You are on page 1of 22

21.

KLMA VE HAVALANDIRMA PRATK NOTLARI


Klima ve havalandrma uygulamalarnda karlalan yanllar, sorunlar ve dikkat edilmesi gereken pf noktalar bir kenara not edilmekte ve bunlar daha sonra gruplanarak bir dosya oluturulmaktadr. Kitaplarda yer alan pek ok konu ierisinde tecrbeye gre nemli olduu dnlen zl bilgiler de bu dosyalara eklenmektedir. Btn bu bilgiler alt alta sralanarak, pratik bilgiler ad altnda bu blmde sunulmutur. Pratik bilgiler mmkn olduu kadar gruplanarak, alt balklar altnda verilmitir. 21.1. GENEL TAVSYELER VE BLGLER 1. Klima santrallerinde iki kademeli filtreler kullanlmaldr. Filtrelerin toplam direnci: Filtre temizlendiinde : 70 Pa Filtre kirlendiinde : 200 Pa deerlerini amayacak ekilde projelendirilmeli ve iletilmelidir. 2. Taze hava al noktalarnda koku olma olasl varsa aktif karbon filtre kullanlmaldr. Aktif karbon filtre kullanlmas halinde cihazdaki aln hz <1,8 m/sn olmal ve aktif karbon filtre en azndan EU4 kalitesinde bir torba filtre tarafndan korunmaldr. (uzun mrl olmas asndan) 3. Klima santrallerinin taze havalar olabildii kadar st kotlardan alnmaldr. Yere ve yola yakn seviyelerde toz daha fazladr. Yukarya doru toz konsantrasyonu azalr. 4. Klima santrallerinin taze hava allar: - Kalorifer, WC ve mutfak egzoz bacalarndan uzakta, hakim rzgar ynnde ters tarafta olmaldr. - Soutma kulelerinden olabildii kadar uzakta ve hakim rzgar ynnde ters tarafta yaplmaldr. (Legionella riskini azaltmak iin) 5. Klima santrallerinde filtreden hava gei hz genellikle 1,5 m/s seilir. Ancak hzn olabildiince (0,8 m/s deerine kadar) kltlmesinde aadaki yararlar vardr: a- Filtre temizlii iin servis says azalacak (ortalama ayda bir defa yerine, 3 ayda bir defa servis yaplacak), b- Filtre direnci ortalamada daha azalaca iin fann enerji sarfiyat azalacak, c- k havas min. scaklk kontrolu yoksa, serpantinde ar youma olmas (hava miktar filtre tkandka azalaca iin) sonucu enerji kayb azalacak, menfez ve anemostatlarda youma olmayacaktr. 6. deal konfor isteniyorsa; a- Binann s kayb, statik stma ile (cam altlarna radyatr ve termostatik radyatr vanas monte edilerek) karlanmaldr. Scak hava aadan verilmi olur. Scak hava hafif olduu iin yukarya doru dk hzlarda ykselir. b- Soutma ve havalandrma, tavandaki difzrler (anemostat ve menfezler) ile yaplmaldr. Difzrlerden flenen havann scakl en fazla 18 C (kn), en dk ~14 C (yazn) olmaldr. Kn tavandan flenen ortalama 18 C hava, ortama tavan seviyesinden girince; aydnlatma armatrleri ve

dier s kazanlarnn etkisi ile alt seviyelere ininceye kadar ortam scaklna ular ve insanlarn diri ve canl kalmasn salayacak ideal konfor artlar oluur. c- Havalandrma tesisatnda, taze hava orannda cimri davranlmamasn ve i hava kalitesinin artrlmasn neririz. 7. Bina giriindeki holde hava perdesi her zaman yeterli olmayabilir. Byk binalarn giri kaplar sabah saatlerinde youn insan girii nedeniyle srekli ak kalr. Kn souk hava ve yazn tozlu hava girii i hava kalitesini bozar. Byk binalarn giriinde daha fazla taze hava verilerek, ilave (+) basn yaratlmas yararl olabilir. 8. Binalardaki merdiven boluklar baca etkisi yaparak alt katlardaki havay yukarya doru hareketlendirir. a- Yukarya hareketlenen hava ile birlikte, s da yukarya kaar. Bina iindeki scaklk dengesi bozulur ve s kayb artabilir. b- Katlar arasnda koku transferi oluabilir. Mutfaklarda davlumbazlardan yanlara kaan hava koku ve nemle birlikte merdiven boluuna ynlenir ve koku (mutfak, WC vb. hacimlerden) katlar arasnda yaylr. hava kalitesi ve konforu olumsuz etkiler. c- zellikle mutfakta yemek piirme veya hazrlama srasnda oluan koku, bina iine yayldnda alanlarn konsantrasyonunu da bozar, erken ackma hissi ile alma veriminin dmesine de neden olabilir. d- ki katl bir villada dahi yemek kokularnn evin ierisine dalmasn nlemek iin, mutfakta iyi bir davlumbaz ve aspirasyonun yaplmas yeterli olmaz. Merdiven boluuna yukardan %100 taze hava da vermek gerekir. e- Yksek yaplarda ise baca etkisi ok daha fazla olduu iin, giri kaplarndan bina iine doru ar hava girii oluur. f- Yksek yaplarda, Amerikada merdivenler gvenlik, alkanlk vb. nedenlerle yangn dnda kullanlmamaktadr. Oysa Trkiyede bir veya birka kat kmak veya inmek isteyenlerin byk blm merdivenleri kullanmakta, bylece alan merdivene gei kaplar ile katlar arasndaki hava transferi olumaktadr. g- zm: Merdiven boluuna %100 taze hava verilmesi, merdivenlerin baca etkisini nleyecektir. Bylece koku ve s transferi nlenecek, konfor artacak ve bina iinde istenilen scaklk dengeleri salanabilecektir. 9. stanbulda yaz iin d hava hesap artlar, 24 C ya termometre ve 33 C kuru termometre olarak verilmektedir. Bu durumda izafi nem yaklak %50 deerine kar gelmektedir. Halbuki bizim gzlemlerimiz; izafi nemin yazn stanbulda %60-70 deerlerine kt eklindedir. Bu durumda soutma serpantinleri zerinde nemli lde youma, olmakta, yzeyler yetersiz kalmaktadr. D hesap kuru termometre scaklnn 33 C olmas halinde; ya termometre scakln 25 veya 26 C almakla daha gereki ve emniyetli seim yaplm olur. 10. Yazn i ortam scakl seilirken, insanlarn bu ortamda kalma sreleri de dikkate alnmaldr. Sk girilip klan yerlerde i s607

cakln, d hava scaklndan 6 - 8 C daha dk olmas yeterlidir. Srekli oturulan ofis odalar gibi yerlerde ise bu fark daha fazla olmaldr. Byle yerlerde i scakl 24 C ve izafi nemi %59 almak iyi bir tasarm hedefidir. 11. Klimadan insanlarn beklentileri kltr, eitim ve lkelerin insan yaplarna gre deiik olmaktadr. rnein genelde Trk insannn klima anlay bir Amerikaldan ok daha fazladr ve ardr. rnein souk hava ile du yapmak Trkiyede bir ok kii iin ideal soutmadr. Ancak bu son derecede salksz bir kullanm olup, hasta olma riski ok fazladr. Ayn ekilde kn ince bir giysi ile dolalabilecek bir ortam ideal kabul edilir. Halbuki ortam scaklnn 1 C arttrlmas yakt tketimini %10 arttrr. Bu durum soutmada da benzer ekilde geerlidir. 12. Soutma ilemlerinde nem almak, scakl drmekten daha etkilidir. Hissedilen konforun %65i nem, %35i ise scaklktr. 13. stanbul ve benzeri yerlerde k konfor klimasnda nemlendirme sistemine Ankara, Erzurum gibi souk blgelere gre, ok daha ksa srelerde ihtiya duyulmaktadr. Buna karn nemlendiricilerin getirdii iletme ve bakm zorluklar, kurulu ve iletme maliyeti sistemi ekonomik olmaktan uzaklatrmaktadr. Ayrca nemlendirmenin su ile yaplmas nemlendirici havuzlarnda durgun suda bakteri remesine ve bu bakterilerin hava ile bro hacimlerine iletilmesine neden olmaktadr. Nemlendiricilerin tesis edilmemesi halinde aadaki avantajlar salanacaktr: lk kurulu maliyeti azaltacaktr. Su tasfiye cihaz kapasitesi azalacaktr. Nemlendirme pompalar ve armatrleri ile nemlendirme otomatik kontrol sistemi tesis edilmeyecektir. Yer tasarrufu salanacaktr. Su ve enerji gibi iletme giderleri azalacaktr. (zellikle buharlama iin harcanacak enerji iletmede ok byk maliyetler getirmektedir.) 14. ar ve dkkanlarda aydnlatma yk ortalama 100 W/m2 alnabilir. 15. Klimatize edilen yer gne almamaldr. Gne kesici pancur, jaluzi darda olmaldr. Aksi halde ortaya kan durum, kaloriferli evde kn cam ap oturmaya benzemektedir. 16. Toplant salonlarnda koltuk altndan hava flenirse, hava hz 0,18 m/sn alnabilir. 17. Binalarn iletme giderleri iinde elektrik, yakt, su genellikle ilk sralar almaktadr. te yandan byk bir i merkezinin elektrik tketim kalemleri ve bunun toplam iindeki yzdesi Tablo 21.1de zetlenmitir: 18. eitli tesisat blmlerinin toplam mekanik tesisat iindeki maliyet paylar bir yksek blok uygulamasnda yaklak olarak; shhi tesisat %9, stma tesisat %25, soutma %9,5; havalandrma %37, yangn %6, otomatik kontrol ve bina otomasyonu %13,5 biiminde verilmitir. 19. Ofis yaplarnda toplam elektro-mekanik tesisat iin yer ihtiyac, seilen klima sistemine gre deimekle birlikte, inaat alannn %8 ile 10u arasndadr. Tipik ofis katlarnda perimetredeki ci608

Kullanm Yeri

Elektrik Tketimi kWh/ay

Yzde %

Aydnlatma Ofisler Koridorlar Asansr holleri Park yeri Dierleri ALT TOPLAM Klima sistemi Chiller Santral, fan coiller Souksu pompalar Kondenser pompalar Soutma kulesi ALT TOPLAM Asansrler Dierleri TOPLAM 80900 37585 13840 10870 7225 150420 41370 95259 303354 26.7 12.4 4.6 3.6 2.4 49.6 13.6 31.4 100 3705 2140 7110 3040 310 16305 1.2 0.7 2.3 1.0 0.1 5.4

ekil 21.1. ELEKTRK TKETMNN FARKLI YERLERDEK YZDES hazlar inaat alannn %1 ile 3 arasnda yer tutar. te yandan i aftlar %2 daha fazla alana gereksinim gsterirler. Bu nedenle kanallar, borular ve ekipmanlar her katta inaat alannn yaklak %3 ile 5i yer ihtiyac gsterirler. Elektrik ve shhi tesisat iin her katta ilave %1 ile 3 orannda yere gereksinim vardr 20. Kazan dairesi, makine dairesi (bodrumda, ara katta, at katnda vb) gibi hacimlerde ses ve titreim ile ilgili nlemler konfor tesislerinde nem kazanmaktadr. a. Cihaz seerken ses seviyesi dk cihazlar seilmelidir. (Kaliteli marka, dk devirli motor, gaz yaktta atmosferik brlr vb.) b. Oluan sesin binaya iletilmemesi iin nlemler alnmaldr. Cihazlarn konaca yerin seilmesi, duvarlarn kaln ve dolu malzeme ile, tavann asmolen yaplmas, ift cidarl sac kap kullanlmas vb. c. Akustik nlemler alnmaldr. (makine dairesine akustik tavan yaplmas, pompa ve cihazlarn altna mantarl kaide yaplmas klima cihazlar kna susturucu ve akustik izolasyon yaplmas) 21. Yaplarn oturtulmas pasif olarak gne ve rzgardan yararlanma ve korunma asndan byk nem tar. Mimarn pasif enerji tasarrufu nlemlerine dikkat etmesi gerekir. Istmann belirleyici olduu blgelerde gne enerjisinden en fazla yararlanacak bina konumu gerekir. Kuzey cephe kr ve dar olmaldr. Buna karlk iklimlendirme yaplan scak iklimlerde soutma ncelii varsa, tam tersi bir dzenleme gerekir. Ayn ekilde hakim rzgar ynnde pencere yzeylerinin azaltlmas enfiltrasyonu drr. 22. Klima tesisat yaplan binalarda (normalde btn binalarda) s

