahid Kotku
477
hrmet-i msahereyi mucib olur. Musahere diye akraba olmak,
hsmi olmak, damad olmak, gveyi olmak, gibi eylerdir ki,
bunlara mani olur demekdir. Hem de hakk olmadan bir
kadnn elini tutmak, kyamet gnnde avucunun iine bir
ate paras konulmasna sebebdir. Bu yzden btn mahlukat
iinde rezil ve rsva olur.
Yedincisi: Fsid bir alverile ald evde vey zorla
zabt edib oturduu binda oturmak haramdr.
Kirac ise zorla kirasn vermeden veya artrmadan, ev
sahibinin rzas olmadan oturmak gnah- kebirdendir.
"Herkim bir kar yeri zulmen ele geirirse kyamet gnnde
o yer onun boynuna taklr yedi kat yerin dibine kadar" yani
hemen o ald yer deil belki o yerin yedi kat altna kadar
hepisi onun boynuna taklrda ek bakalm azabn derler.
Buna gre, evleri gasb edib oturanlarn vay haline. Tabii
dkkanlarda byle, artk halleri nasl olur bilmem?
Sekizincisi: Kar ve kocann hukuk-u zevciyyete riyet
etmemeleri gnahdr.
Erkein vazfesi, evinin ve ocuklarnn ihtiyalarn temin
etmesi, vaktinde evine gelip oluk ocuuyla birlikde yemekte
bulunmas ve ocuklarnn tahsil ve terbiyeleriyle alkadar
olmasdr. Buna mukabil hanmefendi de evinin temizlii,
amar, yemei ve btn ev ilerinde vazifesini yapmas ve
beyinden izinsiz evden kmamas, hatta izinsiz nafile oru
tutmamas bile kocann haklarndandr. Abdest, gusl, namaz
ve oruca mteallk meseleleri renip hanmna retmesi de
kocann vazifelerindendir.
Dokuzuncusu: Klesi ve criyesi hakknda kt huy-
luluk edib, onlara ez ve cef etmek gnahdr.
Mminlere Vazlar
478
Onuncusu: Kt kimselerle arkada olmak ve bun-
larla, velevki az bir zaman dahi olsa bir yerde oturmak
gnahdr.
Zira insan masiyete ve haramlara byle srklenir.
Bunlar zikrullah ve ibdetden de alkoyarlar ve fenalklara
tevik ederler. yi insanlarla oturmann misali, misk kokusu
satan kimselerin dkkanna girenler gibidir ki, orann gzel
kokularndan istifade ederler. Kt insanlarla oturanlarn
misali de, demirci dkkanna girenler gibidir ki, orann
pis havasn alrlar ve belkide, kvlcmlar zerlerine isabet
etmek suretiyle stlerini de yakm olurlar. Tabii bu misaldr,
fakat hakikat bugn herkesin gz nndedir ve her kii
dostunun dini zerindedir. Bu ne kadar gzel bir dsturdur.
Yine kii sevdiiyle har olunacakdr ve yine kii kendisini
kime benzetiyorsa; ondandr. yle ise; bize den, kimlerle
dost, ahbab, karda olduumuza dikkatle bakmamz lzmdr.
nk o kimselerle hair, neir olacamz anlalmakta-
dr. Bu kimseler ki; imanlar vardr fakat amelleri yokdur,
ahlklar irkindir. Belki iki ierler veya kumar oynarlar veya
faizden korkmazlar, belki zina da ederler. Bu gibi kimselerle
dostluk bizlere yakmazsa, dinsizlerle, masonlarla, sol fikirli
anaristlerle dostluk ne kadar doru olur bilmem? Bunun
takdirini siz okuyucu kardelerime brakrm. Bir de insan,
olunu everirken veya kzn gelin ederken, kime verdiine
dikkat etmesi lzm deil mi? Hemen yksek tahsillidir veya
fabrikas vardr, apartman mteahhididir, diye bir ahlksza
veya bir dinsize kz vermek veya kzn almak doru mudur?
ve eran caizmidir? yi dnmeli. Evet hristiyan, yahudi
kzlarn almak caiz olduundan, byklerden ok kimseler
almlardr. Zira bir peygambere, bir kitaba ve bir Allaha
-yanl da olsa- imanlar vardr. Fakat biz onlara kzlarmz
katiyyen veremeyiz. nk onlar bizim Peygamberimize
Mehmed Zahid Kotku
479
iman etmi deillerdir. Biz alrz, nk btn peygamber-
lere imanmz vardr. Cenb- Hak cmlemize Hak yolunu
ve doruyu gstersin ve o yolda daim ve sabit klsn amin.
Bunlarn altnda dnya sevgisi yatar. Bunlar da insanlar
kendilerine ekecek ok yol vardr. nsan ise tabii olarak
dnya hayatn sever. Onun iin birgn bakarsn sen de
olmusun, vesselam.
Onbirincisi: Bakasnn yerine oturmak ve iki kiinin
arasna girip oturmak gnahdr. Mesela bir adam oturduu
yerden kalkp gitse, eer tekrar gelecekse oraya bakasnn
hemen oturmas caiz deildir. Baka oturulacak yer varken iki
kimse arasna girip oturmak da bylece caiz deildir. Byle
hareket ahlk- slmiyeye muayirdir.
Onikincisi: Rku edercesine eilib selam vermek
vey selam almak da ciz deil gnahdr. Eer errinden
korkulur bir kimse ise, birazck eilmeye msaade edenler
de olmusada, ehl-i takvaya hi de yaramayaca cmlece
malumdur.
Onncs: Gerek nazardan korunmak ve gerekse
kocalarnn muhabbetini celb iin kadnlarn boyunlarna
takdklar boncuk nevinden olan eylere (Temime) derler
ki, byle sihir nevinden olan eyler ve erkeklerin kollarna
vcudlarna yaptrdklar dme denilen, ine ile delip kan
kardklar ve zerine boya nevinden birey dkerek orada
yaplan resim baki kalr; kurt dii, aylak trna, itlenbik
aac atal, gibi gy nazar iin ocuklarn balarna taklan
eylere de yine (Temime) denir ki; hepsi de ciz deildir,
haramdr.
Onbeincisi: Hayvan zerinde iken uzun boylu durup
konumak vey uzun yoldan sonra hayvan dinlendirmek
Mminlere Vazlar
480
iin stnden inmek lzmken, inmemesi de gnahdr.
nk hayvana acmamak merhametsizlikden ileri gelir.
Onaltncs: ki ve daha ziyade kimselerle yolculuk
yapld zaman, hemen ilerinden birini (emir) seerler.
Ve herkes ona uyar. Namazlarn da o kldrr. Her ile-
rini onun izniyle yaparlar. Emirden izinsiz i yapmak,
haramdr. Bu hususda Nebiyy-i zian efendimizin de emirleri
vardr. Binaenaleyh hem ev iinde hem de ev haricinde buna
dikkat edilmesi pek makbul olur. Evlerdeki geimsizliin ba,
bu emre uyulmadndan ve herkesin kendi bana buyruk
olduundan naidir.
Onyedincisi: Yannda borcunu deyecek kadar paras
olduu ve alacakls da istedii halde borcunu vermemek
gnahtr.
Ve buna "matlul-aniyy" derler. Bu tabiatiyle alacaklya
kar bir zulm ve bir de ahlkszlktr. Herkesin birbirine
timadn ayb etmesine sebeb olur, ahenk bozulur. Buna
sebeb olanlar da gnaha girerler.
Onsekizincisi: Dn yemeini terk etmek gnahdr.
Evlenenlerin, velev bir koyun kesmek suretiyle dostlarn
arb zyafet yapmas Peygamberin de emridir. mkn
olanlarn bunu yapmalar gerekdir. Halbuki dnlerde
ne fuzuli masraflar olurda, ona katlanlr. Fakat bir koyun
kesip ziyafet yapmas zor gelir. Gelini alp hemen bal ay
deyip kaarlar ki; bu da ok ayptr, ve gnahdr. nsan o
mbarek gnlerini otellerde geirsin, ne kadar irkin bir
hareketdir.
Ondokuzuncusu: Namazda tadil-i erkn terk etmek
de gnahdr.Vciblerden birinin terki yine gnahdr.
Mehmed Zahid Kotku
481
Tadil-i erkn, namazn rku ve sucudlarn acele edil-
memesi, ve hatta Kurann acele ile okunmamas, namazn
erkandr. Bunun aksini yapmak caiz deildir. Rku gzelce
yapmak ve hi olmazsa kere (sbhanerabbiyelazim)
demek ve sonra rkudan kalkp hemen secdeye gitmeden
hi olmazsa bir kere (sbhanerabbiyelazim) diyecek kadar
ayakta durmak efdal ise de, rku de okuduu kadar yani
kere (sbhanerabbiyelazim) diyecek kadar ayakta durmak
ki, buna (Kavme veya kyam) derler, efdaldr. te bunlar
terk etmek namaza hrmetsizlikdir. Ve gnahdr. Namaz
ne kadar ar ve huu ile klnrsa o kadar sevab ve fazileti
ok olacanda phe yoktur.
Yirmincisi: zrsz yani hastal falan yokken yz
stne yatmak, uyumak ciz deildir. Arka st yatmak
Peygamberin ahlk, sa veya sol tarafa yatmak da muminlerin
hali, yz st yatmaksa kuffara aittir. Ve mezmumdur. Ebu
Zer hazretleri der ki;
- Ben karnmn stne yatmtm, Resul Ekrem (sallallah
Tel aleyhi ve sellem) hazretleri beni grdler. Ve bana,
(Ya Cneyd-i, Bu yat ehl-i cehennemin yatdr) bu-
yurdular. Bu haber bizlere byle yzst yatmann doru
olmadn bildirmektedir.
Yirmibirincisi: Cematle klnan namazlarda saflar
dzeltmemek ve saflarn arasnda ak yer brakmak
gnahdr.
Namazda saflarn doruluu kalbIerin doruluuna ve
bilakis saflarn eri br olmas da, cemaatin kalblerinin
bozukluuna delalet eder. Ve bir de saflarda ak yer varsa
geride kalanlardan birinin oray doldurmas lzmdr. Saflarn
bozukluu kalblerin ihtilafna sebep olur. Ve muhakkak Al-
Mminlere Vazlar
482
lah Tel hazretleri ve melekleri saflar arasndaki boluklar
dolduranlara du eder ve rahmet-i ilahiyeye mazhar olurlar.
Yirmikincisi: Cemaatle namaz klarken imama mu-
halefet edip, ondan evvel rkua gitmek ve ondan evvel
rkudan kalkmak, kezlik secdeye de ondan evvel gidip,
nce kalkmak gibi eyleri yapmak gnahdr.
lk tekbiri alrken (Allah ekber) lafz- celilinin (r) harfini
imamdan evvel sylese bu adamn imama uymas sahih olmaz
demilerdir. mamdan evvel rku eden veya imamdan evvel
secdeden ban kaldran kimsenin tekrar rku ve scuda
dnmesi lzmdr. nk namazda imama uymak vacibdir.
Bunun aksini yapanlar imama muhalefet etmi saylrlar. Bi-
naenaleyh imamdan evvel balarn kaldranlarn, balarnn
kpek bana evrilmesinden korkulur ve bundan emin de
olamazlar. Bu namazlar essen kabul olunsa dahi, ekseri ulema
bu namazlarn iadesi tarafna gitmilerdir. Fakat cemaatin tekbiri
imamn tekbirinden sonra olmasna ok dikkat lzmdr.
Yirmincs: zerlerinde farz namaz,oruc, hac ve
zekt gibi borlar varsa, onlar dememek ve kaz etme-
mek gnahdr.
Ve bunlarn saysn bilmezse tahminen u kadar sene
veya u kadar gn diye ve tertibe de riayetle en evvel ze-
rinde kalan mesela sabah namaznn farzna, sonra en evvel
zerimde kalan le, ikindi, akam, yats ve vitir namazlarnn
kazasna niyet edip klarak, bir gnlk borcunu demi olur.
Snnetler kaza edilmez. ( eyin eda ve muhafazasna riayet
edenler, Allah Telnn hakikaten hak velisi olup, bunlar terk
edenler de yine Cenb- Hakkn hakiki dman addedilmi-
dir. Bu ey de: Namaz, oruc ve cnblkden gusldr.)
Mehmed Zahid Kotku
483
"Herkim herhangi bir sebeble namaz unutup klamadysa
veya uyuyup kaldysa, aklna gelince hemen klsn, bu da
onun kefaretidir." Binaenaleyh namaz ve oru pek mhim
bir erkandr. Eda edenlerin dnya ve ahirette pek byk
nimetlere nail olacaklarndan hi phe olmad gibi, vak-
tinde eda edemiyenler ve kazasna da mvaffak olamayanlar
ise, dnya ve ahiret hsranna mstehak olurlar. Allah Tel
hazretleri cmlemizin muini olsun, amin.
Yirmidrdncs: Nezirlerini yapmamak gnahdr.
Mesela u iim olursa fukaraya unlar vereyim, bir kur-
ban keseyim, u kadar oru tutaym, gibi nezirleri mmkn
olduu halde yapmamak gnahdr. Hem sznde durmam
olur hem de vadinde. Cenb- Hak da ahdinizi ve nezirlerinizi
yapmay emr eder.
Yirmibeincisi: Ramazan bayramndan evvel verdiimiz,
gerek kendimiz ve gerekse ocuklarmz iin, sadaka-i fitri
terk etmek gnahdr.
Hatta hizmetkrlar, kleleri iin de vermek lzmdr. O
kle kfir dahi olsa demilerdir. Sadaka-i fitir vacibdir. Vacibi
terk elbette gnahdr. "Sadaka-i fitir her, hr ve kleden,
byk ve kk, Yahudi ve Nasrani dahi olsalar veya Mecusi
de olsalar, budaydan yarm sa, hurma ve arpadan bir sa"
verilmesi emr olunmutur .
Yirmialtncs: Kurban bayram gn mali kudreti
olduu halde kurbann kesmemek de gnahdr.
Vakti olann ocuklar iin de kesmemesi gnahdr de-
milerdir. Kadnlara da vakitleri yani mli durumlar msaid
ise kurban vacibdir. Bu kurbanlar hem Srat kprsnden
gememize ve hem de kurtulmamza sebeb olur. Hem de
Mminlere Vazlar
484
fukara ve ev halk sevinirler. Bu srr da insana yeter ve artar.
Allah Tel hazretleri cmlemizi hayrl amellere muvaffak
klsn, amin.
Yirmiyedincisi: Bir adam birey zerine yemin etsede
sonra yapsa, ol kimseye yemin kefreti lzm geldii gibi,
hat ile bir adam ldrse, lenin veresesine verecei di-
yetden baka, yapt katlin kefreti icb eder.
Hanmnn bir uzvunu anasnn veya kz kardeinin bir
uzvuna benzetse (zhar) denilen kefret lzm gelir. Ramazan
aynda kasten orucunu yerse, buna da kefaret lzm gelir. Ye-
min kefreti, on fukaray doyurmak veya arka arkaya gn
orucdur. (zharn) ve orucun kefareti de; 60 gn birbiri arkasna
oruc tutmakdr. Oru tutamazsa 60 fakire birer ramazan fitresi
verilir. te bunlar yapmamak da ayrca gnahdr.
Yirmisekizincisi: Dmanla muharebe olurken harbe
gitmemek de gnahdr. Seferberlik ilnnda ise gitme-
mek gnah- kebirdendir. Ve katyyen haramdr. Zira "bir
mddet harp saflarnda dmanla fisebilillah dmek 60
senelik nafile ibdetden hayrldr." buyurulmutur. Halbuki
fisebilillah harbin ok nevileri vardr. Ve her zaman dmanla
harp de olmaz. Halbuki biz heran ve saatde gerek nefsimizle
ve gerekse mensub olduumuz cemiyet ierisinde, daimi bir
surette mcadele ve muharebe halindeyiz. Hatta evlerimiz iinde
yetitirdiimiz evladlarmz ve ailelerimizle de mcadelemiz
devam etmekde olduunu unutmamak lzmdr. Bunu ihmal
ettiimiz gn malubiyetimizin tahakkuk ettii gndr.
Yirmidokuzuncusu: Namaz klmayan htunu evinde
saklamak, tutmak gnahdr.
Mehmed Zahid Kotku
485
Zira namaz klmayan hatun, srarla masyet ierisin-
dedir. Halbuki byle masyette muzr olanlarla grmek,
bir yerde bulunmak haram olduu iin, byle gnahkar bir
hatunla oturmakdaki gnah da bundan ileri gelmektedir.
nk amden, kasden, bile bile namaz terk etmek gnah-
kebirdendir. Hatta daha ileri gidip kfrdr diyenler de
vardr. Binaenaleyh byle tarik-i salat olan bir namazsz ki,
advvallah olduu biraz evvel beyan olunmudu, bunlarla
muaeret etmek, gece gndz onun yzne bakmak, musalli
bir mmine layk deildir. Hatta kefaretini verecek paras
olmasa dahi, Allah Telnn rahmetine snarak borlu
olmak daha evladr demilerdir.
Otuzuncusu: Kurn, tefsir, hadis ve fkh kitablarn
yastk yapp bann altna koymak gnahdr. Yalnz hrszdan
saklamak ve korumak iin olursa beis yoktur, demilerdir.
Otuzbirincisi: Bir adam kendi oynamad halde evinde
oyun aletlerini saklarsa gnahtr. Ve haramdr. Oynarsa
ayrca gnah vardr. Bu gibi alg ve oyun aletlerini almak ve
bunlar renmeye almak, yasaktr. Bunlarn ticaretinde de
hayr yokdur. Ve paras da haramdr, buyurulmudur.
Otuzikincisi: Frtnal havalarda yzme bilmeyenlerin
gezmek iin kaya veya ticaret iin gemiye binip darlara
gitmesi ciz deildir. Lkin cihda, hac yoluna gemiye binip
gitmek caizdir demilerdir.
Otuzncs: Hevy- nefsi iin ku beslemek ve
onun tne ve seyrine bakp, zevk almak, iin kuu
kafesde saklamak gnahdr.
Tavuk, hindi veya kaz gibi hayvanlar beslemek caizdir.
Hevay- nefse, zevka, ehvete mteallik btn eyler de by-
lece gnahdr.
Mminlere Vazlar
486
Otuzdrdncs: Bakkal, kasab, ekmekci, manav
gibi satc esnafa bir mikdar para verip, bilhare onlardan
ald eyleri, verdii paradan keserek detmek suretiyle,
al veri ciz deildir.
Bir nevi faiz vardr. Malum bunda iki taraf iin de
menfeat vardr. "Her dn verilen ey bir menfeat temin
ediyorsa o faizdir" buyurulmu. Sonra bunda ikinci bir zarar
da vardr, ki belki bu sefer frsat elde olduundan sataca
mal deerinden fazlaya verir, ve deftere de istedii gibi yazar,
ve bir gn (alacanz bitmidir, efendim) der, siz de sesinizi
bile karamazsnz.
Otuzbeincisi: Zorla harn maln alan kimseden
mal almak ve bu maldan menfeatlenmek ve ondan yemek
haramdr, gnahtr, ciz deildir.
Zira iki tarafn rzas yokdur. Binaenaleyh bunu yemek
helal ve tiyb olmaz demilerdir.
Otuzaltncs: Msrif olan ve gnahlara harcayaca
yakinen bilinen kimseye sadaka vermek haramdr, ciz
deildir.
O sadaka, her ne kadar az olsa dahi yine caiz deildir
demiler. nk sadaka, mesarif-i eriyyesini tesviyeden aciz
olan fukarann zaruretini gidermek iin meru klnmdr.
Yoksa masyete sarf edilmi olur ki; bu Allah Tel'nn
emirlerine muhalifdir.
Otuzyedincisi: Cmi ilerinde sadaka vermek ciz
deildir.
Ancak mescidin bir kenarnda oturmu, fakr- zarureti
malum kimselere sadaka vermekte beis yoktur demiler.
Otuzsekizincisi: zerinde Kur'andan yaz bulunan
eyaya hrmet ve riyet etmemek gnahdr. Her nerede
Mehmed Zahid Kotku
487
olursa olsun yazl bireyi grdklerinde ona hrmeten kal-
drmak, ayak basmayacak bir yere koymak ve lzm gelen
saygy gstermek mslmanlk vecibesidir.
Otuzdokuzuncusu: Vel-inet: (ne): Bir zaruret shibinin,
varlkl bir kimseden dn para istemesidir. O adama param
yok lakin u mal sana satarm, sen de benden alrsn, sonra
aldn mal bana tekrar istediim fiata pein parayla satar, sen
de bylece bana borlu olursun der. Mesela yz kurua satt
mal o adamdan seksen kurua geri alr, bu suretle adam da
yz kuru borlu kalr. Aradaki yirmi kuru gizli faizdir. Bu-
nun adn (ne) diyorlar, ki gya faiz almyormu, yapt al
verimi, fakat bu halis fazidir ve buna hiyleli faiz demek doru
olacak. Faizcilerin icad ettikleri bir hiyle yoludur. Onun iin de
haramdr ve gnahdr. Siz byle hiyleli faiz yollarnda kazan
temin eder ve ziraat bahelerini imar iin kzn kuyruuna
yaprda ziraate razi olur, cihd terk ederseniz. Allah Tel
da sizlere yle bir zl verirki, dininize dnmedikce o zlden
kurtulamazsnz. almadan para kazanmak gayesiyle faizi icad
etmilerdir. Bu yzden memlekette her trl sknt ve pahallk,