yaltm nne ve/veya arkasna nem yaltm yaplmaldr. Bylece nem difzyonunun nne geilmi ve her hangi bir katmanda youma nlenmi olur. 23. Ofis binalarnda bulunan seminer salonlarnda genellikle yazn seminer yaplmamaktadr. Yaz aylarnda kullanlan yllk izinler ve genel eitime verilen tatil bunda etkilidir. Bu mevsimde nadiren alsa bile, bu ancak ksa sreli olmaktadr. Tesisat projesi aamasnda seminer salonlarnn hesaplanan s kazanlar da, binann dier hacimlerinin soutma ihtiyacna eklenerek, e kullanm faktryle arplmak suretiyle soutma grubu seilmektedir. Bu durumda, a) Yazn seminer salonlar kullanlmadndan, soutma grubu kapasitesini byk seerek pahal cihaz satn alnm olmaktadr. b) Ara mevsimlerde ise, binann genelde soutma ihtiyac olmad gnler seminer salonunu soutmak iin byk kapasitedeki su soutma gruplarnn altrlmas gerekmektedir. c) Bu byk kapasite genellikle hi kullanlmamaktadr. 24. Seminer salonlar iin at tipi direkt genlemeli paket cihazlarn kullanlmas halinde, Kurulu maliyeti yaklak %50 daha ucuz olabilir. letme maliyeti de daha az olacaktr. letme daha basitleecektir. 25. havann d hava ile kartrlarak ortama verildii tam haval sistemlerde; ortamdaki havann tamam klima santrali filtresinden ortalama 8 10 defa geirilir veya %100 filtre edilen taze hava ile ortam havas saatte 8 10 defa deitirilir. Borulu sistemlerde ise; hava byk oranda oda ierisindeki cihazlardan geirilir ve snrl kalitede filtre edilir. Kk oranda taze hava tam filtre edilerek odaya verilir. Sonuta; tm haval sistemlerde ortama daha iyi kalitede filtre edilmi hava salamak mmkndr. 26. ok souk blgelerde, k aylarnda klima santralinde serpantin patlamas yaanabilmektedir. Buna kar nlem almak arttr. Klima santralndaki otomatik kontrol bu adan ok nemlidir. Donma termostat donma riski olduu zaman taze hava damperini kapatmaldr. Ayrca serpantinde su sirklasyonu her koulda devam ettirilmelidir. 21.2. KLMA GENEL TESSATI 1. Elektrik motorlar rutubetli yerlerde kullanldklarnda veya bina dna yerletirildiklerinde, nem nedeniyle motor sarglar yanmaktadr. Bu tip motorlar fabrikaya elektrikli stcl olarak sipari verilmelidirler. 2. Servis bakm ve onarm iin aft kapaklar yerine aft kaplar braklmal. 3. Binalarn egzoz ve taze hava panjurlar aras 10 mden az olmamaldr. 4. 2 1/2 dahil daha byk kollektrlerin bombeleri, preste baslm olarak imal edilmelidir. 5. Fan coil ve klima santrallarnn drenaj borular izole edilmelidir. 6. Kullanma suyu borular terlemeye kar izole edilmelidir.

7. Su seviyesi kontrol elektrotlar 6 Atye kadar kullanlabilir. 8. Cihazlardaki suyu boaltma, hava alma tplerinin boaltma vb. vanalarn mutlaka ayr ayr borularla balamak gerekir. Bu borularn ular grnen bir yere boalmaldr. 9. Kollektr vb. boaltmalar akta olmaldr. (Su karan vanalarn tesbit edilmesi iin) 10. Basn drclerinin (ST) kndaki basn, ak annda istenen basnc salad halde, sistem durduu zaman basn ykselebilir. 11. Termal blgelerdeki termal scak su, ift eanjr (zel imalat paslanmaz vb.) kullanmak kayd ile, a. Kullanma suyu n stcs, b. Klima santral primer hava stcs, c. Bina stma vb. amalar ile kullanlabilir. 12. Pnmatik kontrol sistemlerinde hava kompresrlerinde k havas evoperatrden geirilerek soutulmal ve nemi alnmaldr. (Rutubetli hava problem yaratabiliyor.) Ayrca ya ayrc kullanlmaldr. 13. Demir boru serpantinlerde buhar kullanlyorsa 0,5 bar basntan sonra patent boru kullanlmaldr. Normal borunun max. kullanma scakl 120 C olup buharda kullanlmamaldr. 14. Klima santrallar ve fan coillerin montaj tamamlandktan sonra drenaj tavalarna su dklerek test yaplmaldr. Genelde bu ilem yaplmad iin sistem iletmeye alndktan sonra problemler ortaya kmaktadr. a. fan coil yatay monte edilmediinden (terazi ile kontrol fancoilin ksa ve uzun kenarlarndan ayr ayr yaplmaldr), b. Drenaj tavas ile drenaj borusu balantsndan, c. Drenaj tavalarndaki imalat hatalarndan, d. Drenaj borusundaki tkanklklardan soutma serpantininde younlaan su demeye dklmektedir. 15. Klima santralleri giriinde, 3 yollu vana glob vana olmaldr. Bu vanalar szdrmazdr. Halbuki rotary vanalar szdrr. Rotary vanann motor ile birlikte fiyat %50 daha ucuzdur. Ancak szdrmann getirdii enerji kayb, vana fiyat farkndan ok daha fazladr. 16. Balans vanasnn nnde ve arkasnda en az 5xD mesafesi olmal. 17. Soutma borularnda tama iin borunun altnda 3a kadar (ters T) kontsrksiyon kullanlmal (izolasyondan byk) 4 ve daha byk borularda ise (ters TT) tipinde kzak kullanlmaldr. Baknz ekil 21.2 ve 21.3. 18. Soutma devresinde (kondenser ve chiller) flow switch kullanlmaldr. 19. Flow switchler min. 4 metrelik dz borunun ortasna konulmaldr. 20. yollu vanalarn evresindeki, a. By-pass vanalar yollu vana apnda, buhar vanas tipinde olmaldr. b. Kapama vanalar kelebek, kresel veya srgl vana olabilir. c. Kapama vanalar ve pislik ayrclar boru apnda (veya daha byk) kullanlmaldr. 609

ekil 21.2.

Soutulmu su borularnn mr (youma az da olsa) stma borularna gre daha azdr. 23. Klima tesisatnda, ryen borular ileride sistemin sk sk kesintiye uramasna neden olur. Borularn rmesini nlemek ve uzun mrl olmalarn salamak iin; a. Piyasadaki (olabildiince) kaliteli borular kullanlmal, b. Kapal genleme depolar kullanlmal, c. Tesisatn st noktalarnda biriken havay almak iin hava tp ve prjrler yerletirilmeli, d. Hava ve tortu ayrclar kullanlmal, e. Tesisattaki suyun su doldurma ve boaltma ileminin sk yaplmasndan kanlmal (her su dolumuyla birlikte tesisata oksijen girecektir), f. Soutulmu su borularnda s ve nem yaltm ok iyi yaplmal, g. Tesisatta tadilat yaplrken, boru birlemelerindeki kaynakl birlemeler zenle yaplmaldr. h. Is ve nem yaltmlarnn kt yaplmas halinde; boru yzeyinde kondensasyon ile oluan su, boru eimleri ynnde akarak korozyona neden olabilir. i. Tesisata doldurulan suyun kalitesine dikkat edilmelidir. 21.3. KLMA TESSATI, HAVALANDIRMA VE ENERJ TKETM 1. Binalarn kullanlmaya yeni baland gnler en kritik dnemlerdir: Kaplar aktr. Testler tam olarak bitmemi olabilir. Dengeleme (balans) ilemleri devam etmektedir. Yangn ihbar, yangn sndrme, duman tahliyesi ve merdiven basnlandrma sistemleri insanlar binaya tanmadan nce kesinlikle tamamlanm, test ve balans ilemleri mutlaka bitirilmi olmaldr. Eya tanmas devam etmesi nedeniyle baz ka gzergahlar tkanm olabilir. Binaya giri-k daha kontrolsz olabilir. 2. Klima sistemlerinde ENERJY fan motorlarndan ok HAVA KANALLARI TKETR. a. Hava kanal kesitleri seilirken daha az basn kaybedecek ekilde projelendirilmelidir. Hava kanallarnn kesitleri yksek hava hzlarna gre seildiinde diren artacaktr. Artrlan ve azaltlan direncin karl da tketilen enerji miktarn belirler. b. Hava kanallarndaki hzlar, cihaz kndan menfeze doru srekli olarak azalarak gitmelidir. Hzn azalp, tekrar artmas byk ve gereksiz basn kayplarna neden olur. c. Bir cihaza bal hava kanallarndaki en yksek basn kaybna gre fan semek yerine, bazen direncin yksek olduu blgelere booster fan kullanmak, optimum enerji tketimi salayabilir. d. Klima cihazlar kndaki ani dnler, cihaz knda fann dnme ynne ters ynde yaplan balantlar, yanl menfez ve kutu balantlar ar basn kaybna ve grlt-

ekil 21.3. 21. Hava kanal girii olan fanlarn giriinde, girile son dirsek arasnda kanal apnn 5 kat uzunluunda dz bir hava kanal olmas gerekir. 22. Asma tavan ierisinden geen su borularnn daha sonraki yllarda delinme ve su karma riski her zaman iin vardr. Damlatan veya aktan su borular, altndaki ve etrafndaki mobilya ve eyalar kullanlmaz duruma getirebilir. a- deal olan asma tavan iinden sprinkler sistemi dnda boru geirmemektir. b- Asma tavan iinden gemesi gereken borular varsa; sklebilir tavan iinden kolay ulalabilir yerlerden gemeli, koridor vb. yerlerin tavanna denmelidir. c- arlarda dkkanlarn tavanndan stma, ST vb. borular demekten zellikle kanlmaldr. rnein, byk alveri merkezlerinin dkkanlarndaki VAV kutularnn kna sulu stc monte edilmekten kanp, elektrikli stc monte edilebilir. Bu durumda tavan iinden geen stma borusu da olmayacaktr. Byk arlardaki dkkanlar sabah erken saatlerde gnde yarm saat veya en fazla bir saat sreyle stmaya ihtiya duyabilirler. Bylece elektrik pahal sav da ortadan kalkar. Ksa sreli elektrikli stma sonunda atk s olmayacak; abuk tepki ve stma da salanacaktr. d- Asmatavan iinden geen soutulmu su borular ise daha tehlikelidir. - Yanl izolasyon veya izolasyonun sonradan bozulmas nedeniyle borular zerinde ar youma olabilir ve aaya damlayabilir. 610

3.

4.

5.

6.

7.

ye neden olur. Hava hzlar yksek ise, bu tip dnler ve balantlarda direnler ok daha fazla artacaktr. e. Hava kanallar kesinlikle szdrmaz tipte seilmeli ve montajnda szdrmazlk ile ilgili nlemler alnmal ve szdrmazlk testi yaplmaldr. Trkiyede kullanlan hava kanallarnda %20nin zerinde kaak olduu bilinmektedir. Bu ok yksek oranda enerji ve performans kaybna neden olmaktadr. f. Hava kanallarnn izolasyonu s kaybn en aza indirecek ve youmaya imkan vermeyecek ekilde yaplmaldr. Klima SANTRALLARI da ar ENERJ tketebilir. Klima santrallarnn boyutlar (kesiti) kkse, enerji tketimi daha fazla olacaktr. Daha kk kesitli klima santrallerinde, a. Satn alma maliyeti azalr. b. Daha az yer kaplar. Ancak burada hava hz artar ve bunun sonucunda, - Enerji tketimi ar ve gereksiz yere artar. - Ses (grlt) seviyesi ykselir. - Genellikle fan devir says arttndan mr daha ksalr. - Filtrasyon kabiliyeti azalr ve servis skl artar. Filtrenin tkanmasyla birlikte fann sarf ettii enerji de ok artacaktr. Vantilatr ve aspiratr seiminin enerji tketimine etkisi vardr. a. Fan seerken, verimin yksek olduu tip ve model aratrlmaldr. b. Olabildii kadar yksek devirli fan seiminden kanlmaldr. Kombine klima santrallerinde aspiratr kapasitesi vantilatrden (zel durumlar dnda) daha kk olmaldr. WC, mutfak gibi yerlerden atlan egzoz havas miktar ile, binay pozitif basnta tutmak iin gerekli hava miktar dikkate alnmaldr. Merdiven boluuna %100 taze hava verilmesi sorunu ksmen zebilir. Enerji sknts olduunda, binadaki fazla enerji tketimi (byk motor gleri, s kayb ve kazancnn fazla olmas) jenaratrn de byk kapasitede seilmesine (ilk yatrm maliyeti, yer kayb vs.) neden olacaktr. Is ekonomisi yapmak iin, s geri kazanml aydnlatma armatrleri kullanlabilir. Bu sistemde egzoz havas bu zel aydnlatma aygtlar zerinden emilir. Bylece aydnlatma yknn yaklak %30 orannda bir ksmn dorudan dar atmak mmkndr.

21.4. HAVALANDIRMA NOTLARI 1. D hava miktarlar hesaplanrken, sigara iilen hacimlerde 60 m3/kii (hatta 75 m3/kii) deeri alnmaldr. Daha dk havalandrma deerleri ile projelendirme yapldnda, havalandrma uygulamada yetersiz kalmaktadr. ASHRAE daha dk bir deer vermektedir. Ancak Trkiyede yaayan insanlarn sigara ime oran daha yksektir. 2. hava kalitesinin artrlabilmesi iin, daha fazla temiz d hava kullanlmas gereklidir. Geerli standartlarda verilen hava miktarlar i hava kalitesi asndan yetersiz kalmakta ve sonuta ikayetlere neden olmaktadr. zellikle sigara iilen hacimlerde

standartlardaki hava miktarlar kesinlikle yetersizdir. Projelerimizde ve uygulamalarmzda mmkn olduu kadar hava miktarlarn artrmaya almalyz. Temiz hava miktarn artrrken, enerji geri kazanm yntemlerini de uygulamalyz. 3. hava kalitesi Kapal binalarda yorgunluk, ba ars vs. gibi ikayetler olumaktadr. Bunlarn yaklak %45i havalandrma (i hava kalitesi) ile ilgilidir. hava kalitesi: Yerden 1,83 mt. ykseklie kadar, yandan 60 cm. mesafe iinde kalan hacim iin aratrlr. Hava kanal sistemlerinin temizlii Bat lkelerinde bir sanayi haline gelmitir. Hava kanallarnda nem %30 - %60 arasnda olmaldr. %70de mantarsal bakteriler remektedir. CO2 oran 1000 ppmi geerse problem balar. 4. hacimlere i hava kalitesi sensr konularak, havalandrma otomatik kontrol ile salanabilir. (scaklk - nem duyar eleman gibi.) 5. Gzn grebilecei toz 10 mikron byklktedir. Oysa doadaki tozun %99u 1 mikron mertebesindedir. 6. Fan basnc hesabnda, hava filtresinin direnci, temiz ve tam kirli hallerdeki direnlerin ortalamas olarak alnmaldr. 7. ki kademeli filtre seildiinde, aradaki fark 2 deerinden fazla olmamaldr. rnein EU2 ve EU4 gibi... 8. Filtre kesitini imkan varsa 2-3 kez byk seerek Filtre temizlii iin gerekli servis says azalacak, ayda bir yerine ayda bir servis yaplacak. Filtre direnci azalacandan fan enerji tketimi azalacak. Scaklk kontrol yoksa, kirlenmeyle azalan hava debisine bal menfez ve anemostatlardaki youma ortadan kalkacaktr. 9. atdaki veya uzaktaki aspiratrlerin ve tm motorlu cihazlarn elektrik tablolar atda aspiratr yannda (cihazlarn yaknnda), kumanda ve kontrollar ise kontrol ve kumanda odasnda olmaldr. 10. Yangn damperlerinin manyetik anahtarl seilmesi yerine (ilk yatrm artrsa bile), elektronik kumandal seilmesi ok uygundur. zellikle iletmeye alma dneminde antiye elektrii kullanrken, enerji kesilmesi nedeni ile ciddi zorluklar yaanabilmektedir. Sonuta tekrar kurmakla baa klamayp telle balanarak sakncal bir zme gidilmektedir. 11. Otomatik kontrol armatrlerinin sudan korunmas iin ar nlem almak yerine, ak alana klima santral monte etmekten olabildiince kanlmaldr. Ak havadan gelen (kurum, asit vs.) ar korozyon yaratmaktadr. Ayrca yksek blok atlarnda fazla rzgar yk, donma riski gibi sakncalar vardr. 12. Klima santrallerinde damperin motora balanmasn salayan damper kollar konstrksiyonuna ok dikkat edilmesi gerekir. Aslnda detay gibi grnen bu ayrnt ok nemlidir. Zira tm hava kontrolunu yneten elemanlar damperlerdir. 13. Pnmatik kontrol sistemlerinin kullanm yerleri: a. Byk kapatma kuvvetlerinin gerektii yerlerde (byk debili santrallarda) 611

b. Patlama riski olan yerlerde (kimyasal madde ile ilgili yerler.) 14. Yangn ihbar ve otomasyon sistemleri seilirken, baz ihbarlar otomasyon, bazlarn ise yangn ihbar aldndan; (koordinasyonun daha iyi salanmas iin) ayn firmann rn olmas yararl olacaktr. 15. Taze hava santrallar yaz-k 22 C scaklkta hava fleyecek ekilde seilmelidir. Trkiye koullarnda bro planlamas iyi yaplmyor. Kullanm maksad deiiyor ve insan says daha fazla olabiliyor. Bu nedenle mutlaka bir emniyet kat says gznne alnmaldr. 16. Banyolarda pencere olsa bile, aspiratr kullanlmaldr. Kimse cam ap banyo yapmamaktadr. 17. Banyo egzoz menfezi, kvet hacmi iinde, banyo bataryasnn ters tarafnda olmaldr. 18. Asansr makina daireleri, a) Yazn ykselen scakla kar aspiratrle havalandrlmaldr. b) Yazn d hava scaklnn yksek olduu yerlerde ise, asansr makina dairelerinin tavan izole edilmelidir. c) Binada klima tesisat varsa, bro hacimleri egzoz havas ksmen asansr dairesine baslarak soutma yaplr. Bu hava asansr dairesinden bir aspiratrle zorlanm olarak veya d hava panjurlar ile doal olarak dar atlr. 19. Katlar aspiratr havas a. Adana gibi scak blgelerde asansr, makine dairesine flenebilir. (Scaktan asansr termii atabiliyor.) b. Teras kattaki soutma kulesinin veya haval kondenserin zerine flenebilir. Soutma kulesinin veya hava soutmal kondenserin verimi artacakr. Teras kattaki soutma kuleleri kalorifer bacalarndan uzaa monte edilmeli ve baca kule seviyesinden 3 m daha fazla ykseltilmelidir. 20. Bro binalarnda katlarn egzoz havas at arasna verilirse, kn at aras scakl ykselecek ve s ekonomisi salanacaktr. Benzer ekonomi yaz klimas iin de geerlidir. Ancak, a. at aras ile katlar arasnn szdrmaz kap ile ayrlmas gerekir. b. Sadece bro hacimlerinin egzoz havas kullanlmaldr. 21. Yine bro, alveri merkezi vb. yaplardaki egzoz havalar kokusuz ve kirlenmemi olmalar art ile garaj havalandrmasnda kullanlabilir. 22. Merdiven basnlandrma (yksek bloklarda) hava verici vantilatrleri ayarlanabilir devirli olmal ve katlarn kaplar civarnda basn hissedicileri bulunmaldr. Vantilatr gerektii debide alabilmelidir. 23. Egzoz aspiratrleri mutfak, cafe vb. uygulamalarda uta olmaldr. Koku dalm olmamas iin + basn yaratlmamaldr. 24. Atriumlarda direkt egzoz iin rezervasyon braklmaldr. 25. Scak hava basan vantilatrlerin debisi ok azalacaktr. Vantilatr seiminde hava scaklna dikkat edilmelidir. 26. Kesintisiz g merkezi hacimleri havalandrlmaldr. 27. Snak hacimlerine stma ve havalandrma tesisat yaplmaldr. 612

28. Cihazlarn lastik takozu ekil 21.4deki gibi olmaldr. Lastik takoz imalats bir lastik takozun tayaca yk vermelidir.

ekil 21.4. 29. Kay iki tarafndan ortaya doru skldnda (2,5+2,5) toplam 5 cm. esniyorsa idealdir. 3 ayda bir kaylar kontrol edilmeli ve ayarlanmaldr. 30. ne eik kanatl (sk kanatl) fanlarda diren arttka motorun ektii akm hzla azalr. Geriye eik kanatl tiplerde de ayn sorun vardr fakat daha ar seyreder. 31. Kazan dairesine klima santral ve aspiratr monte edilmemelidir. Vakum oluabilir ve kalorifer kazanndaki yanma bozulabilir. 32. amarhanelerde, tlerin zerindeki davlumbazlarda youma meydana gelmektedir. Youan su ise, damlayp amarlarda leke oluturur. Bu nedenle silindir t emileri, silindir iinden yaplmaldr. 33. Taze hava emii zeminden en az 3 m yukarda olmal (atdan taze hava almak daha da iyi olur) ve mutfak egzoz pancuru, kalorifer bacas ve pis su havalk kolunu gibi yerlerden uzakta bulunmaldr. 21.5. HAVA KANALI UYGULAMA NOTLARI 1. Hava kanal uygulamalarnda uzun hatlarn tek kanal ile beslenmesi ilk ve son menfez arasnda hava hz asndan byk farklar dourmakta ve hava ayar yaplamamaktadr. Bu durumda, kanalda zonlama yaplmal ve uzun hatlar iin booster fan kullanlmaldr. 2. Booster fan kullanm mant ounlukla bilinmemektedir. Birbirinden ok farkl direnlerde hava kanallar tek fanla beslenmeye allmaktadr. Byle durumlarda fan seimi kritik devreye gre yapldndan, gereinden byk fanlar ortaya kmakta ve direnci az olan devrelerde ksma suretiyle diren dengelenmesi yaplrken enerji ziyan edilmektedir. Bunun yerine ekil 21.5de grld gibi, farkl direnlerdeki paralel hava kanallar iinde en dk dirence sahip olana gre fan seildiinde ve yksek dirence sahip kollarda fark diren, booster fanlarla karlandnda byk tasarruf imkan domakta ve sistem ok daha mkemmel dengelenmektedir. 3. Kalorifer tesisatnda basn kayplar mSS, havalandrma tesisatnda basn kayplar mmSS olarak hesaplanr. Yani hava kanal dizaynnda basn kayplar en aza indirilmelidir. Ayrca her menfeze kadar olan basn kayplarnn da eit olmasna all-

ekil 21.5. maldr. Kalorifer tesisatnda hzlarn artmas durumunda sistem kapal olmasna ramen ses oluur ve oluan bu ses duyulabilir. Havalandrma tesisatnda ise; hz arttnda menfezlerin ucu ak olduu iin oluan ses dardan daha fazla duyulur. Kolon klapeleri menfezlerden en uzak noktaya monte edilmelidir (kolon klapeleri ses kaynadr). Konfor tesislerinde menfezler hava hznn yksek olduu kanallarn zerine veya yaknndaki branmanlara yerletirilmemelidir. 4. Ofis bloklar iin hava hzlar aadaki tabloda verilmitir (Tablo 21.6). 5. Statik basn kayplar asndan dengeli olmayan kanallarda hava ayar teorik olarak kanal st damperlerin kslmas ile yaplabilir. Ancak pratikte hava ok kslnca ses olumaktadr. Bu nedenle cihaz kna uzak ve yakn olan kanallarn basn dengelenmesi damperlere gvenmeden yaplmaldr. Dengeleme iin ksa kanaln ap, hava hzn kabul edilir deerlerin zerine karmadan bir veya iki ap kltlmelidir. lk menfezin hava damperinden yaklak 6 m veya daha fazla uzakta olmasna dikkat edilmelidir. 6. Hava dalm yaplrken, bro mahallerinde, 2,8 mt. kat yksekliinde anemostat bana yaklak 7500 BTU/h kapasite alnabilir. Bir yerden 7500 BTU/h den daha fazla souk hava flemesi halinde (duvar ve cam tipi klima cihazlarnda olduu gibi) ortamda ciddi scaklk farkllklar ve istenmeyen hava hareketleri olumaktadr. Kanall tip klima cihaz yerine salon tipi kliGoodman Uygulamas (m/s) Besleme menfezleri Emi ve egzoz menfezleri D hava panjuru Branman kanallar 1,5-2,5 2-3 3-4 2,5-4,5 V.A.V Uygulamas (m/s) 1,5-2,5 2-3 3-4 V.A.V box sonra 2,5-4,5 V.A.V box ncesi 5-10 Ana kanallar 4-6 10-15