darlk husule gelmesine yegane sebeb faizdir. Zengin kazanr,
fakat sknty fakir eker, halk eker, Mesela, yz liraya alaca-
nz bir ayakkabya faiz sebebiyle on veya yirmi lirann ilavesi
tabiidir. O zaman bu yirmi faizi siz deyorsunuz ve ayakkaby
yzyirmi liraya alyorsunuz. O halde faiz paras, paray alandan
deil mal alandan kyor. Ve bu suretle hereyde o nisbette
pahal oluyor. Onun iin Cenb- Hak faizi haram klmtr.
Kazancnda hi de hayr yoktur. nk fukarann hakk ge-
mitir, cezasn elbet bulacaktr.
Krkncs: Yanllkla bakasnn maln kullanarak
faydalanmak haramdr, gnahdr. Mesela: kendi tesbihi
Mminlere Vazlar
488
zannyla bakasnn tesbihini veya mendilini veya ayakkabsn
veya elbisesini kullanmak caiz deildir. Sahibi malum ise
hemen ona geri vermek vacibdir. Sahibi belli deilse o zaman
sokakda bulunan ayb olmu mal gibi beytl-male teslim
olunur, kullanlamaz.
Krkbirincisi: Kabristanda kandil yakmak haramdr
ve hem de israftr.
Baz yol zerlerinde bulunan kabristanlara kandil yakarlar,
ki oradan geenler bu kdan faydalansnlar diye. Fakat bu-
gn her yer elektirik ile aydnlktr, artk mum yakmak
iki katl haramdr. Kabristanlarda, trbelerde namaz klmak
da mekruhtur. Ehlullah ve ulemann kabirlerinde kandil
yakmak caizdir.
Krkikincisi: Bir kimsenin balad hibeden dn-
mesi ciz deildir.
ki taraf raz olursa beis yokdur. Veya hakim hkm ederse
caizdir. Bu ehl-i takvaya yakmaz ve caiz de deildir, fakat
ehl-i fetv caizdir demiler.
Krkncs: Yol stnde oturmak ciz deildir.
Zira yollar umumun istifadesi iin almdr. Oturmak caiz
olmazsa, oralara dkkan yapp herkesi mklata drmek
hi caiz olurmu?
Krkdrdncs: Esnerken az amak ciz deildir.
Eer namazda esnerse sa eliyle azn kapar, namaz haricinde
ise sol eliyle azn kapamak gerekdir.
Krkbeincisi: Gnede vey vcudunun yars gne
yars glge arasnda oturmak, ciz deildir.
Krkaltncs: Zikir, ilim vey tam halkalarnn orta-
sna girip oturmak da ciz deildir.
Mehmed Zahid Kotku
489
Krkyedincisi: Byklarn bektai by dedikleri
gibi, uzatmak ciz deildir.
nk byklar kesmek ve sakal uzatmakla emr olun-
muuzdur.
Krksekizincisi: nnde insann dmesine mni olacak
birey olmadan dam stnde yatmak ciz deildir.
nk uyku sebebiyle dmek tehlikesi vardr.
Krkdokuzuncusu: Ellerini yemekden sonra ykamadan
yemek kokulu eller ve azla yatmak ta ciz deildir.
Ellincisi: Sefer yolu olan gnlk yola yalnz bana
ve hatta iki kii olarak bile gitmek ciz deildir. Belki drt
salih kimse olarak yola devam etmek ahsendir.
Ellibirincisi: Soan ve sarmsak yiyenin mescide ve
sir toplant yerlerine gitmesi ciz deildir. Zira o koku
herkesi rahatsz eder.
Elliikincisi: Drt aylk ocuu drmek gnah-
kebirdendir. Zira drt ayda ocua ruh nefh olunur. Artk
onu drmek katil olmak demekdir. Drt aydan evvel olan
dklerin gnah bir derece aadr. Mal ve hayvanata da
bakmayp helkine sebeb olmak da gnahdr.
Ellncs: Gn doarken vey batarken, akam
ile yats arasnda, zr yokken uyumak ciz deildir. Ve
gnahdr. Uyku yedi vechiledir. Biri gaflet uykusudur; Zikir
meclislerinde uyumak, ikincisi, ekavet uykusudur; namaz
vakitlerinde uyumak, ncs, Lanet uykusudur. Sabah
vakti uyumak, drdncs, ukubet uykusudur, afakdan
sonra uyumak, beincisi, rahatlk uykusudur, leden sonra
uyumak, altncs rahmet uykusudur; ikindiden sonra uyumak,
yedincisi hasret uykusudur, cuma gecesi uyumak.
Mminlere Vazlar
490
Ellidrdncs: Avret yerlerinde ve koltuk altlarnda
olan tyleri, kllar krk gne kadar kesmeyip uzatmak
caiz deildir, gnahdr. Onbe gnde bir kere temizlemek
efdaldr. Krk gnden fazla kesmemek daha fazla gnahtr. Be
ey ftratn icabdr. Snnet olmak, avret yerlerini tra etmek,
byklar uzatmayp kesmek, krpmak, trnaklar kesmek,
koltuk altlarn tra edip temizlemek, hem slmn hem de
temizliin icabdr . Yapmamak gnahdr.
Ellibeincisi: Maln bir memeketde, efrad- ailesini
baka memleketde bulundurmak haramdr. Zira kendini,
fikrini, kalbini dankla drmeye sebeb olur. Bu da onun
gzel bir ibdet edebilmesine mani olur. Zira Allah Celle ve
Al hazretleri buyuruyor ki, "Ey adem olu, benim ibdetimi
gzelce yapabilmen iin kalbini dnya megalesinden hali ve
bo kl ki; ben senin sadrnn iini zenginlikle doldurur ve
fakir yollarn tamamyla kaparm, rahat edersin. Eer byle
yapmazsan ellerini, yani seni megul ederim. almakla
beraber fakirlikden de bir trl kurtulamazsn." mrn de
bouna zyi olur, rahatlk da gremezsin demekdir. Onun
iin ok ve dank iler makbul deildir. Byk bir su ne
kadar paralara ayrlrsa o kadar zayflar, kuvvetini ayb eder
olduu herkesce malumdur.
Ellialtncs: At, katr, merkeb etini yemek ve stle-
rini imek haramdr. Yrtc hayvanlarn etini yemek ve
stn imek de byledir. Atn etini yemek de mekruhdur
demilerdir.
Elliyedincisi: Tavuk, inek ve koyun gibi hayvanlardan
necset yiyenlerin etini hemen kesip yemek ciz deildir.
Belki bu gibi hayvanlar drt gn habs edilerek sonra kesmek
Mehmed Zahid Kotku
491
daha uygundur demiler ki; tavuk bhusus necaset kartrp
yedii grlen ve bilinen bireydir. Amma hususi evlerde
necaset bulunmad takdirde hemen kesip yemek olur.
Ellisekizincisi: At,eek, deve, sr gibi hayvanlarn di-
ilerini, zrriyetlerini almak iin erkek hayvanlara ekerler
ve bundan, erkek hayvan shbi dii hayvan shibinden
bir cret alr ki; bu da haramdr. er an bundan nai para
almak caiz deildir.
Ellidokuzuncusu: Bo, shibsiz sahrlarda olan ku-
yuyu satmak ve yine zirat etmek artyla suyu ve araziyi
satmak ciz deildir. nk byle artla sat beyi ifsad
eder. Sahradaki kuyuda umuma aittir, kimse onu satmaa
kalkamaz.
Altmncs: Kim olursa olsun ve nerede olursa olsun,
bir adamn kendi ihtiyacndan fazla olan suyu satmas
ciz deildir. Ehl-i slm eyde mterekdirler. Su, ot, ve
ate. Sahbsiz yerde bulunan su, ot, ve ate demekdir, yoksa
kendi mlknde olan ot da, su da, ate de kendisine aitdir.
ster satar, ister datr.
Altmbirincisi: Hayvan mukabili et satmak ciz deildir.
Cahiliyyet adetindendir. Mesela kesilmi koyunun etinden be
kilo eti, canl kuzuya mukabil satmak gibi. Ve veresiye olarak
hayvan hayvan mukabili satmak da caiz deildir.
Altmikincisi: Arpa, buday vesire gibi mahsul sa-
tandan teslim almadan bakasna satmak ciz deildir.
nk evvela aldn lmek veya tartmak lzm ge-
lirken, bunu yapmadan satmak ve alann da kezalik lerek
veya tartarak almas lzm gelirken bunu yapmadan almakla,
fazla veya noksan ihtimali olan bu al veriin birde faizden
hali olmamasdr ki, caiz klnmamtr.
Mminlere Vazlar
492
Altmncs: Stl hayvanlar satlaca zaman, ok
stl imi gibi grnmesi iin stn samadan sata
karmak ciz deildir.
Bir nevi hiyle ve yalanclktr ve alcy aldatmaktr. Onun
iin yasak klnmdr
Altmdrdncs: nsann elini ve azn yakacak
derecede scak yemei yemesi ciz deildir. Bu hem has-
talklara sebep olur hem de yemein bereketi olmaz.
Altmbeincisi: Kabri kire ve harc ile yapmak, kabrin
zerine byk vey kk bina yapmak ciz deildir,
israfdr, yazkdr. Belki bu paralar hayr ve hasenata, fakir
ve fukaraya, ilim cemiyetlerine teberru edilse daha gzel
olur. nk o yaplan mezar ve binann lye hi bir faydas
yoktur. lmeden kabir yeri almak ve onu hazrlamak da caiz
deildir.
Altmaltncs: (uzak veya yakn bir yerde olsun) evine
gelirken gece vakti gelmek ciz deildir.
Amma zaruri ge kalan vapur, tren ve otobslerle gel-
dii vakit bir mecburiyettir. Fekat daha evlas geleceini
mektup, telgraf veya baka bir ekilde haberdar etmek daha
dorudur. Zira evin halinin ve kadnn perian bir ekilde
grlmesi elbette doru olmaz. Onun iin mecburi olarak
evine gelmi bile bulunsan hanmn yanna gitmemek daha
layk ve evladr.
Altmyedincisi: Ac ve susuz hayvan lnceye kadar
haps etmek gnahtr, ciz deildir.
Ylan ve akreb gibi muzr hayvanlar byle alkla ldr-
mek caizdir. Arnn baln almak iin ve kozann iindeki
ipek bceinin ldrlmesine de cevaz vermilerdir. nk
bunlardan baka trl istifade edilir mi?
Mehmed Zahid Kotku
493
Altmsekizincisi: Mezar talarna yaz yazmak ve me-
zarlarn zerine ve yazl mezar talarnn zerine basmak
ciz deildir,
Hrmetsizlikdir. Mezartana ancak mevtann adn yazmak
karidir. AIlah Tel'nn isimlerinden veya Kurandan birey
yazmak veya (Lilhe ilallah vey hvel-bki) gibi yazlar
yazmak caiz deildir. Sonra birgn onlarn ayaklar altnda
ineneceini unutmamak lzmdr.
Altmdokuzuncusu: Gerek uykuda ve gerekse uyank-
ken bir ayan dier ayann zerine koymak haramdr,
caiz deildir. Mtekebbir ve kffar adetidir.
Yetmiincisi: Sa eliyle zekerini tutmak gnahdr.
nk sa eller Kuran tutmak ve yemek yemek gibi erefli
ilerde kullanlr. Sol el de taharet esnasnda kullanlr. Bunlara
dikkat gerektir.
Yetmibirincisi: Tek ayakkabyla yrmek, yani ayak-
kabsnn birini giyip dierini giymeden sokakda yrmek
caiz deildir. Ya ikisini birden giymeli veya ikisini birden
karmak lzmdr.
Yetmiikincisi: Daima san ve sakaln taramak ile
megul olmak mekruhdur.
Byle hareket edenin hafif aklllna veya sefihliine hami
olunur. Arasra taramak adabdandr. frat ve tefritten ictinab
lzmdr. Hem ayakda deil otururken taramak lzmdr.
Yetmincs: Gerek sahrlarda ve gerekse bahe-
sinde olan meyveyi gece koparmak mekruhdur.
Gerek aacn zerinde ve gerekse yerden koparsn caiz
deildir. Zira dallarn krlmasna veya zehirli bir bcein bu-
lunmasna veya ham meyvalar koparmak gibi eitli zararlar
Mminlere Vazlar
494
olabilir. Herhalde mecbur olmadka gece koparmakta kerahet
vardr. Tarlada bulunan mahsuln gece eliyle veya aletle yol-
mak ve koparmak, bimek de caiz deil, mekruhdur. Misafir
iin hazr olan taam koyup ikram etmek, hanede olmayan
taam iin tedarik edeceim diye zorlanmamak evladr.
Yetmidrdncs: Yz stne kapanr derecede
eilerek yemek ve necaset yiyen hayvana binmek, sa veya
sol tarafna dayanarak yemek ve iki iilen meclislerde
oturmak ciz deildir. Bunlar hakknda peygamberimizin
nehyi vak olmudur.
Yetmibeincisi: Sabahleyin gne domadan evvel,
al veri etmek de mekruhdur. Zira bu vakitler zikir, fikir
ve ibdet vakitleridir. Byle ibdeti haseneyi terk edip, adi
eylerle megul olmak, dnyaya muhabbetin almetidir. Ya
gnah eylerle megul olmak ne kadar fenadr.
Yetmialtncs: Yavrusunu, kkken sataym diye koyun
beslemek, herkese ve her yerde yani, ehirde ve kyde de
olsa ciz deildir, mekruhdur. Bunda hem hayvann ziyan
olmasna hem de, byd zaman ondan daha ok fayda ve
istifade olunacana gre, daha doar domaz az bir zaman
iinde derisi kymetli olurmu diye satmak gnahdr. Hem
de anasn evladndan ayrmak ayrca gnahdr.
Yetmiyedincisi: Kesilen hayvann lmezden evvel
ban kesip vcudundan ayrmak veya boynunun iki
tarafndaki damarlar kesmemek haramdr ve gnahdr.
Zira hayvana zahmet vardr ve merhametsizlikdir.
Yetmisekizincisi: Kaplan postu zerinde oturmak
haramdr. Kibir iras eder. Kibir almeti olan her bir seccade
ve minder gibi eylerin zerine oturmak da byledir.
Mehmed Zahid Kotku
495
Yetmidokuzuncusu: Namazda olsun ve haricinde olsun
vey uykuda olsun azn bireyle kapamak mekruhdur.
Seksenincisi: Yaptrd biny ihtiyacndan fazla ve
yksek ve muhkem yaptrmak gnahdr. Dnyaya meyil
ve muhabbetin almetidir ve mr, serveti boa zayi etmektir.
Bugnk ta devrindeki gibi gayet mkemmel ve yksek bina-
lara paralar harcamaktansa, bunlar ihtiyaca kafi derecede ve
gayet basit hemde az masrafla yapp, artan paralarla, elbirliiyle,
muhta olduumuz fabrikalar ina ederek, ordu, devlet ve
millet ihtiyalarn temin etmee alsak, hem vatan evlatlar
Avrupallarn kaplarna gidip almak bahasna ahlklarn
bozmazlar ve hem de memleketde bol bol i bulabilirler. Bu-
gn bir ruh hastas geldi. Kuran okumasn bilirmisin? diye
sordum. Bilmem dedi. Namaz klar msn, dedim. Hayr dedi.
Ya otuzu gekin. Din mekteblerinin lzumuna, devamna
ve oalmasna nasl lzum var meydanda. Paralar binalara
harcaypda vatan evladlarn byle cahil brakmak olurmu?
Bunun iin ihtiyadan fazla bina yapanlar, yarn kyamet
gnnde onlar srtlayb tamakla mkellef olacaklar ki;
dnyada iken servetlerini ihtiya yerlerine deil, byle dnya
ziynetlerine harcadklarnn cezasn ekeceklerdir.
Seksenbirincisi: nsann ii grnecek derecede ince
elbise giymesi, veya pek kaln vey pek uzun veya pek
ksa giymesi haramdr. Bu gibi elbiselerden saknb tidale
riayet ile (btn ilerin hayrls ortasdr) hikmetine uymak
daha evladr. Reslullah efendimiz hazretleri bunlardan bizleri
men buyurmulardr.
Seksenikincisi: Arife gnnde ve sonraki bayram
gnlerinde ki, hac vazifesinin yapld bugnlerde, umre
yapmak haramdr. Hacdan evvel umre diye buna derler.
Mminlere Vazlar
496
Yoksa senenin her gnnde umre yaplabilir. Arefe ve bayram
gnleri mstesna olmak artyla.
Seksenncs: Mvakkat nikh (mta) nikh ciz
deildir. Bu nikh nesh edilmitir. Yani hkm kaldrlmtr.
Bir hatunu bir haftalk, onbe gnlk, bir aylk, bir senelik
diye mvakkaten nikhlamak caiz deildir.
Seksendrdncs: Fsk ve fcir olduu bilinen kim-
seye gen delikanl klesini satmak haramdr. Zira faskn
gnah ilemesine sebeb olur.
Seksenbeincisi: Haram olduunu bildii nesneyi
yerken vey ierken unutarak vey sehven evvelinde Bis-
millah ve sonunda da elhamdlillah dilemek haramdr.
Bile bile derse Allah muhafaza etsin kafir olur demilerdir.
Zira harama besmele denmez.
Seksenaltncs: Hanmyla mlabe etmeden mumelt-
zevciyede bulunub cim etmek mekruhtur. Kadnn ehveti
tamam olmadan ayrlmak doru deildir. Bu cizlik almeti
ve kadna da ezdr. Kiide ey vardr ki cizlik almetidir.
Tanmasn sevdii kimseye mlki olurda, onun ismini ve
nesebini renmeden ayrlr. kincisi karda ona ikram ederde,
o ikram kabul etmez. ncs cariyesine yakn olurda cari-
yenin nefsini holandrmadan ve onunla oynamadan kendi
nefsini tatmin edip, o kadnn nefsinin de tatmin olmasn
beklemeden ayrlmaktr, buyurulmudur ki; pek dorudur.
Zira her nefsin hakk vardr. Kendi haceti bitince hanmnda
hacetinin bitmesini beklemek lzmdr.
Seksenyedincisi: Bindii atn eerinin stne krmz
birey rterek binmek seirdendir. Zira kibir ve gurur
alametidir.
Mehmed Zahid Kotku
497
Seksensekizincisi: Arslan, kaplan, kurt ve sair yrtc
hayvan derilerinden mamul ve benzerleri eylerle evleri
demek ciz deildir. Zira bunlar acemlerin bindikleri ve
kullandklar eylerdir ki, (Herkim kendisini kime benzetirse
onlardandr) kaidesini unutmamak lzmdr. Maalesef bugn
bu kaide hemen temamyla unutulmu durumdadr. Avru-
pavari yaamak artk umuma sirayet etmi bir adetdir. Hak
cmlemizi korusun.
Seksendokuzuncusu: Yeniden ev yaparken temele
kurban kesmek ciz deildir. Kesilen hayvann eti dahi
yenilmez. Kurban ancak Allah iin kesilir. Binaenaleyh te-
mellere kurban keserken, Cenb-Hakkn kendisine lutf ettii
bu nimete kren ve yine yalnz Allah iin kesiler ve eti de
orada aln iciye verilir.
Doksanncs: llere smek caiz deildir. Kim olursa
olsun haramdr. Velevki cinni de olsa.
Doksanbirincisi: Cum gn oru tutmak mekruhtur.
nk o gn mminlerin bayramdr. Lakin cumaertesi
veya perembeyi de eklerse, yani o gnlerde de oru tutarsa
caizdir demilerdir.
Doksanikincisi: Arefe gn oru tutmak da mekruhtur.
Bu arefeden kasd kurban bayramnn arefesidir. Haclar iin
demekdir. Zira arefe gn, du ve ibdet gndr. O gn zaif
dp dadan ve sair ibdetlerden mahrum kalnmasn diye
nehy olunmudur. O gn zaif dmeyip, ibdetde ve duda
kusur etmeyeceini bilen iin oru tutmak caizdir demiler.
Doksanncs: Ramazan gnnde ek olunca, o
gnn orucu da mekruhdur. Yalnz ay kendisi grrse, o
zaman yalnz kendi nefsine oru farz olur. ahid olmad
Mminlere Vazlar
498
iin bakalarna farz deildir. Fakat bakalar iin o gn nafile
olarak tutmak caizdir demilerdir.
Doksandrdncs: Yalnz cumartesi gn oruc tut-
mak da mekruhtur.
Dier gnlerden de eklerse o zaman caizdir.
Doksanbeincisi: Yan kk zan etsinler diye diciye
incilettirmek seirdendir. Hem halkn takdirini deitirmek,
hem de dnyaya meyil ve muhabbetin alametidir. Bo yere
vaktn zay etmekdir ki; en byk hatadr.
Doksanaltncs: Harbin ayri yerlerde sa ve sakaldaki
beyaz kllar koparmak ciz deil gnahdr, seirdendir.
nk o beyazlar mminin nurudur. Koparmak caiz deildir.
Herhangi bir mslmann slmlk devrindeki beyazlklarndan
nai, ona herbir ty iin bir hasene verilir. Ve herbir tyne
bir derece ykseltilir. Ve herbir tyne bedel hatalar kaldrlr,
yani afv olunur. Muharebelerde dmana gen grnmek
iin koparmak caizdir.
Doksanyedincisi: Cmi ve mescidlerde mutlaka yer
ayrp orasn kendisine tahsis etmesi ciz deildir, mek-
ruhdur. Zira camilerin heryeri muhteremdir. Hi bir kimseye