ekil 21.6. OFS UYGULAMASINDA TAVSYE EDLEN HIZLAR ma cihazlar ile soutma yapmak veya ok byk miktarlardaki havay bir menfezden ortama vermek, stmada radyatr yerine sobann tercih edilmesine benzer. Menfezler yerleiminde sorun varsa dahi 10.000 BTU/adet menfez kapasitesinin almamasn neririz. 7. Fanlar ekil 21.7de gsterildii gibi farkl pozisyonlarda yerletirmek mmkndr. ncelikle fan motorunun bulunduu tarafa bal fanlar saa dnl ve sola dnl olarak iki ana yerleim grubuna ayrmak mmkndr. Ayrca her grup fan yerletirme asna bal olarak 0, 90, 180 ve 270 al olarak drt ayr biimde yerlitirilebilir. Fann balanaca kanaln durumuna gre en uygun yerleim pozisyonu seilmelidir. Yanl uygulama gereksiz basn dmlerine, sese ve dzensizliklere neden olur. 613

ekil 21.7. FAN YERLEM POZSYONLARI

8. Klima santrallarn sipari ederken; hava kanal balant ekli ve yn doru belirlenmelidir. Fan kndaki basn kayb minimum tutulmaya dikkat edilmelidir. ekil 21.8de grld gibi fan dn ynne ters ynde uzanan kanallarda byk basn kayb meydana gelir. Kanal gzergahna dikkat edilerek klima santrallarndaki doru fan yerleim pozisyonu sipari srasnda imalatya mutlaka belirtilmelidir. 9. Tek bana fanlarn yerleiminde de yukarda ifade edilen kanal gzergahna uygun fan pozisyonu seimi iletme maliyetleri ve problemsiz alma asndan byk nem tar. ekil 21.9de bununla ilgili ematik gsterimler verilmitir. 10. Fan knda bir dirsekle yn deitirmek gerekiyorsa, tek ve ift emili fanlarda ekil 21.10.A ve ekil 21.10.Bdeki pozisyon A en uygun haldir. ift emili fanlarda fark etmezken, tek emili fanlarda saa ve sola dn farkl basn dmlerine neden olur. Tek emili fanlarda pozisyon B, pozisyon Dye gre

ekil 21.8. KLMA SANTRALI HAVA KANALI BALANTI EKL VE YN DORU OLMALIDIR. 614

ekil 21.9. KANAL GZERGAHINA UYGUN FAN POZSYONU

ekil 21.10.A TEK EML FAN IKIINDA DRSEK YNLER daha iyidir. Pozisyon D ve pozisyon C eit olarak en kt hallerdir. ift emililer de ise, B ve D pozisyonlar yaklak eit ve daha az kt hal, C pozisyonu en kt haldir. 11. Fan knda bir plenum varsa, plenum ile fan arasnda dz bir kanal paras olmaldr. Fan dorudan plenuma balanrsa, nemli basn kayplar oluur. Hi basn kayb olumamas iin gerekli dz kanal uzunluu L ekil 21.11de tariflenmitir. 12. Tavandan sarkan kirileri geerken kanaln bir U yapmas yerine ekil 21.12de gsterildii gibi kanal kesiti st taraftan daraltlarak dz bir gei salanabilir. Bu daraltmada yuvarlak kanallarda L/D deerinin 0.33 deerini amamasna gayret edilmelidir. Dikdrtgen kanallarda ise, daralma as 15 deerinde olmal ve benzer biimde tariflenen L/H oran 0.30 deerini amamaldr. 615

ekil 21.10.B FT EML FAN IKIINDA DRSEK YNLER

ekil 21.12. KR GE 13. Kanal sisteminin dengelenmesinde (sabit debili kanal sistemlerinde dengeleme amac ile), direnci az olan kolda klape kullanmak yerine perfore sac kullanlabilir. Bu durumda ekil 21.13de gsterilen t/d oran 0.015 ile 0.6 arasnda, n deeri de 0.20 ile 0.90 arasnda olabilir. 14. Kanal sisteminde kol ayrlmalarda dorudan dik bir kanal ile ayrlmak yerine, ekil 21.14da gsterildii gibi bir pah ile ayrlmak ak geni lde dzeltir. Birinci halde ayrlma noktasnda akta geri dnler ve girdap oluurken, ikincisinde dzgn bir ak profili elde edilir. Buna bal olarak basn dm ve ses ihtimali azalr. 15. Byk ve tek odalarn hava ile artlandrlmasnda dn havasn odadan ayr bir kanalla toplamak yerine, asma tavan veya ykseltilmi demeyi plenum olarak kullanmak ve bu plenumdan tek noktadan emi yapmak uygun ve avantajl bir zmdr.

ekil 21.11.BASIN KAYBI OLUMAMASI N DZ KANAL UZUNLUU 616

ekil 21.13. DREN N PERFORE SA KULLANIMI

ekil 21.14. ANA KANALDAN PAH LE AYRILMAK 16. Asma tavann dn havas plenumu olarak kullanlmas halinde kanal maliyetlerinde nemli bir tasarruf salanr. Buna karlk; Btn binada uygun hava dengelemesi zorlar. atlaklardan hava sznts olur ve bu noktalarda kirlenmeye neden olur. Emie en yakn dn havas aklndan daha fazla hava emilerek hava dalmn bozabilir ve sese neden olabilir. Ofis alanlar arasnda ses geiine neden olur. 17. Yksek basnl haval sistemlerde, kaaklar ok nemlidir. Kaak oranlar %30 deerlerine ulaabilir. Bunun iin bu sistemlerde mutlaka contal szdrmaz kanal kullanlmaldr. Yuvarlak kanallarda retim fabrikada yaplr ve kanal szdrmazdr. Kanalda kenetle birleme yoktur. Kanallarn birbirine eklenmesinde ise contal ve gemeli szdrmaz balant kullanlr. Balantlar flanl deildir. Bylece hem kanal montaj hzl, hem de kanal sistemi szdrmazdr. 18. Havalandrma ve klima sistemlerinde hava kanallar montaj yaplrken, inaat sresince ak kalacak olan menfez azlar veya kanal ular naylon ile kapatlarak, yaptrc bantla dtan sarlmaldr. Aksi halde kanallarn ierisine dolan tozlar fanlarn ilk almasnda bitmi durumdaki binay kirletecektir. Hatta kanal iinde kalacak baz paralar, hava hareketinde srekli grlt kayna oluturacaktr. 19. Dey aftlardaki hava kanallar dzenlenirken hava datmnda emi (egzoz) kanalnn en st kata yerletirilen egzoz santralna, besleme kanalnn da en alt kata yerletirilen taze hava santralna balanmas halinde aft kesitinden tasarruf salanr. nk kanallarda biri klrken dieri byr. aft boyunca toplam yer ihtiyac deimez. 20. Bir binada genel olarak ihtiya duyulan aftlar: a. Baca aft b. Kalorifer ve shhi tesisat borular aftlar c. Klima ve havalandrma kanallar aftlar d. Elektrik aftlar e. Mutfak aspiratr aftlar f. Pis su aftlar olarak saylabilir. aftlar bamsz olmaldr. rnein elektrik ve tesisat aft ayn olamaz. Kalorifer, shhi tesisat aftna hava kanal konulmaz. 21. Mutfak davlumbaz kanallar 2,5 mm. siyah sactan kaynakl retilmeli ve izolasyonu yanmaz malzeme ile yaplmaldr. 22. Davlumbazn yerden ykseklii 185 cm (Ocaktan yukar 105 cm) olmaldr. 23. Mutfak, kafeterya gibi kokulu hacimlerin aspiratrleri ile emilen havay tayan kanallarda negatif basn olmaldr. Eer bu kanallarda (+) basn olursa ve bu kanallar temiz hacimlerden 617

geerse koku szmas olabilir. 24. Devaml alan mutfak aspiratrleri mterek olabilir. Ancak farkl zamanlarda kesintili alan aspiratrler bamsz olmaldr. 25. Tesisat aftlar yaplrken demelerin karsndaki perde duvarda beton knt olursa kalas konup allabilir. Yksek bloklarda alma gvenlii iin allan aftn alt kat da kalas ile kapatlp allmaldr. (ii gvenlii iin) 26. Kapal yzme havuzlar egzoz kanal ve egzoz fan paslanmaz malzemeden yaplmaldr. Kanal iin rnein alminyum kullanlabilir. 27. Aspiratr ve klima santral hava kanallarna (eer nceden bir hesap yaplmsa) cihaz kndan itibaren 10 m uzunlua ve en az bir dirsee akustik izolasyon yaplmaldr. Akustik izolasyon yaplan yerde hava kanal kesiti i izole kalnl kadar arttrlmaldr. 28. Hava kanallarnda klapelerden sonra kontrol kapa konulmaldr. 29. Hava kanal asklar mmkn olursa, izolasyon zerinden yaplmaldr. 30. Yatay hava kanallar asklar salam yaplmal ve sallanmas nlenmelidir. 31. Klasik tip hava kanallarnda emici-verici tm kenetler macunlanmaldr. 32. Menfezlere hava datmnda mmkn olduu kadar eit uzunlukta kanallar kullanlmal, eit diren yaratlmaya allmaldr. Bu konudaki rnekler ekil 21.15de verilmitir. 33. Ak odalar havalandrmas iin paslanmaz elik aspiratr ve kanal olarak ise PVC boru kullanlmal, galvaniz sac kullanlmamaldr. 34. Hava kanal tasarm yaplrken hi hava damperi kullanlmayacakm gibi dnlmelidir. a. Hava damperi kk ayarlar iin kullanlmaldr. b. Hava damperleri menfezlere olabildiince en uzak yerlere monte edilmelidir. (Damper geiindeki hava hznn oluturduu sesin darya duyulmasn nlemek iin) 35. Havalandrma ve klima sistemlerinde hava kanallar montaj yaplrken, inaat sresince ak kalacak olan menfez azlar veya kanal ular naylon ile kapatlarak, yaptrc bantla dtan sarlmaldr. Aksi halde kanallarn ierisine dolan tozlar fanlarn ilk almasnda bitmi durumdaki binay kirletecektir. Hatta kanal iinde kalacak baz paralar, hava hareketinde srekli grlt kayna oluturmaktadr. 36. Hava kanallar belirli aralklarla temizlenmelidir. Gnmzde hijyen anlay bunu gerekli klmaktadr. Buna gre daha tasarm aamasnda kanallar temizlenebilecek biimde yaplmaldr. Kanallarn temizlii i hava kalitesini artrmaktadr. 37. Ticari yaplarda ana mutfak egzoz hava kanalna, dier katlarn (ar, ofis v.s.) egzozlar kesinlikle balanmamaldr. Aspiratr arza yaptnda veya filtresi tkandnda koku geii olur. Ayn zamanda yangn gvenlii asndan kesinlikle sakncalar vardr. 618

Ana mutfak genellikle leden sonra kullanlmadndan, byk kapasiteli aspiratr devaml almak zorunda kalacaktr. Doru zm mutfak iin ayr bamsz aspirasyon yaplmasdr. Katlardaki ay ofisleri iin ise, ocak st aspiratr ve nt baca sistemi daha uygun olabilir. 21.6. KLMA SSTEMLER 21.6.1. VAV Sistemleri 1. Ana VAV kanallarnda hz 7,5 m/s ve zgl basn dm 1,2 Pa/m olmal ve VAV kutusu ile kanal arasnda hz 6 m/s ve zgl basn dm 0,8 Pa/m seilebilir. 2. V.A.V sistemlerinde basn sensr ana besleme kanal uzunluunun ortasna yerletirilmelidir. Sensr fana asla yakn olmamaldr. 3. VAV sistemlerde cihazlar cam nleri ve i taraflar iin ayr boyutta seilmelidir. 4. V.A.V kutular zonlanmasnda mahallerin kullanm amalar ve buna bal olarak insan younluklar esas alnr. Mesela ay salonu insan says deimeden gn boyunca kullanlr. Byle yerleri farkl zonda almak hatta ayr bir klima santral monte etmek gerekir. Eer kullanm amac ayn olan blnm mahaller var ise bu durumda yn, belirleyici kriterdir. Ayn yne bakan odalarn bir arada zonlanmasna dikkat edilmelidir. 5. VAV sistemlerinde k iletmesinde; VAV santralndan sabit scaklkta (16 C mertebesinde) hava flenir. Ortam scakl yke bal olarak dtke VAV kutusu ortama flenen havay ksmaya balar. Hava miktar %30 mertebesine kadar kslr. Bu deerden sonra hava debisi sabit kalr ve stc serpantin devreye girerek havay stmaya balar. Bylece stma ihtiyac doduunda, odaya sabit %30 debisinde scak hava flenir. Ters yndeki gelimede; yani stmadan soutmaya geite ise, nce stc devreden kar, sonra souk hava miktar giderek arttrlr. Yaz iletmesinde fleme havas scakl deimez, min. 14 Cdir. Ortam scakl hava miktar azaltlp-artrlarak kontrol edilir. %30 min. hava debisine ulanca, havann daha fazla kslmas nerilmez. 6. VAV kutularndaki stclar orjinal elektrikli stclardr. Bu stclarn pek ok stn yanlar vardr. Trkiyedeki uygulamada ise elektrikli stc yerine scak sulu serpantinler kullanlmaktadr. Elektrik enerjisi kullanmamann getirdii kazanca karlk; ilave borular, kontroller, servis ihtiyalar ile daha pahal ve iletimi zor bir sisteme gidilerek bu denmektedir. Ayrca sulu bataryalarn selonoidleri sorun yaratmaktadr. VAV kutularna monte edilecek stclar (zellikle byk arlarn dkkanlarnda) elektrikli tip olmaldr. nk stma sresi gnde bir ka saati gememektedir. Sonu olarak VAV kutu klarna sulu tip stc monte edilerek, orijinal sistem, terim yerindeyse, sulandrlmtr. 7. V.A.V zmde hava miktar yksek olduundan, dn havas asma tavan ierisinden toplanyorsa tavanda braklacak hava

ekil 21.15. ET DREN PRENSB 619

gei kesitine dikkat edilmelidir. 8. VAV sistem kullanlacaksa tavan ykseklii 3,5 m olmal, asma tavan boluu ise min. 60 cm olmaldr. 9. V.A.V uygulamalarnda kanal kesitleri daha byktr. Kanal adedini arttrarak kesit, dolays ile asma tavan ykseklii drlebilir. Ancak bu uygulamada V.A.V kutusu seimi yaplp ykseklii belirlendikten sonra kanal hesab yapmak daha dorudur. 10. VAVdan sonraki tm kanallarda akustik izolasyon olmaldr veya akustik izolasyon zellii olan zel fleksibl kanal kullanlmaldr. 11. VAV kutularndan sonraki spiral kanal uzunluu 4 m den fazla olmamal, 1-2 m mertebesinde olmaldr. 12. V.A.V uygulamalarnda, V.A.V kutusuyla anemostat arasnda metal fleksibl kanal kullanlmas tercih edilmez. Nedenleri: Bu blge zamanla pislik yuvas haline gelir. Yzeyin przl olmas ve malzeme younluunun az oluu nedeni ile ses oluturur ve basn kayplar ok yksek olur. Alminyum yerine cam yn izoleli naylon (plastik) esasl kanal uygulamas yaygnlamaya balamtr. 13. Son zamanlarda daha fazla uygulanmaya balanan bir yeni yaklam, VAV sistemlerinde allann ok altnda scaklklarda hava kullanlmasdr. VAV kutularna beslenen hava scakl genelde 14-16 C mertebesindedir. Fanl tip VAV kutusu kullanldnda hava scakl deeri yksek tavanl yerlerde 9 C mertebelerine kadar drlebilmektedir. Kutulara beslenen hava scakl sabit deerde olup, deien soutma ykne gre debi deitirilmektedir. Yeni bir yksek bina uygulamasnda; soutma grubunda su scakl 4/12 C, klima santral hava giri-k scaklklar 28/9 C, VAV kutusu hava giri scakl 10,5 C olarak seilmitir. Bu durumda, a) Dk scaklkta su retildiinden, soutma grubunun COP (verim) deeri der, elektrik tketimi artar. b) Klima santralndan kan havann scakl dk olduu iin (9 C), soutma serpantinlerinde daha fazla yzeye ihtiya vardr. Santral byynce hava taraf direnci de artar. c) Klima santral knda hava scakl dk olduu iin, soutma bataryalarnda daha fazla youma olur. Bu enerji kullanmn artrrken, yazn dk nem nedeniyle hacimde konfor da artabilir. d) Daha dk fleme havas scakl nedeniyle hava kanallarna dardan s kazanc artar. Santral ile kutular arasnda 1,5 C kadar scaklk art tasarmda ngrlmtr. e) Bu sistemin en byk avantaj hava kanal kesitlerinin klmesidir. Bu sayede hava kanallar daha az yer kaplar. zellikle yksek bloklarda bu byk neme sahiptir. Kanallarn az yer kaplamas kymetli kullanm alanlarnn daha fazla tutulabilmesi imkann yaratr. Dey aftlar ve yatay geilerde daha az yer gerekir. f) Bu tip uygulamalarda hava hzlar da byk tutulur. Bylece kanal kesitlerini daha da kltmek mmkn olur. g) Buna kar basn kayplar artar 620

h) Dk scaklkta hava ve yksek hava hzlar kullanarak yksek bloklarda yer kayb ve yatrm maliyeti azalrken, iletme maliyeti artmaktadr. i) Dk scaklkta hava flenmesi, fanl VAV kutular kullanldnda, difzrlerdeki youma riskini ortadan kaldrr. Yukarda ifade edilen dk fleme scaklkl sistemlerin, sonu olarak, zellikle yksek bloklar iin uygun bir sistem olduu sylenebilir. Bu sistemin avantaj ve dezavantajlar bir tablo halinde aada dzenlenmitir.
Konu Verim Basn dm Konfor Kanallarn s kazanc Az yer kaplama ve kk boyut Difzrlerde youma riski letme maliyeti Yatrm maliyeti X X X X X X Avantajl Dezavantajl X X

21.6.2. Fan Coil Tesisat 1. Otel yatak odalarnda taze havann fan-coil emi kutusuna veya odaya dorudan verilmesi nemli farkllklar yaratr. Taze hava fan-coil emi kutusuna verildiinde, fan coil alt srelerde performans ok iyi olacaktr. Ancak fan-coilin almad srelerde (odann kiralanmad veya mterinin otel dnda olduu sreler) taze hava fan-coil emi menfezlerinden aaya dklr, banyodaki egzoztan dar atlr. Oda ierisine taze hava ulamad iin yeterli i hava kalitesi olumayabilir. Sonu olarak, otel odalarnda taze havann, mmkn ise, ortama direkt verilmesi daha uygundur. 2. Otellerde ve ofis binalarnda fan coil termostat kontroluna ramen zon yaplmaldr. Mteri veya kullanc oda termostadn sonuna kadar amakta ve enerji kaybna neden olmaktadr. 4 cephede 4 ayr eanjr ve zon sistemi olmaldr. 3. Fan-coil 3 yollu vanalar izole edilirken, sk izole edilirse hareket edemeyip motorlar yanabilmektedir. 4. Fan-coil kullanlan binalarda d cepheden 4-5 m mesafeye kadar olan yerlerde sorun azdr. Ancak mesafe 7-8 m olduunda, n taraf ile i taraf arasnda (ayn odada) ciddi scaklk fark oluup, konfor bozulur. 5. Fan-coil giriine monte edilen on-off vanalar ses yapar. Bu nedenle mutlaka oransal vanalar kullanlmaldr. 6. Fan coil fanna oda termostad ile kumanda etmek fan sesini kesikli duymak anlamna gelir. Srekli ses rahatsz etmez. Fan devreye girip karken, ortaya kan kesikli ses rahatsz eder. 7. 4 borulu fan-coil sistemde, 3 yollu vanalar by-pass hattnda kardnda ciddi enerji kayplar oluur. 8. 3 yollu vana kullanlarak fan coillerin bilhassa ara mevsimlerde konvektr gibi alarak katlar ar stmas nlenmelidir. 9. Fan coil drenaj hortumlarnn drenaj borusuna balants yaplrken, boruya di almal ve ince bir keten sarlmal, sonra hor-

tum geirilip kelepe ile sklmaldr. Fan coil tavalar youmaya kar izole edilmelidir. 10. Youma tavas 2 yollu oransal vanalar da iine alacak ekilde byk olmaldr. Bylece vanalarn damlatmas ve istenmeyen bir youma olmas halinde asma tavana su akmas nlenir. 11. Fan-coillere 3 yollu vana montaj halinde, by-pass atnda dengeleme zorlar ve zellikle st katlarda stma souma problemi yaanabilir. 12. 2 yollu motorlu vanalar kullanlmas halinde, sirklasyon pompalar deiken devirli (frekans konvektrl) tip seilmelidir. Ancak dk voltajda bu pompalar alamayaca iin, dk voltaj olumayacak nlemler alnmaldr. 13. 2 yollu vanalar fabrikadan fan-coil zerine montajl olarak gelecek ise, markasnn ne olduu aratrlmaldr. 14. Fan-coil drenaj borular ve branmanlar izole edilmelidir. 15. Tesisat aftlar ile fan-coil arasndaki balantda izoleli flexible boru kullanlmas, genleme annda flexibilite salayacaktr. 16. Fan-coil kolonlarnda genleme paralar ve sabit nokta detaylar gzden geirilmelidir. 17. Mevcut fan-coil boru kolonlarna basn testi yapldktan sonra izolasyonlarnn alp; mutlaka temizlenmesi, boyanmas ve izole edilmesini neririz. 18. stten datmal sistemlerde, alttaki fan coillere amur toplanmaktadr. Fan coil gidi borusunu min 1 olarak kazan dairesine kadar devam ettirmek gerekir. 19. Yksek binalarda drenaj borularn ara katta toplayarak zonlamaya gerek yoktur. Tm binann fan-coil drenaj borular en alt kotta (kazan dairesinde) toplanabilir. Alt toplamada temizleme iin T paralar ve kr tapalar kullanlmaldr. Kazan dairesindeki drenaj borular, Kazan dairesinde drenaj borularn sonuna 4 galvaniz borudan yaplm ~50 cm sifon kullanlmaldr. Aksi halde st katlarda odalarda kanalizasyon kokusu oluabilir (ekil 21.16).

ekil 21.17. DRENAJ BORUSU BALANTI DETAYI detay uygulanabilir. Yalnz dirsee hortum sokulmamaldr, tkayabilir. 20. Fan-coillerin kapasitelerinin orta devire gre seilmesi konforu artracaktr. 21. Fan-coiller terazisinde monte edilmelidir. 1 aptan byk btn kolon ve branmanlarn kaynakl, daha kk aplardaki borularn ise dili yaplmasn neririz. Drenaj borular galvanizli borudan yaplmaldr. 22. Fan-coil kullanlan binalarda; a. Fan-coil kapasiteleri her cephenin soutma ihtiyacna gre seilmelidir. b. Boru aplar fan-coil soutma kapasitelerine gre seilmelidir. c. Soutma grubu kapasitesi fan-coillerin toplam kapasitesine gre seilmemelidir. Soutma grubu kapasitesi s kazancnn max. olduu saatteki soutma ihtiyacnn toplamna gre seilmelidir. Diversite faktr kullanlmaldr. d. Kazan kapasitesi de fan-coillerin stma kapasitesine gre seilmemelidir. Kazan kapasitesi binann s ihtiyacna gre seilmelidir. Yedek kapasite iin oran (%100-%0) mal sahibi ile birlikte belirlenmelidir. 23. Sifon alan fan coil altna kolon boaltma musluu konulmaldr ekil 21.18. 24. Fan coiller kat tablosundaki bir alter ile durdurulabilmelidir. Akam kta her kat tablosundaki aydnlatmadan bamsz bir alter ile fan coil fanlar durdurulabilir. 25. Fan coil termostatlarnn yeri duvar zerinde 1.50 cm. seviyesinde, Fan coil k havasndan etkilenmeyecek konumda, Gne almayan kullanm kolay yerlerde, Is kaynaklarndan uzak yerlerde olmaldr. 26. Fan coil seimleri iin toplam s ve duyulur s oranlar ayr ayr kontrol edilmelidir. 621

ekil 21.16. SFON YAPIMI Tm drenaj borular galvaniz elik olmaldr. Fan coil drenajlarnda en kk apl boru 1 olmaldr. Alt katta yatay toplamada 2 boru kullanlmaldr. Fan coil drenaj hortumu 1 borunun iine girmelidir. Dtan balanabilir. Fan coillerin drenaj borusuna balanrken ekil 21.17deki