mekn olmaz.
Doksansekizincisi: nlerinden ekib gtrd deve
ve katrlarn arasndan yrmek ciz deildir. nk bir
tehlikeye uramasndan korkulur.
Doksandokuzuncusu: Cenze namazn kabristanda
vey kabir aralarnda klmak, vey hil yani duvar gibi bir
mnia olmadan kabirlere kar namaz klmak ciz deildir.
Kabirler zerine basmak veya oturmak da caiz deildir.
Yzncs: alvar, don gibi eyleri ayakda giymek
mekruhdur. Bunlar oturarak giymek lzmdr.
Mehmed Zahid Kotku
499
Yzbirincisi: Su iine iemek, tkrmek, mmine
ez hereyi su iine atmak ciz deildir. Su akarsu ise ne-
cis olmaz amma ondan herkes nefret eder ve su gibi aziz bir
nimete ihanet edilmi olur.
Yzikincisi: Bir adama kelb, kurt, tilki gibi hayvan ad
takmak ciz deildir. Tabii gzel adlar herkesin makbuldr.
irkin adlar da herkesce menfurdur, saknmak gerekdir.
Yzncs: Hi bir kimsenin Peygamberimiz (sallallah
aleyhi ve sellem) efendimizin ismi erifi olan Muhammed
ismiyle, knyesi olan EblKsm birletirip Muhammed
Ebl-ksm denilmesi caiz deildir. Ya yalnz Muhammed
veya yalnz Ksm denirse beis yoktur demiler.
Yzdrdncs: Namazda iken bann san toplayp
takkesinin vey fesinin iine koymak ciz deildir. Zira
bir elle yaplan bu hareket, her ne kadar namaz bozmazsada
kerahatden hali deildir. ki eliyle yaparsa namaz ifsad olur.
Yzbeincisi: Cenzede yksek sesle alayan ve sayha
eden olursa, o cenzede onlarla birlikte gitmek ciz deildir.
Byle cenazelerde, bara bara medhiye sylemek ve sayha
edib barb armak da men olunmutur.
Yzaltncs: Kadnn, kocasnn izni olmadan gerek
evinde ve gerekse darda yabanc erkeklerle konumas
ciz deildir. Zira kadnn sesi de mahremdir ve hem de
ehvettir. Bakasna iittirmesi caiz deildir. Bu konumalar
bilahare byk gnahlara yol aar, maazallah.
Yzyedincisi: Kitaba ve mektuba ve tazim lzm
olan her yaznn zerine flemek ve nefesini salvermek
mekruhtur. Zira yazlarn bozulmasna ve kadlarn kirlen-
mesine sebeb olur. Bhusus el yazmas kitapIara son derece
Mminlere Vazlar
500
ihtimam arttr. Mektub yazlrken imzay baa koymak ve
yazy nefesiyle deil rih veya toprak cinsinden bir eyle veya
kurutma katlaryla kurutmak lzmdr.
Yzsekizincisi: Meyvelerdeki kurtlar aramak ve bak-
mak mekruhdur.
Eer kurt olsa bile meyvesiyle beraber yenmesinde beis
yoktur. Meyvede kurt grlrse o zaman onu karp atmakta
beis yoktur.
Yzdokuzuncusu: Mriklerle musafaha etmek, onlarla
merhabalamak ve dostluk zhar etmek, onlara kinye ta-
rikyla sz sylemek, ve onlardan mid tutmak haramdr.
Buna bazlar segair ve bazlar da kebirdendir demilerdir,
mrike tazimi mr olan her sz sylemek caiz deildir.
Belki onlara yaknlk gstermek bile caiz olmad halde, onlarla
msaraha etmek ve merhaba demenin haram olduu aikardr.
"Mminler hi bir zaman kfirleri dost edinmezler"
Yzonuncusu: Evinin duvarlarn ipekli kumalarla
kapamak kerhat-i tahrimiye ile mekruhdur. Baka eylerle,
mesela hal gibi eylerle rterse tenzihen mekruhdur. Hepisi
de acem adetidir, saknmak ve kanmak gerekdir.
Yzonbirincisi: Cmi ve mescidleri yol yapp gemek
haramdr. Oralar ancak ibdet ve itikaf yeridir, yol deildir.
Bizim yeralt camii gibi, halk bir tarafdan girib, dier taraftan
kar. Byle iki kapl olmas mslmanlarn her iki tarafdan
kolayca camiye girebilmeleri iindir. Yoksa yol olsun diye
deildir. Bunu icad edenler mesuldurlar.
Yzonikincisi: Gerek hayvann boynunda olsun, gerek
duvarda asl bulunsun ve gerek ip ucunda asl olsun, evin
iinde ziynet ve oyun iin zil dedikleri eyi bulundurmak
Mehmed Zahid Kotku
501
seirdendir. Byle evlere girmekden ve kafilelere arkada
olmakdan men olunmutur.
Yzonncs: Selt- teheccd, yani gece nama-
zn terk etmek mekruhdur. ki rekatdan oniki rekata kadar
klnabilir. Yatmazdan evvel kldnza kyamlleyl derler.
Teheccd ise gece yattkdan sonra kalkp klmak ve tekrar
yatmakla olur. Klnmas ok sevab ve snnet-i seniyyedir.
Hele bir vakit klp sonra terk edenler pek byk hata ilemi
olurlar. Devam edilen her ibdeti de terk edivermek bylece
mezmumdur. Mesel bir vakit Zikrullaha devam edip sonra
terk etmek gibi.
Yzondrdncs: Zaruret olmadkca cenzeyi gece
gmmek caiz deildir. Arabistanda scak sebebiyle cenaze-
leri saklamak mmkn olmadndan, akamdan sonra da
gmdkleri veya kafilelerin durmamas yznden, zarureten
caizdir demiler.
Yzonbeincisi: Stl olan koyunu vey inek ve deve
gibi hayvanlar kesmek de gnahdr. nk stl inein eti
ho olmaz ve stnden de mahrum olunur. Bu bir kayptr.
Yzonaltncs: Mevtlar hayrn gayrsyla zikretmek ve
onlar iin hayr du etmemek gnahdr. "Mevtalarnz hayr
ile zikr ediniz" emrine uyarak btn mmet-i Muhammedin
mevtalarn hayr ile yad edip aleyhlerinde konumaynz, zira
bir faydas yokdur.
Yzonyedincisi: Sultanlarnza, padiahlarnza, reis-i
cmhurlarnza ve btn mirlerinize seb etmeyiniz,
smeyiniz. Kt sz sylemek gnahdr. Eer bunlar fask,
zalim ve kle olsalar dahi, yine onlara salah ile dudan baka
haklarnda yledirler, byledirler diye sylemek caiz deildir.
Zira "Eimmenize fesad ile du etmeyiniz. nk onlarn
iyilii sizin iyiliiniz, onlarn fesad sizin fesadnz mucibdir".
Mminlere Vazlar
502
Eimmenize smeyiniz ve onlara salahlar iin du ediniz.
nk onlarn salah halleri sizlerin salah hallerinize sebebdir"
yleyse vay zamann anarist genlerine.
Yzonsekizincisi: Zamana svmek gnahtr. Zaman
(dehr) diye tabir olunmaktadr. Dehir kelimesi ise, esma-
ilahiden olduuna dair bir hadis-i zikr edilmidir. O halde seb
kfr addedilmitir. Luatde zamana dehir derler. Zamandaki
baz hadiseler dolaysyla zamana seb, zamanlar halk elen
Allah Tel'ya rc olduundan katyyen caiz olmaz.
Yzondokuzuncusu: Humma denilen hastalklara seb
etmek seir gnahlardandr. Hastalklar insanlarn gnah-
larn dkmek ve mertebe-i ehadete eritirmek bakmndan
menfeatl ve hayrl birey olduundan, kr etmek lzmken
seb etmek kfran- nimet kabilindendir.
Yzyirmincisi: Diliyle deilde eliyle iretle selam
vermek ciz deildir, mekruhtur. Yahudi ve Nasaraya uy-
makdr. "Kendilerini bizden bakalarna benzetenler bizden
deildir. Yahudi ve nasaraya benzemeyiniz." nk yahudi-
lerin selam el ile parmakla, Nasarann ise, el ile yaptklar
bildirilmidir. Uzakta bulunan bir kimseye el ile iretde beis
yoktur demiler.
Yzyirmibirincisi: Herhangi bir yemei ve bu kimin
yemei olursa olsun koklamak ciz deildir. "Hayvanlarn
yediklerini kokladklar gibi sizde yemekleri koklamaynz."
Yzyirmiikincisi: Kendisinin yiyemedii yemekleri
fukaralara vermek vey yedirmek gnahdr. Kokmu ve
ekimi yemekler gibi. Zira itam ancak Allah iindir. Elbette
byle ekimi ve kokmu veya lyk olmayan yemekleri ver-
mek hi caiz olamayaca aikardr. "Yiyemediginiz yemekleri
Mehmed Zahid Kotku
503
fukaralara vermeyiniz" "hlas ile olmayan amelleri Allah kabul
etmez. Ancak ihlasl amelleri kabul eder".
Yzyirmincs: Gerek insan ve gerekse hayvan iin
olsun glzat, sertlik ve iddet gstermek haramdr.
Herhalde kabahatli dahi olsalar yumuaklkla muamele
etmek daha evladr. Rfk hereye ziynet verir. iddet ise ir-
kinlik verir.
Yzyirmidrdncs: Fsk ve fcirlerin ellerinde
olan dnya nimetlerine bta edib, onun mislini istemek
gnh- seirdendir. "Azabdan korunmak ekseriya yoksul-
lukla olur" Varlklar, nimetler iki ksmdr. Birisi; insanlar
mesiye sevk eder, gnah ilemelerine ve dolaysyla Hakdan
uzak olmalarna sebeb olur. kincisi de kibir ve gurura sevk
eder. Bu daha byk gnahtr. Bunlardan mahrum olunca
tabiatiyle insan gnahlardan da uzak kalr. Hem de kibir ve
gurur yerine inkisar- kalb hasl olur ki bu da ayrca pek byk
bir nimetdir. Zenginlerde pek bulunmaz. Sonra dnya ile-
rinde daima kendinizden aalara bakp Allah Tel'ya kr
edesiniz. Ahiret hususunda da sizlerden fazla ibdet edenlere
bakp onlara benzemeye alasnz. Dnya hayat gzmzn
nndedir. Kimseye kalmayan bu dnyay istemek aklszlk
almetidir. Hayat ancak ahiret hayatdr.
Yzyirmibeincisi: Hastalar, su, yemek, ve ila imesi
iin zorlamak mekruhtur. Zira Hazreti Allah onlar yedirir
ve iirir, yani onlar himaye eder, korur. Yemee ve imee
ihtiyaclar olmaz. Onun iin korkmayn demektir.
Yzyirmialtncs: Sokaklarda piirilip hazrlanan
yemekleri yemek mekruhtur. Hem bakasnn gzleri kalr,
hem de nezafete dikkat edilmez. Hele bu devirde kimbilir etleri
Mminlere Vazlar
504
nasl ettir, yalar da nasl yadr, Allah bilir. En mkemmel
lokantalar bile byledir. nk insanlar zengin olmaa ok
harisdirler. Oldukca ucuza mal alp pahalya satmaa alrlar.
Hem de bu, iktisada son derecede zararldr. O bir lokanta
yemei ile bir ev halk belki bir hafta geinebilir. Hem de
lokantalar kendini bilmezlerin yeridir dersem beni ayplama-
ynz. nk benim babam bana ardan yemek yememeyi
tavsiye etmidir. Pek muztar kalrsan ekmek, peynir, zeytin,
helva insana yetip artar. Hem israf haramdr deriz, hem de
en byk ve pahal lokantalara ve otellere gideriz.
Yzyirmiyedincisi: Vaz ve nasihat gibi hayrl yer ol-
mad halde, ok konumak gnahdr. Zira zaman mrn
hrszdr. mr, saniyesine kymet biilemeyen bir nimet-i
uzmdr. Onu laklakyat ile geirmek kadar zararl birey ol-
masa gerektir. Onun iin her toplant yeri, kahvehane, gazino
ve sinemalar gibi yerler, mrn ve vaktin alnd yerlerdir.
Be lira veya beyz liray gayb etseniz geceleri uykunuz kaar,
nerede drdm, diye dnr durursunuz da, bu mrn
ziyan hi dnmezmisiniz? Hereyin telfisi mmkn fakat
mrn telfisi mmkn deildir. "Vakit nakittir." derler. Onun
iin Allah Cellealaya ok yalvaralm ki bizleri doru yoldan
ayrmasn. nk mrn kymeti o zaman bilinir.
Yzyirmisekizincisi: Kabirler zerindeki talara yazlan
yazlar okumak da mekruhdur. Zira insana unutkanlk
getirir.
Yzyirmidokuzuncusu: Birbiri ardnca giden deve,
katr, at gibi hayvanlarn arasndan gemek gnahtr.
Isrlmak veya tekmelenmek korkusu ve tehlikesi vardr.
Selmet aralarndan gememektedir. Bugn de sra ile gelen
otomobillerin arasndan gemek daha tehlikelidir. Biraz sabr
lzmdr ve kfidir.
Mehmed Zahid Kotku
505
Yzotuzuncusu: Kehleyi, yani (biti) ldrmeden top-
raa atmak gnahtr. Zira toprakda yaayamaz ve zoruzoruna
lr. Byle olmakdansa ldrp atmak daha evladr.
Yzotuzbirincisi: Reyhan ve nar aalarnn kkle-
rinden misvak yapp kullanmak da gnahtr. Zira bunlar
insanlarda ar ve sanclara sebeb olurlar, demilerdir. Misvakn
bir kardan fazlas ve iki ucuyla da misvaklanmak ve misvaki
emmek iyi deildir, krlk getirir derler. Yatt yerde misvak
kullanmak da insann dalan bytr. Yere korken baaa
koymak lzmdr. Dz koymamaldr.
Yzotuzikincisi: Zemzemden baka her yenilen ve
iilen eyleri ayakda yiyip imek de mekruhtur. Zira ey-
tann seninle ortak olmasna sebep olur. Sakn bunlar inkra
kalkma, sonra ok zarar grrsn.
Yzotuzncs: Mrik ve msriflerin su kablarndan
zaruretsiz alp imek mekruhtur. Artk baka eylerini alp
yemek nasl olur, sen dn. Onlarla i yapanlar ve dostluk
kuranlarn vay hallerine. "Biz mriklerin hi bireyini kabul
etmeyiz." nk mrikde din olmad iin, ondan daima
uzak kalmak lzmdr. Btn maddi ihtiyalarmz kendimiz
temin edip, onlara muhta olmamamz bata gelir. Maalesef
bugn onlara ne kadar muhta duruma gelmiiz. Halbuki
bizde onlardan daha gzel ve salam akll insanlarz. Onlara
uak olmak, kle olmak, muhta olmak yakr m?
Yzotuzdrdncs: Elbisesi varken namaz yalnz
don veya petemal ile klmak mekruhdur. Fakat baka
elbisesi yoksa o zaman caiz olur. nk zaruretler mahzurlar
mbah klar.
Yzotuzbeincisi: Yellenen bir insann yellendiini
iiten kimsenin etrafndakileri de gldrmek iin glmesi
Mminlere Vazlar
506
mekruhtur, gnahtr. nk; hata ve kusurlar rtmek va-
zifemizken glmek ve gldrmek hi caiz olmaz.
Yzotuzaltncs: Arzularnn husuli iin veya bir fe-
nalkdan kurtulmak iin nezir etmek mekruhtur. Mesela,
u iim hasl olursa bir kurban keseyim veya buna benzer
nezirler adamak caiz deildir. Sen hayrlarn Allah iin yap,
tesine karma vesselam.
Yzotuzyedincisi: Yalnz bana bir evde yatmak caiz
deildir, mekruhtur. ster ehir ister ky olsun, ister yal
ister gen olsun, evham ve hayalata kaplr, ba derde girer.
Onun iin yalnz yatmaktan men olunmutur.
Yzotuzsekizincisi: Kiralanan ev veya dkkan gibi
yerlerin fiyat ve mddeti bilinmeden kira sahih olmaz,
haramdr, caiz deildir.
Yani ben senin evini veya dkkann kiraladm demek
kafi deildir. Bylece akid tamam olmaz. Belki senin u evini
veya dkkann u kadar kurua ve u kadar mddetle - bir
ay, bir sene, be sene gibi -- mddet tayini arttr. Ev sahibi
de verdim derse akid sahih olur. dn alnan bir hayvanla
uraya kadar gidip gelmek artyla hayvann bana verirmisin
der, o da verirse, oraya kadar gidip gelir. Bu arada hayvana
bir zarar gelirse bundan mesul olmaz velakin dedii yerden
baka yere de gider ve orada hayvana bir zarar gelirse, o zaman
zarar demek mecburidir.
Yzotuzdokuzuncusu: Gzn karmak ve kaplan
postu zerinde oturmak haramdr. Gz karlmaz, kim
gzn karr? Acaba bunlar yapanlar m vard ki byle
yazmlar?
Yzkrkncs: Un tmek iin deirmene gtrlen
buday ve arpadan deirmenciye hak vermek caiz deildir.
Mehmed Zahid Kotku
507
Fakat bu umumi bir dertdir. Her yerde byle yaplagelmektedir.
Ya bilmediklerinden veya ilerine yle geliyorda ondan, bir
adet haline gelmidir. Bu sebebden mekruhdur demilerdir.
Yzkrkbirincisi: Sekir verici hereyi yemek ve imek
haramdr. nsana geveklik ve zaaf veren eylerde byledir.
Afyon kullanmak da haramdr, fakat namaz klann zerinde
bulunursa namaz sahihdr. Amma arab imek haram olduu
gibi zerinde tamak da caiz deildir ve kld namaz sahih
olmaz. nsana zarar veren her nevi iki byledir.
Yzkrkikincisi: Mescidlerde vnmek zalimlerin
halidir; haramdr.
Hatta bu mescidlerin dnda da haramdr. Mescidde
yapmak daha ktdr. Mescide yakan tevazudur.
Yzkrkncs: Mushaf- erif yannda bulunduu
halde kffar memleketine gitmek gnahtr. Belki dman
kitabmza kar bir saygszlk yapar tehlikesinden nai olsa
gerekdir.
Yzkrkdrdncs: Meyval aalarn altna, bahe
ve balara def i hacet etmek haramdr. emek de byledir.
Nehir kenarlarna ve su ilerine dahi iemek ve tegvvut caiz
deildir.
Yzkrkaltncs: Meyve konan tabak ierisine, meyvesini
yiyip ekirdeini koymak caiz deildir. Etini yiyip kemik-
lerini de yemek sahannn iine koymak da caiz deildir.
Yzkrkaltncs: Ecnebi, yabanc kadnlarn yannda
uyumak haramdr. Zira baz fesadi hallerin zuhuruna sebeb
olur.
Yzkrkyedincisi: Ehl-i hev ve batl mezheb sahip-
leriyle ihtilafa dmek haramdr. Gnah- kebirdendir.
Mminlere Vazlar
508
Zira bunlarn mezheblerinin batl olduunu beyan etmeye
herkesin gc yetmez, iktidar yokdur. yle birka mesele
bellemekle bu hal edilmi olmaz. Sonra hem kendisinin
byk bir hataya dmesine sebep olur, hem de onlar
ilzam edemeyii de ayr bir dertdir. Amma onlarn mezheb-
lerinin batl olduunu edillesiyle beyan etmeye muktedir
olan alimIerin, onlarla mcadele etmeleri, hakk zhar
cihetinden lzmdr.
Yzkrksekizincisi: Nasl olursa olsun ve nereden
gelirse gelsin, ufak olsun byk olsun dmanla kar-
lama temenni etmek gnahdr. nk; neticenin ne
getirecei mechuldur. Bazan byk dert ve belalara giriftar
olunmasna sebep olur. Dmanla karladnz zaman
da sakn korkup kamayn. Deyin ki "Yarab sen bizim de
onlarn da Rabbsn. Bizim kalblerimiz de onlarn kalbleri
de senin elindedir. Ancak senin yardmnla biz onlara galib
geliriz dusn okuyup yerlerinizde durunuz. Ne zamanki
onlar size yaklarlar, o zaman Allah Ekber diye tekbir
getirip hcum ediniz. Tozu dumana kartrarak saldrnz
ki, dman neye uradn bilmeyip arsn. yle bahadr,
cesur, atlgan olunuz demekdir. Allah alem.
Yzkrkdokuzuncusu: Ahitlerini bozan kavimle veya
ferdle oturmak caiz deildir. Ahdini bozan Allah da sevmez
Peygamber de. Ahdinde durmayann iman yokdur, yani ok
zafdr. Ahdini bozan mslman da olsa, onunla oturmak
yine caiz deildir. Zaten kffar ile mrikler ile oturmak caiz
olmad gibi, ahdini bozan kfirle de hi oturulmaz. Ancak
ben seninle olan ahdimi bozuyorum diye haber vermek
lzmdr. Ahdini bozann mezarrat yine kendi nefsinedir.
Bu gibi kimselerle oturmak deil, selam bile vermek caiz
deildir demiler.
Mehmed Zahid Kotku
509
Yzellincisi: Czzam illetine mbtela olan kimseye
okca bakmak gnahtr. Czzam, miskinlik denilen bir
dertdir. Btn vcudun mizac bozulur. Ve bedende banlar
kar. Bazan azalar ryb dklr. te illet sahibine dik-
katli, dikkatli bakmaynz. Eer konumanz icab ediyorsa,
hi olmazsa bir mzrak boyu uzakdan konuunuz. Birbirinize
yakn olmaynz demektir. Bir rivayette arslandan kaar gibi
kanz da denilmidir. Hakikaten czamn mikrobu da arslan