labilir, defrost says azaltlabilir. 3. Split cihazlarda i d nite mesafesi boru ap tablosunda dikkate alnmaldr. Gereinden kk seilen boru aplar cihaz kapasitesinde dmelere neden olur. 4. Split cihazlarda yksek kot farkl uygulamalarda kompresrn altnda karter stc olmaldr ve zaman geciktirici kullanlmaldr. 21.7. KLMA CHAZLARI 21.7.1. Soutma Kompresrleri ve Gruplar 1. Scroll kompresrler a- Dk voltaja dayankl deildir. Ancak %10 voltaj tolerans ile alabilirler. b- Faz deiiminde ok ksa srede (2 dakika iinde) motor yanabilmektedir. (hataya msait, faz koruma rlesi ile kompresr devresi kilitlenmeli) c- Temiz montaj gerektirirler. Borunun montajndan nce temizlenmesi gerekir. d- Kaynak apa vs. kesinlikle kalmamaldr. e- Azot testi ok dikkatli yaplmaldr. f- Scroll kompresr yanarsa; Borular evaporatr kondanser (tm sistem) azot ve freon gaz ile ykanp, temizlenmelidir. Drier yenilenmelidir. 2. stanbulda su problemi vardr. artlandrlm su ok pahaldr. Hava soutmal soutma grubu semek daha uygun olabilir. 3. arlarda ve benzeri binalarda yedek soutma grubu (veya ksmi yedek kapasite) semek daha uygun olabilir. 4. Soutma gruplar seiminde 600.000 kcal/h kadar soutma kapasitesinde pistonlu kompresr, 600.000 - 1.200.000 kcal/h aras soutma kapasitesinde vidal kompresr, 1.200.000 kcal/h den byk soutma kapasitesinde satrifj kompesrl soutma gruplar kullanmay tercih ediyoruz. Soutma grubu adetlerini tayin ederken cihazlarn %30 kapasitesinin altnda almamas nemlidir. %30 kapasitenin altna iniliyorsa birden fazla sayda cihaz kullanlabilir. Birden fazla chiller varsa sra kontrol cihaz kullanlmaldr. Sra kontrol cihaz gidi veya dn suyu scakln kontrol edebilir. 300.000 kcal/h kapasiteye kadar (ok zel bir neden yoksa) bir adet soutma grubu semek yeterlidir. 5. Trkiye CFC gazlar ile ilgili Montreal protokoluna imza koyan lkelerden biridir. 6. Troposferde bulunan ve dnyaya sera etkisi yapan karbon dioksit (CO2) ve metan (CH4) gazlarndaki art sebebiyle sera etkisinin artmas ve scakln ykselmesi sz konusudur. Bugnk gidiatla tahmin edilen art on senede, 0,4 C deerindedir. Ancak intergalaktik ala, buzul an ayran scaklk farknn 5 C olduunu da unutmamak gerekir. 7. Soutma grubunun bulunduu hacimde freon gaz kaaklar aada toplanabilecei iin, egzoz sistemi yaplmas halinde deme seviyesinden de hava emii salanmaldr. Su soutma gruplarnn kapal yerde bulunmas halinde, gaz kaa olduunda sinyal verecek bir dedektr kullanlmasn tavsiye ederiz. 8. Amonyak sistemlerin, lk yatrm dktr, bakr boru kullan-

ekil 21.18. BOALTMA MUSLUU 27. Byk ticari yaplarn i zon fan coil sistemi otomatik kontrol sisteminde, change over sistemi kullanlarak, k-yaz konum deiiklii otomatik olarak salanmaldr. 28. Kaj iine alnacak fan coiller gizli tip (Galvanizli ve boyunlu tip) seilmelidir. fleme az ile menfez arasnda boluk braklmal, tercihen esnek balant (branda) ile balant yaplmaldr. Otel odalar haricindeki binalarda tavan tipi fan coil ve split cihaz kullanmaktan kanlmaldr. Filtre temizlii, bakm ve servisi glk yaratmaktadr. Asma tavanda servis elemannn parmak izleri kalmaktadr. Cihaz altndaki blgede istenilen konfor artlar salanamamaktadr. 29. Tavan tipi fan coil kullanlan yerlerde (otel gibi) soutma devreye alnmadan nce fan coil altndaki ahap kapaklar ak braklmaldr. Kontrol nedeniyle, Su damlarsa ahabn rmemesi iin. 30. Fan coil sistem tasarmnda taze havann fan coil arkasndaki delik veya zgaradan (d ortamdan) kontrolsz alnmas yerine, taze hava santral, kanallar ve menfezle odaya verilmesi daha dorudur. Fan coilin taze havay delik veya zgara ile d ortamdan almas halinde aadaki sakncalar oluur: Dardan ses ve grlt gelir. D hava alm nedeniyle filtreler abuk tkanr. Souk blgelerde (ok souk olan tatil gnlerinde stanbulda dahil) serpantinlerin donma riski vardr. Rzgarl havalarda, d hava kontrolsuz olarak ieri girerek konfor artlarn bozar. 21.6.3. Split Klima 1. Heat pump cihazlarn +7 C deerinden dk d scaklklarda stma modunda almasnda, defrost nedeniyle performansnda dmeler meydana gelir. Kullanlan yerin d scaklk deerlerine gre bu dm dikkate alnmal ve heat pump tipi cihazlar ok dk scaklklarda stmada kullanlmamaldr. Ayrca bu cihazlarn stmada kullanlmasnda, Bina iyi izole edilmi olmal, Hava szntlar ok az olmal, D nite kn gne alan yere monte edilmelidir. 2. Kanal tipi split klima cihaz kullanlan binalarda egzoz havas (mutfak vb. hari) d nitelerin zerine flenerek verim artr622

lamaz ancak elik boru kullanlabilir. Amonyak zehirlidir ve kanserojendir. V.S.A. standartlarnda amonyak kullanm toplu yerlerde yasaklanmtr. 9. Chiller devresi pompalar kuru rotorlu tip olmaldr. Islak rotorlu tip pompada suya s aktarlmaktadr. 10. Ses, titreim, mr, bakm avantajlar nedeniyle chiller pompalar 1450 d/d seilmelidir. 11. Ayn ekilde fan devir says seerken a. Grlt, b. Rulman ve cihaz mr, c. Servis bakm skl dikkate alnmaldr. 12. Chiller pompalar ve kondenser pompalar chiller ve kondensere basmal, byk basn kayb pompa knda olmaldr. Aksi halde pompalarda kavitasyon daha fazla olur, tesisat daha ok hava yapar. Genleme deposu da pompa emiinde olmaldr. Ayrca chiller pompasnn daha az souk olan su ile almas, pompa izoleli bile olsa, youma orann ve sl kazanc azaltr. 13. Kondenser ve chiler pompalarnn giri ve klarna flanl tip titreim absorberi konulmaldr. 14. Chiller, kondenser, klima santralna balanan borular, serpantinler kabilecek ekilde yukardan flanl olmaldr. 15. Chiller ve kondenser pompalar basma tarafna flow switch monte edilmelidir. 16. Chiller ve kondensr sularn boaltmak iin boaltma alt noktadan olmaldr. 17. Hava soutmal grup ve santrallarn serpantinleri Akdeniz klimine (tozlu iklim) uygun tip (kanat aralar geni) seilmelidir. Kondenser lame aralklar Trkiye artlarnda 4 mm olmaldr. Kaba filtre + torba filtre kullanlmaldr. 18. Kondenser kk olursa kondenzasyon basnc yksek olur. Verim der ve elektrik tketimi artar. Kompresr mr ksalr. Kompresr mr Avrupada 20-25 sene, bizde yaklak 4-5 sene mertebesindedir. 19. Genleme valfinin ksma aral %100 ile %20dir. Soutma gruplar seilirken kompresrlerin (veya soutma grubunun) %20 - %100 arasnda alabilmesi zellikle gei dnemlerinde iletme ekonomisi salayacaktr. 20. Su soutmal kondenserlerde kondenser giriinde reglatr vana kullanlmaldr. 21. Water Regulating valf.max. 100.000 kcal/h kapasiteli sistemlerde kullanlr. Gaz basncna gre su debisini ayarlar. 22. Sistemler en az 24 saat, idealde 48 saat vakumda kalmaldr. 23. Drier deiimi ilk devreye almada en ge 1 ay sonra yaplmaldr. 24. Alak basn presostad doru ayarlanmaldr. 25. Devredeki her yabanc madde (su buhar dahil) sistemde asit yapar. Asit ise motor sarglarn eritir. 26. Yar hermetik-hermetik sistemlerde motor yandnda devrede fazla miktarda asit oluur ve bu asit kondenser ve evoperatr borularna svanr. 27. Fabrikada yaplan hava soutmal sistemlerde, borular iirilirken ya kalabilir. Bu ya trikloretilen ile temizlenir. 28. Soutma kompresrlerinin altna yay izolatr monte edilmelidir.

29. Soutma grubu su giri ve k balantlar oluklu kelepelerle yaplmaldr. Aksi halde kaynak srasnda giri ve klardaki sensrler zarar grebilir ve izolasyonlar bozulabilir. 30. Soutma grubu k sezonunda altrlacaksa tesisata glikol (tesisatta bulunan su miktar ve d hava artlarna gre deiir) konmaldr. Buna bal olarak da pompa kapasitelerini kontrol etmek gereklidir. 21.7.2. KLMA SANTRALLARI 1. Taze hava santrallar yaz-k 22 C scaklkta hava fleyecek ekilde seilmelidir. Trkiye koullarnda bro planlamas iyi yaplmyor. Kullanm maksad deiiyor ve insan says daha fazla olabiliyor. Bu nedenle mutlaka bir emniyet katsays gz nne alnmaldr. 2. Otomatik kontrol sudan korunamadndan ak alana klima santral monte etmekten olabildiince kanlmaldr. Ak havadan gelen (kurum, asit vs.) ar korozyon yaratmaktadr. Ayrca yksek blok atlarnda fazla rzgar yk, donma riski gibi sakncalar vardr. 3. Bilgi ilem salonlar paket tip klima cihazlar ile klimatize edilmelidir. 4. Sabit debili klima santrallarnda, ift devirli fan kullanlmas byk ekonomi ve kolaylk salar. zellikle yaz-k hava debileri geileri ve sistemin ksmen altrlmas hallerinde bu yarar kendini gsterir. 5. Zaman zaman ikiye blnp ayr ayr kullanlabilecek byk toplant salonlarnn klima cihazlar 2 adet seilmelidir (Her toplant salonunun klima cihaz ve aspiratr sistemi ayr olmaldr). 6. Fuayelerin bamsz klima cihazlar ile iklimlendirilmesi ve egzoz tesisat yaplmas gerekir. 7. Seilecek cihazn kalitesi ok nemlidir. Kaliteli cihaz aradaki fark her zaman der. Bir taahhtmzde Hilton Greenhouseda mevcut 25.000 m3/h ve 16.000 m3/h iki santral; etiket deeri olarak ayn hava kapasitesinde ve ayn stma/soutma kapasitesindeki iki adet iyi kalite klima santral ile deitirildi. Sonuta ortaya kan soutma ok farkl oldu ve ok konforlu bir ortam olutu. Btn ikayetler kalkt. 8. Klima santral sipari edilirken, bu cihazlarn su devresi direnci mutlaka sorulup, renilmelidir. 9. Klima santral soutucu batarya drenaj mutlaka yaplmaldr. Santral stclarn da soutucu gibi kullanabiliriz (Altna tava yaplrsa). Klima Santral drenaj borusundaki su akmyorsa aadaki kontrollar yapnz: Drenaj borusunda veya aznda pislik var m? Hava filtresi, stc veya soutucu serpantin tkal m? Emi damperi kapal m? Drenaj tavas vantilatr basnc kontrolu yaplmaldr. 10. Klima Santrallarnn drenaj tavalarnn ykseklikleri (mm. olarak) vantilatr basncna eit veya byk seilmelidir. Aksi halde filtre tkandnda drenaj tavasna toplanan su (fan altnda vakum nedeni ile) drenaj borusundan akmamaktadr. 11. Klima Santral drenaj borular min. 1, gerekirse 2 galvaniz 623

borudan yaplmaldr. Pis su tesisatna veya drenaj kolonuna balanacak ise 2 borudan yaplm olmaldr. 12. Klima santrallerinin su hatlarnda bulunan yollu kontrol vanalarnn hem dn hattnda, hem de bypass hattnda dengeleme (balans) vanas kullanlmaldr. 13. Fan coil sistemde soutma yetersiz ise (Kapasite yetersizlii dnda) aadaki kontrollar yapn. Pompa dn yn doru mu? alan pompalarn vanalar ak m? alan pompann pislik ayrcs tkal m? almayan pompann ekvalfi karyorsa vanas kapatlarak by-pass olup olmadn kontrol ediniz. Pompa kndaki ekvalfin zerinde pislik kalp veya ekvalf paslanp tam almyorsa diren artabilir. 14. Klima santrallarnn soutma serpantinlerinin 125 cm den daha yksek olanlar iki paral olarak yaplacaktr. (younlaan su dallarnn kopmalarn nlemek iin) ki serpantin arasna direnaj toplamak iin tava monte edilmelidir. 15. Pompa emi ve basma kollektrlerinde, klima santral serpantinleri giri ve knda, chiller ve kondenser giri-klarnda manometre monte edilmelidir. 16. Klima santrallerinin taze hava allar olabildii kadar st kotlarda alnmaldr. Yere ve yola yakn seviyelerde toz daha fazladr. Yukarya doru toz konsantrasyonu azalr. 17. Bu tip klima santrallerinde seilen hza karlk soutucu bataryadaki tipik basn dm deerleri aada verilmitir. Buna gre bu santrallerde soutucu bataryada hz 3 m/s deerini amamaldr. Aksi halde youan damlalar kopar ve hava ile santral iine srklenir. Klima santralinde soutucu serpantinlerdeki hava hz-basn kayb tablosu
Soutucu serpantindeki hava hz, m/s Soutucu serpantindeki basn kayb, Pa 2,85 390 2,44 236 2,1 181 1,85 150

2.