eklinde imi. Dikkatli ve ok bakmak, o czam hastalna
tutulan kimseye hem ezadr hem de insan kendini onun
zerine stn grmesi ve onu tahkir gibi oluundan olsa
gerekdir ki; ona ok bakmaynz buyurulmudur.
Yzellibirincisi: Nasdan birey istemek gnahtr. Velevki
at stnde giden bir kimsenin kams dse bile, onu bana
alverin demek yoktur, inip kendisi alsn. Zira bakalarna
i emir etmek nas izac eder, bktrr. nsan iin, kendi iini
kendi grmek ve insanlardan birey istemeksizin idarenin
yoluna bakmak ve dar olaca zaruretlere de sabr etmek
kadar iyi birey yoktur.
Yzeliiikincisi: nsanlardan ehir, kasaba ve kylerden
uzak yerlerde zahire anbarlar yapmak iyi deildir. Hem
hrszlara yol aar hem de eitli tehlikelere maruz kalabilir.
Binaenaleyh, kendinizi ellerinizle tehlikelere atmaynz, ve
tehlikelere sebep olmaynz.
Yzellincs: Mmin ve mttekinin ayri kimse-
lere muhabbet ve kardalk duygusuyla yemek yedirmek
gnahtr. Zira "Sohbetin ancak mminle olsun ve yemeini
de ancak mtteki kimseler yesin" lkin tasadduk tarikyla
yedirmek caizdir. Hatta kfire bile misafirlik suretiyle yemek
yedirmek caizdir. Dorusu ok mhim.
Mminlere Vazlar
510
Yzellidrdncs: Evli kadnlarn kocalarndan izin
almadkca nafile oruc tutmalar caiz deildir. Farzlarda
yani Ramazan- erifde tutulan oruca kimse karamaz. Buna
kocann da sz gemez. Raz olmasa dahi orucu tutmak
vacibdir lzmdr. Kadn kocasnn arzusuna uymazsa b-
yk gnah ilemi olur. Bu uymadan maksad nefsini teslim
etmezse demekdir.
Yzellibeincisi: Sahibi olmayan arazide, mera denilen
otlaklarda koyunlarn, hayvanlarn otlamalarna mani
olmak gnahtr. Sahibi olan arazide, sahibinin izni olma-
dkca hayvan otlatlamaz. Arazi sahibinin isterse onlar men
etmee hakk vardr.
Yzellialtncs: Gerek binek stnde ve gerek yaya
olarak yrrken saa sola bakarak yrmek gnahtr.
Yollarda yrrken nne bakarak yrmek daha evladr
ve daha uygundur.
Yzelliyedincisi: Kadn veya erkekden avret mahalleri
ak olana selam vermek gnahdr. Selam bir ibdet ve bir
dudr. Masyet ile ibdet bir arada olamayaca cmlece
malumdur. Erkein avreti gbeinden diz kapaklarna kadar
olan yerlerdir. Kadnn ise btn vcudu avretdir. Ellerle
yzn mstesna oluu zaruretden naidir. Hamamlarda na-
maz klmaktan ve bir de avretleri ak olan kimselere selam
vermekden men olunmuuzdur.
Yzellisekizincisi: Yakn olsa bile selam vermeden
gelen kimsenin, eve girmesine izin vermek mekruhtur.
Zira "selam vermeyen kimseye, eve girmesine izin verme-
yiniz" ve yine "sze balamayn, her kim selam vermeden
sze balarsa, ona da cevab vermeyiniz" buyurulmutur.
Malum olduu zre selam esma-i hsnadandr. Selam
Mehmed Zahid Kotku
511
vermekle kardalarmza en byk duy yapm oluyoruz.
Bu hayrl duy yapmaktan kanmak kadar abes birey
yokdur. Paral ve zahmetli bir i de deildir. Yalnz dudak-
larnzn kmldamasyla olacak pek ksa ve manas da pek
derin bir duadr. Selam, selametden gelir. Yani Allah Tel
hazretleri her nevi ayp, kusur, rahatszlk ve noksanlardan
ve rzalardan, eksiklikden, dert, bela ve musibetlerden
salim klsn, emin eylesin demekdir. Sen de yle her trl
kusurlardan ve noksanlardan, dert, bela ve musibetlerden
salim olasn, emin olasn, rahatlkla, afiyetle, selametle
yaa, yaa, yaa, vesselam. imdi bu du braklrda, bunun
yerini bonjur, mersi, aydn, gnaydn demenin hangisi
tutar? Hem ayp hem gnah. Altn, yakutu brakp da,
ocuklarn oynad boncuklarla deitirmee benzer. Belki
daha aasna. Bu bir kere Allah emri, sonra Peygamberi-
mizin emirleri, daha ne diyeceksin ey karda.
Yzellidokuzuncusu: Zaruretsiz, srf dnya menfeati
iin emirlere ve onlarn vekillerine yakn olmak gnahtr.
Bunlar dnya mevkleriyle meguldurlar. Bunlara gidip nefsini
zelil etmek yakmaz. CibiIliyeti insaniye de, dnyaya meyil
ve muhabbeti sevdiinden, o da bu dnya nimetlerinden
faydalanmak ister ki; bu da tabii iyi birey deildir. Byle
tehlikelerden korunmak iin, bu gibi dnya adamlarn dnya
menfeatleri iin ziyaret etmek doru saylmamtr. Ve gnahtr
denilmitir. Ancak onlara nasihat etmek ve hatalarn tashih
iin gidilirse caizdir demiler.
Buraya kadar saydmz gnahlar Hdim merhumun
Tarikati Muhammediye erhi Barikasnda ve Fetvy--
Zeyniyede, Vikye, Nihye, Kavati ve Tebeyynl-meharim
adl kitablarla, Nsabl-ihtisab ve Ihyal Ulumdan aln-
mdr.
Mminlere Vazlar
512
ZEVCR'DE ZKREDLEN GNAHLAR
Buraya kadar yazlan gnahlarn ekserisi Hanefi mezhebi
zerine olup bundan sonrakilerde fii mezhebi zerine olan
bni Haceril Mekki Haysemi hazretlerinin Zevacir adl
kitabndan alnm ve drt mezhep zerine beyan olunan
gnahlardr. Ve bunlar muhtasar olarak yazlmdr.
1- irk-i Ekber,
2- Kfr,
3- Riy,
4- Sma,
5- Gazab- Batl,
6- Hased,
7- Kibir,
8- Ucb,
9- Hile,
10- Hynet,
11- Nifak,
12- Zulm,
13- Kibirle halkdan raz,
14- Mlyaniye dalma,
15- Tama,
16- Fakirlikten korkma,
17- Kadere rz olmamak,
18- Zenginlere tazim,
19- Fukaray fakirliklerinden ni istihz,
20- Dnyaya haris olup, dnya iin bakasna nefsniyet
etmek,
21- Dnyala sevinip nmek ve ferahlamak,
Mehmed Zahid Kotku
513
22- Haram olan eylerle nas iin ziynetlenmek,
23- Byklerin kt huylarn ho grmek ve skt etmek,
24- Kendi nefsinin ayplarn grmeyip halkn ayplaryla
uramak,
25- Nmet-i ilahiyeyi unutmak,
26- Din-i ilhinin gayrisi iin gayret gstermek,
27- kr terk etmek,
28- Kazya rz olmamak,
29- Hukk-i ilhiyi ve Emr-i ilahyi di i gibi grmek,
30- Allahn kullarn maskarala almak,
31- Onlara zelil ve hakir gzyle bakmak,
32- Nsa mekir ve hiyle eylemek,
33- Dnya hayatn murad etmek,
34- nad edip hakk kabul etmemek,
35- Mslman ve m mine su-i zan etmek,
36- Nefsinin istemedii hakk iittiinde yahud sevmedii ve
buz ettii kimseden iittiinde hakk kabul etmemek,
37- Masiyete srar etmek,
38- Masyet ile sevinmek,
39- Dnya hayatna raz olmak,
40- Dnya hayatna meyl edip dayanmak,
41- Allah ve ahreti unutmak,
42- Nefsi iin gazab etmek,
43- Batl nesne ile nefsine yardm etmek,
44- Mevlann mekrinden korkmamak,
45- Allahn rahmetinden mid kesmek,
46- Mevlya s-i zan etmek,
47- Dnya iin ilim tahsil etmek,
Mminlere Vazlar
514
48- Ehli olan kimseye ilmi retmemek,
49- lmiyle mil olmamak,
50- Kuran, ilim ve ibdetde haksz ve zaruretsiz yere davada
bulunmak,
51- Ulemann hakkn zyi etmek,
52- Ulemaya tazimi terk etmek,
53- Ulemay istihfaf etmek,
54- Mevlya ve Resulne yalan isnad etmek,
55- Kt ve bidati seyyieyi hds edib, mmet iine brakmak,
56- Snnet-i Peygamberiyi terk etmek,
57- Kaderi tekzib etmek,
58- Ahdine vef etmemek,
59- Zalemeye ve fiska muhabbet etmek,
60- Salihlere buz etmek,
61- Evliyaullaha advet edib buz etmek,
62- Dehre seb etmek,
63- Hakk gazablandracak sz sylemek,
64- Muhsinin nmetini inkr etmek,
65- Peygamberimizin ism-i erifleri anldnda salt- selm
terk etmek,
66- Kat kalpli ve merhametsiz olmak, ihtiyac sahiblerinin
imddna yetimemek,
67- Gnah- kebire raz olmak,
68- Ve ona yardm etmek,
69- Fuh ve erirlie devam etmek ve herkesin onun errinden
korkmas,
70- Altn ve gm damgalanmken onlar
krmak,eksiltmek,
Mehmed Zahid Kotku
515
71- Altn ve gmn iine baka eyler kartrp kalp ake
yapmak,
72- Altn ve gm kaplardan yiyip imek,
73- Kuran ve belki Kurandan bir harfi ezberledikten sonra
unutmak,
74- Bakalaryla mcadele etmek, stn ban sidikden
saknmamak,
75- Abdestin ve gusln farzlarndan birini terketmek,
76- Zaruretsiz olarak avret mahallini amak,
77- Petemalsz hamama girmek,
78- Hayz halinde hanmna cima etmek,
79- Namazn terkini kasd etmek,
80- Namazn tehirini kasd etmek,
81- Namazn vaktini zrsz takdim etmek,
82- Etrafnda korkuluk olmayan damda yatp uyumak,
83- Namazn vaciblerinden bir vacibi terk etmek,
84- Kadnlar balarna ereti (Peruk) sa takmak,
85- Ve bu takma sanatn renmek,
86- Vcuduna ve kollarna nian ve nak yaptrmak,
87- Ve bunu yapmay renmek,
88- Dilerini balamak, ss iin kaplatmak,
89- Ve bu ilmi retmek,
90- Namaz klann nnden gemek,
91- Namaz cematle klmamaa ittifak etmek,
92- Kendisinin imam olmasn istemeyen kavme imam olmak,
93- Saflar kesmek, yani aralarn ak brakmak,
94- Saflar dzgn etmemek,
95- mamdan evvel yatp kalkmak,
Mminlere Vazlar
516
96- Namaz klarken semya bakmak,
97- Namazda iki tarafna bakmak,
98- Namazda iki elini brne koymak,
99- Kabristan ve trbeleri mescid yapmak,
100- Kabristanda kandil yapmak,
101- Trbelere tazim etmemek kebirdendir,
102- Trbelerin etrafnda dolamak,
103- Kabrin zerine yapp yuzn gzn srmek,
104- Kabre kar namaz klmak,
105- Yalnz yola gitmek,
106- Kadnlar (erkeksiz) sefer mkdar yola gitmek,
107- Yoldan tavan gedi diye geri dnmek,
108- zrsz Cuma namazn terk etmek,
109- Mutlaka halkann ortasna oturmak,
110- Nasn omuzlarn atlayarak nlere gemek,
111- Erkeklerin halis ipek elbise giymesi,
112- Ekserisi ipek olan elbiseyi zrsz olarak giymek,
113- Yznden gayri altn ve gm ziynetlerle sslenmek,
114- Erkekler her ne suretle olursa olsun kendilerini ses ve
hareketlerini kadnlara benzetmesi,
115- Keza kadnlarn da kendilerini erkeklere benzetmesi,
116- Kadnlarn ince elbise giymesi,
117- Giydii elbisenin yenleri ve etekleri uzun olmas,
118- Sylerken ve yrrken kibirlenmek,
119- Sakaln zaruretsiz siyaha boyatmak,
120- Yamuru buluttan ve yldzdan bilmek,
121- Musibet zamannda yzn yrtp yanaklarn dvmek,
122- stn ban yrtp bara ara alamak,
Mehmed Zahid Kotku
517
123- Ve bu alayanlar dinlemek,
124- Yzn tra edip kllarn koparmak,
125- Musibet zamannda ah vah ile helake du etmek,
126- lnn kemiklerini krmak,
127- Kabir zerinde oturmak,
128- Kabirlerin stn mescid edinmek,
129- Kadnlarn kabristan ziyaret etmeleri,
130- Kadnlarn cenazeyle beraber gitmeleri,
131- Okuyuculuk (frkclk) etmek, muska ve boncuk
kullanmak.
132- Likullah istememek, (Allah'a kavumak)
133- Zekat vermemek,
134- Zekat zr-i eri yokken tehir etmek,
135- Fakir olan borcluyu sktrmak veya haps ettirmek,
bencillik etmek,
136- Doruluk yerine hyanetlik etmek,
137- r ve zekatn daha fazlasn almak,
138- Muhtac olmayan fakirin okluk iin dilenmesi
kebirdendir,
139- Dilencinin dilendii kimselere srarla eza etmesi,
140- Yakn ve akrabas olan kimselerin zaruretlerinden nai
istedikleri seyi, iktidar varken vermemek,
141- Sadakay baa kakmak,
142- htiya zamannda fazla suyunu vermemek,
143- Halkdan grd nimeti inkr etmek, Hakkn verdii
nimetleri de inkra sebeb olur,
144- Dilencinin cennetden ayri Allah rzas iin istemesi,
145- Allah rzas iin isteyen kimseyi men etmek,
Mminlere Vazlar
518
146- Ramazanda bir gnn orucunu terk etmek,
147- Cima veya ayr bir sebeble zrsz olarak orucunu
bozmak,
148- Ramazanda bozduu ve tutmad orucun kazasn tehir
etmek,
149- Kocas varken, kocasnn izni olmadan nafile oruc tutmak,
150- Bayram ve tekbir gnleri oruc tutmak,
151- Nezr ettii tikf terk etmek,
152- Cim sebebiyle tikaf iptal etmek,
153- Mescidde cima etmek,
154- Hacca kudreti varken lmne kadar terk etmek,
155- hramda olan hacnn cima etmesi,
156- Hacnn yemesi mbah olan hayvanlar ldrmesi,
157- Vahi hayvan kasden bilerek ldrmek,
158- Kocalarnn izni olmadan kadnlarn nafile hac ve umre etmeleri,
159- Beyt-i Haram hell ittihaz etmek,
160- Harem-i erifde haram hell addetmek,
161- Medine-i Mnnevvere halkn korkutmak,
162- Medine-i Mnevvere halkna ktlk, murad etmek,
163- Harem-i erifde, zaten olmayan bireyi ihdas etmek,
164- O hadesi ileyen ehl-i bidati orada tutmak, durdur-
mak,
165- Harem-i erifin aacn kesmek ve otunu yolmak,
166- Kudreti olan kimsenin kurbann kesmemesi,
167- Kurban derisini satmak,
168- Canl hayvann azalarndan birini kesmek,
169- Hayvann yzn izmek,
170- Hayvan niangah yapmak (kurun atmak gibi)
Mehmed Zahid Kotku
519
171- Yemekliin ayrisi iin hayvan katl etmek,
172- Hayvan keserken merhametsizce kesmek,
173- Allahn isminin ayriyle kesmek,
174- Bir av avladkdan sonra her kim tutarsa hell olsun
deyib salvermek,
175- Meliklerin meliki diye ad takmak,
176- Haha, afyon, (benc) denilen (afyona benzer ot) an-
ber, zaferan ve cevzetttayyib gibi sekir veren eyleri
yemek,
177- Akan kan, domuz etini, lm hayvan etini ve benzer-
lerini yemek,
178- Bunlar lm derecesinde a olanlar iin mustesna, di-
erleri iin gnh- kebirdendir,
179- Canl hayvan atete yakmak,
180- Necis olan ve nefreti mucib olan ve mazarrat olan eyleri
yemek,
181- Hr olan insan satmak,
182- Faiz yemek,
183- Faizden hasl olan maln bakalarna yedirmek,
184- Faizcinin katipliini yapmak,
185- Faizcinin ahidi olmak,
186- Faiz kazanmak iin almak,
187- Faizciye yardm etmek ve hiyle kullanmak,
188- Erkek hayvan diisinden men etmek,
189- Fasid alverile haram ve ihtikrla kazanlan mal yimek,
190- Anasyla henz ufak olan ocuunun aralarnn ayrp
satmak, yani anasn bakasna ocuunu bakasna
satmak,
Mminlere Vazlar
520
191- arab yapacan bildii bir kimseye, ya veya kuru zm
ve emsalini satmak, gnah- kebirdendir,
192- Fisk ve fcur edecei yakinen bilinen kimseye (ab-i
emred) kleyi satmak,
193- Kezalik fasik bir adama, balia olmayan cariyeyi satmak,
194- Saz, tanbur, ud, ve sair lehiv aletlerini yapanlara aa
satmak,
195 Harbi olan kfire silah satmak,
196- arab ien kimseye arap satmak,
197- Afyon ve esrar ien kimseye bunlar satmak,
198- Almayaca maln pahasn kasden arttrmak,
199- Almak zere pazarlkda olan iki kiinin arasna girip
pazarl bozmak,
200- Satmak zere olann satn yani pazarln bozmak,
201- Sataca hayvann stn samadan pazara ve sair bir
hiyle ile satmak,
202- Yalan yere yemin ederek maln satmak,
203- Hiylekrlk yapmak,
204- lleri fazla veya noksan lmek,
205- Menfeat temini iin bakasna dn para vermek,
206- Vermemek niyyetiyle mal ve saire almak,
207- Muztar olmad halde ve borcunu deyecek durumda
olmad halde bor istemek,
208- Vakti olduu halde borcunu dememek,
209- Yetim mal yemek,
210- Haram yerlere mal ve para sarf etmek,
211- Zmmi de olsa komuya eza etmek,
212- Hacetten fazla, kibir ve gurur iin bina yapmak,
Mehmed Zahid Kotku
521
213- Yollar ve snrlar deitirmek,
214- may yoldan karb artmak,
215- kmaz sokaklara izinsiz tasarruf etmek,
216- Caddelerde gelib geenlere zarar verecek ekilde tasarruf
etmek
217- Mterek olan duvar rf ve adetin haricinde kullanmak,
218- demesi lzm gelen bir mal, kudreti varken demekten
kamak,
219- ki erikin birinin dierine hyanetlik etmesi,
220- Vekil olan kimse mvekkili aleyhine ve zararna hareket
etmesi,
221- Varislerden birisi iin veya yabanc bir kimse iin, yalan
yere bor ikrr etmek,
222- Hasta olan kimsenin borcunu sylememek,
223- Veya kendisine braklan emaneti sylememek,
224- Babas olmad halde bir kimseye bu benim babamdr
demesi,
225- Veya babasn inkar edip bu benim babam deildir
demesi,
226- dn ald hayvan hangi ide kullanacaksa o iin
ayrisinde kullanmak,
227- Veya hayvan izinsiz almak,
228- Veya dn ald hayvan mddetinden fazla kullanmak,
229- Bakasnn maln zorla almak,
230- inde kulland iinin cretini tehir etmek,
231- Veya icinin hakkn vermemek,
232- Arafatda, Mzdelifede, Minada ev yapmak,
233- Umuma ve hususa ait olan araziyi, faydalanmakdan,
ihya etmekden, cadde ve yollardan, cami ve mescidler-
Mminlere Vazlar
522
den, tekke ve zaviyelerden, madenlerden ki, (grnr
ve grnmez) insanlar men etmek,
234- Evinin veya dkkannn yannda olsa bile, umuma ait
bir yeri satmak,
235- Veya kiraya vermek,
236- Mbah olan bir suyu zabt edib gelen geeni o sudan
men etmek,
237- Vakfn artna muhalefet etmek,
238- artn ifa etmeden, bulduu mala tasarruf etmek,
239- Bulduu maln sahibi kd halde maln vermemek,
240- Bulduu mal ilan etmemek,
241- Vasyyetde, kendisini veya varisleri zarara sokmak,
242- Rehine, emnete veya kira ile ald mala ve sair emnetlere
hiyanetlik etmek,
243- Evlenmeyi terk etmek,
244- Yabanc kadna ehvet nazaryla bakmak,
245- Ecnebi hatuna ehvetle yapmak,
246- Yabanc kadnla kimsesiz olarak beraber kalmak,
247- ehvetle ve kt fikirle ab-i emret delikanlya bakmak,
248- ve ona eliyle demek,
249- Ve onunla yalnz kalmak,
250- Bakalarn ybet etmek,
251- Veya ybet edenlere rza ile skut etmek,
252- Birbirlerine yakmayan szlerle lakap takmak,
253- Bir mslmanla istihza edib maskarala almak,
254- ki kimse arasnda lakrd tamak,
255- ki yzllk etmek,
256- ftira ve bhtan etmek,
Mehmed Zahid Kotku
523
257- Akl bana gelen kz, kfv yani dengi istedii halde
velisinin vermemesi,
258- Bir kz iin sz kesilmek zere iken gidib ona talib
olmak,
259- Bir kadn kocasndan soutmak,
260- Kocay karsndan soutmak,