3.

4.

5.

6.

7. 8.

18. Klima santrallerinde kullanlan sifonlarn k sezonunda kontrol edilmesi gerekmektedir. Sifonlarda su bulunmuyorsa koku problemi kabilir. 19. Taze hava kalitesinin kt olduu yerlerde aktif karbon filtre kullanlmaldr. 20. antiye ortamnda klima santrallerini altrmak filtre ve serpantinlerin tkanmasna sebep olabilir. 21. Harici tip klima santallerinde otomatik kontrol elemanlar kullanlacaksa cihazda alacak deliklerin szdrmazl salanmaldr. 22. Alak tip klima santrallerinde asma tavan aras veya ykseltilmi demeye montajnda sifon mesafesi braklmaldr. 23. Klima santrallerini altrmadan nce muhakkak nakliye emniyet takozlar sklmelidir. 24. Klima santralleri kaideleri muhakkak terazisinde olmaldr. 21.7.3. SOUTMA KULELER 1. Soutma kulelerini seerken; a. Kule su haznesi daha byk yaplmaldr. Sistem durduun624

9.

da kuleye gidi borusunda, kule tavannda ve dolgu elemanlar zerindeki su hazneden tamakta ve su kaybna neden olmaktadr. Sonuta soutma kulelerinin su hazneleri kule tama borusu ile flatrn st seviyesi arasndaki su hacmi byk olacak ekilde boyutlanmaldr. b. Soutma kulesi filtreleri ksa srede rmektedir. Ayrca filtreler, sklp taklmalar daha pratik olacak ekilde imal edilmelidir. c. Baz soutma kulelerinde boaltma manonu olmad iin, antiyelerde veya iletme srasnda yaplmaktadr. d. letmede 12 ay kullanlacak soutma kulelerine (computer klima sistemleri gibi) elektrikli stc ve termostad monte edilmelidir. Soutma kulelerinin ve uzaktaki tm motorlu cihazlarn yaknnda (kapal yerde) cihazlara bakm yapan teknisyeni korumak iin bir kesici alter bulunmas gerekir. Soutma kulelerinin giri ve k borular eit diren olacak ekilde balanmaldr. alma srasndaki oluacak diren farkllklar iin ayrca kuleler birbirine alttan balanmaldr. (Bileik kap) Ayrca kule havuzu yksek olmaldr (ekil 21.19). Not: Her kondensere mutlaka ayr pompa su basmaldr. Soutma kulelerinde su giriinde, sistem durduunda suyun kuleye boalmamas iin ekil 21.20deki gibi ek valf monte edilecektir. Soutma kulelerinin, flatrleri en az 2 yaplmal, abuk doldurmak iin by-pass yaplmal ve ilk dolum iin 1 kresel vana monte edilmelidir. Soutma kulelerinde buharlama olduu iin suyun kire oran srekli artacaktr. Bu nedenle sabit bir miktar su (az miktarda) srekli direne edilir. Kapal tip soutma kulesi free cooling iin kullanlabilir. Su soutma kuleleri kondenserden daha yukar seviyelere monte edilmelidir. Soutma kulesi ile kondenser ayn ya da yakn seviyelerde ise, kuleye gidi borusu kule seviyesini getikten sonra sifon yaparak balanmal ve sifonun st noktasna da dik tip 1/2 ekvalf monte edilmelidir. Teraslardaki soutma kuleleri kalorifer bacalarna yakn ise kn kulenin zerini naylon veya benzeri malzeme ile kapatmak gerekir. Kalorifer bacasndan kan kurumlar DKP sactan imal edilen soutma kulelerinde ar korozyona neden olmaktadr. Paslanmaz elikten soutma kulesi imalat pahal olduu iin ancak ok zel durumlarda tercih edilmektedir. Soutma kulelerini kalorifer bacalarndan olabildiince uzaa monte etmeye kalorifer bacasn ise daha yksek yapmaya almaldr.

21.7.4. POMPALAR 1. Tesisatn montaj almalar bittikten sonra, sirklasyon pompalar, ok yollu vanalar, debi ve basn kontrol armatrleri gibi hassas ekipmanlar taklmadan nce tesisatn tamam basnl su ile ykanmal ve iyice temizlenmelidir. Sistemin ilk devreye alnmas dneminde her pompa giriine geici olarak bir kaba filtre (pislik tutucu yerletirilmesi faydal bir uygulamadr. Bir-

ekil 21.19. ET DREN VE BLEK KAP PRENSB UYGULAMASI

ekil 21.21. POMPA KADE DETAYI lant eleman kullanmak gerekir. 7. Pompalarn altna yaplacak temel detay ekil 21.21de verilmitir. 8. Beton kaide mantar zerine yaplmal mantar zerindeki beton kaidelerin arl cihaz arlnn 2,5-8 kat olmaldr. 9. Pompalar monte ederken iki pompa arasnda 15-20 cm pompa ile beton kaide arasnda 15-20 cm mesafe braklmal, pompa temelleri bu llere gre boyutlandrlmaldr ekil 21.22.

ekil 21.20. KULE GRNDE SFON UYGULAMASI ka aylk bir almadan sonra kapal devrelerde szge kartlabilir. Ancak szge ileride olabilecek tevsi ilemlerinden sonra tekrar kullanlmak zere muhafaza edilmelidir. almalar srasnda szge sk sk temizlenmelidir. Srekli pislik tutucu ancak soutma kulesi gibi ak sistem pompalarndan nce kullanlr. Pislik ayrclar pompa emiinde olmaldr. (Pompay korumak iin) Pompa giri ve k kollektrlerine boaltma vanas konulmaldr. Pompa kndaki manometreler dirseklerden sonraya alnmal, altlarna vana ve helezon monte edilmelidir. Pompa montajnda kollektrler askya tam alnmaldr. Aksi halde pompaya gelen yk motor-pompa eksenini bozmakta mil eilmekte veya kavrama bozulmaktadr. Titreim nleyici kullanlm ise, bu daha da nemlidir. Santrifj pompalarnn emiinde dirsek vs. gibi akta rahatszlk yaratacak eleman bulunmamaldr. Pompa giriinde istenen dz boru uzunluu (dirsekten sonraki mesafe), boru apnn en az 10 kat kadar olmal. Aksi halde verim der veya zel ba-

2. 3. 4. 5.

20 cm

15 cm

ekil 21.22. K POMPA ARASINDAK MESAFE 10. Pompalanan suyun iinde %2 orannda hava varsa pompa verimi %20 der. 11. Mmkn olursa srekli alan 3 HP den byk pompalar 1450 d/d olmaldr. 2800 d/d pompalarn elektrik motorlarnn fanlar ok ses yapmaktadr. 625

6.

12. Yksek blok pompalar pik dkm yerine elik gvdeli ve fanl olmal. 13. Gc 10 kW deerinden byk olan pompalar deiken devirli (frekans kontrollu) seildiinde kendisini makul bir srede amorti edebilmektedir. 14. Boru tipi pompa montajlarnda pompa zerine montaj yaplan vana vs. nin pompa elektrik kutusunun zerine gelmeyecek ekilde olmas salanmaldr. 21.8. KLMA HAVALANDIRMA UYGULAMALARI 21.8.1. Garaj Uygulamalar 1. Garaj gibi hava kanalnn ak olduu yerlerde dikdrtgen hava kanallarnn kenet veya kebentleri dolaan insanlarn kafasn yarabiliyor. deali hava kanalnn altnda 230 cm yksekliin mimaride ngrlmesidir. 2. Garaj havalandrma uygulamalarnda, egzoz gazlarnn bazlar havadan ar olduu iin, egzoz kanal ile yaplan emilerin %30u galvaniz kanal eklenerek deme zerinden yaplmaldr. 3. Garaja bina egzoz havasn atmak (mutfak, WC, vb. koku yayan yerlerin egzozu hari) enerji tasarrufu asndan yararl olmakla birlikte, duman egzoz sistemi yoksa sakncal olabilir. Yangn srasnda by-pass damperini aarak egzoz havasn bina dna atp, garaja giden hava kanalnn damperi kapatlmaldr. Sistem yangn srasnda egzozu (gazlar) garaj yerine darya atacak ekilde yaplmaldr. 4. Garaj havalandrmasnda, Egzoz hava miktar normalde 12 m3/h m2 olmal, yangn annda 18 m3/h . m2 deerine kmaldr. Bu uygulamada aksiyal fan kullanlmal, Fanlar paralel alabilmelidir. Normal halde fanlardan sadece biri alr. 5. Garaj havalandrmas iin byk kapasiteli aspiratrler ve byk kesitli hava kanallar kulanmak yerine; kuranglez yapp, bu kuranglezlere alt ve st kotlarda hava basan aksiyal fanlar; (herbiri 1000 - 2000 m3/h kapasiteli dk basnl fanlar) veya booster fanlar monte etmek daha uygun bir zmdr. Kenarlara monte edilmi bile olsa hava kanallarnn aa sarkmas ve kullanm alanlarn daraltmas sz konusudur. Kanallarn keskin kenarlar insanlarn ban vurma riski yaratmaktadr. Kk kapasiteli ok sayda fan ile garaj egzozu yaplmas kurulu maliyeti (%50 daha ucuz) ve bir fann arza yapmas halinde (veya servis srasnda) dierlerinin almaya devam suretiyle alma gvencesi avantajlar vardr. Booster tip veya klasik aksiyal tip fanlar hz anahtar ile birlikte monte edilirse, srekli max. kapasitede aspirasyon yerine, ihtiya orannda alacaklardr. Kapal ortamlarn ortalama egzoz havas miktar, ou zaman kullanlan cihaz kapasitelerinin yaklak %10 - %40 arasnda kalmaktadr. 21.8.2. Otel Uygulamalar 1. Otellerde yatak odalar arasnda ses geiinin nlenmesi iin, 626

ortak egzoz kanallarnda nlem alnmaldr. Bu amala egzoz kanal branmanlarna ses yutucu yerletirilebilir veya her oda uzun bir branman ile ana kanala balanr. Bir dier zm ise katlarn egzoz kanallarnn ses gemesin diye ayr ayr kanal yaplmasdr. 2. Otellerde yatak odalar klima santralnn k havas scakl stma mevsiminde 18 Cye ayarlanabilir. (Serpantin hesab 26 C olarak hesaplanr) Kullanlmayan odalarda fan-coil emiine verilen hava emi menfezinden ksa devre yaparak banyodan egzoz edilir. Bu nedenle taze hava fanlar emi kutusu yerine, odaya mmknse direkt flemelidir. Klima santral yukarda olduunda; oda scakl (20-22 C) ile santralden k havas scakl (18 C) arasndaki scaklk fark doal sirklasyon salar. Bu ters baca etkisi uzak noktadaki odaya kadar olan basn kayplarnn getirdii olumsuzluu, az da olsa dengeler. Ancak tersine durumlarda, fleme havas scaklnn oda havasna gre younluk farknn getirecei diren dikkate alnmaldr. letmede ciddi ekonomi elde edilir. Asansr makine daireleri yaz aylarnda scak gnlerde ar snp, termik attrabilir. Yatak katlar egzoz havas asansr makine dairesine verilip, kar duvartipi pancurdan darya atlabilir. (Otelde bu sorun olumu ve zmlenmi) 21.8.3. Yksek Blok Uygulamalar 1. Yksek blokta ara tesisat katlar 20 katta bir yaplmal. 10 katta bir asma tavan iinde shhi tesisat boru datm iin rezervasyon braklmaldr. Yksek blokta ara tesisat katlar ykseklii 4-4,5 m olmaldr. 2. Yksek binada Mutfak egzoz kanaln atya tamaktansa, komu binalara uzak olan yan terastan egzoz havasn dar atmak daha iyidir. atya kadar tm katlar geerek kan mutfak egzoz kanal yangn riskini artrr. Bu durumda, yangn emniyet iin, mutfakta egzoz bacas, kalorifer bacas standartlarnda yaplmaldr. 3. Yksek bloklarda camlarn hi alamayaca ynnde bir dnce vardr. Aslnda snrl lde cam ama imkan bulunmaktadr. Ancak bu tip binalarda ok iyi mekanik havalandrma ve klima tesisat yaplmaldr. 21.8.4. Hastane Klima Ve Havalandrmas Hastane klima ve havalandrma esaslar DIN 1946 Ksm 4te ve ASHRAE Handbooklarnda verilmitir. Burada esaslardan alnan ve nemli grlen blmlerin alt izilmitir. 1. Taze hava emi menfezi, toprak zemine yakn yerde mikroorganizma ve toz bulunduundan, toprak zemininden en az 3 m. yksekte olmaldr. 2. Egzoz gazlar mmkn olduu kadar at zerinden atmosfere atlmaldr. Ykseklii, konumu ve egzoz menfezinin yaps, kendi binasna ve komu binalara zarar vermeyecek ve rzgar etkisi ile egzoz havasnn tahliyesi mmkn olacak ekilde belirlenmelidir.