261- Neseb veya st emmek cihetinden veya musahere cihe-
tinden mahremi olan hatuna nikh akd etmek,
262- talak ile boandkdan sonra hulleye raz olmamak,
(tekrar almak iin yaplan aredir)
263- talak ile boanan kadn hulle ve mutvaat etmek,
264- Bir adam zevcesiyle olan muamelt ifa etmek, yani
darya sylemek,
265- Zevcesini arkasndan kullanmak,
266- Yabanclar arasnda karsna cima etmek,
267- Mihrini istedii vakit vermemek niyyetiyle bir kadn
nikhla almak,
268- Gerek byk ve gerek kk canl hayvan resmi yapmak,
268- Davetsiz bakasnn yemeine gitmek (tufeyli),
269- Karn doydukdan sonra daha fazla yemek istemek,
270- Kendisine zarar olduunu bildii halde ok yemek,
271- Yemesine ve imesine ok taam hazrlamak,
272- ki karl adamn, karsnn birini dierine tercih et-
mesi,
273- Kadnn haklarndan bazlarn men etmek, (mihir ve
nafaka gibi)
274- Kadnn da kocasnn haklarndan birini men etmek,
275- Garaz- eri olmadan bir mslman kardayla gnden
ziyade ksmek,
Mminlere Vazlar
524
276- Mmin kardayla karlad vakit yz evirmek,
277- Birbirlerine buz ve adavet etmek,
278- Kadnlarn sslenerek ve kokulanarak sokaa kmas,
279- Kocasnn izni olmadan kadnn zrsz olarak evinden
kmas,
280- Sebebsiz olarak kadnn kocasndan ayrlmak istemesi,
(boanmak) gnah- kebirdendir,
281- Pezevenklik ve deyyusluk etmek,
282- Talk- rici ile boad kadna, mrcaat etmeksizin
cima etmek gnah- kebirdendir,
283- Bir kimse hanmna drt aydan fazla (vat) etmiyeceine
yemin etmek.
284- Karsnn bir uzvunu anasnn veya kzkardeininkine
benzetmek,
285- Namuslu kimselere ya (zani veya zaniye) diye iftira
etmek,
286- Bu szleri syleyenleri dava etmemek,
287- Mslmana svmek.
288- Anasna ve babasna svdrecek derecede bir mslmann
rzna dil uzatmak,
289- Mslmana lanet etmek,
290- Kiinin kendi evladna bu benim evladm deildir
demesi,
291- Bildii halde kendi babasndan bakasna bu benim
babamdr demesi,
292- Bir mslmann nesebine dil uzatp tan etmek,
293- Zinadan dourduu ocuu bakasnn nesebine sokmak,
294- Boanan kadnn mddeti hakknda hyanetlik etmek,
Mehmed Zahid Kotku
525
295- Iddetini beklemek hkm eri iken ve zr- erisi yokken
hanesinden kmak,
296- Kocas len kadnn ddet bekledii zaman, terki lzm
gelen ziynetini terk etmemesi,
297- Yeni ald cariyeyle hayz mddetini beklemeden cima
etmek,
298- Karsnn nafakasn ve elbisesini, mesa- eri yokken
vermeyip men etmek,
299- Ehl-i iyal ve evlatlarn zayi etmek,
300- Anasna ve babasna asi olmak,
301- Akrabasyla alakasn kesmek,
302- Bakasnn klesini bu benim azatlmdr diye iddia
etmek,
303- Kle ve cariyeyi efendisinin aleyhine ifsad etmek,
304- Kle ve criyenin efendisinden kamas,
305- Hr olan kimseyi kle diye kullanmak,
306- Kle ve cariyenin efendisinin hizmetinden kamas,
307- Efendinin, kle ve cariyenin ihtiyalarna bakmamas,
308- Klelerine glerinin stnde i gstermek,
309- Kle ve cariyeyi devaml dvmek,
310- Hayalarn karmak ve zekerini kesmek,
311- Hayvanlar da sebebsiz yere idi etmek,
312- Hayvanlar birbirleriyle dtrmek,
313- Gnahsz bir mslman veya zmmiyi amden katl
etmek gnah- kebirdendir,
314- Her ne sebeble olursa olsun intihar etmek,
315- Bir mslmana, kfrn murad etmiyerek, yalnz s-
mek kasdyla (kfir) demek,
Mminlere Vazlar
526
316- Haram olan katle veya katlin mukaddematna yardm
etmek,
317- Katl esnasnda hazr olupta, onu yani katl filini defetmeye
kadir iken bunu yapmamak,
318- Bir mslman vey zimmiyi haksz yere dvmek,
319- Bir mslimi silah ve saire ile korkutmak,
320- Kendisine kfr olmayann sihir yapmas,
323- Sihir yapmasn istemek,
324- Falclk ve bakmclk yapmak,
325- Gaypdan haber vermek,
326- Ku umasndan, tavan gemesinden ktlk beklemek,
327- Yldzlardan ahkm karmak,
328- Falcya gidib szlerini tasdik etmek,
329- Ku tmesinden veya gemesinden veya inmesinden
iyilik veya ktlk bilmek,
330- Ufak talarla ve kahve fincanlaryla fal amak,
331- Gaypdan haber vereni ve falcy tasdik etmek,
337- Yldza bakanlara gidib yalanlarn tasdik etmek,
333- Hkumdarlara ve padiahlara asi olmak ve isyan etmek,
334- Garaz- dnyeviyeden dolay padiahla ve hkmdarla
olan ahdini bozmak,
335- Kendisinin lyk olmad ve hyanet edeceini bildii
halde, imamet ve emirlii kabul etmek,
336- Bu emreti ve emirlii ele geirebilmek iin para sarf
edib, harc etmek,
337- Umur-u mslimine fask ve facir olan kimseyi tayin
etmek.
Mehmed Zahid Kotku
527
Bu ne kadar dikkate ayandr, Allah ve Peygamber tan-
mayan veya Allah ve Peygamberin gsterdii yolda gitmeyip,
gnah ve isyan vadilerinde dolaan, ibdet ve tatten mahrum
olan, gnlleri tamamyla kararm, zevk ve sefalarna daIm,
aklarn ve milletin ileriyle ne kadar alkadar olabileceklerini
pek iyi dnmeli de seim frsatn bir ganimet bilip, bilgisine
veya servetine veya kuvvet ve kudretine deil, belki dinine
ball nisbetinde vicdan temiz, ahlk mazbut, vatann,
Allah ve Peygamberini seven kimseleri semenin daha makul
olaca zannndaym. ardan aldnz bir domatesin, bir
patlcann bir kavun ve karpuzun iyisini semesini isterizde;
drt sene bamzda idareci olarak kalacak kimselerin, unun,
bunun propaandasna aldanp da din, Allah ve Peygamber
dmanlarn bamza seip getirmek hi akll insanlara
yakr m? dersiniz.
338- Salih ve mstekim kimseleri vazifelerinden azl edib
uzaklatrmak,
339- Salih ve mstekim olmayan kimseleri i balarna tayin
edip kullanmak,
340- Hkmdar ve emirlerin, hakimIerin ve memurlarn, ta-
beasnda ve maiyyetinde olan kimselere zulm etmesi,
341- Ve haklarnda hiyanetlik ve hiyle yapmalar,
342- Hkmdarlarn ve merann, saraylarnda halktan uzak
kalp, halkn ilerine baklmamas,
343- Mallarn yemek ve onlar dvmek gibi eylerle msl-
manlara zulm etmek,
344- Gc yettii halde mazlumlar zalimlerin ellerinden
kurtarmamak,
Mminlere Vazlar
528
345- Zalimin zulmne raz olmak. Ve zalimlere yardmc
olmak,
346- Zalemeye ahir kimseleri ikayet etmek,
347- Kabahat sahiblerini cezadan kurtarmaya almak,
348- Borluya, alacaklnn alacan dettirmemek
kebirdendir,
349- Bir mslmana, (ya kfir veya advvallah) demek,
350- Hudud-u ilahide efaat etmek,
351- Bir mslmann gizli ayplarn aramak, ve onu rezil,
rsvay etmek,
352- Salihler kisvesi altnda gnahlar ve fenalklar irtikab
etmek,
353- Hudud-u ilahiyeyi ikamede mdahene eylemek,
354- Zina etmek,
355- Hayvanlara tasallut etmek,
356- Yabanc kadnara dbrnden yanamak,
357- Kadn, kadna avret mahallerini dokundurmak,
358- Bir recln lm karsna yanamak,
359- Velisiz ve ahitsiz kylan nikhla karsna yanamak,
360- Mvakkat nikhla alnan kadna zina etmek,
361- Zina ettii kadn evinde saklamak,
362- Hrszlk etmek,
363- Yol kesicilik etmek,
364- nsanlar korkutmak,
365- arab imek,
366- arabdan gayri mskirat bir damla bile olsa imek,
367- arab ve sair mskirat yapmak ve yaptrmak,
368- arab ve sair mskirat imek iin tamak,
Mehmed Zahid Kotku
529
369- arab ve sair mskiratn hammalln yapmak,
370- Bakasna imesi iin vermek,
371- Bakasna iirmek iin almak,
372- Btn bunlar almak ve satmak,
373- Bunlarn parasn yemek,
374- Bunlardan birini evinde saklamak,
375- ldrmek iin bir masumun zerine saldrmak,
376- Bir masumun maln gasp etmek iin zerine saldrmak,
375- Bir masumun rzna gemek iin zerine saldrmak,
378- Bir masumu korkutmak iin zerine saldrmak,
319- Bir delikden komusunun evini gzetlemek,
380- Ve komusunun hanmna gizlice bakmak,
381- Bir kavmin, istemedikleri halde szlerini dinlemek,
382- Erkek, kadn blua kadar snnet olmay terk etmek,
383- Cihada gitmeyi terk etmek,
384- Cihad terk edib kamak ve hududlarda nbeti terk
etmek,
385- Kudreti olan kimsenin emri maruf ve nehyi anilmnkeri
terk etmesi,
386- Sz filine uymamak,
387- Kendisine verilen selam almamak,
388- nsanlarn kendisini grnce ayaa kalkmalarn sevmek
ve iftihar etmek,
389- Muharebede bir veya iki kfirden kamak,
390- Taun hastalnn bulunduu yerden kamak,
391- Ganimet malndan birey alp gizlemek,
392- Kendisine aman verilen kimseye zulm edip katl etmek,
393- Tekebbren veya msabaka iin, kou iin at beslemek,
Mminlere Vazlar
530
394- leri geen para almak artyla ok atmak,
395- Ok atmasn rendikden sonra terk etmek,
396- Yalan yere yemin etmek,
397- Doru olsa bile ok yemin etmek,
398- Allahdan gayrisine yemin etmek,
399- Eer u ii ilersem kfir olaym demek,
400- Veyahud slmdan uzak olaym demek,
401- Veyahud Peygamberden beri olaym demek,
402- Yalan yere slmn gayri millete yemin etmek,
403- Nezrini yerine getirmemek,
404- Kadl kabul etmek,
405- Bakasn kad klmak,
406- Haksz olarak kadlk istemek,
407- Korkusundan ve cehlen hkmetmek,
408- Batla yardm etmek ve gz yummak,
409- Kady veya bakalarn, Hakkn gazab edecei eyle razi
klmak,
410- Rvet almak,
411- Batl iin rvet vermek,
412- Rvet alanla veren arasnda tevassut etmek,
413- Hkmettiine mukabil para almak veya vermek,
414- efaat ettii iin hediye kabul etmek,
415- Batl nesne iin husumet etmek,
416- Taksimde adalet etmemek,
417- Kyamet takdirinde ifrat veya tefrit etmek,
418- Yalan yere ehadet etmek ve bu yalan ehadeti kabul
etmek,
419- zrsz, ehadeti yapmamak,
Mehmed Zahid Kotku
531
420- Kendisinde (had) ve zarar olan yemini sylemek,
421- arab ien kimselerle ve fasklarla oturmak,
422- Ulemann ve fukahann fasklarla oturmas,
423- Kumarn her nevini oynamak, iskambil, tavla, satran
ve saire gibi,
424- Dama ve tavla oynamak,
425- Bu oyunlar sebebiyle namaz vaktinden karmak veya
kavga etmek,
426- Veter dedikleri algy almak,
427- Ve onu dinlemek,
428- Ddk almak ve onu dinlemek,
429- Kevbe dedikleri eyi almak ve onu dinlemek, (Saz nevi)
430- Ak olduu bir gen delikanly medh etmek,
431- Mehul kadnlarn gzelliini veya fuhiyatn anlatmak,
432- Bunlar iir ile sylemek,
433- Bir mslman iirle hivic veya zem etmek,
434- Fuhiyata aid iir sylemek,
435- Zemmi mtemil iir sylemek,
436- iirde cahili alim ve fasik de adil klmak,
437- rf ve adetde olmayan szleri sylemek,
438- Ekseri vakitlerini iire harcayp kazan temin etmek,
349- istediini vermiyen kimseyi zemde mbalaa etmek,
440- Kk gnahlara, tatine alib derecede devam etmek,
441- Tvbeyi terk etmek,
442- Ehl-i Medineye buz etmek,
443- Eshab- kiramdan birine smek,
444- Hakk olmayan bireyi ahardan dava etmek,
445- Azad ettii kle veya cariyeyi hizmetinde kullanmak.
Mminlere Vazlar
532
HANEF MEZHEBNE GRE DER GNAH-
LAR
Buraya kadar bni Haceril-Mekki Heyseminin gnahlar
tamamland.
Bundan sonra Hanefi mezhebine ait evvelce yazlanlardan
maada gnahlar yazlacakdr. Zikr olunacak muharrematn
bazlar yukarda zikr edilmi ise de, burada tekrar zikri,
meas ve muharrematn ehemmiyetine binaen, (Hdim)
hazretleri, Berikasnda buyurduu "Allah Telnn haram
kld eylerden bir zerresini terk etmek, yer ve gk ehlinin
ibddetinden hayrldr." ns ve cin, ibdetlerinin hayrl
olmas, haramIara son derece ehemmiyet vererek dikkatli
bulunmas ve ok uyank olmak lzm geldiinden, staz-
muhterem efendi bunlarn tekrarndaki faydalar mlahaza
ederek yazlmasn tensib buyurmulardr. (Rahmetullahi
aleyhim ecmain).
Birincisi: Ellerinde bulunan dnya nimetlerine tamaen
hakimler, valiler, zenginler, amirler ve s gnahkarlarn evlerine
ve yanlarna gitmek.
kincisi: Byklerle ve zenginlerle karladnda, secde
eder derecesinde eilmek.
ncs: Zalemeye (zalimlere) mlaki olduunda,
huzurlarnda durup, el ve eteklerini pmek.
Drdncs: ok ey almak iin az birey hediye etmek,
(dnlerde olduu gibi).
Beincisi: Bir gnlk yiyecei olan kimsenin kendisi iin
dilenmesi, bakas iin olursa zarar yokdur.
Altncs: lmin ayrisi in temelluk etmek.
Yedincisi: Maln denize veya atee atmak,
Mehmed Zahid Kotku
533
Sekizincisi: Kendisinden faydalanlmaz derecede maln
krp paralamak,
Dokuzuncusu: Faydasz yere maln harcayp zayi etmek,
Onuncusu: Meyva ve mahsulunu vaktinda toplamayp
telef etmek,
Onbirincisi: Hayvanat ve hizmetkrlarn emin yerlerde
saklamayp, helke brakmak.
Onikincisi: Bunlar scak ve souktan muhafaza etmiyerek
elbise ve yemeklerine bakmamak.
Onncs: Maln topladkdan sonra muhafazasna
dikkat etmeyip zayi etmek,
Ondrdncs: Ya, meyva ve taamn fazlasn bir
muhtaca vermeyip dkmek.
Onbeincisi: Kaplar gzelce temizlemeden ve yemek
artklarn iyice syrmadan ykamak.
Onaltncs: Ekmek krntlarn toplamamak.
Onyedincisi: Pirin kalntlarn iyice toplamamak.
Onsekizincisi: st ve ban eskitecek veya yakacak ey-
lerden muhafaza etmemek,
Ondokuzuncusu: Ykanmada sabunu ok kullanmak,
ya ve klar ok kullanmak,
Yirmincisi: Muhta olmadka maln kymetinden
aaya satmak veya noksan kiralamak,
Yirmibirincisi: Veya ziyadeye satmak veya kiraya vermek.
Yirmiikincisi: Cenazenin kefenini snnetten fazla yap-
mak, yani den.
Yirmincs: Abdestde ve guslde suyu fazla harcamak
ve den fazla yapmak,
Yirmidrdncs: Gnah ilemek isteyen kimseye yol
gstermek.
Mminlere Vazlar
534
Yirmibeincisi: Zalimlere ve yardmclarna yol gstermek
ve onlara yardmc olmak.
Yirmialtncs: Haksz olduu halde onun da vasn
almak. (dava vekilleri gibi)
Yirmiyedincisi: Ve byle kimselere mesail-i zaifeyi ve terk
olunmu meseleleri retmek, zamann mftileri gibi.
Yirmisekizincisi: Lahn ve teanni ile veya cret mukabili
Kuran okumak, zikir ve du etmek,
Yirmidokuzuncusu: Kuran, Ettahiyat, Salavt ve Kunut
dularn ve vacib olan eyleri renmemek.
Otuzuncusu: Kabul edeceini sand kimseye nasihat
etmemek ve doru yolu gstermemek,
Otuzbirincisi: Lzumu halinde fetvay ve talimi terk
etmek,
Otuzikincisi: Ahkm- Kuraniyye ile hkm etmemek.
Otuzncs: Selam alp vermeyi terk etmek. (Zama-
nmzda olduu gibi),
Otuzdrdncs: Vaz ve nasihatlar, emr-i marufu ve
nehyi ani-I mnkeri dinlememek.
Otuzbeincisi: Ehli olsun olmasn bir kimsenin kad
veya evkafa mtevelli olmas, ve sair makamlara gemesi iin
efaatci olmak,
Otuzaltncs: Ehli olmayan kimsenin, imam ve mez-
zinlie ve Kuran kurslarna tayinine efaatci olmak.
Otuzyedincisi: Gizli olan mektuplara veya gizli emanet
yerlere bakmak.
Otuzsekizincisi: Hastann yzne oka bakmak ve saa
sola bakmak ve hastaya gzn dikmek,
Otuzdokuzuncusu: Kabahatsiz kimseyi korkutmak ve
bir mslmana gzn dikip bakmak.
Mehmed Zahid Kotku
535
Krkncs: Bir kimse dier kimseyi limdir, slihdir,
velidir zannyla verdii sadakay, kendisi byle deilken bu
hediyeleri almak.
Krkbirincisi: Vakfn art hilafna, vakf- sahihden
almak.
Krkikincisi: Kuranda bildirilen sekiz kimseden maada-
snn beytlmaldan alp yemesi.
Krkncs: Bakasnn hizmetkrndan, efendisinin
izni olmadan hediye almak.
Krkdrdncs: Deli ve bunak ve saral (Baylan)
kimselerden ve ocuklardan birey almak.
Krkbeincisi: l hayvan eti, kan, arab, sidik gibi necis
olan eyleri yiyip imek.
Krkaltncs: Kedi, kpek ve sair hayvanlara vermek
iin bile olsa, lm hayvan, kan ve arab, sidik ve dier
necasetleri yklenmek.
Krkyedincisi: Sofradan baki kalan taam bitirmeden
kaldrmak.
Krksekizincisi: Canl hayvan nian alarak ona kurun
atmak.
Krkdokuzuncusu: Hikye tarikylenin gayrisinde, kelime-i
kfr, yalan, gybet, iftira gibi haram szleri yazmak.
Ellincisi: Abdestsiz Kuran yazmak.
Ellibirincisi: Haram olduu bilinen mal alp satmak,
hediye veya sadaka olarak vermek.
Elliikincisi: Byk hayvan suretlerini grnce onlar
yok etmemek.
Ellincs: harin maln ve hayvann ldrmeye
kasd eden zalimi def etmemek.
Ellidrdncs: Haram olan nesneyi yemek.
Mminlere Vazlar
536
Ellibeincisi: Altn ve gm kak ile yemek yemek ve
altn gm mil ile gze srme ekmek ve altn ve gmden
kalem ve divit ittihaz etmek.
Ellialtncs: Altn ve gm tepsi zerinde yemek yemek.
Elliyedincisi: Az ve burnundan kan eyleri kble tarafna
veya mescide atmak.
Ellisekizincisi: Su idikden sonra su kabn sandakinden
izin almadan soldakine vermek.
Ellidokuzuncusu: Masa gibi yksek yerde taam yemek
ve haram merada otlayan koyunun etinden yemek.
Altmncs: Ekmei sofra ile beraber kaldrmak. Zira
sofrada taam dknts gibi eylerin ekmee bulamas
ihtimali vardr. Bundan hrmetsizIik kar.
Altmbirincisi: Cumaya, cemaate, talim ve taallme,
renip retmeye, farz olan hacca ve cihda gitmemek.
Altmikincisi: Emr-i maruf ve nehyi anilmnker yap-
mamak.
Altmncs: Aciz olan kimsenin hacetine komamak.
Altmdrdncs: Mevtay asil ve definde ve kefenleyip
kabre gtrmekte tenbellik etmek.
Altmbeincisi: Bir mslman kfir ve zalimden, yrtc
hayvandan, ateden, su ve rzgar gibi tehlikelerden kurtar-
mamak.
Altmaltncs: Dmek, batmak ve yanmak gibi tehli-
kelerde bir mal helkden kurtarmamak.
Altmyedincisi: Zaruret olmad halde zalemeyi, mera
ve kadlar davet edip getirmek.
Altmsekizincisi: Bir mslmana kt ad takmak ve o
adla armak.
Altmdokuzuncusu: Gc yetmedii halde muhafzlk
ve nazrlk istemek ve snnetle farz arasnda konumak.
Mehmed Zahid Kotku
537
Yetmiincisi: Hamamda zarretsiz olarak zsn odurmak.
Yetmibirincisi: Kurban kesmeye kudreti olann, tasad-
duku vacib olan mal almamas.
Yetmiikincisi: Hayvan suretleri yapmak, nereye olursa
olsun.
Yetmincs: Her trl algy, davul, zurna, tanbur
gibi alglar almak, yalnz kadnlara zilsiz tef caizdir.
Yetmidrdncs: Gvercin ile oynamak. (Bunlarn
ahitlii de kabul olmaz).
Yetmibeincisi: Bakasnn maln gizlice saklamak.
Yetmialtncs: Silah atmasn ve kullanmasn ren-
memek
Yetmiyedincisi: Bedene zarar verici eyleri imek.
Yetmisekizincisi: inde yenmesi caiz olmayan eyler
bulunan nesneyi yemek.
Yetmidokuzuncusu: Kurban bayramnda namazdan
evvel yemek yemek, ba ak olarak ve bir yere dayanarak
yemek.
Seksenincisi: Kendisine hrmet gstermeyen kimse ile
dostluk etmek.
Seksenbirincisi: Kocasndan izinsiz nafile oru tutmak.
Seksenikincisi: Yenmesi lyk olmayan taam fukaraya
yedirmek.
Seksenncs: Henz karnnda bulunan, hayvann
yavrusunu satmak.
Seksendrdncs: Mesela, ben sana unu bin kurua
sattm, sen de bana bin kuru dn ver, yahud bana filan
eyi satmak artyla pazarlk etmek yasakdr.
Seksenbeincisi: Yannda mevcud olmayan mal satmak.
Seksenaltncs: Zaruretsiz kendini veya hayvann eliyle
yaralamak.
Mminlere Vazlar
538
Seksenyedincisi: nsan veya hayvann yzne eliyle vurmak.
Seksensekizincisi: zr olmadan evlenmeyi terk etmek.
Seksendokuzuncusu: Ba tran krk gnden fazla
geciktirmek.
Doksanncs: Avret yerini rtecek bir ey olmadan
helaya girmek.
Doksanbirincisi: Zaruret olmadka yats namazndan
evvel az dahi olsa uyumak.
Doksanikincisi: Yats namazndan sonra lzumsuz ko-
numak.
Doksanncs: Yzne nak yaptrmak ve izdirmek.
Doksandrdncs: Ereti sa (peruk) kullanmak.
Doksanbeincisi: Cnbz ve saire ile yznn kllarn
koparmak.
Doksanaltncs: Dilerini biletmek, sadaka datmak
iin verilen paradan hisse almak.
Doksanyedincisi: Snnet-i mekkedeleri terk etmek.
Doksansekizincisi: Vakfa, vakf ilerine nazr olmak.
Doksandokuzuncusu: Nazra ve nazrn yapd ilere
bakmak.
Yzncs: Nazrn emvalinde tasarruf etmek.
Yzbirincisi: e alaca adamlar hakknda tezkiyeyi terk
etmek.
Yzikincisi: Cenb- Hakkn ve Peygamberlerin isimlerine
tazimi terk etmek.
Yzncs: Zarurette kalan acizlerin istememesi.
Yzdrdncs: Peygamberimizin ism-i eriflerini duyduu
zaman tazimi terk etmesi, salavat-i erife getirmemesi.
Yzbeincisi: Faskn davetine gitmek.
Yzaltncs: Dnyaya meyil bakmndan iftlik ittihaz
etmesi.
Mehmed Zahid Kotku
539
Yzyedincisi: Malna tamaan ihtiyar kadnla evlenmek.
Yzsekizincisi: Sokaa okca kmak.
Yzdokuzuncusu: Gen kz ve olanlarla konumak.
Yzonuncusu: Dkkanlara gidip oturmak, evlere de gidip
oturmak ve malayani ile vakit geirmek de yledir.
Yzonbirincisi: Bir evde iki karsn cem edip oturtmak.
Yzonikincisi: Kendisi iin ve bakas iin acele etmek
yalnz drt yerde caizdir derler.
Yzonncs: Dnya metana bel balamak.
Yzondrdncs: Bakalarn artmak ve skt edib
cevabsz kalmak niyyetiyle mahcub edici sualler sormak.
Yzonbeincisi: Kadnlar gerek kendileri ve gerekse kz
kardeleri iin lzumsuz olarak talak istemek.
Yzonaltncs: Memuriyet ve fetva iin efaat etmek
veya efaat istemek.
Yzonyedincisi: Parmana demirden, bakrdan, tundan
yzk takmak.
Yzonsekizincisi: Evlerde Kuran okumamak, namaz
klmamak, zikir yaplmamak suretiyle mezarla, kabristana
benzetmek.
Yzondokuzuncusu: Alim ve vaizlerin gayrisinin hikaye
ve kssa nakletmeleri.
Yzyirmincisi: Nas arasnda veya tenhada glmek.
Yzyirmibirincisi: Sakalarn elinden su imek.
Yzyirmiikincisi: Nas ile okca muaeret etmek, yani
muhabbet etmek.
Yzyirmincs: nsanlar veya onlardan birini be-
enmemek.
Yzyirmidrdncs: Babasnn veya anasnn veya baka
bir kimsenin arkasndan barp armak.
Mminlere Vazlar
540
Yzyirmibeincisi: rad niyeti olmakszn ehl-i heva ile
bir yerde oturmak
Yzyirmialtncs: Hanmn dven bir kimeseye ne iin
ddn sormak.
Yzyirmiyedincisi: Yakn dahi olsa nasa ihtiya gs-
termek.
Yzyirmisekizincisi: amurdan yaplan taneleri iki
parmak arasna koyup atmakla oynamak.
Yzyirmidokuzuncusu: Bakalarna iftira ve bhtan
etmek.
Yzotuzuncusu: Henz biilmemi yeil buday, halis
budaya satmak.
Yzotuzbirincisi: Bireyi karanlkta, veyahud baka
bireyin iine koyarak eliyle, dikmi, yapm yerini tutarak,
muhayyerlii kaldrmak suretiyle satmak.
Yzotuzikincisi: Tarlalarda hasl olan mahsulun yars
veya te biri, yahut drtte biri gibi pazarlkla ekin ekmek.
Yzotuzncs: Biri tarla ve tohum verip dieri de
ilemek zere hasl olan mahsulun bazs ona verilmek sure-
tiyle ekicilik etmek.
Yzotuzdrdncs: Eeri zerinde krmz ipekden
yastk olan ata binmek.
Yzotuzbeincisi: Deve ve koyunun karnndaki yavruyu
satn almak.
Yzotuzaltncs: Krmz elbise giymek.
Yzotuzyedincisi: Kudreti olduu halde evlenmemek.
Yzotuzsekizincisi: Secdede flemek.
Yzotuzdokuzuncusu: Kedi eti yemek veya satp parasn
yemek.
Yzkrkncs: Henz olmam hurmay yemek veya
satmak, alalar da byledir.
Mehmed Zahid Kotku
541
Yzkrkbirincisi: plak olarak yrmek ve plak
oturmak.
Yzkrkikincisi: Srrn, mahremi olsa dahi bakasna
sylemek.
Yzkrkncs: Parmaklarn atlatmak ve ayrmak.
Yzkrkdrdncs: Siyahn gayri ile sakaln boyamak.
Yzkrkbeincisi: Bakalarna tan etmek ve irkin szler
sylemek.
Yzkrkaltncs: Bakasna zulm ve zarar etmek.
Yzkrkyedincisi: Kuru hurmay ya hurmaya, kuru
zm ya zme katarak satmak.
Yzkrksekizincisi: Birbirlerine mal atmakla sat, veya
alc olan satcya bir ta att vakit, satmak vacibdir diye olan
eski bir al veri usul ki memnudur.
Yzkrkdokuzuncusu: Almayaca bir maln karsndaki
alcy zarara sokmak iin fiyatn artrmak.
Yzellisincisi: Mevtann iftihar edilecek hallerini yad
ederek alamak.
Yzellibirincisi: Namazda ayaklarn sa tarafdan kararak
veya dizlerini dikerek oturmak.
Yzelliikinicisi: Zorla mslmanlarn maln yama
etmek yahut ganimet maln taksimden alp kamak.
Yzellincs: Kurt ve sair yrtc hayvandan kurtulup,
kesilmeden evvel len hayvann etini yemek.
Yzellidrdncs: Bir av tutup baladktan sonra ok
veya kurun atarak ldrmek ve yemek.
Yzellibeincisi: Tavancl kuunun tuttuu av yemek.
Zab denilen yediyz sene su imeden yaayan hayvann etini
yemek.
Yzellialtncs: Henz olmam hurmay yemek.
Mminlere Vazlar
542
Yzelliyedincisi: Kadnlarn salarn omuzlarnn zerine
dkmesi ve salvermesi.
Yzellisekizincisi: Cariyelerin salarn rmesi.
Yzellidokuzuncusu: Cuma gn hutbe okunurken
bacaklarn esvabyla veya eliyle karnna balayb oturmak.
Yzaltmncs: Mezmum olan iir sylemek.
Yzaltmbirincisi: Kadnlarn yabanclara ziynetlerini
ve elbiselerini gstermesi.
Yzaltmikincisi: Deniz koyununun ynyle, ipekden
yaplan kuma elbise giymek.
Yzaltmncs: inin cretini bildirmeden al-
trmak.
Yzaltmdrdncs: Kulardan trnakl ve peneleri
olan kular yemek.
Yzaltmbeincisi: Veresiyeyi veresiye satmak veya ala-
cann vakti gelince onu tecilen hare satmak.
Yzaltmaltncs: Henz yetimemi mahsul baanda
iken satmak.
Yzaltmyedincisi: Erkek hayvann menisini ve dii
hayvann karnndaki yavruyu satmak.
Yzaltmsekizincisi: Elinde mevcud olmayan altn ve
gm satmak.
Yzaltmdokuzuncusu: Mescid-i erifde (had) vurmak.
Yani ceza sopas.
Yzyetmiincisi: At ve sair hayvanlar idi yapmak.
Yzyetmibirincisi: Paray, paraya fazlasyla satmak ha-
ramdr. Cinsi cinsine olmazsa caizdir, mesela, altn gme
satmak gibi.
Yzyetmiikincisi: Dileri olan yrtc hayvan yemek.
Yzyetmincs: Erkek hayvan diiye ekmekle,
erkek hayvan sahibinin para almas.
Mehmed Zahid Kotku
543
Yzyetmidrdncs: Hurmann drt senelik mah-
suln satmak.
Yzyetmibeincisi: Diri koyunu et mukabili satmak
veya ya hurmay kuru hurmaya satmak.
Yzyetmialtncs: Havadaki kular, denizdeki balklar
satmak.
Yzyetmiyedincisi: Afetten emin olmadan ham mey-
veleri satmak.
Yzyetmisekizincisi: Dii deve, koyun, inek, kei gibi
stl hayvanlar stn samadan satmak.
Yzyetmidokuzuncusu: Kylnn satmak zere getir-
mekde olduu maln yolda bekleyip almak.
Yzseksenincisi: Talimli olmayan kpei ve hnzr denilen
hayvan satmak.
Yzseksenbirincisi: Hacamet iin olmadan, kk kafa
denilen yeri tra ettirmek.
Yzseksenikincisi: Bina yaptrd vakit (cin) korkusun-
dan kurban kesmek.
Yzseksenncs: Hayvan bir yere kapayp a susuz
ldrmek.
Yzseksendrdncs: Hristiyan, nusayri arablarnn
kesdii hayvann etini yemek. Bu, mriklerden nasara dinine
girenler demekdir.
Yzseksenbeincisi: Ben sana unu bin kurua sattm,
sen bana bin kuru dn ver diyerek mal satmak.
Yzseksenaltncs: Pein olursa bin; veresiye olursa
binikiyze olur, diye iki artla mal satmak.
Yzseksenyedincisi: Pirinden mamul zili alarak oy-
namak.
Yzseksensekizincisi: Ddk, kaval ve emsali alglar
almak.
Mminlere Vazlar
544
Yzseksendokuzuncusu: nikhdan gayri yerde tef al-
mak.
Yzdoksanncs: ki erkek veya iki kadnn bir yorgan
altnda yatmas.
Yzdoksanbirincisi: la iin kurbaay ldrmek.
Yzdoksanikincisi: Ezas olmayan herhangi bir hayvan
ldrmek.
Yzdoksanncs: Zaferan ile boyanm elbiseyi
giymek.
Yzdoksandrdncs: mam olann bir arn yksek-
likde bir yerde durmas, cemaatin aada kalmas, hatta bizim
mihrablardaki bile doru deildir. Fekat imam efendilerin
bazlarnn boylar ksa olunca, hareketleri cemaat tarafndan
grlmez diye biraz ykseltilmesine msaade edilmidir.
Yzdoksanbeincisi: Namazda secdeden kalkarken sol
eli zerine zaruretsiz dayanarak kalkmak.
Yzdoksanaltncs: Ayb olmadan sikkey-i mslimni
krmak. Sikke, paralarn zerine vurulan damga aleti olduu
gibi, mevlevi dervilerinin balarna giydikleri uzunca bir
klaha da denir.
Yzdoksanyedincisi: Bir adama yaramaz adlar takmak.
Yzdoksansekizincisi: Mecusilerin yani atee tapanlarn
kesdikleri hayvanlar ve onlarn kpeklerinin tuttuklar avn
etini yemek.
Yzdoksandokuzuncusu: Cariyelerin kazanlarn, yemek,
kiyzncs: ddia ve iftiharla hazrlanan yemei yemek.
kiyzbirincisi: Kuru hurmann kendisini amak ve ya
hurmann kabuunu soymak.
kiyzikincisi: Karncalar ve ufak bcekleri ldrmek.
kiyzncs: Kadnlar arkalarndan kullanmak.
Mehmed Zahid Kotku
545
kiyzdrdncs: Hccacn Harem-i erifde dr-
dkleri eyleri kendisine mal etmek iin kaldrmak.
kiyzbeincisi: Klnc knndan km olduu halde
birbirlerine vermek.
kiyzaltncs: Bir kimsenin oturduu yerden kalkar
kalkmaz hemen oraya oturmak.
kiyzyedincisi: mam olan kimselerin daima mezzin-
likte yapmalar.
kiyzsekizincisi: Kendisinin giydirmedii kimsenin
elbisesine el srmek yani elini kurulamak. zni olmadan ba-
kasnn mendil, pekir ve sair eyasna el srmek yasaktr,
kiyzdokuzuncusu: Namazda iken san kulaklarnn
yumuak yerine kadar indirmek.
kiyzonuncusu: nsann alet-i tenasln veya hayalarn
kesmek. Uyuyan veya konuan kimselerin arkasnda namaz
klmak.
kiyzonbirincisi: eyecei varken namaza durmak.
kiyzonikincisi: Kadnn yannda mahremi yokken
sefer miktar yola gitmek.
kiyzonncs: Kesilen hayvan lmeden yzmeye
almak.
kiyzondrdncs: Bir adama harb veya velid gibi
mnasebetsiz ad takmak.
kiyzonbeincisi: Namaz klan ocuu n safa geirmek.
kiyzonaltncs: zni olmadan iki kiinin arasna girmek.
kiyzonyedincisi: Zarar olmayan ekirgeleri ldrmek.
kiyzonsekizincisi: St emen kuzuyu ve kk kuzular
kesmek.
kiyzondokuzuncusu: Gece vakti kurban kesmek.
kiyzyirmincisi: Kuyulardan ve vakf mahallerden nas
men etmek.
Mminlere Vazlar
546
kiyzyirmibirincisi: Klenin hakkn vermemek ve
rzna tecavz etmek.
kiyzyirmiikincisi: zin almadan bakasnn evine
girmek.
kiyzyirmincs: Ana, baba ve sair akraba ile
konumay terk etmek, yani onlarla konumamak haramlar-
dan maduddur, bunlar hakkndaki tafsilat yazmaya lzum
grmedik. nk bunlar mslmanlar tarafndan bilinen
eylerdir. Allah Tel hazretlerinin izniyle bu kitab burada
tamam olmudur.
Esselt vesselam ala seyyidina ve nebiyyina Muhammedin
ve al alihi ve eshabihil-bereretil-kiram. Hicri 1310 senesinde
bu kitap temam olmudur. Ve alt senede bitmidir. Bu da
bunlarn ne emekle meydana geldiini gstermektedir. Biz ise
bu hazr eserleri okumaya bile tenezzl etmiyoruz. Halbuki
muhterem ve mbarek zatlar, bunlar bin kere okusanz da ve
yine tekrar tekrar okumanzda ok faydalar vardr demiler.
Mehur bir sz vardr (ettekrar hasen velev ke yzseksen)
demiler ki, hafzlar ve hoca efendiler de derslerini ne kadar
ok tekrar etmekdedirler. Bizler de bu eseri ve buna benzer
sair din eserlerini ok tekrar etmemizde fevaid-i kesre oldu-
undan, Cenb- Hak cmlemize okumak ve okuduklarmzla
amel etmek nasib eylesin amin.
imdi bir hanm kardamz geldi. HanmIar snnet cemiyetine
davet etmekde, fekat bir tarafdanda mehter takm algsn alb
malum olan almlarn yapacaklar, hanm kzlarmz da bunlar
seyr edecekler. Allah korusun, ite bu zamann sofuluu da bu
kadar. ayan-i ibrettir. Bir tarafdan snnet-i seniyye icra edilir,
dier tarafdan da gnahlar. Her iki zd bir arada birleir mi?
SON SZ
Bu yazlan gnahlar sakn yabana atma. Bunlarn herbiri
bizim en kymetli azamz olan kalbin kemle ulamasna en
byk manilerdir. nsann insanl herkesin malumudur ki
cesedi ile deil gnl iledir. Kalp, ruh, akl, gnl, bunlar ayr
ayr isimlerdir. Fekat hepisinin manas birdir. Cesed, maddi
varlklarn eseridir. Esaslar toprak, su, ate ve safradr. Bunlar
ise hep yoklua mahkum eylerdir. Onun iin lmle neti-
celenen bu hayat yine asl olan topraa rcu eder. Bundan
kimse mstesna olamamdr. Fakat insan, yalnz maddenin
mahsul deildir. Cenb- Hakkn namtenahi olan kudret
ve kuvvetinin eseri olarak insan iki zd ile birletirmitir.
Nasl kar ile ate birleir mi? Lkin Cenb- Hakkn buz ile
ateden yaratlan mahluklar vardr. te Kudret-i lahiyye
insanda bunu bilfiil gstermidir. Mlk alemi olan bu alem
ile melekut alemi olan ruhlar alemi insanda toplanm, kalp,
Mminlere Vazlar
548
ruh, sr, hafi, ahfa denilen kudsi varlklar da bu insann kalbi
ierisine sktrm, biri maddi dieri manevi olan bu ikinin
birlemesinden insan meydana gelmidir.
te bu safveti ve bu gzellii muhafaza edebilen bahtiyarlar
cennet ile tebir buyurulduu gibi, bu paha biilmez serveti,
nimeti, devleti ayb edib zevk sefasna dalan bedbahtlar
cehennem ile korkutulmudur. Ne acdr ki, pek mkemmel
olarak yaratlan insann namtenahi paha biilmez nimetleri
zay etmesiyle beraber telafisi de mmkn olmayan kymetli
hayatn bo yere harcamas ne kadar irkindir. Ve ne kadar
acdr.
Malum ya her zayiatn telafisi mmkndr. Fekat ha-
yat zayat kadar byk bir felaket yoktur. Onun iindir ki,
vakitlerin zay edilmemesi hakknda ok mhim kitaplar,
eserler yazlm ve nihayet, vakit keskin bir klncdr sen onu
kullanamazsan o seni keser ldrr demilerdir.
imdiki insanlarn, bu gnn eitli zevk ve safa yollarnda
verdii mr zayiat ise ne kadar mhimdir. Ondan yaplacak
istifadelerin ne kymeti vardr. Televizyonun insan hayatna
kasd eden herhangi bir canavardan fark yokdur. Bir kere na-
maz klm olsanz dahi, onu brakpta cemaate gelemezsiniz.
kincisi; gece yarlarna kadar onu seyr etmekle vaktiniz geer.
Gecenin en kymetli saatlerinde Hakka ibdetten mahrum
olursunuz. ncs, sabah namazna belki de kalkamazsnz.
nk uykunuzu alamamsnzdr. Kalksanz bile camiye
gidemezsiniz. nk vakit kalmamtr. te sizlere byk
gnah. Cenb- Hakkn size bah etmi olduu o temiz gnl
aynasn bu suretle kirletmi ve karartm olursunuz. Artk
gitgide gnl temamyla gnllkden km olur. te o za-
Mehmed Zahid Kotku
549
man yalnz dier hayvanlardan fark kalmaz. Belki onlardan
da aa mertebeye der. nk o mertebedeki insandan,
zarardan baka hi bir fayda grlemez. Halbuki hayvanatn
etinden, stnden, yandan, derisinden, tynden hatta
kemiklerinden dahi istifade edilegeldii grlmekdedir. Hal-
buki insan maddi ve manevi mlk ve melekut alemlerinin
birlemesiyle meydana gelmi gayet kymetli bir ruha sahiptirki
btn ulum bunun iine doldurulmutur.
Baksanza, Adem (aleyhisselam) Cenb- Hak yarattkdan
sonra ki Adem (aleyhisselam) bilmedii, grmedii bir aleme
gelmidir - Cenb- Hak onu meleklerle bir imtihana ekti.
Ve meleklere sordu,
Buna ne derler? ve bu nedir? diye eyay gsterdi. Me-
lekler zhar- acz edib, bilmediklerini beyan etmeleri zerine
Adem (aleyhisselama) sordu. O btn eyann isimIerini ve
neye yarayacaklarn birer birer beyan ederek, Ademin efda-
liyyeti tehakkuk etmi oldu. te bugn grdmz btn
terakki asar Cenb- Hakkn kullarna verdii ilmin eseridir.
Bu ise maddi ksmdr. lme mahkumdur. nsanla beraber
bunlarda lrler. Binaenaleyh, sen pek muhterem ve alicenab
bir mahluksun. yle topraklarn altnda ryp kokmaya