3. Hava kanallar, dirsekler ve balant elemanlar partikl birikmelerini nleyecek ekilde aerodinamik yapda olmaldr ve dardan veya darya hava szdrmalar olmayacak ekilde szdrmaz olmaldr. 4. Taze hava emi kanallar, bina iindeki istenmeyen pis havay emmemesi ve buna bal olarak hastane enfeksiyonu tehlikesini nlemek iin DIN V24194 Ksm 2 szdrmazlk snf IIye uygun olmaldr. Bu nedenle, taze hava emi menfezi ile hava verilecek oda arasndaki mesafenin ok uzun olmas durumunda, ksa emi hatt ve uzun basma hatt, uzun emi hatt ve ksa basma hattna tercih edilmelidir. Emi menfezi ile klima santral arasndaki kanal iini temizlemek dezenfekte etmek iin yeterli sayda temizleme kapaklar olmaldr. 5. Birden fazla kat besleyen klima santrallerinde her katn branman hatlarna damper monte edilmelidir. 6. Temiz oda artlarnn salanmas iin odalara temin edilen hava miktarlar ve odalar arasndaki hava ak hayati nem tar. Bunu en iyi biimde temin edebilmek iin hava beslemesinde Sabit Hava Debili (C.A.V) kutular kullanlmaldr. 7. Yksek temiz oda artlar gerektiren kark akml hava kanal sistemli ameliyat odalarnda en az 2400 m3/h besleme havas debisi gerekir. 8. Kullanm zamannn dnda altrlmamas gereken besleme ve egzoz kanallar, hava ak olumayacak ekilde szdrmaz damperlerle kapatlmaldr. 21.9. SOUTUCU AKIKANLAR N GVENLK NLEMLER VE MAKNA DARES 21.9.1. Soutucu Akkanlarn Tehlike Potansiyelleri, Snflandrmalar ve Standartlar Soutucu akkan boru hattndaki zayf noktalar, kaynak ve rakor balantlar ve sistem ekipmanlarndan szarak mekanik tesisat dairelerine ve yaam mahallerine dolabilir. Soutma sistemlerinde ok eitli soutucu akkanlar kullanlr. Her bir akkann insan salna etkisi, bir baka anlatmla tehlike potansiyeli farkldr. ASHRAE Standart 34 soutucu akkanlar bu adan snflandrmtr. Soutucu akkanlar zehirleyici ve yanc zelliklerine gre 6 ana grupta, snflandrlabilirler. En az zararl ve yanmaz zellie sahip akkanlar A1 gvenlik serisi olarak adlandrlrlar, zehirlilik ve yanma eilimine gre B3 snfna kadar uzanan aralkta sralanrlar. A1 grubu iinde yer alan soutucu akkanlar iinde R-22 ve R134a bulunmaktadr. nsan sal asndan en sakncal soutucu akkanlardan biri ise amonyaktr. Amonyak doal bir gaz olmas nedeniyle evreye zarar vermemesine karn, insan sal asndan sakncaldr. Bu yzden konfor klimasnda kullanmnda ciddi snrlamalar vardr. Soutucu akkanlarn kullanm asndan akkann zellikleri kadar kullanm yerinin de nemi vardr. Kullanm alan aadaki be katagoriden biri olabilir: Salk merkezleri ve ilgili kurumlar. rn. hastaneler. Halka ak binalar. rn. konferans salonlar, alveri merkezleri.

Konutlar ve benzeri mahaller. rn. oteller, apartmanlar. Ticari kurumlar. rn. ofisler, restoranlar ve marketler. Endstriyel tesisler. rn. fabrikalar ve retim merkezleri. 21.9.2. Soutucu Akkan Kaa htimali Olan Sistemler in Uygulanmas Gerekli Kurallar Soutucu akkan devrelerindeki akkann dar szmas veya kaa ok eitli yollarla gerekleebilir. Bunlar a) balant noktalarndaki geveme, b) eitli elemanlardaki bozulmalar, c) soutucu akkan tanrken veya doldurulurken olan kayplar, d) kazalar olarak gruplamak mmkndr. Kaak miktar veya ihtimali ayn zamanda akkan cinsine, uygulanan tesisata, iilik kalitesine, bakm ve servisin yeterliliine baldr. Kapal devre soutma sistemlerinin doru ve salam bir ekilde yaplmas, soutucu akkann szmasndan dolay kaynaklanacak tehlikelerin nceden nlenmesi asndan ilk arttr. Buna ilaveten soutma yaplacak mahalin zelliine gre borulamay ve buna bal olarak sistemdeki toplam akkan miktarn minimum seviyede tutmak ideal zmdr. Bu ekilde risk azaltlm olur. Soutucu akkan kullanmndaki gvenlik kurallar iin mevcut en geerli standart olarak, ASHRAE Standart 15-1994 ifade edilebilir. Bu standartla soutucu akkan kullanlan sistemler iin ciddi kurallar ve kstlamalar getirilmitir. ASHRAE Standart 15 kullanm alan katagorilerine ve akkan tehlike snfna gre, kaak riski olan tesisatta kullanlabilecek soutucu akkan miktarlarn snrlamtr. Bu limit deerlerin bazlar aadaki gibi zetlenebilir: 1. Paket Tipi Oda Klima Cihazlar Pencere tipi veya oda tipi paket klima cihazlarnn (PTAC), split klima sistemlerinin ya da toplam soutucu akkan miktar 3 kg gemeyen kk paket klima cihazlarnn; soutucu akkan kullanmndaki emniyet kurallarn salad kabul edilir. 2. Yksek Risk Tayan Byk Soutma Sistemleri Yksek akkan kaa riski tayan byk soutma sistemlerindeki snrlamalar gruplara gre aadaki gibi zetlenebilir: A1 gvenlik grubuna dahil soutucu akkanlar (HCFC-22 ; HFC-134a. vb..) iin; Salk merkezleri gibi birinci kullanm grubunda (mutfaklar, laboratuarlar, morglar ve benzeri ortamlar dnda): En byk soutma sistemindeki Soutucu akkan HCFC-22 miktar, mHCFC-22 kullanm hacmi (occupied space) bana 75 gr/m3 ile snrlandrlmtr. Soutucu akkan HFC-134a iin geerli ktlesel snrlama, mHFC-134a ise 127 gr/m3 tr. Soutucu akkan olarak CO2 dnda bir soutucu akkan kullanan sistemde soutucu akkan miktar 0,45 kg deerinden fazlaysa ve ortamda ak alevle yanan bir cihaz varsa, bu cihazdan kan yanma rnleri bir davlumbazla d atmosfere atlmaldr. Toplant merkezlerinde, konutlarda ve ticari binalarda: Bir soutma sistemindeki Soutucu akkan HCFC-22 miktar, mHCFC-22 kullanm hacmi (occupied space) bana 152gr/m3 ile snrlandrlmtr. 627

Soutucu akkan HFC-134a iin geerli ktlesel snrlama, mHFC-134a ise 258 gr/m3 tr. B2 gvenlik grubuna dahil soutucu akkanlar (R717 Amonyak) iin; R-717 (amonyak) ve benzeri B2 gvenlik snf akkanlarn kamuya ak mahallerin soutulmasnda veya konfor klimas sistemlerinde ve benzeri uygulamalarda kullanmna msaade edilmez. Proses amal klimatizasyonda (gda saklama dahil), soutucu akkan R717 nin msaade edilen maksimum ktleleri mR-717 (kilogram) Tablo 21.23te verilmitir. 3. Dk Risk Tayan Soutma Sistemleri Dk risk tayan soutma sistemleri fabrikada monte edilmi, test edilmi ve onaylanm su soutma gruplarn (chiller) kapsar. Bunlar her be kullanm alan grubunda da kullanlabilirler. A1 gvenlik grubuna dahil soutucu akkanlar iin, en byk soutma sistemindeki Soutucu akkan HCFC-22 miktar, mHCFC-22 kullanm hacmi (occupied space) bana 152 gr/m3 deerini; HFC-134 miktar mHFC-134 ise 258 gr/m3 deerini aarsa borular ve dar yerletirilen paralar dndaki soutucu akkan ieren btn paralar, gvenlik gereksinimlerini karlayan bir makina dairesine tesis edilmelidir. R-717 amonyak gaz gibi B2 gvenlik snf soutucu akkanlar iin, gereksinimler yledir: En byk soutma sistemindeki Soutucu akkan amonyak miktar, mR-717 kullanm hacmi (occupied space) bana 0,35 gr/m3 deerini aarsa borular ve dar yerletirilen paralar dndaki soutucu akkan ieren btn paralar, gvenlik gereksinimlerini karlayan bir makina dairesine tesis edilmelidir ve sistemdeki amonyak miktar kurumsal yaplarda 250 kg deerini amamaldr.. 21.9.3. Soutma Grubu Makina Dairesi Bir makina dairesi dizayn edilirken kolaylkla ulalabilir ve servis verilebilir olmasna dikkat edilmelidir. Kaplar sk bir ekilde izole edilmi ve da doru alr olmal ve kendiliinden kapanma zelliine sahip olmaldr. Acil durumlar iin rahat ka temin edecek sayda kap olmaldr. ASHRAE standard 15-1994 e gre bir soutma tesisat odas aadaki gibi olmaldr:

Tesisat odasnda mutlaka mekanik havalandrma yaplmas gerekir. Havalandrma deiken debili ya da ok hz kademeli fanlarla yaplabilir. Olas bir kaak yahut szdrma annda mekanik havalandrma iin gerekli minimum debi miktar V m,v (lt/s) deeri u ekilde belirlenir: 0,5 V m,v = 45,36 m ref m ref deeri sistemin tmnde kullanlan soutucu akkann kilogram olarak toplam ktlesidir. Soutma sistemi d ortamda ise ve bina aklklarna olan en yakn mesafesi minimum 6 metre ve zerinde ise, bir penthouse ile kapatlm ise bu tr alanlarda doal havalandrmadan da yararlanlabilir. Doal havalandrmada minimum serbest aklk boyutlar A fa (metrekare) olarak aada verilen forml yardmyla hesaplanr : A fa = 0,093 m 0,5 ref Makina dairesinde odadan yanma havasn temin eden ak alevli hi bir cihaz bulunmamaldr. Tesisat odas ierisinde alevle alan ya da 427 C ve zeri scaklkta yzeye sahip herhangi bir yakc, stc yahut benzeri cihaz bulundurulmamaldr. Direkt olarak d ortama balanan bir k kaps bulunmaldr. Soutucu akkan olarak amonyak gaz kullanmnda mekanik havalandrma devaml olarak yaplmaldr veya bir buhar sensr ile entegre biimde, ortamdaki yanc gaz seviyesinin toplam hacmin %4n getii durumlarda aktif olan mekanik havalandrma kullanlmaldr. Makina dairesinde amonyak dnda soutucu akkan kullanld durumlarda da soutucu akkan dedektrleri kullanlarak kaak durumunun srekli gzlenmesi gerekir. Dedektr demeden yaklak 1 m yukar ve chillere mmkn olduu kadar yakn yerletirilmelidir. Ancak hava akmlar yolu zerine konulmamaya zen gsterilmelidir. Tek dedektr yaklak 500 m2 alan kontrol edebildiinden bir makina dairesi iin yeterlidir. Makina dairesine hizmet veren havalandrma kanallar bamsz olmaldr. Makina dairesi havalandrma fanlarnn minimum dzeyde srekli almas gerekir. Kaak alarm alndnda, yksek kademeye geerek ortamdaki kaa hzla boaltmaldr.

Kurumlar 1- Szdrmaz absorpsiyonlu sistem a) Halka ak koridor veya lobiler b) Da bitiik mahaller c) Koridor ve lobi dndaki mahaller 2- Mnferit ve paket sistem a) Koridor ve lobi dndaki mahaller 0 0 0 0

Halka Ak Alanlar

Konutlar

Ticari bina

0 0 3

1,5 10 3

1,5 10 10

10

Tablo 21.23. PROSES KLMASINDA MSADE EDLEN MAKSMUM AMONYAK KTLELER (kg) 628

You might also like