mstehak deilsin. Belki siz ebediyet aleminin, gzlerin
grmedii kulaklarn iitmedii ve beerin hatr ve hayaline
smayan o cennet. nimetlerinin varisisin. Onlar brakpta
nereye gidiyorsun?
Ah canm kardam, biraz gzel dn. Dmanlarn ve
dinsizlerin szlerine kendini kaptrpda bu sonsuz ebediyet
alemini, cenneti ve cennetteki nimetleri ve mahede-i Cemal-i
lahiyeyi, bu fani dnyann zevklerine feda edip, o topraklar
Mminlere Vazlar
550
altnda zayi olma. Sana verilen bu lutf-i ilahi o kadar byktr
ki, bizlerin havsalalarmz bunu idrakden ok acizdir. Hazreti
Ali (Kerremallah Veche) bunu bize yle duyurmaktadr.
"Sen kendini ufak birey sanma. Sen o kadar byksn ki
btn alemler sende drlm iine konmu pek byk bir
alemsin" buyurmudur.
Bata Peygamberler olmak zere btn harikalarn s-
tndeki mucizeleri (Mucizeler) kitabndan oku. Btn Pey-
gamberlerin mucizeleri bizim Peygamberimizde mevcuddur.
Dastanl mer Ziyaeddin hazretlerinin (Mu cizeler) adl
kitabnda yazldr.
Denizin Musa (aleyhisselam)a yol vermesi, yani sular
alp Musa (aleyhisselamn btn avanesiyle gedikden sonra,
arkasndan (Firavun) da gemek isterken sularn kapanp,
Firavun ve askerlerini helak etmesi, brahim (aleyhisselam)
atein yakmamas, smail(aleyhisselam) ban kesmemesi,
Peygamber efendimizin (Miraclar) ki bunlar bilmeyen
yokdur. Bunlarla sana birka misal gstermek istedim. Bir
de Eshab- kiramn menakbini mutlaka oku ve tekrar tekrar
oku. Hazreti mer (radyallah anh) Medine-i Mnevverede
hutbe okurken, rana harb iin gnderdii ordunun Acem
ordusu tarafndan muhasara olunmak zere olduunu grp,
ordusunun kumandanna, hutbe esnasnda (ya Satiye daa
ekil daa ekil) diye seslenmesi ve bu sesi oradaki kumanda-
nn duymas ve bu suretle ordusunu kurtarmas ki o zaman
ne telgraf, ne telefon var, fakat ruhaniyet sahipleri iin zaten
bunlara ihtiya yokdur. Zira hem o uzak mesafeleri grrler
hem de melekler gibi imdada yetiirler. Bu Cenb- Hakkn
her insana verdii bir Iutuf ve ihsandr. Bunu zayi eden, kr-
leten ancak bizim gnahlarmzdr. Eer biz bu gnahlardan
Mehmed Zahid Kotku
551
arnm olsak, bu gibi fevkalade haller her zaman bizlerde de
zuhur eder.
Bahriye memurlarndan Mustafa Fevzi efendinin yazm
olduu eserlerden biri olan Kastamonulu Hasan Hilmi haz-
retlerinin menakbIerinden bir tanesini yazaymda insanlk ne
imi bak. Bu zat Gmhaneli hazretlerinin ilk haIifesidir. 36
ve 37 inci sayfalarnda yle der. Geyvede sakin imiler. O zat
muhteremin kerametleri herkesce de pek mehur imi. Ona
intisab iin yola kan arkadalar yle bir karara varmlar:
Eer eyh efendi onlara ilerinde sakladklar eyleri bilirse
kendisine intisab ederiz derler - Huzur-u eyhe varnca eyh
efendi onlara ilerinde sakladklar eyleri isimleriyle beraber
birer birer anlatnca hepisi hayretlere derler. Ve derslerini
alp giderler. Sen bunu ne zan edersin. te Cenb- Hakkn
bizlere lutf ettii ruh-u insanidir .
te bu ruhla insann iini dn pek gzel okurlar. nk
ruha hi bir mani yokdur. Bu hadiseler bir deil, bin deil,
Tezkeret-l Evliyay oku.
Abdlkadir Geylani hazretlerinin, Rfa hazretlerinin,
Nakbend Mehmed Bahaeddin, Gmhaneli hazretlerinin
menakblerini ok dikkatle oku, seni nasl hayretlere drr. O
zaman sen de kendinin kim olduunu anlar ve Allah Telnn
buyruklarna smsk sarlr ve yasaklarndan da ylece kaarsn
ki tarif edilemez. nk o yasaklar ki gnahlardr. Senin bu
kemle ulamana ve aynann tertemiz olmasna balca maniler-
dir. Onun iindir ki insanlmz da o nisbette dk ve zaifdir.
Bu sefer o gzel cevherimizi zayi ederek, insanlmzn yerini
hayvan- natk dedikleri mertebeye drmek revay hakmdr?
te o zaman cennetin yerine cehennemi tercih etmek gibi bir
Mminlere Vazlar
552
delilik, bir uursuzluk zahir olmaktadr ki bunu kendi elimizle
hazrlam olmamzdan dolay kimseye de birey demeye hak-
kmz olmasa gerekdir. Cenb- Hak cmlemizi nefsimizin
erlerinden ve eytan aleyhillanenin errinden, sevmedii raz
olmad kullarnn errinden emin ve muhafaza buyursunda,
bizlere verilen gnl, kalp, ruh, akl, irfan nimetlerinin kadir
ve kymetini bilerek, dinini bakalarna t vermek iin deil,
belki kendini slah etmek iin ve Cenb- Hakkn raz olduu
sevgili ve bahtiyar kullarnn arasnda yer alabilmek iin gayret
gsteren kullarndan eylesin amin.
Bu sebeble mam- Biriv hazretleri gibi bir ok ulema-
zevil-htiram hazratnn da bir zerre gnah terk etmek, ins ve
cin veya yer ve gk ehlinin nafile ibdetlerinden hayrldr bu-
yurmalar ne kadar ayan dikkattir. Zira gnahn ufaklnn ve
kklnn hi kymeti yokdur. Asl olan o gnah ilemeyi
meneden Zat-i Ecell-i Alaya olan isyandr. te bunun iin k-
, by olmaz. Asl marifet bu gnahlardan uzak olmak
ve bunlara almamaktr. Bunu da iyi pek iyi bilmek gerekdir
ki gnahlar insanlmzn ba dmandr. Vatan dmanlarn
Allah Tel'nn izniyle kovmak her zaman mmkndr. nk
grnr ve tutulur ve bizim gibi can sahibleridir. Her ne kadar
zor olsa dahi azmin elinden bireyin kurtulmad tarihimizce
de sabittir. Fakat manevi dmanlarmz olan nefis ve eytan,
grlr ve tutulur bir cisim olmadklarndan ve hyleleri de
saysz derecede ok olduundan, bunlarn ellerinden o gzel
ruh ve gnlmz kurtarmak ne kadar zor ve mkl olduu
her insaf sahibi iin malumdur.
Bunun iindir ki, her zaman Halk- zlcelal hazretlerine
tazarru ve niyaz ederek hfz- hmayesine snmdak mecbu-
riyetindeyizdir vesselam...
Mehmed Zahid Kotku
553
nsan gnlnn en birinci ve en mhim dmannn eytan
olduu cmlenin malumudur. Bu eytan aleyhillanenin gnle
girmesinin yollarnn okluuna nazaran en mhim iki yolu
vardr. Bunlardan biri hased dieri de hrsdr. Bu iki kt huy,
dier kt huylar da birer birer peine takp gtrr. Hrs, Adem
(aleyhisselam)n cennetten kmasna, hased de ocuklarnn yer
yznde iledikleri ilk cinayettir. Hrsn peinden azab, ehvet,
kibir, kin, gurur, hasedin arkasndan ise bunlara benzer bir ok
kt huylar, fenalklar birbirlerini takiben toplanrlar. Herbiri
koca koca ordular halinde insanoluna taarruza balarlar. Za-
vall insan yalnz bana bu kadar ok dmanla baa kmann
imkan olmadn grnce, Halik- Zlcelale ve onun sevgili
ve bahtiyar kullarna mracaat ederek yardmlarna bavurur.
Fakat bunlarn herbirinin ayr ayr yollar vardr. Ve bugn bu
yollar hep bozulmu, erbab da hemen hemen kalmam gibidir.
nne gelen, enesi biraz kuvvetli olan herkes bir eyh olmu,
etrafna bir takm zuafay- mslimini toplam olduklar halde,
ne Allah yoluna ne de Peygamberimizin yoluna ve snnetine
uyan grlmemektedir. Dervilikden maksad, hemen u kadar
zikir ekmek deildir. Belki maksad- ala, Hakkn rzasn ka-
zanabilecek hal ve hareketler, ahval ve ahvallerdir. nsann sz
zne uymazsa, gkde usa bile ne kymeti vardr. Rabiatu-l
Adeviyye sultan hanmn sz ne kadar dikkate ayandr. Gkde
uan birini grnce, o da hnermidemi, Cenab- Hakkn
yaratt hayvanlardan kularn ve sineklerin de utuunu
grmyor musunuz?
Bir istikmetin bin kermetten efdal olduunu acaba
bilmeyen varmdr?
Fakat ne yazk ki bugn insanlar hl keramet peinde
dolamakdadrlar. Asl keramet (Festekim) emrine uyarak
Mminlere Vazlar
554
Hakkn razi olduu kullarn arasna girebilmektedir. Bu da
ancak bu yazlan gnahlardan temamen uzak olmaa vabes-
tedir. Yani gnahlardan kendini kurtaramayan bizim gibi
zavalllarn ii deildir. Onun iindir ki gece gndz daima
Halk- zulcelaI hazretlerine tazarru ve niyaz ile yalvarmak,
kapsndan ayrlmamak, alaya szlaya Hak (Sbhanehu ve Tel)
hazretlerinin himayesini ve lutfunu istemekdir. Bizlere yakan
budur. Herkesi kendimizden stn ve hayrl grebilmek de
ayrca bir ihsan- lahidir. Yoksa insan kendini hi bir zaman
benlikden kurtaramaz. Kimisi bilgisine, kimisi kuvvetine,
kimisi de servetine marur olarak helk olup giderler.
Bu felaketten kurtulmak iin yegane are bu yazlan
gnahlardan korunmak ve kanmakla hasl olur. Cenb-
Hakkn da Kuran- Keriminde medh ve sena buyurduu
mttaki kullar ite bu gnahlardan kaan ve korkanlardr. Bu
suretle mttaki kullardan teekkl eden cemiyyetler daima
huzur ve rahat ierisinde yaarlar. Herkes biribirlerinin yar-
dmnda bulunur, iyiliine alr. Kimse kimsenin aleyhinde
bulunmaz ve fenaln da istemez. Hi bhesiz bu da en
byk bir nimetdir. Cenb- Hak cmlemizi iyi huylar ve
iyi ahlklarla mtehallk olanlardan eylesin, amin...
Eshhab- kiramdan Enes ibni Malik hazretlerinin annesi,
Resul Ekrem efendimiz hazretlerinden bir nasihat talebinde
bulunmular. Cenb- Resul (sallallah aleyhi ve sellem)
efendimiz de ona ilk tavsiye ve nasihat olarak (measyi -yani
gnahlar- terk eyle) buyurmulardr ki ne kadar yerindedir. Zira
gnahlarn herbiri birer manevi pislik ve necaset olduundan
ve insann asl marifet-i lahiye merkezi olan o gzel kalbi,
gnl kirletirler, ie yaramaz hale getirirler. Malumdurki:
dmz ykamak kolaydr. Her ne kadar pislenirse pislensin
Mehmed Zahid Kotku
555
bir hamama girer, bir amar deiir, tertemiz olup karz.
Fakat gnln temizlenmesi ne kadar mkldr. O ykan-
makla filan katyyen temizlenemez. Onun ykanmas ancak,
ald gnahlar bir daha ilememek artyla terk etmekle
olur. Bunun ise ne kadar zor olduu herkesce malumdur.
Onun iin en mhim ey bu gnahlara almamaktr.
Baknz bir ienin ierisine pislik dolsada biz onu te-
mizlemek istesek, ienin dn ne kadar ykarsak ykayalm,
iindeki pislik durdukca o ienin temiz olmasna imkn
yoktur. Ne zamanki iindeki pislii temamen karp sonra
da ykarsak, ite o zaman temiz olaca, yine hepimizin pek
iyi bildii eydir. Bu hususda Cenb- Peygamber efendimizin
ilk emirleri ve tavsiyeleri, nasihatleri, measiyi terk etmek oldu.
Measi ayni zamanda zehirli mikroblardan daha tehlikeli bir
i kanseridir.
manl insan neden lrse lsn, gam, keder deildir.
Asl dert imansz veya ahlksz veya (irk) ierisinde olarak
lmektir. Gnahlar ise (maazallah) birgn bakarsnz ki insa-
nn insanl elinden gitmi, artk ne olduu bilinmeyen bir
canavar olmutur. te bu hale dmemek iin Cenb- Hak,
Peygamber (sallallah aleyhi ve sellem) efendimiz hazretleri,
gnahlar terk etmeyi tavsiye buyurmulardr. Bunun zerine
(hicretin hangisi efdaldir) diye soran Ebu Zer (radyallah anh)
cevaben (seyyiat terk etmekdir) buyurmulardr. Bunlardan
anladmza gre ibdet iki ksmdr.
Biri: Emr olunduklarmz yapmak;
Dieri: de yasaklardan, gnahlardan kamaktr. Malumdur
ki, hernevi ibdet ne kadar zor dahi olsa, namaz,oruc, hac,
zekat, gece ibdetleri, ryazatlar, insan aldkca kolaylarlar.
Fakat masiyetleri terk ve bhusus alldktan sonra onlar
Mminlere Vazlar
556
brakmak nefse en zor ve ar gelen eylerdendir. Onun iin
Cenb- Peygamber efendimiz evvela masyeti terk ile, sonra
da ferazi eda ile, daha sonra da Allah Telnn zikrini ok
yapmakla emir buyurmulardr. Zira ibdetin tad ve lezzeti,
ancak masiyeti terk ettikden sonra anlalaca gibi, zikrulla-
hn da fezaili, lezzeti, muhabbeti kezalik masiyetin terki ve
ibdetlerin gzelce yaplmasndan sonra anlalr. ibdetler
snnetlerle birlikde gzelce yaplmadan ve gnahlarda te-
mamyla terk edilmeden ve masiyetlerle alaka kesilmeden,
zikrullahdan lyk vechile istifade edilemez.
Btn ktlklerin ba hased ve hrsdr. Hased sevablar
mahv eder.
Hrs da insann gzn kr, kulan sar eder buyurul-
mudur. Bu iki kt huy milletlerin, kavimlerin, cemaatlerin
helak olmasna balca sebep olmutur. Dn byle olduu
gibi bugn de byle yarn da byledir. Binaenaleyh, bu iki
kt huydan kurtulmak herkes iin arttr. Hangi millet ve
kavimden olursa olsun bu helak muhakkaktr. nk kr
bir gzle ve duymaz bir kulakla ki bunlar hakikaten insan-
larda mevcuddur, gz grr ve kula da iitir, fakat hak
ve hakikati grecek gznn nuru olmad gibi hakikatleri
duyacak bir kulaa da malik deildir. Btn gayesi hiyanet
ve cinayettir. Gz grmeyince, kulak iitmeyince, gnl de
merhamet, efkat denilen nimetlerden mahrum olup eseri
bulunmazsa, o zaman dier varlklardan fark kalmad
gibi belki zararllarn en zararls, erlilerin en erlisi olmak
tehlikesine der. te buna manen lm derler ki, cesetlerin
lmnden daha ok beterdir. Zira cesetlerin lm ile iyilik
ve ktlk hepsi nihayet bulur. Fakat manen lmde ise,
erler daima temadi eder. Ve etrafndakileri mutazarrr eder,
Mehmed Zahid Kotku
557
rahatsz ve huzursuz hale getirir. Artk herkes onun lmn
bekler, lsede kurtulsak derler.
Nuh (aleyhisselam) gemisini yaptktan sonra iine al-
dklarnn arasnda, bakmki eytan aleyhillane de orada,
gemiden onu kovup karmak isteyince eytan, bana ilime,
ben sana be ey reteyim demi.
Birincisi; bu gemidekilerin bedenleri seninle amma, ileri
benimIedir.
Ben buradan ksam da kmasam da byledir. Bu be
eyden en mhim bir hased biri de hrsdr demi. Hased amel-
leri mahv eder, yok eder. Hrs da, sahibini kr ve sar eder.
Yalnz kr olsa bir dereceye kadar, velakin ayn zamanda hem
sar hem: de dilsizdirler. Yani artk bunlarda katiyyen hayr
bulunmaz. stersen etrafna yle dikkatle bir bak. Eer biraz
basiretin ve nurun varsa, muhakkak bunlar grrsn. Bu sefer
arslandan kaar gibi kamakdan baka aren kalmaz. Arslan
denince hepimiz korkarz. yle ifade edersek daha kolayo-
lacak zan ederim. Yaratlan hi bir mahluk yokdur ki bouna
yaratlm olsun. Muhakak her birinin beeriyet iin bir faydas
ve Izumu vardr. Fakat biz bunlar henz anlam deiliz de,
onlara hor bakarz. Huylarmz da byledir. Demindenberi
zem ettiimiz ehvet, gazab, kin, hased, hrs, ve emsalinin de
o hayvanlar gibi lzumlar vardr, ki Cenb- Hak onlar da
yaratmdr. nk ehvetsiz insan yaayamaz. Gazab olmasa
nsan hakkn mdafaa edemez. Yalnz hasedin yeri gbtadr.
Yani, (Va Rab ona verdiin gibi bana da ver) der . Yoksa ondan
alda bana ver demez. Hrs olmazsa hayatta terakki olmaz, asl
hner bunlar tidal dairesinde kullanmakdr. Naslki vcudu-
muzdaki adalet (denge) bozulunca, ya ate artar yanarz veya
rutubet artar donarz. Ondan sonra doktor doktor dolarz.
Mminlere Vazlar
558
te hner, vcudu nasl tidal dairesinde kullanmak vazifemiz
ise, yiyecek ve ieceklerimize, scaktan, souktan korunmaya
ve birde vcudumuza, shhatimize zarar verecek hereyden ve
hatta mikroblardan da ayn ekilde korunmak boynumuzun
borcudur. Korunmadmz takdirde hayat hakkmz zay olur
gider. Bunun gibi, huylarmz da itidal dairesinde kullanmak
ve bize zarar verecek derecede ifrata kamamak gerekdir, ki
o zaman tbki shhati bozulan insan gibi yataklara dp
inlemeye balar bizlere verilen nimetlerin imandan sonra en
by akldr. Fazla sz sylemeye lzum yok, ite deliller,
zarardan baka hi bir faydalar yokdur. Maalesef milletin bir
ok paralar da onlar iin heba olup gidiyor. Eer tmarha-
neler olmasa onlarn elinden kurtulamayz. imdi sen syle,
bir sarhoun bu deliden ne fark vardr. Hi bir iradesine de
hakim deildir. Szleri de deliler gibi sama sapandr. Akln
kymetine paha bimek kimsenin elinden gelmezken, insan
bu gzel cevherini bir ikiyi veya bir afyonu ve sair bunlara
benzer eyleri iipte, hem hayatn hemde maneviyatn yok
etmek, acaba hi bir akll insana yakrm? unlar iiyormu,
bunlar hep laf, onun aznn da zarar olduu bugn artk te-
mamyla tesbit edilmi durumdadr. tiraza lzum yok. ster
dindar ister dinsiz ol, sana verilen mevhibe-i lahiye olan akl
nimetini, byle Hakkn yasak ettii iki ile, mvakkat da olsa
ihlal edib, ileden kardn iin muhakkak ki mesul olacak
ve cezan greceksin. te dikkat eyle, o bir yudum iki senin
akln nasl gideriyorsa, tidali tecavz eden huylarda bylece
insan insanlkdan karr olduuna inan.
Gerek gazab gerek ehvet ve gerekse hrs ve emsali, belki
akl gideren ikiden daha ok fenadr. nk ikiden bir
mddet sonra aylr, akln bana gelir, belki de yaptklarna
Mehmed Zahid Kotku
559
piman olur ve belki de tvbe eder bir daha imezsin. Fakat
haddi tecavz eden ifrat derecesine varan gazab ve hrslardan
aylmak ve kurtulmak, herkese nasib olmaz. Artk onun kt
huylarn ancak teneir temizler demilerdir.
Onun iin bunlarn hepisi gnah ad altnda zikr edilmek-
tedir. Cenb- Hak (Celle ve Ala) cmlemizin muini olsun,
dnya ve ahiretimize zarar veren bu gnahlardan hepimizi
muhafaza buyursun, ve bu hususda vak olan kusurlarmzn
da afvini rec eyler, cmlemizin de afv-i lahiye ye mazhar
olabilmemizi Cenb- Vacibil Vcud hazretIerinin sonsuz ve
nihayetsiz olan rahmetinden dilerim. Ve sallallah ala seyyidina
Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Vel-hamdlillah
Rabbil-alemin...
26/8/1975
18 aban 1391
skender Paa Cami-i Hadimi
Mehmet Zahid Kotku
CENB-I PEYGAMBER (s.a.v)
EFENDMZN MUBAREK FEM-
SADETLERNDEN SUDR EDEN
DULAR

_. _. .

-'

- _, _.

. _

. ._

- _, _. .

.

.

_,

_,

_,. _, . _. .

,
Mminlere Vazlar
562

_. _..

.

.

.,

. _

.,

. _

. ,

.

.

.

.

_,

.,-. _, _. .

-'

_

.

.

,

i _, _, ., _. .

-'

-
..- -. _. .

, _

- _, _. .

_,

, _

.

.

..

.

.

- _, _. .

,

.

- _, _. .. _, .

Mehmed Zahid Kotku

563

\ ,

,

.

.

.

- _, _. .

'

- _

- _

,

-

.,

,

-

. _

.
.

,

-

.,

,

-

. _

_.L- . _, .,. _.
_

_ ,

- _, _. ._

.. _, _. .

-

.

. ;. _, ,. _. .

.

. , _

- _, _. .

. ,

. _

. _

Mminlere Vazlar
564
_. .

. _

-.\ . _,
... _, _. .

L ,

, ,

. _

_,-.\ , _, _. .

_ ,

, ,

_ ,

, ,

-

.

, ,

, ,

.

.

, , _

. ,

, , _

-

.

, ,

, , _

.

.

, ,

, ,

.,

-'

. _

-

.

,

.

_

.

-

.

.

.

Mehmed Zahid Kotku

565

..

-

.

. _

.

.

,

-

. _

.,

.,

.

.

_,

.,

.,

.

_,

-

.

,

.

_, ,

,,

-

- ,

_,

_,

- ,

,

-

- ,

_ ,

.

.

.,

.

.

.
_

, _

-

. _

,
Mminlere Vazlar
566

. _

,

.

. _

. _

. _

_ ,

,

.

. ,

,

.

_, ,

.

. _

,

.

. ,

,

.

,

.

_

.

,. _, _. .

i _

.

. _

.. _, _. ._

.
_

,

. _

. _

., _., .

, ,

. _

-

. _

.

.

,

.

- _

,,,. _. .

,

.,

.

.

,

.

. _

\ _

Mehmed Zahid Kotku

567

.

.

.

.

,,

.

.

_

-

_ ,

_,

.

.

. ,

. ,

_,

,

.

-

.

.

.

. , _

.

.

-
.

_,

_,

.,

-

_ ,

,. _, _.

,

.

. ,

_

-

. _

;

.

.

.

.

-

. ,

.

.

_,

,,

-

-.. _, _. .

_,

, ,
_

,

-

-

.

. _

. _

_,

.

-

. _

L

-

.

. ,

Mminlere Vazlar
568

. ,

. _

.

.

-'

-

.

,

.

_

-

.,. _. .

,

_

.

. _

- _

.-- _,
.. _, _.

.,

-.. _, _. ._

.

.

;

.

, _

;

.

, _

. _ ,

.

.

;

.

, _

, ,

.

.

-.. _, _. .

, ,

,

-

.,

;

.

-.. _, _. .

Mehmed Zahid Kotku

569

. _

-

.

.

. , _

. _

.

.

- _

.
_

.

.,

. _

- _

,

.

. _

_ ,

.

,

.
... _. _. _.

_

.

.

.

,

.

.

.
_. _. .

. _ _.,,, () .

.

.

\ ,

,

.

.

.

L ,

,

.

-

.
Mminlere Vazlar
570

_

.

,,

. ,

, ,

. _

.,

;

.

-.. _, _. .

.

.

... _. .

.
_

. _

.

.

.

.

.,

. _

,
,. _, _. ._

- _ ,

.

.,

. _

,,

.

\
.. _, _. ._

.

.

. ,
Mehmed Zahid Kotku
571

,,

, ,

.

.

. _

... _. _

. _. .

- _

,,

,,

,,

-

.

,,

;

.

.

. _

. _

_

.

. _

-

.

, ,

.-

.,-. _, _. .

. _

.

.

_

.

.
_

_

.

_,

.

. _ ,

-
Mminlere Vazlar
572

. _

... _. .

. ,

, ,

. ,

, ,

,

.

.
,.. _. ... _. .

- _

.

. ,

. ,

. ,

,,

. ,

.

.

.

-

. ,

.

-

.

.

... _. .

,

. ,

.

.

_ ,

.
Mehmed Zahid Kotku
573

.

.

_ ,

. ,

.
-. _. .

. ,

.

,

.

,

.

,

.

,
.,,. _, .. _. .

_

.

.

.

.,

.

.

.

.

_, .. _. .

- ,

.

.

,. _, _. .

Mminlere Vazlar
574

_ ,

;

.

.

.

.

.

.

.

. ,

. ,

-
... _. _

. _. .

, _

.

.

- _

,

.

,,

\ _

_,

,,

,

.

,

.

,

.

_,

. ,

.

.

.

.

,,

.

. _

,,

.

. _

. _

.. _, _. .

Mehmed Zahid Kotku

575
_

. _

. , _

.
- _, _. .

- _, _. .

,

.

-,

.

_ ,

, ,

. ,

- _

- _

. _

.,.. _, ... _. .

_

.

.

_

.

.

.

_. _. .

_

.

.

.

. _

, _

, _

, _,

_. .

,

.,

.

.,

. _

.. _, _. .

_

.

.
Mminlere Vazlar
576

,

.

, ,

,- _. .

. , ,

.

.

, _

. _

.

.

. _ ,

.

.

. _

.,

. _

.

. _

. _

. _

. _

. _

,. _, _. .

. _

. _

.

. _

.

.

,,

- _

_

.

,,

.
- _, _. .

. _

_. ._

-.. _,
._

.

.

,- _.

,

.

,

.

- _

,

.

Mehmed Zahid Kotku

577

,
_L . _, ,.,, _. .

. _

_,

.

_,

... ,., ... _. .

_

.

.. _, _. .

,

.

,

-

.

.

.
.. _, .,.. _. .

. ,

-

.

. ,

. _

.

.
... _. .

. _

,- _. .

;

.

-. _,

.

.

_,

- _, _. .

,

_

.

Mminlere Vazlar
578

i _

_ ,

.

.

_. _. .

,

_

.

- _

-

.

-
- _, _. .

. , _

-

.

,

.

. , _

.

.

,

-

_,

,

-

\ _

.

. , _

_

.

. _

. _

. _

.

.

- _, _. ._

. ,

.,

,

.

,

.

,

.

. _

_ ,

. _

,

.

. ,

.

.
- _, _. .

-'

.

.

. _

. _ ,

. _

.
_.

- .,-. _. .

.

. _

Mehmed Zahid Kotku

579

. ,

.

.

. _

. _

,

.

.
.. _, _. .. _, .

- , _

i _

.. _, _. .. _, .

. , _

, _

, _

.. _, _. -. _, .

, _

-.. _, _. .

,

_. _. .

.

.

,,

_,

_, .

,

.

.

.

;.. ,.. .,.. _. -.

Mminlere Vazlar
580
_

.

.

_ ,

,

-

... _, _. .

,

,

.

. ,

- ,

.

_

.
_

,

.

,

.

-
_

.

.

,

.

.,

,

.

. _

.

_

.

. ,

. _,.. _.

_,

_,

,

-

... _. .

.
Mehmed Zahid Kotku
581

.

.

.

.

.. _, _. .

,. _, _. .

_,

.

,

. _.

,

.

, ,

. _

,
., _, _. .

,,

.

.

. ,

_.. , _, _, _.- .,. _. .

,,

.,

,

-

,,

.,

.

.

.-. _, _,. _. .

.

.

.

.

_. _. .

.

.

Mminlere Vazlar
582

.-. _. .

- _, _. .

,

-

.

- _, _. .

L ,

,

.

,
.

;

- _, _.

_. _. .

.

.

,

.

. ,

. _

-

.

_. _. .

.

.

_. _. .

.

.

.

.

.

.

\
Mehmed Zahid Kotku
583

.

.

-'

.

.

. _

_. _. .

_

.

_. _. .

.,

. _

.,

. _

. ,

.-. _, _. .

_,

_

.

_. _. .

..

.
- _, _. .

_,

.

.,

;

.

.

.

.
- _, _. .

, ,

Mminlere Vazlar
584

_

.

. _

.

\ ,

, _, . _. .

.

.

,

.

- _

- _

. ,

. _

.

-

_.. _, _. .

,

.

_

.

... _, _. .